strong lǐ yuān shòu chán jí dì wèi strong
李淵受禪即帝位
wén jìng zhǐ zhī yuē: zhǔ gōng píng shēng yǐ yì wèi zhòng, wèi kěn biàn jū zūn hào, zhū guān zàn gè cóng zhǎng shāng yì. yuān yuē: rǔ děng yù zūn wú wèi dì, bù dé míng zhào, shì jiàn wèi yě. sī nóng shǎo qīng péi zhī yǐn jìn yuē: lí luàn zhī shí, yí cóng quán biàn ruò shǒu cháng dào, bì wù dà shì. wú děng zì qù qǐng zhào. yuān zài sān tuī zǔ bù guò, kǒng jūn xīn biàn, zhǐ de yī yǔn. shì mín suì mìng bǎi guān suí zhe péi zhī yǐn qǐng zhào. cǐ shí gōng dì nián yòu, jí lìng xiāo zào cǎo zhào, yuàn chán yú táng. zhì yuē: zhèn zài wèi yī yuè yǒu yú, nián dāng yòu chōng, zāo tiān xià dàng fù, xìng lài zǔ zōng zhī líng, dé lǐ shì fǔ zhèng. jīn yǎng zhān tiān wèi, fǔ chá mín xīn, yán jīng zhī shù yǐ jǐn, dà lì hé guī yú táng. qiě shén wǔ zhī jī, jì shù yú qián, míng dé zhī huī, yì zhāo yú hòu, lì shù zhāo rán, yǐ kě zhī yǐ. tè xiàn guó xǐ, zhuī zé yáo diǎn, chán wèi yú táng wáng, táng wáng wú zhì cí yān.
文靜止之曰:「主公平生以義為重,未肯便居尊號,諸官暫各從長商議。」淵曰:「汝等欲尊吾為帝,不得明詔,是僭位也。」司農少卿裴之隱進曰:「離亂之時,宜從權變;若守常道,必誤大事。吾等自去請詔。」淵再三推阻不過,恐軍心變,只得依允。世民遂命百官隨着裴之隱請詔。此時恭帝年幼,即令蕭造草詔,願禪於唐。制曰:朕在位一月有餘,年當幼沖,遭天下盪覆,幸賴祖宗之靈,得李氏輔政。今仰瞻天位,俯察民心,炎精之數已盡,大曆合歸於唐。且神武之跡,既樹於前,明德之輝,亦昭於後,歷數昭然,已可知矣。特獻國璽,追則堯典,禪位於唐王,唐王無致辭焉。
shì rì, xiāo zào péi zhī yǐn tóng bǎi guān jī dān zhào bìng yù xǐ qǐng táng wáng xiàn nà. wén jìng yuē: bù kě qīng yì. suī rán zhào xǐ yǐ zhì, kě zhú yī tán shòu chán, yǐ jué tiān xià zhī bàng. què lìng jiǎng zuǒ zhú yī tán yú zhǎng ān chéng wài, fāng yuán jiǔ lǐ, fēn bù wǔ fāng, gè shè jīng qí, zhòng chén jiē yī cì pái liè. péi jì wén jìng qǐng yuān dēng tán, bǎi guān pěng jìn guān miǎn zhào xǐ. sān ràng, nǎi shòu, nán miàn ér zuò, shòu wén wǔ bǎi liáo bài hè, jí huáng dì wèi. dà shè, gǎi yuán wèi wǔ dé yuán nián, cì bǎi guān jué yī jí. gǎi jùn wèi zhōu, gǎi tài shǒu wèi cì shǐ. lì jiàn chéng wèi tài zǐ, fēng shì mín wèi qín wáng, fēng yuán jí wèi qí wáng. yǐ péi jì wèi yòu pú shè zhī zhèng shì, liú wén jìng wèi nà yán, suí xiāo yǔ wèi chéng xiàng fǔ sī lù, dòu wēi wèi nèi shǐ lìng, liú hóng jī wèi xíng jūn zǒng guǎn, qí yú gè jù gōng fēng jué.
是日,蕭造、裴之隱同百官齎丹詔並玉璽請唐王獻納。文靜曰:「不可輕易。雖然詔璽已至,可築一壇受禪,以絕天下之謗。」卻令蔣佐築一壇於長安城外,方圓九里,分布五方,各設旌旗,眾臣皆依次排列。裴寂、文靜請淵登壇,百官捧進冠冕詔璽。三讓,乃受,南面而坐,受文武百僚拜賀,即皇帝位。大赦,改元為武德元年,賜百官爵一級。改郡為州,改太守為刺史。立建成為太子,封世民為秦王,封元吉為齊王。以裴寂為右僕射、知政事,劉文靜為納言,隋蕭瑀為丞相府司錄,竇威為內史令,劉弘基為行軍總管,其餘各據功封爵。
táng wáng jì jí dì wèi, gōng dì suì tuì yú zhǎng lè gōng. cì rì, yú zhèng diàn shòu cháo hè zhī lǐ, táng wáng jiàng zhào yuē: nì zéi yǔ wén huà jí shì suí dì yú jiāng dū, yín luàn hòu gōng, chēng gū gǎi hào, què yòu lǐng bīng xī hái. qí zi yáng hào bèi zhèn ér sǐ, cǐ chóu shì bù tóng tiān dì gòng rì yuè yě. jīn zhèn yǐ jí dì wèi, lài qīng děng fú chí, ruò bù yǔ yáng dì bào chóu, hé yǐ wèi chén zǐ zhī jiè? zhèn jīn yù qǐ qīng guó zhī bīng, jiǎo miè huà jí, wèi yáng dì xuě hèn, zhèn zhī yuàn yě. wén jìng duì yuē: bì xià chū dēng dà wèi, zuò xí wèi ān, jīn yòu yù yuǎn zhēng, kǔ láo shén sī, yǒu fèi guó yòng, fēi suǒ yí yě. dì yuē: zhèn lài zhòng chén zhī lì, dé lì wèi wáng. wèi cháng gǎn dài, jīn jiāng yī zài yǐ, jūn mǎ yǎng chéng ruì qì, cāng kù jí yǒu chǔ liáng, bù jiù cǐ shí tǎo zéi, yǐ dìng zhōng yuán, gèng dài hé shí? yú shì mìng qín wáng shì mín wèi xíng jūn yuán shuài, mìng yù dì huái ān wáng wèi fù yuán shuài, èr rén tóng lǐng dà bīng shí wàn, zhēng tǎo huà jí. qín wáng cí dì, guī yú fǔ xià, shāng yì diào bīng wèi duì wǔ, yǐ zhēng huà jí. qín wáng fēn bō yǐ bì, xuǎn dìng wǔ dé yuán nián qī yuè bǐng yín rì chū shī.
唐王既即帝位,恭帝遂退於長樂宮。次日,於正殿受朝賀之禮,唐王降詔曰:「逆賊宇文化及弒隋帝於江都,淫亂後宮,稱孤改號,卻又領兵西還。其子楊浩被鴆而死,此仇誓不同天地、共日月也。今朕已即帝位,賴卿等扶持,若不與煬帝報仇,何以為臣子之戒?朕今欲起傾國之兵,剿滅化及,為煬帝雪恨,朕之願也。」文靜對曰:「陛下初登大位,坐席未安,今又欲遠征,苦勞神思,有費國用,非所宜也。」帝曰:「朕賴眾臣之力,得立為王。未嘗敢怠,今將一載矣,軍馬養成銳氣,倉庫即有儲糧,不就此時討賊,以定中原,更待何時?」於是命秦王世民為行軍元帥,命御弟淮安王為副元帥,二人同領大兵十萬,征討化及。秦王辭帝,歸於府下,商議調兵為隊伍,以征化及。秦王分撥已畢,選定武德元年七月丙寅日出師。
hū jiàn yī rén, wēi fēng lǐn lǐn, lì qì áng áng, bào tóu huán yǎn, hǔ bì láng yāo, jìng zhì qín wáng miàn qián chén yán qí jì. zhòng shì zhī, nǎi jīng zhào sān yuán rén yě, xìng lǐ míng jìng, zì yào shī, xiàn wèi yòu jiāng jūn zhī zhí. jìng yuē: nì chén huà jí jīn quán zhe yáng dì shǒu xià jīng bīng èr shí yú wàn, fēng shì shén ruì, wèi kě qīng dí. bù rú qiǎn rén qù yuē wèi gōng lǐ mì gōng qí yòu, lè shòu jiàn dé gōng qí zuǒ, luò yáng wáng shì chōng niè qí hòu, wǒ zhī dà bīng jù qí qián. zéi rén shì bī, bù zhàn ér pí yǐ. qín wáng dà xǐ, jí qiǎn liú wén jìng jī shū qián qù, yuē huì gè lù zhū hóu qǐ bīng, jù zhì wèi xiàn tǎo zéi. yī miàn qīn lǜ dà bīng lí le zhǎng ān, jìng xiàng wèi xiàn jìn fā. lì quán shī yún: guān nèi xuān hū shí wàn bīng, qín wáng hào lìng zì xiān míng.
忽見一人,威風凜凜,厲氣昂昂,豹頭環眼,虎臂狼腰,徑至秦王面前陳言奇計。眾視之,乃京兆三原人也,姓李名靖,字藥師,現為右將軍之職。靖曰:「逆臣化及今權着煬帝手下精兵二十餘萬,鋒勢甚銳,未可輕敵。不如遣人去約魏公李密攻其右,樂壽建德攻其左,洛陽王世充躡其後,我之大兵拒其前。賊人勢逼,不戰而疲矣。」秦王大喜,即遣劉文靜齎書前去,約會各路諸侯起兵,俱至魏縣討賊。一面親率大兵離了長安,徑向魏縣進發。麗泉詩云:關內喧呼十萬兵,秦王號令自鮮明。
qí chuān xiǎo rì yún xiá zá, shān yǐ qiū kōng jiàn jǐ xīn.
旗穿曉日雲霞雜,山倚秋空劍戟新。
qiān lǐ shuāng wēi jīn yuè zhòng, sān qiū fēng sè zhàn páo qīng.
千里霜威金鉞重,三秋風色戰袍輕。
yǔ shuí gòng wǎn tiān hé shuǐ, yī xǐ zhōng yuán zhàn xuè xīng.
與誰共挽天河水,一洗中原戰血腥。
huà fēn liǎng tóu, bù shuō liú wén jìng jī shū gè chù, xiān shuō dòu jiàn dé zì shā guō xuàn zhī hòu, jū yú lè shòu, zì chēng zhǎng lè wáng. yòu shā bài zhuō jùn xuē shì xióng, lǐng bīng chéng shì lái gōng hé jiān. hé jiān fǔ chéng, yì yáng rén yě, xìng wáng míng cóng, shàn tán bīng fǎ, dǎn lüè guò rén, zhāo xī xùn liàn shì zú, yǔ jiàn dé xiāng jù. jiàn dé wéi zhī jiāng jí yī nián, bù néng dé xià. dāng shí wáng cóng zài chéng nèi wén yáng dì yù shì, jí wèi èr dì fā sàng, zhǎng yòu xián chuān sù fú, shè wèi jǔ āi. zhàn shì yì jiē hào kū, gǎn dòng mǎn chéng zhī rén, rú sàng kǎo yáo, jù shāng èr dì sǐ yú fēi mìng. jiàn dé tàn tīng zhī zhī, mǐn qí zhōng xiào, nǎi qiǎn jì jiǔ líng jìng rén chéng diào wèn. xiǎo xiào bào yán: jiàn dé qiǎn líng jìng lái jiàn, rén wú yì jiǎ, suí hòu bù guò shù rén. cóng mìng xiū fàng rù chéng. lè zòng jìn yuē: jiàn dé jiàn wǒ shì qióng, tè shǐ líng jìng lái shuō, hé yǐ jué zhī? fàng rén kàn qí yán, kě zé cóng zhī bù kě zé qiǎn zhī. jiù jiè bǐ kǒu yǐ dá wú yì, yǒu hé bù kě.
話分兩頭,不說劉文靜齎書各處,先說竇建德自殺郭絢之後,居於樂壽,自稱長樂王。又殺敗涿郡薛世雄,領兵乘勢來攻河間。河間府丞,義陽人也,姓王名琮,善談兵法,膽略過人,朝夕訓練士卒,與建德相拒。建德圍之將及一年,不能得下。當時王琮在城內聞煬帝遇弒,即為二帝發喪,長幼咸穿素服,設位舉哀。戰士亦皆號哭,感動滿城之人,如喪考姚,俱傷二帝死於非命。建德探聽知之,憫其忠孝,乃遣祭酒凌敬人城弔問。小校報言:「建德遣凌敬來見,人無衣甲,隨後不過數人。」琮命休放入城。樂昮進曰:「建德見我勢窮,特使凌敬來說,何以絕之?放人看其言,可則從之;不可則遣之。就借彼口以達吾意,有何不可。」
wáng cóng cóng qí yán, líng jìng xīn rán ér rù. cóng yuē: jì jiǔ cǐ lái hé gù?
王琮從其言,凌敬欣然而入。琮曰:「祭酒此來何故?」
jìng yuē: mǒu jīn zài zhǎng lè wáng zhàng xià gōng zàn jūn jī, dài yǐ shàng bīn zhī lǐ. jiàn zú xià fù cǐ dà cái, yǒu zhōng xiào zhī xīn, gù bù bì fǔ yuè, yù yǒu lì yú zú xià. cóng zhèng sè yuē: jiàn dé, wú chóu rén yě. qīn duó wǒ chéng chí, hé dé duō yán? yǐ rǔ yǒu jīn shí zhī lùn, fàng rǔ rù chéng lái, hé qī fǎn yǐ chán nìng zhī yǔ jiàn shuō wǒ hū? jìng yuē: fēi gǎn wèi nìng, jiàn rǔ yǒu rán méi zhī jí, tè lái wèi liǎng jiā jiǎng hé. cóng yuē: yǒu hé sǔn yì? shì wèi wǒ yán zhī. jìng yuē: jìn lái sì fāng zhēng jìng, rén rén sī guī míng zhǔ, yǐ yáng dì shàng zài, bù gǎn luàn dòng. zú xià zhǐ yí gù shǒu chéng chí, yǐ jǐn chén zhí. jīn yáng dì yǐ sǐ, shǎo dì jì wáng, suí zuò yì wú yí lèi yǐ, hé nǎi gù zhí rú cǐ? qiě yǐ yī gū chéng, yù jù shù wàn zhī shī, bù yì yú hū? cóng yuē: jīn wú shì sǐ rú guī, rǔ dāng sù qù, wú bù jiàng yǐ. jìng dà xiào yuē: zú xià suǒ jiàn cuò yǐ! qiě rén zài shì, wú fēi zhǐ yù de měi míng, qiú qí fù guì, yǐ wèi zi sūn jì. jīn zú xià gù shǒu hé jiān yǐ yǒu rì yǐ, wèi èr dì fā sàng, jí jǐn qí āi zhōng xiào zhī xīn, tiān dì rén suǒ gòng zhī. kuàng tiān xià dǐng fèi, sì hǎi wú shì, chéng xiàn zài mù xià, shàng bù zì cǔn, zhí mí rú cǐ, yǒu rì yù shí jù fén, huǐ zhī wǎn yǐ. bù rú suí wǒ guī zhǎng lè wáng, lì guó ān mín, gòng zhū shì nì, lì bù shì zhī gōng, qǐ bù wèi měi? yuàn shú sī zhī. cóng jiàn jìng yán jǐng jǐng yǒu tiáo, chén yín bàn shǎng, kuì rán tàn yuē: wú bù dé wèi zhōng chén yǐ! yuàn cóng jūn yán, yǐ jiù yī jùn shēng líng. dàn bù néng bào èr dì zhī chóu, yǒu kuì yú xīn, yòu kǒng zhǎng lè wáng bù néng róng wǒ. jìng yuē: zhǎng lè wáng kuān hóng dà liàng, hé suǒ bù róng. mù jīn jǔ yì, zhèng zài tǎo zéi, bì néng shēn rǔ zhì yǐ. cóng yuē: suī rán rú cǐ, zàn qǐng zhǎng lè wáng tuì jūn, róng wǒ shōu shí, jí biàn lái jiàng.
敬曰:「某今在長樂王帳下恭贊軍機,待以上賓之禮。見足下負此大才,有忠孝之心,故不避斧鉞,欲有利於足下。」琮正色曰:「建德,吾仇人也。侵奪我城池,何得多言?以汝有金石之論,放汝入城來,何期反以讒佞之語見說我乎?」敬曰:「非敢為佞,見汝有燃眉之急,特來為兩家講和。」琮曰:「有何損益?試為我言之。」敬曰:「近來四方爭競,人人思歸明主,以煬帝尚在,不敢亂動。足下只宜固守城池,以盡臣職。今煬帝已死,少帝繼亡,隋祚亦無遺類矣,何乃固執如此?且以一孤城,欲拒數萬之師,不亦愚乎?」琮曰:「今吾視死如歸,汝當速去,吾不降矣。」敬大笑曰:「足下所見錯矣!且人在世,無非只欲得美名,求其富貴,以為子孫計。今足下固守河間已有日矣,為二帝發喪,極盡其哀忠孝之心,天地人所共知。況天下鼎沸,四海無適,城陷在目下,尚不自忖,執迷如此,有日玉石俱焚,悔之晚矣。不如隨我歸長樂王,立國安民,共誅弒逆,立不世之功,豈不為美?願熟思之。」琮見敬言井井有條,沉吟半晌,喟然嘆曰:「吾不得為忠臣矣!願從君言,以救一郡生靈。但不能報二帝之仇,有愧於心,又恐長樂王不能容我。」敬曰:「長樂王寬洪大量,何所不容。目今舉意,正在討賊,必能伸汝志矣。」琮曰:「雖然如此,暫請長樂王退軍,容我收拾,即便來降。」
líng jìng cí bié, huí zhì yíng zhōng, jù shuō qí shì. jiàn dé dà xǐ, suì chuán lìng bīng tuì sān shí lǐ ān yíng, shè yàn yǐ hòu wáng cóng. cì rì, jiàn dé qiǎn jiān jūn sòng zhèng běn lǐng bīng wǎng yíng, jiàn dé zì chū yuán mén xiāng jiē. wáng cóng qīng shēn rù bài, jiàn dé huāng xià zhàng lái fú qǐ.
凌敬辭別,回至營中,具說其事。建德大喜,遂傳令兵退三十里安營,設宴以候王琮。次日,建德遣監軍宋正本領兵往迎,建德自出轅門相接。王琮輕身入拜,建德慌下帳來扶起。
cóng yuē: bài bīng zhī jiāng, shēn gǎn dài wáng bù shā zhī ēn, dāng xiào quǎn mǎ zhī bào. jiàn dé yuē: wú sù zhī zú xià zhōng yì zhī shì, ān kěn jiā hài. tè lìng líng jìng xiāng qǐng, fǔ wú lì guó, gòng bǎo fù guì. cóng yuē: mǒu nǎi lù lù yōng cái, hé gǎn dāng zhí, dàn kě chōng zhí biān zhuì dèng zhī yì ér yǐ. rán èr dì zhī chóu bù kě bù bào, dài wáng ruò yǔ yī lǚ zhī shī, chén jí xiān wǎng, yuàn zhù yī bì zhī lì. yán qì, lèi xià rú yǔ, chuí xiōng ér kū. jiàn dé guó: cǐ shì cōng rǎo, wú bì xìng bīng tǎo zhī. zuò yàn guǎn dài, wáng cóng bài xiè ér sàn. bì jìng hái shì rú hé?
琮曰:「敗兵之將,深感大王不殺之恩,當效犬馬之報。」建德曰:「吾素知足下忠義之士,安肯加害。特令凌敬相請,輔吾立國,共保富貴。」琮曰:「某乃碌碌庸才,何敢當職,但可充執鞭墜鐙之役而已。然二帝之仇不可不報,大王若與一旅之師,臣即先往,願助一臂之力。」言訖,淚下如雨,捶胸而哭。建德國:「此事匆擾,吾必興兵討之。」作宴管待,王琮拜謝而散。畢竟還是如何?