strong dòu jiàn dé zì lì xià dì strong
竇建德自立夏帝
dāng shí hé jiān jùn chéng wáng cóng yīn líng jìng zhī shuō, jǔ chéng lái jiàng dòu jiàn dé. jiàn dé bù jiāng liú hēi tà yuē: wáng cóng jiǔ kùn wǒ zhī dà bīng, jiāng jí yī zài, sǔn shāng shì zú jí duō.
當時河間郡丞王琮因凌敬之說,舉城來降竇建德。建德部將劉黑闥曰:「王琮久困我之大兵,將及一載,損傷士卒極多。
jīn yīn lì jǐn lái jiàng, yuàn dài wáng yǐ yóu huò pēng zhī, yǐ xiè dài wáng jiàn dé yuē: rén jì yǐ chéng xīn lái jiàng, shā zhī shì bù yì yě. wú chū qǐ yú píng yuán, wèi dào zhī shí, bù bào shā bù néng fú zhòng. jīn rì yù dìng tiān xià, ān bǎi xìng, qǐ kě shā lù zhōng chén hū?
今因力盡來降,願大王以油鑊烹之,以謝大王」建德曰:「人既以誠心來降,殺之是不義也。吾初起於平原,為盜之時,不暴殺不能服眾。今日欲定天下,安百姓,豈可殺戮忠臣乎?」
nǎi xià lìng jūn zhōng yuē xiān yǔ wáng cóng yǒu yuān, gǎn bù zūn jūn lìng ér wàng shā zhě, zhū qí sān zú. zì shì jūn zhōng jì rán. suì fēng wáng zōng wèi hé jiān cì shǐ. hé běi jùn xiàn wén zhī, xián lái guī fù.
乃下令軍中曰;「先與王琮有冤,敢不遵軍令而妄殺者,誅其三族。」自是軍中寂然。遂封王綜為河間刺史。河北郡縣聞知,咸來歸附。
shì nián dōng shí yuè, hū yǒu yī dà fēi qín zhǐ yú lè shòu, shù wàn fēi qín suí zhī.
是年冬十月,忽有一大飛禽止於樂壽,數萬[飛]禽隨之。
jīng yī rì, fāng shǐ fēi qù. wáng zōng shì zhī, yuē: cǐ fèng yě, fēi míng wáng bù chū, fēi wú tóng bù qī, fēi zhú shí bù shí. guó jiā jiāng xìng, shǐ yǒu cǐ xiáng ruì, zhǎng lè wáng qí jiāng xìng hū! rén bào jiàn dé, àn xǐ, yǐ wèi jǐ zhī xiáng ruì.
經一日,方始飛去。王綜視之,曰:「此鳳也,非明王不出,非梧桐不棲,非竹實不食。國家將興,始有此祥瑞,長樂王其將興乎!」人報建德,暗喜,以為己之祥瑞。
yòu yǒu zōng chéng rén shì, xìng zhāng míng hēng, yú jīn shān nèi cǎi qiáo wèi shēng. hū jiàn shān pì qǐ yī dào yàn sè, shàng chōng bì luò. hēng guī jiā, dài chú jué zhī, dàn jiàn jīn guāng sàn luàn, dé yī xuán guī. qián rù lè shòu, xiàn yú jiàn dé. kǒng dé shào yuē: xī xià yǔ shòu shùn chán, yǐ cháo zhū hóu, dé cǐ guī yú wài guó. jīn fù lái xiàn dài wáng, cǐ tiān cì yě. jīn suí zhǔ bèi shì, tiān xià huāng huāng, dài wáng dāng shùn rén xīn, yǐ zhèng dà wèi, yì hào wèi xià kě yě. jiàn dé yuē: wèi zhī cǐ shì kě fǒu? líng jìng yuē: jìn wén shí yǒu jǐng yún xiáng fēng cóng xuán jī xià lái. lè shòu xī běi jiǎo yǒu huáng qì gāo shù qiān zhàng, chōng xiāo ér qǐ. dì xīng jiàn yú wèi mǎo bì zhī jiān fēn, jiǒng jiǒng rú yuè, ruì zhào duō duān. ruò cǐ, dài wáng yí jí dì wèi, yǐ jì suí tǒng, gèng fù hé yí. jiàn dé dà xǐ. yòu wén lǐ yuān lǐ guǐ zhū càn xiāo xiǎn liáng shì dōu lín shì hóng wáng shì chōng yǔ wén huà jí jiē zì lì, yú shì shǐ jiàn tiān zǐ jīng qí, miǎn liú fǔ fú, chū rù jǐng bì, jí wèi yú lè shòu. bǎi guān jiē hū wàn suì. yīn fèng míng zhī ruì, gǎi yuán wèi wǔ fèng yuán nián, guó hào dà xià. lì cáo shì wèi huáng hòu, fēng yáng zhèng dào wèi xūn guó gōng, qí shàn xíng wèi pú shè, péi jǔ sòng zhèng běn wèi nà yán, kǒng dé shào wèi nèi shǐ shī láng, líng jìng wèi jì jiǔ, liú hēi tà shàng yǎ xián wèi zǒng guǎn, qī dì cáo dàn wèi hù jūn jiāng jūn, qí yú xī jiā guān jué. lè shòu jūn mín wú bù xīn yuè.
又有宗城人氏,姓張名亨,於金山內采樵為生。忽見山僻起一道焰色,上沖碧落。亨歸家,帶鋤掘之,但見金光散亂,得一玄圭。潛入樂壽,獻於建德。孔德紹曰:「昔夏禹受舜禪,以朝諸侯,得此圭於外國。今復來獻大王,此天賜也。今隋主被弒,天下慌慌,大王當順人心,以正大位,亦號為夏可也。」建德曰:「未知此事可否?」凌敬曰:「近聞時有景雲祥風從璇璣下來。樂壽西北角有黃氣高數千丈,沖霄而起。帝星見於胃、昴、畢之間分,炯炯如月,瑞兆多端。若此,大王宜即帝位,以繼隋統,更復何疑。」建德大喜。又聞李淵、李軌、朱粲、蕭銑、梁士都、林士弘、王世充、宇文化及皆自立,於是始建天子旌旗,冕旒黼黻,出入警蹕,即位於樂壽。百官皆呼萬歲。因鳳鳴之瑞,改元為五鳳元年,國號大夏。立曹氏為皇后,封楊政道為勛國公,齊善行為僕射,裴矩、宋正本為納言,孔德紹為內史詩郎,凌敬為祭酒,劉黑闥、尚雅賢為總管,妻弟曹旦為護軍將軍,其餘悉加官爵。樂壽軍民無不欣躍。
cì rì, yú zhèng diàn shòu cháo hè zhī zhá, jiàn dé yuē: gū běn wú cái, wèi zhòng suǒ tuī, yǐ zhì jīn rì. qīng děng yí jié lì wèi guó, yǐ dìng tiān xià. líng jìng yuē: yuàn gān dǎn tú dì, yǐ bào xiāng zhī zhī ēn. jiàn dé yuē: jū cǐ dà wèi, jiāng hé cè yǐ shǒu zhī? jìng yuē: fāng jīn yīng xióng bìng qǐ, dé rén zhě chāng, shī rén zhě wáng. xū dé gāo míng yuǎn jiàn zhī shì yǐ fǔ dài wáng, xià guó zì dìng yě. jiàn dé yuē: gū yù jǔ bīng zhēng tǎo huà jí, cǐ shì lài zi sù wèi zhī. jìng yuē: mǒu nú dùn bù cái, kǒng fù yǐ tuō zhī zhòng. yuàn jiàn yī rén yǐ fǔ dài wáng. jiàn dé wèn shì shuí, jìng yuē: cǐ rén xiōng huái tāo lüè, fù yǐn jī móu. zài suí fēng wèi tài pú, hòu bèi nìng chén suǒ zèn, tuì yǐn yú tián yě, shí yǒu jiāng xiāng zhī cái. nǎi huái dōng rén yě, xìng yáng míng yì chén, sù zhào yòng, kě yǐ wèi zhù. jiàn dé dà yuè, yuē: rǔ ruò bù shuō, jǐ hū wàng le cǐ rén. gū xī yǔ zhī xiāng chí shù zhèn, yǐ zhī qí wèi dòng liáng. gū guān cǐ rén yòng bīng, tiān xià shǎo yǒu jí zhě, rǔ dāng yǔ gū yǐ lǐ pìn zhī. líng jìng xīn rán lǐng mìng, cí bié jiàn dé ér qù.
次日,於正殿受朝賀之札,建德曰:「孤本無才,為眾所推,以至今日。卿等宜竭力為國,以定天下。」凌敬曰:「願肝膽塗地,以報相知之恩。」建德曰:「居此大位,將何策以守之?」敬曰:「方今英雄並起,得人者昌,失人者亡。須得高明遠見之士以輔大王,夏國自定也。」建德曰:「孤欲舉兵征討化及,此事賴子肅為之。」敬曰:「某駑鈍不才,恐負倚托之重。願薦一人以輔大王。」建德問是誰,敬曰:「此人胸懷韜略,腹隱機謀。在隋封為太僕,後被佞臣所譖,退隱于田野,實有將相之才。乃淮東人也,姓揚名義臣,速召用,可以為助。」建德大悅,曰:「汝若不說,幾乎忘了此人。孤昔與之相持數陣,已知其為棟樑。孤觀此人用兵,天下少有及者,汝當與孤以禮聘之。」凌敬欣然領命,辭別建德而去。
què shuō yáng yì chén zì dà yè qī nián zài shān dōng yí lù shōu fù zéi dào, rù cháo shàng biǎo, bèi jiān chén suǒ zèn, duó hái yìn shòu. jiàn suí zuò jiāng jué, kǒng huò lín jǐ, suì biàn xìng míng, yǐn yú pú zhōu léi xià zé zhōng. rì yǔ yú qiáo wǎng lái gòng lè, yè zé shǒu bù shì juǎn. měi guān zhì chǔ yuè, kuì rán tàn yuē: yì zāi, zhāo wáng zhī wèi rén yě! shì tóng zài cè, qǐng wèn qí xiáng. yì chén yuē: xī chǔ guó zhāo wáng yǔ wú zhàn, bīng bài, shī qù yǐ lǚ, yǐ zǒu sān shí bù yǐ. zhāo wáng lēi mǎ fù huí, qǔ qí shī lǚ. zuǒ yòu guài ér wèn yuē: zhuī bīng zhì jìn, dài wáng hé gù dú huí? zhāo wáng yuē: wú qǐ xī yī lǚ? tè yīn cǐ lǚ yǔ wǒ tóng chū zhī jiǔ, bì yù qǔ yǐ tóng huí, quán qí yì yě. wú suī bù bǐ gǔ rén, rán guān cǐ, zhé dòng gù jiù zhī sī. yǔ wén shì jí shì huà jí zhī dì yě, yǔ wú jiāo qì shén hòu, jīn rì huà jí wàng xíng shì nì, jiàn chēng xǔ dì, cǐ rén yōng àn, fēi bō luàn zhī zhǔ, tiān xià hé bīng tǎo zhī, qí bài bì yǐ. shì jí bèi qí lián zuì, wú bù rěn jiàn qí lí huò yǐ.
卻說楊義臣自大業七年在山東一路收復賊盜,入朝上表,被奸臣所譖,奪還印綬。見隋祚將絕,恐禍臨己,遂變姓名,隱於濮州雷夏澤中。日與漁樵往來共樂,夜則手不釋卷。每觀至楚月,喟然嘆曰:「異哉,昭王之為人也!」侍童在側,請問其詳。義臣曰:「昔楚國昭王與吳戰,兵敗,失去踦履,已走三十步矣。昭王勒馬復回,取其失履。左右怪而問曰:『追兵至近,大王何故獨回?』昭王曰:『吾豈惜一履?特因此履與我同出之久,必欲取以同回,全其義也。』吾雖不比古人,然觀此,輒動故舊之思。宇文士及是化及之弟也,與吾交契甚厚,今日化及妄行弒逆,僭稱許帝,此人庸暗,非撥亂之主,天下合兵討之,其敗必矣。士及被其連罪,吾不忍見其罹禍矣。
gù rén yù huò ér bù zhī gù, yì yóu zhāo wáng zhī qì bì lǚ yě. shì tóng yuē hé néng jiù zhī? yì chén yuē: wú yǒu yī jì, jiào bǐ xíng zhī, bì quán shēn yuǎn hài.
故人遇禍而不之顧,亦猶昭王之棄弊履也。」侍童曰「何能救之?」義臣曰:「吾有一計,教彼行之,必全身遠害。」
cì rì, yì chén qiǎn rén jī yī wǎ guàn, qīn bǐ fēng jì, jìng tóu wèi xiàn lái, sòng yǔ shì jí. shì jí jiē jiàn, dà yuè yuē: wú zhèng xiǎng xiōng, jiǔ bù xiāng jiàn, bù zhī jīn zài hé chù? suí yǐn jìn, rù shū zhāi, bī qù zuǒ yòu, wèn yuē: tài pú shì tǐ ruò hé? qí rén dá yuē: zì cóng bǐ chán zhī hòu, biàn gǎi xìng míng, pú zhōng léi xià zé zhōng yú qiáo wèi lè. shì jí yuē: céng yǒu shū fǒu? dá yuē: wú shū, zhǐ yǒu cǐ wù wèi xìn. shì jí kāi shì zhī, qí zhōng zhǐ yǒu èr zǎo, bìng yī táng guī. shì jí fǎn fù bù jiě qí yì, hū jiàn píng hòu zhuǎn chū yī jiā rén, lán zī huì zhì, zhēn guó sè yě. shì zhī, nǎi shì shì jí tóng mǔ qīn mèi, míng yuē shū jī. nián fāng yī shí qī suì, yóu wèi shì rén. xiàng qián dī shēng: qǐng wèn gē ge, cǐ shì hé rén suǒ sòng? shì jí yuē: cǐ wú jiù yǒu qián suí tài pú yáng yì chén sòng yě. cǐ rén shēn tōng bīng fǎ, shàn xiǎo tiān wén, hòu bèi jiān chén suǒ zèn, xuē qù bīng quán, qì guān guī yǐn. jīn rì lìng rén sòng lái yī guàn, fēng jì shén mì. guàn nèi zhǐ yǒu hóng zǎo táng guī èr wù. wú chá qí qíng, bù shí lái yì, zhèng cǐ yóu yù bù jué. shū jī yuē: cǐ wù yǒu hé nán shěng, zhǐ shì quàn xiōng zǎo zǎo guī táng, shù tuō shì nì zhī huò. shì jí dà xǐ, yuē: rǔ yán zhī dāng, wú yì yǐ jué. jí yǔ fù qiè rén děng shōu shí, jù zuò nán zǐ zhuāng bàn, míng rì zǎo xíng, wù shǐ rén zhī. yī miàn dǎ fā lái rén huí qù, bài fù yáng xiōng, jǐn dāng shòu jiào. qí rén qù qì.
次日,義臣遣人齎一瓦罐,親筆封記,徑投魏縣來,送與士及。士及接見,大悅曰:「吾正想兄,久不相見,不知今在何處?」隨引進,入書齋,逼去左右,問曰:「太僕事體若何?」其人答曰:「自從彼讒之後,變改姓名,濮中雷夏澤中漁樵為樂。」士及曰:「曾有書否?」答曰:「無書,只有此物為信。」士及開視之,其中止有二棗,並一糖龜。士及反覆不解其意,忽見屏後轉出一佳人,闌姿蕙質,真國色也。視之,乃是士及同母親妹,名曰淑姬。年方一十七歲,猶未適人。向前低聲:「請問哥哥,此是何人所送?」士及曰:「此吾舊友、前隋太僕楊義臣送也。此人深通兵法,善曉天文,後被奸臣所譖,削去兵權,棄官歸隱。今日令人送來一罐,封記甚密。罐內只有紅棗、糖龜二物。吾察其情,不識來意,正此猶豫不決。」淑姬曰:「此物有何難省,只是勸兄早早歸唐,庶脫弒逆之禍。」士及大喜,曰:「汝言之當,吾意已決。急與婦妾人等收拾,俱作男子裝扮,明日早行,勿使人知。」一面打發來人回去,拜復楊兄,謹當受教。其人去訖。
cì rì jìn jiàn huà jí, zòu yuē: jīn wén táng zhǔ lǐ yuān mìng qín wáng shì mín lǐng bīng huì hé zhēng fá, wèi shěn zhū hóu cóng qí jì fǒu. jīn chén yù dài yī èr jiā tóng, jiǎ zhuāng bì bīng, qián qù tàn tīng xū shí, shù rì biàn huí. huà jí yuē: rǔ yǒu cǐ xīn bào guó, wù lìng xiè lòu qí shì. shì jí huí zhì jiā nèi, dài lǐng shù rén chū lí le wèi xiàn, zhí bèn zhǎng ān ér qù. yuán lái shì jí yǔ táng zhǔ yǒu yī miàn zhī jiāo, shù rì dé dào zhǎng ān, rén bào táng zhǔ, jí xià shǒu zhào zhào zhī. shì jí yī jiàn rú jiù, xù qí jiān kuò, jí jiāng qí mèi shū jī jìn yǔ táng zhǔ. táng zhǔ dà xǐ, nà zhī wèi fēi, fēng shì jí wèi shàng yí tóng sān sī jūn shì. dāng rì shǐ zhě huí jiàn yì chén, yán shì jí yī mìng tóu táng, jiāng mèi shū jī jìn xiàn, táng zhǔ nà zhī wèi fēi. yì chén xǐ yuē: wú yǒu dé qí suǒ yǐ. shǐ zhě yuē: wú zài tú zhōng, tīng wén dòu jiàn dé zì lì wèi xià dì, jīn qiǎn líng jìng lái pìn tài pú, wèi zhī shì fǒu? yì chén yuē: jiàn dé shì wú shā bù sǐ zhī zéi, ān cóng bǐ zāi? qiě wú biàn le xìng míng, qǐ zhī lái cǐ? shǐ zhě yuē: zhǐ kǒng yǒu rén jiào zài cǐ lái. qiě kàn líng jìng lái yì rú hé?
次日進見化及,奏曰:「今聞唐主李淵命秦王世民領兵會合征伐,未審諸侯從其計否。今臣欲帶一二家童,假裝避兵,前去探聽虛實,數日便回。」化及曰:「汝有此心報國,勿令泄露其事。」士及回至家內,帶領數人出離了魏縣,直奔長安而去。原來士及與唐主有一面之交,數日得到長安,人報唐主,即下手詔召之。士及一見如舊,敘其間闊,即將其妹淑姬進與唐主。唐主大喜,納之為妃,封士及為上儀、同三司軍事。當日使者回見義臣,言士及依命投唐,將妹淑姬進獻,唐主納之為妃。義臣喜曰:「吾友得其所矣。」使者曰:「吾在途中,聽聞竇建德自立為夏帝,今遣凌敬來聘太僕,未知是否?」義臣曰:「建德是吾殺不死之賊,安從彼哉?且吾變了姓名,豈知來此?」使者曰:「只恐有人教在此來。」且看凌敬來意如何?