strong yáng yì chén yí shū shuì tà strong
楊義臣遺書睡榻
cì rì, hēi tà shǐ fù jiāng gāo yǎ xián chuán lìng, liè kāi xī jiǎo yí lù, liǎng biān dāo qiāng jiàn jǐ bǎi liè chéng háng, sì xià shǐ rén gào shì zú yuē: jīn liáo chéng yǐ pò, huà jí bèi qín, rǔ děng jiā shǔ jiē zài guān zhōng, huò yù huí jiàn fù mǔ qī zǐ, huò yuàn tóu xiáng xià guó, yǐ lì gōng míng, xī qù bīng qì, jiē cóng xī mén ér chū. ruò yuàn suí nì zéi sǐ yú cǐ zhě, tīng qí zì biàn. wéi zhèn zhōng yī hū, dàn jiàn shì zú pāo gē qì jiǎ, jiē wàng xī mén ér zǒu.
次日,黑闥使副將高雅賢傳令,列開西角一路,兩邊刀槍劍戟擺列成行,四下使人告士卒曰:「今聊城已破,化及被擒,汝等家屬皆在關中,或欲回見父母妻子,或願投降夏國,以立功名,悉去兵器,皆從西門而出。若願隨逆賊死於此者,聽其自便。」圍陣中一呼,但[見]士卒拋戈棄甲,皆望西門而走。
gāo yǎ xián zuò yú wéi wài, zhú míng fàng chū. qí xī huí guān zhōng zhě, lìng xià yī yíng, dài zòu guò xià zhǔ, lìng rén mǎ hù sòng. yuàn tóu xià guó zhě, lìng xià yī yíng, lù qí míng zhí, zòu wén zhuó yòng. bǐ jí huáng hūn zuǒ cè, wéi zhōng shì zú lí sàn dài jǐn.
高雅賢坐於圍外,逐名放出。其西回關中者,另下一營,待奏過夏主,令人馬護送。願投夏國者,另下一營,錄其名職,奏聞擢用。比及黃昏左側,圍中士卒離散殆盡。
zhì jí jiàn le, yǎng tiān kū yuē: cǐ shí tiān wáng wǒ yě! hūn jué yú dì. zhòng jūn yōng jìn, jiāng zhì jí kǔn fù, suì yòng kǎn chē xiàn le. hēi tà zhèng zài cuī bīng qián jìn liáo chéng, hū rén lái bào: liáo chéng yǐ pò, huà jí chéng jī jù yǐ bèi qín. hēi tà dà xǐ, yú shì jí lìng pái xià qìng hè yán xí, yāo qǐng yì chén líng jìng gāo yǎ xián shù rén gòng yǐn. jiǔ xíng shù xún, hēi tà gào zhòng yuē: jīn rì tiān cì chéng gōng, xìng miè huà jí, míng rì tóng zhū gōng yǐn zháo dà bīng jìn rù liáo chéng, yǐ jiàn xià zhǔ. dāng xià zhòng jiāng cí guī jūn mù. bǐ jí cì zǎo, tiān sè wēi míng, zhǐ jiàn xiǎo xiào lái bào: zuó yè bù jiàn le yáng tài pú bìng qí jiā bàn. hēi tà huāng wèn qí gù, xiǎo xiào yuē: bié wú suǒ yí, dú jiàn shuì tà shàng yí shū yī fēng, fèng yǒu rén líng jì jiǔ liú yuán shuài yī tóng shēn yì. jìng jiāng chāi kāi shì zhī, dān xiě qī yán jué jù èr shǒu: zì gǔ gāo guān bì xiǎn wēi, wǔ chāng mén wài liǔ huā fēi.
智及見了,仰天哭曰:「此實天亡我也!」昏絕於地。眾軍擁進,將智及捆縛,遂用檻車陷了。黑闥正在催兵前進聊城,忽人來報:聊城已破,化及丞基俱已被擒。黑闥大喜,於是即令排下慶賀筵席,邀請義臣、凌敬、高雅賢數人共飲。酒行數巡,黑闥告眾曰:「今日天賜成功,幸滅化及,明日同諸公引着大兵進入聊城,以見夏主。」當下眾將辭歸軍幕。比及次早,天色微明,只見小校來報:昨夜不見了楊太僕並其家伴。黑闥慌問其故,小校曰:「別無所遺,獨見睡榻上遺書一封,奉友人凌祭酒、劉元帥一同申意。」敬將拆開視之,單寫七言絕句二首:自古高官必險危,武昌門外柳花飛。
hán hòu kǔ liàn huái yīn zhí, gǒu sǐ gōng cáng huǐ yǐ chí.
韓候苦戀淮陰職,狗死弓藏悔已遲。
yòu: guà guān xuán wǔ biàn xiū tǐ, yī bié wáng hóu jìng mò qiú.
又:掛冠玄武便休體,一別王侯竟莫求。
dú fàn piān zhōu wú xiàn jǐng, bō tāo xī jiē dòng tíng qiū.
獨泛扁舟無限景,波濤西接洞庭秋。
líng jìng kàn le qí shī, chēng xiàn bù yǐ. hēi tà biàn yù yǐn bīng zhuī zhī, líng jìng jí zhǐ zhī, yuē: bù kě, miè zéi biàn qù, xià zhǔ yǐ céng xǔ zhī. hēi tà yuē: bù cí ér qù, zhōng shì quē lǐ. jìng yuē: yì chén rú cǐ, zhēn zhōng yì rén yě. jiè xià zhī bīng, yǐ fù jūn chóu, jīn nì zéi yǐ qín, qí zhì zú yǐ. bù wén xiān zhé yǒu yán: gōng chéng zhě tuì? bù bì zhuī zhī. hēi tà tīng yán, suì bá zhài, qí qǐ bīng zhì liáo chéng.
凌敬看了其詩,稱羨不已。黑闥便欲引兵追之,凌敬急止之,曰:「不可,滅賊便去,夏主已曾許之。」黑闥曰:「不辭而去,終是缺禮。」敬曰:「義臣如此,真忠義人也。借夏之兵,以復君仇,今逆賊已擒,其志足矣。不聞先哲有言:『功成者退?』不必追之。」黑闥聽言,遂拔寨,齊起兵至聊城。
líng jìng èr rén jìn jiàn jiàn dé, zòu yán yè zhōng zǒu le yáng yì chén, jiàn dé dà jīng yuē: yì chén guǒ qù, shī zhèn zhī gǔ gōng yǐ! zhèn zhǐ xǔ yán: ruò qín le nì zéi, fàng rǔ guī tián. jīn rì zéi yǐ jiù qín, xīng yè táo qù. zhèn yù chéng cǐ rén zhī míng, bù bì zhuī gǎn.
凌敬二人進見建德,奏言夜中走了楊義臣,建德大驚曰:「義臣果去,失朕之股肱矣!朕旨許言:『若擒了逆賊,放汝歸田。』今日賊已就擒,星夜逃去。朕欲成此人之名,不必追趕。」
jiàn dé jià rù liáo chéng, qǐng huáng hòu xiāo shì yù yú zhèng diàn. jiàn dé xíng chén lǐ, cháo jiàn xiè zuì. lì yáng dì shǎo zhǔ liǎng wèi shén zhǔ zài yú xíng gōng, qīn lǜ bǎi guān, jiē jù sù fú, fǔ fú fā āi. rán hòu jù jí suí zhī jiù chén, guì yú liǎng páng. jiàn dé jiào qún dāo fǔ shǒu yā guò yī qiān rén guò lái, bǎng zhì huà jí zhì jí chéng jī chéng zhǐ, qí dǎng yáng shì lǎn, guì liè shén zhǔ miàn qián. shǎn guò jì jiǔ líng jìng, lì shēng chì huà jí yuē nì zéi pǐ fū, rǔ zǔ nǎi xiōng nú zào lì, qǐ shì zhōng guó zhī mín? shì shòu suí ēn, chǎn shì yáng dì, shì fù shā xiōng, shí rǔ fù wèi zhī huà cè. rán hòu guān fēng xǔ gōng, rǔ děng gè shòu guān zhí chǒng yòng, qí yú bǎi guān jiē bù néng jí. yáng dì wú dào, kǔ hài shēng líng, rǔ zhī xiōng dì wèi dì chǒng chén, bù néng sǐ jiàn, kuāng jiù qí è xíng shì qí jūn, huò yán qí zi, mù qí jūn hòu, yín luàn gōng wéi, qiè duó tiān wèi, bào nüè xià rén. jīn rì tiān rén gòng nù, jiǎ shǒu yú wǒ xià zhǔ, jiāng rǔ fù shā lù yú shì, yǐ xiè tiān dì, rǔ yǒu hé yán?
建德駕入聊城,請皇后蕭氏御於正殿。建德行臣禮,朝見謝罪。立煬帝、少主兩位神主在於行宮,親率百官,皆具素服,俯伏發哀。然後聚集隋之舊臣,跪於兩旁。建德叫群刀斧手押過一千人過來,綁至化及、智及、丞基、丞趾,其黨楊士覽,跪列神主面前。閃過祭酒凌敬,厲聲叱化及曰;「逆賊匹夫,汝祖乃匈奴皂隸,豈是中國之民?世受隋恩,諂事煬帝,弒父殺兄,實汝父為之畫策。然後官封許公,汝等各授官職寵用,其餘百官皆不能及。煬帝無道,苦[害]生靈,汝之兄弟為帝寵臣,不能死諫,匡救其惡;行弒其君,禍延其子,牧其君後,淫亂宮闈,竊奪天位,暴虐下人。今日天人共怒,假手於我夏主,將汝父殺戮於市,以謝天帝,汝有何言?」
huà jí dī shǒu wú yǔ, jiàn dé jí mìng wǔ shì bǎng huà jí yú zhù shàng, yǐ dāo guǎ zhī, xiāo xià shǒu jí, yòng mù xiá shèng zhī, qiǎn jiāng gāo yǎ xián jiāng shǒu jí chuán sòng jiāng dū. cǐ shí suí yì chéng gōng zhǔ zài tū jué, qiǎn shǐ lái yíng xiāo hòu, gù jiàn dé qiǎn gāo yǎ xián lǜ lǐng qí bīng yī qiān hù sòng xiāo hòu yǔ nán yáng gōng zhǔ, bìng huà jí shǒu jí tóng zhì jiāng dū. jiàn dé jiào tuī guò yáng shì lǎn zhū hǎi lái, jiàn dé wèn yuē: nǐ yǒu hé yán? shì lǎn děng zhōng bù dá. jiàn dé nù, jiào tuī zhǎn zhī. yā guò zhèng shàn guǒ lái, jí lìng fàng zhī hái xiāng, qí yú zéi dǎng, jǐn jiē zhǎn qì bào lái.
化及低首無語,建德即命武士綁化及於柱上,以刀剮之,梟下首級,用木匣盛之,遣將高雅賢將首級傳送江都。此時隋義成公主在突厥,遣使來迎蕭後,故建德遣高雅賢率領騎兵一千護送蕭後與南陽公主,並化及首級同至江都。建德教推過楊士覽、朱海來,建德問曰:「你有何言?」士覽等終不答。建德怒,教推斬之。押過鄭善果來,即令放之還鄉,其餘賊黨,盡皆斬訖報來。
jiàn dé jí rì qiǎn shǐ fèng biǎo chēng chén, bào wén yú dōng dōu. suí huáng tài dà xǐ yuē: huà jí yǐ lù, èr dì zhī chóu dé bào, zhèn wú yōu yǐ. jīn yòu yǒu cǐ rén kěn rú cǐ chì xīn fǔ guó, hé suí zuò zhī bù lì hū? suì fēng jiàn dé wèi xià zhǔ. jiàn dé shòu zhào, shōu qí chuán guó yù xǐ, shì yáng dì wèi mǐn dì, fēng yáng dì zhī sūn yáng zhèng dào wèi xūn guó gōng, fēng péi jǔ wèi zuǒ pú shè, cuī jūn sù wèi zhì zhōng, hé jì liǔ diào wèi zuǒ yòu chéng, yú shì nán ōu yáng xún wèi tài cháng qīng, qí yú guān yuán, suí cái shòu zhí. qí suí cháo fǔ kù jīn yín bǎo bèi cǎi bó líng jǐn gōng é cǎi nǚ xī yǐ fēn wèi sì fēn, qiǎn rén sòng zhì táng yíng huái ān wáng chù, jí wèi gōng lǐ mì shì jī èr chù, yǐ bào tóng móu miè zéi zhī gōng. jiàn dé suǒ de, jǐn jiē gěi sàn jūn shì, yù gōng shēng shǎng. lì quán shī yún: huà jí wú zhī shàn dà quán, huāng yín gōng yuàn zuì wú biān.
建德即日遣使奉表稱臣,報聞於東都。隋皇泰大喜曰:「化及已戮,二帝之仇得報,朕無憂矣。今又有此人肯如此赤心輔國,何隋祚之不立乎?」遂封建德為夏主。建德受詔,收其傳國玉璽,諡煬帝為閔帝,封煬帝之孫楊政道為勛國公,封裴矩為左僕射,崔君肅為治中,何稷、柳調為左右丞,虞世南、歐陽詢為太常卿,其餘官員,隨才授職。其隋朝府庫金銀、寶貝、彩帛、綾錦、宮娥、彩女悉以分為四分,遣人送至唐營淮安王處,及魏公李密、世績二處,以報同謀滅賊之功。建德所得,盡皆給散軍士,諭功升賞。麗泉詩云:化及無知擅大權,荒淫宮苑罪無邊。
liǎng cháo dì zhǔ zāo jiān shì, sì hǎi shēng líng jǐn dào xuán.
兩朝帝主遭奸弒,四海生靈盡倒懸。
lì zhǎn tóng liáo píng shì lǎn, móu zhū nì zéi shì gāo xián.
力斬同僚憑士覽,謀誅逆賊是高賢。
shì jiān zào è zhōng xū bào, shàng yǒu wú qióng bù lǎo tiān.
世間造惡終須報,上有無窮不老天。
dāng rì dà shì jì dìng, jiàn dé xià lìng bān shī.
當日大事既定,建德下令班師。
què shuō lǐ mì gōng miè huà jí, yǔ jiàn dé fēn de jīn bó bǎo wù jí duō, bào rù luò yáng.
卻說李密攻滅化及,與建德分得金帛寶物極多,報入洛陽。
wáng shì chōng tīng zhī cǐ shì, xīn shén bù fèn, yòu wén lǐ mì hái bīng jīn yōng, jìn bīng liáng mǎ duō sǐ, shì chōng jí yù yǐn bīng jī zhī. wèi shì zhāng yǒng tōng yuē: jīn mì shì dà, wèi kě yǔ zhēng jǔ. wú wén táng wáng lèi yǒu dōng zhēng zhī yì, zhī wǒ bīng chū, bǐ bì lǐng bīng chéng xū ér lái, hé jì kě dí jìn zé mì jù yú qián, tuì zé táng xí yú hòu, nà shí jìn tuì liǎng nán, bù rú lìng rén jié hǎo lǐ mì, yǐ lì gēn běn, xiū yǎng shì mǎ, duō jī liáng cǎo, yǐ chéng qí dǐng zú zhī shì. kuàng shì lèi yǔ zhī zhàn, hù yǒu shèng fù, hé bì biàn yù jī yé? shì chōng nǎi zhǐ.
王世充聽知此事,心甚不忿,又聞李密還兵金墉,勁兵良馬多死,世充即欲引兵擊之。衛士張永通曰:「今密勢大,未可與爭舉。吾聞唐王累有東征之意,知我兵出,彼必領兵乘虛而來,何計可敵;進則密拒於前,退則唐襲於後,那時進退兩難,不如令人結好李密,以立根本,休養士馬,多積糧草,以成其鼎足之勢。況是累與之戰,互有勝負,何必便欲擊耶?」世充乃止。
zhèng zhí rén bào táng qiǎn shǐ zhě yáng tōng zhāng qiān zī shū qián lái zhāo yù shì chōng, shì chōng jiē shū, chāi kāi dú zhī, shū yuē: qiè wèi, wáng gāng shī dào, qún xióng zhuō lì, lóng zhēng hǔ dòu, zhōng guī yú zhēn zhǔ, cǐ gài tiān mìng qù jiù zhī lǐ yě. zì gǔ dì wáng jiàn guó shòu mìng, ér wáng zhě mò fēi zài hu zhōng tǔ.
正值人報唐遣使者楊通、張千資書前來招諭世充,世充接書,拆開讀之,書曰:竊謂,王綱失道,群雄卓立,龍爭虎鬥,終歸於真主,此蓋天命去就之理也。自古帝王建國受命,而王者莫非在乎中土。
hé tú luò shū, yòu fǎ zé zhī, yǐ xìng hóng yè, mò bù yóu cǐ, yì wèi yǒu diān fù zhě yě.
河圖洛書,又法則之,以興洪業,莫不由此,亦未有顛覆者也。
lǒng jù kuí xiāo, yǐ zhàng ér wáng, shǔ jù zi yáng, shì chǒng ér bèi, qián shì fù chē zhī bì, kě bù jiàn zāi?
隴據隗囂,倚仗而亡,蜀據子陽,恃寵而背,前世覆車之敝,可不鑒哉?
jīn zhèn shòu mìng yú tiān, zuò zhèn zhǎng ān, dōng dàng xī chú, sì yí bīn fú. rǔ wáng shì chōng gù cháng kè shǒu chén zhí, yì cún dà lǐ, xùn cí qiān ràng, zǎo fù zhǎng ān. zhí zhì yǐ lǐ, jiē qián zhé guī mìng zhī diǎn, cháo hè chēng chén, réng jiù fēng gāo guān zhī zhí, wéi zhào fèng xíng.
今朕受命於天,坐鎮長安,東盪西除,四夷賓伏。汝王世充固常恪守臣職,義存大禮,遜辭謙讓,早赴長安。執贄以禮,皆前哲歸命之典,朝賀稱臣,仍舊封高官之職,惟詔奉行。
shì chōng dú bà dà nù, chě suì qí shū, jí bá chū pèi jiàn, yù zhǎn lái shǐ. yáng tōng gāo shēng jiào yuē: liǎng guó gòu yuàn, hé zhǎn lái shǐ? bù gàn xiǎo rén zhī shì. shì chōng mà yuē: pǐ fū nì zéi, bǐ cǐ yī tǐ. jiē shì suí chén, wú yì yù rù zhǎng ān jiǔ yǐ.
世充讀罷大怒,扯碎其書,即拔出佩劍,欲斬來使。楊通高聲叫曰:「兩國構怨,何斬來使?不干小人之事。」世充罵曰:「匹夫逆賊,彼此一體。皆是隋臣,吾亦欲入長安久矣。
gù yǐ yòu zhǔ shàng zài zhī gù, wèi zēng jǔ shì. rǔ yǒu hé dé, yǐ jū dà wèi, gǎn yǐ shū lái zhāo wǒ? piān rǔ rù zhǎng ān shòu dé dài wáng chán wèi, yǐ zuò tiān zǐ, wǒ zài dōng dōu fèng lì huáng tài, zuò bù dé tiān zǐ xié? shǒu chí bǎo jiàn, suì zhǎn yáng tōng yú jiē xià, fù yòu tǐng jiàn lái zhǎn zhāng qiān, zhòng jiāng yuē: bù kě, zhǎn qí yī shǐ, shí wèi jiǎo kàng, qǐ kě zài hū! bù ruò qiě jiāng zhāng qiān gē qù qí ěr, fàng qí guī guó, lìng bèi xì zòu wén, kàn lǐ yuān xǐ nù rú hé. shì chōng suì àn jiàn bù zhǎn, què jiāng zhāng qiān gē qù liǎng ěr fàng hái. shì chōng chì yuē: liú rǔ cán qū, yǐ tōng xiāo xī. zhāng qiān bào tóu shǔ cuàn ér zǒu. lì quán shī yún: kān xiào luò yáng wáng shì chōng, yáng tōng zhǎn shǒu shuō yīng xióng.
顧以幼主尚在之故,未曾舉事。汝有何德,以居大位,敢以書來招我?偏汝入長安受得代王禪位,以做天子,我在東都奉立皇泰,做不得天子邪?」手持寶劍,遂斬楊通於階下,復又挺劍來斬張千,眾將曰:「不可,斬其一使,實為矯抗,豈可再乎!不若且將張千割去其耳,放其歸國,令備細奏聞,看李淵喜怒如何。」世充遂按劍不斬,卻將張千割去兩耳放還。世充叱曰:「留汝殘軀,以通消息。」張千抱頭鼠竄而走。麗泉詩云:堪笑洛陽王世充,楊通斬首說英雄。
jūn mén sù fú hé wú zhì, qiān zài lìng rén xiào yǔ zhōng.
軍門素服何無志,千載令人笑語中。