strong shí huò sān strong
食貨三
xiāng dǎng
鄉黨
tǔ duàn bǎn jí bìng fù shàng gǔ zhōu dōng jìn sòng qí liáng chén hòu wèi běi qí suí dà táng
(土斷 版籍 並附○ 上古 周 東晉 宋 齊 梁 陳 後魏 北齊隋大唐)
xī huáng dì shǐ jīng tǔ shè jǐng yǐ sāi zhèng duān, lì bù zhì mǔ yǐ fáng bù zú, shǐ bā jiā wèi jǐng, jǐng kāi sì dào ér fēn bā zhái, záo jǐng yú zhōng. yī zé bù xiè dì qì, èr zé wú fèi yī jiā, sān zé tóng fēng sú, sì zé qí qiǎo zhuō, wǔ zé tōng cái huò, liù zé cún wáng gèng shǒu, qī zé chū rù xiàng sī, bā zé jià qǔ xiāng méi, jiǔ zé wú yǒu xiāng dài, shí zé jí bìng xiāng jiù. shì yǐ qíng xìng kě dé ér qīn, shēng chǎn kě dé ér jūn, jūn zé qī líng zhī lù sāi, qīn zé dòu sòng zhī xīn mǐ. jì mù zhī yú yì, gù jǐng yī wèi lín, lín sān wèi péng, péng sān wèi lǐ, lǐ wǔ wèi yì, yì shí wèi dōu, dōu shí wèi shī, shī shí wèi zhōu. fū shǐ fēn zhī yú jǐng zé dì zhe, jì zhī yú zhōu zé shù xiáng. qì hū xià yīn, bù yì qí zhì.
昔黃帝始經土設井以塞諍端,立步制畝以防不足,使八家為井,井開四道而分八宅,鑿井於中。一則不洩地氣,二則無費一家,三則同風俗,四則齊巧拙,五則通財貨,六則存亡更守,七則出入相司,八則嫁娶相媒,九則無有相貸,十則疾病相救。是以情性可得而親,生產可得而均,均則欺陵之路塞,親則斗訟之心弭。既牧之於邑,故井一為鄰,鄰三為朋,朋三為里,里五為邑,邑十為都,都十為師,師十為州。夫始分之於井則地著,計之於州則數詳。迄乎夏殷,不易其制。
zhōu zhì: dà sī tú lìng wǔ jiā wèi bǐ, shǐ zhī xiāng bǎo wǔ bǐ wèi lǘ, shǐ zhī xiāng shòu sì lǘ wèi zú, shǐ zhī xiāng zàng wǔ zú wèi dǎng, shǐ zhī xiāng jiù wǔ dǎng wèi zhōu, shǐ zhī xiāng zhōu wǔ zhōu wèi xiāng, shǐ zhī xiāng bīn. zhèng xuán yuē: cǐ suǒ yǐ quàn mín zhě yě. shǐ zhī zhě, jiē wèi lì qí zhǎng ér jiào lìng shǐ zhī. bǎo, yóu rèn yě. jiù, jiù xiōng zāi yě. bīn, bīn kè qí xián zhě yě. shòu zhě, zhái shè yǒu gù xiāng shòu jì tuō yě. zhōu zhě, wèi lǐ wù bù bèi xiāng gěi zú yě. lǘ èr shí wǔ jiā, zú bǎi jiā, dǎng wǔ bǎi jiā, zhōu èr qiān wǔ bǎi jiā, xiāng wàn èr qiān wǔ bǎi jiā. cǐ zǒng wèi jiāo nèi zhě yě. jí sān nián zé dà bǐ, dà bǐ zé shòu bāng guó zhī bǐ yào. dà bǐ, wèi shǐ tiān xià gèng jiǎn yuè rén shù jí qí cái wù yě. shòu bāng guó zhī bǐ yào, zé yì shòu xiāng suì yǐ. zhèng sī nóng yún: wǔ jiā wèi bǐ, gù yǐ bǐ wèi míng. jīn shí bā yuè àn bǐ shì yě. yào wèi qí bù. suì rén zhǎng bāng zhī yě, jiāo wài yuē yě. cǐ yě wèi diān shāo xiàn dōu. yǐ tǔ dì zhī tú jīng tián yě, zào xiàn bǐ xíng tǐ zhī fǎ. wǔ jiā wèi lín, wǔ lín wèi lǐ, sì lǐ wèi zàn, zuò guǎn fǎn. wǔ zàn wèi bǐ, wǔ bǐ wèi xiàn, wǔ xiàn wèi suì, jiē yǒu dì yù gōu shù zhī. shǐ gè zhǎng qí zhèng lìng xíng jìn, yǐ suì shí jī qí rén mín, ér shòu zhī tián yě, jiǎn qí bīng qì, jiào zhī jià sè. jīng xíng tǐ, jiē wèi zhì fēn jiè yě. lín lǐ zàn bǐ xiàn suì yóu jiāo nèi bǐ lǘ zú dǎng zhōu xiāng yě. zhèng sī nóng yún: tián yě zhī jū, qí bǐ wǔ zhī míng yǔ guó zhōng yì zhì, gù wǔ jiā wèi lín. zhèng xuán wèi yì qí míng zhě, shì xiāng biàn ěr. suì zhī jūn fǎ zhuī xū qǐ tú yì rú liù xiāng. lǐ yǒu xù ér xiāng yǒu xiáng, xù yǐ míng jiào, xiáng zé xíng lǐ ér shì huà yān. fū jūn qí hòu bó zé shēng chǎn píng, tǒng zhī yú bǐ zé qí shù jǔ, jiā yú xiāng suì zé qí hù kě xiáng, wǔ rén wèi wǔ zé rén zhī zhòng guǎ kě zhī. gù guǎn zǐ yuē: yù lǐ qí guó zhě bì xiān zhī qí rén, yù zhī qí rén zhě bì zhī qí dì. zì zhāo mù zhī hòu, wáng shì zhōng shuāi, jǐng tián fèi huài, bù zú yǐ jì rén zhī zhòng guǎ. xuān wáng shì yǐ liào rén yú tài yuán, yóu zī dào shī zhī.
周制:大司徒令五家為比,使之相保;五比為閭,使之相受;四閭為族,使之相葬;五族為黨,使之相救;五黨為州,使之相賙;五州為鄉,使之相賓。(鄭玄曰:「此所以勸民者也。使之者,皆謂立其長而教令使之。保,猶任也。救,救凶災也。賓,賓客其賢者也。受者,宅舍有故相受寄託也。賙者,謂禮物不備相給足也。閭二十五家,族百家,黨五百家,州二千五百家,鄉萬二千五百家。」此總謂郊內者也。)及三年則大比,大比則受邦國之比要。(大比,謂使天下更簡閱人數及其財物也。受邦國之比要,則亦受鄉遂矣。鄭司農云:「五家為比,故以比為名。今時八月按比是也。要謂其簿。」)遂人掌邦之野,(郊外曰野。此野謂甸稍縣都。)以土地之圖經田野,造縣鄙形體之法。五家為鄰,五鄰為里,四里為酇,(作管反。)五酇為鄙,五鄙為縣,五縣為遂,皆有地域溝樹之。使各掌其政令刑禁,以歲時稽其人民,而授之田野,簡其兵器,教之稼穡。(經、形體,皆謂制分界也。鄰、里、酇、鄙、縣、遂猶郊內比、閭、族、黨、州、鄉也。鄭司農云:「田野之居,其比伍之名與國中異制,故五家為鄰。」鄭玄謂異其名者,示相變耳。遂之軍法、追胥、起徒役如六鄉。)里有序而鄉有庠,序以明教,庠則行禮而視化焉。(夫均其厚薄則生產平,統之於鄙則其數舉,家於鄉遂則其戶可詳,五人為伍則人之眾寡可知。故管子曰:」欲理其國者必先知其人,欲知其人者必知其地。」自昭穆之後,王室中衰,井田廢壞,不足以紀人之眾寡。宣王是以料人於太原,由茲道失之。)
qí huán gōng yòng guǎn zhòng, guǎn zhòng yuē: fū shàn mù zhě, fēi yǐ chéng guō yě, fǔ zhī yǐ shén, sī zhī yǐ wǔ. wǔ wú fēi qí lǐ, shén wú fēi qí jiā, gù bēn wáng zhě wú suǒ nì, qiān xǐ zhě wú suǒ róng. bù qiú ér dé, bù zhào ér lái, gù rén wú liú wáng zhī yì, lì wú bèi zhuī zhī yōu. gù zhǔ zhèng kě xíng yú rén, rén xīn kě xì yú zhǔ. shì yǐ zhì guó, jiāo nèi zé yǐ wǔ jiā wèi guǐ, guǐ shí wèi lǐ, lǐ sì wèi lián, lián shí wèi xiāng, xiāng wǔ wèi shuài, guó nèi shí wǔ xiāng, zì wǔ zhì shuài. jiāo wài zé sān shí jiā wèi yì, yì shí wèi zú, zú shí wèi xiāng, xiāng sān wèi xiàn, xiàn shí wèi shǔ. shǔ yǒu wǔ, zì wǔ zhì shǔ gè yǒu guān zhǎng, yǐ sī qí shì, yǐ yù jūn zhèng yān. ér qí suì bà.
齊桓公用管仲,管仲曰:「夫善牧者,非以城郭也,輔之以什,司之以伍。伍無非其里,什無非其家,故奔亡者無所匿,遷徙者無所容。不求而得,不召而來,故人無流亡之意,吏無備追之憂。故主政可行於人,人心可系於主。」是以制國,郊內則以五家為軌,軌十為里,里四為連,連十為鄉,鄉五為帥,國內十五鄉,自五至帥。郊外則三十家為邑,邑十為卒,卒十為鄉,鄉三為縣,縣十為屬。屬有五,自五至屬各有官長,以司其事,以寓軍政焉。而齊遂霸。
xú wěi zhǎng zhōng lùn yuē: fū zhì píng zài shù gōng xìng, shù gōng xìng zài shì yì jūn, shì yì jūn zài mín shù zhōu, mín shù zhōu wèi guó zhī běn yě. xiān wáng zhōu zhī qí wàn mín zhòng guǎ zhī shù, nǎi fēn jiǔ zhí yān. jiǔ zhí jì fēn, zé qú láo zhě kě jiàn, qín duò zhě kě wén yě, rán ér shì yì bù jūn zhě wèi zhī yǒu yě. shì yì jì jūn, gù shàng jǐn qí xīn ér rén jié qí lì, rán ér shù gōng bù xìng zhě wèi zhī yǒu yě. shù gōng jì xìng, gù guó jiā yīn fù, dà xiǎo bù guì, bǎi xìng xiū hé, xià wú yuàn jí yān, rán ér zhì bù píng zhě wèi zhī yǒu yě. gù quán yǒu yuán, zhì yǒu běn, dào zhě shěn běn ér yǐ yǐ. gù zhōu lǐ, mèng dōng, sī kòu xiàn mín shù yú wáng, wáng bài shòu zhī, dēng yú tiān fǔ, nèi shǐ sī huì zhǒng zǎi èr zhī. qí zhòng zhī yě rú shì. jīn zhī wèi zhèng zhě, wèi zhī zhī xù yǐ yě. pì yóu wú tián ér yù shù yì, suī yǒu nóng fū, ān néng cuò qí qiáng lì hū! shì yǐ xiān wáng zhì liù xiāng liù suì zhī fǎ, suǒ yǐ wéi chí qí mín ér wèi zhī gāng mù yě. shǐ qí lín bǐ xiāng bǎo ài, shǎng fá xiāng yán jí, gù chū rù cún wáng zāng pǐ nì shùn kě dé ér zhī yě. jí luàn jūn zhī wèi zhèng yě, hù kǒu lòu yú guó bǎn, fū jiā tuō yú lián wǔ, bì yì bū táo zhě yǒu zhī, qì sǔn zhě yǒu zhī, fú shí zhě yǒu zhī. yú shì jiān xīn jìng shēng ér wěi duān bìng zuò, xiǎo zé làn qiè, dà zé gōng jié, yán xíng jùn lìng bù néng jiù yě. rén shù zhě, shù shì zhī suǒ zì chū yě, mò bù qǔ zhèng yān. yǐ fēn tián lǐ, yǐ lìng gòng fù, yǐ zào qì yòng, yǐ zhì lù shí, yǐ qǐ tián yì, yǐ zuò jūn lǚ, guó yǐ jiàn diǎn, jiā yǐ lì dù, wǔ lǐ yòng xiū, jiǔ xíng yòng cuò, qí wéi shěn rén shù hū?
徐偉長中論曰:「夫治平在庶功興,庶功興在事役均,事役均在民數周,民數周為國之本也。先王周知其萬民眾寡之數,乃分九職焉。九職既分,則劬勞者可見,勤惰者可聞也,然而事役不均者未之有也。事役既均,故上盡其心而人竭其力,然而庶功不興者未之有也。庶功既興,故國家殷富,大小不匱,百姓休和,下無怨疾焉,然而治不平者未之有也。故泉有源,治有本,道者審本而已矣。故周禮,孟冬,司寇獻民數於王,王拜受之,登於天府,內史、司會、冢宰貳之。其重之也如是。今之為政者,未之知恤已也。譬猶無田而欲樹藝,雖有農夫,安能措其強力乎!是以先王制六鄉六遂之法,所以維持其民而為之綱目也。使其鄰比相保愛,賞罰相延及,故出入存亡臧否逆順可得而知也。及亂君之為政也,戶口漏於國版,夫家脫於聯伍,避役逋逃者有之,棄損者有之,浮食者有之。於是奸心競生而偽端並作,小則濫竊,大則攻劫,嚴刑峻令不能救也。人數者,庶事之所自出也,莫不取正焉。以分田裡,以令貢賦,以造器用,以制祿食,以起田役,以作軍旅,國以建典,家以立度,五禮用修,九刑用措,其唯審人數乎?」
dōng jìn āi dì xìng níng èr nián sān yuè gēng xū, tiān xià suǒ zài tǔ duàn.
東晉哀帝興寧二年三月庚戌,天下所在土斷。
xiào wǔ shí, fàn níng chén shí zhèng yuē: xī zhōng yuán sàng luàn, liú yù jiāng zuǒ, shù yǒu xuán fǎn zhī qī, gù xǔ qí xié zhù běn jùn. zì ěr jiàn jiǔ, rén ān qí yè, qiū lǒng fén bǎi, jiē yǐ chéng háng, wú běn bāng zhī míng, ér yǒu ān tǔ zhī shí. jīn yí zhèng qí fēng jiāng, tǔ duàn rén hù, míng kǎo kè zhī kē, xiū lǘ wǔ zhī fǎ. nán zhě bì yuē:' rén gè yǒu sāng tǔ zhī huái, xià yì zhī lǜ.' sī chéng bìng jiān zhī suǒ zhí, ér fēi tōng lǐ zhī dǔ lùn yě. gǔ zhě shī dì zhī jūn, yóu chén suǒ yù zhī zhǔ, liè guó zhī chén, yì yǒu wéi shì zhī lǐ. suí huì shì qín, zhì chēng chūn qiū lè yì huàn yàn, jiàn bāo liáng shǐ. qiě jīn pǔ tiān zhī rén, yuán qí shì chū, jiē suí dài yí qiān, hé zhì yú jīn ér dú bù kě. dì shàn zhī.
孝武時,范甯陳時政曰:「昔中原喪亂,流寓江左,庶有旋反之期,故許其挾注本郡。自爾漸久,人安其業,丘壟墳柏,皆以成行,無本邦之名,而有安土之實。今宜正其封疆,土斷人戶,明考課之科,修閭伍之法。難者必曰:'人各有桑土之懷,下役之慮。'斯誠併兼之所執,而非通理之篤論也。古者失地之君,猶臣所寓之主,列國之臣,亦有違適之禮。隨會仕秦,致稱春秋;樂毅宦燕,見褒良史。且今普天之人,原其氏出,皆隨代移遷,何至於今而獨不可。」帝善之。
ān dì yì xī jiǔ nián, sòng gōng liú yù yuán rén jū tǔ, shàng biǎo yuē: chén wén xiān wáng zhì lǐ, jiǔ tǔ yōu xù, fēn jìng huà yě, gè ān qí jū. gù jǐng tián zhī zhì, sān dài yǐ chóng. qín gé qí zhèng, hàn suì bù gǎi, fù qiáng jiān bìng, yú shì wèi bì. zài hàn xī jīng, dà qiān tián jǐng zhī zú, yǐ shí guān zhōng. jí yǐ sān fǔ wèi xiāng lǘ, bù fù xì zhī yú qí chǔ. jiǔ fú bù rǎo, suǒ tuō chéng jiù. zì yǒng jiā bō yuè, yuán tuō huái hǎi, cháo yùn kuāng fù zhī suàn, rén huái sī běn zhī xīn, jīng lüè zhī tú, rì bù xiá gěi. shì yǐ níng rén suī lǐ, yóu yǒu wèi huáng. jí zhì dà sī mǎ huán wēn, yǐ rén wú dìng běn, shāng lǐ wèi shēn, gēng xū tǔ duàn, yǐ yī qí yè. yú shí cái fù guó fēng, shí yóu yú cǐ. zì zī qì jīn, mí lì nián zài, huà yī zhī zhì, jiàn yòng tuí chí. zá jū liú yù, lǘ wǔ bù xiū, wáng huà suǒ yǐ wèi chún, rén mò suǒ yǐ yóu zài. zì fēi gǎi diào, wú yǐ jì lǐ. fū rén qíng zhì cháng, nán yǔ lǜ shǐ. wèi fù mǔ zhī bāng yǐ wèi sāng zǐ zhě, chéng yǐ shēng yān, jìng ài suǒ tuō. qǐng yī gēng xū tǔ duàn zhī kē, shù cún qí běn, shāo yǔ shì zhe. rán hòu lǜ zhī yǐ rén yì, gǔ zhī yǐ wēi shēng, chāo dà jiāng ér kuà huáng hé, fǔ jiǔ zhōu ér fù jiù tǔ. zé liàn běn zhī zhì, nǎi sù shēn yú dāng nián, zài shǐ zàn qín, yào zhōng bì yì. yú shì yī jiè tǔ duàn, wéi xú yǎn qīng sān zhōu rén jū jìn líng zhě, bù zài duàn xiàn. zhū liú yù jùn xiàn, duō bèi bìng shěng.
安帝義熙九年,宋公劉裕緣人居土,上表曰:「臣聞先王制理,九土攸序,分境畫野,各安其居。故井田之制,三代以崇。秦革其政,漢遂不改,富強兼併,於是為弊。在漢西京,大遷田、景之族,以實關中。即以三輔為鄉閭,不復系之於齊、楚。九服不擾,所託成舊。自永嘉播越,爰託淮、海,朝運匡復之算,人懷思本之心,經略之圖,日不暇給。是以寧人綏理,猶有未遑。及至大司馬桓溫,以人無定本,傷理為深,庚戌土斷,以一其業。於時財阜國豐,實由於此。自茲迄今,彌歷年載,畫一之制,漸用頹弛。雜居流寓,閭伍不修,王化所以未純,人瘼所以猶在。自非改調,無以濟理。夫人情滯常,難與慮始。謂父母之邦以為桑梓者,誠以生焉,敬愛所託。請依庚戌土斷之科,庶存其本,稍與事著。然後率之以仁義,鼓之以威聲,超大江而跨黃河,撫九州而復舊土。則戀本之志,乃速申於當年,在始暫勤,要終必易。」於是依界土斷,唯徐、兗、青三州人居晉陵者,不在斷限。諸流寓郡縣,多被並省。
sòng xiào wǔ dà míng zhōng, wáng xuán mó qǐng tǔ duàn yōng zhōu zhū qiáo jùn xiàn. jīn xiāng yáng hàn dōng děng jùn yě.
宋孝武大明中,王玄謨請土斷雍州諸僑郡縣。(今襄陽、漢東等郡也。)
qí gāo dì jiàn yuán èr nián, zhào cháo chén yuē: huáng jí, rén zhī dà jì, guó zhī lǐ duān. zì qǐng máng wěi yǐ jiǔ, nǎi zhì qiè zhù jué wèi, dào yì nián yuè, huò hù cún ér wén shū yǐ jué, huò rén zài ér fǎn jì sǐ pàn, tíng sī ér yún lì yì, shēn qiáng ér chēng liù jí, jiē zhèng zhī jù dù, jiào zhī shēn cī. bǐ nián suī què gǎi jí shū, zhōng wú dé shí. ruò yuē zhī yǐ xíng, zé rén wěi yǐ yuǎn ruò suī zhī yǐ dé yòu wèi yì kě chéng. zhū xián bìng shēn míng lǐ tǐ, gè xiàn jiā móu, yǐ hé kē suàn néng gé sī bì yě?
齊高帝建元二年,詔朝臣曰:「黃籍,人之大紀,國之理端。自頃氓偽已久,乃至竊注爵位,盜易年月,或戶存而文書已絕,或人在而反記死叛,停私而雲隸役,身強而稱六疾,皆政之巨蠹,教之深疵。比年雖卻改籍書,終無得實。若約之以刑,則人偽已遠;若綏之以德;又未易可懲。諸賢並深明理體,各獻嘉謀,以何科算能革斯弊也?」
yú wán zhī shàng biǎo yuē: sòng yuán jiā èr shí qī nián bā tiáo qǔ rén, xiào jiàn yuán nián shū jí, zhòng qiǎo zhī suǒ shǐ yě. yuán jiā zhōng, gù guāng lù dài fū fù chóng, nián chū qī shí, yóu shǒu zì shū jí, gōng jiā yǐn xiào. chóng hé bì yǒu shí jiàn zhī shèn, gāo róu zhī qín, gài yǐ shí shǔ xiū míng, fú dào xiū shēn gù ěr. gǔ zhī gòng lǐ tiān xià, wéi liáng èr qiān dàn, jīn yù qiú lǐ qǔ zhèng, qí zài qín míng lìng zhǎng. fán shòu jí, xiàn bù jiā jiǎn kān, dàn fēng sòng zhōu. zhōu jiǎn dé shí, fāng què guī xiàn. lì tān qí lù, rén sì qí jiān, jiān mí shēn ér què mí duō, lù yú hòu ér dá yú huǎn. zì tài shǐ sān nián zhì yuán huī sì nián, yáng zhōu děng jiǔ jùn huáng jí, gòng què qī wàn yī qiān yú hù. yú jīn shí yī nián yǐ, ér suǒ zhèng zhě yóu wèi sì wàn. shén zhōu ào qū, shàng huò rú cǐ, jiāng xiāng zhū jùn, bèi bù kě niàn. yú wèi yí yǐ yuán jiā èr shí qī nián jí wèi zhèng. rén duò fǎ jì jiǔ, jīn jiàn yuán yuán nián shū jí, yí gèng lì míng kē, yī tīng shǒu huǐ. mí ér bù fǎn, yī zhì bì lù. shǐ guān zhǎng shěn zì jiǎn xiào, qiè lìng míng xǐ, rán hòu shàng zhōu, yǒng yǐ wèi zhèng. ruò yǒu xū mèi, zhōu xiàn tóng jiù. jīn hù kǒu duō shǎo, bù jiǎn yuán jiā, ér bǎn jí dùn què, bì yì yǒu yǐ. zì xiào jiàn yǐ lái, rù xūn zhě zhòng, qí zhōng cāo gān gē wèi shè jì zhě, sān fēn dài wú yī yān. xún sū jùn píng hòu, yǔ liàng jiù wēn jiào qiú xūn bù, ér jiào bù yǔ, yǐ wèi táo kǎn suǒ shàng, duō fēi shí lù. wù zhī huái sī, wú dài bù yǒu, sòng mò luò niǔ, cǐ qiǎo yóu duō. yòu yǒu gǎi zhù jí zhuàng, zhà rù shì liú, xī wèi rén yì zhě, jīn fǎn yì rén. yòu shēng bù zhǎng fā, biàn wèi wèi dào. huò bào zi bìng jū, jìng bù biān hù. qiān xǐ qù lái, gōng wéi tǔ duàn. shǔ yì wú mǎn, liú wáng bù guī. fǎ lìng bì xíng, zì rán jìng fǎn. wèi lǐ bù huàn wú zhì, huàn zài bù xíng, bù huàn bù xíng, huàn zài bù jiǔ. dì shěng biǎo, nà zhī. nǎi bié zhì xiào jí guān, zhì lìng shǐ, xiàn rén yī rì dé shù qiǎo, yǐ fáng xiè dài.
虞玩之上表曰:「宋元嘉二十七年八條取人,孝建元年書籍,眾巧之所始也。元嘉中,故光祿大夫傅崇,年出七十,猶手自書籍,躬加隱校。崇何必有石建之慎,高柔之勤,蓋以時屬休明,服道修身故耳。古之共理天下,唯良二千石,今欲求理取正,其在勤明令長。凡受籍,縣不加檢勘,但封送州。州檢得實,方卻歸縣。吏貪其賂,人肆其奸,奸彌深而卻彌多,賂逾厚而答逾緩。自泰始三年至元徽四年,揚州等九郡黃籍,共卻七萬一千餘戶。於今十一年矣,而所正者猶未四萬。神州奧區,尚或如此,江、湘諸郡,倍不可念。愚謂宜以元嘉二十七年籍為正。人惰法既久,今建元元年書籍,宜更立明科,一聽首悔。迷而不返,依制必戮。使官長審自檢校,切令明洗,然後上州,永以為正。若有虛昧,州縣同咎。今戶口多少,不減元嘉,而版籍頓闕,弊亦有以。自孝建以來,入勛者眾,其中操干戈衛社稷者,三分殆無一焉。尋蘇峻平後,庾亮就溫嶠求勛簿,而嶠不與,以為陶侃所上,多非實錄。物之懷私,無代不有,宋末落紐,此巧尤多。又有改注籍狀,詐入仕流,昔為人役者,今反役人。又生不長發,便謂為道。或抱子並居,竟不編戶。遷徙去來,公違土斷。屬役無滿,流亡不歸。法令必行,自然競反。為理不患無制,患在不行,不患不行,患在不久。」帝省表,納之。乃別置校籍官,置令史,限人一日得數巧,以防懈怠。
zhì wǔ dì yǒng míng bā nián, zhé qiǎo zhě shù yuán huái gè shí nián, bǎi xìng yuàn zī. dì nǎi zhào yuē: jì wǎng zhī qiān, bù zú zhuī jiù, zì sòng shēng míng yǐ qián, jiē tīng fù zhù. qí yǒu zhé yì biān jiāng, gè xǔ hái běn. zì cǐ hòu yǒu fàn, yán jiā qí fá.
至武帝永明八年,謫巧者戍緣淮各十年,百姓怨咨。帝乃詔曰:「既往之愆,不足追咎,自宋昇明以前,皆聽復注。其有謫役邊疆,各許還本。自此後有犯,嚴加其罰。」
liáng wǔ dì shí suǒ sī zòu, nán xú jiāng yǐng bū liǎng nián huáng jí bù shàng. shàng shū lìng shěn yuē shàng yán yuē: jìn xián hé chū, sū jùn zuò luàn, bǎn jí fén shāo. cǐ hòu qǐ xián hé sān nián yǐ zhì hū sòng, bìng jiē xiáng shí, zhū bǐ yǐn zhù, zhǐ lián xī fèng. ér shàng shū shàng shěng kù jí, wéi yǒu sòng yuán jiā zhōng yǐ lái, yǐ wèi yí jiǎn zhī rì, jí shì suǒ xū gù yě. jìn dài jiù jí, bìng zài xià shěng zuǒ rén cáo, wèi zhī jìn jí, yǒu dōng xī èr kù. jì bù xì xún jiǎn, zhǔ zhě bù fù jīng huái, gǒu qiān shǔ niè, yǔ shī zhān làn, jiě sàn yú dì, yòu wú jiōng téng. cǐ jí jīng xiáng, shí yí bǎo xī, wèi gāo guān bēi, jiē kě yī àn. sòng yuán jiā èr shí qī nián, shǐ yǐ qī tiáo zhēng fā. jì lì cǐ kē, gǒu yǒu huí bì, jiān wěi hù qǐ, suì yuè zī guǎng, yǐ zhì yú qí. yú shì dōng táng xiào jí, zhì láng lìng shǐ yǐ zhǎng zhī, ér bù jí yú cǐ dà huài yǐ. fán cū yǒu yī shí zhě, mò bù hù xiāng yīn yī, jìng xíng jiān huò, luò chú bēi zhù, gèng shū xīn jí, tōng guān róng jué, suí yì gāo xià. yǐ xīn huàn gù, bù guò yòng yī wàn xǔ qián, zuó rì bēi wēi, jīn rì shì wǔ. fán cǐ jiān qiǎo, bìng chū yú xià, bù biàn nián hào, bù shí guān jiē. huò zhù yì xī zài níng kāng zhī qián, huò yǐ chóng ān zài yuán xìng zhī hòu. cǐ shí wú cǐ fǔ, cǐ nián wú cǐ guó. yuán xìng wéi yǒu sān nián, ér wěi chēng sì nián. yòu zhào shū jiǎ zǐ, bù yǔ zhǎng lì xiāng yīng. rú cǐ guǐ miù, wàn xù qiān duān. xiào jí zhū láng yì suǒ bù jué, bù cái lìng shǐ gèng hé kě yán. qiě jí zì jì xì, nán wèi yǎn lì, xún qiú qiǎo wěi, mò zhī suǒ zài, tú fèi rì yuè, wèi yǒu shí yàn. jiǎ lìng xiōng dì sān rén, fēn wèi sān jí, què yī jí fù zǔ guān, qí èr chū bù bèi què, tóng táng cóng zǔ yǐ xià gù zì bù lùn, zhū rú cǐ lì, nán kě xī shù. huò yǒu yīng què ér bù què, bù xū què ér què. suǒ què jì duō, lǐ wú xī dāng. huái yuān bào qū, fēi zhǐ bǎi qiān, tóu cí qǐng sù, chōng cáo rèn fǔ, jì nán lǐng lǐ, jiāo xìng rén yuàn. yú shì xī tīng fù zhù, pǔ tíng xǐ què, jì méng fù zhù, zé mò bù chéng guān. cǐ gài hé jí bù jīng zhī jù bì yě. chén wèi sòng qí èr dài, shì shù bù fēn, zá yì jiǎn què, zhí yóu yú cǐ. zì yuán jiā yǐ lái, jí duō jiǎ wěi. jǐng píng yǐ qián, jì bù xì jiǎn, fán cǐ zhū jí, dé wú qiǎo huàn. jīn suī yí luò, suǒ cún shàng duō, yí yǒu zhēng yàn, kě dé xìn shí. qí yǒng chū jǐng píng jí, yí yí hái shàng shěng. qiè yǐ wèi jìn jí suǒ yú, xū jiā bǎo ài, ruò bù qiè xīn liú yì, zé hái fù sàn shī yǐ. bù shí zhòu yìn, fēi wèi yì guān, fán zhū cǐ liú, hǎn zhī qí zǔ. jiǎ chēng gāo céng, mò fēi qiǎo wěi, zhì zhū wén jí, jiān shì lì lù, chéng fù jiǎo zhà, wèi yì shí hóng. yòu shàng shěng jí kù, suī zhí láng tí zhǎng, ér jǐn rì liào xiào, wéi lìng shǐ dú rù, jí jì zhòng bǎo, bù kě zhuān wěi qún xì. ruò rù kù jiǎn jí zhī shí, zhí láng zhí dōu, yīng gòng jiān shì. xiě jí jiē yú láng dōu mù qián, bìng jiā zhǎng zhì, sī xiě sī huàn, kě yǐ yǒng jué. shì bì láng chū, réng zì tí míng. chén yòu yǐ wèi, qiǎo wěi jì duō, bìng chēng rén shì, bǎi yì bù jí, gāo wò sī mén, zhì mìng gōng sī què fá, shì shì bù jǔ. yí xuǎn shǐ chuán xué shì ān jiū liú pǐn zhě, wèi zuǒ rén láng zuǒ rén shàng shū, zhuān gòng jiào kān. suǒ zuò bēi xìng zá pǔ, yǐ jìn jí jí sòng yǒng chū jǐng píng jí zài xià shěng zhě, duì gòng chóu xiào. ruò pǔ zhù tōng jí yǒu bēi zá, zé tiáo qí qiǎo miù, xià zài suǒ kē fá. dì yǐ shì liú yì pǔ jí, zhào yù shǐ zhōng chéng wáng sēng rú gǎi dìng bǎi jiā pǔ. yóu shì yǒu lìng shǐ shū lì zhī zhí, pǔ jú yīn cǐ ér yán.
梁武帝時所司奏,南徐、江、郢逋兩年黃籍不上。尚書令沈約上言曰:「晉咸和初,蘇峻作亂,版籍焚燒。此後起咸和三年以至乎宋,並皆詳實,硃筆隱注,紙連悉縫。而尚書上省庫籍,唯有宋元嘉中以來,以為宜檢之日,即事所須故也。晉代舊籍,並在下省左人曹,謂之晉籍,有東西二庫。既不系尋檢,主者不復經懷,狗牽鼠齧,雨濕沾爛,解散於地,又無扃縢。此籍精詳,實宜保惜,位高官卑,皆可依按。宋元嘉二十七年,始以七條徵發。既立此科,苟有迴避,奸偽互起,歲月滋廣,以至於齊。於是東堂校籍,置郎令史以掌之,而簿籍於此大壞矣。凡粗有衣食者,莫不互相因依,競行奸貨,落除卑注,更書新籍,通官榮爵,隨意高下。以新換故,不過用一萬許錢,昨日卑微,今日仕伍。凡此奸巧,並出愚下,不辨年號,不識官階。或注義熙在寧康之前,或以崇安在元興之後。此時無此府,此年無此國。元興唯有三年,而猥稱四年。又詔書甲子,不與長曆相應。如此詭謬,萬緒千端。校籍諸郎亦所不覺,不才令史更何可言。且籍字既細,難為眼力,尋求巧偽,莫知所在,徒費日月,未有實驗。假令兄弟三人,分為三籍,卻一籍父祖官,其二初不被卻,同堂從祖以下固自不論,諸如此例,難可悉數。或有應卻而不卻,不須卻而卻。所卻既多,理無悉當。懷冤抱屈,非止百千,投辭請訴,充曹牣府,既難領理,交興人怨。於是悉聽復注,普停洗卻,既蒙復注,則莫不成官。此蓋核籍不精之巨弊也。臣謂宋齊二代,士庶不分,雜役減闕,職由於此。自元嘉以來,籍多假偽。景平以前,既不系檢,凡此諸籍,得無巧換。今雖遺落,所存尚多,宜有徵驗,可得信實。其永初、景平籍,宜移還上省。竊以為晉籍所餘,須加寶愛,若不切心留意,則還復散失矣。不識胄胤,非謂衣冠,凡諸此流,罕知其祖。假稱高曾,莫非巧偽,質諸文籍,奸事立露,懲覆矯詐,為益實弘。又上省籍庫,雖直郎題掌,而盡日料校,唯令史獨入,籍既重寶,不可專委群細。若入庫檢籍之時,直郎、直都,應共監視。寫籍皆於郎、都目前,並加掌置,私寫私換,可以永絕。事畢郎出,仍自題名。臣又以為,巧偽既多,並稱人士,百役不及,高臥私門,致命公私闕乏,是事不舉。宜選史傳學士諳究流品者,為左人郎、左人尚書,專共校勘。所作卑姓雜譜,以晉籍及宋永初景平籍在下省者,對共讎校。若譜注通籍有卑雜,則條其巧謬,下在所科罰。」帝以是留意譜籍,詔御史中丞王僧孺改定百家譜。由是有令史書吏之職,譜局因此而嚴。
shǐ jìn tài yuán zhōng, yuán wài sàn qí shì láng jiǎ bì hǎo bù zhuàng, dà pī qún zú, suǒ zhuàn shí bā zhōu bǎi yī shí liù jùn, hé qī bǎi yī shí èr juǎn, shì shù lüè wú yí què. qí zi sūn dài chuán qí yè. sòng wáng hóng liú zhàn bìng hǎo qí shū. hóng rì duì qiān kè, ér bù fàn yī rén huì. zhàn wèi xuǎn cáo, shǐ zhuàn bǎi jiā pǔ yǐ zhù quán xù, shāng yú guǎ lüè. qí wáng jiǎn fù jiā, dé fán shěng zhī zhōng. sēng rú wèi bā shí juǎn, dōng nán zhū zú zé wèi yī bù, bù zài bǎi jiā zhī shù.
始晉太元中,員外散騎侍郎賈弼好簿狀,大披群族,所撰十八州百一十六郡,合七百一十二卷,士庶略無遺闕。其子孫代傳其業。宋王弘、劉湛並好其書。弘日對千客,而不犯一人諱。湛為選曹,始撰百家譜以助銓序,傷於寡略。齊王儉復加,得繁省之衷。僧孺為八十卷,東南諸族則為一部,不在百家之數。
chén wén dì tiān jiā chū, zhào yuē: zì qǐng biān hù bō qiān, liáng kě āi tì. qí wáng xiāng shī tǔ zhú shí liú yí zhě, jīn nián nèi suí qí shì lè, lái suì bù wèn qiáo jiù, xī lìng zhe jí, tóng tǔ duàn zhī lì.
陳文帝天嘉初,詔曰:「自頃編戶播遷,良可哀惕。其亡鄉失土逐食流移者,今年內隨其適樂,來歲不問僑舊,悉令著籍,同土斷之例。」
hòu wèi chū bù lì sān zhǎng, wéi lì zōng zhǔ dū hù, suǒ yǐ rén duō yǐn mào, wǔ shí sān shí jiā fāng wèi yī hù, wèi zhī yīn fù. yīn fù zhě jiē wú guān yì, háo qiáng zhēng liǎn, bèi yú gōng fù yǐ.
後魏初不立三長,唯立宗主督護,所以人多隱冒,五十、三十家方為一戶,謂之蔭附。蔭附者皆無官役,豪強徵斂,倍於公賦矣。
xiào wén tài hé shí nián, gěi shì zhōng lǐ chōng yǐ sān zhèng lǐ rén, suǒ yóu lái yuǎn, yú shì chuàng sān zhǎng zhī zhì, yuē: yí zhǔn gǔ, wǔ jiā lì yī lín zhǎng, wǔ lín lì yī lǐ zhǎng, wǔ lǐ lì yī dǎng zhǎng, dǎng zhǎng qǔ xiāng rén qiáng jǐn zhě. lín zhǎng fù yī fū, lǐ zhǎng èr, dǎng zhǎng sān. suǒ fù fù zhēng shù, yú ruò rén. sān zhǎng sān zài wáng qiān zé zhì yòng zhī yī děng. tài hòu lǎn ér chēng shàn, yǐn jiàn gōng qīng yì zhī. zhōng shū lìng zhèng xī mì shū lìng gāo yòu děng yuē: chōng qiú lì sān zhǎng zhě, nǎi yù hùn tiān xià wèi yī fǎ, yán shì kě yòng, shì shí nán xíng. tài wèi yuán pī yuē: chén wèi cǐ fǎ ruò xíng, gōng sī yǒu yì. xián chēng fāng jīn yǒu shì zhī yuè, xiào bǐ rén hù, xīn jiù wèi fēn, rén xīn láo yuàn. qǐng guò jīn qiū, zhì dōng xián yuè, xú nǎi qiǎn shǐ, yú shì wèi yí. chōng yuē: rén kě shǐ yóu zhī, bù kě shǐ zhī zhī. ruò bù yīn diào shí, bǎi xìng tú zhī lì zhǎng xiào hù zhī qín, wèi jiàn jūn yáo shěng fù zhī yì, xīn bì shēng yuàn. yí jí kè diào zhī yuè, lìng zhī fù shuì zhī jūn. jì shí qí shì, yòu dé qí lì, yīn rén zhī yù, wèi zhī yì xíng. zhù zuò láng fù sī yì jìn yuē: rén sú jì yì, xiǎn yì bù tóng, jiǔ pǐn chà diào, wèi rì yǐ jiǔ, yī zhāo gǎi fǎ, kǒng chéng rǎo luàn. tài hòu yuē: lì sān zhǎng, zé kè yǒu cháng zhǔn, fù yǒu héng fēn, bāo yīn zhī hù kě chū, jiǎo xìng zhī rén kě zhǐ, hé wèi ér bù kě? suì lì sān zhǎng, gōng sī biàn zhī.
孝文太和十年,給事中李沖以三正理人,所由來遠,於是創三長之制,曰:「宜准古,五家立一鄰長,五鄰立一里長,五里立一黨長,黨長取鄉人強謹者。鄰長復一夫,里長二,黨長三。所復復征戍,餘若人。三長三載亡愆則陟用之一等。」太后覽而稱善,引見公卿議之。中書令鄭羲、祕書令高祐等曰:「沖求立三長者,乃欲混天下為一法,言似可用,事實難行。」太尉元丕曰:」臣謂此法若行,公私有益。」咸稱方今有事之月,校比人戶,新舊未分,人心勞怨。請過今秋,至冬閒月,徐乃遣使,於事為宜。沖曰:「『人可使由之,不可使知之。』若不因調時,百姓徒知立長校戶之勤,未見均徭省賦之益,心必生怨。宜及課調之月,令知賦稅之均。既識其事,又得其利,因人之欲,為之易行。」著作郎傅思益進曰:「人俗既異,險易不同,九品差調,為日已久,一朝改法,恐成擾亂。」太后曰:「立三長,則課有常准,賦有恆分,苞蔭之戶可出,僥倖之人可止,何為而不可?」遂立三長,公私便之。
běi qí lìng rén jū shí jiā wèi lín bǐ, wǔ shí jiā wèi lǘ, bǎi jiā wèi zú dǎng. yī dǎng zhī nèi zé yǒu dǎng zú yī rén, fù dǎng yī rén, lǘ zhèng èr rén, lín zhǎng shí rén, hé yǒu shí sì rén, gòng lǐng bǎi jiā ér yǐ. zhì yú chéng yì, yī fāng qiáo jiù huò yǒu qiān hù yǐ shàng, wéi yǒu lǐ zhèng èr rén, lǐ lì èr rén. lǐ lì bù cháng zhì. yú lǎo sì rén, fēi shì guān fǔ, sī chōng shì lì, fāng shì yì dé qǔ jì. ruò lùn wài dǎng, biàn shì fán duō.
北齊令人居十家為鄰比,五十家為閭,百家為族黨。一黨之內則有黨族一人,副黨一人,閭正二人,鄰長十人,合有十四人,共領百家而已。至於城邑,一坊僑舊或有千戶以上,唯有里正二人,里吏二人。里吏不常置。隅老四人,非是官府,私充事力,坊事亦得取濟。若論外黨,便是煩多。
shí sòng xiào wáng zhuàn guān dōng fēng sú chuán, yuē: xī liù guó zhī wáng, háo zú chù chù ér yǒu, qín shì shī yù, jìng qǐ wèi luàn. jí hàn gāo xǐ zhū dà xìng qí tián chǔ jǐng zhī bèi yǐ shí guān zhōng, gài suǒ yǐ qiáng běn ruò mò zhī jì yě. wén xuān zhī dài, zhèng lìng yán měng, yáng bì zhū háo, pō bèi xǐ zhú. zhì ruò yíng jì zhū liú, qīng hé zhāng sòng, bīng zhōu wáng shì, pú yáng hóu zú, zhū rú cǐ bèi, yī zōng jìn jiāng wàn shì, yān huǒ lián jiē, bǐ wū ér jū. xiàn wǔ chū zài jì jùn, dà zú wèi qǐ yīng zhī. hóu jǐng zhī fǎn, hé nán hòu shì jǐ wèi dà huàn, yǒu tóng liú yuán hǎi shí lè zhī zhòng yě. fán zhǒng lèi bù tóng, xīn yì yì yì, ruò yù jiān xì, xiān wèi luàn jiē. shí sòng shì liáng xiàn shū, yǐ wèi' wèi shì shí xìng bā shì sān shí liù xìng, jiē fēi qí dài fù xīn, qǐng lìng sàn pèi jùn guó wú shì zú zhī chù, gěi dì yǔ rén. yī zé lìng qí jiù bǐ shì huàn, quán qí mén hù, èr zé fēn qí qì shì, shǐ wú yì tú'. wén xuān bù nà. shù nián zhī hòu, nǎi làn lù zhū yuán. yǔ qí kù bào zhū yí, wèi ruò fáng qí méng jiàn, fēn lì zhū jùn.
時宋孝王撰關東風俗傳,曰:「昔六國之亡,豪族處處而有,秦氏失馭,競起為亂。及漢高徙諸大姓齊、田、楚、景之輩以實關中,蓋所以強本弱末之計也。文宣之代,政令嚴猛,羊、畢諸豪,頗被徙逐。至若瀛、冀諸劉,清河張、宋,并州王氏,濮陽侯族,諸如此輩,一宗近將萬室,煙火連接,比屋而居。獻武初在冀郡,大族蝟起應之。侯景之反,河南侯氏幾為大患,有同劉元海、石勒之眾也。凡種類不同,心意亦異,若遇間隙,先為亂階。時宋世良獻書,以為'魏氏十姓八氏三十六姓,皆非齊代腹心,請令散配郡國無士族之處,給地與人。一則令其就彼仕宦,全其門戶,二則分其氣勢,使無異圖'。文宣不納。數年之後,乃濫戮諸元。與其酷暴誅夷,未若防其萌漸,分隸諸郡。」
suí wén dì shòu chán, bān xīn lìng: wǔ jiā wèi bǎo, bǎo wǔ wèi lǘ, lǘ sì wèi zú, jiē yǒu zhèng. jī wài zhì lǐ zhèng, bǐ lǘ zhèng, dǎng zhǎng bǐ zú zhèng, yǐ xiāng jiǎn chá. sū wēi zòu zhì wǔ bǎi jiā xiāng zhèng, lìng lǐ rén xián cí sòng. lǐ dé lín yǐ wèi: běn fèi xiāng guān pàn shì, wèi qí lǐ lǘ qīn shí, pōu duàn bù píng, jīn lìng xiāng zhèng zhuān lǐ wǔ bǎi jiā, kǒng wèi hài gèng shén. qiě jīn shí lì bù zǒng xuǎn rén wù, tiān xià bù guò shù bǎi xiàn, yú liù qī bǎi wàn hù nèi quán jiǎn shù bǎi xiàn lìng, yóu bù néng chēng cái, nǎi yù yú yī xiāng zhī nèi xuǎn yī rén néng lǐ wǔ bǎi jiā zhě, bì kǒng nán dé. yòu jí yào huāng xiǎo xiàn yǒu bù zhì wǔ bǎi jiā zhě, fù bù kě lìng liǎng xiàn gòng guǎn yī xiāng. chì nèi wài qún guān, jiù dōng gōng huì yì. zì huáng tài zǐ yǐ xià, duō cóng dé lín yì. sū wēi yòu yán fèi jùn, dé lín yǔ zhī yún: xiū lìng shí, gōng hé bù lùn fèi jùn wèi biàn. lìng cái chū, qí kě gǎi hū! rán gāo jiǒng tóng wēi zhī yì, suì zhì zhī. shí nián, yú qìng zé děng yú guān dōng zhū dào xún shěng shǐ hái, bìng zòu yún: wǔ bǎi jiā xiāng zhèng zhuān lǐ cí sòng, bù biàn yú rén, dǎng yǔ ài zēng, gōng xíng huò huì. nǎi fèi zhī.
隋文帝受禪,頒新令:五家為保,保五為閭,閭四為族,皆有正。畿外置里正,比閭正,黨長比族正,以相檢察。蘇威奏置五百家鄉正,令理人閒詞訟。李德林以為:「本廢鄉官判事,為其里閭親識,剖斷不平,今令鄉正專理五百家,恐為害更甚。且今時吏部總選人物,天下不過數百縣,於六七百萬戶內銓簡數百縣令,猶不能稱才,迺欲於一鄉之內選一人能理五百家者,必恐難得。又即要荒小縣有不至五百家者,復不可令兩縣共管一鄉。」飭內外群官,就東宮會議。自皇太子以下,多從德林議。蘇威又言廢郡,德林語之云:「修令時,公何不論廢郡為便。令才出,其可改乎!」然高熲同威之議,遂置之。十年,虞慶則等於關東諸道巡省使還,並奏云:「五百家鄉正專理詞訟,不便於人,黨與愛憎,公行貨賄。」乃廢之。
dà táng lìng: zhū hù yǐ bǎi hù wèi lǐ, wǔ lǐ wèi xiāng, sì jiā wèi lín, wǔ jiā wèi bǎo. měi lǐ zhì zhèng yī rén, ruò shān gǔ zǔ xiǎn, dì yuǎn rén xī zhī chù, tīng suí biàn liàng zhì. zhǎng àn bǐ hù kǒu, kè zhí nóng sāng, jiǎn chá fēi wéi, cuī qū fù yì. zài yì jū zhě wèi fāng, bié zhì zhèng yī rén, zhǎng fāng mén guǎn yào, dū chá jiān fēi, bìng miǎn qí kè yì. zài tián yě zhě wèi cūn, bié zhì cūn zhèng yī rén. qí cūn mǎn bǎi jiā, zēng zhì yī rén, zhǎng tóng fāng zhèng. qí cūn jū rú mǎn shí jiā zhě, lì rù dà cūn, bù xū bié zhì cūn zhèng. tiān xià hù wèi jiǔ děng, sān nián yī zào hù jí, fán sān běn, yī liú xiàn, yī sòng zhōu, yī sòng hù bù. cháng liú sān bǐ zài zhōu xiàn, wǔ bǐ sòng shěng. yí fèng èr nián èr yuè chì, zì jīn yǐ hòu zhuāng huáng shěng jí jí zhōu xiàn jí yě. zhū lǐ zhèng, xiàn sī xuǎn xūn guān liù pǐn yǐ xià bái dīng qīng píng qiáng gàn zhě chōng. qí cì wèi fāng zhèng. ruò dāng lǐ wú rén, tīng yú bǐ lín lǐ jiǎn yòng. qí cūn zhèng qǔ bái dīng chōng, wú rén chù, lǐ zhèng děng bìng tōng qǔ shí bā yǐ shàng zhōng nán cán jí děng chōng.
大唐令:諸戶以百戶為里,五里為鄉,四家為鄰,五家為保。每里置正一人,(若山谷阻險,地遠人稀之處,聽隨便量置。)掌按比戶口,課植農桑,檢察非違,催驅賦役。在邑居者為坊,別置正一人,掌坊門管鑰,督察奸非,並免其課役。在田野者為村,別置村正一人。其村滿百家,增置一人,掌同坊正。其村居如滿十家者,隸入大村,不須別置村正。天下戶為九等,三年一造戶籍,凡三本,一留縣,一送州,一送戶部。常留三比在州縣,五比送省。(儀鳳二年二月飭,自今以後裝潢省籍及州縣籍也。)諸里正,縣司選勛官六品以下白丁清平強幹者充。其次為坊正。若當里無人,聽於比鄰里簡用。其村正取白丁充,無人處,里正等並通取十八以上中男、殘疾等充。