strong shí huò wǔ strong
食貨五
fù shuì zhōng qí liáng hòu wèi běi qí hòu zhōu suí
賦稅中(齊 梁 後魏 北齊 後周 隋)
qí gāo dì chū, jìng líng wáng zǐ liáng shàng biǎo yuē: sòng wén dì yuán jiā zhōng, jiē zé chéng jùn xiàn, xiào wǔ zhēng qiú jí sù, yǐ jùn xiàn chí huǎn, shǐ qiǎn tái shǐ, zì cǐ gōng yì láo rǎo. fán cǐ bèi shǐ rén, jì fēi xiáng shèn, tān xiǎn qí qū, yǐ qiú cǐ yì. cháo cí jìn mén, qíng tài jí yì, mù sù cūn xiàn, wēi fú biàn xíng, qū pò yóu chuán, wǔ zhé shǒu zǎi. zhān guō dǔ jìng, fēi xià yán fú, dàn chēng xíng tái, wèi míng suǒ dū, shè zǒng cáo shǔ, zhèn jīng jùn yì. shēn cūn yuǎn lǐ, é kè shí cuī. huò chǐ bù zhī bū, qū yǐ dāng pǐ bǎi qián yú shuì, qiě zēng wèi qiān. kuáng yún zhì zuò shàng fāng, jì xì dōng yě. bǎi xìng hài pò, bù kān qí mìng. zì yì zāng huì, wú rén gǎn yán. pín báo lǐ qīng, jí shēng bàng dú. yú wèi fán zhū jiǎn kè, yí tíng qiǎn shǐ, míng xià fú zhǐ, shěn dìng qī xiàn, rú yǒu wéi yuè, suí shì jiū zuò, zé zhèng yǒu héng diǎn, rén wú yuàn zī. zi liáng yòu qǐ yuē: jīn suǒ zài gǔ jià suī hé, shì jiā jī qiǎn, kǔ diàn fǎn. jiān kuàng suī jiàn, pián mén luǒ zhì. ér shǒu zǎi wù zài póu kè, wéi sāng pǐn wū, yǐ zhǔn zī kè. zhì lìng zhǎn shù fā wǎ, yǐ chōng zhòng fù, pò rén bài chǎn, yào lì yī shí. dōng jùn shǐ rén, nián wú cháng xiàn, jùn xiàn xiāng chéng, zhǔn lìng shàng zhí. měi zhì zhōu tái shǐ mìng, qiè qiú xiàn jí, nǎi yǒu wèi shī yán qī, zì cán qū mìng, yì yǒu zhǎn jué shǒu zú, yǐ bì yáo yì. shǒu zhǎng bù wù xiān fù rén, ér wéi yán yì guó, qǐ yǒu rén pín yú xià ér guó fù yú shàng yé? yòu quán zhù suì yuǎn, lèi duō jiǎn záo, jiāng dōng dà qián, shí bù yī zài. gōng jiā suǒ shòu, bì xū lún guō. suì mǎi běn yī qiān, jiā zi qī bǎi, yóu qiú qǐng wú dì. qiě qián bù xiāng bàn, wèi zhì yǒng jiǔ, huò wén zhǎng zǎi xū lìng shū qián, jìn wéi jiù kē, tuì róng jiān lì, yù rén kāng tài, qǐ kě dé hū! yòu qǐ yuē: zhū fù shuì suǒ yīng nà qián, bù xiàn dà xiǎo, dàn lìng suǒ zài jiān zhé bù bó, ruò zá wù shì jūn guó suǒ xū zhě, tīng suí jià zhǔn zhí, bù bì jǐn lìng sòng qián. yú gōng bù kuī qí yòng, zài sī shí hé qí wò. xī jìn shì chū qiān, jiāng zuǒ cǎo chuàng, juàn bù suǒ zhí, shí bèi yú jīn. fù diào duō shǎo, yīn shí zēng jiǎn. yǒng chū zhōng, guān bù yī pǐ, zhí qián yī qiān, ér rén suǒ shū, tīng wèi jiǔ bǎi. jiàn jí yuán jiā, wù jià zhuǎn jiàn, sī huò zé pǐ zhí liù bǎi, guān shòu zé pǐ zhǔn wǔ bǎi. suǒ yǐ měi yù yōu rén, bì wèi jiàng luò. jīn rù guān hǎo bù, pǐ xià bǎi yú, qí sì rén suǒ sòng zhě, yóu yī jiù zhì. xī wèi kè shàng, jīn wèi kè xià, méng shù kōng jiǎn, qǐ bù yóu zhī. jiù rén zhěng bì, mò guò jiǎn fù. lüè qí mù qián xiǎo lì, qǔ qí zhǎng jiǔ dà yì, wú huàn rén zī bù yīn, guó yòng bù fù yě.
齊高帝初,竟陵王子良上表曰:「宋文帝元嘉中,皆責成郡縣,孝武徵求急速,以郡縣遲緩,始遣台使,自此公役勞擾。凡此輩使人,既非詳慎,貪險崎嶇,以求此役。朝辭禁門,情態即異,暮宿村縣,威福便行,驅迫郵傳,侮折守宰。瞻郭睹境,飛下嚴符,但稱行台,未明所督,攝總曹署,震驚郡邑。深村遠里,俄刻十催。或尺布之逋,曲以當匹;百錢餘稅,且增為千。誑雲質作尚方,寄系東冶。百姓駭迫,不堪其命。恣意贓賄,無人敢言。貧薄禮輕,即生謗讟。愚謂凡諸檢課,宜停遣使,明下符旨,審定期限,如有違越,隨事糾坐,則政有恆典,人無怨咨。」子良又啟曰:「今所在穀價雖和,室家飢嗛,(苦簟反。)縑纊雖賤,駢門裸質。而守宰務在裒刻,圍桑品屋,以准貲課。致令斬樹發瓦,以充重賦,破人敗產,要利一時。東郡使人,年無常限,郡縣相承,准令上直。每至州台使命,切求縣急,乃有畏失嚴期,自殘軀命,亦有斬絕手足,以避徭役。守長不務先富人,而唯言益國,豈有人貧於下而國富於上耶?又泉鑄歲遠,類多翦鑿,江東大錢,十不一在。公家所受,必須輪郭。遂買本一千,加子七百,猶求請無地。且錢布相半,為制永久,或聞長宰須令輸錢,進違舊科,退容奸利,欲人康泰,豈可得乎!」又啟曰:「諸賦稅所應納錢,不限大小,但令所在兼折布帛,若雜物是軍國所須者,聽隨價準直,不必盡令送錢。於公不虧其用,在私實荷其渥。昔晉氏初遷,江左草創,絹布所直,十倍於今。賦調多少,因時增減。永初中,官布一匹,直錢一千,而人所輸,聽為九百。漸及元嘉,物價轉賤,私貨則匹直六百,官受則匹准五百。所以每欲優人,必為降落。今入官好布,匹下百餘,其四人所送者,猶依舊制。昔為刻上,今為刻下,甿庶空儉,豈不由之。救人拯弊,莫過減賦。略其目前小利,取其長久大益,無患人貲不殷,國用不阜也。」
wǔ dì shí, yù zhāng wáng yí shàng biǎo yuē: sòng shì yǐ lái, zhōu jùn zhì fèng jí zá gōng gěi, duō suí tǔ suǒ chū, wú yǒu dìng zhǔn. fū lǐ zài sù jūn, zhèng yóu yī diǎn. fú xún jùn xiàn zhǎng wèi fèng lù zhī zhì, suī yǒu dìng kē, ér qí yú zī gěi, fù yóu fēng sú, dōng běi yì yuán, xī nán gè xù, xí yǐ wèi cháng, yīn ér fú biàn. shùn zhī zé gù fěi tōng guī, chéng zhī zé mí bù rù zuì. qǐ yuē fǎ míng zhāng, xiān lìng hòu xíng zhī wèi yě. chén wèi yí shǐ suǒ zài, gè tiáo jiàn gōng tián zhì fèng yíng sòng jiù diǎn zhī wài, shǒu zǎi xiàng chéng, yǒu hé gōng kè. shàng shū jīng jiā kān fù, wù cún yōu zhōng, shì zài kě tōng, suí yí bān xià, sì fāng yǒng wèi héng zhì. dì cóng zhī.
武帝時,豫章王嶷上表曰:「宋氏以來,州郡秩俸及雜供給,多隨土所出,無有定準。夫理在夙均,政由一典。伏尋郡縣長尉俸祿之制,雖有定科,而其餘資給,復由風俗,東北異源,西南各序,習以為常,因而弗變。順之則固匪通規,澄之則靡不入罪。豈約法明章,先令後刑之謂也。臣謂宜使所在,各條件公田秩俸迎送舊典之外,守宰相承,有何供課。尚書精加勘覆,務存優衷,事在可通,隨宜頒下,四方永為恆制。」帝從之。
zì dōng jìn yù jū jiāng zuǒ, bǎi xìng nán bēn zhě, bìng wèi zhī qiáo rén, wǎng wǎng sǎn jū, wú yǒu tǔ zhù. ér jiāng nán zhī sú, huǒ gēng shuǐ nòu, tǔ dì bēi shī, wú yǒu xù jī zhī zī. zhū mán zōu lǐ dòng, zhān mù wáng huà zhě, gè suí qīng zhòng shōu cái wù, yǐ bì guó yòng. yòu lǐng wài qiú shuài, yīn shēng kǒu fěi cuì míng zhū xī xiàng zhī ráo, xióng yú xiāng qū zhě, cháo tíng duō yīn ér shǔ zhī, yǐ shōu qí lì. lì sòng qí liáng chén, jiē yīn ér bù gǎi. qí jūn guó suǒ xū zá wù, suí tǔ suǒ chū, lín shí zhé kè shì qǔ, nǎi wú héng fǎ dìng lìng. liè zhōu jùn xiàn, zhì qí rèn tǔ suǒ chū, yǐ wèi zhēng fù. qí wú guàn zhī rén, bù lè zhōu xiàn biān hù zhě, wèi zhī fú làng rén, lè shū yì wú dìng shù rèn liàng, wéi suǒ shū zhōng yōu yú zhèng kè yān. dū xià rén duō wèi zhū wáng gōng guì rén zuǒ yòu diàn kè diǎn jì yī shí kè zhī lèi, jiē wú kè yì. guān pǐn dì yī dì èr diàn kè wú guò sì shí hù, měi pǐn jiǎn wǔ hù, zhì dì jiǔ pǐn wǔ hù. qí diàn gǔ jiē yǔ dà jiā liàng fēn. qí diǎn jì, guān pǐn dì yī dì èr zhì sān rén, dì sān dì sì zhì èr rén, dì wǔ dì liù jí gōng fǔ cān jūn diàn zhōng jiān jiān jūn zhǎng shǐ sī mǎ bù qǔ dū guān wài hóu cái guān yì láng yǐ shàng, yī rén, jiē tōng zài diàn kè shù zhōng. guān pǐn dì liù yǐ shàng, bìng dé yī shí kè sān rén, dì qī dì bā èr rén, dì jiǔ pǐn jí yù niǎn jī qín qián qū qiáng nǔ sī mǎ yǔ lín láng diàn zhōng rǒng cóng wǔ bì diàn zhōng hǔ bì chí chuí fǔ wǔ qí hǔ bì chí sà sè lì fǎn rǒng cóng hǔ bì mìng zhòng wǔ bì wǔ qí, yī rén. qí kè jiē zhù jiā jí. qí kè, dīng nán diào bù juàn gè èr zhàng, sī sān liǎng, mián bā liǎng, lù juàn bā chǐ, lù mián sān liǎng èr fēn, zū mǐ wǔ shí, lù mǐ èr shí. dīng nǚ bìng bàn zhī. nán nián shí liù yì bàn kè, nián shí bā zhèng kè, liù shí liù miǎn kè. qí nán dīng, měi suì yì bù guò èr shí rì. qí tián, mǔ shuì mǐ èr shēng. gài dà shuài rú cǐ. qí dù liàng sān shēng dāng jīn yī shēng, chèng zé sān liǎng dāng jīn yī liǎng, chǐ zé yī chǐ èr cùn dāng jīn yī chǐ. jīn wèi jí shí.
自東晉寓居江左,百姓南奔者,並謂之僑人,往往散居,無有土著。而江南之俗,火耕水耨,土地卑濕,無有蓄積之資。諸蠻陬俚洞,霑沐王化者,各隨輕重收財物,以裨國用。又嶺外酋帥,因生口、翡翠、明珠、犀象之饒,雄於鄉曲者,朝廷多因而署之,以收其利。歷宋齊梁陳,皆因而不改。其軍國所須雜物,隨土所出,臨時折課市取,乃無恆法定令。列州郡縣,制其任土所出,以為徵賦。其無貫之人,不樂州縣編戶者,謂之浮浪人,樂輸亦無定數任量,惟所輸終優於正課焉。都下人多為諸王公貴人左右、佃客、典計、衣食客之類,皆無課役。官品第一第二佃客無過四十戶,每品減五戶,至第九品五戶。其佃穀皆與大家量分。其典計,官品第一第二置三人,第三第四置二人,第五第六及公府參軍、殿中監、監軍、長史、司馬、部曲督、關外侯、材官、議郎以上,一人,皆通在佃客數中。官品第六以上,並得衣食客三人,第七第八二人,第九品及轝輦、跡禽、前驅、強弩司馬、羽林郎、殿中冗從武賁、殿中虎賁、持椎斧武騎虎賁、持鈒(色立反)冗;從虎賁、命中武賁武騎,一人。其客皆注家籍。其課,丁男調布絹各二丈,絲三兩,綿八兩,祿絹八尺,祿綿三兩二分,租米五石,祿米二石。丁女並半之。男年十六亦半課,年十八正課,六十六免課。其男丁,每歲役不過二十日。其田,畝稅米二升。蓋大率如此。其度量三升當今一升,秤則三兩當今一兩,尺則一尺二寸當今一尺。(今謂即時。)
zì liáng wǔ dì mò hóu jǐng zhī luàn, guó yòng cháng biǎn, jīng guān wén wǔ, yuè bié wéi dé lǐn shí, duō yáo dài yī jùn xiàn guān ér qǔ qí lù zhì yān. yáng xú děng dà zhōu, bǐ lìng pū bān. yáng zhōu dū wáng jī, lǐ zài jiàn kāng, xú zhōu dū zhòng zhèn, lǐ zài jīng kǒu, bìng wài guān cì shǐ zuì zhòng zhě. shàng shū lìng pú shè, guān pǐn dì sān yě. níng guì děng xiǎo zhōu, bǐ cān jūn bān. níng zhōu lǐ jiàn níng, jīn yún nán jùn. guì zhōu lǐ shǐ ān, jīn jùn. bìng wài guān cì shǐ zuì qīng zhě. fǔ cān jūn, guān pǐn dì liù yě. dān yáng jùn wú jùn huì jī děng jùn, bìng tóng tài zǐ zhān shì shàng shū bān. dān yáng jùn lǐ jiàn kāng, wú jùn huì jī jí jīn jùn, bìng liè jùn zuì zhòng zhě. zhān shì shàng shū, guān pǐn dì sān yě. gāo liáng jìn kāng děng xiǎo jùn, sān bān ér yǐ. gāo liáng jìn kāng jí jīn jùn, bìng liè jùn zuì qīng zhě. liáng wǔ dì dìng jiǔ pǐn hòu, qí nèi guān gèng wèi shí bā bān, yǐ bān duō zhě wèi guì. tóng bān zhě zé yǐ jū xià wèi liè, zé yǔ pǐn dì gāo xià bù lún. dāng shì qí shí gèng yǐ qīng zhuó wèi chà ěr. běn shǐ jì lüè, bù kě xiáng yě. dà xiàn liù bān, xiǎo xiàn liǎng zhuǎn fāng zhì yī bān, pǐn dì jì shū, bù kě wěi zài. qí zhōu jùn xiàn lù mǐ juàn bù sī mián, dāng chù shū tái chuán cāng kù. ruò gěi cì shǐ shǒu lìng děng, xiān zhǔn qí suǒ bù wén wǔ rén wù duō shǎo, yóu chì ér cái. fán rú cǐ lù zhì, jì tōng suǒ bù bīng shì gěi zhī, qí jiā dé gài shǎo. zhū wáng zhū zhǔ chū gé jiù dì, hūn guān suǒ xū jí yī shang fú shì bìng jiǔ mǐ yú guī xiāng yóu zhǐ zhú děng, bìng guān gěi zhī. wáng jí zhǔ xù wài lù zhě bù gěi. jiě rèn hái jīng, réng yì gōng gěi.
自梁武帝末侯景之亂,國用常褊,京官文武,月別唯得廩食,多遙帶一郡縣官而取其祿秩焉。揚、徐等大州,比令仆班。(揚州督王畿,理在建康,徐州督重鎮,理在京口,並外官刺史最重者。尚書令、僕射,官品第三也。)寧、桂等小州,比參軍班。(寧州理建寧,今雲南郡。桂州理始安,今郡。並外官刺史最輕者。府參軍,官品第六也。)丹陽郡、吳郡、會稽等郡,並同太子詹事、尚書班。(丹陽郡理建康,吳郡、會稽即今郡,並列郡最重者。詹事、尚書,官品第三也。)高涼、晉康等小郡,三班而已。(高涼、晉康即今郡,並列郡最輕者。梁武帝定九品後,其內官更為十八班,以班多者為貴。同班者則以居下為劣,則與品第高下不倫。當是其時更以清濁為差耳。本史既略,不可詳也。)大縣六班,小縣兩轉方至一班,品第既殊,不可委載。其州郡縣祿米絹布絲綿,當處輸台傳倉庫。若給刺史守令等,先准其所部文武人物多少,由敕而裁。凡如此祿秩,既通所部兵士給之,其家得蓋少。諸王諸主出閣就第,婚冠所須及衣裳服飾並酒米魚鮭香油紙燭等,並官給之。王及主婿外祿者不給。解任還京,仍亦公給。
hòu wèi dào wǔ dì tiān xìng zhōng, zhào cǎi zhū lòu hù, lìng shū lún mián. zì hòu zhū táo hù zhàn wèi jiǎn luó hú zhě shén zhòng, yú shì zá yíng hù shuài biàn yú tiān xià, bù lì shǒu zǎi, fù yì bù tóng, hù kǒu cuò luàn. jǐng mù dì jí wèi, yī qiè bà zhī, yǐ shǔ jùn xiàn.
後魏道武帝天興中,詔采諸漏戶,令輸綸綿。自後諸逃戶占為繭羅縠者甚眾,於是雜營戶帥遍於天下,不隸守宰,賦役不同,戶口錯亂。景穆帝即位,一切罷之,以屬郡縣。
wèi lìng: měi diào yī fū yī fù bó yī pǐ, sù èr shí. rén nián shí wǔ yǐ shàng wèi qǔ zhě, sì rén chū yī fū yī fù zhī diào nú rèn gēng bì rèn jī zhě, bā kǒu dāng wèi qǔ zhě sì gēng niú èr shí tóu dāng nú bì bā. qí má bù zhī xiāng, yī fū yī fù bù yī pǐ, xià zhì niú, yǐ cǐ wèi jiàng. dà shuài shí pǐ zhōng wǔ pǐ wèi gōng diào, èr pǐ wèi diào wài fèi, sān pǐ wèi nèi wài bǎi guān fèng. rén nián bā shí yǐ shàng, tīng yī zi bù cóng yì. gū dú bìng lǎo dǔ pín bù néng zì cún zhě, sān zhǎng nèi dié yǎng shí zhī.
魏令:每調一夫一婦帛一匹,粟二石。人年十五以上未娶者,四人出一夫一婦之調;奴任耕、婢任績者,八口當未娶者四;耕牛二十頭當奴婢八。其麻布之鄉,一夫一婦布一匹,下至牛,以此為降。大率十匹中五匹為公調,二匹為調外費,三匹為內外百官俸。人年八十以上,聽一子不從役。孤獨病老篤貧不能自存者,三長內迭養食之。
jiù zhì, rén xián suǒ zhī juàn bù, jiē fú guǎng èr chǐ èr cùn, zhǎng sì shí chǐ wèi yī pǐ, liù shí chǐ wèi yī duān. hòu nǎi jiàn zhì làn è, bù yī chǐ dù.
舊制,人閒所織絹布,皆幅廣二尺二寸,長四十尺為一匹,六十尺為一端。後乃漸至濫惡,不依尺度。
xiào wén dì yán xìng sān nián qiū, gèng lì yán zhì, lìng yī zhǔn qián shì, wéi zhě zuì gè yǒu chà. dōng shí yuè, zhào zhōu jùn rén shí dīng qǔ yī yǐ chōng xíng, hù shōu zū wǔ shí shí, yǐ bèi jūn liáng.
孝文帝延興三年秋,更立嚴制,令一準前式,違者罪各有差。冬十月,詔州郡人十丁取一以充行,戶收租五十石,以備軍糧。
tài hé bā nián, shǐ zhǔn gǔ bān bǎi guān zhī lù, yǐ pǐn dì gè yǒu chà. xiān shì, tiān xià hù yǐ jiǔ pǐn hùn tōng, hù diào bó èr pǐ, xù èr jīn, sī yī jīn, sù èr shí shí. yòu rù bó yī pǐ èr zhàng, wěi zhī zhōu kù, yǐ gōng diào wài zhī fèi. zhì shì, hù zēng bó sān pǐ, sù èr shí jiǔ dòu, yǐ wèi guān sī zhī lù. fù zēng diào wài bó mǎn èr pǐ, suǒ diào gè suí qí tǔ suǒ chū. qí sī jì yōng huá dìng xiāng tài luò jīng hé huái yǎn shǎn xú qīng qí jì nán hé dōng yǎn dōng xú děng zhōu, gòng mián juàn jí sī, qí yú jùn xiàn shǎo sāng cán chù, jiē yǐ má bù chōng.
太和八年,始准古班百官之祿,以品第各有差。先是,天下戶以九品混通,戶調帛二匹,絮二斤,絲一斤,粟二十石。又入帛一匹二丈,委之州庫,以供調外之費。至是,戶增帛三匹,粟二石九斗,以為官司之祿。復增調外帛滿二匹,所調各隨其土所出。其司、冀、雍、華、定、相、泰、洛、荊河、懷、兗、陝、徐、青、齊、濟、南河、東兗、東徐等州,貢綿絹及絲,其餘郡縣少桑蠶處,皆以麻布充。
xiào míng dì shí, zhāng pǔ huì shàng shū yuē: fú wén shàng shū zòu fù mián má zhī diào, zūn xiān huáng zhī lìng guǐ, fù gāo zǔ zhī jiù diǎn. yǎng wéi gāo zǔ fèi dà dǒu, qù zhǎng chǐ, gǎi zhòng chèng, suǒ yǐ ài bǎi xìng, cóng báo fù. zhī jūn guó xū mián má zhī yòng, gù lì fú dù zhī guī, yì zhào hé qīng fù zhī ráo, bù dàn yú mián má ér yǐ, gù gē wǔ yǐ gōng qí fù, bēn zǒu yǐ yì qí qín, tiān zǐ xìn yú shàng, yì zhào lè yú xià. zì zī yǐ jiàng, jiàn jiàn zhǎng kuò, bǎi xìng yuàn jiē, wén yú cháo yě. zǎi fǔ bù xún qí běn, zhī tiān xià zhī yuàn mián má, bù chá qí fú guǎng dù zhǎng chèng zhòng dǒu dà, gé qí suǒ bì, cún qí kě cún, ér tè fàng mián má zhī diào, yǐ yuè tiān xià zhī xīn. cǐ suǒ wèi yuè zhī bù yǐ dào, yú chén suǒ yǐ wèi yuè zhě yě. shàng shū jì zhī guó shǎo mián má, bù wéi fǎ dù zhī fān yì, rén yán zhī kě wèi, biàn yù qù tiān xià zhī dà xìn, qì yǐ xíng zhī chéng zhào, zūn qián zhī fēi, suì hòu zhī shī, zòu qiú hái fù mián má, yǐ chōng guó yòng. bù sī kù zhōng dà yǒu mián má, ér qún guān gòng qiè lì zhī. yú chén yǐ wèi yú lǐ wèi jǐn. hé zhě? jīn guān rén qǐng diào dù zào yī wù, bì dù liàng, juàn bù pǐ yǒu chǐ zhàng zhī yíng, yóu bù jì qí guǎng, sī mián jīn liǎng jiān bǎi zhū zhī shèng, wèi wén yī lǜ zuì zhōu jùn zhě. ruò yī pǐ zhī làn, yī jīn zhī è, zé biān hù zhǔ, lián jí sān zhǎng. cǐ suǒ wèi jiào rén yǐ tān yě. jīn bǎi guān qǐng fèng, zhǐ lè qí zhǎng kuò, bìng yù hòu zhòng, wú fù zhǔn jí. dé zhǎng kuò hòu zhòng zhě, biàn yún qí zhōu néng diào, juàn bù jīng kuò qiě zhǎng, héng fā měi chēng, yǐ luàn shì tīng. cǐ bǎi sī suǒ yǐ yǎng fù shèng míng zhě yě. jīn ruò bì fù mián má, wèi yí xiān lìng sì hǎi zhī qí suǒ yóu, míng lì yán jìn, fù běn fú dù, xīn mián má zhī diǎn, yī tài hé zhī shuì. qí zài kù juàn bù bìng jí sī mián bù yī diǎn zhì zhě. qǐng qiǎn yī shàng shū yǔ tài fǔ qīng zuǒ yòu cáng lìng, yī jīn guān dù guān chèng, jì qí jīn liǎng guǎng zhǎng, zhé gěi qǐng fèng zhī rén. zǒng cháng fèng zhī shù, nián fèng suǒ chū, yǐ bù mián má, yì yīng zhōu qí yī suì zhī yòng. shǐ tiān xià zhī èr shèng zhī xīn, ài rén xī fǎ, rú cǐ zé gāo zǔ zhī guǐ zhōng xìng yú shén guī, míng míng cí xìn zhāo bù yú wú qióng, shú bù xìng shèn.
孝明帝時,張普惠上疏曰:「伏聞尚書奏復綿麻之調,遵先皇之令軌,復高祖之舊典。仰惟高祖廢大斗,去長尺,改重秤,所以愛百姓,從薄賦。知軍國須綿麻之用,故立幅度之規,億兆荷輕賦之饒,不憚於綿麻而已,故歌舞以供其賦,奔走以役其勤,天子信於上,億兆樂於下。自茲以降,漸漸長闊,百姓怨嗟,聞於朝野。宰輔不尋其本,知天下之怨綿麻,不察其幅廣、度長、秤重、斗大,革其所弊,存其可存,而特放綿麻之調,以悅天下之心。此所謂悅之不以道,愚臣所以未悅者也。尚書既知國少綿麻,不惟法度之翻易,人言之可畏,便欲去天下之大信,棄已行之成詔,遵前之非,遂後之失,奏求還復綿麻,以充國用。不思庫中大有綿麻,而群官共竊利之。愚臣以為於理未盡。何者?今官人請調度造衣物,必度量,絹布匹有尺丈之盈,猶不計其廣,絲綿斤兩兼百銖之賸,未聞依律罪州郡者。若一匹之濫,一斤之惡,則鞭戶主,連及三長。此所謂教人以貪也。今百官請俸,只樂其長闊,並欲厚重,無復准極。得長闊厚重者,便雲其州能調,絹布精闊且長,橫發美稱,以亂視聽。此百司所以仰負聖明者也。今若必復綿麻,謂宜先令四海知其所由,明立嚴禁,複本幅度,新綿麻之典,依太和之稅。其在庫絹布並及絲綿不依典制者。請遣一尚書與太府卿、左右藏令,依今官度官秤,計其斤兩廣長,折給請俸之人。總常俸之數,年俸所出,以布綿麻,亦應周其一歲之用。使天下知二聖之心,愛人惜法,如此則高祖之軌中興於神龜,明明慈信昭布於無窮,孰不幸甚。」
zhèng guāng hòu, guó yòng bù zú, nǎi xiān zhé tiān xià liù nián zū diào ér zhēng zhī, bǎi xìng yuàn kǔ. yǒu sī zòu duàn bǎi guān cháng gěi zhī jiǔ, jì yī suì suǒ shěng mǐ wǔ wàn sān qiān wǔ shí sì hú jiǔ dòu, niè gǔ liù qiān jiǔ bǎi liù shí hú, qū sān shí wàn wǔ bǎi jiǔ shí jiǔ jīn. qí sì shí jiāo miào bǎi shén qún sì, yī shì gōng yíng. yuǎn fān kè shǐ, bù zài duàn xiàn. ěr hòu kòu zéi zhuǎn zhòng, zhū jiāng chū zhēng, xiāng jì bēn bài, suǒ wáng qì xiè zī liáng, bù kě shèng shù, ér guān xī sàng shī yóu shén, tǎng zàng kōng jié. yǒu sī yòu zòu, nèi wài bǎi guān jí zhū fān kè lǐn shí jí ròu xī sān fēn jiǎn yī, jì suì zhōng shěng ròu bǎi wǔ shí jiǔ wàn jiǔ qiān bā bǎi wǔ shí liù jīn mǐ wǔ wàn sān qiān jiǔ bǎi sān shí èr shí. xiào chāng èr nián dōng, shuì jīng shī tián zū mǔ wǔ shēng, jiè lìn gōng tián zhě mǔ yī dòu.
正光後,國用不足,乃先折天下六年租調而徵之,百姓怨苦。有司奏斷百官常給之酒,計一歲所省米五萬三千五十四斛九斗,糵穀六千九百六十斛,麴三十萬五百九十九斤。其四時郊廟、百神群祀,依式供營。遠蕃客使,不在斷限。爾後寇賊轉眾,諸將出征,相繼奔敗,所亡器械資糧,不可勝數,而關西喪失尤甚,帑藏空竭。有司又奏,內外百官及諸蕃客廩食及肉悉三分減一,計歲終省肉百五十九萬九千八百五十六斤、米五萬三千九百三十二石。孝昌二年冬,稅京師田租畝五升,借賃公田者畝一斗。
zhuāng dì jí wèi, yīn rén pín fù, wèi zū shū sān děng jiǔ pǐn zhī zhì, qiān lǐ nèi nà sù, qiān lǐ wài nà mǐ, shàng sān pǐn hù rù jīng shī, zhōng sān pǐn rù tā zhōu yào cāng, xià sān pǐn rù běn zhōu.
莊帝即位,因人貧富,為租輸三等九品之制,千里內納粟,千里外納米,上三品戶入京師,中三品入他州要倉,下三品入本州。
jìng dì tiān píng chū, zhū zhōu diào juàn bù yī jiù shì. xìng hé sān nián, gè bān hǎi nèi, xī yǐ sì shí chǐ wèi dù, tiān xià lì yān. yuán xiàng xìng hé zhī zhōng, pín suì dà ráng, gǔ hú zhì jiǔ qián. fǎ wǎng kuān chí, bǎi xìng duō lí jiù jū, què yú yáo fù yǐ. qí shén wǔ bǐng zhèng, nǎi mìng sūn téng gāo chóng zhī fēn zé wú jí zhī hù, dé liù shí yú wàn, yú shì qiáo jū zhě gè lēi hái běn shǔ, shì hòu zū diào zhī rù yǒu jiā yān. jí hóu jǐng bèi pàn, hé nán zhī dì, kùn yú bīng gé. xún ér hóu jǐng luàn liáng, nǎi mìng xíng tái xīn shù lüè yǒu huái nán zhī dì. qí xīn fù zhōu jùn, jī mí qīng shuì ér yǐ.
靖帝天平初,諸州調絹不依舊式。興和三年,各班海內,悉以四十尺為度,天下利焉。元象、興和之中,頻歲大穰,穀斛至九錢。法網寬弛,百姓多離舊居,闕於徭賦矣。齊神武秉政,乃命孫騰、高崇之分責無籍之戶,得六十餘萬,於是僑居者各勒還本屬,是後租調之入有加焉。及侯景背叛,河南之地,困於兵革。尋而侯景亂梁,乃命行台辛術略有淮南之地。其新附州郡,羈縻輕稅而已。
běi qí wén xuān shòu chán, duō suǒ cǎo chuàng. liù fāng nèi cóng zhě, gèng jiā jiǎn liàn, měi yī rén bì dāng bǎi rén, rèn qí lín zhèn bì sǐ, rán hòu qǔ zhī, wèi zhī bǎi bǎo xiān bēi. yòu jiǎn huá rén zhī yǒng lì jué lún zhě, wèi zhī yǒng shì, yǐ bèi biān yào. shǐ lì jiǔ děng zhī hù, fù zhě shuì qí qián, pín zhě yì qí lì. hòu nán zhēng, pín suì xiàn méi, shì mǎ sǐ zhě yǐ shù shí wàn jì. zhòng yǐ xiū chuàng tái diàn, suǒ yì shén guǎng, jiān bìng hù kǒu, yì duō yǐn lòu. jiù zhì, wèi qǔ zhě shū bàn chuáng zū diào. yǒu qī zhě shū yī chuáng, wú zhě bàn chuáng. yáng dí yī jùn, hù zhì shù wàn, jí duō wú qī. yǒu sī hé zhī, dì yǐ wèi shēng shì, bù xǔ. yóu shì jiān qī yóu shén, hù kǒu zū diào, shí wáng liù qī. shì shí yòng dù zhuǎn guǎng, cì yǔ wú jié, fǔ cáng zhī jī, bù zú yǐ gōng, nǎi jiǎn bǎi guān zhī lù, chè jūn rén cháng lǐn, bìng shěng zhōu jùn xiàn zhèn shù zhī zhí. yòu zhì cì shǐ shǒu zǎi xíng jiān zhě, bìng bù gěi gàn, nán qí yǐ yǒu tóng gàn, ruò jīn qū shǐ mén pū zhī lèi. yǐ jié guó yòng zhī fèi yān.
北齊文宣受禪,多所草創。六坊內從者,更加簡練,每一人必當百人,任其臨陣必死,然後取之,謂之百保鮮卑。又簡華人之勇力絕倫者,謂之勇士,以備邊要。始立九等之戶,富者稅其錢,貧者役其力。後南征,頻歲陷沒,士馬死者以數十萬計。重以修創台殿,所役甚廣,兼併戶口,益多隱漏。舊制,未娶者輸半床租調。(有妻者輸一床,無者半床。)陽翟一郡,戶至數萬,籍多無妻。有司劾之,帝以為生事,不許。由是奸欺尤甚,戶口租調,十亡六七。是時用度轉廣,賜予無節,府藏之積,不足以供,乃減百官之祿,徹軍人常廩,並省州郡縣鎮戍之職。又制刺史守宰行兼者,並不給幹,(南齊以有僮幹,若今驅使門仆之類。)以節國用之費焉。
hé qīng sān nián, dìng lìng: nǎi lǜ yǐ shí bā shòu tián, shū zū diào, èr shí chōng bīng, liù shí miǎn lì yì, liù shí liù tuì tián, miǎn zū diào. lǜ rén yī chuáng, diào juàn yī pǐ, mián bā liǎng, fán shí jīn mián zhōng zhé yī jīn zuò sī, kěn zū èr shí, yì zū wǔ dǒu. nú bì gè zhǔn liáng rén zhī bàn. niú diào èr chǐ, kěn zū yī dòu, yì zū wǔ shēng. kěn zū sòng tái, yì zū nà jùn, yǐ bèi shuǐ hàn. kěn zū jiē yī pín fù wèi sān xiāo. qí fù shuì cháng diào, zé shǎo zhě zhí chū shàng hù, zhōng zhě jí zhōng hù, duō zhě jí xià hù. shàng xiāo shū yuǎn chù, zhōng xiāo shū cì yuǎn, xià xiāo shū dāng zhōu cāng. sān nián yī xiào. zū rù tái zhě, wǔ bǎi lǐ nèi shū sù, wǔ bǎi lǐ wài shū mǐ. rù zhōu zhèn zhě, shū sù. rén yù shū qián zhě, zhǔn shàng juàn shōu qián. shì shí pín suì dà shuǐ, zhōu jùn duō yù shěn nì, gǔ jià téng yǒng, cháo tíng qiǎn shǐ kāi cāng yǐ tiào zhī, ér bǎi xìng wú yì, jī jǐn yóu shén yǐ.
河清三年,定令:乃率以十八受田,輸租調,二十充兵,六十免力役,六十六退田,免租調。率人一床,調絹一匹,綿八兩,凡十斤綿中折一斤作絲,墾租二石,義租五斗。奴婢各准良人之半。牛調二尺,墾租一斗,義租五升。墾租送台,義租納郡,以備水旱。墾租皆依貧富為三梟。其賦稅常調,則少者直出上戶,中者及中戶,多者及下戶。上梟輸遠處,中梟輸次遠,下梟輸當州倉。三年一校。租入台者,五百里內輸粟,五百里外輸米。入州鎮者,輸粟。人慾輸錢者,准上絹收錢。是時頻歲大水,州郡多遇沈溺,穀價騰踴,朝廷遣使開倉以糶之,而百姓無益,饑饉尤甚矣。
hòu zhǔ tiān tǒng zhōng, láo yì jù wàn, cái yòng bù gěi, nǎi jiǎn cháo shì lù liào, duàn zhū cáo liáng shàn jí jiǔ zhōu jūn rén cháng cì yǐ gōng zhī. wǔ píng zhī hòu, quán xìng bìng jìn, cì yǔ wú xiàn, nǎi liào jìng nèi liù děng fù rén, diào lìng chū qián.
後主天統中,勞役鉅萬,財用不給,乃減朝士祿料,斷諸曹糧膳及九州軍人常賜以供之。武平之後,權幸並進,賜予無限,乃料境內六等富人,調令出錢。
hòu zhōu wén dì bà fǔ chū kāi, zhì: sī fù zhǎng fù jūn zhī zhèng lìng. fán rén zì shí bā zhì liù shí sì, yǔ qīng jí zhě, jiē fù zhī. qí fù zhī fǎ: yǒu shì zhě, suì bù guò juàn yī pǐ, mián bā liǎng, sù wǔ hú dīng zhě bàn zhī. qí fēi sāng tǔ, yǒu shì zhě, bù yī pǐ, má shí jīn dīng zhě yòu bàn zhī. fēng nián zé quán fù, zhōng nián bàn zhī, xià nián yī zhī, jiē yǐ shí zhēng yān. ruò jiān xiōng zhá, zé bù zhēng qí fù. sī yì zhǎng lì yì zhī zhèng lìng. fán rén zì shí bā zhì wǔ shí jiǔ, jiē rèn yú yì. fēng nián bù guò sān xún, zhōng nián zé èr xún, xià nián zé yī xún. qǐ tú yì, wú guò jiā yī rén. yǒu nián bā shí zhě, yī zi bù cóng yì bǎi nián zhě, jiā bù cóng yì fèi jí fēi rén bù yǎng zhě, yī rén bù cóng yì. ruò xiōng zhá, yòu wú lì zhēng.
後周文帝霸府初開,制:司賦掌賦均之政令。凡人自十八至六十四,與輕疾者,皆賦之。其賦之法:有室者,歲不過絹一匹,綿八兩,粟五斛;丁者半之。其非桑土,有室者,布一匹,麻十斤;丁者又半之。豐年則全賦,中年半之,下年一之,皆以時徵焉。若艱凶札,則不徵其賦。司役掌力役之政令。凡人自十八至五十九,皆任於役。豐年不過三旬,中年則二旬,下年則一旬。起徒役,無過家一人。有年八十者,一子不從役;百年者,家不從役;廢疾非人不養者,一人不從役。若凶札,又無力征。
wǔ dì bǎo dìng yuán nián, gǎi bā dīng bīng wèi shí èr dīng bīng, lǜ suì yī yuè yì. jiàn dé èr nián, gǎi jūn shì wèi shì guān, mù bǎi xìng chōng zhī, chú qí xiàn jí, shì hòu xià rén bàn wèi bīng yǐ.
武帝保定元年,改八丁兵為十二丁兵,率歲一月役。建德二年,改軍士為侍官,募百姓充之,除其縣籍,是後夏人半為兵矣。
xuān dì shí, fā shān dōng zhū zhōu bīng, zēng yī yuè gōng wèi sì shí wǔ rì yì, yǐ qǐ luò yáng gōng. bìng yí xiāng zhōu liù fǔ yú luò yáng, chēng dōng jīng liù fǔ.
宣帝時,發山東諸州兵,增一月功為四十五日役,以起洛陽宮。並移相州六府於洛陽,稱東京六府。
suí wén dì bà fǔ chū kāi, wèi chí jiǒng wáng qiān sī mǎ xiāo nán xiāng cì zǔ bīng, xìng shī zhū tǎo, shǎng fèi jù wàn. jí shòu chán, yòu qiān dōu, fā shān dōng dīng, huǐ zào gōng shì. réng yī zhōu zhì, yì dīng wèi shí èr fān, jiàng zé liù fān. dīng nán yī chuáng, zū sù sān shí. sāng tǔ diào yǐ juàn shī, má tǔ diào yǐ bù. juàn shī yǐ pǐ, jiā mián sān liǎng bù yǐ duān, jiā má sān jīn. dān dīng jí pū lì gè bàn zhī. yǒu pǐn jué jí xiào zǐ shùn sūn yì fū jié fù, bìng miǎn kè yì.
隋文帝霸府初開,尉遲迥、王謙、司馬消難相次阻兵,興師誅討,賞費鉅萬。及受禪,又遷都,發山東丁,毀造宮室。仍依周制,役丁為十二番,匠則六番。丁男一床,租粟三石。桑土調以絹絁,麻土調以布。絹絁以匹,加綿三兩;布以端,加麻三斤。單丁及仆隸各半之。有品爵及孝子、順孫、義夫、節婦,並免課役。
kāi huáng sān nián, jiǎn shí èr fān měi suì wèi èr shí rì yì, jiǎn diào juàn yī pǐ wèi èr zhàng. chū, sū wēi fù chuò zài xī wèi, yǐ guó yòng bù zú, wèi zhēng shuì zhī fǎ, pō chēng wèi zhòng. jì ér tàn yuē: jīn suǒ wèi zhě, zhèng rú zhāng gōng, fēi píng dài fǎ yě. hòu zhī jūn zǐ, shuí néng chí hū! wēi wén qí yán, měi yǐ wèi jǐ rèn. zhì shì, wēi wèi nà yán, zòu jiǎn fù yì, wù cóng qīng diǎn, dì xī cóng zhī. shí bǎi xìng chéng píng jiàn jiǔ, suī zāo shuǐ hàn, ér hù kǒu suì zēng. zhū zhōu diào wù, měi suì hé nán zì tóng guān, hé běi zì pú bǎn, zhì yú jīng shī, xiāng shǔ yú lù, zhòu yè bù jué zhě shù yuè. dì yòu gōng xíng jié jiǎn. jiǔ nián, qīn yù zhū què mén, láo kǎi xuán shī, yīn xíng qìng shǎng bān gěi, suǒ fèi sān bǎi yú wàn duàn. dì yǐ jiāng biǎo chū dìng, gěi fù shí nián, zì yú zhū zhōu bìng miǎn dāng nián zū fù. shí nián wǔ yuè, yòu yǐ yǔ nèi wú shì, yì kuān yáo fù, bǎi xìng nián wǔ shí zhě, shū yōng tíng fáng. shí yī nián, jiāng nán fǎn, yuè guó gōng yáng sù tǎo píng zhī. shī hái, cì wù shén guǎng. qí yú chū shī mìng shǎng, yì mò bù yōu chóng. shí èr nián, yǒu sī shàng yán, kù cáng jiē mǎn. dì yuē: zhèn jì báo fù yú rén, yòu dà jīng cì yòng, hé dé ěr yě? duì yuē: yòng chù cháng chū, nà chù cháng rù. lüè jì měi nián cì yòng zhì shù bǎi wàn duàn, céng wú jiǎn sǔn. nǎi gèng kāi zuǒ cáng zhī yuàn, gòu wū yǐ shòu zhī. zhào yuē: jì fù ér jiào, fāng zhī lián chǐ, níng jī yú rén, wú cáng fǔ kù. hé běi hé dōng jīn nián tián zū, sān fēn jiǎn yī, bīng jiǎn bàn, gōng diào quán miǎn. shí sì nián, guān zhōng dà hàn, rén jī, dì xìng luò yáng, yīn lìng bǎi xìng jiù shí. cóng guān bìng zhǔn jiàn kǒu zhèn gěi, bù yǐ guān wèi wèi xiàn.
開皇三年,減十二番每歲為二十日役,減調絹一匹為二丈。初,蘇威父綽在西魏,以國用不足,為徵稅之法,頗稱為重。既而嘆曰:「今所為者,正如張弓,非平代法也。後之君子,誰能弛乎!」威聞其言,每以為己任。至是,威為納言,奏減賦役,務從輕典,帝悉從之。時百姓承平漸久,雖遭水旱,而戶口歲增。諸州調物,每歲河南自潼關,河北自蒲阪,至於京師,相屬於路,晝夜不絕者數月。帝又躬行節儉。九年,親御朱雀門,勞凱旋師,因行慶賞頒給,所費三百餘萬段。帝以江表初定,給復十年,自餘諸州並免當年租賦。十年五月,又以宇內無事,益寬徭賦,百姓年五十者,輸庸停防。十一年,江南反,越國公楊素討平之。師還,賜物甚廣。其餘出師命賞,亦莫不優崇。十二年,有司上言,庫藏皆滿。帝曰:「朕既薄賦於人,又大經賜用,何得爾也?」對曰:「用處常出,納處常入。略計每年賜用至數百萬段,曾無減損。」乃更開左藏之院,構屋以受之。詔曰:」既富而教,方知廉恥,寧積於人,無藏府庫。河北、河東今年田租,三分減一,兵減半,功調全免。」十四年,關中大旱,人飢,帝幸洛陽,因令百姓就食。從官並准見口賑給,不以官位為限。
kāi huáng bā nián wǔ yuè, gāo jiǒng zòu, zhū zhōu wú kè diào chù jí kè zhōu guǎn hù shù shǎo zhě, guān rén lù lì, chéng qián yǐ lái, héng chū suí jìn zhī zhōu. jīn qǐng yú suǒ guǎn nèi jì hù zhēng shuì. dì cóng zhī. xiān shì jīng guān jí zhū zhōu, bìng gěi gōng xiè qián, huí yì shēng lì, yǐ gěi gōng yòng. shí sì nián liù yuè, gōng bù shàng shū sū xiào cí děng yǐ wèi, suǒ zài guān sī, yīn xún wǎng xī, jiē yǐ gōng xiè qián wù chū jǔ xìng shēng, wéi lì shì qiú, fán rǎo bǎi xìng, zòu jiē gěi dì yǐ yíng nóng, huí yì qǔ lì jiē jìn zhǐ. shí qī nián shí yī yuè, zhào wài nèi zhū sī gōng xiè zài shì huí yì jí zhū chù xìng shēng bìng tīng zhī, wéi jìn chū jǔ shōu lì.
開皇八年五月,高熲奏,諸州無課調處及課州管戶數少者,官人祿力,承前以來,恆出隨近之州。今請於所管內計戶徵稅。帝從之。先是京官及諸州,並給公廨錢,回易生利,以給公用。十四年六月,工部尚書蘇孝慈等以為,所在官司,因循往昔,皆以公廨錢物出舉興生,惟利是求,煩擾百姓,奏皆給地以營農,回易取利皆禁止。十七年十一月,詔外內諸司公廨在市回易及諸處興生並聽之,唯禁出舉收利。
yáng dì jí wèi, hù kǒu yì duō, fǔ kù yíng yì, nǎi chú fù rén jí nú bì bù qǔ zhī kè. qí hòu jiāng shì liáo jié, zēng zhì jūn fǔ, sào dì wèi bīng, zū fù zhī rén yì jiǎn yǐ. yòu pín chū shuò fāng, xī zhēng tǔ gǔ hún, sān dù tǎo gāo lì, fēi chú wǎn sù, shuǐ lù jiān bì. yòu dōng xī xún xìng, wú shí xiū xī, liù gōng jí jìn wèi xíng cóng cháng shí wàn rén, jiē yǎng gěi zhōu xiàn, tiān xià yuàn pàn, yǐ zhì yú wáng.
煬帝即位,戶口益多,府庫盈溢,乃除婦人及奴婢、部曲之課。其後將事遼、碣,增置軍府,埽地為兵,租賦之人益減矣。又頻出朔方,西征吐谷渾,三度討高麗,飛芻輓粟,水陸艱弊。又東西巡幸,無時休息,六宮及禁衛行從常十萬人,皆仰給州縣,天下怨叛,以至於亡。