strong shí huò sān strong
食货三
xiāng dǎng
乡党
tǔ duàn bǎn jí bìng fù shàng gǔ zhōu dōng jìn sòng qí liáng chén hòu wèi běi qí suí dà táng
(土断 版籍 并附○ 上古 周 东晋 宋 齐 梁 陈 后魏 北齐隋大唐)
xī huáng dì shǐ jīng tǔ shè jǐng yǐ sāi zhēng duān, lì bù zhì mǔ yǐ fáng bù zú, shǐ bā jiā wèi jǐng, jǐng kāi sì dào ér fēn bā zhái, záo jǐng yú zhōng. yī zé bù xiè dì qì, èr zé wú fèi yī jiā, sān zé tóng fēng sú, sì zé qí qiǎo zhuō, wǔ zé tōng cái huò, liù zé cún wáng gèng shǒu, qī zé chū rù xiàng sī, bā zé jià qǔ xiāng méi, jiǔ zé wú yǒu xiāng dài, shí zé jí bìng xiāng jiù. shì yǐ qíng xìng kě dé ér qīn, shēng chǎn kě dé ér jūn, jūn zé qī líng zhī lù sāi, qīn zé dòu sòng zhī xīn mǐ. jì mù zhī yú yì, gù jǐng yī wèi lín, lín sān wèi péng, péng sān wèi lǐ, lǐ wǔ wèi yì, yì shí wèi dōu, dōu shí wèi shī, shī shí wèi zhōu. fū shǐ fēn zhī yú jǐng zé dì zhe, jì zhī yú zhōu zé shù xiáng. qì hū xià yīn, bù yì qí zhì.
昔黄帝始经土设井以塞诤端,立步制亩以防不足,使八家为井,井开四道而分八宅,凿井於中。一则不洩地气,二则无费一家,三则同风俗,四则齐巧拙,五则通财货,六则存亡更守,七则出入相司,八则嫁娶相媒,九则无有相贷,十则疾病相救。是以情性可得而亲,生产可得而均,均则欺陵之路塞,亲则斗讼之心弭。既牧之於邑,故井一为邻,邻三为朋,朋三为里,里五为邑,邑十为都,都十为师,师十为州。夫始分之於井则地著,计之於州则数详。迄乎夏殷,不易其制。
zhōu zhì: dà sī tú lìng wǔ jiā wèi bǐ, shǐ zhī xiāng bǎo wǔ bǐ wèi lǘ, shǐ zhī xiāng shòu sì lǘ wèi zú, shǐ zhī xiāng zàng wǔ zú wèi dǎng, shǐ zhī xiāng jiù wǔ dǎng wèi zhōu, shǐ zhī xiāng zhōu wǔ zhōu wèi xiāng, shǐ zhī xiāng bīn. zhèng xuán yuē:" cǐ suǒ yǐ quàn mín zhě yě. shǐ zhī zhě, jiē wèi lì qí zhǎng ér jiào lìng shǐ zhī. bǎo, yóu rèn yě. jiù, jiù xiōng zāi yě. bīn, bīn kè qí xián zhě yě. shòu zhě, zhái shè yǒu gù xiāng shòu jì tuō yě. zhōu zhě, wèi lǐ wù bù bèi xiāng gěi zú yě. lǘ èr shí wǔ jiā, zú bǎi jiā, dǎng wǔ bǎi jiā, zhōu èr qiān wǔ bǎi jiā, xiāng wàn èr qiān wǔ bǎi jiā." cǐ zǒng wèi jiāo nèi zhě yě. jí sān nián zé dà bǐ, dà bǐ zé shòu bāng guó zhī bǐ yào. dà bǐ, wèi shǐ tiān xià gèng jiǎn yuè rén shù jí qí cái wù yě. shòu bāng guó zhī bǐ yào, zé yì shòu xiāng suì yǐ. zhèng sī nóng yún:" wǔ jiā wèi bǐ, gù yǐ bǐ wéi míng. jīn shí bā yuè àn bǐ shì yě. yào wèi qí bù." suì rén zhǎng bāng zhī yě, jiāo wài yuē yě. cǐ yě wèi diān shāo xiàn dōu. yǐ tǔ dì zhī tú jīng tián yě, zào xiàn bǐ xíng tǐ zhī fǎ. wǔ jiā wèi lín, wǔ lín wèi lǐ, sì lǐ wèi cuó, zuò guǎn fǎn. wǔ cuó wèi bǐ, wǔ bǐ wèi xiàn, wǔ xiàn wèi suì, jiē yǒu dì yù gōu shù zhī. shǐ gè zhǎng qí zhèng lìng xíng jìn, yǐ suì shí jī qí rén mín, ér shòu zhī tián yě, jiǎn qí bīng qì, jiào zhī jià sè. jīng xíng tǐ, jiē wèi zhì fēn jiè yě. lín lǐ cuó bǐ xiàn suì yóu jiāo nèi bǐ lǘ zú dǎng zhōu xiāng yě. zhèng sī nóng yún:" tián yě zhī jū, qí bǐ wǔ zhī míng yǔ guó zhōng yì zhì, gù wǔ jiā wèi lín." zhèng xuán wèi yì qí míng zhě, shì xiāng biàn ěr. suì zhī jūn fǎ zhuī xū qǐ tú yì rú liù xiāng. lǐ yǒu xù ér xiāng yǒu xiáng, xù yǐ míng jiào, xiáng zé xíng lǐ ér shì huà yān. fū jūn qí hòu bó zé shēng chǎn píng, tǒng zhī yú bǐ zé qí shù jǔ, jiā yú xiāng suì zé qí hù kě xiáng, wǔ rén wéi wǔ zé rén zhī zhòng guǎ kě zhī. gù guǎn zǐ yuē:" yù lǐ qí guó zhě bì xiān zhī qí rén, yù zhī qí rén zhě bì zhī qí dì." zì zhāo mù zhī hòu, wáng shì zhōng shuāi, jǐng tián fèi huài, bù zú yǐ jì rén zhī zhòng guǎ. xuān wáng shì yǐ liào rén yú tài yuán, yóu zī dào shī zhī.
周制:大司徒令五家为比,使之相保;五比为闾,使之相受;四闾为族,使之相葬;五族为党,使之相救;五党为州,使之相赒;五州为乡,使之相宾。(郑玄曰:“此所以劝民者也。使之者,皆谓立其长而教令使之。保,犹任也。救,救凶灾也。宾,宾客其贤者也。受者,宅舍有故相受寄讬也。赒者,谓礼物不备相给足也。闾二十五家,族百家,党五百家,州二千五百家,乡万二千五百家。”此总谓郊内者也。)及三年则大比,大比则受邦国之比要。(大比,谓使天下更简阅人数及其财物也。受邦国之比要,则亦受乡遂矣。郑司农云:“五家为比,故以比为名。今时八月按比是也。要谓其簿。”)遂人掌邦之野,(郊外曰野。此野谓甸稍县都。)以土地之图经田野,造县鄙形体之法。五家为邻,五邻为里,四里为酂,(作管反。)五酂为鄙,五鄙为县,五县为遂,皆有地域沟树之。使各掌其政令刑禁,以岁时稽其人民,而授之田野,简其兵器,教之稼穑。(经、形体,皆谓制分界也。邻、里、酂、鄙、县、遂犹郊内比、闾、族、党、州、乡也。郑司农云:“田野之居,其比伍之名与国中异制,故五家为邻。”郑玄谓异其名者,示相变耳。遂之军法、追胥、起徒役如六乡。)里有序而乡有庠,序以明教,庠则行礼而视化焉。(夫均其厚薄则生产平,统之於鄙则其数举,家於乡遂则其户可详,五人为伍则人之众寡可知。故管子曰:”欲理其国者必先知其人,欲知其人者必知其地。”自昭穆之后,王室中衰,井田废坏,不足以纪人之众寡。宣王是以料人於太原,由兹道失之。)
qí huán gōng yòng guǎn zhòng, guǎn zhòng yuē:" fū shàn mù zhě, fēi yǐ chéng guō yě, fǔ zhī yǐ shén, sī zhī yǐ wǔ. wǔ wú fēi qí lǐ, shén wú fēi qí jiā, gù bēn wáng zhě wú suǒ nì, qiān xǐ zhě wú suǒ róng. bù qiú ér dé, bù zhào ér lái, gù rén wú liú wáng zhī yì, lì wú bèi zhuī zhī yōu. gù zhǔ zhèng kě xíng yú rén, rén xīn kě xì yú zhǔ." shì yǐ zhì guó, jiāo nèi zé yǐ wǔ jiā wèi guǐ, guǐ shí wèi lǐ, lǐ sì wèi lián, lián shí wèi xiāng, xiāng wǔ wèi shuài, guó nèi shí wǔ xiāng, zì wǔ zhì shuài. jiāo wài zé sān shí jiā wèi yì, yì shí wèi zú, zú shí wèi xiāng, xiāng sān wèi xiàn, xiàn shí wèi shǔ. shǔ yǒu wǔ, zì wǔ zhì shǔ gè yǒu guān zhǎng, yǐ sī qí shì, yǐ yù jūn zhèng yān. ér qí suì bà.
齐桓公用管仲,管仲曰:“夫善牧者,非以城郭也,辅之以什,司之以伍。伍无非其里,什无非其家,故奔亡者无所匿,迁徙者无所容。不求而得,不召而来,故人无流亡之意,吏无备追之忧。故主政可行於人,人心可系於主。”是以制国,郊内则以五家为轨,轨十为里,里四为连,连十为乡,乡五为帅,国内十五乡,自五至帅。郊外则三十家为邑,邑十为卒,卒十为乡,乡三为县,县十为属。属有五,自五至属各有官长,以司其事,以寓军政焉。而齐遂霸。
xú wěi zhǎng zhōng lùn yuē:" fū zhì píng zài shù gōng xìng, shù gōng xìng zài shì yì jūn, shì yì jūn zài mín shù zhōu, mín shù zhōu wèi guó zhī běn yě. xiān wáng zhōu zhī qí wàn mín zhòng guǎ zhī shù, nǎi fēn jiǔ zhí yān. jiǔ zhí jì fēn, zé qú láo zhě kě jiàn, qín duò zhě kě wén yě, rán ér shì yì bù jūn zhě wèi zhī yǒu yě. shì yì jì jūn, gù shàng jǐn qí xīn ér rén jié qí lì, rán ér shù gōng bù xīng zhě wèi zhī yǒu yě. shù gōng jì xìng, gù guó jiā yīn fù, dà xiǎo bù kuì, bǎi xìng xiū hé, xià wú yuàn jí yān, rán ér zhì bù píng zhě wèi zhī yǒu yě. gù quán yǒu yuán, zhì yǒu běn, dào zhě shěn běn ér yǐ yǐ. gù zhōu lǐ, mèng dōng, sī kòu xiàn mín shù yú wáng, wáng bài shòu zhī, dēng yú tiān fǔ, nèi shǐ sī huì zhǒng zǎi èr zhī. qí zhòng zhī yě rú shì. jīn zhī wéi zhèng zhě, wèi zhī zhī xù yǐ yě. pì yóu wú tián ér yù shù yì, suī yǒu nóng fū, ān néng cuò qí qiáng lì hū! shì yǐ xiān wáng zhì liù xiāng liù suì zhī fǎ, suǒ yǐ wéi chí qí mín ér wèi zhī gāng mù yě. shǐ qí lín bǐ xiāng bǎo ài, shǎng fá xiāng yán jí, gù chū rù cún wáng zāng pǐ nì shùn kě dé ér zhī yě. jí luàn jūn zhī wéi zhèng yě, hù kǒu lòu yú guó bǎn, fū jiā tuō yú lián wǔ, bì yì bū táo zhě yǒu zhī, qì sǔn zhě yǒu zhī, fú shí zhě yǒu zhī. yú shì jiān xīn jìng shēng ér wěi duān bìng zuò, xiǎo zé làn qiè, dà zé gōng jié, yán xíng jùn lìng bù néng jiù yě. rén shù zhě, shù shì zhī suǒ zì chū yě, mò bù qǔ zhèng yān. yǐ fēn tián lǐ, yǐ lìng gòng fù, yǐ zào qì yòng, yǐ zhì lù shí, yǐ qǐ tián yì, yǐ zuò jūn lǚ, guó yǐ jiàn diǎn, jiā yǐ lì dù, wǔ lǐ yòng xiū, jiǔ xíng yòng cuò, qí wéi shěn rén shù hū?"
徐伟长中论曰:“夫治平在庶功兴,庶功兴在事役均,事役均在民数周,民数周为国之本也。先王周知其万民众寡之数,乃分九职焉。九职既分,则劬劳者可见,勤惰者可闻也,然而事役不均者未之有也。事役既均,故上尽其心而人竭其力,然而庶功不兴者未之有也。庶功既兴,故国家殷富,大小不匮,百姓休和,下无怨疾焉,然而治不平者未之有也。故泉有源,治有本,道者审本而已矣。故周礼,孟冬,司寇献民数於王,王拜受之,登於天府,内史、司会、冢宰贰之。其重之也如是。今之为政者,未之知恤已也。譬犹无田而欲树艺,虽有农夫,安能措其强力乎!是以先王制六乡六遂之法,所以维持其民而为之纲目也。使其邻比相保爱,赏罚相延及,故出入存亡臧否逆顺可得而知也。及乱君之为政也,户口漏於国版,夫家脱於联伍,避役逋逃者有之,弃损者有之,浮食者有之。於是奸心竞生而伪端并作,小则滥窃,大则攻劫,严刑峻令不能救也。人数者,庶事之所自出也,莫不取正焉。以分田里,以令贡赋,以造器用,以制禄食,以起田役,以作军旅,国以建典,家以立度,五礼用修,九刑用措,其唯审人数乎?”
dōng jìn āi dì xīng níng èr nián sān yuè gēng xū, tiān xià suǒ zài tǔ duàn.
东晋哀帝兴宁二年三月庚戌,天下所在土断。
xiào wǔ shí, fàn níng chén shí zhèng yuē:" xī zhōng yuán sāng luàn, liú yù jiāng zuǒ, shù yǒu xuán fǎn zhī qī, gù xǔ qí xié zhù běn jùn. zì ěr jiàn jiǔ, rén ān qí yè, qiū lǒng fén bǎi, jiē yǐ chéng háng, wú běn bāng zhī míng, ér yǒu ān tǔ zhī shí. jīn yí zhèng qí fēng jiāng, tǔ duàn rén hù, míng kǎo kè zhī kē, xiū lǘ wǔ zhī fǎ. nán zhě bì yuē:' rén gè yǒu sāng tǔ zhī huái, xià yì zhī lǜ.' sī chéng bìng jiān zhī suǒ zhí, ér fēi tōng lǐ zhī dǔ lùn yě. gǔ zhě shī dì zhī jūn, yóu chén suǒ yù zhī zhǔ, liè guó zhī chén, yì yǒu wéi shì zhī lǐ. suí huì shì qín, zhì chēng chūn qiū lè yì huàn yàn, jiàn bāo liáng shǐ. qiě jīn pǔ tiān zhī rén, yuán qí shì chū, jiē suí dài yí qiān, hé zhì yú jīn ér dú bù kě." dì shàn zhī.
孝武时,范甯陈时政曰:“昔中原丧乱,流寓江左,庶有旋反之期,故许其挟注本郡。自尔渐久,人安其业,丘垄坟柏,皆以成行,无本邦之名,而有安土之实。今宜正其封疆,土断人户,明考课之科,修闾伍之法。难者必曰:'人各有桑土之怀,下役之虑。'斯诚并兼之所执,而非通理之笃论也。古者失地之君,犹臣所寓之主,列国之臣,亦有违適之礼。随会仕秦,致称春秋;乐毅宦燕,见褒良史。且今普天之人,原其氏出,皆随代移迁,何至於今而独不可。”帝善之。
ān dì yì xī jiǔ nián, sòng gōng liú yù yuán rén jū tǔ, shàng biǎo yuē:" chén wén xiān wáng zhì lǐ, jiǔ tǔ yōu xù, fēn jìng huà yě, gè ān qí jū. gù jǐng tián zhī zhì, sān dài yǐ chóng. qín gé qí zhèng, hàn suì bù gǎi, fù qiáng jiān bìng, yú shì wèi bì. zài hàn xī jīng, dà qiān tián jǐng zhī zú, yǐ shí guān zhōng. jí yǐ sān fǔ wèi xiāng lǘ, bù fù xì zhī yú qí chǔ. jiǔ fú bù rǎo, suǒ tuō chéng jiù. zì yǒng jiā bō yuè, yuán tuō huái hǎi, cháo yùn kuāng fù zhī suàn, rén huái sī běn zhī xīn, jīng lüè zhī tú, rì bù xiá jǐ. shì yǐ níng rén suí lǐ, yóu yǒu wèi huáng. jí zhì dà sī mǎ huán wēn, yǐ rén wú dìng běn, shāng lǐ wèi shēn, gēng xū tǔ duàn, yǐ yī qí yè. yú shí cái fù guó fēng, shí yóu yú cǐ. zì zī qì jīn, mí lì nián zǎi, huà yī zhī zhì, jiàn yòng tuí chí. zá jū liú yù, lǘ wǔ bù xiū, wáng huà suǒ yǐ wèi chún, rén mò suǒ yǐ yóu zài. zì fēi gǎi diào, wú yǐ jì lǐ. fū rén qíng zhì cháng, nán yǔ lǜ shǐ. wèi fù mǔ zhī bāng yǐ wéi sāng zǐ zhě, chéng yǐ shēng yān, jìng ài suǒ tuō. qǐng yī gēng xū tǔ duàn zhī kē, shù cún qí běn, shāo yǔ shì zhe. rán hòu lǜ zhī yǐ rén yì, gǔ zhī yǐ wēi shēng, chāo dà jiāng ér kuà huáng hé, fǔ jiǔ zhōu ér fù jiù tǔ. zé liàn běn zhī zhì, nǎi sù shēn yú dāng nián, zài shǐ zàn qín, yào zhōng bì yì." yú shì yī jiè tǔ duàn, wéi xú yǎn qīng sān zhōu rén jū jìn líng zhě, bù zài duàn xiàn. zhū liú yù jùn xiàn, duō bèi bìng shěng.
安帝义熙九年,宋公刘裕缘人居土,上表曰:“臣闻先王制理,九土攸序,分境画野,各安其居。故井田之制,三代以崇。秦革其政,汉遂不改,富强兼并,於是为弊。在汉西京,大迁田、景之族,以实关中。即以三辅为乡闾,不复系之於齐、楚。九服不扰,所讬成旧。自永嘉播越,爰讬淮、海,朝运匡复之算,人怀思本之心,经略之图,日不暇给。是以宁人绥理,犹有未遑。及至大司马桓温,以人无定本,伤理为深,庚戌土断,以一其业。於时财阜国丰,实由於此。自兹迄今,弥历年载,画一之制,渐用颓弛。杂居流寓,闾伍不修,王化所以未纯,人瘼所以犹在。自非改调,无以济理。夫人情滞常,难与虑始。谓父母之邦以为桑梓者,诚以生焉,敬爱所讬。请依庚戌土断之科,庶存其本,稍与事著。然后率之以仁义,鼓之以威声,超大江而跨黄河,抚九州而复旧土。则恋本之志,乃速申於当年,在始暂勤,要终必易。”於是依界土断,唯徐、兖、青三州人居晋陵者,不在断限。诸流寓郡县,多被并省。
sòng xiào wǔ dà míng zhōng, wáng xuán mó qǐng tǔ duàn yōng zhōu zhū qiáo jùn xiàn. jīn xiāng yáng hàn dōng děng jùn yě.
宋孝武大明中,王玄谟请土断雍州诸侨郡县。(今襄阳、汉东等郡也。)
qí gāo dì jiàn yuán èr nián, zhào cháo chén yuē:" huáng jí, rén zhī dà jì, guó zhī lǐ duān. zì qǐng máng wěi yǐ jiǔ, nǎi zhì qiè zhù jué wèi, dào yì nián yuè, huò hù cún ér wén shū yǐ jué, huò rén zài ér fǎn jì sǐ pàn, tíng sī ér yún lì yì, shēn qiáng ér chēng liù jí, jiē zhèng zhī jù dù, jiào zhī shēn cī. bǐ nián suī què gǎi jí shū, zhōng wú de shí. ruò yuē zhī yǐ xíng, zé rén wěi yǐ yuǎn ruò suí zhī yǐ dé yòu wèi yì kě chéng. zhū xián bìng shēn míng lǐ tǐ, gè xiàn jiā móu, yǐ hé kē suàn néng gé sī bì yě?"
齐高帝建元二年,诏朝臣曰:“黄籍,人之大纪,国之理端。自顷氓伪已久,乃至窃注爵位,盗易年月,或户存而文书已绝,或人在而反记死叛,停私而云隶役,身强而称六疾,皆政之巨蠹,教之深疵。比年虽卻改籍书,终无得实。若约之以刑,则人伪已远;若绥之以德;又未易可惩。诸贤并深明理体,各献嘉谋,以何科算能革斯弊也?”
yú wán zhī shàng biǎo yuē:" sòng yuán jiā èr shí qī nián bā tiáo qǔ rén, xiào jiàn yuán nián shū jí, zhòng qiǎo zhī suǒ shǐ yě. yuán jiā zhōng, gù guāng lù dài fu fù chóng, nián chū qī shí, yóu shǒu zì shū jí, gōng jiā yǐn xiào. chóng hé bì yǒu shí jiàn zhī shèn, gāo róu zhī qín, gài yǐ shí shǔ xiū míng, fú dào xiū shēn gù ěr. gǔ zhī gòng lǐ tiān xià, wéi liáng èr qiān dàn, jīn yù qiú lǐ qǔ zhèng, qí zài qín míng lìng zhǎng. fán shòu jí, xiàn bù jiā jiǎn kān, dàn fēng sòng zhōu. zhōu jiǎn dé shí, fāng què guī xiàn. lì tān qí lù, rén sì qí jiān, jiān mí shēn ér què mí duō, lù yú hòu ér dá yú huǎn. zì tài shǐ sān nián zhì yuán huī sì nián, yáng zhōu děng jiǔ jùn huáng jí, gòng què qī wàn yī qiān yú hù. yú jīn shí yī nián yǐ, ér suǒ zhèng zhě yóu wèi sì wàn. shén zhōu ào qū, shàng huò rú cǐ, jiāng xiāng zhū jùn, bèi bù kě niàn. yú wèi yí yǐ yuán jiā èr shí qī nián jí wèi zhèng. rén duò fǎ jì jiǔ, jīn jiàn yuán yuán nián shū jí, yí gèng lì míng kē, yī tīng shǒu huǐ. mí ér bù fǎn, yī zhì bì lù. shǐ guān zhǎng shěn zì jiǎn jiào, qiè lìng míng xǐ, rán hòu shàng zhōu, yǒng yǐ wéi zhèng. ruò yǒu xū mèi, zhōu xiàn tóng jiù. jīn hù kǒu duō shǎo, bù jiǎn yuán jiā, ér bǎn jí dùn quē, bì yì yǒu yǐ. zì xiào jiàn yǐ lái, rù xūn zhě zhòng, qí zhōng cāo gān gē wèi shè jì zhě, sān fēn dài wú yī yān. xún sū jùn píng hòu, yǔ liàng jiù wēn jiào qiú xūn bù, ér jiào bù yǔ, yǐ wéi táo kǎn suǒ shàng, duō fēi shí lù. wù zhī huái sī, wú dài bù yǒu, sòng mò luò niǔ, cǐ qiǎo yóu duō. yòu yǒu gǎi zhù jí zhuàng, zhà rù shì liú, xī wéi rén yì zhě, jīn fǎn yì rén. yòu shēng bù cháng fà, biàn wèi wèi dào. huò bào zi bìng jū, jìng bù biān hù. qiān xǐ qù lái, gōng wéi tǔ duàn. shǔ yì wú mǎn, liú wáng bù guī. fǎ lìng bì xíng, zì rán jìng fǎn. wèi lǐ bù huàn wú zhì, huàn zài bù xíng, bù huàn bù xíng, huàn zài bù jiǔ." dì shěng biǎo, nà zhī. nǎi bié zhì xiào jí guān, zhì lìng shǐ, xiàn rén yī rì de shù qiǎo, yǐ fáng xiè dài.
虞玩之上表曰:“宋元嘉二十七年八条取人,孝建元年书籍,众巧之所始也。元嘉中,故光禄大夫傅崇,年出七十,犹手自书籍,躬加隐校。崇何必有石建之慎,高柔之勤,盖以时属休明,服道修身故耳。古之共理天下,唯良二千石,今欲求理取正,其在勤明令长。凡受籍,县不加检勘,但封送州。州检得实,方卻归县。吏贪其赂,人肆其奸,奸弥深而卻弥多,赂逾厚而答逾缓。自泰始三年至元徽四年,扬州等九郡黄籍,共卻七万一千馀户。於今十一年矣,而所正者犹未四万。神州奥区,尚或如此,江、湘诸郡,倍不可念。愚谓宜以元嘉二十七年籍为正。人惰法既久,今建元元年书籍,宜更立明科,一听首悔。迷而不返,依制必戮。使官长审自检校,切令明洗,然后上州,永以为正。若有虚昧,州县同咎。今户口多少,不减元嘉,而版籍顿阙,弊亦有以。自孝建以来,入勋者众,其中操干戈卫社稷者,三分殆无一焉。寻苏峻平后,庾亮就温峤求勋簿,而峤不与,以为陶侃所上,多非实录。物之怀私,无代不有,宋末落纽,此巧尤多。又有改注籍状,诈入仕流,昔为人役者,今反役人。又生不长发,便谓为道。或抱子并居,竟不编户。迁徙去来,公违土断。属役无满,流亡不归。法令必行,自然竞反。为理不患无制,患在不行,不患不行,患在不久。”帝省表,纳之。乃别置校籍官,置令史,限人一日得数巧,以防懈怠。
zhì wǔ dì yǒng míng bā nián, zhé qiǎo zhě shù yuán huái gè shí nián, bǎi xìng yuàn zī. dì nǎi zhào yuē:" jì wǎng zhī qiān, bù zú zhuī jiù, zì sòng shēng míng yǐ qián, jiē tīng fù zhù. qí yǒu zhé yì biān jiāng, gè xǔ huán běn. zì cǐ hòu yǒu fàn, yán jiā qí fá."
至武帝永明八年,谪巧者戍缘淮各十年,百姓怨咨。帝乃诏曰:“既往之愆,不足追咎,自宋昇明以前,皆听复注。其有谪役边疆,各许还本。自此后有犯,严加其罚。”
liáng wǔ dì shí suǒ sī zòu, nán xú jiāng yǐng bū liǎng nián huáng jí bù shàng. shàng shū lìng shěn yuē shàng yán yuē:" jìn xián hé chū, sū jùn zuò luàn, bǎn jí fén shāo. cǐ hòu qǐ xián hé sān nián yǐ zhì hū sòng, bìng jiē xiáng shí, zhū bǐ yǐn zhù, zhǐ lián xī fèng. ér shàng shū shàng shěng kù jí, wéi yǒu sòng yuán jiā zhōng yǐ lái, yǐ wéi yí jiǎn zhī rì, jí shì suǒ xū gù yě. jìn dài jiù jí, bìng zài xià shěng zuǒ rén cáo, wèi zhī jìn jí, yǒu dōng xī èr kù. jì bù xì xún jiǎn, zhǔ zhě bù fù jīng huái, gǒu qiān shǔ niè, yǔ shī zhān làn, jiě sàn yú dì, yòu wú jiōng téng. cǐ jí jīng xiáng, shí yí bǎo xī, wèi gāo guān bēi, jiē kě yī àn. sòng yuán jiā èr shí qī nián, shǐ yǐ qī tiáo zhēng fā. jì lì cǐ kē, gǒu yǒu huí bì, jiān wěi hù qǐ, suì yuè zī guǎng, yǐ zhì yú qí. yú shì dōng táng xiào jí, zhì láng lìng shǐ yǐ zhǎng zhī, ér bù jí yú cǐ dà huài yǐ. fán cū yǒu yī shí zhě, mò bù hù xiāng yīn yī, jìng xíng jiān huò, luò chú bēi zhù, gèng shū xīn jí, tōng guān róng jué, suí yì gāo xià. yǐ xīn huàn gù, bù guò yòng yī wàn xǔ qián, zuó rì bēi wēi, jīn rì shì wǔ. fán cǐ jiān qiǎo, bìng chū yú xià, bù biàn nián hào, bù shí guān jiē. huò zhù yì xī zài níng kāng zhī qián, huò yǐ chóng ān zài yuán xìng zhī hòu. cǐ shí wú cǐ fǔ, cǐ nián wú cǐ guó. yuán xìng wéi yǒu sān nián, ér wěi chēng sì nián. yòu zhào shū jiǎ zǐ, bù yǔ zhǎng lì xiāng yìng. rú cǐ guǐ miù, wàn xù qiān duān. xiào jí zhū láng yì suǒ bù jué, bù cái lìng shǐ gèng hé kě yán. qiě jí zì jì xì, nán wéi yǎn lì, xún qiú qiǎo wěi, mò zhī suǒ zài, tú fèi rì yuè, wèi yǒu shí yàn. jiǎ lìng xiōng dì sān rén, fēn wéi sān jí, què yī jí fù zǔ guān, qí èr chū bù bèi què, tóng táng cóng zǔ yǐ xià gù zì bù lùn, zhū rú cǐ lì, nán kě xī shǔ. huò yǒu yīng què ér bù què, bù xū què ér què. suǒ què jì duō, lǐ wú xī dāng. huái yuān bào qū, fēi zhǐ bǎi qiān, tóu cí qǐng sù, chōng cáo rèn fǔ, jì nán lǐng lǐ, jiāo xìng rén yuàn. yú shì xī tīng fù zhù, pǔ tíng xǐ què, jì méng fù zhù, zé mò bù chéng guān. cǐ gài hé jí bù jīng zhī jù bì yě. chén wèi sòng qí èr dài, shì shù bù fēn, zá yì jiǎn quē, zhí yóu yú cǐ. zì yuán jiā yǐ lái, jí duō jiǎ wěi. jǐng píng yǐ qián, jì bù xì jiǎn, fán cǐ zhū jí, dé wú qiǎo huàn. jīn suī yí luò, suǒ cún shàng duō, yí yǒu zhēng yàn, kě dé xìn shí. qí yǒng chū jǐng píng jí, yí yí hái shàng shěng. qiè yǐ wéi jìn jí suǒ yú, xū jiā bǎo ài, ruò bù qiè xīn liú yì, zé hái fù sàn shī yǐ. bù shí zhòu yìn, fēi wèi yì guān, fán zhū cǐ liú, hǎn zhī qí zǔ. jiǎ chēng gāo céng, mò fēi qiǎo wěi, zhì zhū wén jí, jiān shì lì lù, chéng fù jiǎo zhà, wèi yì shí hóng. yòu shàng shěng jí kù, suī zhí láng tí zhǎng, ér jǐn rì liào xiào, wéi lìng shǐ dú rù, jí jì zhòng bǎo, bù kě zhuān wěi qún xì. ruò rù kù jiǎn jí zhī shí, zhí láng zhí dōu, yīng gòng jiān shì. xiě jí jiē yú láng dōu mù qián, bìng jiā zhǎng zhì, sī xiě sī huàn, kě yǐ yǒng jué. shì bì láng chū, réng zì tí míng. chén yòu yǐ wéi, qiǎo wěi jì duō, bìng chēng rén shì, bǎi yì bù jí, gāo wò sī mén, zhì mìng gōng sī quē fá, shì shì bù jǔ. yí xuǎn shǐ chuán xué shì ān jiū liú pǐn zhě, wèi zuǒ rén láng zuǒ rén shàng shū, zhuān gòng jiào kān. suǒ zuò bēi xìng zá pǔ, yǐ jìn jí jí sòng yǒng chū jǐng píng jí zài xià shěng zhě, duì gòng chóu xiào. ruò pǔ zhù tōng jí yǒu bēi zá, zé tiáo qí qiǎo miù, xià zài suǒ kē fá." dì yǐ shì liú yì pǔ jí, zhào yù shǐ zhōng chéng wáng sēng rú gǎi dìng bǎi jiā pǔ. yóu shì yǒu lìng shǐ shū lì zhī zhí, pǔ jú yīn cǐ ér yán.
梁武帝时所司奏,南徐、江、郢逋两年黄籍不上。尚书令沈约上言曰:“晋咸和初,苏峻作乱,版籍焚烧。此后起咸和三年以至乎宋,并皆详实,朱笔隐注,纸连悉缝。而尚书上省库籍,唯有宋元嘉中以来,以为宜检之日,即事所须故也。晋代旧籍,并在下省左人曹,谓之晋籍,有东西二库。既不系寻检,主者不复经怀,狗牵鼠齧,雨湿沾烂,解散於地,又无扃縢。此籍精详,实宜保惜,位高官卑,皆可依按。宋元嘉二十七年,始以七条徵发。既立此科,苟有回避,奸伪互起,岁月滋广,以至於齐。於是东堂校籍,置郎令史以掌之,而簿籍於此大坏矣。凡粗有衣食者,莫不互相因依,竞行奸货,落除卑注,更书新籍,通官荣爵,随意高下。以新换故,不过用一万许钱,昨日卑微,今日仕伍。凡此奸巧,并出愚下,不辨年号,不识官阶。或注义熙在宁康之前,或以崇安在元兴之后。此时无此府,此年无此国。元兴唯有三年,而猥称四年。又诏书甲子,不与长历相应。如此诡谬,万绪千端。校籍诸郎亦所不觉,不才令史更何可言。且籍字既细,难为眼力,寻求巧伪,莫知所在,徒费日月,未有实验。假令兄弟三人,分为三籍,卻一籍父祖官,其二初不被卻,同堂从祖以下固自不论,诸如此例,难可悉数。或有应卻而不卻,不须卻而卻。所卻既多,理无悉当。怀冤抱屈,非止百千,投辞请诉,充曹牣府,既难领理,交兴人怨。於是悉听复注,普停洗卻,既蒙复注,则莫不成官。此盖核籍不精之巨弊也。臣谓宋齐二代,士庶不分,杂役减阙,职由於此。自元嘉以来,籍多假伪。景平以前,既不系检,凡此诸籍,得无巧换。今虽遗落,所存尚多,宜有徵验,可得信实。其永初、景平籍,宜移还上省。窃以为晋籍所馀,须加宝爱,若不切心留意,则还复散失矣。不识胄胤,非谓衣冠,凡诸此流,罕知其祖。假称高曾,莫非巧伪,质诸文籍,奸事立露,惩覆矫诈,为益实弘。又上省籍库,虽直郎题掌,而尽日料校,唯令史独入,籍既重宝,不可专委群细。若入库检籍之时,直郎、直都,应共监视。写籍皆於郎、都目前,并加掌置,私写私换,可以永绝。事毕郎出,仍自题名。臣又以为,巧伪既多,并称人士,百役不及,高卧私门,致命公私阙乏,是事不举。宜选史传学士谙究流品者,为左人郎、左人尚书,专共校勘。所作卑姓杂谱,以晋籍及宋永初景平籍在下省者,对共雠校。若谱注通籍有卑杂,则条其巧谬,下在所科罚。”帝以是留意谱籍,诏御史中丞王僧孺改定百家谱。由是有令史书吏之职,谱局因此而严。
shǐ jìn tài yuán zhōng, yuán wài sàn qí shì láng jiǎ bì hǎo bù zhuàng, dà pī qún zú, suǒ zhuàn shí bā zhōu bǎi yī shí liù jùn, hé qī bǎi yī shí èr juǎn, shì shù lüè wú yí quē. qí zǐ sūn dài chuán qí yè. sòng wáng hóng liú zhàn bìng hǎo qí shū. hóng rì duì qiān kè, ér bù fàn yī rén huì. zhàn wèi xuǎn cáo, shǐ zhuàn bǎi jiā pǔ yǐ zhù quán xù, shāng yú guǎ lüè. qí wáng jiǎn fù jiā, dé fán shěng zhī zhōng. sēng rú wèi bā shí juǎn, dōng nán zhū zú zé wèi yī bù, bù zài bǎi jiā zhī shù.
始晋太元中,员外散骑侍郎贾弼好簿状,大披群族,所撰十八州百一十六郡,合七百一十二卷,士庶略无遗阙。其子孙代传其业。宋王弘、刘湛并好其书。弘日对千客,而不犯一人讳。湛为选曹,始撰百家谱以助铨序,伤於寡略。齐王俭复加,得繁省之衷。僧孺为八十卷,东南诸族则为一部,不在百家之数。
chén wén dì tiān jiā chū, zhào yuē:" zì qǐng biān hù bō qiān, liáng kě āi tì. qí wáng xiāng shī tǔ zhú shí liú yí zhě, jīn nián nèi suí qí shì lè, lái suì bù wèn qiáo jiù, xī lìng zhe jí, tóng tǔ duàn zhī lì."
陈文帝天嘉初,诏曰:“自顷编户播迁,良可哀惕。其亡乡失土逐食流移者,今年内随其適乐,来岁不问侨旧,悉令著籍,同土断之例。”
hòu wèi chū bù lì sān zhǎng, wéi lì zōng zhǔ dū hù, suǒ yǐ rén duō yǐn mào, wǔ shí sān shí jiā fāng wèi yī hù, wèi zhī yīn fù. yīn fù zhě jiē wú guān yì, háo qiáng zhēng liǎn, bèi yú gōng fù yǐ.
后魏初不立三长,唯立宗主督护,所以人多隐冒,五十、三十家方为一户,谓之荫附。荫附者皆无官役,豪强徵敛,倍於公赋矣。
xiào wén tài hé shí nián, jǐ shì zhōng lǐ chōng yǐ sān zhèng lǐ rén, suǒ yóu lái yuǎn, yú shì chuàng sān zhǎng zhī zhì, yuē:" yí zhǔn gǔ, wǔ jiā lì yī lín cháng, wǔ lín lì yī lǐ cháng, wǔ lǐ lì yī dǎng zhǎng, dǎng zhǎng qǔ xiāng rén qiáng jǐn zhě. lín cháng fù yī fū, lǐ cháng èr, dǎng zhǎng sān. suǒ fù fù zhēng shù, yú ruò rén. sān zhǎng sān zài wáng qiān zé zhì yòng zhī yī děng." tài hòu lǎn ér chēng shàn, yǐn jiàn gōng qīng yì zhī. zhōng shū lìng zhèng xī mì shū lìng gāo yòu děng yuē:" chōng qiú lì sān zhǎng zhě, nǎi yù hùn tiān xià wèi yī fǎ, yán shì kě yòng, shì shí nán xíng." tài wèi yuán pī yuē:" chén wèi cǐ fǎ ruò xíng, gōng sī yǒu yì." xián chēng fāng jīn yǒu shì zhī yuè, xiào bǐ rén hù, xīn jiù wèi fēn, rén xīn láo yuàn. qǐng guò jīn qiū, zhì dōng xián yuè, xú nǎi qiǎn shǐ, yú shì wèi yí. chōng yuē:"' rén kě shǐ yóu zhī, bù kě shǐ zhī zhī.' ruò bù yīn diào shí, bǎi xìng tú zhī lì zhǎng xiào hù zhī qín, wèi jiàn jūn yáo shěng fù zhī yì, xīn bì shēng yuàn. yí jí kè diào zhī yuè, lìng zhī fù shuì zhī jūn. jì shí qí shì, yòu dé qí lì, yīn rén zhī yù, wèi zhī yì xíng." zhù zuò láng fù sī yì jìn yuē:" rén sú jì yì, xiǎn yì bù tóng, jiǔ pǐn chà diào, wèi rì yǐ jiǔ, yī zhāo gǎi fǎ, kǒng chéng rǎo luàn." tài hòu yuē:" lì sān zhǎng, zé kè yǒu cháng zhǔn, fù yǒu héng fēn, bāo yīn zhī hù kě chū, jiǎo xìng zhī rén kě zhǐ, hé wéi ér bù kě?" suì lì sān zhǎng, gōng sī biàn zhī.
孝文太和十年,给事中李冲以三正理人,所由来远,於是创三长之制,曰:“宜准古,五家立一邻长,五邻立一里长,五里立一党长,党长取乡人强谨者。邻长复一夫,里长二,党长三。所复复征戍,馀若人。三长三载亡愆则陟用之一等。”太后览而称善,引见公卿议之。中书令郑羲、祕书令高祐等曰:“冲求立三长者,乃欲混天下为一法,言似可用,事实难行。”太尉元丕曰:”臣谓此法若行,公私有益。”咸称方今有事之月,校比人户,新旧未分,人心劳怨。请过今秋,至冬闲月,徐乃遣使,於事为宜。冲曰:“‘人可使由之,不可使知之。’若不因调时,百姓徒知立长校户之勤,未见均徭省赋之益,心必生怨。宜及课调之月,令知赋税之均。既识其事,又得其利,因人之欲,为之易行。”著作郎傅思益进曰:“人俗既异,险易不同,九品差调,为日已久,一朝改法,恐成扰乱。”太后曰:“立三长,则课有常准,赋有恒分,苞荫之户可出,侥倖之人可止,何为而不可?”遂立三长,公私便之。
běi qí lìng rén jū shí jiā wèi lín bǐ, wǔ shí jiā wèi lǘ, bǎi jiā wèi zú dǎng. yī dǎng zhī nèi zé yǒu dǎng zú yī rén, fù dǎng yī rén, lǘ zhèng èr rén, lín cháng shí rén, hé yǒu shí sì rén, gòng lǐng bǎi jiā ér yǐ. zhì yú chéng yì, yī fāng qiáo jiù huò yǒu qiān hù yǐ shàng, wéi yǒu lǐ zhèng èr rén, lǐ lì èr rén. lǐ lì bù cháng zhì. yú lǎo sì rén, fēi shì guān fǔ, sī chōng shì lì, fāng shì yì dé qǔ jì. ruò lùn wài dǎng, biàn shì fán duō.
北齐令人居十家为邻比,五十家为闾,百家为族党。一党之内则有党族一人,副党一人,闾正二人,邻长十人,合有十四人,共领百家而已。至於城邑,一坊侨旧或有千户以上,唯有里正二人,里吏二人。里吏不常置。隅老四人,非是官府,私充事力,坊事亦得取济。若论外党,便是烦多。
shí sòng xiào wáng zhuàn guān dōng fēng sú chuán, yuē:" xī liù guó zhī wáng, háo zú chǔ chù ér yǒu, qín shì shī yù, jìng qǐ wèi luàn. jí hàn gāo xǐ zhū dà xìng qí tián chǔ jǐng zhī bèi yǐ shí guān zhōng, gài suǒ yǐ qiáng běn ruò mò zhī jì yě. wén xuān zhī dài, zhèng lìng yán měng, yáng bì zhū háo, pō bèi xǐ zhú. zhì ruò yíng jì zhū liú, qīng hé zhāng sòng, bīng zhōu wáng shì, pú yáng hóu zú, zhū rú cǐ bèi, yī zōng jìn jiāng wàn shì, yān huǒ lián jiē, bǐ wū ér jū. xiàn wǔ chū zài jì jùn, dà zú wèi qǐ yīng zhī. hóu jǐng zhī fǎn, hé nán hòu shì jǐ wèi dà huàn, yǒu tóng liú yuán hǎi shí lè zhī zhòng yě. fán zhǒng lèi bù tóng, xīn yì yì yì, ruò yù jiàn xì, xiān wèi luàn jiē. shí sòng shì liáng xiàn shū, yǐ wéi' wèi shì shí xìng bā shì sān shí liù xìng, jiē fēi qí dài fù xīn, qǐng lìng sàn pèi jùn guó wú shì zú zhī chù, gěi dì yú rén. yī zé lìng qí jiù bǐ shì huàn, quán qí mén hù, èr zé fēn qí qì shì, shǐ wú yì tú'. wén xuān bù nà. shù nián zhī hòu, nǎi làn lù zhū yuán. yǔ qí kù bào zhū yí, wèi ruò fáng qí méng jiàn, fēn lì zhū jùn."
时宋孝王撰关东风俗传,曰:“昔六国之亡,豪族处处而有,秦氏失驭,竞起为乱。及汉高徙诸大姓齐、田、楚、景之辈以实关中,盖所以强本弱末之计也。文宣之代,政令严猛,羊、毕诸豪,颇被徙逐。至若瀛、冀诸刘,清河张、宋,并州王氏,濮阳侯族,诸如此辈,一宗近将万室,烟火连接,比屋而居。献武初在冀郡,大族猬起应之。侯景之反,河南侯氏几为大患,有同刘元海、石勒之众也。凡种类不同,心意亦异,若遇间隙,先为乱阶。时宋世良献书,以为'魏氏十姓八氏三十六姓,皆非齐代腹心,请令散配郡国无士族之处,给地与人。一则令其就彼仕宦,全其门户,二则分其气势,使无异图'。文宣不纳。数年之后,乃滥戮诸元。与其酷暴诛夷,未若防其萌渐,分隶诸郡。”
suí wén dì shòu shàn, bān xīn lìng: wǔ jiā wèi bǎo, bǎo wǔ wèi lǘ, lǘ sì wèi zú, jiē yǒu zhèng. jī wài zhì lǐ zhèng, bǐ lǘ zhèng, dǎng zhǎng bǐ zú zhèng, yǐ xiāng jiǎn chá. sū wēi zòu zhì wǔ bǎi jiā xiāng zhèng, lìng lǐ rén xián cí sòng. lǐ dé lín yǐ wéi:" běn fèi xiāng guān pàn shì, wèi qí lǐ lǘ qīn shí, pōu duàn bù píng, jīn lìng xiāng zhèng zhuān lǐ wǔ bǎi jiā, kǒng wéi hài gèng shén. qiě jīn shí lì bù zǒng xuǎn rén wù, tiān xià bù guò shù bǎi xiàn, yú liù qī bǎi wàn hù nèi quán jiǎn shù bǎi xiàn lìng, yóu bù néng chēng cái, nǎi yù yú yī xiāng zhī nèi xuǎn yī rén néng lǐ wǔ bǎi jiā zhě, bì kǒng nán de. yòu jí yào huāng xiǎo xiàn yǒu bù zhì wǔ bǎi jiā zhě, fù bù kě lìng liǎng xiàn gòng guǎn yī xiāng." chì nèi wài qún guān, jiù dōng gōng huì yì. zì huáng tài zǐ yǐ xià, duō cóng dé lín yì. sū wēi yòu yán fèi jùn, dé lín yǔ zhī yún:" xiū lìng shí, gōng hé bù lùn fèi jùn wèi biàn. lìng cái chū, qí kě gǎi hū!" rán gāo jiǒng tóng wēi zhī yì, suì zhì zhī. shí nián, yú qìng zé děng yú guān dōng zhū dào xún shěng shǐ hái, bìng zòu yún:" wǔ bǎi jiā xiāng zhèng zhuān lǐ cí sòng, bù biàn yú rén, dǎng yǔ ài zēng, gōng háng huò huì." nǎi fèi zhī.
隋文帝受禅,颁新令:五家为保,保五为闾,闾四为族,皆有正。畿外置里正,比闾正,党长比族正,以相检察。苏威奏置五百家乡正,令理人閒词讼。李德林以为:“本废乡官判事,为其里闾亲识,剖断不平,今令乡正专理五百家,恐为害更甚。且今时吏部总选人物,天下不过数百县,於六七百万户内铨简数百县令,犹不能称才,迺欲於一乡之内选一人能理五百家者,必恐难得。又即要荒小县有不至五百家者,复不可令两县共管一乡。”饬内外群官,就东宫会议。自皇太子以下,多从德林议。苏威又言废郡,德林语之云:“修令时,公何不论废郡为便。令才出,其可改乎!”然高颎同威之议,遂置之。十年,虞庆则等於关东诸道巡省使还,并奏云:“五百家乡正专理词讼,不便於人,党与爱憎,公行货贿。”乃废之。
dà táng lìng: zhū hù yǐ bǎi hù wèi lǐ, wǔ lǐ wèi xiāng, sì jiā wèi lín, wǔ jiā wèi bǎo. měi lǐ zhì zhèng yī rén, ruò shān gǔ zǔ xiǎn, dì yuǎn rén xī zhī chù, tīng suí biàn liàng zhì. zhǎng àn bǐ hù kǒu, kè zhí nóng sāng, jiǎn chá fēi wéi, cuī qū fù yì. zài yì jū zhě wèi fāng, bié zhì zhèng yī rén, zhǎng fāng mén guǎn yào, dū chá jiān fēi, bìng miǎn qí kè yì. zài tián yě zhě wèi cūn, bié zhì cūn zhèng yī rén. qí cūn mǎn bǎi jiā, zēng zhì yī rén, zhǎng tóng fāng zhèng. qí cūn jū rú mǎn shí jiā zhě, lì rù dà cūn, bù xū bié zhì cūn zhèng. tiān xià hù wèi jiǔ děng, sān nián yī zào hù jí, fán sān běn, yī liú xiàn, yī sòng zhōu, yī sòng hù bù. cháng liú sān bǐ zài zhōu xiàn, wǔ bǐ sòng shěng. yí fèng èr nián èr yuè chì, zì jīn yǐ hòu zhuāng huáng shěng jí jí zhōu xiàn jí yě. zhū lǐ zhèng, xiàn sī xuǎn xūn guān liù pǐn yǐ xià bái dīng qīng píng qiáng gàn zhě chōng. qí cì wèi fāng zhèng. ruò dāng lǐ wú rén, tīng yú bǐ lín lǐ jiǎn yòng. qí cūn zhèng qǔ bái dīng chōng, wú rén chù, lǐ zhèng děng bìng tōng qǔ shí bā yǐ shàng zhōng nán cán jí děng chōng.
大唐令:诸户以百户为里,五里为乡,四家为邻,五家为保。每里置正一人,(若山谷阻险,地远人稀之处,听随便量置。)掌按比户口,课植农桑,检察非违,催驱赋役。在邑居者为坊,别置正一人,掌坊门管钥,督察奸非,并免其课役。在田野者为村,别置村正一人。其村满百家,增置一人,掌同坊正。其村居如满十家者,隶入大村,不须别置村正。天下户为九等,三年一造户籍,凡三本,一留县,一送州,一送户部。常留三比在州县,五比送省。(仪凤二年二月饬,自今以后装潢省籍及州县籍也。)诸里正,县司选勋官六品以下白丁清平强幹者充。其次为坊正。若当里无人,听於比邻里简用。其村正取白丁充,无人处,里正等并通取十八以上中男、残疾等充。