strong shí huò wǔ strong
食货五
fù shuì zhōng qí liáng hòu wèi běi qí hòu zhōu suí
赋税中(齐 梁 后魏 北齐 后周 隋)
qí gāo dì chū, jìng líng wáng zǐ liáng shàng biǎo yuē:" sòng wén dì yuán jiā zhōng, jiē zé chéng jùn xiàn, xiào wǔ zhēng qiú jí sù, yǐ jùn xiàn chí huǎn, shǐ qiǎn tái shǐ, zì cǐ gōng yì láo rǎo. fán cǐ bèi shǐ rén, jì fēi xiáng shèn, tān xiǎn qí qū, yǐ qiú cǐ yì. cháo cí jìn mén, qíng tài jí yì, mù sù cūn xiàn, wēi fú biàn xíng, qū pò yóu chuán, wǔ zhé shǒu zǎi. zhān guō dǔ jìng, fēi xià yán fú, dàn chēng xíng tái, wèi míng suǒ dū, shè zǒng cáo shǔ, zhèn jīng jùn yì. shēn cūn yuǎn lǐ, é kè shí cuī. huò chǐ bù zhī bū, qū yǐ dāng pǐ bǎi qián yú shuì, qiě zēng wèi qiān. kuáng yún zhì zuò shàng fāng, jì xì dōng yě. bǎi xìng hài pò, bù kān qí mìng. zì yì zāng huì, wú rén gǎn yán. pín bó lǐ qīng, jí shēng bàng dú. yú wèi fán zhū jiǎn kè, yí tíng qiǎn shǐ, míng xià fú zhǐ, shěn dìng qī xiàn, rú yǒu wéi yuè, suí shì jiū zuò, zé zhèng yǒu héng diǎn, rén wú yuàn zī." zi liáng yòu qǐ yuē:" jīn suǒ zài gǔ jià suī hé, shì jiā jī qiǎn, kǔ diàn fǎn. jiān kuàng suī jiàn, pián mén luǒ zhì. ér shǒu zǎi wù zài póu kè, wéi sāng pǐn wū, yǐ zhǔn zī kè. zhì lìng zhǎn shù fā wǎ, yǐ chōng zhòng fù, pò rén bài chǎn, yào lì yī shí. dōng jùn shǐ rén, nián wú cháng xiàn, jùn xiàn xiāng chéng, zhǔn lìng shàng zhí. měi zhì zhōu tái shǐ mìng, qiè qiú xiàn jí, nǎi yǒu wèi shī yán qī, zì cán qū mìng, yì yǒu zhǎn jué shǒu zú, yǐ bì yáo yì. shǒu zhǎng bù wù xiān fù rén, ér wéi yán yì guó, qǐ yǒu rén pín yú xià ér guó fù yú shàng yé? yòu quán zhù suì yuǎn, lèi duō jiǎn záo, jiāng dōng dà qián, shí bù yī zài. gōng jiā suǒ shòu, bì xū lún guō. suì mǎi běn yī qiān, jiā zi qī bǎi, yóu qiú qǐng wú dì. qiě qián bù xiāng bàn, wèi zhì yǒng jiǔ, huò wén zhǎng zǎi xū lìng shū qián, jìn wéi jiù kē, tuì róng jiān lì, yù rén kāng tài, qǐ kě dé hū!" yòu qǐ yuē:" zhū fù shuì suǒ yīng nà qián, bù xiàn dà xiǎo, dàn lìng suǒ zài jiān zhé bù bó, ruò zá wù shì jūn guó suǒ xū zhě, tīng suí jià zhǔn zhí, bù bì jǐn lìng sòng qián. yú gōng bù kuī qí yòng, zài sī shí hé qí wò. xī jìn shì chū qiān, jiāng zuǒ cǎo chuàng, juàn bù suǒ zhí, shí bèi yú jīn. fù diào duō shǎo, yīn shí zēng jiǎn. yǒng chū zhōng, guān bù yī pǐ, zhí qián yī qiān, ér rén suǒ shū, tīng wèi jiǔ bǎi. jiàn jí yuán jiā, wù jià zhuǎn jiàn, sī huò zé pǐ zhí liù bǎi, guān shòu zé pǐ zhǔn wǔ bǎi. suǒ yǐ měi yù yōu rén, bì wèi jiàng luò. jīn rù guān hǎo bù, pǐ xià bǎi yú, qí sì rén suǒ sòng zhě, yóu yī jiù zhì. xī wèi kè shàng, jīn wèi kè xià, méng shù kōng jiǎn, qǐ bù yóu zhī. jiù rén zhěng bì, mò guò jiǎn fù. lüè qí mù qián xiǎo lì, qǔ qí cháng jiǔ dà yì, wú huàn rén zī bù yīn, guó yòng bù fù yě."
齐高帝初,竟陵王子良上表曰:“宋文帝元嘉中,皆责成郡县,孝武徵求急速,以郡县迟缓,始遣台使,自此公役劳扰。凡此辈使人,既非详慎,贪险崎岖,以求此役。朝辞禁门,情态即异,暮宿村县,威福便行,驱迫邮传,侮折守宰。瞻郭睹境,飞下严符,但称行台,未明所督,摄总曹署,震惊郡邑。深村远里,俄刻十催。或尺布之逋,曲以当匹;百钱馀税,且增为千。诳云质作尚方,寄系东冶。百姓骇迫,不堪其命。恣意赃贿,无人敢言。贫薄礼轻,即生谤讟。愚谓凡诸检课,宜停遣使,明下符旨,审定期限,如有违越,随事纠坐,则政有恒典,人无怨咨。”子良又启曰:“今所在穀价虽和,室家饥嗛,(苦簟反。)缣纊虽贱,骈门裸质。而守宰务在裒刻,围桑品屋,以准赀课。致令斩树发瓦,以充重赋,破人败产,要利一时。东郡使人,年无常限,郡县相承,准令上直。每至州台使命,切求县急,乃有畏失严期,自残躯命,亦有斩绝手足,以避徭役。守长不务先富人,而唯言益国,岂有人贫於下而国富於上耶?又泉铸岁远,类多翦凿,江东大钱,十不一在。公家所受,必须轮郭。遂买本一千,加子七百,犹求请无地。且钱布相半,为制永久,或闻长宰须令输钱,进违旧科,退容奸利,欲人康泰,岂可得乎!”又启曰:“诸赋税所应纳钱,不限大小,但令所在兼折布帛,若杂物是军国所须者,听随价准直,不必尽令送钱。於公不亏其用,在私实荷其渥。昔晋氏初迁,江左草创,绢布所直,十倍於今。赋调多少,因时增减。永初中,官布一匹,直钱一千,而人所输,听为九百。渐及元嘉,物价转贱,私货则匹直六百,官受则匹准五百。所以每欲优人,必为降落。今入官好布,匹下百馀,其四人所送者,犹依旧制。昔为刻上,今为刻下,甿庶空俭,岂不由之。救人拯弊,莫过减赋。略其目前小利,取其长久大益,无患人赀不殷,国用不阜也。”
wǔ dì shí, yù zhāng wáng yí shàng biǎo yuē:" sòng shì yǐ lái, zhōu jùn zhì fèng jí zá gōng jǐ, duō suí tǔ suǒ chū, wú yǒu dìng zhǔn. fū lǐ zài sù jūn, zhèng yóu yī diǎn. fú xún jùn xiàn zhǎng wèi fèng lù zhī zhì, suī yǒu dìng kē, ér qí yú zī gěi, fù yóu fēng sú, dōng běi yì yuán, xī nán gè xù, xí yǐ wéi cháng, yīn ér fú biàn. shùn zhī zé gù fěi tōng guī, chéng zhī zé mí bù rù zuì. qǐ yuē fǎ míng zhāng, xiān lìng hòu xíng zhī wèi yě. chén wèi yí shǐ suǒ zài, gè tiáo jiàn gōng tián zhì fèng yíng sòng jiù diǎn zhī wài, shǒu zǎi xiàng chéng, yǒu hé gōng kè. shàng shū jīng jiā kān fù, wù cún yōu zhōng, shì zài kě tōng, suí yí bān xià, sì fāng yǒng wèi héng zhì." dì cóng zhī.
武帝时,豫章王嶷上表曰:“宋氏以来,州郡秩俸及杂供给,多随土所出,无有定准。夫理在夙均,政由一典。伏寻郡县长尉俸禄之制,虽有定科,而其馀资给,复由风俗,东北异源,西南各序,习以为常,因而弗变。顺之则固匪通规,澄之则靡不入罪。岂约法明章,先令后刑之谓也。臣谓宜使所在,各条件公田秩俸迎送旧典之外,守宰相承,有何供课。尚书精加勘覆,务存优衷,事在可通,随宜颁下,四方永为恒制。”帝从之。
zì dōng jìn yù jū jiāng zuǒ, bǎi xìng nán bēn zhě, bìng wèi zhī qiáo rén, wǎng wǎng sǎn jū, wú yǒu tǔ zhù. ér jiāng nán zhī sú, huǒ gēng shuǐ nòu, tǔ dì bēi shī, wú yǒu xù jī zhī zī. zhū mán zōu lǐ dòng, zhān mù wáng huà zhě, gè suí qīng zhòng shōu cái wù, yǐ bì guó yòng. yòu lǐng wài qiú shuài, yīn shēng kǒu fěi cuì míng zhū xī xiàng zhī ráo, xióng yú xiāng qū zhě, cháo tíng duō yīn ér shǔ zhī, yǐ shōu qí lì. lì sòng qí liáng chén, jiē yīn ér bù gǎi. qí jūn guó suǒ xū zá wù, suí tǔ suǒ chū, lín shí zhé kè shì qǔ, nǎi wú héng fǎ dìng lìng. liè zhōu jùn xiàn, zhì qí rèn tǔ suǒ chū, yǐ wéi zhēng fù. qí wú guàn zhī rén, bù lè zhōu xiàn biān hù zhě, wèi zhī fú làng rén, lè shū yì wú dìng shù rèn liàng, wéi suǒ shū zhōng yōu yú zhèng kè yān. dū xià rén duō wèi zhū wáng gōng guì rén zuǒ yòu diàn kè diǎn jì yī shí kè zhī lèi, jiē wú kè yì. guān pǐn dì yī dì èr diàn kè wú guò sì shí hù, měi pǐn jiǎn wǔ hù, zhì dì jiǔ pǐn wǔ hù. qí diàn gǔ jiē yǔ dà jiā liàng fēn. qí diǎn jì, guān pǐn dì yī dì èr zhì sān rén, dì sān dì sì zhì èr rén, dì wǔ dì liù jí gōng fǔ cān jūn diàn zhōng jiān jiān jūn zhǎng shǐ sī mǎ bù qǔ dū guān wài hóu cái guān yì láng yǐ shàng, yī rén, jiē tōng zài diàn kè shù zhōng. guān pǐn dì liù yǐ shàng, bìng dé yī shí kè sān rén, dì qī dì bā èr rén, dì jiǔ pǐn jí yù niǎn jī qín qián qū qiáng nǔ sī mǎ yǔ lín láng diàn zhōng rǒng cóng wǔ bēn diàn zhōng hǔ bēn chí chuí fǔ wǔ qí hǔ bēn chí sà sè lì fǎn rǒng cóng hǔ bēn mìng zhòng wǔ bēn wǔ qí, yī rén. qí kè jiē zhù jiā jí. qí kè, dīng nán diào bù juàn gè èr zhàng, sī sān liǎng, mián bā liǎng, lù juàn bā chǐ, lù mián sān liǎng èr fēn, zū mǐ wǔ shí, lù mǐ èr shí. dīng nǚ bìng bàn zhī. nán nián shí liù yì bàn kè, nián shí bā zhèng kè, liù shí liù miǎn kè. qí nán dīng, měi suì yì bù guò èr shí rì. qí tián, mǔ shuì mǐ èr shēng. gài dà shuài rú cǐ. qí dù liàng sān shēng dāng jīn yī shēng, chèng zé sān liǎng dāng jīn yī liǎng, chǐ zé yī chǐ èr cùn dāng jīn yī chǐ. jīn wèi jí shí.
自东晋寓居江左,百姓南奔者,并谓之侨人,往往散居,无有土著。而江南之俗,火耕水耨,土地卑湿,无有蓄积之资。诸蛮陬俚洞,霑沐王化者,各随轻重收财物,以裨国用。又岭外酋帅,因生口、翡翠、明珠、犀象之饶,雄於乡曲者,朝廷多因而署之,以收其利。历宋齐梁陈,皆因而不改。其军国所须杂物,随土所出,临时折课市取,乃无恒法定令。列州郡县,制其任土所出,以为徵赋。其无贯之人,不乐州县编户者,谓之浮浪人,乐输亦无定数任量,惟所输终优於正课焉。都下人多为诸王公贵人左右、佃客、典计、衣食客之类,皆无课役。官品第一第二佃客无过四十户,每品减五户,至第九品五户。其佃穀皆与大家量分。其典计,官品第一第二置三人,第三第四置二人,第五第六及公府参军、殿中监、监军、长史、司马、部曲督、关外侯、材官、议郎以上,一人,皆通在佃客数中。官品第六以上,并得衣食客三人,第七第八二人,第九品及轝辇、迹禽、前驱、强弩司马、羽林郎、殿中冗从武贲、殿中虎贲、持椎斧武骑虎贲、持鈒(色立反)冗;从虎贲、命中武贲武骑,一人。其客皆注家籍。其课,丁男调布绢各二丈,丝三两,绵八两,禄绢八尺,禄绵三两二分,租米五石,禄米二石。丁女并半之。男年十六亦半课,年十八正课,六十六免课。其男丁,每岁役不过二十日。其田,亩税米二升。盖大率如此。其度量三升当今一升,秤则三两当今一两,尺则一尺二寸当今一尺。(今谓即时。)
zì liáng wǔ dì mò hóu jǐng zhī luàn, guó yòng cháng biǎn, jīng guān wén wǔ, yuè bié wéi dé lǐn shí, duō yáo dài yī jùn xiàn guān ér qǔ qí lù zhì yān. yáng xú děng dà zhōu, bǐ lìng pū bān. yáng zhōu dū wáng jī, lǐ zài jiàn kāng, xú zhōu dū zhòng zhèn, lǐ zài jīng kǒu, bìng wài guān cì shǐ zuì zhòng zhě. shàng shū lìng pú yè, guān pǐn dì sān yě. níng guì děng xiǎo zhōu, bǐ cān jūn bān. níng zhōu lǐ jiàn níng, jīn yún nán jùn. guì zhōu lǐ shǐ ān, jīn jùn. bìng wài guān cì shǐ zuì qīng zhě. fǔ cān jūn, guān pǐn dì liù yě. dān yáng jùn wú jùn kuài jī děng jùn, bìng tóng tài zǐ zhān shì shàng shū bān. dān yáng jùn lǐ jiàn kāng, wú jùn kuài jī jí jīn jùn, bìng liè jùn zuì zhòng zhě. zhān shì shàng shū, guān pǐn dì sān yě. gāo liáng jìn kāng děng xiǎo jùn, sān bān ér yǐ. gāo liáng jìn kāng jí jīn jùn, bìng liè jùn zuì qīng zhě. liáng wǔ dì dìng jiǔ pǐn hòu, qí nèi guān gèng wéi shí bā bān, yǐ bān duō zhě wèi guì. tóng bān zhě zé yǐ jū xià wèi liè, zé yǔ pǐn dì gāo xià bù lún. dàng shì qí shí gèng yǐ qīng zhuó wèi chà ěr. běn shǐ jì lüè, bù kě xiáng yě. dà xiàn liù bān, xiǎo xiàn liǎng zhuǎn fāng zhì yī bān, pǐn dì jì shū, bù kě wěi zài. qí zhōu jùn xiàn lù mǐ juàn bù sī mián, dāng chù shū tái chuán cāng kù. ruò gěi cì shǐ shǒu lìng děng, xiān zhǔn qí suǒ bù wén wǔ rén wù duō shǎo, yóu chì ér cái. fán rú cǐ lù zhì, jì tōng suǒ bù bīng shì gěi zhī, qí jiā dé gài shǎo. zhū wáng zhū zhǔ chū gé jiù dì, hūn guān suǒ xū jí yī shang fú shì bìng jiǔ mǐ yú guī xiāng yóu zhǐ zhú děng, bìng guān gěi zhī. wáng jí zhǔ xù wài lù zhě bù gěi. jiě rèn hái jīng, réng yì gōng gěi.
自梁武帝末侯景之乱,国用常褊,京官文武,月别唯得廪食,多遥带一郡县官而取其禄秩焉。扬、徐等大州,比令仆班。(扬州督王畿,理在建康,徐州督重镇,理在京口,并外官刺史最重者。尚书令、仆射,官品第三也。)宁、桂等小州,比参军班。(宁州理建宁,今云南郡。桂州理始安,今郡。并外官刺史最轻者。府参军,官品第六也。)丹阳郡、吴郡、会稽等郡,并同太子詹事、尚书班。(丹阳郡理建康,吴郡、会稽即今郡,并列郡最重者。詹事、尚书,官品第三也。)高凉、晋康等小郡,三班而已。(高凉、晋康即今郡,并列郡最轻者。梁武帝定九品后,其内官更为十八班,以班多者为贵。同班者则以居下为劣,则与品第高下不伦。当是其时更以清浊为差耳。本史既略,不可详也。)大县六班,小县两转方至一班,品第既殊,不可委载。其州郡县禄米绢布丝绵,当处输台传仓库。若给刺史守令等,先准其所部文武人物多少,由敕而裁。凡如此禄秩,既通所部兵士给之,其家得盖少。诸王诸主出阁就第,婚冠所须及衣裳服饰并酒米鱼鮭香油纸烛等,并官给之。王及主婿外禄者不给。解任还京,仍亦公给。
hòu wèi dào wǔ dì tiān xìng zhōng, zhào cǎi zhū lòu hù, lìng shū lún mián. zì hòu zhū táo hù zhàn wèi jiǎn luó hú zhě shén zhòng, yú shì zá yíng hù shuài biàn yú tiān xià, bù lì shǒu zǎi, fù yì bù tóng, hù kǒu cuò luàn. jǐng mù dì jí wèi, yī qiè bà zhī, yǐ shǔ jùn xiàn.
后魏道武帝天兴中,诏采诸漏户,令输纶绵。自后诸逃户占为茧罗縠者甚众,於是杂营户帅遍於天下,不隶守宰,赋役不同,户口错乱。景穆帝即位,一切罢之,以属郡县。
wèi lìng: měi diào yī fū yī fù bó yī pǐ, sù èr shí. rén nián shí wǔ yǐ shàng wèi qǔ zhě, sì rén chū yī fū yī fù zhī diào nú rèn gēng bì rèn jī zhě, bā kǒu dāng wèi qǔ zhě sì gēng niú èr shí tóu dāng nú bì bā. qí má bù zhī xiāng, yī fū yī fù bù yī pǐ, xià zhì niú, yǐ cǐ wéi jiàng. dà shuài shí pǐ zhōng wǔ pǐ wèi gōng diào, èr pǐ wèi diào wài fèi, sān pǐ wèi nèi wài bǎi guān fèng. rén nián bā shí yǐ shàng, tīng yī zi bù cóng yì. gū dú bìng lǎo dǔ pín bù néng zì cún zhě, sān zhǎng nèi dié yǎng shí zhī.
魏令:每调一夫一妇帛一匹,粟二石。人年十五以上未娶者,四人出一夫一妇之调;奴任耕、婢任绩者,八口当未娶者四;耕牛二十头当奴婢八。其麻布之乡,一夫一妇布一匹,下至牛,以此为降。大率十匹中五匹为公调,二匹为调外费,三匹为内外百官俸。人年八十以上,听一子不从役。孤独病老笃贫不能自存者,三长内迭养食之。
jiù zhì, rén xián suǒ zhī juàn bù, jiē fú guǎng èr chǐ èr cùn, zhǎng sì shí chǐ wèi yī pǐ, liù shí chǐ wèi yī duān. hòu nǎi jiàn zhì làn è, bù yī chǐ dù.
旧制,人閒所织绢布,皆幅广二尺二寸,长四十尺为一匹,六十尺为一端。后乃渐至滥恶,不依尺度。
xiào wén dì yán xìng sān nián qiū, gèng lì yán zhì, lìng yī zhǔn qián shì, wéi zhě zuì gè yǒu chà. dōng shí yuè, zhào zhōu jùn rén shí dīng qǔ yī yǐ chōng xíng, hù shōu zū wǔ shí shí, yǐ bèi jūn liáng.
孝文帝延兴三年秋,更立严制,令一准前式,违者罪各有差。冬十月,诏州郡人十丁取一以充行,户收租五十石,以备军粮。
tài hé bā nián, shǐ zhǔn gǔ bān bǎi guān zhī lù, yǐ pǐn dì gè yǒu chà. xiān shì, tiān xià hù yǐ jiǔ pǐn hùn tōng, hù diào bó èr pǐ, xù èr jīn, sī yī jīn, sù èr shí shí. yòu rù bó yī pǐ èr zhàng, wěi zhī zhōu kù, yǐ gōng diào wài zhī fèi. zhì shì, hù zēng bó sān pǐ, sù èr shí jiǔ dòu, yǐ wéi guān sī zhī lù. fù zēng diào wài bó mǎn èr pǐ, suǒ diào gè suí qí tǔ suǒ chū. qí sī jì yōng huá dìng xiāng tài luò jīng hé huái yǎn shǎn xú qīng qí jǐ nán hé dōng yǎn dōng xú děng zhōu, gòng mián juàn jí sī, qí yú jùn xiàn shǎo sāng cán chù, jiē yǐ má bù chōng.
太和八年,始准古班百官之禄,以品第各有差。先是,天下户以九品混通,户调帛二匹,絮二斤,丝一斤,粟二十石。又入帛一匹二丈,委之州库,以供调外之费。至是,户增帛三匹,粟二石九斗,以为官司之禄。复增调外帛满二匹,所调各随其土所出。其司、冀、雍、华、定、相、泰、洛、荆河、怀、兖、陕、徐、青、齐、济、南河、东兖、东徐等州,贡绵绢及丝,其馀郡县少桑蚕处,皆以麻布充。
xiào míng dì shí, zhāng pǔ huì shàng shū yuē:" fú wén shàng shū zòu fù mián má zhī diào, zūn xiān huáng zhī lìng guǐ, fù gāo zǔ zhī jiù diǎn. yǎng wéi gāo zǔ fèi dà dǒu, qù zhǎng chǐ, gǎi zhòng chèng, suǒ yǐ ài bǎi xìng, cóng báo fù. zhī jūn guó xū mián má zhī yòng, gù lì fú dù zhī guī, yì zhào hé qīng fù zhī ráo, bù dàn yú mián má ér yǐ, gù gē wǔ yǐ gōng qí fù, bēn zǒu yǐ yì qí qín, tiān zǐ xìn yú shàng, yì zhào lè yú xià. zì zī yǐ jiàng, jiàn jiàn zhǎng kuò, bǎi xìng yuàn jiē, wén yú cháo yě. zǎi fǔ bù xún qí běn, zhī tiān xià zhī yuàn mián má, bù chá qí fú guǎng dù zhǎng chèng zhòng dǒu dà, gé qí suǒ bì, cún qí kě cún, ér tè fàng mián má zhī diào, yǐ yuè tiān xià zhī xīn. cǐ suǒ wèi yuè zhī bù yǐ dào, yú chén suǒ yǐ wèi yuè zhě yě. shàng shū jì zhī guó shǎo mián má, bù wéi fǎ dù zhī fān yì, rén yán zhī kě wèi, biàn yù qù tiān xià zhī dà xìn, qì yǐ xíng zhī chéng zhào, zūn qián zhī fēi, suì hòu zhī shī, zòu qiú hái fù mián má, yǐ chōng guó yòng. bù sī kù zhōng dà yǒu mián má, ér qún guān gòng qiè lì zhī. yú chén yǐ wéi yú lǐ wèi jǐn. hé zhě? jīn guān rén qǐng diào dù zào yī wù, bì dù liàng, juàn bù pǐ yǒu chǐ zhàng zhī yíng, yóu bù jì qí guǎng, sī mián jīn liǎng jiān bǎi zhū zhī shèng, wèi wén yī lǜ zuì zhōu jùn zhě. ruò yī pǐ zhī làn, yī jīn zhī è, zé biān hù zhǔ, lián jí sān zhǎng. cǐ suǒ wèi jiào rén yǐ tān yě. jīn bǎi guān qǐng fèng, zhǐ lè qí zhǎng kuò, bìng yù hòu zhòng, wú fù zhǔn jí. dé zhǎng kuò hòu zhòng zhě, biàn yún qí zhōu néng diào, juàn bù jīng kuò qiě zhǎng, héng fā měi chēng, yǐ luàn shì tīng. cǐ bǎi sī suǒ yǐ yǎng fù shèng míng zhě yě. jīn ruò bì fù mián má, wèi yí xiān lìng sì hǎi zhī qí suǒ yóu, míng lì yán jìn, fù běn fú dù, xīn mián má zhī diǎn, yī tài hé zhī shuì. qí zài kù juàn bù bìng jí sī mián bù yī diǎn zhì zhě. qǐng qiǎn yī shàng shū yǔ tài fǔ qīng zuǒ yòu cáng lìng, yī jīn guān dù guān chèng, jì qí jīn liǎng guǎng zhǎng, zhé gěi qǐng fèng zhī rén. zǒng cháng fèng zhī shù, nián fèng suǒ chū, yǐ bù mián má, yì yīng zhōu qí yī suì zhī yòng. shǐ tiān xià zhī èr shèng zhī xīn, ài rén xī fǎ, rú cǐ zé gāo zǔ zhī guǐ zhōng xīng yú shén guī, míng míng cí xìn zhāo bù yú wú qióng, shú bù xìng shèn."
孝明帝时,张普惠上疏曰:“伏闻尚书奏复绵麻之调,遵先皇之令轨,复高祖之旧典。仰惟高祖废大斗,去长尺,改重秤,所以爱百姓,从薄赋。知军国须绵麻之用,故立幅度之规,亿兆荷轻赋之饶,不惮於绵麻而已,故歌舞以供其赋,奔走以役其勤,天子信於上,亿兆乐於下。自兹以降,渐渐长阔,百姓怨嗟,闻於朝野。宰辅不寻其本,知天下之怨绵麻,不察其幅广、度长、秤重、斗大,革其所弊,存其可存,而特放绵麻之调,以悦天下之心。此所谓悦之不以道,愚臣所以未悦者也。尚书既知国少绵麻,不惟法度之翻易,人言之可畏,便欲去天下之大信,弃已行之成诏,遵前之非,遂后之失,奏求还复绵麻,以充国用。不思库中大有绵麻,而群官共窃利之。愚臣以为於理未尽。何者?今官人请调度造衣物,必度量,绢布匹有尺丈之盈,犹不计其广,丝绵斤两兼百铢之賸,未闻依律罪州郡者。若一匹之滥,一斤之恶,则鞭户主,连及三长。此所谓教人以贪也。今百官请俸,只乐其长阔,并欲厚重,无复准极。得长阔厚重者,便云其州能调,绢布精阔且长,横发美称,以乱视听。此百司所以仰负圣明者也。今若必复绵麻,谓宜先令四海知其所由,明立严禁,复本幅度,新绵麻之典,依太和之税。其在库绢布并及丝绵不依典制者。请遣一尚书与太府卿、左右藏令,依今官度官秤,计其斤两广长,折给请俸之人。总常俸之数,年俸所出,以布绵麻,亦应周其一岁之用。使天下知二圣之心,爱人惜法,如此则高祖之轨中兴於神龟,明明慈信昭布於无穷,孰不幸甚。”
zhèng guāng hòu, guó yòng bù zú, nǎi xiān zhé tiān xià liù nián zū diào ér zhēng zhī, bǎi xìng yuàn kǔ. yǒu sī zòu duàn bǎi guān cháng gěi zhī jiǔ, jì yī suì suǒ shěng mǐ wǔ wàn sān qiān wǔ shí sì hú jiǔ dòu, niè gǔ liù qiān jiǔ bǎi liù shí hú, qū sān shí wàn wǔ bǎi jiǔ shí jiǔ jīn. qí sì shí jiāo miào bǎi shén qún sì, yī shì gōng yíng. yuǎn fān kè shǐ, bù zài duàn xiàn. ěr hòu kòu zéi zhuǎn zhòng, zhū jiàng chū zhēng, xiāng jì bēn bài, suǒ wáng qì xiè zī liáng, bù kě shèng shǔ, ér guān xī sàng shī yóu shén, tǎng zàng kōng jié. yǒu sī yòu zòu, nèi wài bǎi guān jí zhū fān kè lǐn shí jí ròu xī sān fēn jiǎn yī, jì suì zhōng shěng ròu bǎi wǔ shí jiǔ wàn jiǔ qiān bā bǎi wǔ shí liù jīn mǐ wǔ wàn sān qiān jiǔ bǎi sān shí èr shí. xiào chāng èr nián dōng, shuì jīng shī tián zū mǔ wǔ shēng, jiè lìn gōng tián zhě mǔ yī dòu.
正光后,国用不足,乃先折天下六年租调而徵之,百姓怨苦。有司奏断百官常给之酒,计一岁所省米五万三千五十四斛九斗,糵穀六千九百六十斛,麹三十万五百九十九斤。其四时郊庙、百神群祀,依式供营。远蕃客使,不在断限。尔后寇贼转众,诸将出征,相继奔败,所亡器械资粮,不可胜数,而关西丧失尤甚,帑藏空竭。有司又奏,内外百官及诸蕃客廪食及肉悉三分减一,计岁终省肉百五十九万九千八百五十六斤、米五万三千九百三十二石。孝昌二年冬,税京师田租亩五升,借赁公田者亩一斗。
zhuāng dì jí wèi, yīn rén pín fù, wèi zū shū sān děng jiǔ pǐn zhī zhì, qiān lǐ nèi nà sù, qiān lǐ wài nà mǐ, shàng sān pǐn hù rù jīng shī, zhōng sān pǐn rù tā zhōu yào cāng, xià sān pǐn rù běn zhōu.
庄帝即位,因人贫富,为租输三等九品之制,千里内纳粟,千里外纳米,上三品户入京师,中三品入他州要仓,下三品入本州。
jìng dì tiān píng chū, zhū zhōu diào juàn bù yī jiù shì. xīng hé sān nián, gè bān hǎi nèi, xī yǐ sì shí chǐ wèi dù, tiān xià lì yān. yuán xiàng xīng hé zhī zhōng, pín suì dà ráng, gǔ hú zhì jiǔ qián. fǎ wǎng kuān chí, bǎi xìng duō lí jiù jū, quē yú yáo fù yǐ. qí shén wǔ bǐng zhèng, nǎi mìng sūn téng gāo chóng zhī fēn zé wú jí zhī hù, dé liù shí yú wàn, yú shì qiáo jū zhě gè lēi huán běn shǔ, shì hòu zū diào zhī rù yǒu jiā yān. jí hóu jǐng bèi pàn, hé nán zhī dì, kùn yú bīng gé. xún ér hóu jǐng luàn liáng, nǎi mìng xíng tái xīn shù lüè yǒu huái nán zhī dì. qí xīn fù zhōu jùn, jī mí qīng shuì ér yǐ.
靖帝天平初,诸州调绢不依旧式。兴和三年,各班海内,悉以四十尺为度,天下利焉。元象、兴和之中,频岁大穰,穀斛至九钱。法网宽弛,百姓多离旧居,阙於徭赋矣。齐神武秉政,乃命孙腾、高崇之分责无籍之户,得六十馀万,於是侨居者各勒还本属,是后租调之入有加焉。及侯景背叛,河南之地,困於兵革。寻而侯景乱梁,乃命行台辛术略有淮南之地。其新附州郡,羁縻轻税而已。
běi qí wén xuān shòu shàn, duō suǒ cǎo chuàng. liù fāng nèi cóng zhě, gèng jiā jiǎn liàn, měi yī rén bì dāng bǎi rén, rèn qí lín zhèn bì sǐ, rán hòu qǔ zhī, wèi zhī bǎi bǎo xiān bēi. yòu jiǎn huá rén zhī yǒng lì jué lún zhě, wèi zhī yǒng shì, yǐ bèi biān yào. shǐ lì jiǔ děng zhī hù, fù zhě shuì qí qián, pín zhě yì qí lì. hòu nán zhēng, pín suì xiàn méi, shì mǎ sǐ zhě yǐ shù shí wàn jì. zhòng yǐ xiū chuàng tái diàn, suǒ yì shén guǎng, jiān bìng hù kǒu, yì duō yǐn lòu. jiù zhì, wèi qǔ zhě shū bàn chuáng zū diào. yǒu qī zhě shū yī chuáng, wú zhě bàn chuáng. yáng dí yī jùn, hù zhì shù wàn, jí duō wú qī. yǒu sī hé zhī, dì yǐ wéi shēng shì, bù xǔ. yóu shì jiān qī yóu shén, hù kǒu zū diào, shí wáng liù qī. shì shí yòng dù zhuǎn guǎng, cì yǔ wú jié, fǔ cáng zhī jī, bù zú yǐ gōng, nǎi jiǎn bǎi guān zhī lù, chè jūn rén cháng lǐn, bìng shěng zhōu jùn xiàn zhèn shù zhī zhí. yòu zhì cì shǐ shǒu zǎi xíng jiān zhě, bìng bù gěi gàn, nán qí yǐ yǒu tóng gàn, ruò jīn qū shǐ mén pū zhī lèi. yǐ jié guó yòng zhī fèi yān.
北齐文宣受禅,多所草创。六坊内从者,更加简练,每一人必当百人,任其临阵必死,然后取之,谓之百保鲜卑。又简华人之勇力绝伦者,谓之勇士,以备边要。始立九等之户,富者税其钱,贫者役其力。后南征,频岁陷没,士马死者以数十万计。重以修创台殿,所役甚广,兼并户口,益多隐漏。旧制,未娶者输半床租调。(有妻者输一床,无者半床。)阳翟一郡,户至数万,籍多无妻。有司劾之,帝以为生事,不许。由是奸欺尤甚,户口租调,十亡六七。是时用度转广,赐予无节,府藏之积,不足以供,乃减百官之禄,彻军人常廪,并省州郡县镇戍之职。又制刺史守宰行兼者,并不给幹,(南齐以有僮幹,若今驱使门仆之类。)以节国用之费焉。
hé qīng sān nián, dìng lìng: nǎi lǜ yǐ shí bā shòu tián, shū zū diào, èr shí chōng bīng, liù shí miǎn lì yì, liù shí liù tuì tián, miǎn zū diào. lǜ rén yī chuáng, diào juàn yī pǐ, mián bā liǎng, fán shí jīn mián zhōng zhé yī jīn zuò sī, kěn zū èr shí, yì zū wǔ dǒu. nú bì gè zhǔn liáng rén zhī bàn. niú diào èr chǐ, kěn zū yī dòu, yì zū wǔ shēng. kěn zū sòng tái, yì zū nà jùn, yǐ bèi shuǐ hàn. kěn zū jiē yī pín fù wèi sān xiāo. qí fù shuì cháng diào, zé shǎo zhě zhí chū shàng hù, zhōng zhě jí zhōng hù, duō zhě jí xià hù. shàng xiāo shū yuǎn chù, zhōng xiāo shū cì yuǎn, xià xiāo shū dāng zhōu cāng. sān nián yī xiào. zū rù tái zhě, wǔ bǎi lǐ nèi shū sù, wǔ bǎi lǐ wài shū mǐ. rù zhōu zhèn zhě, shū sù. rén yù shū qián zhě, zhǔn shàng juàn shōu qián. shì shí pín suì dà shuǐ, zhōu jùn duō yù shěn nì, gǔ jià téng yǒng, cháo tíng qiǎn shǐ kāi cāng yǐ tiào zhī, ér bǎi xìng wú yì, jī jǐn yóu shén yǐ.
河清三年,定令:乃率以十八受田,输租调,二十充兵,六十免力役,六十六退田,免租调。率人一床,调绢一匹,绵八两,凡十斤绵中折一斤作丝,垦租二石,义租五斗。奴婢各准良人之半。牛调二尺,垦租一斗,义租五升。垦租送台,义租纳郡,以备水旱。垦租皆依贫富为三枭。其赋税常调,则少者直出上户,中者及中户,多者及下户。上枭输远处,中枭输次远,下枭输当州仓。三年一校。租入台者,五百里内输粟,五百里外输米。入州镇者,输粟。人欲输钱者,准上绢收钱。是时频岁大水,州郡多遇沈溺,穀价腾踊,朝廷遣使开仓以粜之,而百姓无益,饥馑尤甚矣。
hòu zhǔ tiān tǒng zhōng, láo yì jù wàn, cái yòng bù gěi, nǎi jiǎn cháo shì lù liào, duàn zhū cáo liáng shàn jí jiǔ zhōu jūn rén cháng cì yǐ gōng zhī. wǔ píng zhī hòu, quán xìng bìng jìn, cì yǔ wú xiàn, nǎi liào jìng nèi liù děng fù rén, diào lìng chū qián.
后主天统中,劳役钜万,财用不给,乃减朝士禄料,断诸曹粮膳及九州军人常赐以供之。武平之后,权幸并进,赐予无限,乃料境内六等富人,调令出钱。
hòu zhōu wén dì bà fǔ chū kāi, zhì: sī fù zhǎng fù jūn zhī zhèng lìng. fán rén zì shí bā zhì liù shí sì, yǔ qīng jí zhě, jiē fù zhī. qí fù zhī fǎ: yǒu shì zhě, suì bù guò juàn yī pǐ, mián bā liǎng, sù wǔ hú dīng zhě bàn zhī. qí fēi sāng tǔ, yǒu shì zhě, bù yī pǐ, má shí jīn dīng zhě yòu bàn zhī. fēng nián zé quán fù, zhōng nián bàn zhī, xià nián yī zhī, jiē yǐ shí zhēng yān. ruò jiān xiōng zhá, zé bù zhēng qí fù. sī yì zhǎng lì yì zhī zhèng lìng. fán rén zì shí bā zhì wǔ shí jiǔ, jiē rèn yú yì. fēng nián bù guò sān xún, zhōng nián zé èr xún, xià nián zé yī xún. qǐ tú yì, wú guò jiā yī rén. yǒu nián bā shí zhě, yī zi bù cóng yì bǎi nián zhě, jiā bù cóng yì fèi jí fēi rén bù yǎng zhě, yī rén bù cóng yì. ruò xiōng zhá, yòu wú lì zhēng.
后周文帝霸府初开,制:司赋掌赋均之政令。凡人自十八至六十四,与轻疾者,皆赋之。其赋之法:有室者,岁不过绢一匹,绵八两,粟五斛;丁者半之。其非桑土,有室者,布一匹,麻十斤;丁者又半之。丰年则全赋,中年半之,下年一之,皆以时徵焉。若艰凶札,则不徵其赋。司役掌力役之政令。凡人自十八至五十九,皆任於役。丰年不过三旬,中年则二旬,下年则一旬。起徒役,无过家一人。有年八十者,一子不从役;百年者,家不从役;废疾非人不养者,一人不从役。若凶札,又无力征。
wǔ dì bǎo dìng yuán nián, gǎi bā dīng bīng wèi shí èr dīng bīng, lǜ suì yī yuè yì. jiàn dé èr nián, gǎi jūn shì wèi shì guān, mù bǎi xìng chōng zhī, chú qí xiàn jí, shì hòu xià rén bàn wèi bīng yǐ.
武帝保定元年,改八丁兵为十二丁兵,率岁一月役。建德二年,改军士为侍官,募百姓充之,除其县籍,是后夏人半为兵矣。
xuān dì shí, fā shān dōng zhū zhōu bīng, zēng yī yuè gōng wèi sì shí wǔ rì yì, yǐ qǐ luò yáng gōng. bìng yí xiāng zhōu liù fǔ yú luò yáng, chēng dōng jīng liù fǔ.
宣帝时,发山东诸州兵,增一月功为四十五日役,以起洛阳宫。并移相州六府於洛阳,称东京六府。
suí wén dì bà fǔ chū kāi, yù chí jiǒng wáng qiān sī mǎ xiāo nán xiāng cì zǔ bīng, xīng shī zhū tǎo, shǎng fèi jù wàn. jí shòu shàn, yòu qiān dū, fā shān dōng dīng, huǐ zào gōng shì. réng yī zhōu zhì, yì dīng wèi shí èr fān, jiàng zé liù fān. dīng nán yī chuáng, zū sù sān shí. sāng tǔ diào yǐ juàn shī, má tǔ diào yǐ bù. juàn shī yǐ pǐ, jiā mián sān liǎng bù yǐ duān, jiā má sān jīn. dān dīng jí pū lì gè bàn zhī. yǒu pǐn jué jí xiào zǐ shùn sūn yì fū jié fù, bìng miǎn kè yì.
隋文帝霸府初开,尉迟迥、王谦、司马消难相次阻兵,兴师诛讨,赏费钜万。及受禅,又迁都,发山东丁,毁造宫室。仍依周制,役丁为十二番,匠则六番。丁男一床,租粟三石。桑土调以绢絁,麻土调以布。绢絁以匹,加绵三两;布以端,加麻三斤。单丁及仆隶各半之。有品爵及孝子、顺孙、义夫、节妇,并免课役。
kāi huáng sān nián, jiǎn shí èr fān měi suì wèi èr shí rì yì, jiǎn diào juàn yī pǐ wèi èr zhàng. chū, sū wēi fù chuò zài xī wèi, yǐ guó yòng bù zú, wèi zhēng shuì zhī fǎ, pō chēng wéi zhòng. jì ér tàn yuē:" jīn suǒ wéi zhě, zhèng rú zhāng gōng, fēi píng dài fǎ yě. hòu zhī jūn zǐ, shuí néng chí hū!" wēi wén qí yán, měi yǐ wéi jǐ rèn. zhì shì, wēi wèi nà yán, zòu jiǎn fù yì, wù cóng qīng diǎn, dì xī cóng zhī. shí bǎi xìng chéng píng jiàn jiǔ, suī zāo shuǐ hàn, ér hù kǒu suì zēng. zhū zhōu diào wù, měi suì hé nán zì tóng guān, hé běi zì pú bǎn, zhì yú jīng shī, xiāng shǔ yú lù, zhòu yè bù jué zhě shù yuè. dì yòu gōng xíng jié jiǎn. jiǔ nián, qīn yù zhū què mén, láo kǎi xuán shī, yīn xíng qìng shǎng bān gěi, suǒ fèi sān bǎi yú wàn duàn. dì yǐ jiāng biǎo chū dìng, gěi fù shí nián, zì yú zhū zhōu bìng miǎn dāng nián zū fù. shí nián wǔ yuè, yòu yǐ yǔ nèi wú shì, yì kuān yáo fù, bǎi xìng nián wǔ shí zhě, shū yōng tíng fáng. shí yī nián, jiāng nán fǎn, yuè guó gōng yáng sù tǎo píng zhī. shī hái, cì wù shén guǎng. qí yú chū shī mìng shǎng, yì mò bù yōu chóng. shí èr nián, yǒu sī shàng yán, kù cáng jiē mǎn. dì yuē:" zhèn jì báo fù yú rén, yòu dà jīng cì yòng, hé dé ěr yě?" duì yuē:" yòng chǔ cháng chū, nà chù cháng rù. lüè jì měi nián cì yòng zhì shù bǎi wàn duàn, céng wú jiǎn sǔn." nǎi gèng kāi zuǒ cáng zhī yuàn, gòu wū yǐ shòu zhī. zhào yuē:" jì fù ér jiào, fāng zhī lián chǐ, níng jī yú rén, wú cáng fǔ kù. hé běi hé dōng jīn nián tián zū, sān fēn jiǎn yī, bīng jiǎn bàn, gōng diào quán miǎn." shí sì nián, guān zhōng dà hàn, rén jī, dì xìng luò yáng, yīn lìng bǎi xìng jiù shí. cóng guān bìng zhǔn jiàn kǒu zhèn gěi, bù yǐ guān wèi wéi xiàn.
开皇三年,减十二番每岁为二十日役,减调绢一匹为二丈。初,苏威父绰在西魏,以国用不足,为征税之法,颇称为重。既而叹曰:“今所为者,正如张弓,非平代法也。后之君子,谁能弛乎!”威闻其言,每以为己任。至是,威为纳言,奏减赋役,务从轻典,帝悉从之。时百姓承平渐久,虽遭水旱,而户口岁增。诸州调物,每岁河南自潼关,河北自蒲阪,至於京师,相属於路,昼夜不绝者数月。帝又躬行节俭。九年,亲御朱雀门,劳凯旋师,因行庆赏颁给,所费三百馀万段。帝以江表初定,给复十年,自馀诸州并免当年租赋。十年五月,又以宇内无事,益宽徭赋,百姓年五十者,输庸停防。十一年,江南反,越国公杨素讨平之。师还,赐物甚广。其馀出师命赏,亦莫不优崇。十二年,有司上言,库藏皆满。帝曰:“朕既薄赋於人,又大经赐用,何得尔也?”对曰:“用处常出,纳处常入。略计每年赐用至数百万段,曾无减损。”乃更开左藏之院,构屋以受之。诏曰:”既富而教,方知廉耻,宁积於人,无藏府库。河北、河东今年田租,三分减一,兵减半,功调全免。”十四年,关中大旱,人饥,帝幸洛阳,因令百姓就食。从官并准见口赈给,不以官位为限。
kāi huáng bā nián wǔ yuè, gāo jiǒng zòu, zhū zhōu wú kè tiáo chǔ jí kè zhōu guǎn hù shù shǎo zhě, guān rén lù lì, chéng qián yǐ lái, héng chū suí jìn zhī zhōu. jīn qǐng yú suǒ guǎn nèi jì hù zhēng shuì. dì cóng zhī. xiān shì jīng guān jí zhū zhōu, bìng gěi gōng xiè qián, huí yì shēng lì, yǐ gěi gōng yòng. shí sì nián liù yuè, gōng bù shàng shū sū xiào cí děng yǐ wéi, suǒ zài guān sī, yīn xún wǎng xī, jiē yǐ gōng xiè qián wù chū jǔ xìng shēng, wéi lì shì qiú, fán rǎo bǎi xìng, zòu jiē gěi dì yǐ yíng nóng, huí yì qǔ lì jiē jìn zhǐ. shí qī nián shí yī yuè, zhào wài nèi zhū sī gōng xiè zài shì huí yì jí zhū chù xìng shēng bìng tīng zhī, wéi jìn chū jǔ shōu lì.
开皇八年五月,高颎奏,诸州无课调处及课州管户数少者,官人禄力,承前以来,恒出随近之州。今请於所管内计户徵税。帝从之。先是京官及诸州,并给公廨钱,回易生利,以给公用。十四年六月,工部尚书苏孝慈等以为,所在官司,因循往昔,皆以公廨钱物出举兴生,惟利是求,烦扰百姓,奏皆给地以营农,回易取利皆禁止。十七年十一月,诏外内诸司公廨在市回易及诸处兴生并听之,唯禁出举收利。
yáng dì jí wèi, hù kǒu yì duō, fǔ kù yíng yì, nǎi chú fù rén jí nú bì bù qǔ zhī kè. qí hòu jiāng shì liáo jié, zēng zhì jūn fǔ, sào dì wèi bīng, zū fù zhī rén yì jiǎn yǐ. yòu pín chū shuò fāng, xī zhēng tǔ yù hún, sān dù tǎo gāo lí, fēi chú wǎn sù, shuǐ lù jiān bì. yòu dōng xī xún xìng, wú shí xiū xī, liù gōng jí jìn wèi xíng cóng cháng shí wàn rén, jiē yǎng jǐ zhōu xiàn, tiān xià yuàn pàn, yǐ zhì yú wáng.
炀帝即位,户口益多,府库盈溢,乃除妇人及奴婢、部曲之课。其后将事辽、碣,增置军府,埽地为兵,租赋之人益减矣。又频出朔方,西征吐谷浑,三度讨高丽,飞刍輓粟,水陆艰弊。又东西巡幸,无时休息,六宫及禁卫行从常十万人,皆仰给州县,天下怨叛,以至於亡。