strong lǐ shí liù yán gé shí liù jiā lǐ yī strong
禮十六 沿革十六 嘉禮一
tiān zǐ jiā yuán fú zhōu hàn hòu hàn wèi dōng jìn hòu wèi běi qí dà táng
天子加元服(周 漢 後漢 魏 東晉 後魏 北齊 大唐)
zhōu zhì, wén wáng nián shí èr ér guān, wén wáng shí sān shēng bó yì kǎo. zuǒ chuán yuē: guān ér shēng zǐ, lǐ yě. xǔ shèn wǔ jīng yì yì yuē: chūn qiū zuǒ shì chuán shuō, suì xīng wèi nián jì shí èr ér yī zhōu yú tiān, tiān dào bèi, gù rén jūn zǐ shí èr kě yǐ guān. zì xià yīn tiān zǐ, jiē shí èr ér guān. chéng wáng shí wǔ ér guān. qiào zhōu wǔ jīng rán fǒu lùn yún: gǔ wén shàng shū shuō, wǔ wáng bēng, chéng wáng nián shí sān. tuī wǔ wáng yǐ gēng chén suì bēng, zhōu gōng yǐ rén wǔ suì chū jū dōng, guǐ wèi suì fǎn. lǐ gōng guān jì, zhōu gōng guān chéng wáng, mìng shǐ zuò zhù cí gào, shì chú sàng guān yě. zhōu gōng wèi fǎn, chéng wáng guān biàn, kāi jīn téng zhī shū, shí shí liù yǐ. shì chéng wáng shí wǔ, zhōu gōng guān zhī ér hòu chū yě. xǔ shèn wǔ jīng yì yì yún: wǔ wáng bēng, hòu guǎn cài zuò luàn, zhōu gōng chū jū dōng, shì suì dà fēng, wáng yǔ dài fū guān biàn kāi jīn téng zhī shū, chéng wáng nián shí sì, shì sàng guān yě zhě, kǒng shī yǐ. àn lǐ chuán tiān zǐ zhī nián, jìn zé shí èr, yuǎn zé shí wǔ, bì guān yǐ. jiāng guān, shì rì shì bīn. guān yì yuē: gǔ zhě, shèng wáng zhòng guān, shì rì shì bīn, suǒ yǐ jìng guān shì. jì yán gǔ zhě, zé bù qǐ yú zhōu. xíng zhī yú miào, guān yì yuē: zhòng guān gù xíng zhī yú miào zhě, bù gǎn shàn zhòng shì, suǒ yǐ zì bēi ér zūn xiān zǔ yě. guān wěi mào yú zuò, sān jiā mí zūn. guān yì yuē: guān yú zuò, yǐ zhe dài yě. sān jiā mí zūn, jiā yǒu chéng yě. dà dài lǐ gōng guān piān yuē: gōng guān sì jiā, sān tóng shì, hòu jiā xuán miǎn. tiān zǐ yì sì jiā, hòu jiā gǔn miǎn. guàn xiǎng lè yú miào. suǒ yǐ zhī guān yǒu xiǎng lè zhě, chūn qiū zuǒ chuán yuē: jìn hóu wèn lǔ dài fū jì wǔ zi xiāng gōng nián, yuē: jūn kě guān yǐ. wǔ zi duì yuē: jūn guān bì yǐ guàn xiǎng zhī lǐ xíng zhī, yǐ jīn shí zhī lè jié zhī, yǐ xiān jūn zhī tiāo chù zhī. zhōu gōng guān chéng wáng, mìng zhù yōng sòng yuē: jìn yú rén, yuǎn yú nián, yuǎn yú nìng, jìn yú yì, sè yú shí, huì yú cái, lù xián shǐ néng.
周制,文王年十二而冠,(文王十三生伯邑考。左傳曰:「冠而生子,禮也。」許慎五經異義曰:「春秋左氏傳說,歲星為年紀十二而一周於天,天道備,故人君子十二可以冠。自夏殷天子,皆十二而冠。」)成王十五而冠。(譙周五經然否論云:「古文尚書說,武王崩,成王年十三。推武王以庚辰歲崩,周公以壬午歲出居東,癸未歲反。禮公冠記,周公冠成王,命史作祝辭告,是除喪冠也。周公未反,成王冠弁,開金縢之書,時十六矣。是成王十五,周公冠之而後出也。」許慎五經異義云:「武王崩,後管蔡作亂,周公出居東,是歲大風,王與大夫冠弁開金縢之書,成王年十四,是喪冠也者,恐失矣。」按禮、傳天子之年,近則十二,遠則十五,必冠矣。)將冠,筮日、筮賓。(冠義曰:」古者,聖王重冠,筮日筮賓,所以敬冠事。」既言古者,則不起於周。)行之於廟,(冠義曰:「重冠故行之於廟者,不敢擅重事,所以自卑而尊先祖也。」)冠委貌於阼,三加彌尊。(冠義曰:「冠於阼,以著代也。三加彌尊,加有成也。」大戴禮公冠篇曰:」公冠四加,三同士,後加玄冕。天子亦四加,後加袞冕。」)祼享樂於廟。(所以知冠有享樂者,春秋左傳曰:」晉侯問魯大夫季武子襄公年,曰:「君可冠矣。」武子對曰:「君冠必以祼享之禮行之,以金石之樂節之,以先君之祧處之。」)周公冠成王,命祝雍頌曰:」近於人,遠於年,遠於佞,近於義,嗇於時,惠於財,祿賢使能。」
shuō yuē: guān yì yún: guān zhě, lǐ zhī shǐ yě. fán rén zhī suǒ yǐ wèi rén zhě, lǐ yì yě. lǐ yì zhī shǐ, zài yú zhèng róng tǐ, qí yán sè, shùn cí lìng, ér hòu lǐ yì bèi, yǐ zhèng jūn chén, qīn fù zǐ, hé zhǎng yòu. gù guān ér hòu fú bèi, fú bèi ér hòu róng tǐ zhèng, yán sè qí, cí lìng shùn. gǔ zhě shèng wáng zhòng guān, suǒ yǐ wèi guó běn yě. wǔ jīng yào yì yún: guān, jiā lǐ yě. guān, shǒu fú yě. shǒu fú jì jiā, ér hòu rén dào bèi, gù jūn zǐ zhòng zhī, yǐ wèi lǐ zhī shǐ yǐ. kǒng zǐ yuē:' zhèng qí yì guān, zūn qí zhān shì, yǎn rán rén wàng ér wèi zhī.' yòu yuē' bù zhuāng yǐ lì zhī, zé mín bù jìng'. cǐ rén jūn zǎo guān zhī yì yě. wáng jiào zhī běn, bù kě yǐ tóng zǐ zhī dào lǐ yān. huò yún: zhōu lǐ suī yǒu fú miǎn zhī shù, ér wú tiān zǐ guān wén. yòu yí lǐ yún gōng hóu guān lǐ zhě, wáng sù zhèng xuán jiē yǐ wèi xià mò shuāi luàn, cuàn shì suǒ yóu shēng yān, gù zuò gōng hóu guān lǐ, zé míng wú tiān zǐ guān lǐ zhī shěn yě. yòu wú dài fū guān lǐ, gǔ zhě wǔ shí ér hòu jué, hé dài fū guān lǐ zhī yǒu. zhōu rén wǔ shí ér yǒu xián cái, zé shì yǐ dài fū zhī shì, yóu xíng shì lǐ. gù shì rì shì bīn, guān yú zuò yǐ zhe dài, jiào yú kè wèi, sān jiā mí zūn, jiē shì lǐ yě zhě. jīn àn: dà dài lǐ yǒu gōng guān piān yún: gōng guān sì jiā, tiān zǐ yì sì jiā. yòu jiā yǔ guān sòng yún: wáng tài zǐ zhī guān, nǐ zhū hóu zhī guān tiān zǐ zhī yuán zǐ, yì nǐ zhū hóu sì jiā zhū hóu zhī zǐ tóng yú shì. jù cǐ, zì tiān zǐ zhì yú zhū hóu, fēi wú guān lǐ, dàn yīn qín fén shū, suì tóng dàng miè. qí zhōu zhì shì guān lǐ, pō bèi, wáng zhě shí cǎi xíng yān.
說曰:冠義云:「冠者,禮之始也。凡人之所以為人者,禮義也。禮義之始,在於正容體,齊顏色,順辭令,而後禮義備,以正君臣,親父子,和長幼。故冠而後服備,服備而後容體正,顏色齊,辭令順。古者聖王重冠,所以為國本也。」五經要義云:「冠,嘉禮也。冠,首服也。首服既加,而後人道備,故君子重之,以為禮之始矣。孔子曰:'正其衣冠,尊其瞻視,儼然人望而畏之。'又曰'不莊以蒞之,則民不敬'。此人君早冠之義也。王教之本,不可以童子之道理焉。」或云:「周禮雖有服冕之數,而無天子冠文。又儀禮雲公侯冠禮者,王肅、鄭玄皆以為夏末衰亂,篡弒所由生焉,故作公侯冠禮,則明無天子冠禮之審也。又無大夫冠禮,古者五十而後爵,何大夫冠禮之有。周人五十而有賢才,則試以大夫之事,猶行士禮。故筮日筮賓,冠於阼以著代,醮於客位,三加彌尊,皆士禮也者。」今按:大戴禮有公冠篇云:「公冠四加,天子亦四加。」又家語冠頌云:」王太子之冠,擬諸侯之冠;天子之元子,亦擬諸侯四加;諸侯之子同於士。」據此,自天子至於諸侯,非無冠禮,但因秦焚書,遂同盪滅。其周制士冠禮,頗備,王者時採行焉。
hàn gǎi huáng dì guān wèi jiā yuán fú. huì dì jiā yuán fú, yòng zhēng yuè jiǎ zǐ ruò jǐng zi wèi jí. zhāo dì guān cí yuē: bì xià chī zhe xiān dì zhī guāng huī, yǐ chéng huáng tiān zhī jiā yòu, qīn fèng zhòng chūn zhī jí chén, pǔ zūn dà dào zhī jiāo yù, bǐng lǜ wàn fú zhī pī líng, shǐ jiā zhāo míng zhī yuán fú, tuī yuǎn chōng rú zhī yòu zhì, yùn jī wén wǔ zhī jiù dé, sù qín gāo zǔ zhī qīng miào, liù hé zhī nèi, mí bù méng fú, chéng tiān wú jí.
漢改皇帝冠為加元服。惠帝加元服,用正月甲子若景子為吉。昭帝冠辭曰:「陛下摛著先帝之光輝,以承皇天之嘉祐,欽奉仲春之吉辰,普尊大道之郊域,秉率萬福之丕靈,始加昭明之元服,推遠沖孺之幼志,蘊積文武之就德,肅勤高祖之清廟,六合之內,靡不蒙福,承天無極。」
hòu hàn zhì, zhēng yuè jiǎ zǐ ruò jǐng zi wèi jí rì, kě jiā yuán fú, yí cóng guān lǐ. chéng yú chū jiā zī bù jìn xián, cì jué biàn, cì wǔ biàn, cì tōng tiān, guān qì, jiē yú gāo miào rú lǐ yè jiàn. xù hàn shū yún: jiā yuán fú, chéng yú jiē yú gāo zǔ miào, yè jiàn àn shì zǔ miào, shǐ guān zī bù guān yú zōng miào, cóng gǔ zhì. hé dì guàn yǐ zhēng yuè jiǎ zǐ, chéng jīn gēn chē, jià liù xuán qiú, zhì miào chéng lǐ, nǎi huí zhěn fǎn gōng, cháo fú yǐ xiǎng yàn, zhuàng tài cù zhī tíng zhōng, xián xiàn shòu yān. huáng xiāng sòng yún: wéi yǒng yuán zhī shèng dài, shèng huáng dé zhī mào chún, gōng zhēng zhēng zhī zhì xiào, chóng jìng shùn yǐ fèng tiān. yǐ sān zài zhī mèng chūn, jiàn yín yuè zhī shàng xún, huáng dì shí jiā xuán miǎn, jiǎn jiǎ zǐ zhī yuán chén. huáng yú xìng fū jīn gēn, liù xuán qiú zhī lián quán, jiàn chī lóng yǐ wèi qí, míng jié lù zhī hé luán. jì zhēn miào yǐ chéng lǐ, nǎi huí zhěn ér fǎn gōng, zhèng cháo fú yǐ xiǎng yàn, zhuàng tài cù zhī tíng zhōng. zuò fān píng yǔ dǐng fǔ, jì yí mán zhī jūn wáng, xián jìn jué yú jīn léi, xiàn wàn shòu zhī yù shāng. sòng wén duō, jīn dàn lù qí shì ěr. quán yīn quán. shùn dì yǐ chū yuè jǐng zi, jiā yuán fú yú gāo miào. shí jiān yòng cáo bāo xīn lǐ, qí yí bù cún. shùn dì dū luò yáng, yì lì gāo zǔ miào yǐ. xiàn dì xìng píng yuán nián zhēng yuè jiǎ zǐ, jiā yuán fú, sī tú chún yú jiā wèi bīn, jiā cì xuán xūn sì mǎ. cì guì rén wáng gōng qīng sī lì xiào wèi chéng mén wǔ xiào shì zhōng shàng shū gěi shì huáng mén shì láng gè yī rén wèi tài zǐ shè rén.
後漢制,正月甲子若景子為吉日,可加元服,儀從冠禮。乘輿初加緇布進賢,次爵弁,次武弁,次通天,冠訖,皆於高廟如禮謁見。(續漢書云:「加元服,乘輿皆於高祖廟,謁見按世祖廟,始冠緇布冠於宗廟,從古制。」)和帝冠以正月甲子,乘金根車,駕六玄虬,至廟成禮,乃回軫反宮,朝服以饗宴,撞太蔟之庭鍾,咸獻壽焉。(黃香頌云:「惟永元之盛代,聖皇德之茂純,躬烝烝之至孝,崇敬順以奉天。以三載之孟春,建寅月之上旬,皇帝時加玄冕,簡甲子之元辰。皇輿幸夫金根,六玄虬之連蜷,建螭龍以為旂,鳴節路之和鑾。既臻廟以成禮,乃回軫而反宮,正朝服以享燕,撞太蔟之庭鍾。祚蕃屏與鼎輔,暨夷蠻之君王,咸進爵於金罍,獻萬壽之玉觴。」頌文多,今但錄其事耳。蜷音權。)順帝以初月景子,加元服於高廟。(時兼用曹褒新禮,其儀不存。順帝都洛陽,亦立高祖廟矣。)獻帝興平元年正月甲子,加元服,司徒淳于嘉為賓,加賜玄纁駟馬。賜貴人、王、公、卿、司隸校尉、城門五校、侍中、尚書、給事黃門侍郎各一人為太子舍人。
wèi shì tiān zǐ guān yī jiā. qí shuō yuē: gǔ zhī shì lǐ, fú bì sān jiā mí zūn, suǒ yǐ yù qí zhì. zhì yú tiān zǐ zhū hóu jiā shù wú wén zhě, jiāng yǐ jiàn zuò lín rén, zūn jí dé chéng, bù fù yǔ shì yǐ jiā yù miǎn wèi yì. lǐ guān yú miào, zì wèi bù fù zài miào yǐ.
魏氏天子冠一加。(其說曰:「古之士禮,服必三加彌尊,所以喻其志。至於天子諸侯加數無文者,將以踐阼臨人,尊極德成,不復與士以加喻勉為義。」禮冠於廟,自魏不復在廟矣。)
dōng jìn zhū dì guān yí, yī jiā zé miǎn. jiāng guān, jīn shí sù shè, bǎi liáo péi wèi. yòu xiān yú diàn shàng pù dà chuáng, yù fǔ lìng fèng miǎn zé zān dǎo gǔn fú yǐ shòu shì zhōng cháng shì, tài wèi jiā zé, tài bǎo jiā miǎn. jiāng jiā miǎn, tài wèi guì dú zhù wén yuē: lìng rì jí chén, shǐ jiā yuán fú. huáng dì mù mù, sī hóng gǔn zhí. qīn ruò hào tiān, liù hé shì shì. lǜ zūn zǔ kǎo, yǒng yǒng wú jí. méi shòu wéi qí, jiè zī jǐng fú. jiā miǎn qì, shì zhōng xì xuán hóng, tuō dì jiàng shā fú, jiā gǔn fú. guān shì bì, tài bǎo lǜ qún chén fèng shāng shàng shòu, wáng gōng yǐ xià sān chēng wàn suì nǎi tuì. sūn yù wǔ lǐ bó yuē: wèi shì tiān zǐ yī jiā, sān jiā xián tóng zhū hóu. yù àn, yù zǎo jì yuē:' xuán guān zhū zǔ yīng, tiān zǐ zhī guān yě. zī bù guān huì ruí, zhū hóu zhī guān yě.' qí shuō wèi jiē shǐ guān, zé shì yǒu cì jiā zhī cí. cǐ èr guān jiē bēi fú zhì gǔ, shì bù yī jiā, bì zhòng jiā cháo jì zhī fú, yǐ chóng mí zūn. shèng rén zhì lǐ, suǒ yǐ yī shí lì jiā zhòng fú zhě, jīn shǐ chéng rén, bo zé lìng rì ér biàn jiā zhī, suǒ yǐ zhòng shǐ yě. ruò guān rì yǒu bù jiā zhě, hòu bì bù zé jí ér fú, fēi zhòng shǐ yě. yòu lǐ qì yǒu yǐ shǎo wèi guì zhě, guān bù zài yān. jì yǒu mí zūn yù zhì zhī yán, gài yǐ fú cóng bēi shǐ, xiàng dé rì xīn, bù kě xiān fú zūn fú, zhuǎn ér jí bēi. jīn xián shì lǐ yù zhì zhī wén, yīn cóng wèi shì yī jiā zhī zhì, kǎo zhī yù zǎo, shì fēi gǔ diǎn. jīn sān jiā zhě, xiān guān pí biàn, cì guān zhǎng guān, hòu guān jìn xián guān, yǐ wèi mí zūn, yú yì yòu yí. péi wěi dá zhì lǐ wèn,' tiān zǐ lǐ xuán guān zhě, xíng zhī chéng yě. wèi jūn wèi bì chéng rén, gù jūn wèi suī dìng, bù kě hái bào ér fú miǎn biàn'. zhì yú yǐ wèi' tiān zǐ jí wèi zhī rì, jí wèi chéng jūn, miǎn fú yǐ bèi, bù yí yǒu jiā'. zhū hóu jí wèi wèi chéng jūn, wèi qǐ bù dìng? zhū hóu chéng jūn, bù jū shèng diǎn ér kě yǐ guān, tiān zǐ chéng jūn, dú yǒu huǒ lóng fǔ yī biàn bù kě hū? yì wèi yí guān yǒu jiā.
東晉諸帝冠儀,一加幘冕。將冠,金石宿設,百僚陪位。又先於殿上鋪大床,御府令奉冕、幘、簪導、袞服以授侍中常侍,太尉加幘,太保加冕。將加冕,太尉跪讀祝文曰:」令日吉辰,始加元服。皇帝穆穆,思弘袞職。欽若昊天,六合是式。率遵祖考,永永無極。眉壽惟祺,介茲景福。」加冕訖,侍中系玄紘,脫帝絳紗服,加袞服。冠事畢,太保率群臣奉觴上壽,王公以下三稱萬歲乃退。(孫毓五禮駮曰:」魏氏天子一加,三加嫌同諸侯。毓按,玉藻記曰:'玄冠朱組纓,天子之冠也。緇布冠繢緌,諸侯之冠也。'其說謂皆始冠,則是有次加之辭。此二冠皆卑服質古,勢不一加,必重加朝祭之服,以崇彌尊。聖人制禮,所以一時歷加眾服者,今始成人,卜擇令日而遍加之,所以重始也。若冠日有不加者,後必不擇吉而服,非重始也。又禮器有以少為貴者,冠不在焉。記有彌尊喻志之言,蓋以服從卑始,象德日新,不可先服尊服,轉而即卑。今嫌士禮喻志之文,因從魏氏一加之制,考之玉藻,似非古典。今三加者,先冠皮弁,次冠長冠,后冠進賢冠,以為彌尊,於意又疑。裴頠答治禮問,'天子禮玄冠者,形之成也。為君未必成人,故君位雖定,不可孩抱而服冕弁'。摯虞以為'天子即位之日,即為成君,冕服以備,不宜有加'。諸侯即位為成君,位豈不定?諸侯成君,不拘盛典而可以冠,天子成君,獨有火龍黼衣便不可乎?意為宜冠有加。」)
chéng dì yòng sān yuán jí rì, jì jiā yuán fú, bài yú tài miào. mù dì xiào wǔ jiāng guān, jiē xiān yǐ bì gào miào, qì shì, yòu miào jiàn. tái fú wèn: xiū fù wèi bì, jí xiōng bù xiāng gān, wèi kě jiā yuán fú yǔ bù? tài cháng wáng biāo zhī yì: lǐ suī yǒu sàng guān, dāng shì yīng guān zhī nián, fú zhì wèi zhōng, ruò xū fú zhōng, biàn shī yīng guān zhī nián gù yě. lǐ suǒ yǐ guān wú dìng shí yuè, chūn xià bù kě, biàn yòng qiū dōng. ruò jīn suì nèi xiū fù wèi bì, rù xīn nián, bo zhòng chūn zhī rì, jiā yuán fú, bù shī nián, bù shī lǐ. jīn biàn zhǔn sàng guān, què xiǎng lè ér xíng shì, chéng yǒu yǐ bàng. rán jiā gǔn miǎn, huǒ lóng huàn rán, yǐ zhǔn sàng yí, qíng yǒu bù tǐ. ruò bié yǒu shì, bì sù jiā yuán fú, quán zhū qīng zhòng, bù xū xiū fù bì zhě, biàn dāng zhǔn sàng guān ěr. yòu yì: xīn nián zhì zūn dāng jiā yuán fú. jīn ruò yī chéng dì gù shì yòng sān yuán rì zhě, guān yǒu jīn shí zhī lè, kǒng xiū shān líng wèi bì, yú lè biàn què. lǐ, guān zì bo rì. yòu yún' xià gé jù, dōng pí jù', míng wú dìng shí, bù bì sān yuán yě. àn jìn gù shì jí liǎng hàn, jiē fēi sān yuán, dāng rèn shí shì zhī yí ěr. yòu yì: jìn fǎng dé chéng huáng dì jiā yuán fú yí zhù, què wú bài miào shì. àn lǐ, guān jiē yú miào. yí lǐ yún' jì bì, bīn chū, zhǔ rén sòng yú miào mén'. míng bì zài miào. jìn dài yǐ lái, bù fù zài miào. chéng huáng dì jì jiā yuán fú, bài tài miào yǐ gào chéng, gài yì yóu nǐ zài miào zhī yí. jīn jì jiā yuán fú, yì yīng bài miào.
成帝用三元吉日,既加元服,拜於太廟。穆帝、孝武將冠,皆先以幣告廟,訖事,又廟見。台符問:「修復未畢,吉凶不相干,為可加元服與不?」太常王彪之議:「禮雖有喪冠,當是應冠之年,服制未終,若須服終,便失應冠之年故也。禮所以冠無定時月,春夏不可,便用秋冬。若今歲內修復未畢,入新年,卜仲春之日,加元服,不失年,不失禮。今便准喪冠,闕饗樂而行事,誠有倚傍。然加袞冕,火龍煥然,以准喪儀,情有不體。若別有事,必速加元服,權諸輕重,不須修復畢者,便當準喪冠耳。」又議:「新年至尊當加元服。今若依成帝故事用三元日者,冠有金石之樂,恐修山陵未畢,於樂便闕。禮,冠自卜日。又雲'夏葛屨,冬皮屨',明無定時,不必三元也。按晉故事及兩漢,皆非三元,當任時事之宜耳。」又議:「近訪得成皇帝加元服儀注,闕無拜廟事。按禮,冠皆於廟。儀禮雲'既畢,賓出,主人送於廟門'。明必在廟。近代以來,不復在廟。成皇帝既加元服,拜太廟以告成,蓋亦猶擬在廟之儀。今既加元服,亦應拜廟。」
hòu wèi zhèng guāng yuán nián qiū, xiào míng dì nián shí yī, jiā yuán fú qì, bài tài miào, dà shè gǎi yuán.
後魏正光元年秋,孝明帝年十一,加元服訖,拜太廟,大赦改元。
běi qí zhì, huáng dì jiā yuán fú, yǐ yù bó gào yuán qiū fāng zé, yǐ bì gào miào. zé rì lín xuān, zhōng yán, qún guān wèi dìng, huáng dì zhe kōng dǐng jiè zé yǐ chū. tài wèi guàn qì, shēng, tuō kōng dǐng zé, yǐ hēi jiè zé fèng jiā. qì, tài wèi jìn tài bǎo zhī yòu, běi miàn dú zhù. qì, tài bǎo jiā miǎn, shì zhōng xì xuán hóng, tuō jiàng shā páo, jiā gǔn fú. shì bì, tài bǎo shàng shòu, qún guān sān chēng wàn suì. huáng dì rù wēn shì, yí yù zuò, huì ér bù shàng shòu. hòu rì, wén wǔ qún guān cháo fú, shàng lǐ jiǔ shí èr zhōng, mǐ shí èr náng, niú shí èr tóu. yòu zé rì, qīn bài yuán qiū fāng zé, yè miào.
北齊制,皇帝加元服,以玉帛告圜丘方澤,以幣告廟。擇日臨軒,中嚴,群官位定,皇帝著空頂介幘以出。太尉盥訖,升,脫空頂幘,以黑介幘奉加。訖,太尉進太保之右,北面讀祝。訖,太保加冕,侍中系玄紘,脫絳紗袍,加袞服。事畢,太保上壽,群官三稱萬歲。皇帝入溫室,移御座,會而不上壽。後日,文武群官朝服,上禮酒十二鍾,米十二囊,牛十二頭。又擇日,親拜圜丘方澤,謁廟。
dà táng zhī zhì, rú kāi yuán yí.
大唐之制,如開元儀。
huáng tài zǐ guān
皇太子冠
huáng zǐ huáng sūn fù zhōu hàn wèi jìn sòng qí liáng hòu wèi běi qí suí dà táng
(皇子皇孫附○ 周 漢 魏 晉 宋 齊 梁 後魏 北齊 隋 大唐)
zhōu zhì, tiān zǐ yuán zǐ yóu shì yě, tiān xià wú shēng ér guì zhě yě. yuán zǐ, sì zǐ yě. wú shēng ér guì, jiē yóu xià shēng yě. míng rén yǒu xián xíng zhe dé, nǎi dé guì zhī. jiā yǔ guān sòng yuē: tiān zǐ zhī yuán zǐ zhī guān, nǐ zhū hóu zhī guān, sì jiā.
周制,天子元子猶士也,天下無生而貴者也。(元子,嗣子也。無生而貴,皆由下升也。明人有賢行著德,乃得貴之。家語冠頌曰:「天子之元子之冠,擬諸侯之冠,四加。」)
hàn xuān dì guān tài zǐ yǐ zhēng yuè. guān zhū wáng, qiǎn shǐ xíng shì.
漢宣帝冠太子以正月。冠諸王,遣使行事。
wèi shì guān tài zǐ, zài jiā. huáng zǐ wáng gōng sì zǐ, nǎi sān. sūn yù yǐ wèi yī jiā zài jiā, jiē fēi lǐ yě. guān zhū wáng, yīn hàn qiǎn shǐ xíng shì.
魏氏冠太子,再加。皇子、王公嗣子,乃三。(孫毓以為一加再加,皆非禮也。)冠諸王,因漢遣使行事。
jìn huì dì zhī wèi tài zǐ, jiāng guān, wǔ dì lín xuān, shǐ jiān sī tú gāo yáng wáng guī jiā guàn, jiān guāng lù dài fū tún qí xiào wèi huá yì zàn guān. wǔ huì guān tài zǐ, guān qì, jiē jí miào jiàn, sī yì nǐ zài miào zhī yí. tài shǐ liù nián, nán gōng wáng chéng nián shí wǔ, yī jiù yīng guān. yǒu sī yì zòu: lǐ shí wǔ chéng tóng. guó jūn shí wǔ ér shēng zǐ, yǐ míng kě guān zhī yí. yòu hàn wèi qiǎn shǐ guān zhū wáng, fēi gǔ diǎn. yú shì zhì yí, wáng shí wǔ ér guān, suì gé shǐ mìng. xián níng èr nián qiū rùn jiǔ yuè, qiǎn shǐ guān rǔ nán wáng jiǎn. huì dì yǐ zhēng yuè jǐng wǔ, guān tài zǐ qì, nǎi miào jiàn. huái dì yì yǐ zhēng yuè guān huáng tài zǐ.
晉惠帝之為太子,將冠,武帝臨軒,使兼司徒高陽王珪加冠,兼光祿大夫、屯騎校尉華廙贊冠。(武、惠冠太子,冠訖,皆即廟見,斯亦擬在廟之儀。)泰始六年,南宮王承年十五,依舊應冠。有司議奏:「禮十五成童。國君十五而生子,以明可冠之宜。又漢魏遣使冠諸王,非古典。」於是制儀,王十五而冠,遂革使命。咸寧二年秋閏九月,遣使冠汝南王柬。惠帝以正月景午,冠太子訖,乃廟見。懷帝亦以正月冠皇太子。
sòng guān huáng tài zǐ jí fān wáng yǐ yī jiā.
宋冠皇太子及藩王以一加。
qí wǔ dì sūn nán jùn wáng zhāo yè guān, cóng shàng shū lìng wáng jiǎn yì, shǐ tài cháng chí jié yī jiā guàn, dà hóng lú wèi zàn, jiào jiǔ zhī yí, guó guān péi wèi, bài hè rú cháng. qí rì, nèi wài èr pǐn qīng guān yǐ shàng, yì gōng chē mén jí hè, bìng yì dōng gōng nán mén tōng jiān. bié rì shàng lǐ, gōng chén yì yì mén chēng qìng, rú shàng tái zhī yí. jì guān zhī hòu, kè rì yè miào. jiǎn yì yuē: huáng sūn guān shì, lì dài suǒ wú, lǐ suī yǒu dí zǐ wú dí sūn, rán nán jùn wáng tǐ zì chǔ huī, shí wéi guó zhòng, yuán fú zhī diǎn, yí yì liè fān. yī yú zhū wáng zé qīng, tóng yú chǔ huáng zé zhòng. àn shì guān lǐ:' zhǔ rén xuán guān cháo fú.' zhù yún:' zhǔ rén, guān zhě zhī fù xiōng yě.' xún qí yán fù jí xiōng, zé míng zǔ zài, fù bù wèi zhǔ yě. yòu chūn qiū zhī yì,' bù yǐ fù mìng cí wáng fù mìng', zé huáng tài zǐ wú zhuān yòng zhī dào. yí shǐ tài cháng chí jié yī jiā guàn. bìng zhuàn lì zàn guān jiào jiǔ èr cí, bù yī fān guó. zhào kě yě. zhù cí yuē: huáng dì shǐ gěi shì zhōng tài cháng wǔ ān hóu xiāo huì běn jiā nán jùn wáng guān. shì rì jiè bīn, zhào jiā yuán fú. qì ěr yòu zhì, cóng jué chéng dé. qīn xián shǐ néng, kè chóng jǐng fú. jiào jiǔ cí yuē: zhǐ jiǔ jì qīng, jiā jiàn jì yíng. xiōng dì jù zài, shū shèn yí xíng. yǒng yǒng méi shòu, yú mù sī níng. míng dì guān tài zǐ yòng zhēng yuè.
齊武帝孫南郡王昭業冠,從尚書令王儉議,使太常持節一加冠,大鴻臚為贊,醮酒之儀,國官陪位,拜賀如常。其日,內外二品清官以上,詣公車門集賀,並詣東宮南門通箋。別日上禮,宮臣亦詣門稱慶,如上台之儀。既冠之後,克日謁廟。(儉議曰:「皇孫冠事,歷代所無,禮雖有嫡子無嫡孫,然南郡王體自儲暉,實惟國重,元服之典,宜異列藩。依於諸王則輕,同於儲皇則重。按士冠禮:'主人玄冠朝服。'注云:'主人,冠者之父兄也。'尋其言父及兄,則明祖在,父不為主也。又春秋之義,'不以父命辭王父命',則皇太子無專用之道。宜使太常持節一加冠。」並撰立贊冠醮酒二辭,不依藩國。詔可也。)祝辭曰:」皇帝使給事中、太常、武安侯蕭惠本加南郡王冠。筮日戒賓,肇加元服。棄爾幼志,從厥成德。親賢使能,克崇景福。」醮酒辭曰:「旨酒既清,嘉薦既盈。兄弟具在,淑慎儀形。永永眉壽,於穆斯寧。」明帝冠太子用正月。
liáng wǔ dì tiān jiān shí sān nián zhēng yuè, guān tài zǐ yú tài jí diàn, xiū qián dài zhī yí.
梁武帝天監十三年正月,冠太子於太極殿,修前代之儀。
hòu wèi xiào wén dì guān huáng tài zǐ xún yú miào. zhào yuē: sī mǎ biāo hàn zhì: hàn dì yǒu sì jiā guàn, yī zī bù, èr jìn xián, sān wǔ biàn, sì tòng tiān. zhèn jiàn jiā yǔ guān sòng piān, sì jiā guàn, gōng yě. jiā yǔ, kǒng zǐ zhī yán, yǔ zhèng jīng hé yì? zhū rú hū sī mǎ biāo zhì, zhì shǐ tiān zǐ zhī zǐ, ér xíng shì guān. zhèn yǐ wèi yǒu bīn, zhū rú jiē yǐ wèi wú bīn. kǒng shì suǒ yún' fěi rán chéng zhāng', qí sī zhī wèi yǐ.
後魏孝文帝冠皇太子恂於廟。詔曰:「司馬彪漢志:漢帝有四加冠,一緇布,二進賢,三武弁,四通天。朕見家語冠頌篇,四加冠,公也。家語,孔子之言,與正經何異?諸儒忽司馬彪志,致使天子之子,而行士冠。朕以為有賓,諸儒皆以為無賓。孔氏所云'斐然成章',其斯之謂矣。」
běi qí zhì, huáng tài zǐ guān, zé tài wèi yǐ zhì bì gào qī miào. zé rì lín xuān, yǒu sī gōng zhàng yú chóng zhèng diàn. zhōng yán, huáng tài zǐ kōng dǐng zé gōng fú chū, lì dōng jiē zhī nán, xī miàn. shǐ zhě rù, lì xī jiē zhī nán, dōng miàn. shòu zhào qì, rù shì guàn zhì, chū, nán miàn. shǐ zhě jìn yī, yì guān xí, xī miàn zuò. guāng lù qīng guàn qì, yì tài zǐ qián guì zhì. shǐ zhě yòu guàn, fèng jìn xián sān liáng guān, zhì tài zǐ qián, dōng miàn zhù, tuō kōng dǐng zé, jiā guàn. tài zǐ xìng, rù shì gēng yī, chū, yòu nán miàn jiù xí. guāng lù qīng guàn zhì. shǐ zhě yòu guàn zhù, tuō sān liáng guān, zài jiā yuǎn yóu guān. tài zǐ yòu rù shì gēng yī. shè xí zhōng yíng zhī xī, shǐ zhě yī jiù xí, nán miàn. guāng lù qīng xǐ jué zhuó lǐ, shǐ zhě yì xí qián, běi miàn zhù. tài zǐ bài, shòu lǐ, jí xí zuò, jì zhī, cuì zhī, diàn jué, jiàng jiē, fù běn wèi, xī miàn. sān shī sān shǎo jí zài wèi qún guān bài shì qì. yòu zé rì huì gōng chén, yòu zé rì yè miào.
北齊制,皇太子冠,則太尉以制幣告七廟。擇日臨軒,有司供帳於崇正殿。中嚴,皇太子空頂幘公服出,立東階之南,西面。使者入,立西階之南,東面。受詔訖,入室盥櫛,出,南面。使者進揖,詣冠席,西面坐。光祿卿盥訖,詣太子前跪櫛。使者又盥,奉進賢三梁冠,至太子前,東面祝,脫空頂幘,加冠。太子興,入室更衣,出,又南面就席。光祿卿盥櫛。使者又盥祝,脫三梁冠,再加遠遊冠。太子又入室更衣。設席中楹之西,使者揖就席,南面。光祿卿洗爵酌醴,使者詣席前,北面祝。太子拜,受醴,即席坐,祭之,啐之,奠爵,降階,複本位,西面。三師、三少及在位群官拜事訖。又擇日會宮臣,又擇日謁廟。
suí zhì, huáng tài zǐ jiāng guān, qián yī rì, dì zhāi yú dà xìng diàn. tài zǐ yǔ bīn zàn jí yù cóng guān, zhāi yú zhèng qǐn. qí rì zhì míng, yǒu sī gào miào, gè shè yán yú zuò. dì gǔn miǎn jí yù zuò. bīn yī tài zǐ jìn, shēng yán, xī xiàng zuò. zàn guān zhě zuò zhì, shè lí. bīn guàn qì, chū jiā zī bù guān, zàn guān jìn shè kuǐ qiū guǐ qiè yīng. bīn yī tài zǐ shì dōng xù, yī xuán yī sù shang yǐ chū. zàn zhě yòu zuò zhì, bīn jìn jiā yuǎn yóu guān. gǎi fú qì, bīn yòu shòu miǎn. tài zǐ shì dōng xù, gǎi fú yǐ chū. bīn yī tài zǐ nán miàn lì, bīn shòu lǐ, jìn yán qián, běi miàn lì zhù, zhī yòu qiè. tài zǐ bài shòu zhì. bīn fù wèi, dōng miàn dá bài. zàn zhě fèng zhuàn yú yán qián, tài zǐ jì diàn. lǐ bì, jiàng yán, jìn dāng yù, dōng miàn bài. nà yán chéng zhào, yì tài zǐ jiè qì, tài zǐ bài. zàn zhě yǐn tài zǐ jiàng zì xī jiē. bīn shǎo jìn, zì zhī. zàn zhě yǐn tài zǐ jìn, lì yú tíng, dōng miàn. zhū qīn bài qì, zàn zhě bài, tài zǐ jiē dá bài. yǔ bīn zàn jù fù wèi. nà yán chéng zhào jiàng, mìng lìng yǒu sī zhì lǐ. bīn zàn yòu bài. dì fù jiàng zuò jiē xià, bài, tài zǐ yǐ xià jiē bài. dì chū, gēng yī hái gōng. tài zǐ cóng zhì què, yīn rù jiàn huáng hòu bài ér hái.
隋制,皇太子將冠,前一日,帝齋於大興殿。太子與賓贊及預從官,齋於正寢。其日質明,有司告廟,各設筵於阼。帝袞冕即御座。賓揖太子進,升筵,西向坐。贊冠者坐櫛,設纚。賓盥訖,初加緇布冠,贊冠進設頍(丘癸切)纓。賓揖太子適東序,衣玄衣素裳以出。贊者又坐櫛,賓進加遠遊冠。改服訖,賓又受冕。太子適東序,改服以出。賓揖太子南面立,賓受醴,進筵前,北面立祝,(之又切。)太子拜受觶。賓復位,東面答拜。贊者奉饌於筵前,太子祭奠。禮畢,降筵,進當御,東面拜。納言承詔,詣太子戒訖,太子拜。贊者引太子降自西階。賓少進,字之。贊者引太子進,立於庭,東面。諸親拜訖,贊者拜,太子皆答拜。與賓贊俱復位。納言承詔降,命令有司致禮。賓贊又拜。帝復降阼階下,拜,太子以下皆拜。帝出,更衣還宮。太子從至闕,因入見皇后拜而還。
dà táng zhēn guān wǔ nián zhēng yuè, yǒu sī shàng yán: huáng tài zǐ jiāng xíng guān lǐ, yí yòng èr yuè wèi jí, qǐng zhuī bīng yǐ bèi yí zhù. tài zōng yuē: jīn dōng zuò fāng xìng, kǒng fáng nóng shì. lìng gǎi yòng shí yuè, tài zǐ shǎo bǎo xiāo yǔ zòu chēng: zhǔn yīn yáng jiā, yòng èr yuè wèi shèng. shàng yuē: yīn yáng jū jì, zhèn suǒ bù xíng. ruò dòng jìng bì yī yīn yáng, bù gù lǐ yì, yù qiú fú yòu, qí kě dé hū! ruò suǒ xíng jiē zūn zhèng dào, zì rán dāng yǔ jí huì. qiě jí xiōng zài rén, qǐ jiǎ yīn yáng jū jì? nóng shí shén yào, bù kě zàn shī. kāi yuán liù nián, shì zhōng sòng jǐng shàng biǎo yuē: chén fú yǐ tài cháng zhuàng, zhǔn dōng gōng diǎn jì, yǒu shàng lǐ zhī yí. jǐn àn shàng lǐ fēi gǔ, cóng nán qí hòu wèi fāng shǐ yǒu cǐ shì. ér chuí gǒng shén lóng, gèng shàn qí dào, qún chén liǎn qián xiàn shí, jūn shàng hòu cì dá zhī, gū xī shī ēn, fāng biàn qiú lì. huáng tài zǐ guān nǎi shèng lǐ, zì rán hé yǒu xī lài. shàng tái dōng gōng liǎng chù yàn huì, fēi bù yōu hòu. qí shàng lǐ yí tíng qí yí. jù kāi yuán lǐ.
大唐貞觀五年正月,有司上言:「皇太子將行冠禮,宜用二月為吉,請追兵以備儀注。」太宗曰:「今東作方興,恐妨農事。」令改用十月,太子少保蕭瑀奏稱:」准陰陽家,用二月為勝。」上曰:「陰陽拘忌,朕所不行。若動靜必依陰陽,不顧禮義,欲求福祐,其可得乎!若所行皆遵正道,自然當與吉會。且吉凶在人,豈假陰陽拘忌?農時甚要,不可暫失。」開元六年,侍中宋璟上表曰:「臣伏以太常狀,准東宮典記,有上禮之儀。謹按上禮非古,從南齊、後魏方始有此事。而垂拱、神龍,更扇其道,群臣斂錢獻食,君上厚賜答之,姑息施恩,方便求利。皇太子冠乃盛禮,自然合有錫賚。上台東宮兩處宴會,非不優厚。其上禮宜停其儀。」具開元禮。
zhū hóu dài fū shì guān xià zhōu hòu hàn jìn dà táng
諸侯大夫士冠(夏 周 後漢 晉 大唐)
xià xiǎo zhèng jì: èr yuè, guàn zi zhī shí yě.
夏小正記:二月,冠子之時也。
zhōu zhì, jì shì yǐ lì zhū hóu, xiàng xián yě. xiàng, fǎ yě. wèi zi sūn néng fǎ qí xiān zǔ zhī xián, gù shǐ zhī jì shì. zhū hóu zhī zǐ guān, yì yòng shì lǐ yě. guān lǐ, shì rì shì bīn, guān yú zuò, jiào yú kè wèi, sān jiā mí zūn. zuò wèi zhǔ rén zhī běi yě. dí zǐ guān yú zuò, ruò bù lǐ, zé jiào yòng jiǔ. yú kè wèi, jìng ér chéng zhī yě. hù xī wèi kè wèi. shù zǐ guān yú fáng hù wài, yòu yīn jiào yān, bù dài fù yě. guān zhě chū jiā zī bù, cì jiā pí biàn, cì jiā jué biàn, měi jiā yì zūn, suǒ yǐ yì chéng yě. yǐ guān ér zì zhī. chéng rén zhī dào yě, zì suǒ yǐ xiāng zūn yě. jiàn yú mǔ, mǔ bài zhī. jiàn yú xiōng dì, xiōng dì bài zhī. chéng rén ér yǔ wèi lǐ.
周制,繼世以立諸侯,象賢也。(象,法也。為子孫能法其先祖之賢,故使之繼世。諸侯之子冠,亦用士禮也。)冠禮,筮日筮賓,冠於阼,醮於客位,三加彌尊。(阼謂主人之北也。嫡子冠於阼,若不醴,則醮用酒。於客位,敬而成之也。戶西為客位。庶子冠於房戶外,又因醮焉,不代父也。冠者初加緇布,次加皮弁,次加爵弁,每加益尊,所以益成也。)已冠而字之。(成人之道也,字所以相尊也。)見於母,母拜之。見於兄弟,兄弟拜之。(成人而與為禮。)
zuǒ chuán yuē: jìn hóu wèn xiāng gōng nián, dài fū jì wǔ zi duì yuē:' huì yú shā suí zhī suì, guǎ jūn yǐ shēng.' jìn hóu yuē:' shí èr nián yǐ, shì wèi yī zhōng, yī xīng zhōng yě. guó jūn shí wǔ ér shēng zǐ, guān ér shēng zǐ, lǐ yě. jūn kě yǐ guān yǐ, dài fū hé wèi guān jù?' wǔ zi duì yuē:' jūn guān bì yǐ guàn xiǎng zhī lǐ xíng zhī, yǐ jīn shí zhī lè jié zhī, yǐ xiān jūn zhī tiāo chù zhī. jīn guǎ jūn zài háng, wèi kě jù yě. qǐng jí xiōng dì zhī guó ér jiǎ bèi yān.' jìn hóu yuē:' nuò.' gōng hái, jí wèi, guān yú chéng gōng zhī miào, jiǎ zhōng qìng yān, lǐ yě. dà dài lǐ gōng guān piān yún: gōng guān sì jiā. jiā yǔ guān sòng yún zhū hóu zhī zǐ, guān tóng yú shì.
左傳曰:「晉侯問襄公年,大夫季武子對曰:'會於沙隨之歲,寡君以生。'晉侯曰:'十二年矣,是謂一終,一星終也。國君十五而生子,冠而生子,禮也。君可以冠矣,大夫盍為冠具?'武子對曰:'君冠必以祼享之禮行之,以金石之樂節之,以先君之祧處之。今寡君在行,未可具也。請及兄弟之國而假備焉。'晉侯曰:'諾。'公還,及衛,冠於成公之廟,假鐘磬焉,禮也。」(大戴禮公冠篇云:「公冠四加」。家語冠頌雲」諸侯之子,冠同於士」。)
shì, nán zǐ èr shí ér guān. hàn dài shèng yún: nán zǐ, yáng yě. yáng chéng yú yīn. ǒu shù qǐ yú èr, zhōng èr shí, wèi zhī xiǎo chéng, ér guān. zhèng xuán yún: rèn shì zhí, jū shì wèi, gù qū lǐ yún, èr shí yuē ruò guàn. kǒng yǐng dá yún: shí jiǔ yǐ xià wèi shāng. shēn yǒu dé xíng, yòu wèi dài fū, zé bù dài èr shí ér guān. jiāng guān, shì rì yú miào mén. miào, mí miào yě. guān bì shì rì yú miào mén zhě, zhòng yǐ chéng rén zhī lǐ. bù yú táng zhě, xián shī zhī líng yóu miào shén. zhǔ rén xuán guān, cháo fú, zī dài, sù bì, jí wèi yú mén dōng, xī miàn. zhǔ rén, jiāng guān zhě zhī fù xiōng yě. xuán guān, wěi mào yě. cháo fú zhě, shí wǔ shēng bù yī ér sù shang yě. yī bù yán sè zhě, yī yǔ guān tóng yě. shì bì cháo fú zhě, zūn shī guī zhī dào yě. zī dài, hēi zēng dài yě. shì dài bó èr cùn, zài liáo sì cùn, qū chuí sān chǐ. sù bì, bái wéi bì yě. fán rǎn hēi, wǔ rù wèi zōu, liù rù wèi xuán, wèi zī. yǒu sī rú zhǔ rén fú, jí wèi yú xī fāng, dōng miàn běi shàng. shì yǔ xí suǒ guà zhě, jù zhuàn yú xī shú. bù xí yú mén zhōng, niè xī yù wài, xī miàn. shì rén zhí cè, chōu shàng dú, jiān zhí zhī, jìn, shòu mìng yú zhǔ rén. zǎi zì yòu shǎo tuì zàn mìng. shì rén xǔ nuò, yòu hái, jí xí zuò, xī miàn. guà zhě zài zuǒ. zú shì, shū guà, zhí yǐ shì zhǔ rén. zhǔ rén shòu shì, fǎn zhī. shì rén hái, dōng miàn, lǚ zhàn, zú, jìn gào jí. ruò bù jí, zé shì yuǎn rì rú chū yí. xún zhī wài rì.
士,男子二十而冠。(漢戴聖云:「男子,陽也。陽成於陰。偶數起於二,終二十,謂之小成,而冠。」鄭玄云:」任士職,居士位,故曲禮雲,二十曰弱冠。」孔穎達云:「十九以下為殤。身有德行,幼為大夫,則不待二十而冠。」)將冠,筮日於廟門。(廟,禰廟也。冠必筮日於廟門者,重以成人之禮。不於堂者,嫌蓍之靈由廟神。)主人玄冠,朝服,緇帶,素韠,即位於門東,西面。(主人,將冠者之父兄也。玄冠,委貌也。朝服者,十五升布衣而素裳也。衣不言色者,衣與冠同也。筮必朝服者,尊蓍龜之道也。緇帶,黑繒帶也。士帶博二寸,再繚四寸,屈垂三尺。素韠,白韋韠也。凡染黑,五入為緅,六入為玄,為緇。)有司如主人服,即位於西方,東面北上。筮與席、所卦者,具饌於西塾。布席於門中,闑西閾外,西面。筮人執筴,抽上韇,兼執之,進,受命於主人。宰自右少退贊命。筮人許諾,右還,即席坐,西面。卦者在左。卒筮,書卦,執以示主人。主人受視,反之。筮人還,東面,旅占,卒,進告吉。若不吉,則筮遠日如初儀。(旬之外日。)
zhǔ rén jiè bīn, jiè, gào yě. bīn, zhǔ rén zhī liáo yǒu yě. jiāng guàn zi, gù jiù gào shǐ lái. yuē: mǒu yǒu zi, mǒu jiāng jiā bù yú qí shǒu, yuàn wú zi jiào zhī. bīn duì yuē: mǒu bù mǐn, kǒng bù néng gòng shì, yǐ bìng wú zi, gǎn cí. bìng yóu rǔ yě. gòng yīn gōng. zhǔ rén yuē: mǒu yóu yuàn wú zi zhī zhōng jiào zhī. bīn duì yuē: wú zi zhòng yǒu mìng, mǒu gǎn bù cóng. zhǔ rén zài bài, bīn dá bài. zhǔ rén tuì, bīn bài sòng. tuì, qù guī yě.
主人戒賓,(戒,告也。賓,主人之僚友也。將冠子,故就告使來。)曰:「某有子,某將加布於其首,願吾子教之。」賓對曰:「某不敏,恐不能共事,以病吾子,敢辭。」(病猶辱也。共音恭。)主人曰:「某猶願吾子之終教之。」賓對曰:「吾子重有命,某敢不從。」主人再拜,賓答拜。主人退,賓拜送。(退,去歸也。)
qián qī sān rì, shì bīn, rú qiú rì zhī yí. xián zhě héng jí, guān bì shì rì shì bīn zhě, suǒ yǐ jìng guān shì zhòng guān lǐ zhě yě. nǎi sù bīn. bīn rú zhǔ rén fú, chū mén zuǒ, xī miàn zài bài zhǔ rén dōng miàn dá bài, sù, jìn yě. rú zhǔ rén fú, cháo fú. nǎi sù yuē: mǒu jiāng jiā bù yú mǒu zhī shǒu, wú zi jiāng lì zhī, gǎn sù. bīn duì yuē: gǎn bù sù xìng. zhǔ rén zài bài, bīn dá bài. zhǔ rén tuì, bīn bài sòng. nǎi sù bīn zhě, qīn xiāng jiàn, zhì qí cí. sù zàn guān zhě yī rén, yì rú zhī. zàn guān zhě, zuǒ bīn wèi guān shì zhě.
前期三日,筮賓,如求日之儀。(賢者恆吉,冠必筮日筮賓者,所以敬冠事、重冠禮者也。)乃宿賓。賓如主人服,出門左,西面再拜;主人東面答拜,(宿,進也。如主人服,朝服。)乃宿曰:「某將加布於某之首,吾子將蒞之,敢宿。」賓對曰:」敢不夙興。」主人再拜,賓答拜。主人退,賓拜送。(乃宿賓者,親相見,致其辭。)宿贊冠者一人,亦如之。(贊冠者,佐賓為冠事者。)
guān rì sù xìng, shè xǐ, zhí yú dōng róng. róng, wū yì yě. chén fú yú fáng zhōng xī yōng xià, dōng lǐng, běi shàng. guān shí xiān yòng bēi fú, gù běi shàng, biàn. jué biàn fú: xūn shang, chún yī, zī dài, mèi gé. cǐ zhù jūn jì zhī fú. jué biàn, miǎn zhī cì yě, qí sè chì ér wēi hēi, rú jué tóu rán. yòng bù sān shí shēng. xūn shang, qiǎn jiàng shang yě. chún yī, sī yī yě. mèi yīn mèi, gé yīn gé. pí biàn fú: sù jī, zī dài, sù bì. cǐ yǔ jūn shì shuò zhī fú yě. pí biàn zhě, yǐ bái lù pí wèi guān, xiàng shàng gǔ yě. jī yóu pì yě, yǐ sù wèi shang, pì cù yào zhōng. yī bù yì yǐ shí wǔ shēng, qí sè xiàng yān. xuán duān: xuán shang huáng shang zá shang kě yě, zī dài, jué bì. cǐ mò xī yú cháo zhī fú. xuán duān jí cháo fú zhī yī yì qí shang ěr. shàng shì xuán shang, zhōng shì huáng shang, xià shì zá shang. zá shang zhě, qián xuán hòu huáng. shì jiē jué wéi wèi bì, qí jué tóng. bù yǐ xuán guān míng fú zhě, wèi zī bù guān chén zhī. zī bù guān kuǐ xiàng, qīng zǔ yīng shǔ yú kuǐ zī lí, guǎng zhōng fú, zhǎng liù chǐ pí biàn jī jué biàn jī zī zǔ hóng, xūn biān: tóng qiè. zī bù guān wú jī, zhe kuǐ, wéi fà jì, jié xiàng zhōng, yú wèi sì zhuì yǐ gù guān, xiàng zhōng yǒu sī qū, yì yóu gù kuǐ zhī wèi ěr. jīn wèi guān jī zhě, zhe juǎn zé, kuǐ xiàng zhī suǒ shēng yě. shǔ yóu zhe yě. lí jīn zhī zé liáng. zhōng, chōng yě. lí yī fú zhǎng liù chǐ, zú yǐ tāo fā ér jié zhī yǐ. jī, jīn zhī zān. yǒu jī zhě qū zǔ wèi hóng, chuí wèi shì wú jī zhě yīng ér jié qí tiáo. xūn biān, zǔ cè chì yě. tóng qiè wèi cǐ shàng liù wù. suí fāng yuē qiè. suí yīn tā guǒ qiè. zhì shí yú dān, dān, sì yě. pú yán èr, zài nán. fū chén yuē yán, jí zhī yuē xí. shàng zhòng zhě jiē yán xí, qǔ xiāng chéng jí zhī yì, zài dì duō yán yán yě. cè zūn yī wǔ lǐ, zài fú běi. cè yóu tè yě, wú xuán jiǔ yě. jué biàn pí biàn zī bù guān, gè yī suǎn, sū guǎn qiè. zhí yǐ dài yú xī diàn nán, nán miàn, dōng shàng. suǎn, jīn shí guān xiāng. zhí zhī zhě, yǒu sī yě.
冠日夙興,設洗,直於東榮。(榮,屋翼也。)陳服於房中西墉下,東領,北上。(冠時先用卑服,故北上,便。)爵弁服:纁裳,純衣,緇帶,韎韐。(此助君祭之服。爵弁,冕之次也,其色赤而微黑,如爵頭然。用布三十升。纁裳,淺絳裳也。純衣,絲衣也。韎音妹,韐音閤。)皮弁服:素積,緇帶,素韠。(此與君視朔之服也。皮弁者,以白鹿皮為冠,象上古也。積猶辟也,以素為裳,辟蹙要中。衣布亦以十五升,其色象焉。)玄端:玄裳、黃裳、雜裳可也,緇帶,爵韠。(此莫夕於朝之服。玄端即朝服之衣易其裳耳。上士玄裳,中士黃裳,下士雜裳。雜裳者,前玄後黃。士皆爵韋為韠,其爵同。不以玄冠名服者,為緇布冠陳之。)緇布冠頍項,青組纓屬於頍;緇纚,廣終幅,長六尺;皮弁笄;爵弁笄;緇組紘,纁邊:同篋。(緇布冠無笄,著頍,圍髮際,結項中,隅為四綴以固冠,項中有〈糹屈〉,亦由固頍之為耳。今未冠笄者,著卷幘,頍象之所生也。屬猶著也。纚今之幘梁。終,充也。纚一幅長六尺,足以韜發而結之矣。笄,今之簪。有笄者屈組為紘,垂為飾;無笄者纓而結其條。纁邊,組側赤也。同篋謂此上六物。隋方曰篋。隋音他果切。)櫛實於簞,(簞,笥也。)蒲筵二,在南。(敷陳曰筵,藉之曰席。上重者皆言席,取相承藉之義,在地多言筵也。)側樽一甒醴,在服北。(側猶特也,無玄酒也。)爵弁、皮弁、緇布冠,各一匴,(蘇管切。)執以待於西坫南,南面,東上。(匴,今時冠箱。執之者,有司也。)
zhǔ rén xuán duān jué bì, lì zuò jiē xià, zhí dōng xù, xī xiàng. xuán duān, shì rù miào fú yě. jué bì, wèi qiǎn chì sè wéi wèi bì. xiōng dì bì zhěn xuán, lì yú xǐ dōng, xī miàn běi shàng. xiōng dì, zhǔ rén qīn qī yě. bì yóu jǐn. zhěn, tóng yě. tóng xuán yī xuán shang zī dài zī bì. zhěn yīn zhī rěn qiè. bīn zhě xuán duān, fù dōng shú. mén nèi dōng táng, fù zhī běi miàn. jiāng guān zhě cǎi yī jì, zài fáng zhōng, nán miàn. cǎi yī, wèi guān suǒ fú. fán tóng zǐ zī bù yī jǐn yuán, jǐn shēn bìng niǔ, jǐn shù fà, jiē zhū jǐn yě. jì, jié fà yě.
主人玄端爵韠,立阼階下,直東序,西向。(玄端,士入廟服也。爵韠,謂淺赤色韋為韠。)兄弟畢袗玄,立於洗東,西面北上。(兄弟,主人親戚也。畢猶盡。袗,同也。同玄衣、玄裳、緇帶、緇韠。袗音之忍切。)儐者玄端,負東塾。(門內東堂,負之北面。)將冠者采衣紒,在房中,南面。(采衣,未冠所服。凡童子緇布衣錦緣,錦紳並紐,錦束髮,皆朱錦也。紒,結髮也。)
bīn zhì, zhǔ rén bài yíng yú wài mén zhī wài, yī ràng ér rù. zhǔ rén shēng, lì yú dōng xù duān, xī miàn. bīn xī xù, dōng miàn. zhǔ rén bīn jù shēng, lì xiāng xiāng. zàn zhě guàn yú xǐ, xī shēng, lì yú fáng zhōng, xī miàn nán shàng. guàn yú xǐ xī, yóu bīn jiē shēng yě. lì yú fáng zhōng, jìn qí shì yě. nán shàng, zūn yú zhǔ rén zhī zàn zhě.
賓至,主人拜迎於外門之外,揖讓而入。主人升,立於東序端,西面。賓西序,東面。(主人賓俱升,立相鄉。)贊者盥於洗,西升,立於房中,西面南上。(盥於洗西,由賓階升也。立於房中,近其事也。南上,尊於主人之贊者。)
zhǔ rén zhī zàn zhě, yán yú dōng xù, shǎo běi, xī miàn. dí zǐ guān yú zuò, shǎo běi, bì zhǔ rén yě. ruò shù zǐ zé guān yú hù wài, nán miàn, suì jiào yān. bù yú kè wèi zhě, bù dài fù, chéng ér bù zūn. jiāng guān zhě chū fáng, nán miàn. zàn zhě diàn lí jī zhì yú yán nán duān. zàn zhě, bīn zhī zàn guān zhě yě. diàn, tíng yě. bīn yī jiāng guān zhě jí yán zuò. zàn zhě zuò zhì, shè lí. bīn jiàng xī jiē yī děng, zhí guān zhě shēng yī děng, dōng miàn shòu bīn. guān, zī bù guān. bīn yòu shǒu zhí xiàng, zuǒ shǒu zhí qián, jìn róng, jìn róng zhě, xíng xiáng ér qián qiāng yān. nǎi zhù yuē: lìng yuè jí rì, shǐ jiā yuán fú, qì ěr yòu zhì, shùn ěr chéng dé, shòu kǎo wéi qí, jiè ěr jǐng fú. yuán, shǒu yě. qí, xiáng. jiè jǐng, jiē dà yě. zuò nǎi guān, xìng, fù wèi. zàn zhě zú. zú wèi shè kuǐ xiàng, jié yīng. guān zhě xìng, bīn yī zhī, shì fáng, fú xuán duān jué bì, chū fáng nán miàn. fù chū fáng nán miàn zhě, yī jiā lǐ chéng, guān zhòng yǐ róng tǐ.
主人之贊者,筵於東序,少北,西面。(嫡子冠於阼,少北,避主人也。若庶子則冠於戶外,南面,遂醮焉。不於客位者,不代父,成而不尊。)將冠者出房,南面。贊者奠纚、笄、櫛於筵南端。(贊者,賓之贊冠者也。奠,停也。)賓揖將冠者即筵坐。贊者坐櫛,設纚。賓降西階一等,執冠者升一等,東面授賓。(冠,緇布冠。)賓右手執項,左手執前,進容,(進容者,行翔而前蹌焉。)乃祝曰:」令月吉日,始加元服,棄爾幼志,順爾成德,壽考維祺,介爾景福。」(元,首也。祺,祥。介、景,皆大也。)坐乃冠,興,復位。贊者卒。(卒謂設頍項,結纓。)冠者興,賓揖之,適房,服玄端爵韠,出房南面。(復出房南面者,一加禮成,觀眾以容體。)
bīn yī zhī jí yán, jiàng èr děng, shòu pí biàn, yòu shǒu zhí xiàng, zuǒ shǒu zhí qián, jìn, zhù yuē: jí rì lìng chén, nǎi shēn ěr fú, jìng ěr wēi yí, shū shèn ěr dé, méi shòu wàn nián, yǒng shòu hú fú. shēn, zhòng yě. hú yóu xiá yuǎn wú qióng yě. jīn àn gǔ xùn, hú bù xùn xiá, yí hú dāng wèi gǔ, gǔ xùn wèi dà. huò dāng shí chuán xiě miù wù, zhèng xuán bù jiā shěn zhèng, yì duàn wèi xiá ěr. jiā zhī rú chū, fù wèi, zàn zhě zú hóng. zú hóng, wèi xì shǔ yě. xìng, bīn yī zhī, shì fáng, fú sù jī sù bì, róng, chū fáng nán miàn. róng zhě, zài jiā mí chéng, qí yí yì fán.
賓揖之即筵,降二等,受皮弁,右手執項,左手執前,進,祝曰:」吉日令辰,乃申爾服,敬爾威儀,淑慎爾德,眉壽萬年,永受胡福。」(申,重也。胡猶遐遠無窮也。今按詁訓,胡不訓遐,疑胡當為嘏,嘏訓為大。或當時傳寫謬誤,鄭玄不加審正,臆斷為遐耳。)加之如初,復位,贊者卒紘。(卒紘,謂系屬也。)興,賓揖之,適房,服素積素韠,容,出房南面。(容者,再加彌成,其儀益繁。)
bīn jiàng sān děng, zhì dì yě. shòu jué biàn, jìn, zhù yuē: yǐ suì zhī zhèng, yǐ yuè zhī lìng, xián jiā ěr fú, xiōng dì jù zài, yǐ chéng jué dé, huáng gǒu wú jiāng, shòu tiān zhī qìng. zhèng yóu shàn yě. jiā zhī, fú xūn shang mèi gé, qí tā rú jiā pí biàn zhī yí. tā wèi zú hóng róng chū. chè pí biàn guān zhì yán, rù yú fáng. zhǔ rén zàn zhě chè zhī.
賓降三等,(至地也。)受爵弁,進,祝曰:「以歲之正,以月之令,咸加爾服,兄弟具在,以成厥德,黃耇無疆,受天之慶。」(正猶善也。)加之,服纁裳韎韐,其他如加皮弁之儀。(他謂卒紘容出。)徹皮弁、冠、櫛、筵,入於房。(主人贊者徹之。)
yán yú hù xī, nán miàn. yán zhǔ rén zhī zàn yě. zàn zhě xǐ yú fáng zhōng, cè zhuó lǐ, jiā sì, fù zhī, miàn yè. bīn yī guān zhě jiù yán, yán xī nán miàn. bīn shòu lǐ yú hù dōng, yán qián běi miàn, cí yuē: gān lǐ wéi hòu, jiā jiàn lìng fāng, bài shòu jì zhī, yǐ dìng ěr xiáng, chéng tiān zhī xiū, shòu kǎo bù wàng. jiā, shàn yě. jiā jiàn wèi pú hǎi. fāng, xiāng. bù wàng, zhǎng yǒu lìng míng. guān zhě yán xī bài, shòu zhì, bīn dōng miàn dá bài. yán xī bài, nán miàn bài yě. bīn hái, dá bài yú xī xù zhī wèi. dōng miàn zhě, míng chéng rén yǔ wèi lǐ, yì yú dá zhǔ rén.
筵於戶西,南面。(筵主人之贊也。)贊者洗於房中,側酌醴,加柶,覆之,面葉。賓揖冠者就筵,筵西南面。賓受醴於戶東,筵前北面,辭曰:」甘醴惟厚,嘉薦令芳,拜受祭之,以定爾祥,承天之休,壽考不忘。」(嘉,善也。嘉薦謂脯醢。芳,香。不忘,長有令名。)冠者筵西拜,受觶,賓東面答拜。(筵西拜,南面拜也。賓還,答拜於西序之位。東面者,明成人與為禮,異於答主人。)
guān zhě diàn zhì yú jiàn dōng, jiàng yán, běi miàn zuò, qǔ pú, jiàng zì xī jiē, shì dōng bì, běi miàn jiàn yú mǔ. jiàn dōng, jiàn zuǒ yě. shì dōng bì zhě, chū wéi mén yě. shí mǔ zài wéi mén zhī wài. fù rén rù miào yóu wéi mén yě. mǔ bài shòu, zi bài sòng, mǔ yòu bài. fù rén yú zhàng fū, suī qí zi, yóu xiá bài zhī. ruò guān zhě mǔ bù zài, zé shǐ rén shòu pú yú xī jiē xià. bù zài, wèi jí bìng huò guī níng. shǐ rén shòu pú ér hòu guī.
冠者奠觶於薦東,降筵,北面坐,取脯,降自西階,適東壁,北面見於母。(薦東,薦左也。適東壁者,出闈門也。時母在闈門之外。婦人入廟由闈門也。)母拜受,子拜送,母又拜。(婦人於丈夫,雖其子,猶俠拜之。若冠者母不在,則使人受脯於西階下。不在,謂疾病或歸寧。使人受脯而後歸。)
bīn jiàng, zhí xī xù, dōng miàn. zhǔ rén jiàng, fù chū wèi. chū wèi, chū zhì jiē ràng shēng zhī wèi yě. guān zhě lì yú xī jiē dōng, nán miàn. bīn zì zhī, yuē: lǐ yí jì bèi, lìng yuè jí rì, zhāo gào ěr zì, yuán zì kǒng jiā, máo shì yōu yí, yí zhī yú gǔ, yǒng shòu bǎo zhī. yuē bó mǒu fǔ. bó zhòng shū jì, wéi qí suǒ dāng. yuán, yú yě. kǒng, shén yě. máo, juàn yě. yōu, suǒ yě. yú yóu wèi yě. gǔ, dà yě. bó zhòng shū jì, zhǎng yòu chēng yě. fǔ, zhàng fū zhī měi chēng. guān zhě duì. qí cí wèi wén.
賓降,直西序,東面。主人降,復初位。(初位,初至階讓升之位也。)冠者立於西階東,南面。賓字之,曰:「禮儀既備,令月吉日,昭告爾字,爰字孔嘉,髦士攸宜,宜之於嘏,永受保之。曰伯某甫。」伯仲叔季,惟其所當。(爰,於也。孔,甚也。髦,雋也。攸,所也。於猶為也。嘏,大也。伯仲叔季,長幼稱也。甫,丈夫之美稱。)冠者對。(其辭未聞。)
bīn chū, zhǔ rén sòng yú miào mén wài. guān zhě jiàn yú xiōng dì, xiōng dì zài bài, guān zhě dá bài. jiàn zàn zhě xī miàn bài, yì rú zhī. rù jiàn gū zǐ rú jiàn mǔ. rù, rù qǐn mén. bù jiàn mèi, bēi yě.
賓出,主人送於廟門外。冠者見於兄弟,兄弟再拜,冠者答拜。見贊者西面拜,亦如之。入見姑姊如見母。(入,入寢門。不見妹,卑也。)
nǎi lǐ bīn yǐ yī xiàn zhī lǐ. yī xiàn zhě, zhǔ rén xiàn bīn ér yǐ, jí yàn. wú yà xiàn zhě xiàn cù chóu, bīn yǔ zhǔ rén gè liǎng jué ér lǐ chéng. zhǔ rén chóu bīn shù bó lì pí. yǐn bīn kè ér cóng zhī yǐ cái huò yuē chóu. shù bó, shí duān. lì pí, liǎng lù pí yě. zàn zhě jiē yǔ, zàn guān zhě wèi jiè. zàn zhě, zhòng bīn yě. jiē yǔ, yì yǐn jiǔ. jiè, bīn zhī fǔ, yǐ zàn wèi zhī, zūn zhī. bīn chū, zhǔ rén sòng yú wài mén wài, zài bài. guī bīn zǔ. yī xiàn zhī lǐ, yǒu jiàn yǒu zǔ. shǐ rén guī zhū bīn jiā. qí shēng wèi wén.
乃醴賓以一獻之禮。(一獻者,主人獻賓而已,即燕。無亞獻者獻酢酬,賓與主人各兩爵而禮成。)主人酬賓束帛、儷皮。(飲賓客而從之以財貨曰酬。束帛,十端。儷皮,兩鹿皮也。)贊者皆與,贊冠者為介。(贊者,眾賓也。皆與,亦飲酒。介,賓之輔,以贊為之,尊之。)賓出,主人送於外門外,再拜。歸賓俎。(一獻之禮,有薦有俎。使人歸諸賓家。其牲未聞。)
guān zhě yì fú, fú xuán guān, xuán duān, jué bì, diàn zhì jiàn yú jūn. suì yǐ zhì jiàn yú xiāng dài fū, xiāng xiān shēng. yì fú bù cháo fú zhě, fēi cháo shì yě. zhì, zhì yě. xiāng xiān shēng, xiāng zhōng lǎo rén wèi qīng dài fū zhì shì zhě.
冠者易服,服玄冠,玄端,爵韠,奠贄見於君。遂以贄見於鄉大夫,鄉先生。(易服不朝服者,非朝事也。贄,雉也。鄉先生,鄉中老人為卿大夫致仕者。)
fù mò ér guān, zé yǐ guān, sǎo dì ér jì yú mí. lú zhí yuē: běn fù dāng chéng zhī, bù néng chéng, gù yǐ guān ér jì zhī, ruò chéng zhī yǐ. yǐ jì ér jiàn bó fù shū fù, ér hòu xiǎng guān zhě. lú zhí yuē: yǐn bīn yě. zhèng xuán yuē: xiǎng lǐ zhī. wáng sù yuē: xiōng dì yǐn guān zhě shēn.
父歿而冠,則已冠,掃地而祭於禰。(盧植曰:「本父當成之,不能成,故已冠而祭之,若成之矣。」)已祭而見伯父、叔父,而後饗冠者。(盧植曰:」飲賓也。」鄭玄曰:「享禮之。」王肅曰:」兄弟飲冠者身。」)
zēng zǐ wèn yuē: jiāng guàn zi, guān zhě zhì, yī ràng ér rù, wén yǒu qí cuī dà gōng zhī sàng, rú zhī hé? guān zhě, bīn jí zàn zhě. kǒng zǐ yuē: nèi sàng zé fèi. wài sàng zé guān ér bù lǐ, chè zhuàn ér sǎo, jí wèi ér kū, rú guān zhě wèi zhì zé fèi. nèi sàng, tóng mén yě. bù lǐ, bù lǐ zi yě. qí fèi zhě, sàng chéng fú, yīn sàng guān yǐ. ruò jiāng guàn zi, wèi jí qī rì, ér yǒu qí cuī dà gōng xiǎo gōng zhī sàng, zé yīn sàng fú ér guān. fèi jí lǐ ér yīn sàng guān, jù chéng rén zhī fú yě. jí, zhì yě. chú sàng bù gǎi guān hū? kǒng zǐ yuē: tiān zǐ cì zhū hóu dài fū miǎn biàn fú yú tài miào, guī shè diàn, fú cì fú, yú sī hū yǒu guān jiào, wú guān lǐ.
曾子問曰:「將冠子,冠者至,揖讓而入,聞有齊縗大功之喪,如之何?」(冠者,賓及贊者。)孔子曰:「內喪則廢。外喪則冠而不醴,徹饌而掃,即位而哭,如冠者未至則廢。(內喪,同門也。不醴,不醴子也。其廢者,喪成服,因喪冠矣。)若將冠子,未及期日,而有齊縗、大功、小功之喪,則因喪服而冠。」(廢吉禮而因喪冠,俱成人之服也。及,至也。)」除喪不改冠乎?」孔子曰:「天子賜諸侯大夫冕弁服於太廟,歸設奠,服賜服,於斯乎有冠醮,無冠醴。」
yì yuē: guān zhě biǎo chéng rén zhī róng, zhèng zūn bēi zhī xù, ér lìng mǔ xiōng gū zǐ yǔ zhī jiāo bài, qǐ fēi hùn xiáo zhǎng yòu, dú luàn rén lún zhě hū? suǒ yán dá bài zhī wén, wèi bì zhōu gōng zhī zhǐ. dōng zhōu shuāi mò, wáng shì yǐ bēi, zhū hóu yú tiě, xuē qù diǎn fǎ, zhòng yǐ qín huáng dàng miè, shí wú yī cún. kuàng fù biān duàn jiǎn dù, chuán xiě é miù, xiān rú zhù shì, bù jiā cān xiáng, suì lìng hòu xué, yǒu suǒ yí wù. yòu àn jiǔ bài zhī yí, sù bài, jīn yī yě. zūn shǔ xīn qí bèi lǐ, niàn qí chéng rén, yǐ yī shì jìng, zài lǐ fēi shuǎng, biàn tóng pǐ dí, qiè wèi bù rán. běn zhì guān lǐ, zhèng zhǎng yòu zhī xù. zhèng kāng chéng zhù yún xīn qí chéng rén yǔ wèi lǐ, ruò lìng mǔ xiōng jiāo bài, qǐ fēi chóng xū ér sǔn qí shí.
議曰:冠者表成人之容,正尊卑之序,而令母兄姑姊與之交拜,豈非混淆長幼,黷亂人倫者乎?所言答拜之文,未必周公之旨。東周衰末,王室已卑,諸侯逾僣,削去典法,重以秦皇盪滅,十無一存。況復編斷簡蠹,傳寫訛謬,先儒注釋,不加參詳,遂令後學,有所疑誤。又按九拜之儀,肅拜,今揖也。尊屬欣其備禮,念其成人,以揖示敬,在理非爽,便同匹敵,竊謂不然。(本制冠禮,正長幼之序。鄭康成注云」忻其成人與為禮」,若令母兄交拜,豈非崇虛而損其實。)
hòu hàn hé xiū guān yí yuē zhì yún: jiāng guàn zi zhě jù yì guān. guān zhě fù xiōng ruò zhū fù zōng zú zhī zūn zhě yī rén wèi zhǔ, zhǔ rén gào suǒ sù jìng liáo yǒu yī rén wèi guān bīn. bì zì gào qí jiā, gào yuē:' mǒu zhī zǐ mǒu ruò dì mǒu zhǎng yǐ, jiāng jiā guàn yú shǒu, yuàn wú zi jiào zhī.' bīn jì xǔ, zhǔ rén zì dìng jí rì. xiān guān yī rì, sù gào bīn yuē:' qǐng yǐ míng rì xíng shì.' bīn yuē:' gǎn bù cóng mìng.' zhǔ rén sǎ sǎo, nèi wài jiē sù. zhí shì zhě yú liǎng yíng jiān, wèi guān zhě shè běi xiāng yán, yòu shè bīn dōng xiāng yán, liǎng yán xiāng jiē. shòu guàn yǐ qiè qì shè yú liǎng yán. yòu shè zūn jué yú dōng fāng. guān zhě rú cháng fú, dài mìng yú fáng. sù xìng, bīn dào, yíng yán yī ràng rú cháng. zuò dìng, zhí shì bái:' qǐng xíng shì.' zhǔ rén guì gào bīn yuē:' qǐng láo wú zi.' bīn guì dá yuē:' jìng nuò.' bīn qǐ, lì xī xù, dōng miàn tīng mìng xíng lǐ. guān zhě xìng, xī xiāng bài bīn, bīn dá bài qì, mìng jiù yán. bīn zhǔ gè hái zuò, guān zhě běi xiāng yán zuò, fú. bīn guì yuē:' wú zi zhī shǐ, qǐng jiāng mìng.' zhǔ rén guì dá yuē:' láo wú zi.' bīn qǐ, jiù dōng xiāng yán. zhí shì zhě zhí jué, guì xiàng guān zhě zhù yuē:' lìng yuè jí rì, shǐ jiā yuán fú, qì ěr yòu zhì, shùn ěr chéng dé, shòu kǎo wéi qí, jiè ěr jǐng fú.' guān zhě jí zuò, bīn guì jiā guàn qì, guān zhě zhí jué lèi dì, rán hòu cuì jiǔ, qì, bīn xìng, fù hái běn zuò, zhǔ rén yì qǐ, nǎi jù zuò. guān zhě hái fáng, zì zhěng shì, chū bài fù, fù wèi qǐ, ruò zhū fù qún cóng fù jí xiōng yīng dá bài zhě, dá bài rú cháng. rù bài mǔ, mǔ dá bài. qí yú xiōng dì gū zǐ mèi, jiē xiāng bài rú cháng. zhǔ rén mìng guān zhě chū, gèng shè chóu wèi quàn, nǎi bà. yì rì yǒu jì shì bái gào zǔ kǎo zhě, zì rú jiù jì lǐ cháng yí.
後漢何休冠儀約制云:「將冠子者具衣冠。冠者父兄若諸父宗族之尊者一人為主,主人告所素敬僚友一人為冠賓。必自告其家,告曰:'某之子某若弟某長矣,將加冠於首,願吾子教之。'賓既許,主人自定吉日。先冠一日,宿告賓曰:'請以明日行事。'賓曰:'敢不從命。'主人灑掃,內外皆肅。執事者於兩楹間,為冠者設北鄉筵,又設賓東鄉筵,兩筵相接。授冠以篋器設於兩筵。又設樽爵於東方。冠者如常服,待命於房。夙興,賓到,迎延揖讓如常。坐定,執事白:'請行事。'主人跪告賓曰:'請勞吾子。'賓跪答曰:'敬諾。'賓起,立西序,東面聽命行禮。冠者興,西鄉拜賓,賓答拜訖,命就筵。賓主各還坐,冠者北鄉筵坐,伏。賓跪曰:'吾子之使,請將命。'主人跪答曰:'勞吾子。'賓起,就東鄉筵。執事者執爵,跪向冠者祝曰:'令月吉日,始加元服,棄爾幼志,順爾成德,壽考維祺,介爾景福。'冠者即坐,賓跪加冠訖,冠者執爵酹地,然後啐酒,訖,賓興,復還本坐,主人亦起,乃俱坐。冠者還房,自整飾,出拜父,父為起,若諸父、群從父及兄應答拜者,答拜如常。入拜母,母答拜。其餘兄弟姑姊妹,皆相拜如常。主人命冠者出,更設酬為勸,乃罷。異日有祭事白告祖考者,自如舊祭禮常儀。」
jìn wáng kān guān lǐ yí yún: yǒng píng yuán nián huì dì shí. zhēng yuè wù zǐ, guān zhōng wài sì sūn. lì yú bù guǎng lǐ shě zhī zuò jiē, shè yī xí yú dōng xiāng. yǐn guān zhě yǐ zhǎng yòu cì yú xí nán, dōng shàng. bīn zōng rén lì yú xī xiāng, dōng miàn nán shàng. kān lì yú dōng xuān xī, nán miàn xī shàng. chén yuán fú yú xí shàng. zōng rén zhí yí, yǐ cì hū guān zhě, gè yīng yuē' nuò'. zōng rén shēn jiè zhī yuē:' yǐ suì zhī zhèng, yǐ yuè zhī lìng, xiōng dì jù lái, xián jiā ěr fú, qì ěr yòu zhì, shùn ěr chéng dé, jìng shèn wēi yí, wéi rén zhī zé, shòu kǎo wéi qí, yǒng shòu jǐng fú.' guān zhě gāo guì ér guān, gè zì zhe bù. xìng, zài bài, cóng lì yú bīn, nán shàng. zhuó sì bēi jiǔ, gè bài jiào ér yǐn. shì qì, shàng táng, xiàng yù shǐ fǔ jūn zài bài. qì, guān zhě jiē dōng miàn zuò, rú cháng yàn lǐ shí. bīn zōng rén dōng píng wáng lóng shū zuò wáng xún dào ān wáng yè jiàn shǐ. cǐ jiē gǔ lǐ yě, dàn yǐ yì zhēn zhuó, cóng qí jiǎn zhě ěr.
晉王堪冠禮儀云:「永平元年(惠帝時。)正月戊子,冠中外四孫。立於步廣里舍之阼階,設一席於東廂。引冠者以長幼次於席南,東上。賓宗人立於西廂,東面南上。堪立於東軒西,南面西上。陳元服於席上。宗人執儀,以次呼冠者,各應曰'諾'。宗人申誡之曰:'以歲之正,以月之令,兄弟具來,咸加爾服,棄爾幼志,順爾成德,敬慎威儀,惟人之則,壽考維祺,永受景福。'冠者高跪而冠,各自著布。興,再拜,從立於賓,南上。酌四杯酒,各拜醮而飲。事訖,上堂,向御史府君再拜。訖,冠者皆東面坐,如常燕禮時。賓宗人東平王隆叔祚、王循道安、王業建始。此皆古禮也,但以意斟酌,從其簡者耳。」
dà táng zhì, rú kāi yuán lǐ.
大唐制,如開元禮。
dà gōng xiǎo gōng mò guān yì zhōu jìn
大功小功末冠議(周 晉)
zhōu zhì, dà gōng zhī mò, kě yǐ guàn zi jià zi. fù xiǎo gōng zhī mò, kě yǐ guàn zi jià zi, kě yǐ qǔ fù. jǐ suī xiǎo gōng, jì zú kū, kě yǐ guān, kě yǐ qǔ qī. xià shāng zhī xiǎo gōng zé bù kě. cǐ jiē wèi kě yǐ yòng jí lǐ zhī shí. fù dà gōng zú kū, ér kě guàn zi jǐ dà gōng zú kū, ér kě yǐ guān yǐ.
周制,「大功之末,可以冠子、嫁子。父小功之末,可以冠子、嫁子,可以娶婦。己雖小功,既卒哭,可以冠,可以娶妻。下殤之小功則不可。」(此皆謂可以用吉禮之時。父大功卒哭,而可冠子;己大功卒哭,而可以冠矣。)
jìn fù chún nán yuē: àn zá jì běn wén, jǐ zài xiǎo gōng zé dé guān, zài dà gōng bù dé guān yě. zhèng shì yún' jǐ dà gōng zú kū kě yǐ guān', yǔ běn wén bù tóng, hé xié? yòu yào jì bù jiàn jǐ guān, bù zhī jǐ guān dāng zài hé tiáo? hè xún dá yuē: lǐ yún' dà gōng xiǎo gōng zhī mò, kě yǐ guān qǔ', dào fù wèi zi xián, dàn shī yú zi, bù shī yú jǐ. gù xià yán' jǐ suī xiǎo gōng', zhe jǐ yǔ zi yì tóng yě. jù tóng zé dà gōng zhī mò, jǐ kě yǐ guān. yǐ lǐ tuī zhī, zhèng zì yīng ěr, fēi wèi yǔ běn wén bù tóng. yào jì bù jiàn jǐ guān, zhí shì wén jù tuō ěr.
晉傅純難曰:「按雜記本文,己在小功則得冠,在大功不得冠也。鄭氏雲'己大功卒哭可以冠',與本文不同,何邪?又要記不見己冠,不知己冠當在何條?」賀循答曰:「禮雲'大功小功之末,可以冠娶',道父為子嫌,但施於子,不施於己。故下言'己雖小功',著己與子亦同也。俱同則大功之末,己可以冠。以理推之,正自應爾,非為與本文不同。要記不見己冠,直是文句脫耳。」
gāo sōng wèn fàn wāng yuē: àn xiǎo gōng zhī mò, kě yǐ guàn zi jǐ suī xiǎo gōng, zú kū kě yǐ guān. ér zhèng sūn èr jiā zhù, bìng yún' jǐ dà gōng zú kū kě yǐ guān'. qiú zhī yú lǐ, wú kě guān zhī wén. fàn wāng dá yuē:' dà gōng zhī mò, kě yǐ guàn zi'. cǐ yú zi, yǐ wèi wú fú. yòu yún' fù xiǎo gōng kě yǐ guàn zi', yí yǔ shàng zhāng, jù yǒu' mò' yǔ. tè yú xià yán,' jǐ suī xiǎo gōng, zú kū kě yǐ guān', shì wèi xiǎo gōng zú kū, jiē de xíng guān qǔ zhī shì yě. dài fū sān yuè ér zàng, zàng ér hòu yú, yú ér hòu zú kū, shì wèi fù suī xiǎo gōng, zi fú jǐn yě. dà gōng xǔ guān hūn, zé xiǎo gōng biàn wú suǒ bù kě yě. gāo sōng zhòng wèn fàn wāng yuē: xià shāng xiǎo gōng zé bù kě, ér yún xiǎo gōng zhī mò kě yǐ guān hūn hé? fàn wāng zhòng dá yuē: xià shāng xiǎo gōng, cǐ shì zhōu fú zhī xià shāng, bù kě yǐ fú qīng ér ēn shū yě.
高崧問范汪曰:「按小功之末,可以冠子;己雖小功,卒哭可以冠。而鄭、孫二家注,並雲'己大功卒哭可以冠'。求之於禮,無可冠之文。」范汪答曰:「'大功之末,可以冠子'。此於子,已為無服。又雲'父小功可以冠子',疑與上章,俱有'末'語。特於下言,'己雖小功,卒哭可以冠',是為小功卒哭,皆得行冠娶之事也。大夫三月而葬,葬而後虞,虞而後卒哭,是為父雖小功,子服盡也。大功許冠婚,則小功便無所不可也。」高崧重問范汪曰:」下殤小功則不可,而雲小功之末可以冠婚何?」范汪重答曰:「下殤小功,此是周服之下殤,不可以服輕而恩疏也。」
huò yuē: yīn sàng ér guān, yì lǐ zhī míng wén, hé yǐ fù yú dà gōng xiǎo gōng sàng zhōng, měi yán guān hū? dá yuē: zài sàng, guān ér yǐ, bù xíng guān lǐ yě. yú dà gōng xiǎo gōng zhī mò, gù kě xíng guān lǐ. yīn sàng ér guān, yǔ bèi xíng guān lǐ shū yě.
或曰:「因喪而冠,亦禮之明文,何以復於大功小功喪中,每言冠乎?」答曰:「在喪,冠而已,不行冠禮也。於大功小功之末,故可行冠禮。因喪而冠,與備行冠禮殊也。」
huò wèn zhě yuē: lǐ:' dà gōng zhī mò, kě yǐ guàn zi jià zi. fù xiǎo gōng zhī mò, kě yǐ guàn zi jià zi, kě yǐ qǔ fù. jǐ suī xiǎo gōng, jì zú kū kě yǐ qǔ qī.' àn jīng dà gōng zhī mò, suī yún kě yǐ guàn zi jià zi, bù yán jǐ kě yǐ guān, ér zhèng shì zhù yún' jǐ dà gōng zú kū ér kě yǐ guān'. wèi jiě. jīng yòu yún' dà gōng zhī mò', ér zhù yún' zú kū', bù zhī cǐ yán mò, biàn shì zú kū, wèi fēi zú kū xié? dá yuē: jì yún' dà gōng zhī mò kě yǐ guàn zi jià zi', ér zhù yòu yún' jǐ dà gōng zú kū ér kě yǐ guān, xiǎo gōng zú kū ér kě yǐ guān qǔ qī' zhě, guān ér hòu qǔ, jīn jì yún guān jià qí zi, zé yú wén bù dé fù zì zhe jǐ guān, gù zhù jiā hé ér míng zhī. yǐ xiǎo gōng dé qǔ qī, zé dà gōng yì kě yǐ dé guān, guān qīng hūn zhòng, gù dà gōng zhī mò dé zì guān, xiǎo gōng zhī mò dé zì qǔ, yǐ jì wén bù bèi, gù zhù jiān míng zhī. zhù zhī yǒu cǐ bǐ. lǐ, sān yuè jì zàng, zú kū, yú xiǎo gōng zé yú yǒu èr yuè, shì mò yě. yú dà gōng zé zhèng sān fēn zhī yī, biàn wèi zhī mò, yì cháng yǐ yí zhī. rán zhèng shì zhù sàng fú jīng yún,' zàng, sàng zhī dà shì', jì bì, gù wèi zhī mò xié?
或問者曰:「禮:'大功之末,可以冠子、嫁子。父小功之末,可以冠子、嫁子,可以娶婦。己雖小功,既卒哭可以娶妻。'按經大功之末,雖雲可以冠子、嫁子,不言己可以冠,而鄭氏注云'己大功卒哭而可以冠'。未解。經又雲'大功之末',而注云'卒哭',不知此言末,便是卒哭,為非卒哭邪?」答曰:」記雲'大功之末可以冠子嫁子',而注又雲'己大功卒哭而可以冠,小功卒哭而可以冠娶妻'者,冠而後娶,今既雲冠嫁其子,則於文不得復自著己冠,故注家合而明之。以小功得娶妻,則大功亦可以得冠,冠輕婚重,故大功之末得自冠,小功之末得自娶,以記文不備,故注兼明之。注之有此比。禮,三月既葬,卒哭,於小功則餘有二月,是末也。於大功則正三分之一,便謂之末,意常以疑之。然鄭氏注喪服經雲,'葬,喪之大事',既畢,故謂之末邪?」
zhòng wèn yuē: shěng jí shēn shì zhù yì, shén wèi yǔn yě. rán pū yóu yǒu suǒ wèi liǎo. lǐ xiǎo gōng zú kū kě yǐ qǔ zhě, hūn lǐ' qǔ fù zhī jiā sān rì bù jǔ lè', míng hūn suī shǔ jí, ér yǒu sì qīn zhī gǎn xiǎo gōng yú sàng, bù zhòng zǔ kǎo zhī sī, gù kě yǐ qǔ yě. dà gōng kě guān, yóu yǒu yí yān. fū jí lǐ jiāng shì, bì xiān shì bīn, rán hòu chéng lǐ. dà gōng zhī mò kě yǐ guān jià qí zi zhě, yǐ jǐ dà gōng zhī mò, yú zi zé xiǎo gōng fú yǐ guò bàn, qíng jiàng jì shū, rì suàn jìn yuǎn, gù zi kě yǐ xíng jí shì. zhì yú jǐ shēn, qīn yǒu gōng bù zhòng zhì, yuè shù shàng jìn, ér biàn shì qīn zhòng zhī fú, xíng qīng jí zhī lǐ, yú cǐ chēng qíng, wú nǎi báo xié? qiě fēi lǐ zhèng wén, chū zì zhù yì ěr. ruò yǒu guǎng bǐ, xiǎng néng míng lì yǐ gào zhī. dá yuē: qí cuī zhī sàng, zé guān hūn jiē fèi. dà gōng zé fèi hūn ér xíng guān, guān jí qīng ér hūn jí zhòng gù yě. guān jí qīng gù xíng zhī yú dà gōng zhī mò, hūn jí zhòng gù xíng zhī yú xiǎo gōng zhī yú. dàn yǐ dà gōng mò yún kě yǐ guàn zi, ér zì zhe jǐ guān zhī wén bù biàn. xián zhě yǐ sān yú fǎn zhī, tuī xiǎo gōng dé zì qǔ, zé dà gōng dé zì guān. yǐ shēn yǒu gōng fú, yuè shù shàng jìn, shì qīn zhòng zhī fú, xíng qīng jí zhī shì. jīn zhèng yǐ xiǎo gōng dà gōng zhī mò, jù de xíng jí lǐ, gù shī qīng jí yú zhòng mò, xíng zhòng jí yú qīng yú. zhòng fú bù kě yǐ xíng zhòng jí, gù xǔ qí qīng zhě qīng fú kě yǐ tōng zhòng jí, gù yīn de xíng zhī. ruò dà gōng zhī guān, zé xíng jí guān zhī lǐ ér fǎn sàng fú. ruò fú zài qí cuī, bù de xíng jí, zé yīn sàng ér guān, yǐ guān lǐ guì jí, bù kě yú shí. ér qí cuī zhī fú chóng zhòng, zé dà gōng zhī mò chà qīng, qīng zé xíng yǐ jí, zhòng zé yīn yǐ xiōng yě.
重問曰:「省及申釋注意,甚為允也。然仆猶有所未了。禮小功卒哭可以娶者,婚禮'娶婦之家三日不舉樂',明婚雖屬吉,而有嗣親之感;小功餘喪,不重祖考之思,故可以娶也。大功可冠,猶有疑焉。夫吉禮將事,必先筮賓,然後成禮。大功之末可以冠嫁其子者,以己大功之末,於子則小功服已過半,情降既殊,日算浸遠,故子可以行吉事。至於己身,親有功布重製,月數尚近,而便釋親重之服,行輕吉之禮,於此稱情,無乃薄邪?且非禮正文,出自注義耳。若有廣比,想能明例以告之。」答曰:「齊縗之喪,則冠婚皆廢。大功則廢婚而行冠,冠吉輕而婚吉重故也。冠吉輕故行之於大功之末,婚吉重故行之於小功之餘。但以大功末雲可以冠子,而自著己冠之文不便。賢者以三隅反之,推小功得自娶,則大功得自冠。以身有功服,月數尚近,釋親重之服,行輕吉之事。今正以小功大功之末,俱得行吉禮,故施輕吉於重末,行重吉於輕餘。重服不可以行重吉,故許其輕者;輕服可以通重吉,故因得行之。若大功之冠,則行吉冠之禮而反喪服。若服在齊縗,不得行吉,則因喪而冠,以冠禮貴及,不可逾時。而齊縗之服崇重,則大功之末差輕,輕則行以吉,重則因以凶也。」
nǚ jī zhōu
女笄(周)
zhōu zhì, nǚ zǐ xǔ jià, jī ér lǐ zhī, chēng zì. xǔ jià, yǐ shòu nà zhēng lǐ yě. jī nǚ lǐ yóu guān nán yě, shǐ zhǔ fù nǚ bīn zhí qí lǐ. zǔ miào wèi huǐ, jiào yú gōng gōng sān yuè zǔ miào yǐ huǐ, zé jiào yú zōng shì. zǔ miào, nǚ gāo zǔ wèi jūn zhě zhī miào, yǐ yǒu sī má zhī qīn, jiù zūn zhě zhī gōng jiào zhī yě. jiào yǐ fù dé fù yán fù róng fù gōng. zōng shì, dà zōng zi zhī jiā. gōng yáng chuán: fù rén xǔ jià, jī ér zì zhī, sǐ zé yǐ chéng rén zhī sàng mái zhī. wèi bù wèi shāng yě. lǔ xī gōng jiǔ nián, bó jī zú shì. zá jì: nǚ suī wèi xǔ jià, nián èr shí ér jī, lǐ zhī, fù rén zhí qí lǐ. suī wèi xǔ jià, nián èr shí yì wèi chéng rén yǐ. lǐ zhī, zhuó yǐ chéng zhī. yán fù rén zhí qí lǐ, míng fēi xǔ jià zhī jī. jiǎ gōng yàn yún: xǔ jià jī, dāng shǐ zhǔ fù duì nǚ bīn zhí qí lǐ, qí yí rú guān nán yě. yòu xǔ jià zhě yòng lǐ lǐ zhī, bù xǔ jià zhě, dāng yòng jiǔ jiào zhī, jìng qí zǎo dé lǐ. yàn zé quán shǒu. jì jī zhī hòu qù zhī yě, yóu ruò nǚ yǒu tuǒ jì yě. quán yīn jù yuán qiè. tuǒ, dīng guǒ qiè.
周制,女子許嫁,笄而醴之,稱字。(許嫁,已受納徵禮也。笄女禮猶冠男也,使主婦、女賓執其禮。)祖廟未毀,教於公宮三月;祖廟已毀,則教於宗室。(祖廟,女高祖為君者之廟,以有緦麻之親,就尊者之宮教之也。教以婦德、婦言、婦容、婦功。宗室,大宗子之家。)公羊傳:「婦人許嫁,笄而字之,死則以成人之喪埋之。」(謂不為殤也。魯僖公九年,伯姬卒是。)雜記:「女雖未許嫁,年二十而笄,禮之,婦人執其禮。」(雖未許嫁,年二十亦為成人矣。禮之,酌以成之。言婦人執其禮,明非許嫁之笄。賈公彥云:「許嫁笄,當使主婦對女賓執其禮,其儀如冠男也。又許嫁者用醴禮之,不許嫁者,當用酒醮之,敬其早得禮。」)燕則鬈首。(既笄之後去之也,猶若女有鬌紒也。鬈音巨員切。鬌,丁果切。)