strong lǐ shí wǔ yán gé shí wǔ jí lǐ shí sì strong
禮十五 沿革十五 吉禮十四
gào lǐ shāng zhōu wèi dōng jìn liáng dà táng
告禮(商 周 魏 東晉 梁 大唐)
gǔ zhě tiān zǐ jiāng xún shòu, bì xiān gào yú zǔ, mìng shǐ gào qún miào jí shè jì qí nèi míng shān dà chuān. qī yuè ér biàn. qīn gào yòng shēng, shǐ gào yòng bì. zi sī zhī yǔ.
古者天子將巡狩,必先告於祖,命史告群廟及社稷、圻內名山大川。七月而遍。親告用牲,史告用幣。(子思之語。)
shāng tāng jiāng fá jié, gào tiān yún: yú xiǎo zi lǚ lǚ, tāng míng. gǎn yòng xuán mǔ, gǎn zhāo gào yú huáng huáng hòu dì, shāng shàng bái, wèi biàn xià lǐ, gù yòng xuán mǔ. yǒu zuì bù gǎn shè, dì chén bù bì, jiǎn zài dì xīn. yán jié jū dì chén zhī wèi, zuì guò bù gǎn yǐn bì, yǐ jiǎn zài tiān xīn. zhèn gōng yǒu zuì, wú yǐ wàn fāng, wàn fāng yǒu zuì, zuì zài zhèn gōng.
商湯將伐桀,告天云:「余小子履(履,湯名。)敢用玄牡,敢昭告於皇皇后帝,(商尚白,未變夏禮,故用玄牡。)有罪不敢赦,帝臣不蔽,簡在帝心。(言桀居帝臣之位,罪過不敢隱蔽,已簡在天心。)朕躬有罪,無以萬方,萬方有罪,罪在朕躬。」
zhōu zhì, tiān zǐ jiāng chū, lèi hū shàng dì, zào hū mí. tài zhù gào tǔ yòng shēng bì. zhèng xuán yún: shēng dāng wèi zhì. wáng sù yún: qīn gào yǐ shēng, yǒu diàn gù yě. shǐ zhù shǐ yòng bì. yòu yún: jí zé yòng shēng, xiōng zé yòng bì.
周制,天子將出,類乎上帝,造乎禰。太祝告土用牲幣。(鄭玄云:「牲當為制。」王肅云:「親告以牲,有奠故也。使祝史用幣。」又云:「吉則用牲,凶則用幣。」)
wèi shàng shū xuē tì zòu: liáng zhōu cì shǐ suǒ shàng líng mìng ruì tú, dāng xià luò yáng liú tái, shǐ tài wèi jiào gào tài zǔ wén zhāo huáng hòu miào. bó shì qín jìng yì yuē: líng mìng ruì tú kě sì tiān huáng dà dì wǔ jīng zhī dì yú luò yáng, sì nán jiāo suǒ jì, jì qì, fèng gào cè wén, pú hǎi jiǔ, gào tài zǔ miào. cáng cè yú shí hán. shàng shū zòu yuē: qín jìng yì dāng qiǎn jiān tài wèi gào cí, yǐ wǔ huáng dì cóng wǔ jīng yǐ shàng liù zuò. yú zhòng shén jiē bù shè shēng yòng rú jiāo jì. míng dì zhào: měi sì tiān zhé yǐ dì pèi, jīn bù dì pèi yé? shàng shū zòu: sūn qīn yì:' zhōu lǐ sì tiān nán jiāo, wú dì pèi zhī wén, dà wèi shòu chán, yīn hàn sì tiān yǐ dì pèi, cǐ wèi zhēng yuè nán jiāo cháng sì yě. jīn gào líng ruì, bù xū yǐ dì pèi.' wáng sù yì:' lǐ, yǒu shì yú wáng fù, zé yǐ wáng mǔ pèi, bù jiàng yú sì shí cháng sì ér bù pèi yě. qiě fú wǔ jīng zhī dì, fēi zhòng yú dì, jīn fèng jiā ruì yǐ gào, ér dì dú què, yú yì wèi tōng. yǐ dì pèi tiān, yú yì zhèng yí.' zhào yuē: sì tiān yǐ dì pèi, cǐ jì zhèng yì, jīn gào ruì jì yú wǔ jīng zhī dì, zé dì bù dé què yě. yòu zhào yuē: gào huáng tiān jí wǔ jīng, jīn cè wén zhōng dōu bù jiàn wǔ jīng zhī dì, yì hé yǐ yé? shàng shū zòu: cè wén, shì zhōng wéi dàn suǒ zuò. wén zhōng' huáng huáng hòu dì', jí wǔ jīng zhī dì. xī shùn shòu chán, gào tiān yún' huáng huáng hòu dì', yì hé wǔ jīng zhī dì. yú wén shǎo, bù kě fēn bié. kě gèng zēng wǔ jīng zì. zòu kě. qín jìng shàng gào ruì zhù wén yuē: xiào sūn huáng dì huì shǐ tài wèi chén mǒu, yǐ líng mìng ruì tú cè gào yú tiān jiāo. shì qì, jiāng nà cè yú shí hán. jǐn shǐ tài cháng chén mǒu, shuài yǒu sī yǐ pú hǎi zhǐ jiǔ, gǎn zhāo gào yú huáng zǔ wǔ huáng dì, yǐ wǔ xuān hòu biàn shì pèi, shàng xiǎng.
魏尚書薛悌奏:「涼州刺史所上靈命瑞圖,當下洛陽留台,使太尉醮告太祖、文昭皇后廟。」博士秦靜議曰:」靈命瑞圖可祀天皇大帝五精之帝於洛陽,祀南郊所祭,祭訖,奉誥冊文,脯、醢、酒,告太祖廟。藏冊於石函。」尚書奏曰:「秦靜議當遣兼太尉告祠,以武皇帝從五精以上六座。餘眾神皆不設牲用如郊祭。」明帝詔:「每祀天輒以地配,今不地配耶?」尚書奏:「孫欽議:'周禮祀天南郊,無地配之文,大魏受禪,因漢祀天以地配,此謂正月南郊常祀也。今告靈瑞,不須以地配。'王肅議:'禮,有事於王父,則以王母配,不降於四時常祀而不配也。且夫五精之帝,非重於地,今奉嘉瑞以告,而地獨闕,於義未通。以地配天,於義正宜。'」詔曰:」祀天以地配,此既正義,今告瑞祭於五精之帝,則地不得闕也。」又詔曰:「告皇天及五精,今冊文中都不見五精之帝,意何以耶?」尚書奏:「冊文,侍中韋誕所作。文中'皇皇后帝',即五精之帝。昔舜受禪,告天雲'皇皇后帝',亦合五精之帝。於文少,不可分別。可更增五精字。」奏可。(秦靜上告瑞祝文曰:「孝孫皇帝諱使太尉臣某,以靈命瑞圖冊告於天郊。事訖,將納冊於石函。謹使太常臣某,帥有司以脯醢旨酒,敢昭告於皇祖武皇帝,以武宣後卞氏配,尚饗。」)
míng dì tài hé liù nián, zhēng xī dà jiāng jūn chén yì děng yán: zhǎng ān diǎn nóng zhōng láng jiāng zhāng liè shū yán,' suǒ bù rén zuǒ xiān, yǔ hòu yú dì dé yù yìn'. chén jīn jǐn qiǎn xià yù sòng. zhào: tuī yuán fú ruì, yǒu gǎn ér zhì, yí yīn jì sì, diàn yú wén sī huáng hòu shén zuò qián, yǐ wèi shén líng zhī sī niàn. sàn qí cháng shì gāo táng lóng yì: àn diǎn ruì, tiān zǐ yǒu shì, bì gào zōng miào, yǐ xiàng shēng yě. fán zōng miào, zǔ zūn ér mí qīn. jì sì gào shì, jiē xiān zūn ér hòu qīn. wǎng zhě dé ruì xǐ yǐ gào zōng miào, ér diàn yú qīn miào cǐ zé gào yú zūn, diàn yú qīn, gù shì míng bǐ. wén huáng dì wén sī huáng hòu, qí wèi cí qīn yī tǐ yě. gào zhī rì, zhì míng, shǒu guān yán yú miào táng zhī ào, shè yù jǐ, jìn nán. shè xǐ yú zuò jiē dōng nán. jiǔ rén shè lǐ jiǔ yú táng. pú rén hǎi rén zhí biān pú dòu hǎi yú xǐ běi, xī miàn. gōng wèi yú zuò jiē xī nán, běi miàn. tài cháng wèi yú zuò jiē, běi miàn, chà chū gōng hòu. bǎi zhí shì xù lì yú qīng hòu. zhí xǐ shǐ zhě lì gōng xī běi, dōng miàn. zhū bó shì chà tuì. wéi biān rén dòu rén bù bài, yú jiē bài. bài qì, jiě jiàn nà lǚ. bó shì yǐn gōng, zhù dǎo guàn, shēng zì zuò jiē. bó shì lì yú gāo huáng miào shì hù wài xī, dōng miàn. zhù xiān rù shì, nán miàn. gōng rù hù nèi, xī miàn. bó shì bìng yǐn qīng guàn, cóng gōng. biān rén hǎi rén bǎi zhí shì jiē cóng shēng. bó shì yǐn shǐ zhě shēng jiē, rú zài tíng zhī wèi. qīng shòu pú yú hù wài, rù yú yán qián. hǎi rén yǐ hǎi shòu qīng, qīng bù xìng, shòu, shè yú biān běi, xìng, chū, qí shì yú tài huáng dì shì, nán miàn. zhù zhuó jiǔ, diàn biān nán. zhù dǎo gōng, bó shì yǐn shǐ zhě zhí dǐ shòu ruì xǐ yú hù. zhù xī miàn lì yú hù wài dōng, shǐ zhě hái fù wèi. gōng diàn xǐ yú jǐ dōng, xìng, fù wèi. zhù rù. gōng zài bài qǐ shǒu, xìng, lì lòu yí yī kè, gōng zhí xǐ dǐ shòu shǐ zhě hù wài. suì zào tài huáng dì wǔ huáng dì wén huáng dì, jiē rú gāo huáng, chū. lǐ bì zhī hòu, kě shǐ dū du huáng mén jiān zhū guān gào ruì yú wén sī huáng hòu qǐn táng, rú miào zhī lǐ. gāo táng lóng yòu yì: wǎng zhě dé ruì xǐ, zhù wén yuē: yú wéi wǎng zhě, kūn líng tǔ yào, tiān qiú yù xǐ jiàn yú zōng miào zhī gōng. jīn zé xī yuè zhī jīng, shēn míng tiān yì, chóng chū ruì xǐ wáng guó zhī yù, shí wèi huáng tiān hòu tǔ míng bào huáng gāo zēng zǔ wǔ wén zhī dé, dé zuò yáng yì, guāng rùn wàn guó. xiào huáng dì huì jǐn shǐ shàng gōng chén mǒu, gǎn yòng jiā jiàn lǐ jiǔ, fèng chéng ruì xǐ yǐ gào xiān líng. shàng xiǎng. qí zhù cí, wéi yuē míng bào shèng cí wén sī huáng hòu zhī dé wèi yì ěr.
明帝太和六年,征西大將軍臣懿等言:「長安典農中郎將張烈書言,'所部人左先,雨後於地得玉印'。臣今謹遣夏裕送。」詔:「推原符瑞,有感而至,宜因祭祀,奠於文思皇后神座前,以慰神靈之思念。」散騎常侍高堂隆議:「按典瑞,天子有事,必告宗廟,以象生也。凡宗廟,祖尊而禰親。祭祀告事,皆先尊而後親。往者得瑞璽以告宗廟,而奠於親廟;此則告於尊,奠於親,故事明比。文皇帝、文思皇后,其為慈親一體也。告之日,質明,守官筵於廟堂之奧,設玉幾,近南。設洗於阼階東南。酒人設醴酒於堂。脯人醢人執籩脯豆醢於洗北,西面。公位於阼階西南,北面。太常位於阼階,北面,差出公後。百執事敘立於卿後。執璽使者立公西北,東面。諸博士差退。唯籩人豆人不拜,餘皆拜。拜訖,解劍納履。博士引公,祝導盥,升自阼階。博士立於高皇廟室戶外西,東面。祝先入室,南面。公入戶內,西面。博士並引卿盥,從公。籩人、醢人、百執事皆從升。博士引使者升階,如在庭之位。卿受脯於戶外,入於筵前。醢人以醢授卿,卿不興,受,設於籩北,興,出,俟事於太皇帝室,南面。祝酌酒,奠籩南。祝導公,博士引使者執邸受瑞璽於戶。祝西面立於戶外東,使者還復位。公奠璽於幾東,興,復位。祝入。公再拜稽首,興,立漏移一刻,公執璽邸授使者戶外。遂造太皇帝、武皇帝、文皇帝,皆如高皇,出。禮畢之後,可使都督黃門兼諸官告瑞於文思皇后寢堂,如廟之禮。」(高堂隆又議:往者得瑞璽,祝文曰:「於惟往者,坤靈吐燿,天球玉璽見於宗廟之宮。今則西嶽之精,申明天意,重出瑞璽王國之域,實為皇天后土明報皇高曾祖武文之德,德祚洋溢,光潤萬國。孝皇帝諱謹使上公臣某,敢用嘉薦醴酒,奉呈瑞璽以告先靈。尚饗。」其祝辭,唯曰」明報)(聖慈文思皇后之德」為異耳。)
dōng jìn yuán dì wèi láng yá wáng, jiāng jí jí wèi gào miào, wáng dǎo shū wèn hè xún yún: huò wèi yí jì tán bài shòu tiān mìng zhě huò wèi zhí dāng chēng yì zhào qún qíng gào sì zǔ zhī miào ér xíng zhě, ruò ěr, dāng lì xíng miào. wáng jīn gù cí zūn hào, fǔ shùn qún qíng, hái yī wèi jìn gù shì. rán wèi jìn jiē bǐng mìng ér xíng, bù zhī jīn jìn xǐ dāng yún hé? xún dá yuē: yú wèi gào sì zǔ zhī miào ér xíng. shǔ shū liú xiān zhǔ chū fēng hàn wáng shí, qún chén gòng zòu shàng xūn dé, chéng yǐ jí wèi. jīn suī shì bù zhèng tóng, rán yì kě fāng lùn. dǎo yòu shū yuē: dé diāo pú shè shū yuē rú cǐ: jīng zhào shì xuān dì zǔ, zhāng jùn shì fù yě. zhì huì dì, wèi qī miào. zhì huái dì, jīng zhào fǔ jūn yīng luò. xiǎng zú xià yì shì shí. diāo hóu bù yù gào huì huái èr dì, bù zhī yú lǐ yún hé? xún dá yuē: gǔ lǐ jí hàn shì zhī chū, jiē dì dì yì miào. jí wèi dà shì, yè yú tài zǔ. gù jìn wén cháo yú wǔ gōng, hàn wén yè yú gāo miào yě. zhì guāng wǔ zhī hòu, wéi yǒu zǔ zōng liǎng miào ér yǐ. zǔ zōng liǎng miào, zhāo mù jiē gòng táng bié shì. wèi jìn yī zhī, yì wéi lì yī miào. zé yī miào zhī zhōng, gǒu zài wèi huǐ, kǒng yǒu shì zhī rì, bù dé piān yǒu bù gào. rán rén bù xiáng tài miào dìng yì, bù gǎn bì jù yù yī gǔ lǐ, wéi gào xuān dì yī miào. rén yì yǐ zǔ zōng fēi yī, qiě tài miào hé gòng, shì yǔ gǔ yì, bù dé yǐ gǔ lǐ wèi duàn.
東晉元帝為琅琊王,將即極位告廟,王導書問賀循云:「或謂宜祭壇拜受天命者;或謂直當稱億兆群情告四祖之廟而行者,若爾,當立行廟。王今固辭尊號,俯順群情,還依魏晉故事。然魏晉皆稟命而行,不知今進璽當云何?」循答曰:「愚謂告四祖之廟而行。蜀書劉先主初封漢王時,群臣共奏上勛德,承以即位。今雖事不正同,然議可方論。(導又書曰:「得刁僕射書曰如此:京兆是宣帝祖,章郡是父也。至惠帝,為七廟。至懷帝,京兆府君應落。想足下亦是識。刁侯不欲告惠懷二帝,不知於禮云何?」循答曰:「古禮及漢氏之初,皆帝帝異廟。即位大事,謁於太祖。故晉文朝於武宮,漢文謁於高廟也。至光武之後,唯有祖宗兩廟而已。祖宗兩廟,昭穆皆共堂別室。魏晉依之,亦唯立一廟。則一廟之中,苟在未毀,恐有事之日,不得偏有不告。然人不詳太廟定議,不敢必據欲依古禮,唯告宣帝一廟。人意以祖宗非一,且太廟合共,事與古異,不得以古禮為斷。」)
tài cháng wèn: jīn fēng jiàn zhū wáng, wèi gào miào bù? ruò gào, miào cè yǔ gào zhū wáng tóng yì? zhù wén tóng bù? dāng yǐ zhú cè bái jiǎn? lì shū zhuàn shū yě? bó shì sūn yù yì: àn shàng shū luò gào' wáng mìng zuò cè, yì zhù cè, wéi gào zhōu gōng qí hòu'. wèi chéng wáng yǐ guān, mìng lì zhōu gōng hòu, zuò wèi cè shū yì gào yǐ gào bó qín yě. yòu zhōu gōng qǐng mìng yú sān wáng, nǎi nà cè yú jīn téng guì zhōng. jīn fēng jiàn zhū wáng, liè tǔ shù fān, wèi cè gào miào, zhuàn shū zhú cè, zhí cè yǐ zhù, qì, cáng yú miào. jí fēng wáng zhī rì, yòu yǐ cè gào suǒ fēng zhī wáng. cè wén bù tóng. qián yǐ yán gào miào zhù wén, dāng zhú cè zhuàn shū, yǐ wèi gào miào cè, cè zhī wén jí zhù cí yě. jiù gào fēng wáng gào gǎi nián hào, gù shì, shì qì jiē dāng cáng yú miào, yǐ jiē wèi cè shū. sì shí xiǎng sì zhù wén, shì qì bù cáng, gù dàn lǐ chēng zhù wén chǐ yī, bái jiǎn lì shū ér yǐ.
太常問:「今封建諸王,為告廟不?若告,廟冊與告諸王同異?祝文同不?當以竹冊白簡?隸書篆書也?」博士孫毓議:「按尚書洛誥'王命作冊,逸祝冊,唯告周公其後'。謂成王已冠,命立周公後,作為冊書逸誥以告伯禽也。又周公請命於三王,乃納冊於金縢匱中。今封建諸王,裂土樹藩,為冊告廟,篆書竹冊,執冊以祝,訖,藏於廟。及封王之日,又以冊告所封之王。冊文不同。前以言告廟祝文,當竹冊篆書,以為告廟冊,冊之文即祝詞也。舊告封王、告改年號,故事,事訖皆當藏於廟,以皆為冊書。四時享祀祝文,事訖不藏,故但禮稱祝文尺一,白簡隸書而已。」
yòu wáng mín yì yún: zhōng cháo dà shì gào tiān dì, xiān jiāo hòu miào. xú miǎo yún: tiān zǐ jiāng chū, lèi hū shàng dì, zào hū mí. rú cǐ cì, zé yí xiān gào jiāo yě. àn yuán dì dà xìng yuán nián zhào yuē: dāng xiān gào miào, chū biàn nán jiāo, xiān rén shì ér hòu tiān lǐ, zì qīn jí zūn yé? yú xiān yún: wǔ wáng kè shāng, xiān jì hòu jiāo.
又王岷議云:「中朝大事告天地,先郊後廟。」徐邈云:」天子將出,類乎上帝,造乎禰。如此次,則宜先告郊也。」按元帝大興元年詔曰:」當先告廟,出便南郊,先人事而後天理,自親及尊耶?」虞先云:「武王克商,先祭後郊。」
hè xún yì: gào shì nán jiāo, bù dāng yòng shēng. rán xiān gào dài zǔ shì yú tài miào, fù yǒu yòng shēng, yú lǐ bù zhèng, lǐ bù yīng yǒu shēng. gào jiāo miào jiē bù yòng shēng, shēng wéi shī yú jì jí dǎo ěr. xú miǎo yòu yì yún: àn wǔ dì yǒng xī yuán nián, gào shì nán jiāo, yòng shēng. zì jiāng zuǒ yǐ lái, āi dì xìng níng zhōng jiǎn wén dì xián ān zhōng gào shì, bìng cāng bì zhì bì, gào lì tài zǐ tài sūn. miǎo yǔ fàn níng shū, wèn: gào dìng yòng shēng fǒu? lǐ, jiāo shēng zài dí sān yuè, cǐ wèi cháng sì ěr. zōng miào gào shēng, yì bù zhǎn chú huàn, rì jì bī, bù róng dé bèi. yòu lǐ, jiāo tè shēng zài dí gōng, ér jì niú wéi jù. chuán yuē' dì niú bù jí, zé bo tè shēng ér yòng zhī', rú wú fù jiǔ xún zhī bié yě. wèi jīn shēng zhì zé yòng, dāng wú yí fǒu? fàn níng dá yún: lǐ, jiāo shēng bì zài dí sān yuè. gōng yáng chuán' yǎng èr bo'. èr bo zhě, wèi běn bo yǎng èr shēng yě. dì shēng bù jí zé bo jì shēng, jì shēng bù jí zé bù jiāo. gài suǒ yǐ jìng tiān shén ér hòu rén guǐ yě. wú běn jiāo bù dí shēng zhī lǐ. shēng wéi jù yòng, fēi wú suǒ wén yě. fán gào yòng zhì bì, xiān rú yǒu míng yì yě.
賀循議:「告諡南郊,不當用牲。然先告代祖諡於太廟,復有用牲,於禮不正,理不應有牲。告郊廟皆不用牲,牲惟施於祭及禱耳。」徐邈又議云:「按武帝永熙元年,告諡南郊,用牲。自江左以來,哀帝興寧中、簡文帝咸安中告諡,並蒼璧制幣,告立太子、太孫。」(邈與范寧書,問:「告定用牲否?禮,郊牲在滌三月,此謂常祀耳。宗廟告牲,亦不展芻豢,日既逼,不容得備。又禮,郊特牲在滌宮,而稷牛唯具。傳曰'帝牛不吉,則卜特牲而用之',如無復九旬之別也。謂今牲至則用,當無疑否?」范甯答云:「禮,郊牲必在滌三月。公羊傳'養二卜'。二卜者,謂本卜養二牲也。帝牲不吉則卜稷牲,稷牲不吉則不郊。蓋所以敬天神而後人鬼也。無本郊不滌牲之禮。牲唯具用,非吾所聞也。凡告用制幣,先儒有明義也。」)
xiào wǔ dì tài yuán shí liù nián, gào yí miào diàn bì. cí bù láng fù yuàn wèn xú miǎo: yīng shè diàn fǒu? miǎo dá yuē: lǐ, jūn chū jìng, yǐ qiān miào zhǔ xíng, měi shě diàn yān. fán shì guān zōng miào, fēi bì zé jiàn, wèi yǒu bù gào ér xíng. jiāng qiān zhǔ zhī chén, yí yī gào yǐ shè diàn. yuàn nán yuē: yán yī gào shè diàn, dàn sān jiàn xiāng qù jìn, kǒng fàn chūn qiū zài zhēng zhī jī. lǐ, zhū hóu hōng jí dì xiá, zé yíng qún zhǔ guī tài zǔ miào. yòu yún' zhǔ chū miào rù miào bì bì', wú jiāng xíng shè diàn zhī wén. diàn zhòng yú bì ér wén bù jí, wú diàn míng yǐ. lǐ yòu yún:' tiān zǐ zhū hóu jiāng chū, bì yǐ bì bó pí guī gào yú zǔ mí. suì fèng yǐ chū, měi shě diàn yān, ér hòu jiù shě.' cǐ wèi suī hóu wáng zhī guì, bì yǒu zūn yě. ruò zhēng cǐ wén, shì fēi qí yù. miǎo yuē: lǐ, zhū hóu chū cháo, jì gào zǔ mí, lín xíng, yòu biàn gào. gào bù xián zài. suǒ yǐn měi shě diàn zhě, qǔ qí shū shù ruò suí yí rán, zé diàn bù wèi shù. jīn zhī gào miào, jiè chū qī yě zhì rì yòu gào, gào jiāng chū yě. yòu yuē: xīn gù liǎng miào, gè yǒu qí shì.' zuǒ zōng rén bìn yuē yǒu sī jù, qǐng shēng. jūn shēng, zhù fèng bì cóng. zhù shēng sān, yuē xiào sì hóu mǒu, gǎn yǐ jiā bì gào yú huáng kǎo, chéng miào, jiāng xǐ, gǎn gào. jūn jí zhù zài bài, xìng, zhù dǎo jūn jiàng yú zuò jiē'. xià yún' zhì yú xīn miào, yán yú hù yǒu jiān, zhù diàn bì yú jǐ dōng, jiàn pú hǎi. jūn guàn, zhuó, diàn yú jiàn xī. zhù shēng sān, yuē gǎn yòng jiā jiàn, gào yú huáng kǎo. yòu yuē xiào sì hóu mǒu, jié wèi míng jiàn, shàng xiǎng.' yòu dà dài qiān miào lǐ wén yún:' fán yǐ bì gào, jiē zhí bì ér gào. gào bì, nǎi diàn bì yú jǐ dōng. xiǎo zǎi shēng, qǔ bì, mái liǎng jiē jiān.' lǐ,' tiān zǐ zhū hóu jiāng chū, yǐ bì gào miào, suì fèng bì yǐ chū. fǎn gào shè diàn, nǎi liǎn bì ér cáng zhī liǎng jiē.' cǐ zé chū gào zhī bì, dài hòu gào ér cáng zhī. cáng zhī bì xū shì qì, wèi qì zé wèi cáng. jīn hé bù chén yú xīn miào yé? qù jiù zhī xīn, dāng jí xīn yǐ cáng bì. gù xiān diàn jǐ dōng, nǎi qǔ ér cáng zhī, fēi wèi jiù miào xū gào ér xīn miào jiān shè yě. qiě chū gào, gào jiāng yí, zhù yuē' gǎn yǐ jiā bì' hòu gào ér míng xiǎng, zhù yuē' gǎn yòng jiā jiàn'. xún cǐ èr zhù zhī chēng, zé zhī bì yě jiàn yě, gè shī yú yī miào yǐ.
孝武帝太元十六年,告移廟奠幣。祠部郎傅瑗問徐邈:「應設奠否?」邈答曰:「禮,君出境,以遷廟主行,每舍奠焉。凡事關宗廟,非幣則薦,未有不告而行。將遷主之晨,宜依告以設奠。」瑗難曰:「言依告設奠,但三薦相去近,恐犯春秋再烝之譏。禮,諸侯薨及禘祫,則迎群主歸太祖廟。又雲'主出廟入廟必蹕',無將行設奠之文。奠重於蹕而文不及,無奠明矣。禮又云:'天子諸侯將出,必以幣帛皮圭告於祖禰。遂奉以出,每舍奠焉,而後就舍。'此謂雖侯王之貴,必有尊也。若徵此文,事非其喻。」邈曰:「禮,諸侯出朝,既告祖禰,臨行,又遍告。告不嫌再。所引每舍奠者,取其疏數若隨宜然,則奠不為數。今之告廟,戒出期也;至日又告,告將出也。」又曰:「新故兩廟,各有其事。'左宗人擯曰」有司具,請升」。君升,祝奉幣從。祝聲三,曰」孝嗣侯某,敢以嘉幣告於皇考,成廟,將徙,敢告。」君及祝再拜,興,祝導君降於阼階'。下雲'至於新廟,筵於戶牖間,祝奠幣於幾東,薦脯醢。君盥,酌,奠於薦西。祝聲三,曰「敢用嘉薦,告於皇考」。又曰」孝嗣侯某,潔為明薦,尚饗」。'又大戴遷廟禮文云:'凡以幣告,皆執幣而告。告畢,乃奠幣於幾東。小宰升,取幣,埋兩階間。'禮,'天子諸侯將出,以幣告廟,遂奉幣以出。反告設奠,乃斂幣而藏之兩階。'此則初告之幣,待後告而藏之。藏之必須事訖,未訖則未藏。今何不陳於新廟耶?去舊之新,當即新以藏幣。故先奠幾東,乃取而藏之,非為舊廟虛告而新廟兼設也。且初告,告將移,祝曰'敢以嘉幣';後告而明享,祝曰'敢用嘉薦'。尋此二祝之稱,則知幣也薦也,各施於一廟矣。」
fú xì wèn: xuān hòu yí miào, wèi dàn gào dōng miào, yì gào tài miào yé? xuān hòu, jiǎn wén dì suǒ shēng mǔ, bié zài dōng miào. xú miǎo dá: cǐ wú lǐ wén. yì wèi chū chóng hào, yǐ gào tài miào. jīn zì yī bié miào zhī qiān ěr, yú tài miào wú shì. wú shì ér gào, zé jìn dú yǐ. gǔ dà shì bì gào, chū chóng jìn ér gào shì yě. jīn xǐ miào, shì zhī mò, kǒng bù dé fù gào yě.
伏系問:「宣後移廟,為但告東廟,亦告太廟耶?」(宣後,簡文帝所生母,別在東廟。)徐邈答:「此無禮文。意謂初崇號,以告太廟。今自一別廟之遷耳,於太廟無事。無事而告,則近黷矣。古大事必告,初崇進而告是也。今徙廟,事之末,恐不得復告也。」
kāng dì lì, zhǔn lǐ jiāng gǎi yuán, shàng shū xià shì yù shǐ tài cháng zhǔ zhě: diàn zhōng shǔ yīng gào miào, qí lēi lǐ guān bìng tài shǐ, zé jí rì, zhuàn zhù wén, jí zhū yīng suǒ yòng bèi bàn, fú dào fèng xíng. bó shì xú chán yì yuē: àn lǔ wén gōng zhī shū jí wèi yě, xī gōng wèi zàng. gài gǎi yuán zhī dào, yí qí qīn gào, bù yǐ sàng què. xī dài zǔ shòu zhōng, yì zài liàng àn. jì zhèng qí wèi yú tiān jiāo, bì gào chéng mìng yú fù zǔ. shì mò dà yú zhèng wèi, lǐ mò shèng yú gǎi yuán. chuán yuē: yuán, shǐ yě, shǒu yě, shàn zhī zhǎng yě. gù jūn dào zhòng yān. wèi yīng gào. shàng shū zòu: àn huì dì qǐ jū zhù, gǎi yǒng xī èr nián wèi yǒng píng yuán nián, shǐ chí jié tài wèi shí jiàn zào yú tài miào. qián cháo míng zhǔn, bù yīng gé yì. rú chán yì. chán gào wén yuē: wéi jiàn yuán yuán nián zhēng yuè rì, zi xiào céng sūn sì huáng dì huì, jǐn qiǎn shǐ chí jié jiān tài wèi mǒu guān mǒu jiǎ, gǎn zhāo gào yú huáng zǔ gāo zǔ xuān huáng dì, huì yǐ miǎo shēn, shǔ yīng míng mìng, wèi zhào rén zhǔ. wéi shén qì zhī zhòng, sù yè zhī lì. fū shǒu yuán zhèng wèi, gǎi wù chéng tiān, xiān wáng zhī diǎn xíng, jiàn guó zhī dà lǐ. jīn gǎi xián kāng bā nián, wèi jiàn yuán yuán nián. xiǎng zǔ zōng zhī bǎo yòu, yīng qián kūn zhī xiū líng. gǎn jiàn gào shì, yī yuán dà wǔ, xiāng hé xiāng qí, jiā jiàn shù xiū, qīng dí qīng zhuó, míng gào yú huáng zǔ gāo zǔ xuān huáng dì mù huáng hòu zhāng shì, shàng xiǎng. gào shǐ zǔ miào děng shí yī shì tóng cí yě.
康帝立,准禮將改元,尚書下侍御史、太常主者:「殿中屬應告廟,其勒禮官並太史,擇吉日,撰祝文,及諸應所用備辦,符到奉行。」博士徐禪議曰:「按魯文公之書即位也,僖公未葬。蓋改元之道,宜其親告,不以喪闕。昔代祖受終,亦在諒闇。既正其位於天郊,必告成命於父祖。事莫大於正位,禮莫盛於改元。傳曰:元,始也,首也,善之長也。故君道重焉。謂應告。」尚書奏:「按惠帝起居注,改永熙二年為永平元年,使持節太尉石鑒造於太廟。前朝明准,不應革易。如禪議。」(禪告文曰:「維建元元年正月日,子孝曾孫嗣皇帝諱,謹遣使持節兼太尉某官某甲,敢昭告於皇祖高祖宣皇帝,諱以眇身,屬膺明命,為兆人主。惟神器之重,夙夜祗勵。夫首元正位,改物承天,先王之典刑,建國之大禮。今改咸康八年,為建元元年。享祖宗之保佑,膺乾坤之休靈。敢薦告事,一元大武,薌合薌萁,嘉薦庶羞,清滌清酌,明告於皇祖高祖宣皇帝、穆皇后張氏,尚饗。」告始祖廟等十一室同辭也。)
liáng lǐ guān sī mǎ yún yì: dà shì biàn gào qī miào, xiǎo shì zhǐ gào yī shì. shí yì yǐ fēng chán nán běi jiāo sì míng táng xún shěng sì fāng yù lín róng chū zhēng huáng tài zǐ jiā yuán fú kòu zéi píng dàng zhú gōng lì què zuǎn róng jiě yán, hé shí yī tiáo, zé biàn gào qī miào. jiǎng wǔ xiū zōng miào míng táng lín xuān fēng bài gōng wáng sì yí kuǎn huà gòng wàn wù zhū gōng wáng yǐ qiān xuē fēng jí tǎo fēng wáng shào xí, hé liù tiáo, zé gào yī shì. dì cóng zhī.
梁禮官司馬筠議:「大事遍告七廟,小事止告一室。」(時議以「封禪、南北郊、祀明堂、巡省四方、御臨戎出征、皇太子加元服、寇賊平盪、築宮立闕、纂戎、解嚴,合十一條,則遍告七廟。講武、修宗廟明堂、臨軒封拜公王、四夷款化貢萬物、諸公王以愆削封及討、封王紹襲,合六條,則告一室。」帝從之。)
dà táng yí fèng èr nián èr yuè èr shí jiǔ rì, tài cháng yǐ zhòng chūn gào xiáng ruì yú tài miào. gāo zōng lìng lǐ guān zhēng qiú gù shí. tài cháng bó shì jiǎ dà yǐn duì yuē: gǔ zhě jì yǐ shǒu shí, jiàn yòng zhòng yuè. jìn dài xiāng chéng, yuán rì zòu xiáng ruì, èr yuè rán hòu gào yú miào. gài yuán gào bì yǒu jiàn, biàn yú lǐ yě. yòu jiǎn zhēn guān yǐ lái, chì lìng wú wén, lǐ sī yīn xún, bù zhī suǒ qǐ. shàng lìng yī jiù xíng yān.
大唐儀鳳二年二月二十九日,太常以仲春告祥瑞於太廟。高宗令禮官徵求故實。太常博士賈大隱對曰:「古者祭以首時,薦用仲月。近代相承,元日奏祥瑞,二月然後告於廟。蓋緣告必有薦,便於禮也。又檢貞觀以來,敕令無文,禮司因循,不知所起。」上令依舊行焉。
lì dài suǒ shàng
歷代所尚
gāo yáng gāo xīn táng yú xià shāng zhōu qín hàn hòu hàn wèi jìn dōng jìn sòng qí liáng chén hòu wèi běi qí hòu zhōu suí dà táng
(高陽 高辛 唐 虞 夏 商 周 秦 漢 後漢 魏 晉 東晉 宋 齊 梁 陳後魏 北齊 後周 隋 大唐)
gāo yáng shì shàng chì, yǐ shí yī yuè wèi zhèng. jiàn yù yǐ chì zēng.
高陽氏尚赤,(以十一月為正。)薦玉以赤繒。
gāo xīn shì shàng hēi, yǐ shí sān yuè wèi zhèng. jiàn yù yǐ hēi zēng.
高辛氏尚黑,(以十三月為正。)薦玉以黑繒。
táo táng shì shàng bái, yǐ shí èr yuè wèi zhèng. jiàn yù yǐ bái zēng.
陶唐氏尚白,(以十二月為正。)薦玉以白繒。
yǒu yú shì shàng chì. yǐ shí yī yuè wèi zhèng. bìng chū shàng shū zhōng hòu.
有虞氏尚赤。(以十一月為正。並出尚書中候。)
xià hòu shì shàng hēi. yǐ jiàn yín wèi zhèng. cǐ shí wù shēng sè hēi. lǐ sān zhèng jì yún: zhēng shuò sān ér gǎi, wén zhì zài ér fù. yòu shū chuán lüè shuō yún: tiān yǒu sān tǒng, wù yǒu sān biàn, gù zhèng yǒu sān shēng sān sǐ, tǔ yǒu sān wáng, wáng yǒu yī shēng yī sǐ. gù yuán mìng bāo yún xià yǐ shí sān yuè wèi zhèng, xī guà shòu tài, qí sè shàng hēi, yǐ píng míng wèi shuò. gǔ zhě yì xìng ér wáng, shì bù xiāng xí, míng shòu zhī yú tiān yě. dà shì liǎn yòng hūn, hūn shí yì hēi. cǐ dà shì wèi sàng shì yě. róng shì chéng lí, róng, bīng yě. mǎ hēi sè yuē lí. shēng yòng xuán, xuán, hēi lèi yě. yǐ hēi wèi huī hào. cuī líng ēn yún: huī wèi jīng qí yóu yě. lú zhí yún: huī, zhāng yě. hào suǒ yǐ shū zhī yú suī. ruò xià, zé shū qí hào wèi xià yě. cháo yàn fú shōu guān ér hēi yī. gōng shì zhī zhì, wū. shī yún: xià wū qú qú. shí cùn wèi chǐ. bái hǔ tōng yuē: xià fǎ rì, rì shù shí yě. rì wú suǒ bù zhào, zhì chǐ suǒ dù, wú suǒ bù jí, gù yǐ shí cùn wèi chǐ.
夏后氏尚黑。(以建寅為正。此時物生色黑。禮三正記云:「正朔三而改,文質再而復。」又書傳略說云:「天有三統,物有三變,故正有三生三死,土有三王,王有一生一死。故元命苞雲夏以十三月為正,息卦受泰,其色尚黑,以平明為朔。古者易姓而王,示不相襲,明受之於天也。」)大事斂用昏,(昏時亦黑。此大事謂喪事也。)戎事乘驪,(戎,兵也。馬黑色曰驪。)牲用玄,(玄,黑類也。)以黑為徽號。(崔靈恩云:「徽謂旌旗斿也。」盧植云:「徽,章也。號所以書之於綏。若夏,則書其號為夏也。」)朝燕服收冠而黑衣。宮室之制,屋。(詩云:」夏屋渠渠。」)十寸為尺。(白虎通曰:「夏法日,日數十也。日無所不照,至尺所度,無所不極,故以十寸為尺。」)
yīn rén shàng bái. yǐ jiàn chǒu yuè wèi zhèng. wù yá sè bái. yuán mìng bāo yuē: yīn yǐ shí èr yuè wèi zhèng, xī guà shòu lín, qí sè shàng bái, yǐ jī míng wèi shuò. dà shì liǎn yòng rì zhōng, rì zhōng, shí yì bái yě. róng shì chéng hàn, hàn, bái sè mǎ. shēng yòng bái, yǐ bái wèi huī hào. cháo yàn fú xǔ guān ér gǎo yī. gōng shì zhī zhì, wū. hán shī yuē: yīn shāng wū ér xià mén yě. shí èr cùn wèi chǐ. bái hǔ tōng yún: fǎ shí èr yuè, yán suì zhōng wú suǒ bù chéng.
殷人尚白。(以建丑月為正。物芽色白。元命苞曰:「殷以十二月為正,息卦受臨,其色尚白,以雞鳴為朔。」)大事斂用日中,(日中,時亦白也。)戎事乘翰,(翰,白色馬。)牲用白,以白為徽號。朝燕服冔冠而縞衣。宮室之制,屋。(韓詩曰:「殷商屋而夏門也。」)十二寸為尺。(白虎通云:「法十二月,言歲中無所不成。」)
zhōu rén shàng chì. yǐ jiàn zi zhī yuè wèi zhèng. wù méng sè chì. yuán mìng bāo yuē: zhōu yǐ shí yī yuè wèi zhèng, xī guà shòu fù, qí sè shàng chì, yǐ yè bàn wèi shuò. dà shì liǎn yòng rì chū, rì chū shí yì chì. róng shì chéng yuán, yuán, mǎ yà mǎ bái fù. yuán yīn yuán. shēng yòng xīng, xīng, chì lèi. yǐ chì wèi huī hào. cháo yàn fú miǎn guān ér xuán yī. gōng shì zhī zhì, wū. chuán yuē: zhōu, xià wū ér shāng mén. bā cùn wèi chǐ. bái hǔ tōng yún: zhōu jù dì ér shēng, dì zhě yīn, yǐ fù rén wèi fǎ, fù rén dà shuài yǎn bā cùn, gù yǐ bā cùn wèi chǐ. wáng zhě gǎi zhēng shuò, běn tiān yǒu sān tǒng, wèi sān wēi zhī yuè yě. zhōu yǐ shí yī yuè, yīn yǐ shí èr yuè, xià yǐ shí sān yuè yě. cuī líng ēn yún: ruò yǐ shū chuán zhōng hòu wén, yī sān zhèng jì tuī zhī, zé sān huáng wǔ dì zhī suǒ shàng, kě dé ér zhī yě. yǐ zhōu rén dài yīn yòng tiān zhèng ér shàng chì, yīn rén dài xià yòng dì zhèng ér shàng bái, xià yǐ rén zhèng dài shùn ér shàng hēi, zé zhī yú shì zhī wáng dāng yòng tiān zhèng ér shàng chì, táo táng shì dāng yòng dì zhèng ér shàng bái, gāo xīn shì dāng yòng rén zhèng ér shàng hēi, gāo yáng shì dāng yòng tiān zhèng ér shàng chì, shǎo hào shì dāng yòng dì zhèng ér shàng bái, huáng dì dāng yòng rén zhèng ér shàng hēi, yán dì dāng yòng tiān zhèng ér shàng chì, gòng gōng shì dāng yòng dì zhèng ér shàng bái, tài hào dāng yòng rén, zhèng ér shàng hēi yě.
周人尚赤。(以建子之月為正。物萌色赤。元命苞曰:「周以十一月為正,息卦受復,其色尚赤,以夜半為朔。」)大事斂用日出,(日出時亦赤。)戎事乘騵,(騵,〈馬亞〉馬白腹。騵音原。)牲用騂,(騂,赤類。)以赤為徽號。朝燕服冕冠而玄衣。宮室之制,屋。(傳曰:周,夏屋而商門。)八寸為尺。(白虎通云:「周據地而生,地者陰,以婦人為法,婦人大率奄八寸,故以八寸為尺。王者改正朔,本天有三統,謂三微之月也。周以十一月,殷以十二月,夏以十三月也。」崔靈恩云:「若以書傳中候文,依三正記推之,則三皇五帝之所尚,可得而知也。以周人代殷用天正而尚赤,殷人代夏用地正而尚白,夏以人正代舜而尚黑,則知虞氏之王當用天正而尚赤,陶唐氏當用地正而尚白,高辛氏當用人正而尚黑,高陽氏當用天正而尚赤,少皞氏當用地正而尚白,黃帝當用人正而尚黑,炎帝當用天正而尚赤,共工氏當用地正而尚白,太皞當用人,正而尚黑也。」)
qín shuǐ dé. hàn shū lǜ lì zhì: qín zì yǐ shuǐ dé, gù shí yuè wèi suì shǒu.
秦水德。漢書律曆志:「秦自以水德,故十月為歲首。」
hàn huǒ dé. chū yì yǐ shí yuè wèi suì shǒu, jí wén dì lì, gōng sūn chén yán hàn dāng tǔ dé, yīng huáng lóng jiàn. chéng xiàng zhāng cāng yǐ wèi hàn nǎi shuǐ dé, hé jué jīn dī, qí fú yě. nián shǐ dōng shí yuè, sè wài hēi nèi chì. shí yuè yīn qì zài wài, gù hēi. yáng qì shàng fú zài nèi, gù chì. míng nián, huáng lóng guǒ jiàn yú chéng jì. dì yú shì lìng bó shì zhū shēng shēn míng tǔ dé, cǎo gǎi lì jí fú sè shì. zhì wǔ dì yuán fēng qī nián, yòng ér kuān děng yì, gǎi yòng xià zhèng, yǐ jiàn yín yuè wèi suì shǒu. liú xiàng yǐ wèi chì dì zhǎn shé zhī fú, wèi huǒ dé.
漢火德。初亦以十月為歲首,及文帝立,公孫臣言「漢當土德,應黃龍見」。丞相張蒼以為漢乃水德,河決金隄,其符也。年始冬十月,色外黑內赤。(十月陰氣在外,故黑。陽氣尚伏在內,故赤。)明年,黃龍果見於成紀。帝於是令博士諸生申明土德,草改歷及服色事。至武帝元封七年,用兒寬等議,改用夏正,以建寅月為歲首。劉向以為赤帝斬蛇之符,為火德。
hòu hàn bìng tóng qián hàn.
後漢並同前漢。
wèi tǔ dé. wén dì yǐ jiàn yín yuè wèi zhèng, fú shàng huáng, là yǐ chǒu, shēng yǐ bái, jié máo shàng chì, jié fān shàng huáng. jiāo sì cháo huì sì shí zhī fú rú hàn zhì, zōng miào suǒ fú rú zhōu lǐ. míng dì qīng lóng wǔ nián sān yuè, yòng bó shì qín jìng děng yì, gǎi wèi jǐng chū yuán nián, yǐ jiàn chǒu yuè wèi zhèng. mèng xià sì yuè zhì, fú sè shàng huáng, xī shēng yòng bái, róng shì chéng hēi shǒu zhī bái mǎ, jiàn dà chì zhī qí, cháo huì jiàn dà bái zhī qí. chūn xià qiū dōng mèng zhòng jì yuè suī yǔ zhèng suì bù tóng, zhì yú jiāo sì yíng qì, yuè cí zhēng cháng xún shòu sōu tián fēn zhì qǐ bì bān xuān shí lìng zhōng qì zǎo wǎn jìng shòu rén shì, zhū ruò cǐ zhě, jiē yǐ zhèng suì dòu jiàn wèi jié. àn fú sè shàng huáng, jù tǔ xíng yě. xī shēng qí qí, yī yòng yīn lǐ, xíng yīn zhī shí gù yě. zhōu lǐ jīn chē zhí, jiàn dà chì yǐ cháo, dà bái yǐ jí róng, cǐ zé zhōu yǐ zhèng sè zhī qí yǐ cháo, yǐ xiān dài zhī qí jí róng. wèi yòng yīn lǐ, biàn zhōu zhī zhì, gù jiàn tài bái yǐ cháo, dà chì jí róng yě. yòu zhào yuē: jīn jì huáng huáng dì tiān huáng huáng hòu dì tiān dì jiāo míng táng zōng miào, jiē yí yòng bái. qí bié jì wǔ jiāo, gè suí fāng sè. jì rì yuè xīng chén zhī lèi, yòng xīng. shè jì shān chuān zhī shǔ, yòng xuán. cǐ zé zūn bēi fāng sè yīn yáng zhòng yì chàng yǐ. sān nián zhēng yuè, dì bēng. qí wáng lì, yǐ míng dì jiàn chǒu yuè bēng, ruò yǐ qí yuè zhèng cháo huì shè lè, bù hé yú lǐ, yú shì gǎi yǐ jiàn yín zhī yuè wèi suì shǒu. yuán zhǔn zhèng lùn yuē: zì fēi jì luàn, bù yí gǎi zhèng yě.
魏土德。文帝以建寅月為正,服尚黃,臘以丑,牲以白,節毛尚赤,節幡尚黃。郊祀朝會四時之服如漢制,宗廟所服如周禮。明帝青龍五年三月,用博士秦靜等議,改為景初元年,以建丑月為正。孟夏四月制,服色尚黃,犧牲用白,戎事乘黑首之白馬,建大赤之旗,朝會建大白之旗。春夏秋冬孟仲季月雖與正歲不同,至於郊祀、迎氣,礿祠烝嘗、巡狩、蒐田、分至啟閉、班宣時令、中氣早晚、敬授人事,諸若此者,皆以正歲斗建為節。按服色尚黃,據土行也。犧牲旂旗,一用殷禮,行殷之時故也。周禮巾車職,建大赤以朝,大白以即戎,此則周以正色之旗以朝,以先代之旗即戎。魏用殷禮,變周之制,故建太白以朝,大赤即戎也。又詔曰:「今祭皇皇帝天、皇皇后地、天地郊、明堂、宗廟,皆宜用白。其別祭五郊,各隨方色。祭日月星辰之類,用騂。社稷山川之屬,用玄。此則尊卑方色陰陽眾義暢矣。」三年正月,帝崩。齊王立,以明帝建丑月崩,若以其月正朝會設樂,不合於禮,於是改以建寅之月為歲首。(袁准正論曰:「自非繼亂,不宜改正也。」)
jìn jīn dé. wǔ dì tài shǐ èr nián, sàn qí cháng shì fù xuán shàng yì: dì wáng shòu mìng, yīng lì chán dài, zé bù gǎi zhēng shuò, zāo biàn zhēng fá zé gǎi zhī. shùn zhēng yuè shàng rì, shòu zhōng yú wén zǔ, wú gǎi zhèng zhī wén, táng yú zhēng shuò jiē tóng, míng yǐ. zhì yīn zhōu gé mìng, nǎi gǎi. wèi shòu hàn chán, yì yǐ bù gǎi, zhì yú fú sè, jiē cóng qí běn, wéi jié fān yòng huáng. dà jìn yǐ jīn dé wáng tiān xià, shùn wǔ xíng sān tǒng zhī xù yǐ. zhào cóng zhī. yóu shì zhēng shuò fú sè, bìng yī qián dài. sūn shèng jìn yáng qiū lùn yuē: kǒng zǐ xiū chūn qiū, liè sān tǒng, wèi hòu wáng fǎ, lìng réng jiù, fēi yě. jìn wèi jīn xíng, ér fú sè shàng chì, kǎo zhī gǔ dào, guāi wéi shén yǐ.
晉金德。武帝泰始二年,散騎常侍傅玄上議:「帝王受命,應歷禪代,則不改正朔,遭變徵伐則改之。舜正月上日,受終於文祖,無改正之文,唐虞正朔皆同,明矣。至殷周革命,乃改。魏受漢禪,亦已不改,至於服色,皆從其本,唯節幡用黃。大晉以金德王天下,順五行三統之序矣。」詔從之。由是正朔服色,並依前代。(孫盛晉陽秋論曰:「孔子修春秋,列三統,為後王法,令仍舊,非也。晉為金行,而服色尚赤,考之古道,乖違甚矣。」)
dōng jìn bìng tóng xī jìn.
東晉並同西晉。
sòng shuǐ dé, yì rú wèi jìn gù shì.
宋水德,亦如魏晉故事。
qí mù dé, yú yī yī qián dài.
齊木德,餘一依前代。
liáng huǒ dé, yú yī yī qián dài.
梁火德,餘一依前代。
chén mù dé, yú yī yī qián dài.
陳木德,餘一依前代。
hòu wèi chū wèi tǔ dé, yán jì huáng dì zhī hòu yě, gù shù yòng wǔ, fú shàng huáng, xī shēng yòng bái. zhì xiào wén tài hé shí sì nián, yòng mì shū chéng lǐ biāo děng yì, chéng jìn hòu, gǎi wèi shuǐ dé, zǔ chén là shēn.
後魏初為土德,言繼黃帝之後也,故數用五,服尚黃,犧牲用白。至孝文太和十四年,用秘書丞李彪等議,承晉後,改為水德,祖辰臘申。
běi qí mù dé, zhēng shuò fú sè, jiē rú hòu wèi.
北齊木德,正朔服色,皆如後魏。
hòu zhōu chéng xī wèi yòng shuǐ dé, yǐ wén dì dàn xuán qì zhī xiáng, yǒu hēi shuǐ zhī chèn gù yě. jiàn yín yuè wèi zhèng, fú sè shàng hēi.
後周承西魏用水德,以文帝誕玄氣之祥,有黑水之讖故也。建寅月為正,服色尚黑。
suí huǒ dé, yǐ chì què jiàng xiáng zhī gù, yī fú qí zhì xī shēng shàng chì, róng fú yǐ huáng, qī yuè dì shǐ fú huáng.
隋火德,以赤雀降祥之故,衣服、旗幟、犧牲尚赤,戎服以黃,七月帝始服黃。
dà táng tǔ dé, jiàn yín yuè wèi suì shǒu. wǔ tài hòu yǒng chāng yuán nián shí yī yuè yī rì, yī zhōu zhì, yǐ jiàn zi zhī yuè wèi zhèng, gǎi yuán wèi zài chū yuán nián, gǎi shí yī yuè wèi zhēng yuè, shí èr yuè wèi là yuè, lái nián zhēng yuè wèi yī yuè, shí yuè jiàn hài wèi nián zhōng. zài chū yuán nián jiǔ yuè jiǔ rì, gǎi yuán tiān shòu, chēng zhōu, gǎi huáng dì wèi huáng sì. èr nián zhēng yuè, qí zhì shàng chì. tiān bǎo jiǔ zài zhì: yīng yuán duì zhàng suǒ yòng fēi sè fān děng, bìng gǎi wèi chì huáng sè, tiān xià jiē rán. nà cuī chāng yì, yǐ tǔ dé chéng hàn huǒ xíng.
大唐土德,建寅月為歲首。(武太后永昌元年十一月一日,依周制,以建子之月為正,改元為載初元年,改十一月為正月,十二月為臘月,來年正月為一月,十月建亥為年終。載初元年九月九日,改元天授,稱周,改皇帝為皇嗣。二年正月,旗幟尚赤。)天寶九載制:應緣隊仗所用緋色幡等,並改為赤黃色,天下皆然。納崔昌議,以土德承漢火行。
xiǎng sī hán cáng bīng kāi bīng fù zhōu sòng suí dà táng
享司寒(藏冰開冰附○ 周 宋 隋 大唐)
zhōu zhì, líng rén zhǎng bīng. zhèng suì shí yǒu èr yuè, lìng zhǎn bīng, sān qí líng. zhèng suì jì dōng, huǒ xīng zhōng, dà hán bīng fāng shèng zhī shí yě. líng, bīng shì yě. sān qí líng, sān bèi qí bīng, bèi xiāo shì yě. chūn shǐ zhì jiàn, jiàn rú zhuì, dà kǒu, yǐ shèng bīng, zhì shí wù yú zhōng, yǐ yù wēn qì. chūn ér shǐ zhì zhī, wèi èr yuè jiāng xiàn gāo ér kāi bīng. jiàn, hú zàn fǎn. zhuì yīn zhí wěi fǎn. jì sì gōng bīng jiàn, bīn kè gōng bīng, bīn kè bù yǐ jiàn wǎng, xián shǐ tíng shàn xiū. dà sàng gōng yí pán bīng, yí zhī yán shī yě. shī zhī pán yuē yí pán. xià bān bīng zhǎng shì, shǔ qì shèng, wáng yǐ bīng bān cì, zé zhǔ wèi zhī. qiū shuā. shuā, qīng yě. zhèng zhòng yún: shuā chú bīng shì, dāng gèng nèi xīn bīng yě. yuè lìng: zhòng chūn, tiān zǐ nǎi xiàn gāo kāi bīng, xiān jiàn qǐn miào. wèi lì chūn cáng bīng, zhì chūn fēn, fāng wēn, gù xiàn gāo yǐ jì sī hán, ér hòu kāi bīng. xiān jiàn qǐn miào ér hòu shí zhī. zuǒ chuán lǔ dài fū shēn fēng yuē: gǔ zhě rì zài běi lù ér cáng bīng, lù, dào yě. xià shí èr yuè, rì zài xū wēi, bīng jiān ér cáng zhī. xī lù cháo dí ér chū zhī. xià sān yuè, rì zài mǎo bì, zhé chóng chū ér yòng bīng. chūn fēn zhī zhōng, kuí lóu zài dōng fāng. qí cáng bīng yě, shēn shān qióng gǔ, gù yīn hù hán, yòng hēi mǔ jù shǔ yǐ xiǎng sī hán, yú shì qǔ ér cáng zhī yě zhōu. hù, bì yě. bì qǔ jī yīn zhī bīng, suǒ yǐ dǎo dá qí qì, shǐ bù wèi zāi. hēi mǔ, hēi shēng yě. jù shǔ, hēi shǔ yě. sī hán, běi fāng zhī shén, gù wù jiē yòng hēi. zhōu, mì yě, mì cáng zhī. qí chū zhī yě, táo hú jí shǐ yǐ chú qí zāi, yú shì yǐ fēng chū ér yòng zhī. shùn chūn fēng ér sàn yòng zhī. cháo zhī lù wèi, bīn shí sàng jì, zì mìng fū mìng fù, zhì yú lǎo jí, bīng jiē yǔ yān, lǎo, zhì shì zài jiā zhě. qí yòng zhī yě biàn. jí lǎo jí yě. zé dōng wú qiān yáng, qiān, guò yě, wèi dōng wēn. xià wú fú yīn, wèi xià hán yě. chūn wú qī fēng, qiū wú kǔ yǔ, léi chū bù zhèn, qī fēng hán yě, lín yǔ wèi rén hài. zhèn, tíng yě. wú zāi shuāng báo, lì jí bù jiàng, mín bù yāo zā. lì, è qì yě, duǎn zhé wèi yāo, shǎo sǐ wèi zā.
周制,凌人掌冰。正歲十有二月,令斬冰,三其凌。(正歲季冬,火星中,大寒冰方盛之時也。凌,冰室也。三其凌,三倍其冰,備消釋也。)春始治鑒,(鑒如甀,大口,以盛冰,置食物於中,以御溫氣。春而始治之,為二月將獻羔而開冰。鑒,胡暫反。甀音直偽反。)祭祀供冰鑒,賓客供冰,(賓客不以鑒往,嫌使停膳羞。)大喪供夷槃冰,(夷之言屍也。屍之槃曰夷槃。)夏頒冰掌事,(暑氣盛,王以冰頒賜,則主為之。)秋刷。(刷,清也。鄭眾云:「刷除冰室,當更內新冰也。」)月令:「仲春,天子乃獻羔開冰,先薦寢廟。」(謂立春藏冰,至春分,方溫,故獻羔以祭司寒,而後開冰。先薦寢廟而後食之。)左傳魯大夫申豐曰:「古者日在北陸而藏冰,(陸,道也。夏十二月,日在虛危,冰堅而藏之。)西陸朝覿而出之。(夏三月,日在昴畢,蟄蟲出而用冰。春分之中,奎婁在東方。)其藏冰也,深山窮谷,固陰沍寒,用黑牡、秬黍以享司寒,於是取而藏之也周。(沍,閉也。必取積陰之冰,所以導達其氣,使不為災。黑牡,黑牲也。秬黍,黑黍也。司寒,北方之神,故物皆用黑。周,密也,密藏之。)其出之也,桃弧棘矢以除其災,於是以風出而用之。(順春風而散用之。)朝之祿位,賓食喪祭,自命夫命婦,至於老疾,冰皆與焉,(老,致仕在家者。)其用之也遍。(及老疾也。)則冬無愆陽,(愆,過也,謂冬溫。)夏無伏陰,(謂夏寒也。)春無淒風,秋無苦雨,雷出不震,(淒風寒也,霖雨為人害。震,霆也。)無菑霜雹,癘疾不降,民不夭紥。」(癘,惡氣也,短折為夭,少死為紥。)
sòng xiào wǔ dì dà míng liù nián, lì líng shì cáng bīng. yǒu sī zòu: jì dōng zhī yuè, bīng zhuàng zhī shí, líng shì zhǎng lǜ shān yú jí yú lì qǔ bīng yú shēn shān qióng gǔ gù yīn hù hán zhī chù, yǐ nà yú líng yīn. wù lìng zhōu mì, wú xiè qí qì. xiān yǐ hēi mǔ jù shǔ jì sī hán yú líng shì zhī běi. zhòng chūn zhī yuè, chūn fēn zhī rì, yǐ hēi gāo jù shǔ jì sī hán. qǐ bīng shì, xiān jiàn qǐn miào. xià cí yòng jiàn shèng bīng, shì yī jiàn, yǐ yù wēn qì yíng ruì. wáng yù diàn jí tài guān shàn xiū, bìng yǐ jiàn gōng bīng. zì chūn fēn zhì lì qiū, bù xiàn chēng shù yǐ zhōu sàng shì. shàn zhì yí pán, suí bīng gōng gěi. líng shì zài lè yóu yuàn nèi, zhì zhǎng yī rén, lì yī rén, bǎo jǔ lì èr rén.
宋孝武帝大明六年,立凌室藏冰。有司奏:季冬之月,冰壯之時,凌室長率山虞及輿隸取冰於深山窮谷固陰沍寒之處,以納於凌陰。務令周密,無洩其氣。先以黑牡秬黍祭司寒於凌室之北。仲春之月,春分之日,以黑羔秬黍祭司寒。啟冰室,先薦寢廟。夏祠用鑒盛冰,室一鑒,以御溫氣蠅蚋。王御殿及太官饍羞,並以鑒供冰。自春分至立秋,不限稱數以周喪事。繕制夷槃,隨冰供給。凌室在樂游苑內,置長一人,吏一人,保舉吏二人。
suí yǐ jì dōng cáng bīng, zhòng chūn kāi bīng, bìng yīn yòng hēi mǔ jù shǔ yú bīng shì jì sī hán shén. kāi bīng yī yǐ táo hú jí shǐ.
隋以季冬藏冰,仲春開冰,並因用黑牡秬黍於冰室祭司寒神。開冰依以桃弧棘矢。
dà táng zhì, xiān lì chūn sān rì, yīn yòng hēi mǔ jù shǔ, jì sī hán zhī shén yú bīng shì. jì qì, záo bīng qiān duàn, fāng sān chǐ, hòu chǐ wǔ cùn ér cáng zhī. zhòng chūn kāi bīng, jì rú cáng lǐ, yī yǐ táo hú jí shǐ shè yú bīng shì hù nèi zhī yòu. lǐ bì, suì liú zhī. yú jù kāi yuán lǐ.
大唐制,先立春三日,因用黑牡秬黍,祭司寒之神於冰室。祭訖,鑿冰千段,方三尺,厚尺五寸而藏之。仲春開冰,祭如藏禮,依以桃弧棘矢設於冰室戶內之右。禮畢,遂留之。餘具開元禮。
yǒng zhōu hàn jìn liáng suí dà táng
禜(周 漢 晉 梁 隋 大唐)
zhōu zhì, chūn guān dà zhù zhǎng liù qí, qí sì yuē yǒng. chàng rén yǒng mén yòng piáo jī. yǒng wèi yíng zàn. suǒ jì mén, guó mén yě. jī dú wèi qí. qǔ gān hù gē qù dǐ yǐ qí wèi zūn yě. lǔ zhuāng gōng èr shí wǔ nián: qiū, dà shuǐ, gǔ yòng shēng yú mén. zuǒ shì yǐ wèi yòng shēng fēi cháng yě. fán tiān zāi yǒu bì wú shēng. jì fǎ yún: yōu yǒng, jì xīng yě. yú yǒng, jì shuǐ hàn yě. yōu yǒng wèi xīng tán yě, yú yǒng yì wèi shuǐ hàn tán yě. chūn qiū zuǒ shì chuán yuē: rì yuè xīng chén zhī shén, zé xuě shuāng fēng yǔ zhī bù shí, yú shì hū yǒng zhī. shān chuān zhī shén, zé shuǐ hàn lì yì zhī zāi, yú shì hū yǒng zhī.
周制,春官大祝掌六祈,其四曰禜。鬯人禜門用瓢齎。(禜謂營酇。所祭門,國門也。齎讀為齊。取甘瓠割去柢以齊為樽也。魯莊公二十五年:「秋,大水,鼓用牲於門。」左氏以為用牲非常也。凡天災有幣無牲。)祭法云:「幽禜,祭星也。雩禜,祭水旱也。」(幽禜謂星壇也,雩禜亦謂水旱壇也。春秋左氏傳曰:「日月星辰之神,則雪霜風雨之不時,於是乎禜之。山川之神,則水旱癘疫之災,於是乎禜之。」)
hàn zhì, wèi yǒng wèi qǐng qíng, fú chì zé zhū yī.
漢制,謂禜為請晴,服赤幘朱衣。
jìn wǔ dì xián níng jí tài kāng zhōng, shí yǔ duō zé yǒng jì, chì zé zhū yī, bì zhū yīn, zhū sī yíng shè, fá zhū gǔ yān.
晉武帝咸寧及太康中,時雨多則禜祭,赤幘朱衣,閉諸陰,朱絲縈社,伐朱鼓焉。
liáng zhì, lín yǔ qí qíng, yì rú yú lǐ.
梁制,霖雨祈晴,亦如雩禮。
suí zhì, lín yǔ zé yǒng jīng chéng zhū mén. sān yǒng bù zhǐ, zé qí shān chuān yuè zhèn hǎi dú shè jì. yòu bù zhǐ, zé qí zōng miào shén zhōu. bào yǐ tài láo. zhōu jùn xiàn kǔ yǔ, yì gè yǒng qí chéng mén. bù zhǐ zé qí jiè nèi shān chuān jí shè jì. bào yòng yáng shǐ.
隋制,霖雨則禜京城諸門。三禜不止,則祈山川岳鎮海瀆社稷。又不止,則祈宗廟神州。報以太牢。州郡縣苦雨,亦各禜其城門。不止則祈界內山川及社稷。報用羊豕。
dà táng yīn zhī. yǒng mén bù zhǐ, nǎi qí shān chuān yuè zhèn hǎi dú. sān rì bù zhǐ, qí shè jì zōng miào. bìng yòng jiǔ pú. guó chéng mén yòng shǎo láo.
大唐因之。(禜門不止,乃祈山川岳鎮海瀆。三日不止,祈社稷宗廟。並用酒脯。國城門用少牢。)
ráng qí xià shāng zhōu hàn hòu hàn wèi jìn sòng
禳祈(夏 商 周 漢 後漢 魏 晉 宋)
xià hòu shì jīn xíng, chū zuò wěi jiāo, yán qì suǒ jiāo yě. fēng sú tōng yuē: chuán yuē:' huán wěi yǒu cóng.' lǚ shì chūn qiū yuē:' tāng shǐ dé yī yǐn, fú zhī yú miào, xūn yǐ huán wěi.' gù yòng wěi zhě, yù rén zhī zǐ sūn fān zhí, bù shī qí lèi, yǒu rú huán wěi. jiāo zhě jiāo yì, yīn yáng dài xìng zhī yì yě.
夏后氏金行,初作葦茭,言氣所交也。(風俗通曰:「傳曰:'萑葦有叢。'呂氏春秋曰:'湯始得伊尹,祓之於廟,薰以萑葦。'故用葦者,欲人之子孫蕃殖,不失其類,有如萑葦。茭者交易,陰陽代興之義也。」)
yīn rén shuǐ dé, yǐ luó shǒu, shèn qí bì sāi, shǐ rú luó yě.
殷人水德,以螺首,慎其閉塞,使如螺也。
zhōu rén mù dé, yǐ táo wèi gěng. gěng, gèng yě. yán qì xiāng gèng yě. chūn guān dà zōng bó yǐ pì gū jì sì fāng bǎi wù. zhèng xuán yún: pì, pì shēng xiōng yě. pì ér zhé zhī wèi zhé rǎng. pì yīn pǔ bī fǎn. dà zhù dāng liù qí, yǐ tóng guǐ shén qí. yī yuē lèi, èr yuē zào, sān yuē guì, sì yuē yǒng, wǔ yuē gōng, liù yuē shuō. gōng shuō, zé yǐ cí zé zhī. guì wèi wén yān. tiān shén rén guǐ dì qí bù hé, zé liù lì zuò jiàn, gù yǐ qí lǐ tóng zhī. zào yīn qī gào fǎn. guì gǔ wài fǎn. guó yǒu dà gù, tiān zāi, qí zhù shè jì dǎo cí. dà gù, bīng kòu. tiān zāi, yì lì. zhū qí dǎo cí zhī yǐ bào. xiǎo sì zhǎng xiǎo jì sì jiāng shì hóu ráng dǎo cí zhī zhù hào, yǐ qí fú xiáng, shùn fēng nián, nì shí yǔ, níng fēng hàn, mí zāi bīng, yuǎn zuì jí. hóu zhī yán hòu yě. hòu jiā qìng, qí fú xiáng zhī shǔ. ráng, rǎng què xiōng jiù, níng fēng hàn zhī shǔ. shùn fēng nián ér shùn wèi zhī zhù cí. nì, yíng yě. mí dú wèi mǐ. mǐ, ān yě. jì fǎ yuē: ráng qí yú kǎn tán, jì hán shǔ yě. ráng yóu què yě. qí, qiú yě. hán shǔ bù shí, zé huò ráng zhī huò qí zhī. hán yú kǎn, shǔ yú tán yě.
周人木德,以桃為梗。(梗,更也。言氣相更也。)春官大宗伯以疈辜祭四方百物。(鄭玄云:「疈,疈牲胸也。疈而磔之謂磔攘。」疈音普逼反。)大祝當六祈,以同鬼神祇。一曰類,二曰造,三曰禬,四曰禜,五曰攻,六曰說。(攻、說,則以辭責之。禬未聞焉。天神人鬼地祇不和,則六癘作見,故以祈禮同之。造音七告反。禬古外反。)國有大故,天災,祈祝社稷禱祠。(大故,兵寇。天災,疫癘。諸祈禱祠之以報。)小祀掌小祭祀將事侯禳禱祠之祝號,以祈福祥,順豐年,逆時雨,寧風旱,彌災兵,遠罪疾。(侯之言候也。候嘉慶,祈福祥之屬。禳,攘卻凶咎,寧風旱之屬。順豐年而順為之祝辭。逆,迎也。彌讀為弭。弭,安也。)祭法曰:「禳祈於坎壇,祭寒暑也。」(禳猶卻也。祈,求也。寒暑不時,則或禳之或祈之。寒於坎,暑於壇也。)
hàn zhì, lì yāng, sì tiān dì rì yuè xīng chén sì shí yīn yáng zhī shén, yǐ shī kuàng pèi zhī. qí tán cháng sì yǐ ráng zāi, jiān yòng sān dài wěi jiāo táo gěng. wǔ yuè wǔ rì, zhū suǒ wǔ sè yìn, wèi mén hù shì, yǐ nuó zhǐ è qì.
漢制,厲殃,祀天地日月星辰四時陰陽之神,以師曠配之。其壇常祀以禳災,兼用三代葦茭、桃梗。五月五日,朱索五色印,為門戶飾,以儺止惡氣。
hòu hàn zhòng xià zhī yuè, wàn wù fāng shèng. rì xià zhì, yīn qì méng zuò, kǒng wù bù mào. qí lǐ: yǐ zhū suǒ lián hūn cài, mí móu pǔ gǔ zhōng. yǐ táo yìn zhǎng liù cùn, fāng sān cùn, wǔ sè shū wén rú fǎ, yǐ shī mén hù.
後漢仲夏之月,萬物方盛。日夏至,陰氣萌作,恐物不懋。其禮:以朱索連葷菜,彌牟朴蠱鍾。以桃印長六寸,方三寸,五色書文如法,以施門戶。
wèi sì wǔ jiāo liù zōng jí lì yāng. hé yàn yì: yuè lìng jì chūn zhé rǎng dà nuó, fēi suǒ yǐ sì huáng tiān yě. fū tiān dào bù chǎn, bù èr qí mìng, ruò zhī hé ráng zhī? guó yǒu dà gù, kě qí yú nán jiāo. zhì yú qí ráng, zì yí zhǐ yú shān chuān bǎi wù ér yǐ. wáng sù yún:' lì yāng, hàn zhī yín sì ěr.' rì yuè yǒu cháng wèi, wǔ dì yǒu cháng diǎn. shī kuàng zì shì lè zǔ, wú shì yú lì yāng. lì yāng tóng rén fēi lǐ qì, xióng huáng děng fēi lǐ shì. hàn wén chú mì zhù, suǒ yǐ chēng rén míng yě. chén liú fàn xuān yuē:' shùn yǒu fú luǎn wú zhé jī.' jí wèi míng dì dà xiū ráng jì yí, jī tè ráng xìn zhī shì. zhé jī yí qǐ yú wèi, táo yìn běn hàn zhì, suǒ yǐ fǔ mǎo jīn, yòu yí wèi suǒ chú yě.
魏祀五郊六宗及厲殃。何晏議:「月令季春磔攘大儺,非所以祀皇天也。夫天道不諂,不貳其命,若之何禳之?國有大故,可祈於南郊。至於祈禳,自宜止於山川百物而已。王肅云:'厲殃,漢之淫祀耳。'日月有常位,五帝有常典。師曠自是樂祖,無事於厲殃。厲殃同人非禮器,雄黃等非禮飾。漢文除秘祝,所以稱仁明也。陳留范宣曰:'舜有拂卵無磔雞。'及魏明帝大修禳祭儀,雞特禳釁之事。磔雞宜起於魏,桃印本漢制,所以輔卯金,又宜魏所除也。」
jìn zhì, měi suì cháo shè wěi jiāo táo gěng, zhé jī yú gōng jí bǎi sì zhī mén, yǐ pì è qì. tài shǐ èr nián, yǒu sī zòu, chūn fēn cí lì yāng jí ráng cí, zhào yuē: bù zài sì diǎn, chú zhī.
晉制,每歲朝設葦茭桃梗,磔雞於宮及百寺之門,以辟惡氣。泰始二年,有司奏,春分祠厲殃及禳祠,詔曰:「不在祀典,除之。」
sòng jiē shěng qí lǐ, ér jùn xiàn wǎng wǎng yóu cún.
宋皆省其禮,而郡縣往往猶存。
gāo méi zhōu hàn hòu hàn wèi jìn běi qí suí dà táng
高禖(周 漢 後漢 魏 晉 北齊 隋 大唐)
zhōu zhì, yuè lìng: zhòng chūn, xuán niǎo zhì zhī rì, yǐ tài láo cí yú gāo méi. gāo xīn shì zhī dài, xuán niǎo yí luǎn, sōng jiǎn tūn zhī, shēng qì, hòu wáng yǐ wèi méi guān jiā xiáng, ér lì qí cí. yòu yuè lìng zhāng jù yuē: gāo, zūn yě. méi, sì yě. jí shì xiān jiàn zhī xiàng yě. gài wèi rén suǒ yǐ qí zi sūn zhī sì. xuán niǎo gǎn yáng ér zhì, qí lái zhǔ wèi fú rǔ fān zī, gù zhòng qí zhì rì, yīn yǐ yòng shì. qì mǔ jiǎn dí, gài yǐ xuán niǎo zhì rì yǒu shì gāo méi ér shēng qì yān. gù shī yún:' tiān mìng xuán niǎo, jiàng ér shēng shāng.' lú zhí yuē: xuán niǎo zhì shí yīn yáng zhōng, wàn wù shēng, gù yú shì yǐ sān shēng qǐng zi yú gāo méi zhī shén. jū míng xiǎn zhī chù, gù wèi zhī gāo. yīn qí qiú zi, gù wèi zhī méi. yǐ wèi gǔ zhě yǒu méi shì zhī guān, yīn yǐ wèi shén. zhèng dàn yán hòu wáng, bù zhī qǐ yú hé dài. tiān zǐ qīn wǎng, hòu fēi shuài jiǔ pín yù, nǎi lǐ tiān zǐ suǒ yù, dài yǐ gōng dú, shòu yǐ gōng shǐ yú gāo méi zhī qián. tiān zǐ suǒ yù, wèi jīn yǒu shēn zhě. lǐ wèi zhuó yǐn yú gāo méi zhī tíng. dài yǐ gōng dú, qiú nán zhī xiáng.
周制,月令:「仲春,玄鳥至之日,以太牢祠於高禖。(高辛氏之代,玄鳥遺卵,娀簡吞之,生契,後王以為媒官嘉祥,而立其祠。又月令章句曰:」高,尊也。禖,祀也。吉事先見之象也。蓋為人所以祈子孫之祀。玄鳥感陽而至,其來主為孚乳蕃滋,故重其至日,因以用事。契母簡狄,蓋以玄鳥至日有事高禖而生契焉。故詩云:'天命玄鳥,降而生商。'」盧植曰:「玄鳥至時陰陽中,萬物生,故於是以三牲請子於高禖之神。居明顯之處,故謂之高。因其求子,故謂之禖。以為古者有媒氏之官,因以為神。」鄭但言後王,不知起於何代。)天子親往,后妃帥九嬪御,乃禮天子所御,帶以弓韣,授以弓矢於高禖之前。」(天子所御,謂今有娠者。禮謂酌飲於高禖之庭。帶以弓韣,求男之祥。)
hàn wǔ dì nián èr shí jiǔ nǎi dé tài zǐ, shén xǐ, shǐ lì wèi gāo méi zhī cí yú chéng nán, jì yǐ tè shēng. jìn bó shì shù xī yún: hàn wǔ dì wǎn dé tài zǐ, shǐ wèi lì gāo méi zhī cí. gāo méi zhě, rén zhī xiān yě. gù lì shí wèi zhǔ, sì yǐ tài láo yě.
漢武帝年二十九乃得太子,甚喜,始立為高禖之祠於城南,祭以特牲。(晉博士束皙云:「漢武帝晚得太子,始為立高禖之祠。高禖者,人之先也。故立石為主,祀以太牢也。」)
hòu hàn yīn zhī, sì yú zhòng chūn zhī yuè.
後漢因之,祀於仲春之月。
wèi méi tán yǒu shí. qīng lóng zhōng zào. xǔ shèn yún: shān yáng rén yǐ shí wèi zhǔ.
魏禖壇有石。(青龍中造。許慎云:「山陽人以石為主。」)
jìn yǐ zhòng chūn zhī yuè gāo méi, cí yú chéng nán, sì yǐ tè shēng. huì dì yuán kāng liù nián, gāo méi tán shàng shí, zhōng pò. bó shì yì: lǐ wú gāo méi zhì shí zhī wén, wèi zhī shè zào suǒ yóu. jì yǐ huǐ pò, kě wú gǎi zào. shù xī yì yǐ wèi: shí zài tán shàng, gài zhǔ dào yě. lǐ, jì qì bì zé mái ér zhì xīn, jīn yí mái ér gèng zào, bù yí suì fèi. hòu dé gāo táng lóng gù shì, zhào gèng juān shí, lìng rú jiù, zhì gāo méi tán shàng. mái pò shí rù dì yī zhàng. àn jiāng dōng tài miào běi mén nèi, dào xī yǒu shí chù, rú zhú yè xiǎo wū fù zhī. sòng wén dì yuán jiā zhōng, xiū miào suǒ, dé shí. lù chéng yǐ wèi jìn xiào wǔ shí jiāo méi shí. rán zé jiāng zuǒ yì yǒu cǐ lǐ yǐ. huò yuē bǎi xìng sì qí bàng, huò wèi zhī luò xīng yě.
晉以仲春之月高禖,祠於城南,祀以特牲。惠帝元康六年,高禖壇上石,中破。博士議:「禮無高禖置石之文,未知設造所由。既已毀破,可無改造。」束皙議以為:「石在壇上,蓋主道也。禮,祭器弊則埋而置新,今宜埋而更造,不宜遂廢。」後得高堂隆故事,詔更鐫石,令如舊,置高禖壇上。埋破石入地一丈。(按江東太廟北門內,道西有石處,如竹葉小屋覆之。宋文帝元嘉中,修廟所,得石。陸澄以為晉孝武時郊禖石。然則江左亦有此禮矣。或曰百姓祀其傍,或謂之落星也。)
běi qí zhì gāo méi tán yú nán jiāo páng, guǎng lún èr shí liù chǐ, gāo jiǔ chǐ, sì bì sān wěi. měi suì xuán niǎo zhì zhī rì, huáng dì qīn shuài liù gōng, sì qīng dì yú tán, yǐ tài hào pèi, ér sì gāo méi zhī shén yǐ qí zi. qí yí: qīng dì běi fāng nán xiàng, pèi dì dōng fāng xī xiàng, méi shén tán xià dōng bì zhī nán, xī xiàng. lǐ yòng qīng guī shù bó, shēng gòng yǐ yī tài láo sì rì, huáng dì gǔn miǎn, chéng yù hé huáng hòu huī yī, chéng zhòng dí. huáng dì chū xiàn, jiàng zì dōng bì, huáng hòu yà xiàn, jiàng zì xī bì, bìng yì biàn zuò. fū rén zhōng xiàn. shàng pín xiàn yú méi shén qì, dì jí hòu bìng yì zǎn wèi, nǎi sòng shén. huáng dì huáng hòu jí qún guān jiē bài, nǎi chè jiù liáo. lǐ bì ér hái.
北齊制高禖壇於南郊旁,廣輪二十六尺,高九尺,四陛三壝。每歲玄鳥至之日,皇帝親帥六宮,祀青帝於壇,以太昊配,而祀高禖之神以祈子。其儀:青帝北方南向,配帝東方西向,禖神壇下東陛之南,西向。禮用青珪束帛,牲共以一太牢祀日,皇帝袞冕,乘玉輅;皇后褘衣,乘重翟。皇帝初獻,降自東陛,皇后亞獻,降自西陛,並詣便座。夫人終獻。上嬪獻於禖神訖,帝及後並詣攢位,乃送神。皇帝皇后及群官皆拜,乃撤就燎。禮畢而還。
suí yì yǐ xuán niǎo zhì rì, sì gāo méi yú nán jiāo tán, shēng yòng yī tài láo.
隋亦以玄鳥至日,祀高禖於南郊壇,牲用一太牢。
dà táng yuè lìng, yì yǐ zhòng chūn xuán niǎo zhì zhī rì, yǐ tài láo sì yú gāo méi, tiān zǐ qīn wǎng. yuè lìng jīng wén jí zhù, bù yán yǒu tán miào yě.
大唐月令,亦以仲春玄鳥至之日,以太牢祀於高禖,天子親往。(月令經文及注,不言有壇廟也。)
fú xì zhōu hàn hòu hàn jìn dōng jìn qí
祓禊(周 漢 後漢 晉 東晉 齊)
zhōu zhì, chūn guān nǚ wū zhǎng suì shí fú chú xìn yù. suì shí fú chú, rú jīn sān yuè shàng sì, rú shuǐ shàng zhī lèi. xìn yù wèi yǐ xiāng xūn cǎo yào mù yù zhī. yuè lìng: mù chūn, tiān zǐ shǐ chéng zhōu. cài yōng zhāng jù yuē: yáng qì hé nuǎn, wěi yú shí zhì, jiāng qǔ jiàn zōng miào, yīn chéng zhōu fú chuān yě.
周制,春官女巫掌歲時祓除、釁浴。(歲時祓除,如今三月上巳,如水上之類。釁浴謂以香薰草藥沐浴之。)月令:暮春,天子始乘舟。(蔡邕章句曰:「陽氣和暖,鮪魚時至,將取薦宗廟,因乘舟浮川也。」)
hàn gāo hòu bā yuè, fú yú bà shàng.
漢高后八月,祓於霸上。
hòu hàn sān yuè shàng sì, guān mín jiē jié yú dōng liú shuǐ shàng, yuē xǐ zhuó fú chú qù sù gòu chèn wèi dà jié. jié zhě, yán yáng qì bù chàng, wàn wù qì chū, shǐ jié zhī yǐ. xì zhě, jié yě, yán zì jié zhuó yě.
後漢三月上巳,官民皆潔於東流水上,曰洗濯祓除去宿垢疢為大潔。(潔者,言陽氣布暢,萬物訖出,始潔之矣。禊者,潔也,言自潔濯也。)
jìn gōng qīng yǐ xià, zhì yú shù rén, jiē xì luò shuǐ zhī cè.
晉公卿以下,至於庶人,皆禊洛水之側。
dōng jìn yuán dì yòu zhào bà sān rì nòng jù. hǎi xī gōng yú zhōng shān lì liú bēi qǔ shuǐ, yán bǎi liáo.
東晉元帝又詔罷三日弄具。海西公於鍾山立流杯曲水,延百僚。
qí yǐ sān yuè sān rì qǔ shuǐ huì, gǔ xì jì yě. jīn xiāng chéng wèi bǎi xì zhī jù, diāo nòng qiǎo shì, zēng sǔn wú cháng.
齊以三月三日曲水會,古禊祭也。今相承為百戲之具,雕弄巧飾,增損無常。
shuō yuē: àn xì yǔ qǔ shuǐ, qí yì cān chà. jìn zhào wáng lún cuàn wèi sān rì, huì tiān quán chí, zhū zhāng lín. huái dì yì huì tiān quán chí, fù shī. lù jī yún: tiān quán chí nán shí gōu yǐn yù gōu shuǐ, chí xī jī shí wèi xì táng, kuà shuǐ, liú bēi yǐn jiǔ. bù yán qǔ shuǐ. hán shī yuē: zhèng guó zhī sú, sān yuè shàng sì, zhī qín wěi liǎng shuǐ zhī shàng, zhāo hún xù pò. bǐng lán cǎo, fú chú bù xiáng. cài yōng yuē: jīn sān yuè shàng sì, fú yú shuǐ bīn, gài chū cǐ yě. fán yán fú zhě zhǐ yě, yǐ wèi qí jiè zhǐ yě. yī shuō: sān yuè sān rì, qīng míng zhī jié, jiāng xiū shì yú shuǐ cè, dǎo sì yǐ qí fēng nián yě. hòu hàn dù dǔ yún: guō yú sān yuè sān rì shàng chén chǎn èr nǚ, shàng sì rì chǎn yī nǚ, èr rì chǎn sān nǚ, bìng bù yù. sú yǐ wèi dà jì, zhì cǐ yuè sì rì huì zhǐ jiā, jiē yú dōng liú shuǐ shàng, wèi qí ráng zì jié zhuó, wèi zhī xì cí, yǐn liú xíng shāng, suì chéng qǔ shuǐ. liáng liú zhāo yuē: guō yú zhī shuō, liáng wèi xū dàn. jiǎ yǒu shù rén xún nèi yāo qí sān nǚ, hé zú jǐng bǐ fēng sú hū? dù dǔ fù nǎi chēng' wáng hóu gōng zhǔ, jì yú fù shāng, yòng shì yī luò, wéi màn xuán huáng'. běn chuán dà jiāng jūn liáng shāng, yì gē qì yú luò xì yě. mǎ róng liáng jì xī dì fù yún: xī běi xū hài, xuán shí chéng shū. xiā má tǔ xiě, gēng xīn zhī yù. jí qǔ shuǐ zhī xiàng. liú zhēn lǔ dōu fù yuē: sù qiū èr qī, tiān hàn zhǐ yú, rén xū fú ráng, guó zi shuǐ xī. cǐ yòng qī yuè shí sì rì yě.
說曰:按禊與曲水,其義參差。晉趙王倫篡位三日,會天泉池,誅張林。懷帝亦會天泉池,賦詩。陸機云:「天泉池南石溝引御溝水,池西積石為禊堂,跨水,流杯飲酒。」不言曲水。韓詩曰:「鄭國之俗,三月上巳,之溱洧兩水之上,招魂續魄。秉蘭草,祓除不祥。」(蔡邕曰:」今三月上巳,祓於水濱,蓋出此也。」)凡言祓者祉也,以為祈介祉也。一說:三月三日,清明之節,將修事於水側,禱祀以祈豐年也。後漢杜篤云:「郭虞三月三日上辰產二女,上巳日產一女,二日產三女,並不育。俗以為大忌,至此月巳日諱止家,皆於東流水上,為祈禳自潔濯,謂之禊祠,引流行觴,遂成曲水。」梁劉昭曰:「郭虞之說,良為虛誕。假有庶人旬內夭其三女,何足警彼風俗乎?杜篤賦乃稱'王侯公主,暨於富商,用事伊、洛,帷幔玄黃'。本傳大將軍梁商,亦歌泣於洛禊也。」馬融梁冀西第賦云:「西北戌亥,玄石承輸。蝦蟆吐寫,庚辛之域。」即曲水之象。劉楨魯都賦曰:」素秋二七,天漢指隅,人胥祓禳,國子水嬉。」此用七月十四日也。
zhū zá cí zhōu qín hàn dōng jìn hòu wèi
諸雜祠(周 秦 漢 東晉 後魏)
zhōu lì shòu xīng cí yú xià dù bó, wéi zhāo yuē: bó yīn báo, tāng suǒ dōu yě. zàn yuē: jì yīn bó xiàn shì yě. shī gǔ yuē: dù jí jīng zhào dù xiàn yě. cǐ bó fēi tāng dōu yě. xú guǎng yún jīng zhào dù xiàn yǒu bó tíng, sī jìn zhī yǐ. shí fèng yān. yòu lì dù zhǔ cí, yīn xuān wáng shā yòu jiāng jūn dù bó bù yǐ zuì, hòu xuān wáng tián yú pǔ tián, dù bó zhí gōng shǐ shè xuān wáng, xuān wáng fú gōng yī ér sǐ, gù zhōu rén zūn qí guǐ ér yǐ suì shí fèng cí yān.
周立壽星祠於下杜、亳,(韋昭曰:「亳音薄,湯所都也。」瓚曰:「濟陰亳縣是也。」師古曰:「杜即京兆杜縣也。此亳非湯都也。徐廣雲京兆杜縣有亳亭,斯近之矣。」)時奉焉。又立杜主祠,因宣王殺右將軍杜伯不以罪,後宣王田於圃田,杜伯執弓矢射宣王,宣王伏弓衣而死,故周人尊其鬼而以歲時奉祠焉。
qín lì chén bǎo cí, yīn wén gōng huò ruò shí, yú chén cāng běi bǎn chéng cí zhī. sū lín yuē: zhì rú shí, shì gān. yán shī gǔ yuē: chén cāng zhī běi bǎn shàng chéng zhōng yě. qí shén huò suì bù zhì, huò suì shù. lái yě cháng yǐ yè, guāng huī ruò liú xīng, guāng sè chì huáng, zhǎng wǔ zhàng, cóng dōng fāng lái, jí yú cí chéng, ruò xióng yě jī, qí shēng yīn yīn yún, yě jī yè míng. yán chén bǎo ruò lái ér yǒu shēng, zé yě jī jiē míng yǐ yīng zhī yě. cí yǐ yī láo, míng yuē chén bǎo. chén zàn yuē: chén cāng xiàn yǒu bǎo fū rén cí, huò yī suì èr suì yǔ yè jūn hé. yè jūn shén lái shí, tiān wèi zhī yīn yīn léi míng. èr shì shí, ruò chén bǎo jié lái, yī cí. chūn xià yòng xīng, qiū dōng yòng mǎ yà. dé gōng lì, bǔ jū yōng, jí jīn fú fēng jùn yōng xiàn. yōng zhī zhū cí zì cǐ xìng. yòng sān bǎi láo yú fū yīn fú zhì, zuò fú cí. mèng kāng yuē: liù yuè fú rì yě. zhōu shí wú, zhì cǐ nǎi yǒu zhī. shī gǔ yuē: fú zhě, wèi yīn qì jiāng qǐ, pò yú cán yáng ér wèi dé shēng, gù wèi cáng fú, yīn míng fú rì yě. lì qiū zhī hòu, yǐ jīn dài huǒ, jīn wèi yú huǒ, gù zhì gēng rì bì fú. gēng zhě, jīn yě. zhé gǒu yì sì mén, yǐ yù gǔ zāi. shǐ huáng dōng yóu hǎi shàng, cí bā shén, qiú xiān rén. qí sì mò zhī qǐ shí. bā shén: yī yuē tiān zhǔ, cí tiān qí. tiān qí yuān shuǐ, jū lín zāi nán jiāo shān xià xià zhě. èr yuē dì zhǔ, cí tài shān liáng fù. gài tiān hǎo yīn, cí zhī bì yú gāo shān zhī xià zhì, mìng yuē zhì. dì guì yáng, jì zhī bì yú zé zhōng yuán qiū. sān yuē bīng zhǔ, cí chī yóu. chī yóu zài dōng píng lù jiān xiāng, qí zhī xī jìng yě. sì yuē yīn zhǔ, cí sān shān. sān shān jí péng lái fāng zhàng yíng zhōu sān shén shān. wǔ yuē yáng zhǔ, cí zhī fú shān. shān zài dōng lái. liù yuē yuè zhǔ, cí zhī lái shān. shān zài dōng lái zhǎng guǎng. jiē zài qí běi, bìng bó hǎi. qī yuē rì zhǔ, cí shèng shān. shān zài dōng lái bù yè xiàn, dòu rù hǎi, zuì jū qí dōng běi yú, yǐ yíng rì chū. bā yuē sì shí zhǔ, cí láng yá. láng yá zài qí dōng běi, gài suì zhī suǒ shǐ yě. jiē gè yòng láo jù cí, ér wū zhù suǒ sǔn yì, guī bì zá yì yān. fú yīn fú.
秦立陳寶祠,因文公獲若石,於陳倉北阪城祠之。(蘇林曰:「質如石,似肝。」顏師古曰:「陳倉之北阪上城中也。」)其神或歲不至,或歲數。來也常以夜,光輝若流星,光色赤黃,長五丈,從東方來,集於祠城,若雄野雞,其聲殷殷雲,野雞夜鳴。(言陳寶若來而有聲,則野雞皆鳴以應之也。)祠以一牢,名曰陳寶。(臣瓚曰:「陳倉縣有寶夫人祠,或一歲二歲與葉君合。葉君神來時,天為之殷殷雷鳴。」)二世時,若陳寶節來,一祠。春夏用騂,秋冬用〈馬亞〉。德公立,卜居雍,(即今扶風郡雍縣。)雍之諸祠自此興。用三百牢於鄜(音孚)畤,作伏祠。(孟康曰:「六月伏日也。周時無,至此乃有之。」師古曰:「伏者,謂陰氣將起,迫於殘陽而未得升,故為藏伏,因名伏日也。立秋之後,以金代火,金畏於火,故至庚日必伏。庚者,金也。」)磔狗邑四門,以御蠱災。始皇東遊海上,祠八神,求仙人。其祀莫知起時。(八神:一曰天主,祠天齊。天齊淵水,居臨菑南郊山下下者。二曰地主,祠泰山樑父。蓋天好陰,祠之必於高山之下畤,命曰畤。地貴陽,祭之必於澤中圜丘。三曰兵主,祠蚩尤。蚩尤在東平陸監鄉,齊之西境也。四曰陰主,祠三山。三山即蓬萊、方丈、瀛洲三神山。五曰陽主,祠之罘山。山在東萊。六曰月主,祠之萊山。山在東萊長廣。皆在齊北,並勃海。七曰日主,祠盛山。山在東萊不夜縣,斗入海,最居齊東北隅,以迎日出。八曰四時主,祠琅琊。琅琊在齊東北,蓋歲之所始也。皆各用牢具祠,而巫祝所損益,珪幣雜異焉。罘音浮。)
hàn gāo dì tiān xià yǐ dìng, lìng zhù lì chī yóu zhī cí yú zhǎng ān. yòu zhì cí sì guān nǚ wū. qí liáng wū cí tiān dì tiān shè tiān shuǐ fáng zhōng táng shàng zhī shǔ jìn wū cí wǔ dì dōng jūn yún zhōng jūn wū shè wū cí zú rén chuī zhī shǔ shī gǔ yuē: dōng jūn, rì yě. yún zhōng jūn wèi yún shén yě. wū shè wū cí, jiē gǔ wū zhī shén yě. zú rén chuī, gǔ zhǔ chuī mǔ zhī shén yě. chuī wèi chì cuàn yě. qín wū cí dù zhǔ wū bǎo zú lèi zhī shǔ dù zhǔ, jí zhōu zhī dù bó yě. wū bǎo zú lèi, èr shén míng. lèi yīn lì zhuī fǎn. jīng wū cí táng xià wū xiān sī mìng shī mí zhī shǔ táng xià, zài táng zhī xià. wū xiān, wū zhī zuì xiān zhě yě. sī mìng, shuō zhě yún wén chāng dì sì xīng yě. shī mí, qí xiān cháng shī shè mí yù zhě yě. jiǔ tiān wū cí jiǔ tiān. shī gǔ yuē: jiǔ tiān zhě, wèi zhōng yāng jūn tiān, dōng fāng cāng tiān, dōng běi mín tiān, běi fāng xuán tiān, xī běi yōu tiān, xī fāng hào tiān, xī nán zhū tiān, nán fāng yán tiān, dōng nán yáng tiān yě. qí shuō jiàn huái nán zǐ. yī shuō yún: dōng fāng mín tiān, dōng nán yáng tiān, nán fāng chì tiān, xī nán zhū tiān, xī fāng chéng tiān, xī běi yōu tiān, běi fāng xuán tiān, dōng běi biàn tiān, zhōng yāng jūn tiān yě. jiē yǐ suì shí cí gōng zhōng. wǔ dì jí wèi, hòu lǐ zhì cí shén jūn yú nèi zhōng, wén qí yán, bù jiàn qí rén. shén jūn zhě, zhǎng líng nǚ zǐ, chǎn rǔ ér sǐ, jiàn shén yú zhóu wǎn ruò. wǎn ruò cí zhī qí shì, rén duō wǎng cí. píng yuán jūn wǎng cí, qí hòu zi sūn yǐ zūn zhe. píng yuán jūn, wǔ dì wài zǔ mǔ yě. wǎn ruò, zì yě. zhóu yīn zhóu. yòu dì shī shǎo jūn qiú xiān, shǐ qīn cí zào. shǎo jūn yán yú dì yuē: cí zào jiē kě zhì wù. wù, guǐ yě. zhì wù ér dān shā kě huà wèi huáng jīn. yòu lì yuè cí, jī bo zì cǐ yòng. chí jī gǔ ér bo, rú shǔ bo yě. shì shí jì miè liǎng yuè, yuè rén yǒng zhī nǎi yán yuè rén sú guǐ. shī gǔ yuē: yǒng zhī, yuè rén míng yě. sú guǐ, yán qí tǔ sú shàng guǐ shén zhī shì. ér qí cí jiē jiàn guǐ, shù yǒu xiào. xī dōng ōu wáng jìng guǐ, shòu bǎi liù shí suì. hòu shì dài màn, gù shuāi hào. nǎi mìng yuè wū lì yuè zhù cí, ān tái wú tán, yì cí tiān shén dì bǎi guǐ. xuān dì shí, nán jùn huò bái hǔ, xiàn qí pí yá zhǎo, dì wèi lì cí. yòu fāng shì yán suí hóu jiàn bǎo yù bǎo bì zhōu kāng bǎo dǐng, lì sì cí yú wèi yāng gōng. yòu cí tiān fēng yuàn huǒ jǐng yú hóng mén. xī hé hóng mén yǒu tiān fēng yuàn huǒ jǐng cí, huǒ cóng dì zhōng chū yě. yòu lì suì xīng, chén xīng tài bái yíng huò nán dòu cí yú zhǎng ān chéng bàng. yòu cí sān shān bā shén yú qū chéng, dōng lái zhī xiàn. péng shān shí shè shí gǔ yú lín qú. yòu yǒu yuè cí chī yóu láo gǔ wǔ chuáng shān wǔ dì xiān rén yù nǚ jīn mǎ bì jī děng shén, qiǎn jiàn dài fū wáng bāo shǐ chí jié ér qiú yān.
漢高帝天下已定,令祝立蚩尤之祠於長安。又置祠祀官、女巫。其梁巫祠天、地、天社、天水、房中、堂上之屬;晉巫祠五帝、東君、雲中君、巫社、巫祠、族人炊之屬;(師古曰:「東君,日也。雲中君謂雲神也。巫社、巫祠,皆古巫之神也。族人炊,古主炊母之神也。炊謂饎爨也。」)秦巫祠杜主、巫保、族累之屬;(杜主,即周之杜伯也。巫保、族累,二神名。累音力追反。)荊巫祠堂下、巫先、司命、施糜之屬;(堂下,在堂之下。巫先,巫之最先者也。司命,說者雲文昌第四星也。施糜,其先常施設糜鬻者也。)九天巫祠九天。(師古曰:「九天者,謂中央鈞天,東方蒼天,東北旻天,北方玄天,西北幽天,西方浩天,西南朱天,南方炎天,東南陽天也。其說見淮南子。一說云:東方旻天,東南陽天,南方赤天,西南朱天,西方成天,西北幽天,北方玄天,東北變天,中央鈞天也。」)皆以歲時祠宮中。武帝即位,厚禮置祠神君於內中,聞其言,不見其人。(神君者,長陵女子,產乳而死,見神於妯宛若。宛若祠之其室,人多往祠。平原君往祠,其後子孫以尊著。平原君,武帝外祖母也。宛若,字也。妯音軸。)又帝師少君求仙,始親祠灶。(少君言於帝曰:「祠灶皆可致物。物,鬼也。致物而丹沙可化為黃金。」)又立粵祠,雞卜自此用。(持雞骨而卜,如鼠卜也。)是時既滅兩粵,粵人勇之乃言粵人俗鬼。(師古曰:「勇之,粵人名也。俗鬼,言其土俗尚鬼神之事。」而其祠皆見鬼,數有效。昔東甌王敬鬼,壽百六十歲。後世怠慢,故衰耗。乃命粵巫立粵祝祠,安台無壇,亦祠天神帝百鬼。)宣帝時,南郡獲白虎,獻其皮牙爪,帝為立祠。又方士言隋侯、劍寶、玉寶璧、周康寶鼎,立四祠於未央宮。又祠天封苑火井於鴻門。(西河鴻門有天封苑火井祠,火從地中出也。)又立歲星,辰星、太白、熒惑、南斗祠於長安城傍。又祠三山八神於曲城,(東萊之縣。)蓬山石社石鼓於臨朐。又有月祠、蚩尤、勞谷、五床山、五帝、仙人、玉女、金馬碧雞等神,遣諫大夫王褒使持節而求焉。
dōng jìn āi dì yù yú diàn qián hóng sì, yǐ hóng yàn lái wèi hòu, yīn ér jì zhī, wèi zhī hóng sì. huò yuē: hóng, dà yě. hóng yàn chū lái, bì jiāng dà sì. shì zhōng liú zūn děng qǐ chēng: cǐ wéi chū dà chuán, bù zài liù jí, liú xiàng zhèng xuán suī wèi qí xùn, zì hòu bù tóng. qián dài yǐ lái, bìng wú qí shì.
東晉哀帝欲於殿前鴻祀,(以鴻雁來為候,因而祭之,謂之鴻祀。或曰:「鴻,大也。鴻雁初來,必將大祀。」)侍中劉遵等啟稱:」此唯出大傳,不在六籍,劉向、鄭玄雖為其訓,自後不同。前代以來,並無其式。」
hòu wèi dào wǔ dì chū, yǒu liǎng huì xīng jiàn, liú hòu shǐ zhàn zhě zhàn, yuē: qí zhī zé sǎo dìng tiān xià. hòu cóng zhī, gù lì qí sì. yòu lì suì shén shí èr, suì yī jì, yǐ shí yuè, yòng niú yī jī sān. yòu lì tǔ shén sì, suì èr jì, cháng bā yuè shí yuè, yòng yáng. yòu lì xiàn míng yǐ shàng suǒ lì tiān shén sì shí suǒ, suì èr jì, qí shén zūn yǐ mǎ, cì yǐ niú, xiǎo yǐ yáng, jiē nǚ wū xíng shì.
後魏道武帝初,有兩彗星見,劉後使占者占,曰:「祈之則掃定天下。」後從之,故立其祀。又立歲神十二,歲一祭,以十月,用牛一、雞三。又立土神四,歲二祭,常八月、十月,用羊。又立獻明以上所立天神四十所,歲二祭,其神尊以馬,次以牛,小以羊,皆女巫行事。
yín sì xìng fèi qín hàn wèi jìn dōng jìn sòng hòu wèi
淫祀興廢(秦 漢 魏 晉 東晉 宋 後魏)
qín dé gōng lì, bǔ jū yōng. jí jīn yōng xiàn yě. zi sūn yǐn mǎ yú hé, suì dōu yōng. yōng cí zì cǐ xìng, yòng sān bǎi láo. fú cí yǐ jù qián yě.
秦德公立,卜居雍。(即今雍縣也。)子孫飲馬於河,遂都雍。雍祠自此興,用三百牢。(伏祠已具前也。)
hàn chéng dì lì, chéng xiàng kuāng héng děng zòu: bà yōng fū mì shàng xià zhì jí chén bǎo sì děng. fán liù bǎi bā shí sān suǒ, qí èr bǎi bā suǒ yīng lǐ, jí yí wú míng wén, kě fèng cí rú gù. qí yú sì bǎi qī shí wǔ suǒ bù yīng lǐ, huò fù zhòng, qǐng jiē bà. zòu kě. běn yōng jiù cí èr bǎi sān suǒ, wéi shān chuān zhū xīng shí wǔ suǒ wèi yīng lǐ. dù zhǔ cí yǒu wǔ, zhì qí yī. gāo dì suǒ lì liáng jìn qín jīng děng wū, jiǔ tiān nán shān lái zhōng zhī shǔ jí xiào wén wèi yáng xiào wǔ báo jì tài yī sān yī huáng dì míng yáng mǎ xíng, xiào xuān sān shān bìng zhū shān chī yóu děng, jiē bà zhī yě. hòu dì yǐ wú jì sì gù, fù chén bǎo děng cí. mò nián pō hǎo guǐ shén, gù duō shàng shū yán jì sì fāng shù zhě, jiē dé dài zhào. gǔ yǒng shuō yuē: chén wén míng yú tiān dì zhī xìng zhě, bù kě huò yǐ shén guài zhī wàn wù zhī qíng zhě, bù kě wǎng yǐ fēi lèi. zhū bèi rén yì zhī zhèng dào, guǎng chóng wú fú zhī sì, jiē jiān rén huò zhòng, shì yǐ shèng rén jué ér bù yán. fú wéi bì xià jù jué, wú lìng jiān rén yǒu kuī cháo zhě. dì shàn zhī. āi dì jí wèi, qǐn jí, bó zhēng fāng shì, jīng shī zhū xiàn jiē yǒu shì cí shǐ zhě, jǐn fù qián dài zhū shén cí, fán qī bǎi yú suǒ, yī suì sān wàn qī qiān cí. píng dì mò nián chóng yín sì, zì tiān dì liù zōng yǐ xià, fán qiān qī bǎi suǒ, yòng sān shēng niǎo shòu sān qiān yú zhǒng. bù néng bèi, nǎi yǐ jī dāng yàn wù, quǎn dāng mí lù.
漢成帝立,丞相匡衡等奏:「罷雍鄜、密、上下畤及陳寶祀等。凡六百八十三所,其二百八所應禮,及疑無明文,可奉祠如故。其餘四百七十五所不應禮,或復重,請皆罷。」奏可。(本雍舊祠二百三所,惟山川諸星十五所為應禮。杜主祠有五,置其一。高帝所立梁、晉、秦、荊等巫,九天、南山、萊中之屬及孝文渭陽、孝武薄忌太一、三一、黃帝、冥羊、馬行,孝宣三山並諸山、蚩尤等,皆罷之也。)後帝以無繼嗣故,復陳寶等祠。末年頗好鬼神,故多上書言祭祀方術者,皆得待詔。谷永說曰:「臣聞明於天地之性者,不可惑以神怪;知萬物之情者,不可罔以非類。諸背仁義之正道,廣崇無福之祀,皆奸人惑眾,是以聖人絕而不言。伏惟陛下拒絕,無令奸人有窺朝者。」帝善之。哀帝即位,寢疾,博徵方士,京師諸縣皆有侍祠使者,盡復前代諸神祠,凡七百餘所,一歲三萬七千祠。平帝末年崇淫祀,自天地六宗以下,凡千七百所,用三牲鳥獸三千餘種。不能備,乃以雞當雁鶩,犬當麋鹿。
wèi wǔ wáng bǐng hàn zhèng, pǔ chú yín sì. wén dì huáng chū wǔ nián, zhào: xiān wáng zhì sì, wǔ xíng míng shān chuān zé, fēi cǐ zú yě, bù zài sì diǎn. shū shì shuāi luàn, chóng xìn wū shǐ, zhì nǎi gōng diàn zhī nèi, hù yǒu zhī jiān, wú bù wò lèi, shén yǐ. zì jīn gǎn shè fēi lǐ zhī jì, wū zhù zhī yán, jiē yǐ zhí zuǒ dào lùn, zhe yú lìng. míng dì qīng lóng chū, yòu zhào: jùn guó shān chuān bù zài sì diǎn, wù sì.
魏武王秉漢政,普除淫祀。文帝黃初五年,詔:「先王制祀,五行名山川澤,非此族也,不在祀典。叔世衰亂,崇信巫史,至乃宮殿之內,戶牖之間,無不沃酹,甚矣。自今敢設非禮之祭,巫祝之言,皆以執左道論,著於令。」明帝青龍初,又詔:郡國山川不在祀典,勿祀。
jìn wǔ dì tài shǐ yuán nián zhào yuē: xī dì wáng xiū yuè dú shān chuān, gè yǒu dìng zhì. rán yǐ dào lì tiān xià, qí guǐ bù shāng rén, gù zhù shǐ jiàn ér wú kuì cí, ér yín sì bù zuò. mò shì yāo niè xiāng shān, yīn shàn. shě zhèng wèi xié, gù wèi cháo jí zhī. yí àn lǐ wèi zhì, shǐ yāo yín zhī guǐ, bù luàn qí jiān.
晉武帝泰始元年詔曰:「昔帝王修岳瀆山川,各有定製。然以道蒞天下,其鬼不傷人,故祝史薦而無媿辭,而淫祀不作。末世妖孽相煽,(音扇。)舍正為邪,故魏朝疾之。宜按禮為制,使妖淫之鬼,不亂其間。」
dōng jìn mù dì shēng píng zhōng, hé qí qǐng bèi wǔ yuè cí yuē: táng yú zhī zhì, tiān zǐ wǔ nián yī xún shòu, chái liáo wǔ yuè, biàn yú qún shén. jí qín hàn dōu xī jīng, jīng wèi zhǎng shuǐ suī bù zài sì diǎn, yǐ jìn xián yáng gù, jǐn dé bǐ dà chuān lì sì. zì yǒng jiā zhī luàn, wéi qián zhī tiān zhù, zài wáng jī zhī nèi, xuǎn bǎi hù lì zú, yǐ fèng qí zhí. zhōng xìng zhī jì, wèi yǒu guān shǒu, lú jiāng jùn qiǎn dà lì jiān jiǎ sì shí dǎo sài, chūn shì hán ér dōng qǐng bīng. zì xián hé qì jīn, yòu fù huī tì. jì jīn fēi diǎn zhī cí, kě wèi fēi yī. kǎo qí zhèng míng, zé yín hūn zhī guǐ tuī qí mí fèi, zé bǎi xìng zhī dù. ér shān chuān dà shén, gèng wèi jiǎn què. kě lìng lǐ guān zuò shì, qí zhū yāo niè, kě cū yī fǎ xiān qù qí shén, bǐ xié bù dú zhèng. shí bù xíng.
東晉穆帝昇平中,何琦請備五嶽祠曰:」唐虞之制,天子五年一巡狩,柴燎五嶽,遍於群神。及秦漢都西京,涇、渭、長水雖不在祀典,以近咸陽故,盡得比大川立祀。自永嘉之亂,唯灊之天柱,在王畿之內,選百戶吏卒,以奉其職。中興之際,未有官守,廬江郡遣大吏兼假四時禱賽,春釋寒而冬請冰。自咸和迄今,又復隳替。計今非典之祠,可謂非一。考其正名,則淫昏之鬼;推其縻費,則百姓之蠹。而山川大神,更為簡闕。可令禮官作式,其諸妖孽,可粗依法先去其甚,俾邪不瀆正。」時不行。
sòng wǔ dì yǒng chū èr nián, pǔ jìn yín sì. yóu shì jiǎng zi wén cí yǐ xià, jiē jué. xiào wǔ xiào jiàn chū, gèng xiū jiǎng hóu cí, suǒ zài shān chuān, jiàn jiē xiū fù. míng dì lì jiǔ zhōu miào yú jī lóng shān, dà jù qún shén, jiā jiǎng hóu jué wèi zhì xiāng guó dà dū dū zhōng wài zhū jūn shì, jiā zhōng shān wáng. sū hóu, biāo qí dà jiāng jūn. sì fāng zhū shén, xián jiā jué zhì.
宋武帝永初二年,普禁淫祀。由是蔣子文祠以下,皆絕。孝武孝建初,更修蔣侯祠,所在山川,漸皆修復。明帝立九州廟於雞籠山,大聚群神,加蔣侯爵位至相國、大都督、中外諸軍事,加鍾山王。蘇侯,驃騎大將軍。四方諸神,咸加爵秩。
hòu wèi chū, zì tiān dì shè jì yǐ xià, hé qiān qī shí wǔ suǒ, suì yòng shēng qī wàn wǔ qiān wǔ bǎi tóu. xiào wén dì zhào yuē: zhèn chéng tiān shì shén, yǐ yù qún pǐn, ér xián zhì chù guǎng, yòng shēng shén zhòng. fū shén míng zhèng zhí, xiǎng dé yǔ xìn, hé bì zài shēng! qí lìng yǒu sī, fēi tiān dì zōng miào shè jì zhī sì, jiē yòng jiǔ pú. tài hé shí wǔ nián zhào: zì xiān cháo yǐ lái, xiǎng sì fán qiān èr bǎi yú chù. jīn yù jiǎn shěng, wù cóng jiǎn yì. xiān cháng yǒu shuǐ huǒ zhī shén sì shí yú míng, jí chéng běi xīng shén. jīn yuán qiū zhī xià, jì jì fēng bó yǔ shī sī zhōng sī mìng děng, míng táng jì wǔ sì, jiē yǒu cǐ sì shí shén, xī bà zhī. chū, měi yǐ zhēng yuè jí rì, yú tíng shè mù, zhōng zhì sōng bǎi shù, shè wǔ dì zuò. zhì xiào wén, zhào yuē: lǐ yún, zì wài zhì zhě, wú zhǔ bù zhǐ. cǐ jì wú zǔ pèi, kuí zhī gǔ diǎn, shí wú suǒ qǔ, yòu tàn cè zhī jì, kě xī bà zhī.
後魏初,自天地社稷以下,合千七十五所,歲用牲七萬五千五百頭。孝文帝詔曰:「朕承天事神,以育群品,而咸秩處廣,用牲甚眾。夫神明正直,享德與信,何必在牲!其令有司,非天地宗廟社稷之祀,皆用酒脯。」太和十五年詔:「自先朝以來,享祀凡千二百餘處。今欲減省,務從簡易。先常有水火之神四十餘名,及城北星神。今圜丘之下,既祭風伯、雨師、司中、司命等,明堂祭五祀,皆有此四十神,悉罷之。」初,每以正月吉日,於庭設幕,中置松柏樹,設五帝座。至孝文,詔曰:」禮雲,自外至者,無主不止。此既無祖配,揆之古典,實無所取,又探冊之祭,可悉罷之。」