strong lǐ bā shí èr kāi yuán lǐ zuǎn lèi shí qī jiā lǐ yī strong
禮八十二 開元禮纂類十七 嘉禮一
huáng dì jiā yuán fú
皇帝加元服
bo rì
卜日
huáng dì jiāng jiā yuán fú, bo rì rú bié yí.
皇帝將加元服,卜日如別儀。
gào yuán qiū fāng qiū fù
告圓丘(方丘附)
qián yī rì, zhū gào guān qīng zhāi yú gào suǒ. qí shǒu wèi jí shè zūn diàn děng bìng qián yī rì chén shè, rú xún shòu yuán qiū shè shì yí. gào fāng qiū, zì qián yī rì chén shè jí gào guān qīng zhāi děng yì rú zhī. wèi mái kǎn yú wěi nán wài tán zhī nèi, běi chū bì. wèi míng èr kè, zhū gào guān gè fú qí fú, jiāo shè lìng liáng yùn lìng rù shí zūn léi jí yù bó. tài zūn èr: yī shí míng shuǐ, wèi shàng yī shí fàn qí, cì zhī. shān léi èr: yī shí xuán jiǔ, wèi shàng yī shí qīng jiǔ, cì zhī. yù yǐ sì guī yǒu dǐ, bì yǐ cāng. gào fāng qiū, tài zūn èr, yī shí míng shuǐ, yī shí lǐ qí, yù liǎng guī yǒu dǐ, bì yǐ huáng. wèi míng yī kè, fèng lǐ shuài zàn zhě xiān rù jiù wèi, zàn yǐn yǐn yù shǐ tài zhù yǐ xià rù xíng sǎo chú rú cháng yí. zhì míng, yè zhě yǐn gào guān yǐ xià jù jiù mén wài wèi. fèng lǐ shuài zàn zhě xiān rù jiù wèi, zàn yǐn yǐn yù shǐ yǐ xià rù jiù wèi. yè zhě yǐn gào guān zàn yǐn yǐn zhí shì zhě cì rù jiù wèi. lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, fán fèng lǐ yǒu cí, zàn zhě jiē chéng chuán. gào guān yǐ xià jiē zài bài. yè zhě jìn gào guān zhī zuǒ, bái:" yǒu sī jǐn jù, qǐng xíng shì." yí zhì lǐ bì fán zhù bǎn yú zhāi suǒ, bìng tóng xún shòu gào yuán qiū shè shì yí. gào fāng qiū qí yí tóng, dàn gǎi hào tiān wèi huáng dì qí, qí yù bó mái zhī.
前一日,諸告官清齋於告所。其守衛及設樽坫等並前一日陳設,如巡狩圓丘攝事儀。(告方丘,自前一日陳設及告官清齋等亦如之。為埋埳於壝南外壇之內,北出陛。)未明二刻,諸告官各服其服,郊社令、良醞令入實樽罍及玉帛。(太樽二:一實明水,為上;一實汎齊,次之。山罍二:一實玄酒,為上;一實清酒,次之。玉以四珪有邸,幣以蒼。告方丘,太樽二,一實明水,一實醴齊,玉兩珪有邸,幣以黃。)未明一刻,奉禮帥贊者先入就位,贊引引御史、太祝以下入行掃除如常儀。質明,謁者引告官以下俱就門外位。奉禮帥贊者先入就位,贊引引御史以下入就位。謁者引告官、贊引引執事者次入就位。立定,奉禮曰:"再拜。"贊者承傳,(凡奉禮有辭,贊者皆承傳。)告官以下皆再拜。謁者進告官之左,白:"有司謹具,請行事。"儀至禮畢燔祝版於齋所,並同巡狩告圓丘攝事儀。(告方丘其儀同,但改昊天為皇地祇,其玉帛埋之。)
gào zōng miào
告宗廟
qí lǐ yǔ xún shòu gào zōng miào yí yǒu sī shè shì tóng, wéi zhù wén lín shí zhuàn.
其禮與巡狩告宗廟儀有司攝事同,唯祝文臨時撰。
lín xuān xíng shì
臨軒行事
xiān yī rì, shàng shě fèng yù shè yù guān xí yú tài jí diàn zhōng yíng xián, nán xiàng, guǎn yán fēn chún, jiā zǎo xí huì chún, jiā cì xí fǔ chún. shǒu gōng shè qún guān cì yú cháo táng, tài lè lìng zhǎn gōng xuán yú diàn tíng, bìng rú cháng yí. shè xié lǜ láng jǔ huī wèi yú diàn shàng xī jiē zhī xī, dōng xiàng yī wèi yú lè xuán dōng nán, xī xiàng. gǔ chuī lìng fēn zhì shí èr àn yú jiàn gǔ zhī wài. chéng huáng lìng chén chē hé, shàng niǎn fèng yù chén yú niǎn, bìng rú cháng yí. diǎn yí shè wén guān yī pǐn yǐ xià wǔ pǐn yǐ shàng wèi yú xuán dōng, liù pǐn yǐ xià yú héng jiē nán, jiē chóng xíng, xī miàn běi shàng. shè wǔ guān yī pǐn yǐ xià wǔ pǐn yǐ shàng wèi yú xuán xī, liù pǐn yǐ xià yú héng jiē nán, dāng wén guān, jiē chóng xíng, dōng miàn běi shàng. shè cháo jí shǐ wèi fēn fāng yú wén wǔ guān dāng pǐn zhī xià. shè zhū qīn wèi yú sì pǐn wǔ pǐn zhī zhōng. huáng zōng qīn zài dōng, yì xìng qīn zài xī. shè fān kè wèi gè fēn fāng yú cháo jí shǐ liù pǐn zhī nán. zhū zhōu shǐ rén fēn fāng wèi yú cháo jí shǐ jiǔ pǐn zhī hòu. yòu shè tài shī tài wèi wèi yú héng jiē zhī nán dào dōng, běi xiàng xī shàng. yòu shè diǎn yí wèi yú xuán zhī dōng běi, zàn zhě èr rén zài nán, shǎo tuì, jù xī xiàng. fèng lǐ shè mén wài wèi yú dōng xī cháo táng, jiē rú yuán rì zhī yí.
先一日,尚舍奉御設御冠席於太極殿中楹閒,南向,莞筵紛純,加藻席繢純,加次席黼純。守宮設群官次於朝堂,太樂令展宮懸於殿庭,並如常儀。設協律郎舉麾位於殿上西階之西,東向;一位於樂懸東南,西向。鼓吹令分置十二案於建鼓之外。乘黃令陳車輅,尚輦奉御陳輿輦,並如常儀。典儀設文官一品以下五品以上位於懸東,六品以下於橫街南,皆重行,西面北上。設武官一品以下五品以上位於懸西,六品以下於橫街南,當文官,皆重行,東面北上。設朝集使位分方於文武官當品之下。設諸親位於四品、五品之中。(皇宗親在東,異姓親在西。)設蕃客位各分方於朝集使六品之南。諸州使人分方位於朝集使九品之後。又設太師、太尉位於橫街之南道東,北向西上。又設典儀位於懸之東北,贊者二人在南,少退,俱西向。奉禮設門外位於東西朝堂,皆如元日之儀。
qí rì, zhū wèi lēi suǒ bù tún mén liè huáng huī zhàng rú cháng. qún guān yī shí kè jí cháo táng, jù jiù cì gè fú qí fú, tōng shì shè rén yǐn jiù cháo táng qián wèi. shì zhōng bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." tài lè lìng gǔ chuī lìng shuài gōng rén rù jiù wèi. fèng lǐ láng shè léi xǐ yú zuò jiē dōng nán, léi zài xǐ dōng, jiā sháo mì, fěi zài xǐ xī, nán sì, shí jīn jiā mì. shàng shě fèng yù shè xí yú dōng fáng nèi, jìn xī, yòu zhāng wéi yú dōng xù wài. diàn zhōng jiān chén gǔn fú yú dōng fáng nèi xí shàng, dōng lǐng. xuán yī xūn shang shí èr zhāng. bā zhāng zài yī, rì yuè xīng chén shān lóng huá chóng huǒ zōng yí. sì zhāng zài shang, zǎo fěn mǐ fǔ fú. bái shā zhōng dān, fǔ lǐng, qīng biǎo niǎn jū. gé dài, yù gōu jiǎo yè, dà dài, qīng dài zhū lǐ, pī qí wài, shàng yǐ zhū, xià yǐ lǜ, niǔ yuē yòng zǔ. zhū fú sān zhāng, lóng shān huǒ. lù lú yù jù jiàn, huǒ zhū biāo shǒu, bái yù shuāng pèi, xuán zǔ, dà shuāng shòu, liù cǎi, xuán huáng chì bái piǎo lǜ, chún xuán zhì, zhǎng èr zhàng sì chǐ, wǔ bǎi shǒu, guǎng yī chǐ. xiǎo shuāng shòu, zhǎng èr chǐ liù cùn, sè tóng dà shòu ér shǒu bàn zhī, xián shī èr yù huán. zhū wà, chì xì jīn shì. huì lí yù zān jí zhì sān wù tóng xiāng, zài fú nán, běi xiàng. shàng shě fèng yù shè guǎn yán yī, fēn chún, jiā zǎo xí huì chún, jiā cì xí fǔ chún, yòu zài nán. shàng shí fèng yù shí lǐ zūn yú dōng xù wài wéi nèi, diàn zài zūn běi, shí jiǎo zhì sì gè yī, jiā mì. zhuàn chén yú zūn xī, biān dòu gè shí èr, zǔ sān, zài biān dòu běi. shè léi xǐ yú zūn dōng, léi zài xǐ xī, jiā sháo mì, fěi zài xǐ dōng, běi sì, shí jīn jiā mì. zhí léi zūn biān dòu jí zài tíng léi fěi zhě, bìng jiàng gōng fú lì yú qí suǒ. gǔn miǎn chuí bái zhū shí èr liú, yǐ zǔ wèi yīng, sè tóng qí shòu, tǒu kuàng chōng ěr, yù dǎo, zhì yú xiāng. tài cháng bó shì yī rén lì yú xī jiē xià jìn xī, dōng miàn. zhū shì wèi zhī guān gè fú qí qì fú, jù yì gé fèng yíng. diǎn yí shuài zàn zhě xiān rù jiù wèi, tōng shì shè rén gè yǐn qún guān rù jiù wèi. tài cháng bó shì yǐn tài cháng qīng shēng xī jiē, lì yú xī fáng wài, dāng hù běi xiàng. shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn."
其日,諸衛勒所部屯門列黃麾仗如常。群官依時刻集朝堂,俱就次各服其服,通事舍人引就朝堂前位。侍中版奏:"請中嚴。"太樂令、鼓吹令帥工人入就位。奉禮郎設罍洗於阼階東南,罍在洗東,加勺冪,篚在洗西,南肆,實巾加冪。尚舍奉御設席於東房內,近西,又張帷於東序外。殿中監陳袞服於東房內席上,東領。玄衣纁裳十二章。(八章在衣,日、月、星辰、山、龍、華蟲、火、宗彝。四章在裳,藻、粉米、黼、黻。)白紗中單,黼領,青褾、撚、裾。革帶,玉鈎〈角枼〉,大帶,(青帶朱里,紕其外,上以朱,下以綠,紐約用組。)朱韍三章,(龍、山、火。)鹿盧玉具劍,火珠鏢首,白玉雙珮,玄組,大雙綬,六采,玄、黃、赤、白、縹、綠,純玄質,長二丈四尺,五百首,廣一尺。(小雙綬,長二尺六寸,色同大綬而首半之,閒施二玉環。)朱襪,赤舄金飾。繢纚、玉簪及櫛三物同箱,在服南,北向。尚舍奉御設莞筵一,紛純,加藻席繢純,加次席黼純,又在南。尚食奉御實醴樽於東序外帷內,坫在樽北,實角觶柶各一,加冪。饌陳於樽西,籩豆各十二,俎三,在籩豆北。設罍洗於樽東,罍在洗西,加勺冪,篚在洗東,北肆,實巾加冪。執罍樽籩豆及在庭罍篚者,並絳公服立於其所。袞冕垂白珠十二旒,以組為纓,色同其綬,黈纊充耳,玉導,置於箱。太常博士一人立於西階下近西,東面。諸侍衛之官各服其器服,俱詣閤奉迎。典儀帥贊者先入就位,通事舍人各引群官入就位。太常博士引太常卿升西階,立於西房外,當戶北向。侍中版奏:"外辦。"
huáng dì zhe kōng dǐng hēi jiè zé shuāng tóng jì shuāng yù dǎo jiàng shā páo yǐ chū, shì wèi jǐng bì rú cháng yí. huáng dì jiāng chū, tài lè lìng lìng zhuàng huáng zhōng zhī zhōng, yòu wǔ zhōng jiē yīng, xié lǜ láng jǔ huī, gǔ chù, zòu tài hé zhī lè. huáng dì chū zì xī fáng. tài cháng bó shì yǐn tài cháng qīng, tài cháng qīng yǐn huáng dì jí yù zuò, nán xiàng lì, lè zhǐ. tài cháng qīng yǔ bó shì tuì lì yú huáng dì zhī zuǒ. tōng shì shè rén yǐn tài shī tài wèi jiù wèi. fán tài shī tài wèi jìn tuì, jiē shè rén dǎo yǐn. tài shī chū rù mén, shū hé zhī lè zuò, zhì wèi, lè zhǐ. diǎn yí yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, qún chén zài wèi zhě jiē zài bài. tài shī shēng zì xī jiē, tài shī chū xíng, lè zuò zhì jiē, lè zhǐ. tài shī shēng lì yú xī jiē shàng, dōng miàn. tài wèi yì zuò jiē xià léi xǐ guàn shǒu, shēng dōng jiē, yì dōng fáng nèi qǔ lí zhì xiāng, jìn, guì diàn yú yù zuò xī duān. tài shī yì yù zuò qián guì, zòu chēng:" qǐng zuò." tuì fù wèi. huáng dì zuò. tài wèi jìn dāng yù zuò qián, shǎo zuǒ, guì tuō kōng dǐng zé, zhì yú zhì xiāng, zhì bì shè lí, xìng, shǎo xī, dōng miàn lì. tài shī jiàng guàn, chū jiàng, lè zuò guàn qì yì xī jiē xià, lè zhǐ. tài shī shòu miǎn, yòu zhí xiàng, zuǒ zhí qián, shēng xī jiē, jìn dāng huáng dì qián shǎo zuǒ, lè zuò. tài shī zhù yuē:" lìng yuè jí rì, shǐ jiā yuán fú. shòu kǎo wéi qí, yǐ jiè jǐng fú." nǎi guì guān, xìng, fù xī jiē shàng wèi. tài wèi jìn huáng dì qián, shǎo zuǒ, guì shè zān yīng, xìng, fù wèi. huáng dì xìng, tài cháng qīng yǐn shì dōng fáng. diàn zhōng jiān jìn chè zhì lí xiāng yǐ tuì. huáng dì zhe gǔn fú, tài cháng qīng yǐn jí xí nán xiàng zuò, lè zhǐ.
皇帝著空頂黑介幘、雙童髻、雙玉導、絳紗袍以出,侍衛警蹕如常儀。皇帝將出,太樂令令撞黃鍾之鐘,右五鍾皆應,協律郎舉麾,鼓柷,奏太和之樂。皇帝出自西房。太常博士引太常卿,太常卿引皇帝即御座,南向立,樂止。(太常卿與博士退立於皇帝之左。)通事舍人引太師、太尉就位。(凡太師、太尉進退,皆舍人導引。)太師初入門,舒和之樂作,至位,樂止。典儀曰:"再拜。"贊者承傳,群臣在位者皆再拜。太師升自西階,太師初行,樂作;至階,樂止。太師升立於西階上,東面。太尉詣阼階下罍洗盥手,升東階,詣東房內取纚櫛箱,進,跪奠於御座西端。太師詣御座前跪,奏稱:"請坐。"退復位。皇帝坐。太尉進當御座前,少左,跪脫空頂幘,置於櫛箱,櫛畢設纚,興,少西,東面立。太師降盥,初降,樂作;盥訖詣西階下,樂止。太師受冕,右執項,左執前,升西階,進當皇帝前少左,樂作。太師祝曰:"令月吉日,始加元服。壽考惟祺,以介景福。"乃跪冠,興,復西階上位。太尉進皇帝前,少左,跪設簪纓,興,復位。皇帝興,太常卿引適東房。殿中監進徹櫛纚箱以退。皇帝著袞服,太常卿引即席南向坐,樂止。
tài wèi yì xù wài wéi nèi, guàn shǒu xǐ zhì, zhuó lǐ, jiā sì, fù zhī, miàn yè, lì yú xù nèi, nán xiàng. tài shī jìn shòu lǐ, miàn bǐng, jìn yù qián, běi miàn zhù yuē:" gān lǐ wéi hòu, jiā jiàn lìng fāng. chéng tiān zhī xiū, shòu kǎo bù wàng." qì, guì jìn zhì, xìng, tuì, jiàng lì yú xī jiē xià, dōng miàn. yú jiāng zhù, diàn zhōng jiān shuài jìn zhuàn zhě fèng zhuàn shè yú yù zuò qián, huáng dì zuǒ zhí zhì, yòu qǔ pú, rǔ yú hǎi, jì yú biān dòu xián. tài shī qǔ fèi yī yǐ jìn huáng dì, huáng dì diàn zhì yú jiàn xī, shòu fèi, què zuǒ shǒu zhí běn, yòu jué mò yǐ jì, shàng zuǒ shǒu, jì zhī, shòu tài wèi. tài wèi jiā yú zǔ, jiàng lì yú tài shī zhī nán. huáng dì shuì shǒu, shì zhōng yī rén jìn shuì jīn. qǔ zhì, yǐ sì jì lǐ, cuì lǐ, jiàn sì, diàn zhì yú jiàn dōng. huáng dì chū shòu zhì, xiū hé zhī lè zuò diàn zhì qì, lè zhǐ. tài shī tài wèi jù fù héng jiē nán wèi. tài shī chū xíng lè zuò, zhì wèi lè zhǐ. diǎn yí chàng:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, zài wèi zhě jiē zài bài. tài shī tài wèi chū, chū xíng lè zuò, chū mén lè zhǐ. shì zhōng qián, guì zòu:" lǐ bì."
太尉詣序外帷內,盥手洗觶,酌醴,加柶,覆之,面葉,立於序內,南向。太師進受醴,面柄,進御前,北面祝曰:"甘醴唯厚,嘉薦令芳。承天之休,壽考不忘。"訖,跪進觶,興,退,降立於西階下,東面。於將祝,殿中監帥進饌者奉饌設於御座前,皇帝左執觶,右取脯,擩於醢,祭於籩豆閒。太師取肺一以進皇帝,皇帝奠觶於薦西,受肺,卻左手執本,右絕末以祭,上左手,嚌之,授太尉。太尉加於俎,降立於太師之南。皇帝帨手,(侍中一人進帨巾。)取觶,以柶祭醴,啐醴,建柶,奠觶於薦東。皇帝初受觶,休和之樂作;奠觶訖,樂止。太師、太尉俱復橫街南位。太師初行樂作,至位樂止。典儀唱:"再拜。"贊者承傳,在位者皆再拜。太師、太尉出,初行樂作,出門樂止。侍中前,跪奏:"禮畢。"
huáng dì xìng, tài lè lìng lìng zhuàng ruí bīn zhī zhōng, zuǒ wǔ zhōng jiē yīng, tài hé zhī lè zuò tài cháng qīng yǐn rù dōng fáng, shì wèi jǐng bì rú lái yí, rù qì, lè zhǐ. tōng shì shè rén yǐn dōng xī miàn wèi zhě yǐ cì chū.
皇帝興,太樂令令撞蕤賓之鐘,左五鍾皆應,太和之樂作;太常卿引入東房,侍衛警蹕如來儀,入訖,樂止。通事舍人引東西面位者以次出。
jiàn tài hòu
見太后
qí rì guān qì, zhe tōng tiān guān fú yì tài hòu suǒ yù diàn, rú cháng cháo jiàn zhī shì. shàng gōng yǐn jiù diàn qián, běi xiàng zài bài qì, shàng gōng yǐn chū, hái gōng rú cháng.
其日冠訖,著通天冠服詣太后所御殿,如常朝見之式。尚宮引就殿前,北向再拜訖,尚宮引出,還宮如常。
yè tài miào
謁太廟
jiāng yè, yǒu sī bo rì rú bié yí.
將謁,有司卜日如別儀。
qián yī rì, huáng dì qīng zhāi yú tài jí diàn. tài wèi yǐ xià qīng zhāi yú miào suǒ, jìn shì zhī guān yīng cóng rù miào zhě gè yú běn sī qīng zhāi yī xiǔ. zhū wèi lìng qí shǔ bū hòu yī kè gè yǐ qí fāng qì fú shǒu wèi miào mén, yǔ tài lè gōng rén jù qīng zhāi yī xiǔ.
前一日,皇帝清齋於太極殿。太尉以下清齋於廟所,近侍之官應從入廟者各於本司清齋一宿。諸衛令其屬晡後一刻各以其方器服守衛廟門,與太樂工人俱清齋一宿。
qián sān rì, shàng shě zhí zhǎng shī dà cì yú tài miào nán mén zhī wài dào xī, dōng xiàng, shàng shě fèng yù pù yù zuò. shǒu gōng shè wén wǔ shì chén cì yú dà cì zhī hòu, wén zuǒ wǔ yòu, jù dōng xiàng. shè tài wèi yǐ xià cì yú zhāi fāng nèi. shè sān shī cì yú shì chén cì zhī xī, dōng xiàng.
前三日,尚舍直長施大次於太廟南門之外道西,東向,尚舍奉御鋪御座。守宮設文武侍臣次於大次之後,文左武右,俱東向。設太尉以下次於齋坊內。設三師次於侍臣次之西,東向。
qián èr rì, tài lè lìng shè gōng xuán zhī lè yú miào tíng rú cháng yí, yòu xiào qīng sǎo nèi wài.
前二日,太樂令設宮懸之樂於廟庭如常儀,右校清掃內外。
qián yī rì, fèng lǐ shè yù wèi yú lè xuán zhī nán dào xī, běi xiàng. shè tài wèi yǐ xià jí yù shǐ děng wèi yú nèi wài rú cháng yí. shè jiǔ zūn zhī wèi yú miào táng shàng qián yíng xián, gè yú shì hù zhī zuǒ, běi xiàng. měi shì jī yí yī, niǎo yí yī, xī zūn èr, shān léi èr, jiē jiā sháo mì, jiē xī shàng, gè yǒu diàn. yǐ zhì zàn jué. shè léi xǐ fěi rú cháng. fěi shí guī zàn jīn jué. qí zhí zūn léi fěi mì jí pēng shēng bìng rú xún shòu gào yè yí.
前一日,奉禮設御位於樂懸之南道西,北向。設太尉以下及御史等位於內外如常儀。設酒樽之位於廟堂上前楹閒,各於室戶之左,北向。每室雞彝一,鳥彝一,犧樽二,山罍二,皆加勺冪,皆西上,各有坫。(以置瓚爵。)設罍洗篚如常。(篚實珪瓚巾爵。)其執樽罍篚冪及烹牲並如巡狩告謁儀。
yè rì wèi míng sān kè, tài wèi yǐ xià gè fú qí fú, tài miào lìng liáng yùn lìng gè shuài qí shǔ rù shí zūn léi. jī yí xī zūn zhī shàng zūn, jiē shí yǐ míng shuǐ. shān léi zhī shàng zūn shí yǐ xuán jiǔ, niǎo yí shí yǐ yù chàng, xī zūn shí yǐ lǐ qí, shān léi shí yǐ qīng jiǔ. tài guān lìng shuài jìn zhuàn zhě shí biān dòu xíng sǎo chú jí zòu chū xiàn zǔ yǐ xià shén zhǔ gè zhì yú zuò rú cháng yí, qì gè jiù wèi, rú xún shòu gào yí.
謁日未明三刻,太尉以下各服其服,太廟令、良醞令各帥其屬入實樽罍。(雞彝、犧樽之上樽,皆實以明水。山罍之上樽實以玄酒,鳥彝實以郁鬯,犧樽實以醴齊,山罍實以清酒。)太官令帥進饌者實籩豆、行掃除及奏出獻祖以下神主各置於座如常儀,訖各就位,如巡狩告儀。
zhì míng, yè zhě yǐn tài wèi yǐ xià jù jiù mén wài wèi, tài lè lìng shuài gōng rén cì rù jiù wèi. qí shēng táng zuò zhě, jiē tuō lǚ yú jiē xià, jiàng nà rú cháng. yè zhě yǐn tài wèi, zàn yǐn yǐn zhí shì zhě cì rù jiù wèi. lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." tài wèi yǐ xià jiē zài bài. qí xiān bài zhě bù bài. yè zhě jìn tài wèi zhī zuǒ, bái:" yǒu sī qǐng xíng shì." qí xíng shì yí zhì dú zhù wén rú shí xiǎng shè shì yí. wéi wú fán lǜ liáo jí diàn máo xuè. dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi xiào céng sūn huáng dì mǒu, tài zǔ yǐ xià chēng chén mǒu. jǐn qiǎn tài wèi chén míng, gǎn zhāo gào yú xiàn zǔ xuān dì zǔ bǐ mǒu shì: jìng zūn cháng diǎn, lǐ jiā yuán fú, yǐ jīn jí chén zhī jiàn. jǐn yǐ yī yuán dà wǔ míng zī xiāng hé xiāng qí jiā shū jiā jiàn lǐ qí, shàng xiǎng." qì, xìng, tài wèi zài bài. chū dú zhù wén qì, lè zuò tài zhù jìn, guì diàn bǎn yú shén zuò, fǔ fú, xìng, hái zūn suǒ, tài wèi bài qì, lè zhǐ. yè zhě yǐn tài wèi yǐ cì xiàn, jiē rú xiàn zǔ zhī yí. wéi bù guàn xǐ. biàn xiàn qì, qí yǐn fú shòu zuò rú cháng yí. qì, yè zhě yǐn tài wèi jiàng fù wèi. zàn yǐn yǐn yù shǐ tài zhù jí zhí zūn léi fěi mì zhě jù jiù zhí shì wèi, chóng xíng, xī miàn lì yǐ qí. huáng dì jì yè miào chū mén, tài zhù děng shēng fù wèi qì, dēng gē zuò yōng hé zhī lè zhū zhù gè jìn rù shì chè dòu, chū, hái zūn suǒ, dēng gē zhǐ. fèng lǐ yuē:" cì zuò." qí zàn bài jí nà shén zhǔ fán zhù bǎn, bìng rú shí xiǎng shè shì yí.
質明,謁者引太尉以下俱就門外位,太樂令帥工人次入就位。(其升堂坐者,皆脫履於階下,降納如常。)謁者引太尉,贊引引執事者次入就位。立定,奉禮曰:"再拜。"太尉以下皆再拜。(其先拜者不拜。)謁者進太尉之左,白:"有司請行事。"其行事儀至讀祝文如時享攝事儀。(唯無燔膟膋及奠毛血。)讀祝文曰:"維某年歲次月朔日,子孝曾孫皇帝某,(太祖以下稱臣某。)謹遣太尉臣名,敢昭告於獻祖宣帝、祖妣某氏:敬遵常典,禮加元服,以今吉辰祗見。謹以一元大武、明粢、薌合、薌萁、嘉蔬、嘉薦、醴齊,尚饗。"訖,興,太尉再拜。初讀祝文訖,樂作;太祝進,跪奠版於神座,俯伏,興,還樽所,太尉拜訖,樂止。謁者引太尉以次獻,皆如獻祖之儀。(唯不盥洗。)遍獻訖,其飲福受胙如常儀。訖,謁者引太尉降復位。贊引引御史、太祝及執樽罍篚冪者俱就執事位,重行,西面立以俟。皇帝既謁廟出門,太祝等升復位訖,登歌作雍和之樂;諸祝各進入室徹豆,出,還樽所,登歌止。奉禮曰:"賜胙。"其贊拜及納神主、燔祝版,並如時享攝事儀。
qīn yè
親謁
qián chū sān rì, běn sī xuān shè nèi wài gè gōng qí zhí.
前出三日,本司宣攝內外各供其職。
qián yī rì, shǒu gōng shè qún guān wǔ pǐn yǐ shàng cì yú dōng xī cháo táng rú cháng.
前一日,守宮設群官五品以上次於東西朝堂如常。
yè rì, zhòu lòu shàng shuǐ sān kè, luán jià chū gōng. fā yǐn qián qī kè, chuí yī gǔ wèi yī yán. sān yán shí jié, qián yī rì shì zhōng zòu cái. fā yǐn qián wǔ kè, chuí èr gǔ wèi zài yán. qí luán jià fā yǐn zhī yí yǔ shí xiǎng chū gōng yí tóng, wéi chén xiǎo jià lǔ bù chéng jīn hé wèi yì. jià guò, tōng shì shè rén yǐn wén wǔ qún guān bù cóng zhě tuì jiù cì yǐ qí.
謁日,晝漏上水三刻,鑾駕出宮。發引前七刻,搥一鼓為一嚴。(三嚴時節,前一日侍中奏裁。)發引前五刻,搥二鼓為再嚴。其鑾駕發引之儀與時享出宮儀同,唯陳小駕鹵簿乘金輅為異。駕過,通事舍人引文武群官不從者退就次以俟。
jià zhì dà cì, huí hé dōng xiàng, jiāng jūn jiàng, lì yú hé yòu. shì zhōng jìn dāng luán jià qián, guì zòu chēng:" shì zhōng chén mǒu yán, qǐng jiàng hé." fǔ fú, xìng, hái shì wèi. huáng dì jiàng hé, chéng yú zhī dà cì, sǎn shàn huá gài shì wèi rú cháng yí. tōng shì shè rén yǐn sān shī gè jiù biàn zuò, gè fú qí fú, chū lì yú dà cì mén wài. tài cháng bó shì yǐn tài cháng qīng lì yú dà cì mén wài, dāng mén xī xiàng. shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn."
駕至大次,回輅東向,將軍降,立於輅右。侍中進當鑾駕前,跪奏稱:"侍中臣某言,請降輅。"俯伏,興,還侍位。皇帝降輅,乘輿之大次,繖扇華蓋侍衛如常儀。通事舍人引三師各就便座,各服其服,出立於大次門外。太常博士引太常卿立於大次門外,當門西向。侍中版奏:"外辦。"
huáng dì chū cì, huá gài shì wèi rú cháng. shì zhōng fù bǎo péi cóng rú shì. bó shì yǐn tài cháng qīng, tài cháng qīng yǐn huáng dì fán tài cháng qīng qián dǎo, jiē bó shì xiān yǐn. zhì miào mén wài, diàn zhōng jiān jìn zhèn guī, huáng dì zhí zhèn guī, huá gài zhàng wèi tíng yú mén wài, sān shī jìn shì zhě cóng rù rú cháng.
皇帝出次,華蓋侍衛如常。(侍中負寶陪從如式。)博士引太常卿,太常卿引皇帝(凡太常卿前導,皆博士先引。)至廟門外,殿中監進鎮珪,皇帝執鎮珪,華蓋仗衛停於門外,三師、近侍者從入如常。
huáng dì chū rù mén, tài hé zhī lè zuò, zhì bǎn wèi, běi xiàng lì, lè zhǐ. tài cháng qīng yǔ bó shì tuì lì yú zuǒ. tài cháng qīng qián zòu chēng:" qǐng zài bài." huáng dì zài bài. shǎo qǐng, tài cháng qīng yòu zòu chēng:" qǐng zài bài." huáng dì yòu zài bài. qì, tài cháng bó shì yǐn tài cháng qīng, tài cháng qīng yǐn huáng dì chū hái dà cì, chū xíng lè zuò, chū mén lè zhǐ. diàn zhōng jiān shòu zhèn guī, huá gài shì wèi rú cháng yí.
皇帝初入門,太和之樂作,至版位,北向立,樂止。太常卿與博士退立於左。太常卿前奏稱:"請再拜。"皇帝再拜。少頃,太常卿又奏稱:"請再拜。"皇帝又再拜。訖,太常博士引太常卿,太常卿引皇帝出還大次,初行樂作,出門樂止。殿中監受鎮珪,華蓋侍衛如常儀。
huáng dì jì hái dà cì, qǐng jiě yán zhuǎn zhàng wèi, zhì jì rù gé shì zhōng bǎn zòu qǐng jiě yán kòu zhēng jiāng shì gè hái běn suǒ, rú shí xiǎng hái gōng yí.
皇帝既還大次,請解嚴、轉仗衛,至既入閤侍中版奏請解嚴、叩鉦將士各還本所,如時享還宮儀。
huì qún chén
會群臣
huáng dì jiàn miào zhī míng rì huì qún chén, rú yuán huì zhī yí. qí shàng shòu cí yún:" jù guān chén mǒu yán, fú wéi huáng dì bì xià jí chén yuán fú, lǐ bèi lè hé, chén děng bù shèng dà qìng, jǐn shàng qiān wàn suì shòu."
皇帝見廟之明日會群臣,如元會之儀。其上壽詞云:"具官臣某言,伏惟皇帝陛下吉辰元服,禮備樂和,臣等不勝大慶,謹上千萬歲壽。"
qún chén shàng lǐ
群臣上禮
qián yī rì, shǒu gōng liàng shè cì yú dōng cháo táng rú cháng yí. qí rì yīng shàng lǐ zhī guān, yī shí kè gè jí yú cì, jiē fú cháo fú. fèng lǐ xiān shè shàng lǐ zhī guān wèi yú dōng cháo táng zhī qián, jìn nán, wén dōng wǔ xī, chóng xíng běi miàn, xiāng duì wèi shǒu. yòu shè zhōng shū shè rén wèi yú lì bù wèi shǒu zhě zhī běi, nán xiàng. shè fèng lǐ wèi yú wén guān dōng běi, zàn zhě èr rén zài nán, chà tuì, jù xī xiàng. tōng shì shè rén gè yǐn yīng shàng lǐ zhī guān jiù wèi. lì dìng, lìng shǐ èr rén duì jǔ biǎo àn, lǐ bù láng zhōng yǐn jiù zhōng shū shè rén qián, qǔ biǎo shòu shè rén qì, yǐn àn tuì. fèng lǐ chàng:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, zài wèi zhě jiē zài bài. zhōng shū shè rén fèng biǎo rù jìn. tōng shì shè rén yǐn zài wèi zhě tuì.
前一日,守宮量設次於東朝堂如常儀。其日應上禮之官,依時刻各集於次,皆服朝服。奉禮先設上禮之官位於東朝堂之前,近南,文東武西,重行北面,相對為首。又設中書舍人位於吏部為首者之北,南向。設奉禮位於文官東北,贊者二人在南,差退,俱西向。通事舍人各引應上禮之官就位。立定,令史二人對舉表案,禮部郎中引就中書舍人前,取表授舍人訖,引案退。奉禮唱:"再拜。"贊者承傳,在位者皆再拜。中書舍人奉表入進。通事舍人引在位者退。
huáng dì nà hòu
皇帝納後
bo rì gào yuán qiū fāng zé bìng rú jiā yuán fú yí. qí zhù wén lín shí zhuàn.
卜日、告圓丘、方澤並如加元服儀。其祝文臨時撰。
lín xuān mìng shǐ
臨軒命使
jiāng xíng nà cǎi, zhì mìng tài wèi wèi shǐ zhě, zōng zhèng qīng wèi fù shǐ, lì bù chéng yǐ jiè zhī. wèn míng nà jí nà zhēng gào qī bìng fèng yíng bìng tóng shǐ.
將行納采,制命太尉為使者,宗正卿為副使,吏部承以戒之。(問名、納吉、納徵、告期並奉迎並同使。)
qián yī rì, shàng shě fèng yù shè wò zuò yú tài jí diàn rú cháng. shǒu gōng shè qún guān kè shǐ děng zhū yīng péi wèi zhě cì yú dōng xī cháo táng. tài lè lìng zhǎn gōng xuán yú diàn tíng, shè jǔ huī wèi yú diàn shàng, yī wèi yú xuán xià, gǔ chuī lìng shè shí èr àn, chéng huáng lìng chén chē hé, shàng niǎn fèng yù chén yù niǎn, jiē rú yuán rì zhī yí. diǎn yí shè wén guān yī pǐn yǐ xià wǔ pǐn yǐ shàng wèi yú xuán dōng, liù pǐn yǐ xià yú héng jiē nán, jiē chóng xíng, xī miàn běi shàng. shè wǔ guān yī pǐn yǐ xià wǔ pǐn yǐ shàng wèi yú xuán xī, liù pǐn yǐ xià yú héng jiē nán, dāng wén guān, jiē chóng xíng, dōng miàn běi shàng. shè cháo jí shǐ wèi gè fēn fāng yú wén wǔ guān dāng pǐn zhī xià, shè zhū qīn wèi yú sì pǐn wǔ pǐn zhī xià, huáng zōng qīn zài dōng, yì xìng qīn zài xī. shè fān kè wèi gè fēn fāng yú cháo jí shǐ liù pǐn zhī nán, zhū zhōu shǐ rén fēn fāng wèi yú cháo jí shǐ jiǔ pǐn zhī hòu. shè diǎn yí wèi yú xuán dōng běi, zàn zhě èr rén zài nán, shǎo tuì, jù xī xiàng. shè shǐ zhě shòu mìng wèi yú dà héng jiē nán dào dōng, fù shǐ yòu yú qí dōng, shǎo tuì, jù běi miàn. fèng lǐ shè mén wài wèi yú dōng xī cháo táng rú yuán rì yí.
前一日,尚舍奉御設幄座於太極殿如常。守宮設群官客使等諸應陪位者次於東西朝堂。太樂令展宮懸於殿庭,設舉麾位於殿上,一位於懸下,鼓吹令設十二案,乘黃令陳車輅,尚輦奉御陳轝輦,皆如元日之儀。典儀設文官一品以下五品以上位於懸東,六品以下於橫街南,皆重行,西面北上。設武官一品以下五品以上位於懸西,六品以下於橫街南,當文官,皆重行,東面北上。設朝集使位各分方於文武官當品之下,設諸親位於四品、五品之下,(皇宗親在東,異姓親在西。)設蕃客位各分方於朝集使六品之南,諸州使人分方位於朝集使九品之後。設典儀位於懸東北,贊者二人在南,少退,俱西向。設使者受命位於大橫街南道東,副使又於其東,少退,俱北面。奉禮設門外位於東西朝堂如元日儀。
qí rì, zhū wèi lēi suǒ bù liè huáng huī zhàng rú cháng yí. qún guān yī shí kè jí cháo táng, jù jiù cì gè fú qí fú, tōng shì shè rén yǐn jiù cháo táng qián wèi. shì zhōng liàng shí kè bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." sà jǐ jìn zhàng rù chén yú diàn tíng, tài lè lìng shuài gōng rén rù jiù wǔ wèi, xié lǜ láng rù jiù jǔ huī wèi. zhū shì wèi zhī guān gè fú qí qì fú, fú bǎo láng fèng bǎo, jù jiù gé fèng yíng. diǎn yí shuài zàn zhě xiān rù jiù wèi. tōng shì shè rén yǐn qún guān rù jiù wèi, yòu yǐn shǐ zhǔ fù rù lì yú tài jí mén wài dào dōng, xī miàn. huáng mén shì láng yǐn zhǔ jié zhí fān jié, zhōng shū shì láng yǐn zhì shū àn, lì yú zuǒ yán míng mén nèi dào běi, xī miàn běi shàng. shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn."
其日,諸衛勒所部列黃麾仗如常儀。群官依時刻集朝堂,俱就次各服其服,通事舍人引就朝堂前位。侍中量時刻版奏:"請中嚴。"鈒戟近仗入陳於殿庭,太樂令帥工人入就舞位,協律郎入就舉麾位。諸侍衛之官各服其器服,符寶郎奉寶,俱就閤奉迎。典儀帥贊者先入就位。通事舍人引群官入就位,又引使主副入立於太極門外道東,西面。黃門侍郎引主節執幡節,中書侍郎引制書案,立於左延明門內道北,西面北上。侍中版奏:"外辦。"
huáng dì fú gǔn miǎn yù yù yǐ chū, qū zhí huá gài jǐng bì shì wèi rú cháng yí. huáng dì jiāng chū, zhàng dòng chū zì xī fáng, jí yù zuò zuò, nán xiàng. fú bǎo láng fèng bǎo zhì yú yù zuò rú cháng. tōng shì shè rén yǐn shǐ zhǔ fù rù jiù wèi. lì dìng, diǎn yí yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, qún guān zài wèi zhě jiē zài bài. shì zhōng qián chéng zhì, jiàng yì shǐ zhě dōng běi, xī miàn chēng:" yǒu zhì." shǐ zhǔ fù jù zài bài. shì zhōng xuān zhì yuē:" nà mǒu guān nǚ wèi huáng hòu, mìng gōng děng chí jié xíng nà cǎi děng lǐ." xuān qì, shǐ zhǔ fù yòu zài bài. shì zhōng hái shì wèi. huáng mén shì láng yǐn zhǔ jié lì yú shǐ zhě dōng běi, xī miàn. zhǔ jié yǐ jié shòu huáng mén shì láng, huáng mén shì láng zhí jié xī miàn shòu shǐ zhě, shǐ zhě shòu, fù zhǔ jié, zhǔ jié lì yú shǐ hòu, huáng mén shì láng tuì. zhōng shū shì láng yǐn zhì shū àn lì yú shǐ zhě dōng běi, xī miàn. zhōng shū shì láng qǔ zhì shū, chí àn tuì zì shǐ hòu, lì yú shǐ zhě zhī zuǒ. xī miàn shòu shǐ zhě, shǐ zhě shòu zhì shū zhì yú àn, chí àn zhě tuì lì yú shǐ hòu, zhōng shū shì láng tuì. diǎn yí yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, qún guān zài wèi zhě jiē zài bài. shè rén yǐn shǐ zhě zhǔ fù chū, chí jié zhě qián dǎo, chí àn zhě cì zhī. shì zhōng qián guì, zòu chēng:" shì zhōng mǒu chén yán, lǐ bì." fǔ fú, xìng, hái shì wèi.
皇帝服袞冕御轝以出,曲直華蓋警蹕侍衛如常儀。皇帝將出,仗動;出自西房,即御座坐,南向。符寶郎奉寶置於御座如常。通事舍人引使主副入就位。立定,典儀曰:"再拜。"贊者承傳,群官在位者皆再拜。侍中前承制,降詣使者東北,西面稱:"有制。"使主副俱再拜。侍中宣制曰:"納某官女為皇后,命公等持節行納采等禮。"宣訖,使主副又再拜。侍中還侍位。黃門侍郎引主節立於使者東北,西面。主節以節授黃門侍郎,黃門侍郎執節西面授使者,使者受,付主節,主節立於使後,黃門侍郎退。中書侍郎引制書案立於使者東北,西面。中書侍郎取制書,(持案退自使後,立於使者之左。)西面授使者,使者受制書置於案,持案者退立於使後,中書侍郎退。典儀曰:"再拜。"贊者承傳,群官在位者皆再拜。舍人引使者主副出,持節者前導,持案者次之。侍中前跪,奏稱:"侍中某臣言,禮畢。"俯伏,興,還侍位。
huáng dì jiàng zuò, yù yú, rù zì dōng fáng, shì wèi jǐng bì rú lái yí. shè rén yǐn qún guān zài wèi zhě yǐ cì chū. chū shǐ zhǔ fù chéng hé bèi yí zhàng ér xíng, gǔ chuī bèi ér bù zuò, cóng zhě chéng chē yǐ cóng qí zhì shū yǐ yóu luò wǎng dú chē zài ér xíng. zì hòu jiē rú zhī.
皇帝降座,御輿,入自東房,侍衛警蹕如來儀。舍人引群官在位者以次出。初使主副乘輅備儀仗而行,鼓吹備而不作,從者乘車以從;其制書以油絡網犢車載而行。自後皆如之。
nà cǎi
納采
qián yī rì, shǒu gōng shè shǐ zhě cì yú hòu shì dà mén wài dào yòu, nán xiàng.
前一日,守宮設使者次於後氏大門外道右,南向。
qí rì dà xīn, shǐ zhǔ fù zhì yú hòu shì dà mén wài, zhǎng cì zhě yíng rù cì. fán bīn zhǔ jí xíng shì zhě jiē gōng fú. zhǔ rén shòu yú miào. wú miào zhě shòu yú zhèng qǐn. zhǎng shì zhě bù shén xí yú shì hù wài zhī xī, guǎn yán fēn chún, jiā zǎo xí huà chún, nán xiàng, yòu diāo jǐ. shǐ zhǔ fù chū cì, yè zhě yǐn lì yú dà mén wài zhī xī, dōng miàn běi shàng. chí fān jié zhě lì yú shǐ zhě zhī běi, shǎo tuì, dōng miàn lìng shǐ èr rén duì jǔ zhì àn lì yú shǐ zhě zhī nán, zhí yàn zhě yòu zài qí nán, jù dōng miàn. zhǔ rén lì yú dà mén nèi, xī miàn.
其日大昕,使主副至於後氏大門外,掌次者迎入次。(凡賓主及行事者皆公服。)主人受於廟。(無廟者受於正寢。)掌事者布神席於室戶外之西,莞筵紛純,加藻席畫純,南向,右雕幾。使主副出次,謁者引立於大門外之西,東面北上。持幡節者立於使者之北,少退,東面;令史二人對舉制案立於使者之南,執雁者又在其南,俱東面。主人立於大門內,西面。
bīn zhě lì yú zhǔ rén zhī zuǒ, běi miàn shòu mìng, chū lì mén dōng, xī miàn yuē:" gǎn qǐng shì." shǐ zhě yuē:" mǒu fèng zhì nà cǎi." bīn zhě rù gào. zhǔ rén yuē:" chén mǒu zhī nǚ ruò rú rén, jì méng zhì fǎng, chén mǒu bù gǎn cí." bīn zhě chū gào, rù, yǐn zhǔ rén chū yíng shǐ zhě yú dà mén wài zhī nán, běi miàn, zhǔ rén zài bài. shǐ zhě bù dá bài.
儐者立於主人之左,北面受命,出立門東,西面曰:"敢請事。"使者曰:"某奉制納采。"儐者入告。主人曰:"臣某之女若如人,既蒙制訪,臣某不敢辭。"儐者出告,入,引主人出迎使者於大門外之南,北面,主人再拜。使者不答拜。
zhǔ rén yī shǐ zhě, xiān rù, zhì yú jiē, shǐ zhě jí zōng zhèng qīng rù, fān jié xiān dǎo, qí chí àn jí zhí yàn zhě cóng rù, fān jié lì xī jiē zhī xī, dōng miàn. zì hòu fān jié jiē rú zhī. shǐ zhě yóu xī jiē shēng, lì yú liǎng yíng xián, nán miàn shǐ fù zài shǐ zhě xī nán, chí àn jí zhí yàn zhě zài shǐ fù xī nán, jù dōng miàn. zhǔ rén shēng zuò jiē, yì shǐ zhě qián, běi miàn lì. chí àn zhě yǐ àn jìn shǐ fù qián, shǐ fù qǔ zhì shū, chí àn zhě tuì fù wèi shǐ fù fèng zhì shū jìn shòu shǐ zhě, tuì fù wèi. chí jié zhě tuō jié yī. shǐ zhě yuē:" yǒu zhì." zhǔ rén zài bài. xuān zhì bì, zhǔ rén jiàng yì jiē xián, běi miàn zài bài qǐ shǒu qì, shēng, jìn, běi miàn shòu zhì shū, tuì yǐ shòu zuǒ yòu, réng běi miàn lì. shǐ fù qǔ yàn yǐ shòu shǐ zhě, tuì fù wèi. shǐ zhě shòu yàn, zhǔ rén zài bài, jìn, shòu yàn, tuì yǐ shòu zuǒ yòu, réng běi miàn lì. bīn zhě yǐn èr rén duì jǔ dá biǎo àn jìn yú zhǔ rén hòu, shǎo xī, bīn zhě qǔ biǎo yǐ shòu zhǔ rén, zhǔ rén shòu, jìn shòu shǐ zhě qì, tuì fù wèi, zài bài. chí jié zhě jiā jié yī. yè zhě yǐn shǐ zhě jí shǐ fù děng jiàng zì xī jiē yǐ chū.
主人揖使者,先入,至於階,使者及宗正卿入,幡節先導,其持案及執雁者從入,幡節立西階之西,東面。(自後幡節皆如之。)使者由西階升,立於兩楹閒,南面;使副在使者西南,持案及執雁者在使副西南,俱東面。主人升阼階,詣使者前,北面立。持案者以案進使副前,使副取制書,持案者退復位;使副奉制書進授使者,退復位。持節者脫節衣。使者曰:"有制。"主人再拜。宣制畢,主人降詣階閒,北面再拜稽首訖,升,進,北面受制書,退以授左右,仍北面立。使副取雁以授使者,退復位。使者受雁,主人再拜,進,受雁,退以授左右,仍北面立。儐者引二人對舉答表案進於主人後,少西,儐者取表以授主人,主人受,進授使者訖,退復位,再拜。持節者加節衣。謁者引使者及使副等降自西階以出。
zhì wén fán liù lǐ jiē yǐ bǎn, zhǎng yī chǐ èr cùn, bó sì cùn, hòu bā fēn. hòu jiā dá bǎn yì rú zhī.
制文(凡六禮皆以版,長一尺二寸,博四寸,厚八分。後家答版亦如之。)
huáng dì yuē: zī! jù guān fēng xìng: hún yuán zī shǐ, zhào jīng rén lún, yuán jí fū fù, yǐ fèng tiān dì zōng miào shè jì. móu yú gōng qīng, xián yǐ wèi yí. lǜ yóu jiù diǎn, jīn shǐ chí jié tài wèi fēng mǒu zōng zhèng qīng fēng mǒu yǐ lǐ nà cǎi.
皇帝曰:咨!具官封姓:渾元資始,肇經人倫,爰及夫婦,以奉天地宗廟社稷。謀於公卿,咸以為宜。率由舊典,今使持節太尉封某、宗正卿封某以禮納采。
dá wén
答文
huáng dì jiā mìng, fǎng hūn lòu zú, bèi shù cǎi zé. chén zhī nǚ, gū zǐ mèi zé yún" xiān chén mǒu guān zhī yí nǚ". wèi xián jiào xùn, yī lǚ ruò rú rén. qīn chéng jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì. mǒu guān fēng chén xìng míng qǐ shǒu dùn shǒu, zài bài chéng zhì zhào.
皇帝嘉命,訪婚陋族,備數採擇。臣之女,(姑姊妹則雲"先臣某官之遺女"。)未閒教訓,衣履若如人。欽承舊章,肅奉典制。某官封臣姓名稽首頓首,再拜承制詔。
wèn míng
問名
shǐ zhě jì chū, suì lì yú nèi mén wài zhī xī, dōng xiàng, bìng rú nà cǎi wèi. chū shǐ zhě jiàng, zhǔ rén jiàng lì yú nèi mén nèi dōng xiāng, xī miàn. bīn zhě jìn shòu mìng, chū qǐng shì. shǐ zhě yuē:" jiāng jiā bǔ shì, fèng zhì wèn míng." bīn zhě rù gào. zhǔ rén yuē:" chén mǒu zhī zǐ ruò rú rén, jì méng zhì fǎng, chén mǒu bù gǎn cí." bīn zhě chū gào, rù yǐn zhǔ rén chū yíng shǐ zhě, zhì zhǔ rén shòu yàn qì chū, rú nà cǎi yí.
使者既出,遂立於內門外之西,東向,並如納采位。初使者降,主人降立於內門內東廂,西面。儐者進受命,出請事。使者曰:"將加卜筮,奉制問名。"儐者入告。主人曰:"臣某之子若如人,既蒙制訪,臣某不敢辭。"儐者出告,入引主人出迎使者,至主人受雁訖出,如納采儀。
shǐ zhě chū lì yú nèi mén wài zhī xī, shǐ fù zài nán, shǎo tuì, jù dōng miàn. chū shǐ zhě jiàng, zhǔ rén jiàng lì yú dōng jiē xià, xī miàn. bīn zhě jìn shòu mìng, chū qǐng shì. shǐ zhě yuē:" lǐ bì." bīn zhě rù gào. zhǔ rén yuē:" mǒu gōng fèng zhì zhì yú mǒu zhī shì, mǒu yǒu xiān rén zhī lǐ, qǐng lǐ cóng zhě." bīn zhě chū gào. shǐ zhě yuē:" mǒu jì dé jiāng shì, gǎn cí." bīn zhě rù gào. zhǔ rén yuē:" xiān rén zhī lǐ, gǎn gù yǐ qǐng." bīn zhě chū gào. shǐ zhě yuē:" mǒu cí bù dé mìng, gǎn bù cóng." bīn zhě rù gào, suì yǐn zhǔ rén shēng lì yú xù duān. zhǎng shì zhě chè jǐ, gǎi shè èr yán, dōng shàng. gè yòng guǎn yán fēn chún, jiā zǎo xí huì chún. shè wǔ lǐ yú dōng fáng xī yǒu xià, jiā sháo mì diàn zài zūn běi fěi zài zūn nán, shí zhì èr, jiǎo sì èr gè yī biān yī dòu, shí yǐ pú hǎi, zài diàn běi. yòu shè xǐ yú dōng jiē dōng nán rú cháng.
使者出立於內門外之西,使副在南,少退,俱東面。初使者降,主人降立於東階下,西面。儐者進受命,出請事。使者曰:"禮畢。"儐者入告。主人曰:"某公奉制至於某之室,某有先人之禮,請禮從者。"儐者出告。使者曰:"某既得將事,敢辭。"儐者入告。主人曰:"先人之禮,敢固以請。"儐者出告。使者曰:"某辭不得命,敢不從。"儐者入告,遂引主人升立於序端。掌事者徹幾,改設二筵,東上。(各用莞筵紛純,加藻席繢純。)設甒醴於東房西牖下,加勺冪;坫在樽北;篚在樽南,實觶二,角柶二;各一籩一豆,實以脯醢,在坫北。又設洗於東階東南如常。
qì, bīn zhě yǐn zhǔ rén jiàng, yíng shǐ zhě yú nèi mén wài zhī dōng, xī miàn yī shǐ zhě, xiān rù. shǐ zhě rù mén ér zuǒ, fù cóng zhī. zhǔ rén rù mén ér yòu, zhì jiē, zhǔ rén yuē:" qǐng mǒu wèi shēng." shǐ zhě yuē:" mǒu gǎn cí." zhǔ rén yuē:" gù qǐng mǒu wèi shēng." shǐ zhě yuē:" mǒu gǎn gù cí." zhǔ rén yuē:" zhōng qǐng mǒu wèi shēng." shǐ zhě yuē:" mǒu gǎn zhōng cí." zhǔ rén shēng zuò jiē, shǐ zhě shēng xī jiē, fù cóng shēng, jù běi miàn. zhǔ rén zuò jiē shàng běi miàn zài bài, shǐ zhě jí fù xī jiē shàng běi miàn dá zài bài.
訖,儐者引主人降,迎使者於內門外之東,西面揖使者,先入。使者入門而左,副從之。主人入門而右,至階,主人曰:"請某位升。"使者曰:"某敢辭。"主人曰:"固請某位升。"使者曰:"某敢固辭。"主人曰:"終請某位升。"使者曰:"某敢終辭。"主人升阼階,使者升西階,副從升,俱北面。主人阼階上北面再拜,使者及副西階上北面答再拜。
zhǔ rén shòu jǐ yú xù duān, zhǎng shì zhě nèi fú jǐ sān, fèng liǎng duān xī běi xiàng yǐ jìn zhǔ rén dōng nán xiàng wài fú jǐ sān, zhèn mèi, nèi zhí zhī, zhǎng shì zhě yī rén yòu zhí jǐ yǐ cóng. zhǔ rén jìn, xī běi xiàng. shǐ zhě xù jìn, yíng shòu yú yán qián, dōng nán xiàng yǐ qí. zhǔ rén hái dōng jiē shàng, běi xiàng zài bài sòng. shǐ zhě yǐ jǐ bì, jìn, běi miàn guì, gè shè yú zuò, chà tuì yú xī jiē shàng, běi miàn dōng shàng, jù dá zài bài lì yú jiē xī, dōng miàn nán shàng.
主人受幾於序端,掌事者內拂幾三,奉兩端西北向以進;主人東南向外拂幾三,振袂,內執之,掌事者一人又執幾以從。主人進,西北向。使者序進,迎受於筵前,東南向以俟。主人還東階上,北向再拜送。使者以幾避,進,北面跪,各設於座,差退於西階上,北面東上,俱答再拜;立於階西,東面南上。
zàn zhě èr rén jù shēng, qǔ zhì, jiàng, guàn shǒu xǐ zhì, shēng, shí lǐ, jiā sì yú zhì, fù zhī, miàn yè, chū fáng nán miàn. zhǔ rén shòu lǐ, miàn bǐng, jìn shǐ zhě yán qián, xī běi miàn lì, yòu zàn zhě zhí zhì yǐ cóng. shǐ zhě xī jiē shàng běi miàn gè yī bài, xù jìn yán qián, dōng nán miàn. zhǔ rén yòu yǐ cì shòu lǐ, shǐ zhě shòu, jù fù xī jiē shàng wèi. zhǔ rén tuì fù dōng jiē shàng, běi miàn yī bài sòng. zhǎng shì zhě yǐ cì jiàn pú hǎi yú yán qián. shǐ zhě gè jìn shēng yán, jiē zuò, zuǒ zhí zhì, yòu qǔ pú, rǔ yú hǎi, jì yú biān dòu xián, gè yǐ sì jì lǐ sān, shǐ xī yī jì, yòu xī zài jì, xìng, gè yǐ sì jiān zhū zhì, shàng liè, jiàng yán yú xī jiē shàng, jù běi miàn zuò, jù cuì lǐ, jiàn sì, gè diàn zhì, suì bài, zhí zhì. zhǔ rén dá bài. shǐ zhě jìn, shēng yán zuò, gè diàn zhì yú jiàn dōng, jiàng yán, xù lì yú xī jiē shàng, dōng miàn nán shàng.
贊者二人俱升,取觶,降,盥手洗觶,升,實醴,加柶於觶,覆之,面葉,出房南面。主人受醴,面柄,進使者筵前,西北面立,又贊者執觶以從。使者西階上北面各一拜,序進筵前,東南面。主人又以次授醴,使者受,俱復西階上位。主人退復東階上,北面一拜送。掌事者以次薦脯醢於筵前。使者各進升筵,皆坐,左執觶,右取脯,擩於醢,祭於籩豆閒,各以柶祭醴三,始扱一祭,又扱再祭,興,各以柶兼諸觶,上擸,降筵於西階上,俱北面坐,俱啐醴,建柶,各奠觶,遂拜,執觶。主人答拜。使者進,升筵坐,各奠觶於薦東,降筵,序立於西階上,東面南上。
zhǎng shì zhě qiān mǎ rù chén yú mén nèi sān fēn tíng yī zài nán, běi shǒu xī shàng. yòu zhǎng shì zhě fèng bì fěi shēng dōng jiē yǐ shòu zhǔ rén, zhǔ rén shòu yú xù duān, jìn, xī miàn lì. zhǎng shì zhě yī rén yòu fèng bì fěi lì yú zhǔ rén zhī hòu. shǐ zhě xī jiē shàng jù běi miàn zài bài. zhǔ rén jìn yì yíng xián, nán miàn lì. shǐ zhě xù jìn, lì yú zhǔ rén zhī xī, jù nán miàn. zhǔ rén yǐ bì fěi shòu shǐ zhě, shǐ zhě shòu, tuì lì yú xī jiē shàng, dōng miàn. zhǎng shì zhě yòu yǐ bì fěi shòu zhǔ rén, zhǔ rén shòu yǐ shòu shǐ fù, shǐ fù shòu, tuì lì yú shǐ zhě běi, jù dōng miàn. zhǔ rén hái dōng jiē shàng, běi miàn bài sòng. shǐ zhě jiàng xī jiē, cóng zhě yà shòu bì. shǐ zhě dāng tíng shí, yī mǎ yǐ chū, qiān mǎ zhě cóng chū. shǐ zhě chū dà mén wài zhī xī, dōng miàn lì, cóng zhě yà shòu mǎ. zhǔ rén chū mén dōng, xī miàn zài bài sòng. shǐ zhě tuì. zhǔ rén rù lì yú dōng jiē xià, xī miàn. bīn zhě gào zhǔ rén yuē:" bīn bù gù yǐ." zhǔ rén fǎn yú qǐn. shǐ zhě fèng dá biǎo yì què jìn.
掌事者牽馬入陳於門內三分庭一在南,北首西上。又掌事者奉幣篚升東階以授主人,主人受於序端,進,西面立。掌事者一人又奉幣篚立於主人之後。使者西階上俱北面再拜。主人進詣楹閒,南面立。使者序進,立於主人之西,俱南面。主人以幣篚授使者,使者受,退立於西階上,東面。掌事者又以幣篚授主人,主人受以授使副,使副受,退立於使者北,俱東面。主人還東階上,北面拜送。使者降西階,從者迓受幣。使者當庭實,揖馬以出,牽馬者從出。使者出大門外之西,東面立,從者迓受馬。主人出門東,西面再拜送。使者退。主人入立於東階下,西面。儐者告主人曰:"賓不顧矣。"主人反於寢。使者奉答表詣闕進。
zhì wén
制文
huáng dì yuē: zī, mǒu guān fēng xìng, liǎng yí pèi hé, chéng tiān tǒng wù, zhèng wèi yú nèi, bì qí lìng zú. zhòng zhāng jiù diǎn, jīn shǐ shǐ chí jié tài wèi fēng mǒu zōng zhèng qīng fēng mǒu yǐ lǐ wèn míng.
皇帝曰:咨,某官封姓,兩儀配合,承天統物,正位於內,必俟令族。重章舊典,今使使持節太尉封某、宗正卿封某以禮問名。
dá wén
答文
huáng dì jiā mìng shǐ zhě mǒu zhòng xuān zhōng zhì, wèn chén míng zú. chén nǚ fū fù suǒ shēng, xiān chén gù mǒu guān zhī yí xuán sūn, xiān chén gù mǒu guān zhī yí céng sūn, xiān chén gù mǒu guān zhī yí sūn, xiān chén gù mǒu guān zhī wài sūn nǚ, nián ruò gān. qīn chéng jiù zhāng, jǐn fèng diǎn zhì. mǒu guān chén xìng mǒu qǐ shǒu dùn shǒu, zài bài chéng zhì zhào. ruò nǚ zǔ yǐ shàng zài, zé zhí yún mǒu guān chén zhī sūn nǚ děng yǔ.
皇帝嘉命使者某重宣中制,問臣名族。臣女夫婦所生,先臣故某官之遺玄孫,先臣故某官之遺曾孫,先臣故某官之遺孫,先臣故某官之外孫女,年若干。欽承舊章,謹奉典制。某官臣姓某稽首頓首,再拜承制詔。(若女祖以上在,則直雲某官臣之孫女等語。)
nà jí
納吉
qián yī rì, shǒu gōng shè shǐ zhě cì, yǐ xià zhì zhǔ rén lì yú dà mén nèi xī miàn, rú nà cǎi yí. bīn zhě jìn shòu mìng, chū qǐng shì. shǐ zhě yuē:" jiā zhū bǔ shì, zhàn yuē cóng, zhì mǒu yě nà jí." bīn zhě rù gào. zhǔ rén yuē:" chén mǒu zhī nǚ ruò rú rén, guī shì yún jí, chén zhàn zài yān. chén mǒu jǐn fèng diǎn zhì." bīn zhě chū gào, rù, yǐn zhǔ rén chū yíng shǐ zhě yú dà mén wài, yǐ xià zhì shǐ zhě jiàng zì xī jiē yǐ chū, rú nà cǎi yí. shǐ zhě chū lì yú nèi mén wài zhī xī, shǐ fù zài nán, shǎo tuì, jù dōng miàn. chū shǐ zhě jiàng, zhǔ rén lì yú dōng jiē xià, xī miàn. bīn zhě jìn shòu mìng, chū qǐng shì. shǐ zhě yuē:" lǐ bì." qí bīn shǐ zhě rú wèn míng zhī yí.
前一日,守宮設使者次,以下至主人立於大門內西面,如納采儀。儐者進受命,出請事。使者曰:"加諸卜筮,占曰從,制某也納吉。"儐者入告。主人曰:"臣某之女若如人,龜筮雲吉,臣占在焉。臣某謹奉典制。"儐者出告,入,引主人出迎使者於大門外,以下至使者降自西階以出,如納采儀。使者出立於內門外之西,使副在南,少退,俱東面。初使者降,主人立於東階下,西面。儐者進受命,出請事。使者曰:"禮畢。"其儐使者如問名之儀。
zhì wén
制文
huáng dì yuē: zī, mǒu guān xìng, rén móu guī shì, qiān yuē zhēn jí, jìng shùn diǎn lǐ, jīn shǐ shǐ chí jié tài wèi fēng mǒu zōng zhèng qīng fēng mǒu yǐ lǐ nà jí.
皇帝曰:咨,某官姓,人謀龜筮,僉曰貞吉,敬順典禮,今使使持節太尉封某、宗正卿封某以禮納吉。
dá wén
答文
huáng dì jiā mìng shǐ zhě mǒu zhòng xuān zhōng zhì, tài bo yuán jí. chén lòu zú bēi bǐ, yōu jù bù kān, qīn chéng jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì. mǒu guān chén xìng mǒu qǐ shǒu dùn shǒu, zài bài chéng zhì zhào.
皇帝嘉命使者某重宣中制,太卜元吉。臣陋族卑鄙,憂懼不堪,欽承舊章,肅奉典制。某官臣姓某稽首頓首,再拜承制詔。
nà zhēng
納徵
qián yī rì, shǒu gōng shè shǐ zhě cì rú chū.
前一日,守宮設使者次如初。
qí rì dà xīn, shǐ zhǔ fù zhì hòu shì dà mén wài, zhǎng cì zhě yán rù cì. zhí shì zhě rù bù mù yú nèi mén zhī wài, xuán xūn shù bó chén yú mù shàng, liù mǎ chén yú mù nán, běi shǒu xī shàng, zhí shì zhě fèng gǔ guī yǐ guì, qí yú mù dōng, xī miàn. zhǎng shì zhě shè jǐ yán rú chū.
其日大昕,使主副至後氏大門外,掌次者延入次。執事者入布幕於內門之外,玄纁束帛陳於幕上,六馬陳於幕南,北首西上,執事者奉穀珪以匱,俟於幕東,西面。掌事者設几筵如初。
shǐ zhǔ fù chū cì, yè zhě yǐn lì yú dà mén wài zhī xī, dōng miàn běi shàng chí fān jié zhě lì yú shǐ zhě zhī běi, shǎo tuì, dōng miàn lìng shǐ èr rén duì jǔ zhì àn lì yú shǐ fù nán, dōng miàn. zhǔ rén lì yú dà mén nèi, xī miàn. bīn zhě jìn shòu mìng, chū qǐng shì. shǐ zhě yuē:" mǒu fèng zhì nà zhēng." bīn zhě rù gào. zhǔ rén yuē:" fèng zhì cì chén yǐ zhòng lǐ, chén mǒu zhī fèng diǎn zhì." bīn zhě chū gào. rù, yǐn zhǔ rén chū yíng shǐ zhě yú dà mén wài zhī nán, běi miàn, zhǔ rén zài bài. shǐ zhě bù dá bài.
使主副出次,謁者引立於大門外之西,東面北上;持幡節者立於使者之北,少退,東面;令史二人對舉制案立於使副南,東面。主人立於大門內,西面。儐者進受命,出請事。使者曰:"某奉制納徵。"儐者入告。主人曰:"奉制賜臣以重禮,臣某祗奉典制。"儐者出告。入,引主人出迎使者於大門外之南,北面,主人再拜。使者不答拜。
yè zhě yǐn shǐ zhě jí shǐ fù rù, fān jié qián dǎo, chí àn zhě cóng rù. shǐ zhě rù mén ér zuǒ, zhǔ rén rù mén ér yòu. zhì yú nèi mén, shǐ zhǔ fù lì yú mén xī, dōng miàn běi shàng. zhǔ rén lì yú mén dōng, xī miàn.
謁者引使者及使副入,幡節前導,持案者從入。使者入門而左,主人入門而右。至於內門,使主副立於門西,東面北上。主人立於門東,西面。
bīn zhě yǐn zhǔ rén yī shǐ zhě, xiān rù mén, zhì yú jiē, shǐ zhě jí shǐ fù cóng rù, yóu xī jiē shēng, lì yú yíng xián, nán miàn shǐ fù zài shǐ zhě xī nán, chí àn zhě zài shǐ fù xī nán, jù dōng miàn. zhǔ rén yóu zuò jiē yì shǐ zhě qián, běi miàn lì. yú zhǔ rén yī rù mén, zhí shì zhě zuò qǐ guì qǔ guī, jiā yú xuán xūn shàng, jí qiān mǎ zhě cóng rù sān fēn tíng yī zài nán, běi shǒu xī shàng, zhí guī zhě zài mǎ xī, jù běi miàn. chí àn zhě yǐ àn jìn shǐ fù qián, shǐ fù qǔ zhì shū, chí àn zhě tuì fù wèi shǐ fù fèng zhì shū jìn shòu shǐ zhě, tuì fù wèi chí jié zhě tuō jié yī. shǐ zhě yuē:" yǒu zhì." zhǔ rén zài bài. shǐ zhě xuān zhì bì, zhǔ rén jiàng yì jiē xián, běi miàn zài bài qǐ shǒu qì, shēng, jìn, běi miàn shòu zhì shū, tuì yǐ shòu zuǒ yòu, réng běi miàn lì. bīn zhě yǐn èr rén duì jǔ dá biǎo àn, jìn zhǔ rén hòu, shǎo xī, bīn zhě qǔ biǎo yǐ shòu zhǔ rén, zhǔ rén shòu yǐ shòu shǐ zhě qì, tuì fù wèi, zài bài. yè zhě yǐn shǐ zhě jí shǐ fù děng jiàng zì xī jiē yǐ chū, lì yú nèi mén wài zhī xī, shǐ fù zài nán, shǎo tuì, jù dōng miàn. chū zhǔ rén shòu zhì shū qì, zuǒ yòu shòu yù bó yú tíng, shòu mǎ zhě zì zuǒ shòu zhī yǐ dōng, qiān mǎ zhě jì shòu mǎ, zì qián xī ér chū. zhǔ rén jiàng lì yú dōng jiē xià, xī miàn. bīn zhě jìn shòu mìng, chū qǐng shì. shǐ zhě yuē:" lǐ bì." qí bīn shǐ zhě rú nà jí zhī yí.
儐者引主人揖使者,先入門,至於階,使者及使副從入,由西階升,立於楹閒,南面;使副在使者西南,持案者在使副西南,俱東面。主人由阼階詣使者前,北面立。於主人揖入門,執事者坐啟匱取珪,加於玄纁上,及牽馬者從入三分庭一在南,北首西上,執珪者在馬西,俱北面。持案者以案進使副前,使副取制書,持案者退復位;使副奉制書進授使者,退復位;持節者脫節衣。使者曰:"有制。"主人再拜。使者宣制畢,主人降詣階閒,北面再拜稽首訖,升,進,北面受制書,退以授左右,仍北面立。儐者引二人對舉答表案,進主人後,少西,儐者取表以授主人,主人受以授使者訖,退復位,再拜。謁者引使者及使副等降自西階以出,立於內門外之西,使副在南,少退,俱東面。初主人受制書訖,左右受玉帛於庭,受馬者自左受之以東,牽馬者既授馬,自前西而出。主人降立於東階下,西面。儐者進受命,出請事。使者曰:"禮畢。"其儐使者如納吉之儀。
zhì wén
制文
huáng dì yuē: zī, mǒu guān xìng zhī nǚ, yǒu mǔ yí zhī dé, yǎo tiǎo zhī zī, rú shān rú hé, yí fèng zōng miào, yǒng chéng tiān zuò, yǐ xuán xūn guī mǎ, yǐ zhāng diǎn lǐ. jīn shǐ shǐ chí jié tài wèi fēng mǒu zōng zhèng qīng fēng mǒu yǐ lǐ nà zhēng.
皇帝曰:咨,某官姓之女,有母儀之德,窈窕之姿,如山如河,宜奉宗廟,永承天祚,以玄纁珪馬,以章典禮。今使使持節太尉封某、宗正卿封某以禮納徵。
dá wén
答文
huáng dì jiā mìng shǐ zhě mǒu zhòng xuān zhōng zhì, jiàng hūn bēi lòu, chóng yǐ shàng gōng, chǒng yǐ fēng lǐ, bèi wù diǎn cè. qīn chéng jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì. mǒu guān chén xìng míng qǐ shǒu dùn shǒu, zài bài chéng zhì zhào.
皇帝嘉命使者某重宣中制,降婚卑陋,崇以上公,寵以豐禮,備物典冊。欽承舊章,肅奉典制。某官臣姓名稽首頓首,再拜承制詔。
gào qī
告期
qián yī rì, shǒu gōng shè shǐ zhě cì, yǐ xià zhì chū qǐng shì, rú nà cǎi yí. shǐ zhě yuē:" zhì shǐ mǒu gào qī." bīn zhě rù gào. zhǔ rén yuē:" chén mǒu jǐn fèng zhì." bīn zhě chū gào, rù yǐn zhǔ rén chū yíng shǐ zhě, yǐ xià zhì lǐ bì, rú nà cǎi yí.
前一日,守宮設使者次,以下至出請事,如納采儀。使者曰:"制使某告期。"儐者入告。主人曰:"臣某謹奉制。"儐者出告,入引主人出迎使者,以下至禮畢,如納采儀。
zhì wén
制文
huáng dì yuē: zī, mǒu guān xìng, móu yú gōng qīng tài shì yuán guī, wǎng yǒu bù zāng. lǜ zūn diǎn lǐ, jīn shǐ shǐ chí jié tài wèi fēng mǒu zōng zhèng qīng fēng mǒu yǐ lǐ gào qī.
皇帝曰:咨,某官姓,謀於公卿、太筮、元龜,罔有不臧。率遵典禮,今使使持節太尉封某、宗正卿封某以禮告期。
dá wén
答文
huáng dì jiā mìng shǐ zhě mǒu zhòng xuān zhōng zhì, gào yuē:" wéi mǒu yuè mǒu rì kě yíng." chén qīn chéng jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì. mǒu guān chén xìng mǒu qǐ shǒu dùn shǒu, zài bài chéng zhì zhào.
皇帝嘉命使者某重宣中制,告曰:"惟某月某日可迎。"臣欽承舊章,肅奉典制。某官臣姓某稽首頓首,再拜承制詔。
gào miào
告廟
yǒu sī yǐ tè shēng gào rú cháng gào lǐ. zhù wén lín shí zhuàn.
有司以特牲告如常告禮。祝文臨時撰。
cè hòu
冊後
qián yī rì, shǒu gōng shè shǐ zhě cì yú hòu shì dì dà mén wài zhī xī rú cháng. shàng shě shè shàng gōng yǐ xià cì yú hòu shì gé wài dào xī, dōng xiàng, zhàng yǐ xíng wéi.
前一日,守宮設使者次於後氏第大門外之西如常。尚舍設尚宮以下次於後氏閤外道西,東向,障以行帷。
qí rì lín xuān mìng shǐ, rú nà cǎi mìng shǐ zhī yí. tài wèi wèi zhèng shǐ, sī tú wèi fù shǐ.
其日臨軒命使,如納采命使之儀。(太尉為正使,司徒為副使。)
fèng lǐ shè shǐ zhě wèi yú dà mén wài zhī xī, dōng xiàng. shǐ fù jí nèi shì wèi yú shǐ zhě zhī nán, jǔ cè àn jí bǎo shòu zhě zài nán, chà tuì, chí jié zhě zài shǐ zhě zhī běi, shǎo tuì, jù dōng xiàng. shè zhǔ rén wèi yú dà mén wài zhī nán, běi miàn. shè shǐ zhě yǐ xià jí zhǔ rén wèi yú nèi mén wài yì rú zhī. shè nèi yè zhě jiān wèi yú nèi mén wài zhǔ rén zhī nán, xī miàn. nèi yè zhě jiān shè sī zàn wèi yú dōng jiē dōng nán, zhǎng zàn èr rén zài nán, chà tuì, jù xī xiàng. nèi yè zhě jiān yòu xiān zhì yī àn yú gé wài, jìn xiàn.
奉禮設使者位於大門外之西,東向。使副及內侍位於使者之南,舉冊案及寶綬者在南,差退,持節者在使者之北,少退,俱東向。設主人位於大門外之南,北面。設使者以下及主人位於內門外亦如之。設內謁者監位於內門外主人之南,西面。內謁者監設司贊位於東階東南,掌贊二人在南,差退,俱西向。內謁者監又先置一案於閤外,近限。
shǐ zhǔ fù chéng hé chí jié, bèi yí zhàng, gǔ chuī bèi ér bù zuò, zhì hòu shì dà mén wài, shǐ zhě jiàng hé, zhǎng cì zhě yán rù cì. shàng gōng yǐ xià zhì gé zhī cì. nèi pū jìn zhòng dí yǐ xià dà mén wài dào xī, dōng xiàng běi shàng. zhū wèi lìng qí shǔ bù hòu yí zhàng rú cháng.
使主副乘輅持節,備儀仗,鼓吹備而不作,至後氏大門外,使者降輅,掌次者延入次。尚宮以下至閤之次。內仆進重翟以下大門外道西,東向北上。諸衛令其屬布後儀仗如常。
shǐ zhě chū cì, yè zhě yǐn shǐ zhě yǐ xià jiù mén wài wèi. zhǔ rén cháo fú chū, lì yú dōng jiē xià, xī miàn. bīn zhě jìn shòu mìng, chū mén dōng, xī miàn yuē:" gǎn qǐng shì." shǐ zhě yuē:" mǒu fèng zhì shòu huáng hòu bèi wù diǎn cè." bīn zhě rù gào, suì yǐn zhǔ rén chū yíng yú dà mén wài, běi miàn zài bài. shǐ zhě bù dá bài.
使者出次,謁者引使者以下就門外位。主人朝服出,立於東階下,西面。儐者進受命,出門東,西面曰:"敢請事。"使者曰:"某奉制授皇后備物典冊。"儐者入告,遂引主人出迎於大門外,北面再拜。使者不答拜。
yè zhě yǐn shǐ zhě rù mén ér zuǒ, chí jié zhě qián dǎo, chí àn zhě cì zhī. zhǔ rén rù mén ér yòu. zhì nèi mén wài, gè jiù wèi. lì dìng, fèng cè bǎo àn zhě jìn dāng shǐ fù qián, shǐ fù shòu cè bǎo, chí àn zhě tuì fù wèi, shǐ fù yǐ cè bǎo jìn shòu shǐ zhě, tuì fù wèi. nèi shì jìn shǐ zhě qián, xī miàn shòu cè bǎo, dōng miàn shòu nèi yè zhě jiān, tuì fù wèi. nèi yè zhě jiān chí cè bǎo rù lì yú gé wài zhī xī, dōng miàn guì zhì cè bǎo yú àn, fǔ fú, xìng.
謁者引使者入門而左,持節者前導,持案者次之。主人入門而右。至內門外,各就位。立定,奉冊寶案者進當使副前,使副受冊寶,持案者退復位,使副以冊寶進授使者,退復位。內侍進使者前,西面受冊寶,東面授內謁者監,退復位。內謁者監持冊寶入立於閤外之西,東面跪置冊寶於案,俯伏,興。
shàng gōng yǐ xià rù gé fèng hòu shǒu shì huī yī, qí yī fú suǒ sī xiān jìn. fù mǔ zàn chū, shàng gōng yǐn jiàng, lì yú tíng zhōng, běi miàn. shàng gōng guì qǔ cè, shàng fú guì qǔ bǎo shòu, xìng, lì yú hòu zhī yòu, shǎo qián, xī xiàng. sī yán sī bǎo gè yī rén jìn yú hòu zuǒ, shǎo qián, dōng xiàng. shàng gōng chēng:" yǒu zhì." shàng yí zàn:" huáng hòu zài bài." huáng hòu zài bài. xuān cè qì, shàng yí yòu zàn:" huáng hòu zài bài." huáng hòu zài bài. shàng gōng fèng cè jìn shòu huáng hòu, huáng hòu shòu yǐ shòu sī yán shàng fú yòu fèng bǎo shòu cì shòu huáng hòu, huáng hòu shòu yǐ shòu sī bǎo. qì, shàng yí zàn:" huáng hòu shēng zuò." shàng gōng yǐn huáng hòu shēng zuò, nán xiàng zuò, nèi guān yǐ xià jù jiàng lì yú tíng, chóng xíng, běi xiàng xī shàng. lì dìng, sī zàn yuē:" zài bài." zhǎng shì chéng chuán, nèi guān yǐ xià jiē zài bài qì, zhū yīng shì wèi zhě gè shēng lì yú shì wèi. shàng yí qián guì, zòu chēng:" lǐ bì." huáng hòu jiàng zuò, shàng gōng yǐn huáng hòu rù yú gōng.
尚宮以下入閤奉後首飾褘衣,(其衣服所司先進。)傅姆贊出,尚宮引降,立於庭中,北面。尚宮跪取冊,尚服跪取寶綬,興,立於後之右,少前,西向。司言司寶各一人進於後左,少前,東向。尚宮稱:"有制。"尚儀贊:"皇后再拜。"皇后再拜。宣冊訖,尚儀又贊:"皇后再拜。"皇后再拜。尚宮奉冊進授皇后,皇后受以授司言;尚服又奉寶綬次授皇后,皇后受以授司寶。訖,尚儀贊:"皇后升座。"尚宮引皇后升座,南向坐,內官以下俱降立於庭,重行,北向西上。立定,司贊曰:"再拜。"掌事承傳,內官以下皆再拜訖,諸應侍衛者各升立於侍位。尚儀前跪,奏稱:"禮畢。"皇后降座,尚宮引皇后入於宮。
zhǔ rén bīn shǐ zhě rú gào qī zhī yí. shǐ zhě chéng hé ér hái, yì què fù mìng.
主人儐使者如告期之儀。使者乘輅而還,詣闕復命。
cè wén
冊文
wéi mǒu nián yuè rì, huáng dì shǐ shǐ chí jié tài wèi fēng mǒu sī tú fēng mǒu cè mìng mǒu guān nǚ mǒu shì wèi huáng hòu. zī ěr yì jiē qián kūn, shī shǒu guān jū, wáng huà zhī běn, shí yóu nèi fǔ. shì gù huáng yīng pín yú, dì dào yǐ guāng tài rèn bǐ jī, zhōu yìn kè chāng. huáng hòu qí zhī xù jué dé, yǐ sù chéng zōng miào, qián gōng zhōng kuì, jǐn jìng yú fù dào, dǎo shī dào yú liù gōng, zuò fàn yí yú sì hǎi. huáng tiān wú qīn, wéi dé shì yī, kě bù shèn yú!
維某年月日,皇帝使使持節太尉封某、司徒封某冊命某官女某氏為皇后。咨爾易階乾坤,詩首關雎,王化之本,實由內輔。是故皇英嬪虞,帝道以光;太任妣姬,周胤克昌。皇后其祗勖厥德,以肅承宗廟,虔恭中饋,盡敬於婦道,導師道於六宮,作范儀於四海。皇天無親,惟德是依,可不慎歟!
mìng shǐ fèng yíng
命使奉迎
qí rì bū hòu, shì zhōng liàng qí shí kè bǎn zòu" qǐng zhōng yán". bū hòu sān kè, huáng dì fú gǔn miǎn chū, shēng suǒ yù diàn, gōng rén shì wèi rú cháng. wén wǔ zhī guān wǔ pǐn yǐ shàng lì yú dōng xī cháo táng rú cháng yí.
其日晡後,侍中量其時刻版奏"請中嚴"。晡後三刻,皇帝服袞冕出,升所御殿,宮人侍衛如常。文武之官五品以上立於東西朝堂如常儀。
fèng yíng qián yī rì, shǒu gōng shè shǐ zhě cì yú dà mén wài dào yòu, shè shǐ fù jí nèi shì cì yú shǐ zhě cì xī, jù nán xiàng. shàng shě shè gōng rén cì yú gé wài dào xī. fèng lǐ shè shǐ zhě wèi yú dà mén wài zhī xī, dōng xiàng shǐ fù wèi yú shǐ zhě zhī nán, chí àn jí zhí yàn zhě yòu zài nán, chà tuì, chí jié zhě zài shǐ zhě běi, shǎo tuì, jù dōng xiàng. fèng lǐ wèi yú shǐ fù xī nán, zàn zhě èr rén zài nán, chà tuì, jù dōng miàn. shè nèi shì wèi yú dà mén wài dào zuǒ, xī miàn.
奉迎前一日,守宮設使者次於大門外道右,設使副及內侍次於使者次西,俱南向。尚舍設宮人次於閤外道西。奉禮設使者位於大門外之西,東向;使副位於使者之南,持案及執雁者又在南,差退,持節者在使者北,少退,俱東向。奉禮位於使副西南,贊者二人在南,差退,俱東面。設內侍位於大門外道左,西面。
qí rì, sī zàn shè gōng rén yǐ xià wèi yú táng qián. shǐ zhǔ fù cháo fú fā cháo táng, chéng hé chí jié, bèi yí zhàng, zhì dà mén wài, shǐ zhě jiàng hé, zhǎng cì zhě yán rù cì. gōng rén děng gè zhī cì fèng yíng. wén wǔ guān zhì sù wèi jí liè lǔ bù rú cháng yí.
其日,司贊設宮人以下位於堂前。使主副朝服發朝堂,乘輅持節,備儀仗,至大門外,使者降輅,掌次者延入次。宮人等各之次奉迎。文武官至宿衛及列鹵簿如常儀。
shàng yí zòu qǐng huáng hòu zhōng yán, liàng shí kè fù mǔ dǎo huáng hòu, shàng gōng qián yǐn, chū, shēng táng, gōng rén děng shì wèi rú cháng yí. huáng hòu jiāng chū, zhǔ fù chū yú fáng wài zhī xī, nán xiàng. wén wǔ fèng yíng zhě jiē péi lì yú dà mén wài, wén dōng wǔ xī, běi shàng.
尚儀奏請皇后中嚴,量時刻傅姆導皇后,尚宮前引,出,升堂,宮人等侍衛如常儀。皇后將出,主婦出於房外之西,南向。文武奉迎者皆陪立於大門外,文東武西,北上。
lì dìng, yè zhě yǐn shǐ zhě yì dà mén wài wèi, shǐ fù nèi shì děng gè jiù wèi. zhǔ rén lì yú nèi mén wài táng qián dōng jiē xià, xī miàn. bīn zhě shòu mìng chū qǐng shì. shǐ zhě yuē:" mǒu fèng zhì, yǐ jīn jí chén lǜ zhí fèng yíng." bīn zhě rù gào. zhǔ rén yuē:" chén jǐn fèng diǎn zhì." bīn zhě chū gào, rù, yǐn zhǔ rén chū mén nán, běi miàn zài bài. shǐ zhě bù dá bài.
立定,謁者引使者詣大門外位,使副、內侍等各就位。主人立於內門外堂前東階下,西面。儐者受命出請事。使者曰:"某奉制,以今吉辰率職奉迎。"儐者入告。主人曰:"臣謹奉典制。"儐者出告,入,引主人出門南,北面再拜。使者不答拜。
yè zhě yǐn shǐ zhě rù mén ér zuǒ, chí jié zhě qián dǎo, shǐ fù jí chí àn zhí yàn zhě cì zhī. zhǔ rén rù mén ér yòu. zhì nèi mén wài táng xī jiē, shǐ zhě xiān shēng, lì yú liǎng yíng xián, nán miàn. shǐ fù zài shǐ zhě xī nán, chí àn jí zhí yàn zhě zài shǐ fù xī nán, jù dōng miàn. zhǔ rén shēng dōng jiē, yì shǐ zhě qián, běi miàn lì. chí àn zhě yǐ àn jìn shǐ fù qián, shǐ fù qǔ zhì shū, chí àn zhě tuì fù wèi shǐ fù fèng zhì shū shòu shǐ zhě, tuì fù wèi. shǐ zhě yuē:" yǒu zhì." zhǔ rén zài bài. shǐ zhě xuān zhì bì, zhǔ rén jiàng yì jiē xián, běi miàn zài bài qǐ shǒu qì, shēng, jìn, běi miàn shòu zhì shū, tuì shòu zuǒ yòu qì, zhǔ rén zài bài, réng běi miàn lì. shǐ fù qǔ yàn shòu shǐ zhě qì, zhǔ rén zài bài, jìn shòu yàn, shòu zuǒ yòu, réng běi miàn lì. bīn zhě yǐn èr rén duì jǔ dá biǎo àn, jìn lì yú zhǔ rén hòu, shǎo xī, bīn zhě qǔ biǎo yǐ shòu zhǔ rén, zhǔ rén shòu yǐ shòu shǐ zhě qì, tuì fù wèi, zài bài.
謁者引使者入門而左,持節者前導,使副及持案、執雁者次之。主人入門而右。至內門外堂西階,使者先升,立於兩楹閒,南面。使副在使者西南,持案及執雁者在使副西南,俱東面。主人升東階,詣使者前,北面立。持案者以案進使副前,使副取制書,持案者退復位;使副奉制書授使者,退復位。使者曰:"有制。"主人再拜。使者宣制畢,主人降詣階閒,北面再拜稽首訖,升,進,北面受制書,退授左右訖,主人再拜,仍北面立。使副取雁授使者訖,主人再拜,進受雁,授左右,仍北面立。儐者引二人對舉答表案,進立於主人後,少西,儐者取表以授主人,主人受以授使者訖,退復位,再拜。
yè zhě yǐn shǐ zhě jí shǐ fù jiàng zì xī jiē yǐ chū, fù mén wài wèi. lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, shǐ zhǔ fù jù zài bài. shǐ zhě yuē:" lìng yuè jí rì, mǒu děng chéng zhì, lǜ zhí fèng yíng." nèi shì shòu yǐ rù chuán yú sī yán, sī yán shòu yǐ zòu wén. shàng yí zòu:" qǐng huáng hòu zài bài." huáng hòu zài bài qì, zhǔ rén rù, shēng zì dōng jiē, jìn, xī miàn jiè zhī yuē:" jiè zhī jìng zhī, sù yè wú wéi mìng." zhǔ rén tuì lì yú dōng jiē shàng, xī miàn. mǔ jiè yú xī jiē shàng, shī jīn jié shuì, yuē:" miǎn zhī jìng zhī, sù yè wú wéi mìng." qì, yāo yú jìn, huáng hòu shēng yú yǐ jiàng, shàng gōng qián dǎo, liù shàng yǐ xià shì wèi rú cháng. huáng hòu shēng zhòng dí yǐ jǐ, mǔ jiā jǐng. nèi gōng shì cóng jí nèi shì dǎo yǐn yīng chéng chē cóng zhě rú lǔ bù cháng yí. yíng shǐ jí bǎi guān dāng yǐn cóng zhě jiē tuì, suí biàn lì. huáng hòu chē chū dà mén wài, yǐ cì chéng chē mǎ yǐn cóng rú cháng.
謁者引使者及使副降自西階以出,復門外位。立定,奉禮曰:"再拜。"贊者承傳,使主副俱再拜。使者曰:"令月吉日,某等承制,率職奉迎。"內侍受以入傳於司言,司言受以奏聞。尚儀奏:"請皇后再拜。"皇后再拜訖,主人入,升自東階,進,西面誡之曰:"戒之敬之,夙夜無違命。"主人退立於東階上,西面。母誡於西階上,施衿結帨,曰:"勉之敬之,夙夜無違命。"訖,腰輿進,皇后升輿以降,尚宮前導,六尚以下侍衛如常。皇后升重翟以幾,姆加憬。內宮侍從及內侍導引應乘車從者如鹵簿常儀。迎使及百官當引從者皆退,隨便立。皇后車出大門外,以次乘車馬引從如常。
zhì wén
制文
huáng dì yuē: zī, mǒu guān xìng, suì jí yuè lìng jí rì, wéi mǒu lǜ yóu diǎn lǐ, jīn qiǎn shǐ chí jié tài wèi fēng mǒu zōng zhèng qīng fēng mǒu yǐ lǐ yíng.
皇帝曰:咨,某官姓,歲吉月令吉日,惟某率由典禮,今遣使持節太尉封某、宗正卿封某以禮迎。
dá wén
答文
huáng dì jiā mìng shǐ zhě mǒu zhòng xuān zhōng zhào, lìng yuè jí chén, bèi lǐ yǐ yíng. lóu yǐ zhī zú, wěi chéng dà lǐ, yōu jù zhàn jì, qīn chéng jiù zhāng, sù fèng diǎn zhì. mǒu guān chén xìng mǒu qǐ shǒu dùn shǒu, zài bài chéng zhì zhào.
皇帝嘉命使者某重宣中詔,令月吉辰,備禮以迎。螻蟻之族,猥承大禮,憂懼戰悸,欽承舊章,肅奉典制。某官臣姓某稽首頓首,再拜承制詔。
tóng láo
同牢
qí rì, nèi shì zhī shǔ shè huáng hòu dà cì yú huáng dì suǒ yù diàn mén wài zhī dōng, nán xiàng, pù zuò rú cháng.
其日,內侍之屬設皇后大次於皇帝所御殿門外之東,南向,鋪座如常。
jiāng xī, shàng qǐn shè huáng dì yù wò yú suǒ yù zhī diàn shì nèi zhī ào, dōng xiàng, pù dì xí zhòng yīn, shī píng zhàng.
將夕,尚寢設皇帝御幄於所御之殿室內之奧,東向,鋪地席重茵,施屏幛。
chū hūn, shàng shí shè xǐ yú dōng jiē dōng nán, dōng xī dāng dōng liù, nán běi yǐ táng shēn, léi shuǐ zài xǐ dōng, fěi zài xǐ xī, nán sì. fěi shí yǐ jīn èr jué èr. shè hòu xǐ yú dōng fáng jìn běi, léi shuǐ zài xǐ xī, fěi zài xǐ dōng, běi sì. jiē jiā sháo mì. zhuàn yú dōng fáng xī yōng xià, biān dòu gè èr shí sì, guǐ fǔ gè èr, gè sān, jiē jiā jīn gài, zǔ sān. zūn yú shì nèi běi yōng xià, xuán jiǔ zài xī, jiā mì, sháo nán bǐng. mì xià yòng chī, dōng yòng xī. yòu zūn yú fáng hù wài zhī dōng, wú xuán jiǔ, diàn zài nán, jiā sì jué hé jǐn. qí qì jiē wū qī, wéi yǐ táo, jǐn yǐ páo.
初昏,尚食設洗於東階東南,東西當東霤,南北以堂深,罍水在洗東,篚在洗西,南肆。(篚實以巾二、爵二。)設後洗於東房近北,罍水在洗西,篚在洗東,北肆。皆加勺冪。饌於東房西墉下,籩豆各二十四,簋簠各二,各三,皆加巾蓋,俎三。樽於室內北墉下,玄酒在西,加冪,勺南柄。(冪夏用絺,冬用緆。)又樽於房戶外之東,無玄酒,坫在南,加四爵、合卺。(其器皆烏漆,惟以陶,卺以匏。)
huáng hòu zhòng dí rù dà mén, míng zhōng gǔ, qí zhōng gǔ suǒ sī xiān chén shè. míng zhōng gǔ zhě, suǒ yǐ shēng gào nèi wài. lǔ bù zhǐ yú wài, jìn shì yīng cóng zhě rú cháng. huáng hòu cóng yǒng xiàng zhì dà cì qián, huí chē nán xiàng, shī bù zhàng bì, shàng yí jìn dāng chē qián guì zòu:" qǐng jiàng chē." xìng, tuì fù wèi. huáng hòu jiàng chē, yù yú, sī yú lǜ sǎn shàn děng, sī dēng lǜ zhí zhú zhě jù bù liè qián hòu. huáng hòu rù jiù dà cì, yán zhěng qì, shàng gōng yǐn huáng hòu yì suǒ yù diàn mén wài zhī dōng, xī xiàng lì.
皇后重翟入大門,鳴鐘鼓,(其鐘鼓所司先陳設。鳴鐘鼓者,所以聲告內外。)鹵簿止於外,近侍應從者如常。皇后從永巷至大次前,回車南向,施步障畢,尚儀進當車前跪奏:"請降車。"興,退復位。皇后降車,御輿,司輿率繖扇等,司燈率執燭者俱布列前後。皇后入就大次,嚴整訖,尚宮引皇后詣所御殿門外之東,西向立。
shàng yí guì zòu:" wài bàn, qǐng jiàng zuò lǐ yíng." huáng dì jiàng zuò, shàng gōng qián yǐn yì mén nèi zhī xī, dōng miàn, yī hòu yǐ rù. shàng shí chè zūn mì, zhuó xuán jiǔ sān zhù yú zūn. shàng qǐn shè xí yú shì nèi zhī xī, dōng xiàng. guǎn yán fēn chún, jiā zǎo xí huì chún, cì xí fǔ chún. duì xí yì zhǔn cǐ. huáng dì dǎo hòu shēng xī jiē, rù shì jí xí, dōng xiàng lì. huáng hòu rù lì yú zūn xī, nán xiàng.
尚儀跪奏:"外辦,請降座禮迎。"皇帝降座,尚宮前引詣門內之西,東面,揖後以入。尚食徹樽冪,酌玄酒三注於樽。尚寢設席於室內之西,東向。(莞筵紛純,加藻席繢純,次席黼純。對席亦准此。)皇帝導後升西階,入室即席,東向立。皇后入立於樽西,南向。
huáng dì guàn yú nán xǐ, huáng hòu guàn yú běi xǐ. shàng shí lǜ qí shǔ yǐ zhuàn rù. shè jiàng yú xí qián, zū hǎi zài qí běi, zǔ sān rù shè yú dòu dōng, shǐ zǔ tè yú zǔ běi. dòu dōng, zū hǎi zhī dōng. shàng shí shè shǔ yú jiàng dōng, jì dào liáng yòu zài dōng. shè qì yú jiàng nán. zhuàn yào fāng yě. shè duì jiàng yú dōng, duì jiàng, hòu jiàng yě. shè zhī dāng tè zǔ. zū hǎi zài qí nán, běi shàng. shè shǔ yú shǐ zǔ běi, qí xī jì dào liáng. shè qì yú jiàng běi. shàng shí qǐ huì què yú guǐ fǔ zhī nán, duì guǐ fǔ yú běi, qǐ, fā yě. dòu gài chè yú fáng. gè jiā xīn zhù. shàng qǐn shè duì xí yú zhuàn dōng. shàng shí xī miàn guì zòu:" zhuàn jù." xìng.
皇帝盥於南洗,皇后盥於北洗。尚食率其屬以饌入。設醬於席前,菹醢在其北,俎三入設於豆東,豕俎特於俎北。(豆東,菹醢之東。)尚食設黍於醬東,稷稻粱又在東。設湆於醬南。(饌要方也。)設對醬於東,(對醬,後醬也。設之當特俎。)菹醢在其南,北上。設黍於豕俎北,其西稷稻粱。設湆於醬北。尚食啟會卻於簋簠之南,對簋簠於北,(啟,發也。豆蓋徹於房。)各加心箸。尚寢設對席於饌東。尚食西面跪奏:"饌具。"興。
huáng dì yī huáng hòu, duì xí xī miàn, jiē zuò. shàng shí guì qǔ jiǔ jū rǔ hǎi shòu huáng dì, yòu shàng shí guì qǔ jiǔ jū rǔ hǎi shòu huáng hòu huáng dì jí huáng hòu jù shòu, jì yú dòu xián. shàng shí yòu qǔ shǔ shí yú zuǒ shǒu, biàn qǔ jì dào liáng, fǎn yú yòu shǒu shòu huáng dì. yòu shàng shí qǔ shǔ shí yú zuǒ shǒu, biàn qǔ jì dào liáng, fǎn yú yòu shǒu shòu huáng hòu. huáng dì jí huáng hòu jù shòu. jì yú dòu xián. gè qǔ fèi jiē jué mò, shòu huáng dì jí huáng hòu. huáng dì jí huáng hòu jù shòu, jì yú dòu xián qì, shàng shí gè yǐ fèi jiā yú zǔ. sī shì èr rén yǐ jīn shòu huáng dì jí huáng hòu, jù shuì shǒu qì, shàng shí gè guì pǐn cháng zhuàn qì, gè yí shǔ zhì yú xí shàng, yǐ cì shòu fèi jí huáng dì jí huáng hòu, jiē shí, sān fàn zú shí. shàng shí èr rén jù guàn shǒu xǐ jué yú fáng, rù shì yì jiǔ zūn suǒ, zhuó jiǔ, jìn shòu huáng dì jí huáng hòu, jù shòu jué, jì jiǔ. shàng shí gè yǐ gān cóng, jiē diàn jué, zhèn jì, jì zhī. shàng shí jiē shòu, shí yú jū dòu. gè qǔ jué jiē yǐn qì, shàng yí jù jìn shòu xū jué, diàn yú diàn. zài yìn rú chū. sān yìn yòng jǐn rú zài yìn. shàng shí jù jiàng dōng jiē, xǐ jué shēng, zhuó yú hù wài zūn, jìn, běi miàn jù diàn jué, xìng, zài bài, guì, qǔ jué jì jiǔ, suì yǐn zú jué, diàn jué suì bài, zhí jué xìng, jiàng, diàn yú fěi, hái shì wèi.
皇帝揖皇后,對席西面,皆坐。尚食跪取韭菹擩醢授皇帝,又尚食跪取韭菹擩醢授皇后;皇帝及皇后俱受,祭於豆閒。尚食又取黍實於左手,遍取稷稻粱,反於右手授皇帝。又尚食取黍實於左手,遍取稷稻粱,反於右手授皇后。皇帝及皇后俱受。祭於豆閒。各取肺皆絕末,授皇帝及皇后。皇帝及皇后俱受,祭於豆閒訖,尚食各以肺加於俎。司飾二人以巾授皇帝及皇后,俱帨手訖,尚食各跪品嘗饌訖,各移黍置於席上,以次授肺脊皇帝及皇后,皆食,三飯卒食。尚食二人俱盥手洗爵於房,入室詣酒樽所,酌酒,進授皇帝及皇后,俱受爵,祭酒。尚食各以肝從,皆奠爵,振祭,嚌之。尚食皆受,實於菹豆。各取爵皆飲訖,尚儀俱進受虛爵,奠於坫。再酳如初。三酳用卺如再酳。尚食俱降東階,洗爵升,酌於戶外樽,進,北面俱奠爵,興,再拜,跪,取爵祭酒,遂飲卒爵,奠爵遂拜,執爵興,降,奠於篚,還侍位。
shàng yí běi miàn guì, zòu chēng:" lǐ bì." xìng. huáng dì huáng hòu jù xìng. shàng gōng yǐn huáng dì rù dōng fáng, shì miǎn fú, yù cháng fú. yòu shàng gōng yǐn huáng hòu rù wò tuō fú. shàng gōng yǐn huáng dì rù. shàng shí lǜ qí shǔ chè zhuàn, shè yú dōng fáng rú chū. huáng hòu cóng zhě jùn huáng dì zhī zhuàn, huáng dì shì zhě jùn huáng hòu zhī zhuàn.
尚儀北面跪,奏稱:"禮畢。"興。皇帝皇后俱興。尚宮引皇帝入東房,釋冕服,御常服。又尚宮引皇后入幄脫服。尚宮引皇帝入。尚食率其屬徹饌,設於東房如初。皇后從者餕皇帝之饌,皇帝侍者餕皇后之饌。
huáng hòu biǎo xiè
皇后表謝
huáng hòu zhì gōng zhī míng rì, fú zhǎn yī chū, sī yán yǐn shàng gōng, shàng gōng qián dǎo jí zuǒ yòu shì cóng rú cháng. shēng zhèng diàn liǎng yíng xián, běi miàn lì. yòu shàng yí yǐ xiè biǎo shòu huáng hòu, yòu shàng yí yǐ àn qí yú qián, huáng hòu zhì biǎo àn shàng, shàng gōng zàn bài, huáng hòu zài bài qì, shàng yí yǐ biǎo jiàng diàn shòu nèi shì, nèi shì yīn zhōng shū yǐ wén. chū nèi shì chū mén, huáng hòu jiàng diàn hái qǐn rú cháng.
皇后至宮之明日,服展衣出,司言引尚宮,尚宮前導及左右侍從如常。升正殿兩楹閒,北面立。又尚儀以謝表授皇后,又尚儀以案俟於前,皇后置表案上,尚宮贊拜,皇后再拜訖,尚儀以表降殿授內侍,內侍因中書以聞。初內侍出門,皇后降殿還寢如常。
cháo huáng tài hòu
朝皇太后
qí rì dà xīn, suǒ sī shè huáng tài hòu yù zuò dì xí yú suǒ yù zhī diàn, nán xiàng. shàng shí shuài sī shàn shè cè zūn wǔ lǐ yú dōng fáng nèi dōng bì xià, jiā sháo mì. biān yī, dòu yī, shí yǐ pú hǎi, shè yú zūn běi. yòu shè xǐ yú zūn xī, jìn běi, léi shuǐ zài xǐ xī, fěi zài xǐ dōng, běi sì. fěi shí yǐ jīn mì, jiǎo zhì yī, jiǎo sì yī.
其日大昕,所司設皇太后御座、地席於所御之殿,南向。尚食帥司膳設側樽甒醴於東房內東壁下,加勺冪。籩一,豆一,實以脯醢,設於樽北。又設洗於樽西,近北,罍水在洗西,篚在洗東,北肆。(篚實以巾冪,角觶一,角柶一。)
qí rì, huáng hòu sù xìng, mù yù. shàng yí bǎn zòu:" qǐng huáng hòu zhōng yán." zhì míng, liù shàng jí zhū shì wèi gōng rén jù yì qǐn diàn fèng yíng. shàng yí bǎn zòu:" wài bàn." huáng hòu fú huī yī, jiā shǒu shì, yù yú, shàng gōng qián dǎo, jiàng zì xī jiē yǐ chū, shì wèi rú cháng. zhì huáng tài hòu gé wài, huáng hòu jiàng yú, zhàng shàn shì cóng rú cháng, lì yú xī xiāng, dōng miàn.
其日,皇后夙興,沐浴。尚儀版奏:"請皇后中嚴。"質明,六尚及諸侍衛宮人俱詣寢殿奉迎。尚儀版奏:"外辦。"皇后服褘衣,加首飾,御輿,尚宮前導,降自西階以出,侍衛如常。至皇太后閤外,皇后降輿,障扇侍從如常,立於西廂,東面。
huáng hòu jiāng zhì, shàng yí zòu:" qǐng huáng tài hòu zhōng yán." huáng hòu jì zhì gé wài, shàng yí zòu huáng tài hòu" wài bàn". huáng tài hòu fú huī yī shǒu shì, sī yán yǐn shàng gōng, shàng gōng yǐn huáng tài hòu chū, jí yù zuò qián, nán xiàng zuò, shì cóng rú cháng.
皇后將至,尚儀奏:"請皇太后中嚴。"皇后既至閤外,尚儀奏皇太后"外辦"。皇太后服褘衣、首飾,司言引尚宮,尚宮引皇太后出,即御座前,南向坐,侍從如常。
huáng hòu zhí fán, zǎo lì duàn xiū, sī yán yǐn shàng gōng, shàng gōng yǐn huáng hòu rù, shēng xī jiē, běi miàn zài bài, jìn, guì diàn fán yú huáng tài hòu zuò qián. huáng tài hòu fǔ zhī. shàng shí jìn, chè yǐ dōng. sī yán yǐn shàng gōng, shàng gōng yǐn huáng hòu tuì, běi miàn yòu zài bài.
皇后執笲,棗栗腶脩,司言引尚宮,尚宮引皇后入,升西階,北面再拜,進,跪奠笲於皇太后座前。皇太后撫之。尚食進,徹以東。司言引尚宮,尚宮引皇后退,北面又再拜。
sī shè shè huáng hòu xí yú hù yǒu zhī jiān, jìn běi, nán xiàng. sī yán yǐn shàng gōng, shàng gōng yǐn huáng hòu lì yú xí xī, nán xiàng. shàng shí rù dōng fáng, guàn shǒu xǐ zhì, zhuó lǐ, jiā sì, miàn bǐng, chū, jìn yì huáng hòu xí qián, běi xiàng lì. huáng hòu jìn, běi miàn zài bài, shòu lǐ. shàng shí jiàn pú hǎi yú xí qián. huáng hòu shēng xí zuò, zuǒ zhí zhì, yòu qǔ pú rǔ yú hǎi, jì yú biān dòu xián, yǐ sì jì lǐ sān, shǐ xī yī jì, yòu xī zài jì, jiā sì yú zhì, miàn yè, xìng, jiàng xí, běi miàn guì, cuì lǐ, jiàn sì, xìng, běi miàn zài bài, jìn, shēng xí, guì, diàn zhì yú jiàn dōng, xìng, jiàng xí. sī yán yǐn shàng gōng, shàng gōng yǐn huáng hòu jiàng zì xī jiē yǐ chū, yù yú ér hái, shì cóng rú lái yí.
司設設皇后席於戶牖之間,近北,南向。司言引尚宮,尚宮引皇后立於席西,南向。尚食入東房,盥手洗觶,酌醴,加柶,面柄,出,進詣皇后席前,北向立。皇后進,北面再拜,受醴。尚食薦脯醢於席前。皇后升席坐,左執觶,右取脯擩於醢,祭於籩豆閒,以柶祭醴三,始扱一祭,又扱再祭,加柶於觶,面葉,興,降席,北面跪,啐醴,建柶,興,北面再拜,進,升席,跪,奠觶於薦東,興,降席。司言引尚宮,尚宮引皇后降自西階以出,御輿而還,侍從如來儀。
chū huáng hòu chū gé, shàng yí guì zòu chēng:" lǐ bì." fǔ fú, xìng, hái shì wèi. huáng tài hòu jiàng zuò rù shì rú cháng.
初皇后出閤,尚儀跪奏稱:"禮畢。"俯伏,興,還侍位。皇太后降座入室如常。
huáng hòu shòu qún chén hè
皇后受群臣賀
yòu rú zhèng dōng hè yí. wéi cí yún:" jù guān chén mǒu děng yán, fú wéi diàn xià huī yóu zhāo bèi, zhì dé yīng qī, fán jué qián lí, bù shèng qìng yuè."
右如正冬賀儀。唯辭云:"具官臣某等言,伏惟殿下徽猷昭備,至德應期,凡厥黔黎,不勝慶躍。"
huáng dì huì qún chén
皇帝會群臣
yòu rú zhèng dōng huì yí, wéi lè bèi ér bù zuò. shàng shòu cí yún:" jù guān chén mǒu děng yán: huáng hòu kūn yí pèi tiān, dé zhāo hòu zài, kè chóng wàn yè, míng sì huī yīn. fán jué zhào shù, zài huái fú zǎo, chén děng bù shèng qìng biàn, jǐn shàng qiān wàn suì shòu."
右如正冬會儀,唯樂備而不作。上壽辭云:"具官臣某等言:皇后坤儀配天,德昭厚載,克崇萬葉,明嗣徽音。凡厥兆庶,載懷鳧藻,臣等不勝慶忭,謹上千萬歲壽。"
wài mìng fù cháo huì
外命婦朝會
yòu rú zhèng dōng cháo huì yí, wéi hè cí yún:" mǒu wèi qiè xìng děng yán: fú wéi diàn xià, kūn xiàng pèi tiān, dé zhāo hòu zài, lǜ tǔ hán shí, bù shèng biàn wǔ." huì cí wéi jiā" jǐn shàng qiān wàn suì shòu".
右如正冬朝會儀,唯賀辭云:"某位妾姓等言:伏惟殿下,坤象配天,德昭厚載,率土含識,不勝抃舞。"會辭惟加"謹上千萬歲壽"。
qún chén shàng lǐ
群臣上禮
yòu rú jiā yuán fú shàng lǐ zhī yí.
右如加元服上禮之儀。
huáng hòu miào jiàn
皇后廟見
qián yī rì, huáng hòu qīng zhāi yú bié diàn. nèi guān yīng cóng rù miào zhě jù qīng zhāi yī rì yú miào suǒ. zhū wèi lìng qí shǔ bū hòu yī kè gè yǐ qí fāng qì fú shǒu wèi miào mén, yǔ tài lè gōng rén jù qīng zhāi yī xiǔ.
前一日,皇后清齋於別殿。內官應從入廟者俱清齋一日於廟所。諸衛令其屬晡後一刻各以其方器服守衛廟門,與太樂工人俱清齋一宿。
qián èr rì, shàng shě zhí zhǎng shī huáng hòu dà cì yú tài miào běi mén nèi zhī xī, dōng xiàng, zhōu yǐ xíng wéi shàng shě fèng yù pù yù zuò. shàng shě zhí zhǎng yòu liàng shè nèi guān yǐ xià cì yú dà cì zhī hòu. shǒu gōng shè wài mìng fù fēi zhǔ yǐ xià cì yú miào běi mén wài zhī xī, dào běi, nán xiàng dōng shàng, zhōu yǐ xíng wéi. shè xíng shì tài wèi yǐ xià cì yú zhāi fāng zhī nèi. tài lè lìng shè gōng xuán zhī lè yú miào tíng rú shì.
前二日,尚舍直長施皇后大次於太廟北門內之西,東向,周以行帷;尚舍奉御鋪御座。尚舍直長又量設內官以下次於大次之後。守宮設外命婦、妃、主以下次於廟北門外之西,道北,南向東上,周以行帷。設行事太尉以下次於齋坊之內。太樂令設宮懸之樂於廟庭如式。
qián yī rì, yòu xiào qīng sǎo nèi wài. nèi yè zhě jiān shè huáng hòu bǎn wèi yú lè xuán zhī běi dào xī, běi xiàng. shè wài mìng fù wèi yú qí cì qián, běi miàn dōng shàng. fèng lǐ shè tài wèi yǐ xià jí yù shǐ děng wèi yú nèi wài, bìng rú cháng yí. shè jiǔ zūn zhī wèi yú miào táng shàng qián yíng xián, gè yú shì hù zhī zuǒ, běi xiàng měi shì yí èr zūn èr chūn xià yòng jī yí niǎo yí xī zūn, qiū dōng yòng jiǎ yí huáng yí zhe zūn. shān léi èr, jiē jiā sháo mì, jiē xī shàng, gè yǒu diàn. yǐ zhì zàn jué. shè xǐ yú dōng jiē dōng nán, běi xiàng. yǐ xià zhì tài zhù chí bǎn, rú jiā yuán fú yè miào yí.
前一日,右校清掃內外。內謁者監設皇后版位於樂懸之北道西,北向。設外命婦位於其次前,北面東上。奉禮設太尉以下及御史等位於內外,並如常儀。設酒樽之位於廟堂上前楹閒,各於室戶之左,北向;每室彝二、樽二、(春夏用雞彝、鳥彝、犧樽,秋冬用斝彝、黃彝、著樽。)山罍二,皆加勺冪,皆西上,各有坫。(以置瓚爵。)設洗於東階東南,北向。以下至太祝持版,如加元服謁廟儀。
tài zhù chí bǎn jìn yú shì hù wài zhī yòu, dōng xiàng guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi xiào céng sūn kāi yuán shén wǔ huáng dì mǒu tài zǔ yǐ xià chēng chén mǒu. jǐn qiǎn tài wèi fēng chén míng, gǎn zhāo gào yú huáng zǔ mǒu shì: huáng hòu mǒu shì, tài zǔ yǐ xià miào zé chēng qiè mǒu shì. jiāng shēn zhī jiàn. jǐn yǐ yī yuán dà wǔ míng zī xiāng hé xiāng qí jiā shū jiā jiàn lǐ qí jìng jiàn. shàng xiǎng." qì, xìng. tài wèi zài bài. chū dú zhù wén, lè zuò tài zhù jìn, guì diàn bǎn yú shén zuò qián, fǔ fú, xìng, hái zūn suǒ, tài wèi bài qì, lè zhǐ. yè zhě yǐn tài wèi yǐ cì xiàn, jiē rú xiàn zǔ zhī yí. wéi bù guàn xǐ. biàn xiàn qì yǐ xià rú jiā yuán fú yè miào yí, wéi zhí shì zé měi shì qì hái zhāi suǒ.
太祝持版進於室戶外之右,東向跪讀祝文曰:"維某年歲次月朔日,子孝曾孫開元神武皇帝某(太祖以下稱臣某。)謹遣太尉封臣名,敢昭告於皇祖某諡:皇后某氏,(太祖以下廟則稱妾某氏。)將伸祗見。謹以一元大武、明粢、薌合、薌萁、嘉蔬、嘉薦、醴齊敬薦。尚饗。"訖,興。太尉再拜。初讀祝文,樂作;太祝進,跪奠版於神座前,俯伏,興,還樽所,太尉拜訖,樂止。謁者引太尉以次獻,皆如獻祖之儀。(惟不盥洗。)遍獻訖以下如加元服謁廟儀,唯執事則每事訖還齋所。
chē jià chū gōng
車駕出宮
qián chū gōng sān rì, běn sī xuān shè nèi wài gè gōng qí zhí.
前出宮三日,本司宣攝內外各供其職。
qí rì, zhòu lòu shàng shuǐ sì kè, chē jià chū gōng. fā yǐn qián qī kè, chuí yī gǔ wèi yī yán. sān yán shí kè, qián yī rì nèi shì zhōng zòu cái. fā yǐn qián wǔ kè, chuí èr gǔ wèi zài yán. shàng yí bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." sī zàn shè nèi mìng fù bǎn wèi yú huáng hòu suǒ yù diàn gé wài dào dōng, chóng xíng, xī xiàng běi shàng. nèi mìng fù gè fú qí fú. suǒ sī chén xiǎo jià lǔ bù. fā yǐn qián èr kè, chuí sān gǔ wèi sān yán. sī zàn yǐn nèi mìng fù gè jiù wèi. liù shàng yǐ xià gè fú qí fú, jù yì shì fèng yíng. shàng fú fù xǐ rú shì. nèi pū jìn zhòng dí yú gé wài.
其日,晝漏上水四刻,車駕出宮。發引前七刻,搥一鼓為一嚴。(三嚴時刻,前一日內侍中奏裁。)發引前五刻,搥二鼓為再嚴。尚儀版奏:"請中嚴。"司贊設內命婦版位於皇后所御殿閤外道東,重行,西向北上。內命婦各服其服。所司陳小駕鹵簿。發引前二刻,搥三鼓為三嚴。司贊引內命婦各就位。六尚以下各服其服,俱詣室奉迎。(尚服負璽如式。)內仆進重翟於閤外。
shàng yí bǎn zòu:" wài bàn." yù zhě zhí pèi, huáng hòu shǒu shì huī yī chéng yú yǐ chū, jǐng bì shì wèi rú cháng yí. huáng hòu shēng chē, zhàng wèi rú cháng, liù shàng děng chéng chē péi cóng rú shì. sī bīn yǐn nèi mìng fù tuì, suí jìn yǐ qí. zhū yì jià zhī guān jiē chéng mǎ, jià dòng, chēng jǐng bì rú cháng, bù míng gǔ jiǎo, zhū wèi qián hòu dū shè rú cháng. wài mìng fù sān pǐn yǐ shàng jí gōng zhǔ xiàn zhǔ jiē xiān zhì, gè jiù cì jù fú qí fú. chē jià jiāng zhì, nèi shì zhī shǔ shǒu miào sì mén. nèi yè zhě zàn yǐn yǐn wài mìng fù fēi zhǔ děng chū cì, nèi diǎn yǐn yǐn jiù wèi lì, jià guò, yǐn hái cì.
尚儀版奏:"外辦。"馭者執轡,皇后首飾褘衣乘輿以出,警蹕侍衛如常儀。皇后升車,仗衛如常,六尚等乘車陪從如式。司賓引內命婦退,隨近以俟。諸翊駕之官皆乘馬,駕動,稱警蹕如常,不鳴鼓角,諸衛前後督攝如常。外命婦三品以上及公主、縣主皆先置,各就次俱服其服。車駕將至,內侍之屬守廟四門。內謁者、贊引引外命婦、妃、主等出次,內典引引就位立,駕過,引還次。
chū jià jiāng zhì, nèi shì zhī shǔ shǒu miào sì mén, jià zhì miào běi mén, huí chē běi xiàng. shàng yí jìn, dāng qián guì, zòu chēng:" shàng yí qiè xìng yán, qǐng jiàng chē." xìng, hái shì wèi. huáng hòu jiàng chē, shēng yú, rù dà cì, sǎn shàn huá gài shì wèi rú cháng yí. lǔ bù tíng yú miào wài.
初駕將至,內侍之屬守廟四門,駕至廟北門,回車北向。尚儀進,當前跪,奏稱:"尚儀妾姓言,請降車。"興,還侍位。皇后降車,升輿,入大次,繖扇華蓋侍衛如常儀。鹵簿停於廟外。
huáng hòu tíng dà cì bàn kè qǐng, sī yán yǐn shàng gōng lì yú dà cì mén wài, dāng mén xī xiàng. shàng yí bǎn zòu:" wài bàn." huáng hòu chū cì, shì wèi rú cháng. shàng fú fù xǐ péi cóng rú shì. sī yán yǐn shàng gōng, shàng gōng yǐn huáng hòu, fán shàng gōng qián dǎo, jiē sī yán xiān yǐn. zhì bǎn wèi, běi xiàng lì. shàng gōng yǔ sī yán tuì lì yú zuǒ. huáng hòu lì dìng, shàng gōng qián zòu:" qǐng zài bài." huáng hòu zài bài. shǎo qǐng, shàng gōng yòu zòu:" qǐng zài bài." huáng hòu yòu zài bài qì, sī yán yǐn shàng gōng, shàng gōng yǐn huáng hòu hái dà cì. nèi shì bǎn zòu:" qǐng jiě yán." jiāng shì bù dé zhé lí bù wǔ.
皇后停大次半刻頃,司言引尚宮立於大次門外,當門西向。尚儀版奏:"外辦。"皇后出次,侍衛如常。(尚服負璽陪從如式。)司言引尚宮,尚宮引皇后,(凡尚宮前導,皆司言先引。)至版位,北向立。尚宮與司言退立於左。皇后立定,尚宮前奏:"請再拜。"皇后再拜。少頃,尚宮又奏:"請再拜。"皇后又再拜訖,司言引尚宮,尚宮引皇后還大次。內侍版奏:"請解嚴。"(將士不得輒離部伍。)
huáng hòu tíng dà cì yī kè qǐng, chuí yī gǔ wèi yī yán, zhuǎn zhàng wèi yú hái tú rú lái yí. sān kè qǐng, chuí èr gǔ wèi zài yán, shàng yí bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." huáng hòu gǎi zhe tián chāi lǐ yī. wǔ kè qǐng, chuí sān gǔ wèi sān yán, liù shàng yǐ xià yì dà cì zòu yíng, nèi pū jìn zhòng dí yú miào běi mén wài. shàng yí bǎn zòu:" wài bàn." yù zhě zhí pèi, huáng hòu chéng yú chū cì, huá gài shì wèi rú cháng. huáng hòu shēng chē, gǔ chuī zhèn zuò ér hái, liù shàng děng shēng chē péi cóng rú lái yí.
皇后停大次一刻頃,搥一鼓為一嚴,轉仗衛於還途如來儀。三刻頃,搥二鼓為再嚴,尚儀版奏:"請中嚴。"皇后改著鈿釵禮衣。五刻頃,搥三鼓為三嚴,六尚以下詣大次奏迎,內仆進重翟於廟北門外。尚儀版奏:"外辦。"馭者執轡,皇后乘輿出次,華蓋侍衛如常。皇后升車,鼓吹振作而還,六尚等升車陪從如來儀。
huáng hòu jiāng chū mén, nèi yè zhě zàn yǐn yǐn wài mìng fù děng chū cì, nèi diǎn yǐn yǐn jiù wèi. jià zhì wèi suǒ, nèi shì zòu:" qǐng jià quán tíng." wài mìng fù zài bài qì, nèi shì chéng lìng lìng wài mìng fù hái, wài mìng fù yòu zài bài. chē jià guò, nèi diǎn yǐn yǐn wài mìng fù tuì, gè hái dì.
皇后將出門,內謁者、贊引引外命婦等出次,內典引引就位。駕至位所,內侍奏:"請駕權停。"外命婦再拜訖,內侍承令令外命婦還,外命婦又再拜。車駕過,內典引引外命婦退,各還第。
jià zhì suǒ yù diàn gé wài, huí chē nán xiàng. shàng yí jìn dāng chē qián guì, zòu chēng:" shàng yí qiè xìng yán, qǐng jiàng chē." xìng, hái shì wèi. huáng hòu jiàng chē, chéng yú yǐ rù, shì wèi rú cháng. yú chē jià jiāng zhì, sī bīn yǐn nèi mìng fù jù jiù wèi huáng hòu jì rù, sī bīn yǐn nèi mìng fù tuì. nèi shì bǎn zòu:" qǐng jiě yán." jiāng shì gè hái qí suǒ.
駕至所御殿閤外,回車南向。尚儀進當車前跪,奏稱:"尚儀妾姓言,請降車。"興,還侍位。皇后降車,乘輿以入,侍衛如常。於車駕將至,司賓引內命婦俱就位;皇后既入,司賓引內命婦退。內侍版奏:"請解嚴。"將士各還其所。