strong lǐ bā shí yī kāi yuán lǐ zuǎn lèi shí liù jí lǐ shí sān strong
禮八十一 開元禮纂類十六 吉禮十三
zhū zhōu jì shè jì zhū xiàn jì shè jì fù
諸州祭社稷(諸縣祭社稷附)
qián sān rì, cì shǐ xiàn zé xiàn lìng, xià fǎng cǐ. sàn zhāi yú bié qǐn èr rì, zhì zhāi yú tīng shì yī rì. yà xiàn yǐ xià yīng jì zhī guān, sàn zhāi èr rì gè yú zhèng qǐn, zhì zhāi yī rì jiē yú tán suǒ. shàng zuǒ wèi yà xiàn, lù shì cān jūn jí pàn sī wèi zhōng xiàn. ruò cì shǐ jí shàng zuǒ yǒu gù, bìng cì chà shè zhī. xiàn zé chéng wèi yà xiàn, zhǔ bù jí wèi tōng wèi zhōng xiàn. ruò xiàn lìng yǐ xià yǒu gù, bìng yǐ cì chà, bù zú zé zhōu guān jí bǐ xiàn chōng. zhū cóng jì zhī guān, gè qīng zhāi yú gōng guǎn yī rì. cóng jì guān, cì shǐ wèi chū zhī qián, xiān fù jì suǒ. zhāi jiē rú bié yí.
前三日,刺史(縣則縣令,下仿此。)散齋於別寢二日,致齋於廳事一日。亞獻以下應祭之官,散齋二日各於正寢,致齋一日皆於壇所。(上佐為亞獻,錄事參軍及判司為終獻。若刺史及上佐有故,並次差攝之。縣則丞為亞獻,主簿及尉通為終獻。若縣令以下有故,並以次差,不足則州官及比縣充。)諸從祭之官,各清齋於公館一日。(從祭官,刺史未出之前,先赴祭所。齋皆如別儀。)
qián èr rì, běn sī xiān xiū chú tán zhī nèi wài, qí tán fāng èr zhàng wǔ chǐ, gāo sān chǐ, sì chū jiē, sān děng. wèi yì kǎn èr yú tán xī mén zhī wài dào běi, nán xiàng. xiàn kǎn yú tán běi, fāng shēn zú róng wù. shè cì shǐ cì yú shè tán xī mén zhī wài dào běi, nán xiàng. xiàn lìng tóng. zhū jì guān yǐ xià cì yú cì shǐ cì xī běi, jù nán xiàng, yǐ dōng wèi shàng.
前二日,本司先修除壇之內外,(其壇方二丈五尺,高三尺,四出階,三等。)為瘞埳二於壇西門之外道北,南向。(縣埳於壇北,方深足容物。)設刺史次於社壇西門之外道北,南向。(縣令同。)諸祭官以下次於刺史次西北,俱南向,以東為上。
qián yī rì bū hòu, běn sī shuài qí shǔ shǒu shè jì tán sì mén, qù wěi jiǔ shí bù suǒ xiàn qī shí bù. jìn zhǐ xíng rén. běn sī shè cì shǐ wèi yú běi mén zhī nèi dào xī, nán xiàng. ruò cì shǐ yǒu gù, shè jì chū xiàn wèi yú yà xiàn zhī qián, dōng miàn. xiàn lìng wèi tóng. shè yà xiàn zhōng xiàn wèi yú shè jì tán xī běi. shè zhǎng shì zhě wèi yú xī mén zhī nèi dào běi, jù měi děng yì wèi, dōng xiàng nán shàng. shè zàn chàng zhě wèi yú zhōng xiàn dōng běi, dōng miàn nán shàng. shè zhōu guān wèi yú jì guān zhǎng shì zhě zhī běi, dōng miàn. xiàn cóng jì guān wèi tóng. fǔ guān wèi yú dōng fāng, dāng zhōu guān, xī miàn, jù chóng xíng nán shàng. xiàn wú fǔ guān yǐ xià zhì cǐ. shè wàng yì wèi yú kǎn běi, nán xiàng dōng shàng. shè mén wài wèi: jì guān yǐ xià yú xī mén zhī wài dào nán, zhōu guān yú jì guān zhī nán, jù chóng xíng běi miàn, yǐ dōng wèi shàng. xiàn cóng jì guān wèi tóng. fǔ guān yú dōng mén zhī wài dào nán, chóng xíng běi miàn, yǐ xī wèi shàng. jì qì zhī shù, měi zuò zūn èr biān bā dòu bā guǐ èr fǔ èr zǔ sān, yáng shǐ jí là gè yī zǔ. xiàn tóng. zhǎng shì zhě yǐ zūn diàn shēng zì xī jiē, gè shè yú tán shàng xī běi yú, pèi zuò zhī zūn zài xī, jù nán xiàng dōng shàng, jiē jiā sháo mì. shè jì jiē jué yī, pèi zuò jiē jué sì, gè zhì yú diàn. shè xǐ yú shè tán běi bì zhī xī, qù tán sān bù suǒ, nán xiàng léi shuǐ zài xǐ xī, jiā sháo mì, fěi zài xǐ dōng, běi sì, shí jué liù jīn èr, jiā mì zhí zūn léi xǐ fěi zhě gè wèi yú zūn léi xǐ fěi zhī hòu.
前一日晡後,本司帥其屬守社稷壇四門,去壝九十步所(縣七十步。)禁止行人。本司設刺史位於北門之內道西,南向。(若刺史有故,攝祭初獻位於亞獻之前,東面。縣令位同。)設亞獻、終獻位於社稷壇西北。設掌事者位於西門之內道北,俱每等異位,東向南上。設贊唱者位於終獻東北,東面南上。設州官位於祭官掌事者之北,東面。(縣從祭官位同。)府官位於東方,當州官,西面,俱重行南上。(縣無府官以下至此。)設望瘞位於埳北,南向東上。設門外位:祭官以下於西門之外道南,州官於祭官之南,俱重行北面,以東為上。(縣從祭官位同。)府官於東門之外道南,重行北面,以西為上。(祭器之數,每座樽二、籩八、豆八、簋二、簠二、俎三,羊豕及臘各一俎。縣同。)掌事者以樽坫升自西階,各設於壇上西北隅,配座之樽在西,俱南向東上,皆加勺冪。社稷皆爵一,配座皆爵四,各置於坫。設洗於社壇北陛之西,去壇三步所,南向;罍水在洗西,加勺冪,篚在洗東,北肆,實爵六、巾二,加冪;執樽罍洗篚者各位於樽罍洗篚之後。
jì rì wèi míng, pēng shēng yú chú. zhù yǐ dòu èr qǔ shēng xuè. sù xìng, zhǎng zhuàn zhě shí yǐ jì qì. shēng tǐ yáng shǐ jiē zài yòu pàng. qián jiǎo sān jié jiān bì nào, jié yī duàn, jiē zài zhī. hòu jiǎo sān jié, jié yī duàn, qù xià yī jié, zài shàng zhūn gē èr jié. yòu qǔ zhèng jǐ tǐng jí héng jí duǎn xié zhèng xié dài xié gè èr gǔ yǐ bìng. yú jiē bù shè. guǐ shí shǔ jì, fǔ shí dào liáng. biān shí shí yán gān yú zǎo lì zhēn líng qiàn lù pú. dòu shí jiǔ jū tǎn hǎi, jīng jū lù hǎi, qín jū tù hǎi, sǔn jū yú hǎi. ruò tǔ wú zhě, gè yǐ qí lèi chōng zhī. běn sī shuài zhǎng shì zhě yǐ xí rù zì xī mén, yì tán xī jiē shēng, shè shè jì shén zuò gè yú tán shàng jìn nán, běi xiàng. yòu shè hòu tǔ shì shén zuò yú shè shén zhī zuǒ, hòu jì shì shén zuò yú jì shén zhī zuǒ, jù dōng xiàng, xí jiē yǐ guǎn.
祭日未明,烹牲於廚。(祝以豆二取牲血。)夙興,掌饌者實以祭器。(牲體羊豕皆載右胖。前腳三節肩臂臑,節一段,皆載之。後腳三節,節一段,去下一節,載上肫胳二節。又取正脊、脡脊、橫脊、短脅、正脅、代脅各二骨以並。餘皆不設。簋實黍稷,簠實稻粱。籩實石鹽、乾魚、棗、栗、榛、菱、芡、鹿脯。豆實韮菹、醓醢,菁菹、鹿醢,芹菹、兔醢,筍菹、魚醢。若土無者,各以其類充之。)本司帥掌事者以席入自西門,詣壇西階升,設社稷神座各於壇上近南,北向。又設后土氏神座於社神之左,后稷氏神座於稷神之左,俱東向,席皆以莞。
zhì míng, zhū jì guān jí cóng jì zhī guān gè fú qí fú. jì guān fú jì fú. cóng jì zhī guān yīng gōng fú zhě gōng fú, fēi gōng fú zhě cháng fú. běn sī shuài zhǎng shì zhě rù shí zūn léi. měi zuò zūn èr, yī shí xuán jiǔ wèi shàng, yī shí lǐ qí cì zhī. zhù bǎn gè zhì yú diàn. zhù yǐ bì gè zhì yú fěi, yǔ xuè dòu jù shè yú zhuàn suǒ. shè jì zhī bì jiē yòng hēi, gè zhǎng zhàng bā chǐ. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. zhù yǔ zhí zūn léi fěi zhě rù zì xī mén, dāng shè tán běi chóng xíng nán xiàng, yǐ dōng wèi shàng. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhù yǐ xià jiē zài bài. zhí zūn zhě shēng zì xī jiē, lì yú zūn suǒ. zhí léi fěi zhě gè jiù wèi. zhū zhù yì shè tán, shēng zì xī jiē, xíng sǎo chú qì, jiàng, yì jì tán, shēng, xíng sǎo chú rú shè tán zhī yí, jiàng, xíng sǎo chú yú xià qì, jiē jiù wèi.
質明,諸祭官及從祭之官各服其服。(祭官服祭服。從祭之官應公服者公服,非公服者常服。)本司帥掌事者入實樽罍。(每座樽二,一實玄酒為上,一實醴齊次之。)祝版各置於坫。祝以幣各置於篚,與血豆俱設於饌所。(社稷之幣皆用黑,各長丈八尺。)贊唱者先入就位。祝與執樽罍篚者入自西門,當社壇北重行南向,以東為上。立定,贊唱者曰:"再拜。"祝以下皆再拜。執樽者升自西階,立於樽所。執罍篚者各就位。諸祝詣社壇,升自西階,行掃除訖,降,詣稷壇,升,行掃除如社壇之儀,降,行掃除於下訖,皆就位。
cì shǐ jiāng zhì, xiàn zé xiàn lìng jiāng zhì. xià fǎng cǐ. zàn lǐ zhě yǐn jì guān jí cóng jì zhī guān yǔ zhǎng shì zhě jù jiù mén wài wèi. cì shǐ zhì, cān jūn shì yǐn zhī cì. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. xiàn lìng, zàn lǐ zhě yǐn. xià fǎng cǐ. cì shǐ tíng yú cì shǎo qǐng, fú jì fú chū cì, cān jūn shì yǐn cì shǐ rù zì xī mén, jiù wèi nán xiàng cān jūn shì lì yú cì shǐ zhī dōng, shǎo tuì, nán xiàng. zàn lǐ zhě yǐn jì guān yǐ xià jí cóng jì zhī guān yǐ cì rù jiù wèi. fán dǎo yǐn zhě, měi qū yī qūn xún. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." cì shǐ yǐ xià jiē zài bài.
刺史將至,(縣則縣令將至。下仿此。)贊禮者引祭官及從祭之官與掌事者俱就門外位。刺史至,參軍事引之次。贊唱者先入就位。(縣令,贊禮者引。下仿此。)刺史停於次少頃,服祭服出次,參軍事引刺史入自西門,就位南向;參軍事立於刺史之東,少退,南向。贊禮者引祭官以下及從祭之官以次入就位。(凡導引者,每曲一逡巡。)立定,贊唱者曰:"再拜。"刺史以下皆再拜。
cān jūn shì shǎo jìn cì shǐ zhī zuǒ, xī miàn bái:" qǐng xíng shì." tuì fù wèi. běn sī shuài zhí zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú xī mén zhī wài. zhù yǐ bì shòu cì shǐ, cān jūn shì yǐn cì shǐ zì běi jiē shēng shè tán, nán xiàng guì diàn bì yú shè shén zuò qián qì, xìng, shǎo tuì, zài bài. zhù yòu yǐ bì shòu cì shǐ, cān jūn shì yǐn cì shǐ shēng jì tán, nán xiàng guì diàn bì yú jì shén zuò rú shè tán zhī yí qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ jiàng fù wèi.
參軍事少進刺史之左,西面白:"請行事。"退復位。本司帥執饌者奉饌陳於西門之外。祝以幣授刺史,參軍事引刺史自北階升社壇,南向跪奠幣於社神座前訖,興,少退,再拜。祝又以幣授刺史,參軍事引刺史升稷壇,南向跪奠幣於稷神座如社壇之儀訖,參軍事引刺史降復位。
běn sī yǐn zhuàn rù, shè jì zhī zhuàn shēng zì běi jiē, pèi zuò zhī zhuàn shēng zì xī jiē, zhū zhù yíng yǐn yú tán shàng, shè yú shén zuò qián. biān dòu, gài mì xiān chè nǎi shēng guǐ fǔ jì diàn, què qí gài yú xià. biān jū yòu, dòu jū zuǒ, guǐ fǔ jū qí xián. yáng shǐ èr zǔ héng ér zhòng yú yòu, là tè yú zuǒ. běn sī yǔ zhí zhuàn zhě jiàng zì xī jiē, fù wèi, zhū zhù gè hái zūn suǒ.
本司引饌入,社稷之饌升自北階,配座之饌升自西階,諸祝迎引於壇上,設於神座前。(籩豆,蓋冪先徹乃升;簋簠既奠,卻其蓋於下。籩居右,豆居左,簋簠居其閒。羊豕二俎橫而重於右,臘特於左。)本司與執饌者降自西階,復位,諸祝各還樽所。
cān jūn shì yǐn cì shǐ xiàn, zàn lǐ zhě yǐn xiàn lìng. xià tóng. yì léi xǐ, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhí xǐ zhě guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ, cì shǐ guàn shǒu, zhí fěi zhě guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, cì shǐ shuì shǒu qì, zhí fěi zhě shòu jīn, guì diàn yú fěi suì qǔ jué xìng yǐ jìn, cì shǐ shòu jué, zhí léi zhě zhuó shuǐ, cì shǐ xǐ jué, zhí fěi zhě yòu qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, cì shǐ shì jué qì, shòu jīn, diàn yú fěi, fèng pán zhě guì diàn pán, xìng. cān jūn shì yǐn cì shǐ zì shè tán běi jiē shēng, yì shè shén jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí. cān jūn shì yǐn cì shǐ yì shè shén zuò qián, nán xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, nán xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, xī xiàng guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi mǒu guān xìng míng gǎn zhāo gào yú shè shén: wéi shén dé jiān bó hòu, dào zhe fāng zhí, zài shēng pǐn wù, hán yǎng shù lèi. jǐn yīn zhòng chūn, zhòng qiū. zhī lǜ cháng lǐ, gōng yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, bèi zī míng jiàn, yòng shēn bào běn, yǐ hòu tǔ jù lóng shì pèi shén zuò zhǔ, shàng xiǎng." xiàn zhù wén yǐ xià bìng tóng. qì, zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ yì pèi zuò jiǔ zūn suǒ, qǔ jué yú diàn, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí, cān jūn shì yǐn yì hòu tǔ shì shén zuò qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, xī xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī zuǒ, nán miàn guì dú zhù wén yuē:" yuán zī zhòng chūn, zhòng qiū. jué rì wéi wù, jìng xiū cháng shì, jiàn yú shè shén. wéi shén gōng zhe shuǐ tǔ, píng yì jiǔ zhōu, zhāo pèi zhī yì, shí tōng sì diǎn. jǐn yǐ xī qí zī shèng shù pǐn, shì chén míng jiàn, zuò zhǔ yòu shén, shàng xiǎng." zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ jìn dāng shè shén zuò qián, nán xiàng lì. zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ, hé zhì yī jué, zhù chí jué jìn yú cì shǐ zhī yòu, dōng xiàng lì. cì shǐ zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, xìng. zhù shuài zhí zhuàn zhě yǐ zǔ jìn, guì jiǎn shè shén zuò qián zuò ròu, gè qǔ qián jiǎo dì èr gǔ. gòng zhì yī zǔ shàng, xìng. zhù chí zǔ dōng xiàng jìn, cì shǐ shòu yǐ shòu zuǒ yòu. cì shǐ guì qǔ jué, suì yǐn zú jué, zhù jìn shòu jué, fù yú diàn. cì shǐ xìng, zài bài.
參軍事引刺史(縣,贊禮者引縣令。下同。)詣罍洗,執罍者酌水,執洗者跪取盤,興,承水,刺史盥手,執篚者跪取巾於篚,興,進,刺史帨手訖,執篚者受巾,跪奠於篚;遂取爵興以進,刺史受爵,執罍者酌水,刺史洗爵,執篚者又取巾於篚,興,進,刺史拭爵訖,受巾,奠於篚,奉盤者跪奠盤,興。參軍事引刺史自社壇北階升,詣社神酒樽所,執樽者舉冪,刺史酌醴齊。參軍事引刺史詣社神座前,南向跪奠爵,興,少退,南向立。祝持版進於神座之右,西向跪讀祝文曰:"維某年歲次月朔日,子某官姓名敢昭告於社神:惟神德兼博厚,道著方直,載生品物,含養庶類。謹因仲春,(仲秋。)祗率常禮,恭以制幣犧齊,粢盛庶品,備茲明薦,用申報本,以后土句龍氏配神作主,尚饗。"(縣祝文以下並同。)訖,祝興,刺史再拜,祝進跪奠版於神座,興,還樽所。刺史拜訖,參軍事引刺史詣配座酒樽所,取爵於坫,執樽者舉冪,刺史酌醴齊,參軍事引詣后土氏神座前,西向跪奠爵,興,少退,西向立。祝持版進於神座之左,南面跪讀祝文曰:"爰茲仲春,(仲秋。)厥日惟戊,敬修常事,薦於社神。惟神功著水土,平易九州,昭配之義,實通祀典。謹以犧齊粢盛庶品,式陳明薦,作主侑神,尚饗。"祝興,刺史再拜,祝進跪奠版於神座,興,還樽所。刺史拜訖,參軍事引刺史進當社神座前,南向立。祝各以爵酌福酒,合置一爵,祝持爵進於刺史之右,東向立。刺史再拜受爵,跪祭酒,啐酒,奠爵,興。祝帥執饌者以俎進,跪減社神座前胙肉,(各取前腳第二骨。)共置一俎上,興。祝持俎東向進,刺史受以授左右。刺史跪取爵,遂飲卒爵,祝進受爵,復於坫。刺史興,再拜。
cān jūn shì yǐn cì shǐ jiàng zì běi jiē, yì léi xǐ guàn shǒu xǐ jué, zì jì tán běi jiē shēng, yì jì shén jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí. cān jūn shì yǐn cì shǐ yì jì shén zuò qián, nán xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, nán xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, xī miàn guì dú zhù wén yuē:" gǎn zhāo gào yú jì shén: wéi shén bō shēng bǎi gǔ, shǒu zī bā zhèng, yòng ér bù guì, gōng jì méng lí. gōng yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, zhī fèng jiù zhāng, bèi zī yì lǐ, yǐ hòu jì qì pèi shén zuò zhǔ, shàng xiǎng." qì, zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ yì pèi zuò jiǔ zūn suǒ, cì shǐ qǔ jué yú diàn, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí. cān jūn shì yǐn cì shǐ yì hòu jì shì zuò qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, xī xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī zuǒ, nán miàn guì dú zhù wén yuē:" gǎn zhāo gào yú hòu jì shì: yuán yǐ zhòng chūn, zhòng qiū. gōng xiū cháng lǐ, jiàn yú jì shén. wéi shén gōng xié jià sè, chǎn xiū nóng zhèng, yǔn zī cóng sì, yòng lǜ jiù zhāng. jǐn yǐ xī qí zī shèng shù pǐn, shì chén míng jiàn, zuò zhǔ pèi shén, shàng xiǎng." qì, zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ yì jì shén zuò qián, nán xiàng lì, yǐn fú shòu zuò rú shè tán zhī yí qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ jiàng zì běn jiē, hái běn wèi.
參軍事引刺史降自北階,詣罍洗盥手洗爵,自稷壇北階升,詣稷神酒樽所,執樽者舉冪,刺史酌醴齊。參軍事引刺史詣稷神座前,南向跪奠爵,興,少退,南向立。祝持版進於神座之右,西面跪讀祝文曰:"敢昭告於稷神:惟神播生百穀,首茲八政,用而不匱,功濟萌黎。恭以制幣犧齊,粢盛庶品,祗奉舊章,備茲瘞禮,以后稷棄配神作主,尚饗。"訖,祝興,刺史再拜,祝進跪奠版於神座,興,還樽所。刺史拜訖,參軍事引刺史詣配座酒樽所,刺史取爵於坫,執樽者舉冪,刺史酌醴齊。參軍事引刺史詣后稷氏座前,西向跪奠爵,興,少退,西向立。祝持版進於神座之左,南面跪讀祝文曰:"敢昭告於后稷氏:爰以仲春,(仲秋。)恭修常禮,薦於稷神。惟神功協稼穡,闡修農政,允茲從祀,用率舊章。謹以犧齊粢盛庶品,式陳明薦,作主配神,尚饗。"訖,祝興,刺史再拜,祝進跪奠版於神座,興,還樽所。刺史拜訖,參軍事引刺史詣稷神座前,南向立,飲福受胙如社壇之儀訖,參軍事引刺史降自本階,還本位。
chū cì shǐ xiàn jiāng bì, zàn zhě yǐn yà xiàn yì léi xǐ guàn shǒu xǐ jué, shēng xiàn rú cì shǐ zhī yí. wéi bù dú zhù wén, bù shòu zuò. yà xiàn jiāng bì, zàn lǐ zhě yǐn zhōng xiàn yì léi xǐ guàn xǐ, shēng zhuó zhōng xiàn rú yà xiàn zhī yí qì, jiàng fù wèi.
初刺史獻將畢,贊者引亞獻詣罍洗盥手洗爵,升獻如刺史之儀。(唯不讀祝文,不受胙。)亞獻將畢,贊禮者引終獻詣罍洗盥洗,升酌終獻如亞獻之儀訖,降復位。
zhū zhù gè jìn shén zuò qián, guì chè dòu, xìng, hái zūn suǒ. zàn chàng zhě yuē:" cì zuò, zài bài." fēi yǐn fú shòu zuò zhě jiē zài bài. zàn chàng zhě yòu yuē:" zài bài." cì shǐ yǐ xià jiē zài bài.
諸祝各進神座前,跪徹豆,興,還樽所。贊唱者曰:"賜胙,再拜。"非飲福受胙者皆再拜。贊唱者又曰:"再拜。"刺史以下皆再拜。
cān jūn shì shǎo jìn cì shǐ zhī zuǒ, xī miàn bái:" qǐng jiù wàng yì wèi." cān jūn shì yǐn cì shǐ jiù wàng yì wèi, nán xiàng lì. zhù yú shén qián qǔ bì jí xuè zhì yú kǎn, zàn chàng zhě yuē:" kě yì." kǎn dōng xī miàn gè èr rén tián tǔ. bàn kǎn, cān jūn shì jìn cì shǐ zuǒ bái:" lǐ bì." suì yǐn cì shǐ chū hái cì, zàn lǐ zhě yǐn jì guān yǐ xià cì chū. zhū zhù jí zhí zūn léi fěi zhě jiàng fù zhǎng shì wèi. zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhù yǐ xià jiē zài bài yǐ chū. qí zhù bǎn fán yú zhāi suǒ.
參軍事少進刺史之左,西面白:"請就望瘞位。"參軍事引刺史就望瘞位,南向立。祝於神前取幣及血寘於埳,贊唱者曰:"可瘞。"埳東西面各二人窴土。半埳,參軍事進刺史左白:"禮畢。"遂引刺史出還次,贊禮者引祭官以下次出。諸祝及執樽罍篚者降復掌事位。贊唱者曰:"再拜。"祝以下皆再拜以出。其祝版燔於齋所。
zhū zhōu shì diàn yú kǒng xuān fù xiàn shì diàn fù
諸州釋奠於孔宣父(縣釋奠附)
qián xiǎng sān rì, cì shǐ xiàn zé xiàn lìng, xià fǎng cǐ. sàn zhāi yú bié qǐn èr rì, zhì zhāi yú tīng shì yī rì. yà xiàn yǐ xià yīng xiǎng zhī guān, sàn zhāi èr rì gè yú zhèng qǐn, zhì zhāi yī rì yú xiǎng suǒ. shàng zuǒ wèi yà xiàn, bó shì wèi zhōng xiàn. ruò cì shǐ shàng zuǒ yǒu gù, bìng yǐ cì chà shè bó shì yǒu gù, qǔ cān jūn yǐ shàng shè. xiàn chéng wèi yà xiàn, zhǔ bù jí wèi tōng wèi zhōng xiàn. xiàn lìng yǒu gù, bìng yǐ cì chà chōng dāng. xiàn què zé chà bǐ xiàn jí zhōu guān tì chōng. qí rì, zhù jiào jí zhū xué shēng jiē qīng zhāi yú xué guǎn yī xiǔ.
前享三日,刺史(縣則縣令,下仿此。)散齋於別寢二日,致齋於廳事一日。亞獻以下應享之官,散齋二日各於正寢,致齋一日於享所。(上佐為亞獻,博士為終獻。若刺史、上佐有故,並以次差攝;博士有故,取參軍以上攝。縣丞為亞獻,主簿及尉通為終獻。縣令有故,並以次差充當。縣闕則差比縣及州官替充。)其日,助教及諸學生皆清齋於學館一宿。
qián xiǎng èr rì, běn sī sǎo chú nèi wài. yòu wèi yì kǎn yú yuàn nèi táng zhī rén dì, fāng shēn qǔ zú róng wù, nán chū jiē. běn sī shè cì shǐ yǐ xià cì yú mén wài, suí dì zhī yí.
前享二日,本司掃除內外。又為瘞埳於院內堂之壬地,方深取足容物,南出階。本司設刺史以下次於門外,隨地之宜。
qián xiǎng yī rì bū hòu, běn sī shuài qí shǔ shǒu mén. běn sī shè sān xiàn wèi yú dōng jiē dōng nán, měi děng yì wèi, jù xī miàn shè zhǎng shì wèi yú sān xiàn dōng nán, xī miàn běi shàng. shè wàng yì wèi yú táng zhī dōng běi, dāng yì kǎn xī xiàng. shè zhù jiào wèi xiàn xué guān wèi, xià fǎng cǐ. yú xī jiē xī nán, dāng zhǎng shì wèi xué shēng wèi yú zhù jiào zhī hòu, jù dōng miàn běi shàng. shè zàn chàng zhě wèi yú sān xiàn xī nán, xī miàn běi shàng. yòu shè zàn chàng zhě wèi yú yì kǎn dōng běi, nán xiàng dōng shàng. shè sān xiàn mén wài wèi yú dào dōng, měi děng yì wèi, jù xī miàn zhǎng shì wèi yú zhōng xiàn zhī hòu, běi shàng. jì qì zhī shù yǔ jì shè tóng. zhǎng shì zhě yǐ zūn diàn shēng shè yú táng shàng qián yíng xián, běi xiàng xiān shèng zhī zūn zài xī, xiān shī zhī zūn zài dōng, jù xī shàng, jiē jiā sháo mì xiān shèng jué yī, pèi zuò jué sì, gè zhì yú diàn. shè bì fěi yú zūn suǒ. shè xǐ zhí dōng róng, nán běi yǐ táng shēn léi shuǐ zài xǐ dōng, jiā sháo mì fěi zài xǐ xī, nán sì, shí jué sān jīn èr yú fěi, jiā mì zhí zūn léi xǐ fěi zhě gè wèi yú zūn léi xǐ fěi zhī hòu.
前享一日晡後,本司帥其屬守門。本司設三獻位於東階東南,每等異位,俱西面;設掌事位於三獻東南,西面北上。設望瘞位於堂之東北,當瘞埳西向。設助教位(縣學官位,下仿此。)於西階西南,當掌事位;學生位於助教之後,俱東面北上。設贊唱者位於三獻西南,西面北上。又設贊唱者位於瘞埳東北,南向東上。設三獻門外位於道東,每等異位,俱西面;掌事位於終獻之後,北上。祭器之數與祭社同。掌事者以樽坫升設於堂上前楹閒,北向;先聖之樽在西,先師之樽在東,俱西上,皆加勺冪;先聖爵一,配座爵四,各置於坫。設幣篚於樽所。設洗直東榮,南北以堂深;罍水在洗東,加勺冪;篚在洗西,南肆,實爵三巾二於篚,加冪;執樽罍洗篚者各位於樽罍洗篚之後。
xiǎng rì wèi míng, pēng shēng yú chú. sù xìng, zhǎng zhuàn zhě shí jì qì. qí shí yǔ jì shè tóng. běn sī shuài zhǎng shì zhě shè xiān shèng shén zuò yú táng shàng xī yíng xián, dōng xiàng, shè xiān shī shén xí yú xiān shèng shén zuò dōng běi, nán xiàng, xí jiē yǐ guǎn.
享日未明,烹牲於廚。夙興,掌饌者實祭器。(其實與祭社同。)本司帥掌事者設先聖神座於堂上西楹閒,東向,設先師神席於先聖神座東北,南向,席皆以莞。
zhì míng, zhū xiǎng guān gè fú jì fú, zhù jiào rú fú, xué shēng qīng jīn fú. běn sī shuài zhǎng shì zhě rù shí zūn léi jí bì, měi zuò zūn èr, yī shí xuán jiǔ wèi shàng, yī shí lǐ qí cì zhī. lǐ shén zhī bì yòng bái, gè zhǎng zhàng bā chǐ. zhù bǎn gè zhì yú diàn. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. zhù èr rén yǔ zhí zūn léi fěi zhě rù lì yú tíng, chóng xíng, běi miàn xī shàng. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhù yǐ xià jiē zài bài. zhí zūn léi fěi zhě gè jiù wèi. zhù shēng zì dōng jiē, xíng sǎo chú qì, jiàng zì dōng jiē, gè hái zhāi suǒ.
質明,諸享官各服祭服,助教儒服,學生青衿服。本司帥掌事者入實樽罍及幣,(每座樽二,一實玄酒為上,一實醴齊次之。禮神之幣用白,各長丈八尺。)祝版各置於坫。贊唱者先入就位。祝二人與執樽罍篚者入立於庭,重行,北面西上。立定,贊唱者曰:"再拜。"祝以下皆再拜。執樽罍篚者各就位。祝升自東階,行掃除訖,降自東階,各還齋所。
cì shǐ jiāng zhì, zàn lǐ zhě yǐn xiǎng guān yǐ xià jù jiù mén wài wèi, zhù jiào xué shēng bìng rù jiù mén nèi wèi. cì shǐ zhì, cān jūn shì yǐn zhī cì. xiàn lìng, zàn lǐ zhě yǐn, xià fǎng cǐ. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. zhù rù shēng zì dōng jiē, gè lì yú zūn hòu. cì shǐ tíng yú cì shǎo qǐng, fú jì fú chū cì, cān jūn shì yǐn cì shǐ rù jiù wèi, xī xiàng lì, cān jūn shì tuì lì yú zuǒ. zàn lǐ zhě yǐn xiǎng guān yǐ xià cì rù jiù wèi. fán dǎo yǐn zhě měi qū yī qūn xún. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." cì shǐ yǐ xià jiē zài bài.
刺史將至,贊禮者引享官以下俱就門外位,助教、學生併入就門內位。刺史至,參軍事引之次。(縣令,贊禮者引,下仿此。)贊唱者先入就位。祝入升自東階,各立於樽後。刺史停於次少頃,服祭服出次,參軍事引刺史入就位,西向立,參軍事退立於左。贊禮者引享官以下次入就位。(凡導引者每曲一逡巡。)立定,贊唱者曰:"再拜。"刺史以下皆再拜。
cān jūn shì shǎo jìn cì shǐ zhī zuǒ, běi miàn bái:" qǐng xíng shì." tuì fù wèi. zhù jù guì qǔ bì yú fěi, xìng, gè lì yú zūn suǒ. fán qǔ wù zhě jiē guì fǔ fú ér qǔ yǐ xìng diàn wù zé guì diàn qì, fǔ fú ér hòu xìng. běn sī shuài zhí zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú mén wài. cān jūn shì yǐn cì shǐ shēng zì dōng jiē, jìn xiān shèng shén zuò qián, xī xiàng lì zhù yǐ bì běi xiàng shòu, cì shǐ shòu bì, cān jūn shì yǐn cì shǐ jìn, xī xiàng guì diàn yú xiān shèng shén zuò qián, xìng, shǎo tuì, xī xiàng zài bài. qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ dāng xiān shī shén zuò qián, běi xiàng lì zhù yòu yǐ bì xī xiàng shòu, cì shǐ shòu bì, cān jūn shì yǐn cì shǐ jìn, běi xiàng guì diàn yú xiān shī shén zuò, xìng, shǎo tuì, běi xiàng zài bài. cān jūn shì yǐn cì shǐ jiàng fù wèi.
參軍事少進刺史之左,北面白:"請行事。"退復位。祝俱跪取幣於篚,興,各立於樽所。(凡取物者皆跪俯伏而取以興;奠物則跪奠訖,俯伏而後興。)本司帥執饌者奉饌陳於門外。參軍事引刺史升自東階,進先聖神座前,西向立;祝以幣北向授,刺史受幣,參軍事引刺史進,西向跪奠於先聖神座前,興,少退,西向再拜。訖,參軍事引刺史當先師神座前,北向立;祝又以幣西向授,刺史受幣,參軍事引刺史進,北向跪奠於先師神座,興,少退,北向再拜。參軍事引刺史降復位。
běn sī yǐn zhuàn rù, shēng zì dōng jiē, zhù yíng yǐn yú jiē shàng, gè shè yú shén zuò qián. biān dòu, gài mì xiān chè nǎi shēng guǐ fǔ jì diàn, què qí gài yú xià. biān jū yòu, dòu jū zuǒ, guǐ fǔ jū qí xián. yáng shǐ èr zǔ héng ér zhòng yú yòu, là tè chén yú zuǒ. shè qì, běn sī yǔ zhí zhuàn zhě jiàng chū, zhù hái zūn suǒ.
本司引饌入,升自東階,祝迎引於階上,各設於神座前。(籩豆,蓋冪先徹乃升;簋簠既奠,卻其蓋於下。籩居右,豆居左,簋簠居其閒。羊豕二俎橫而重於右,臘特陳於左。)設訖,本司與執饌者降出,祝還樽所。
cān jūn shì yǐn cì shǐ yì léi xǐ, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhí xǐ zhě guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ, cì shǐ guàn shǒu, zhí fěi zhě guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, cì shǐ shuì shǒu qì, zhí fěi zhě shòu jīn, guì diàn yú fěi suì qǔ jué xìng yǐ jìn, cì shǐ shòu jué, zhí léi zhě zhuó shuǐ, cì shǐ xǐ jué, zhí fěi zhě yòu guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, cì shǐ shì jué qì, shòu jīn, guì diàn yú fěi, fèng pán zhě guì diàn pán, xìng. cān jūn shì yǐn cì shǐ shēng zì dōng jiē, yì xiān shèng jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí. cān jūn shì yǐn cì shǐ yì xiān shèng shén zuò qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, xī xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, běi miàn guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi cì shǐ xiàn lìng, xià fǎng cǐ. jù guān xìng míng gǎn zhāo gào yú xiān shèng kǒng xuān fù: wéi fū zǐ gù tiān yōu zòng, dàn jiàng shēng zhī, jīng wěi lǐ lè, chǎn yáng wén jiào, yú liè yí fēng, qiān zài shì yǎng, bǐ zī mò xué, yī rén yóu yì. jǐn yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, zhī fèng jiù zhāng, shì chén míng jiàn, yǐ xiān shī yán zi pèi, shàng xiǎng." zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ.
參軍事引刺史詣罍洗,執罍者酌水,執洗者跪取盤,興,承水,刺史盥手,執篚者跪取巾於篚,興,進,刺史帨手訖,執篚者受巾,跪奠於篚;遂取爵興以進,刺史受爵,執罍者酌水,刺史洗爵,執篚者又跪取巾於篚,興,進,刺史拭爵訖,受巾,跪奠於篚,奉盤者跪奠盤,興。參軍事引刺史升自東階,詣先聖酒樽所,執樽者舉冪,刺史酌醴齊。參軍事引刺史詣先聖神座前,西向跪奠爵,興,少退,西向立。祝持版進於神座之右,北面跪讀祝文曰:"維某年歲次月朔日,子刺史(縣令,下仿此。)具官姓名敢昭告於先聖孔宣父:惟夫子固天攸縱,誕降生知,經緯禮樂,闡揚文教,餘烈遺風,千載是仰,俾茲末學,依仁遊藝。謹以制幣犧齊,粢盛庶品,祗奉舊章,式陳明薦,以先師顏子配,尚饗。"祝興,刺史再拜,祝進跪奠版於神座,興,還樽所。
cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ, yì xiān shī jiǔ zūn suǒ, qǔ jué yú diàn, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí. cān jūn shì yǐn cì shǐ yì xiān shī shén zuò qián, běi xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, běi xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī zuǒ, xī xiàng guì dú zhù wén yuē:" gǎn zhāo gào yú xiān shī yán zi: yuán yǐ zhòng chūn, zhòng qiū. lǜ zūn gù shí, jìng xiū shì diàn yú xiān shèng kǒng xuān fù, wéi zi shù jǐ jù tǐ, dé guān sì kē, fú dào shèng mén, shí zhēn kǔn ào. jǐn yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, shì chén míng xiàn, cóng sì pèi shén, shàng xiǎng." zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ.
刺史拜訖,參軍事引刺史,詣先師酒樽所,取爵於坫,執樽者舉冪,刺史酌醴齊。參軍事引刺史詣先師神座前,北向跪奠爵,興,少退,北向立。祝持版進於神座之左,西向跪讀祝文曰:"敢昭告於先師顏子:爰以仲春,(仲秋。)率遵故實,敬修釋奠於先聖孔宣父,惟子庶幾具體,德冠四科,服道聖門,實臻壼奧。謹以制幣犧齊,粢盛庶品,式陳明獻,從祀配神,尚饗。"祝興,刺史再拜,祝進跪奠版於神座,興,還樽所。
cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ yì dōng xù, xī xiàng lì. zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ, hé zhì yī jué, yī zhù chí jué jìn cì shǐ zhī zuǒ, běi miàn lì. cì shǐ zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, fǔ fú, xìng. zhù gè shuài zhí zhuàn zhě jìn zǔ, guì jiǎn xiān shèng shén zuò qián zuò ròu, gè qǔ qián jiǎo dì èr gǔ. gòng zhì yī zǔ shàng. yòu yǐ biān qǔ jì shǔ fàn, gòng zhì yī biān. xìng, zhù xiān yǐ fàn jìn, cì shǐ shòu yǐ shòu zhí zhuàn zhě, yòu yǐ zǔ jìn, cì shǐ shòu yǐ shòu zhí zhuàn zhě. cì shǐ guì qǔ jué, suì yǐn zú jué, zhù jìn shòu jué, fù yú diàn. cì shǐ xìng, zài bài, cān jūn shì yǐn cì shǐ jiàng fù wèi.
刺史拜訖,參軍事引刺史詣東序,西向立。祝各以爵酌福酒,合置一爵,一祝持爵進刺史之左,北面立。刺史再拜受爵,跪祭酒,啐酒,奠爵,俯伏,興。祝各帥執饌者進俎,跪減先聖神座前胙肉,(各取前腳第二骨。)共置一俎上。又以籩取稷黍飯,共置一籩。興,祝先以飯進,刺史受以授執饌者,又以俎進,刺史受以授執饌者。刺史跪取爵,遂飲卒爵,祝進受爵,復於坫。刺史興,再拜,參軍事引刺史降復位。
chū cì shǐ xiàn jiāng bì, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, shēng xiàn yǐn fú rú cì shǐ zhī yí. wéi bù dú zhù wén, yì bù shòu zuò. qì, jiàng fù wèi. chū yà xiàn jiāng bì, zàn lǐ zhě yǐn zhōng xiàn yì léi xǐ guàn xǐ, shēng xiàn yǐn fú rú yà xiàn zhī yí. qì, fù wèi. zì cǐ xià zhì fán zhù bǎn, rú jì shè yí, wéi zhù qǔ bì jiàng xī jiē wèi yì.
初刺史獻將畢,贊禮者引亞獻詣罍洗,盥手洗爵,升獻飲福如刺史之儀。(唯不讀祝文,亦不受胙。)訖,降復位。初亞獻將畢,贊禮者引終獻詣罍洗盥洗,升獻飲福如亞獻之儀。訖,復位。(自此下至燔祝版,如祭社儀,唯祝取幣降西階為異。)
zhōu xué shēng shù xiū
州學生束脩
shù bó yī fěi, yī pǐ jiǔ yī hú, èr dòu pú yī àn, wǔ tǐng. xiàn lǐ tóng.
(束帛一篚,一疋;酒一壺,二斗;脯一案,五脡。縣禮同。)
qí rì píng míng, xué shēng qīng jīn fú zhì xué mén, bó shì gōng fú ruò rú fú lì yú xué táng dōng jiē shàng, xī miàn. zàn lǐ zhě yǐn xué shēng lì yú mén dōng, xī miàn. bù zì tóng yú bīn kè. chén shù bó fěi jiǔ hú pú àn yú xué shēng xī nán, dāng mén běi xiàng, chóng xíng xī shàng. jiāng mìng zhě chū, lì yú mén xī, dōng miàn bái:" gǎn qǐng xíng shì." xué shēng shǎo jìn yuē:" mǒu fāng shòu yè yú xiān shēng, gǎn qǐng jiàn." jiāng mìng zhě rù gào. bó shì yuē:" mǒu yě bù dé, qǐng zi wú rǔ." jiāng mìng zhě chū gào. xué shēng yuē:" mǒu bù gǎn wèi yí, gǎn gù yǐ qǐng." jiāng mìng zhě rù gào. bó shì yuē:" qǐng zi jiù wèi, mǒu gǎn jiàn." jiāng mìng zhě chū gào. xué shēng yuē:" mǒu bù gǎn yǐ shì bīn kè, qǐng zhōng cì jiàn." jiāng mìng zhě rù gào. bó shì yuē:" mǒu cí bù dé mìng, gǎn bù cóng." jiāng mìng zhě chū gào. zhí fěi zhě yǐ fěi dōng miàn shòu xué shēng. bó shì jiàng qí yú dōng jiē xià, xī miàn. zàn lǐ zhě yǐn xué shēng, zhí jiǔ pú zhě cóng zhī. xué shēng rù mén ér zuǒ, lì yú xī jiē zhī nán, dōng miàn. zhí jiǔ pú zhě lì yú xué shēng xī nán, dōng miàn běi shàng. xué shēng guì diàn fěi, zài bài. bó shì dá bài, xué shēng hái bì, suì jìn, guì qǔ fěi. zàn lǐ zhě yǐn xué shēng jìn bó shì qián, dōng miàn shòu bì, zhí jiǔ pú zhě cóng diàn yú bó shì qián. bó shì shòu bì, zàn zhě qǔ jiǔ pú bì yǐ dōng. zhí jiǔ pú zhě chū. zàn lǐ zhě yǐn xué shēng lì yú jiē xián jìn nán, běi miàn zài bài qì, yǐn chū.
其日平明,學生青衿服至學門,博士公服若儒服立於學堂東階上,西面。贊禮者引學生立於門東,西面。(不自同於賓客。)陳束帛篚、酒壺、脯案於學生西南,當門北向,重行西上。將命者出,立於門西,東面白:"敢請行事。"學生少進曰:"某方受業於先生,敢請見。"將命者入告。博士曰:"某也不德,請子無辱。"將命者出告。學生曰:"某不敢為儀,敢固以請。"將命者入告。博士曰:"請子就位,某敢見。"將命者出告。學生曰:"某不敢以視賓客,請終賜見。"將命者入告。博士曰:"某辭不得命,敢不從。"將命者出告。執篚者以篚東面授學生。博士降俟於東階下,西面。贊禮者引學生,執酒脯者從之。學生入門而左,立於西階之南,東面。執酒脯者立於學生西南,東面北上。學生跪奠篚,再拜。博士答拜,學生還避,遂進,跪取篚。贊禮者引學生進博士前,東面授幣,執酒脯者從奠於博士前。博士受幣,贊者取酒脯幣以東。執酒脯者出。贊禮者引學生立於階閒近南,北面再拜訖,引出。
zhū lǐ jì shè jì
諸里祭社稷
qián yī rì, shè zhèng jí zhū shè rén yīng jì zhě gè qīng zhāi yī rì yú jiā zhèng qǐn. zhèng qǐn zhě, wèi rén jiā qián táng dài bīn zhī suǒ. yīng shè zhuàn zhī jiā xiān xiū zhì shén shù zhī xià. yòu wèi yì kǎn yú shén shù zhī běi, fāng shēn qǔ zú róng wù. zhǎng shì zhě shè shè zhèng wèi yú jì zuò xī běi shí bù suǒ, dōng miàn zhū shè rén wèi yú qí hòu, dōng miàn nán shàng. shè zhù fèng xuè dòu wèi yú yì kǎn zhī běi, nán xiàng. jì qì zhī shù, měi zuò zūn jiǔ èr bìng sháo yī, yǐ jīn fù zhī, zǔ yī, biān èr, dòu èr, jué èr, guǐ èr, fǔ èr. wú lǐ qì zhě, liàng yǐ yú qì chōng zhī.
前一日,社正及諸社人應祭者各清齋一日於家正寢。(正寢者,謂人家前堂待賓之所。)應設饌之家先修治神樹之下。又為瘞埳於神樹之北,方深取足容物。掌事者設社正位於稷座西北十步所,東面;諸社人位於其後,東面南上。設祝奉血豆位於瘞埳之北,南向。祭器之數,每座樽酒二並勺一,以巾覆之,俎一,籩二,豆二,爵二,簋二,簠二。(無禮器者,量以餘器充之。)
jì rì wèi míng, pēng shēng yú chú. wéi yǐ tè shǐ, zhù yǐ dòu qǔ shēng xuè, zhì yú zhuàn suǒ. sù xìng, zhǎng zhuàn zhě shí jì qì. shēng tǐ zài yòu pàng, zhé jié rú zhōu xiàn zhì, fēn zài èr zǔ. qí zūn, yī shí xuán jiǔ wèi shàng, yī shí qīng jiǔ cì zhī. biān shí zǎo lì, dòu shí zū hǎi, guǐ shí jì shǔ, fǔ shí dào liáng. zhǎng shì zhě yǐ xí rù, shè shén zhī xí shè yú shén shù xià, jì shén zhī xí shè yú shén shù xī, jù běi xiàng.
祭日未明,烹牲於廚。(唯以特豕,祝以豆取牲血,置於饌所。)夙興,掌饌者實祭器。(牲體載右胖,折節如州縣制,分載二俎。其樽,一實玄酒為上,一實清酒次之。籩實棗栗,豆實菹醢,簋實稷黍,簠實稻粱。)掌事者以席入,社神之席設於神樹下,稷神之席設於神樹西,俱北向。
zhì míng, shè zhèng yǐ xià gè fú qí fú. zhǎng shì zhě yǐ guàn shuǐ qì rù, shè yú shén shù běi shí bù suǒ, jiā sháo jīn èr jué yī yú qí xià, shèng yǐ xiāng. yòu yǐ jiǔ zūn rù, shè yú shén shù běi jìn xī, shè shén zhī zūn zài dōng, jì shén zhī zūn zài xī, jù dōng shàng nán xiàng, zhì jué èr jí zhù bǎn yú zūn xià. zhí zūn zhě lì yú zūn hòu. zhǎng shì zhě rù shí zūn jiǔ qì, zhù jí zhí zūn zhě qí zhù yǐ shè rén yǒu xué shí zhě chōng zhī. rù dāng shè shén běi, nán xiàng, yǐ dōng wèi shàng, jiē zài bài. zhí jiǔ zūn zhě jiù zūn hòu lì, qí zhí guàn zhě jiù guàn qì hòu lì.
質明,社正以下各服其服。掌事者以盥水器入,設於神樹北十步所,加勺巾二爵一於其下,盛以箱。又以酒樽入,設於神樹北近西,社神之樽在東,稷神之樽在西,俱東上南向,(置爵二及祝版於樽下。)執樽者立於樽後。掌事者入實樽酒訖,祝及執樽者(其祝以社人有學識者充之。)入當社神北,南向,以東為上,皆再拜。執酒樽者就樽後立,其執盥者就盥器後立。
zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yǐ xià jù jiù wèi, lì dìng, zàn lǐ zhě zàn zài bài, shè zhèng yǐ xià jiē zài bài, zhù yì zūn suǒ. zàn lǐ zhě zàn zài bài, shè zhèng yǐ xià jiē zài bài, zhǎng shì zhě yǐ zhuàn rù, gè shè yú shén zuò qián. zū hǎi jū qián zuǒ yòu xiāng, shǔ jì zài qí xián, zǔ jū qí wài. qì, zhǎng shì zhě chū.
贊禮者引社正以下俱就位,立定,贊禮者贊再拜,社正以下皆再拜,祝詣樽所。贊禮者贊再拜,社正以下皆再拜,掌事者以饌入,各設於神座前。(菹醢居前左右箱,黍稷在其閒,俎居其外。)訖,掌事者出。
zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yì guàn qì suǒ, zhí guàn zhě zhuó shuǐ, shè zhèng xǐ shǒu, qǔ jīn shì shǒu qì, xǐ jué, shì jué qì, zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yì shè shén jiǔ zūn suǒ, zhuó jiǔ qì, zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yì shè shén zuò qián, guì diàn jué yú zhuàn yòu, xìng, shǎo tuì, nán xiàng lì. zhù chí bǎn jìn shè shén zuò dōng, xī miàn guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi mǒu fāng cūn zé yún mǒu cūn, yǐ xià zhǔn cǐ. shè zhèng xìng míng hé shè ruò gān rén děng, gǎn zhāo gào yú shè shén: wéi shén zài yù lí yuán, zhǎng zī shù wù, shí shǔ zhòng chūn, zhòng qiū. rì wéi jí wù, jǐn lǜ cháng lǐ, gōng yòng tè shēng qīng zhuó, zī shèng shù pǐn, zhī jiàn yú shè shén, shàng xiǎng." zhù xìng, shè zhèng yǐ xià jí shè rén děng jù zài bài.
贊禮者引社正詣盥器所,執盥者酌水,社正洗手,取巾拭手訖,洗爵,拭爵訖,贊禮者引社正詣社神酒樽所,酌酒訖,贊禮者引社正詣社神座前,跪奠爵於饌右,興,少退,南向立。祝持版進社神座東,西面跪讀祝文曰:"維某年歲次月朔日,子某坊(村則雲某村,以下准此。)社正姓名合社若干人等,敢昭告於社神:惟神載育黎元,長茲庶物,時屬仲春,(仲秋。)日惟吉戊,謹率常禮,恭用特牲清酌,粢盛庶品,祗薦於社神,尚饗。"祝興,社正以下及社人等俱再拜。
zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yì jì shén jiǔ zūn suǒ, qǔ jué zhuó jiǔ qì, zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yì jì shén zhuàn qián, nán xiàng guì diàn jiǔ yú zhuàn yòu, xìng, shǎo tuì, nán xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú jì shén zuò xī, dōng xiàng guì dú zhù wén yuē:" ruò gān rén děng gǎn zhāo gào yú jì shén: wéi shén zhǔ zī bǎi gǔ, lì cǐ qún lí, jīn zhòng chūn jí wù, qiū yún zhòng qiū. jǐn lǜ cháng lǐ, gōng yǐ tè shēng qīng zhuó, zī shèng shù pǐn, zhī jiàn yú jì shén, shàng xiǎng." zhù xìng, shè zhèng yǐ xià jí shè rén jù zài bài.
贊禮者引社正詣稷神酒樽所,取爵酌酒訖,贊禮者引社正詣稷神饌前,南向跪奠酒於饌右,興,少退,南向立。祝持版進於稷神座西,東向跪讀祝文曰:"若干人等敢昭告於稷神:惟神主茲百穀,粒此群黎,今仲春吉戊,(秋雲仲秋。)謹率常禮,恭以特牲清酌,粢盛庶品,祗薦於稷神,尚饗。"祝興,社正以下及社人俱再拜。
zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng lì yú shè shén zuò qián, nán xiàng lì. zhù yǐ jué zhuó shè jì shén fú jiǔ, hé zhì yī jué, jìn shè zhèng zhī yòu, shè zhèng zài bài shòu jiǔ qì, guì jì jiǔ, suì yǐn zú jué, zhù shòu jué hái zūn suǒ, shè zhèng xìng, zài bài.
贊禮者引社正立於社神座前,南向立。祝以爵酌社稷神福酒,合置一爵,進社正之右,社正再拜受酒訖,跪祭酒,遂飲卒爵,祝受爵還樽所,社正興,再拜。
zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng hái běn wèi, lì dìng, zàn lǐ zhě zàn zài bài, shè zhèng jí shè rén jù zài bài. qì, zhù yǐ xuè zhì yú kǎn, kǎn dōng xī gè yī rén tián tǔ. bàn kǎn, zàn lǐ zhě shǎo qián, bái:" lǐ bì." suì yǐn shè zhèng děng chū. zhù yǔ zhí zūn zhě fù dāng shè shén wèi zài bài. qì, chū qí yú zhuàn, shè rén děng jù yú cǐ jùn, rú cháng huì zhī yí. qí zhù bǎn fán yú jì suǒ.
贊禮者引社正還本位,立定,贊禮者贊再拜,社正及社人俱再拜。訖,祝以血置於埳,埳東西各一人窴土。半埳,贊禮者少前,白:"禮畢。"遂引社正等出。祝與執樽者復當社神位再拜。訖,出其餘饌,社人等俱於此餕,如常會之儀。其祝版燔於祭所。
zhū tài zǐ miào shí xiǎng
諸太子廟時享
zhāi
齋
jiè jiāng
○戒將
xiǎng, yǒu sī bo rì rú bié yí. fán yīng xiǎng zhī guān, sàn zhāi èr rì, zhì zhāi yī rì, tài lè gōng rén děng qīng zhāi, bìng rú bié yí.
享,有司卜日如別儀。凡應享之官,散齋二日,致齋一日,太樂工人等清齋,並如別儀。
chén shè
○陳設
qián xiǎng sān rì, yòu xiào qīng sǎo nèi wài, shǒu gōng shè xiǎng guān yǐ xià cì yú zhāi fāng zhī nèi.
前享三日,右校清掃內外,守宮設享官以下次於齋坊之內。
qián xiǎng èr rì, tài lè lìng shè xuān xuán zhī lè yú miào tíng rú shì. qián xiǎng yī rì, fèng lǐ shè xiǎng guān yǐ xià wèi yú dōng mén zhī nèi dào běi, zhí shì wèi yú dào nán, měi děng yì wèi, jù chóng xíng xī xiàng, yǐ běi wèi shàng. shè fèng lǐ wèi yú lè xuán dōng běi, zàn zhě yī rén zài nán, chà tuì, jù xī miàn. shè xié lǜ láng wèi yú miào táng zhī shàng qián yíng xián jìn xī, dōng xiàng. shè tài lè lìng wèi yú lè xuán zhī jiān, běi xiàng. shè mén wài wèi: xiǎng guān yǐ xià jiē yú dōng mén wài dào nán, měi děng yì wèi, běi xiàng xī shàng.
前享二日,太樂令設軒懸之樂於廟庭如式。前享一日,奉禮設享官以下位於東門之內道北,執事位於道南,每等異位,俱重行西向,以北為上。設奉禮位於樂懸東北,贊者一人在南,差退,俱西面。設協律郎位於廟堂之上前楹閒近西,東向。設太樂令位於樂懸之間,北向。設門外位:享官以下皆於東門外道南,每等異位,北向西上。
qián xiǎng yī rì, bū qián sān kè, miào lìng shuài fǔ shǐ zhāi láng yǐ zūn diàn léi xǐ fěi mì rù shè yú wèi, qí biān dòu xíng chén yú miào zuò zhī dōng, jiā yǐ jīn gài. biān dòu gè shí, sì, zǔ èr, zàn yī, guǐ fǔ gè èr, xiāo hāo diàn pán gè yī, léi xǐ gè yī. shè qì wù zhě jiē zhuó ér chén zhī. bū hòu sān kè, zàn yǐn yǐn bó shì yì chú shěng shì zhuó gài, hái zhāi suǒ.
前享一日,晡前三刻,廟令帥府史齋郎以樽坫罍洗篚冪入設於位,其籩豆鉶陳於廟座之東,加以巾蓋。(籩豆各十,四,俎二,瓚一,簋簠各二,蕭蒿坫盤各一,罍洗各一。設器物者皆濯而陳之。)晡後三刻,贊引引博士詣廚省視濯溉,還齋所。
xiǎng rì wèi míng shí wǔ kè, tài guān lìng shuài zǎi rén yǐ luán dāo gē shēng, qǔ lǜ liáo gòng shí yī dòu, zhì yú zhuàn suǒ.
享日未明十五刻,太官令帥宰人以鸞刀割牲,取膟膋共實一豆,置於饌所。
chén guàn
○晨祼
xiǎng rì wèi míng sì kè, zhū xiǎng guān gè fú cháo fú, miào lìng liáng yùn lìng gè lǜ qí shǔ rù shí zūn léi, xī zūn shí yǐ lǐ qí, xiàng zūn shí yǐ àng qí, léi zūn shí yǐ qīng jiǔ. qí sān zūn zhī shàng zūn shí yǐ xuán jiǔ. jué qī sháo èr fěi yī, bìng shè xǐ yú táng xià. qí qì bìng yǐ wū qī. tài guān lìng shuài jìn zhuàn zhě shí zhū biān dòu guǐ fǔ.
享日未明四刻,諸享官各服朝服,廟令、良醞令各率其屬入實樽罍,(犧樽實以醴齊,象樽實以盎齊,罍樽實以清酒。其三樽之上樽實以玄酒。爵七、勺二、篚一,並設洗於堂下。其器並以烏漆。)太官令帥進饌者實諸籩豆簋簠。
wèi míng sān kè, fèng lǐ shuài zàn zhě xiān rù jiù wèi. zàn yǐn yǐn bó shì gōng wéi lìng jí zhí zūn léi fěi mì zhě rù zì dōng mén, dāng jiē xián chóng xíng, běi miàn xī shàng. lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." zàn yǐn yǐn bó shì shēng táng shàng, gè jiù wèi. gōng wéi lìng kāi kǎn shì, chū shén zhǔ zhì yú zuò qì, hái zhí shì wèi.
未明三刻,奉禮帥贊者先入就位。贊引引博士、宮闈令及執樽罍篚冪者入自東門,當階閒重行,北面西上。立定,奉禮曰:"再拜。"贊引引博士升堂上,各就位。宮闈令開埳室,出神主置於座訖,還執事位。
wèi míng èr kè, yè zhě yǐn xiǎng guān jù jiù dōng mén wài wèi. tài lè lìng yǐn gōng rén rù qì, zàn yǐn yǐn yà xiàn xiān rù jiù wèi, zài bài qì, xíng sǎo chú, fù wèi.
未明二刻,謁者引享官俱就東門外位。太樂令引工人入訖,贊引引亞獻先入就位,再拜訖,行掃除,復位。
yè zhě yǐn xiǎng guān rù jiù wèi. lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." xiǎng guān děng zài bài qì, yè zhě jìn chū xiàn zhī zuǒ, bái:" yǒu sī jǐn jù, qǐng xíng shì." tuì fù wèi. xié lǜ láng fǔ fú, jǔ huī, gōng gǔ chù, zòu sù hé zhī lè, sān chéng, yǎn huī, jiá yǔ, lè zhǐ. fèng lǐ yuē:" zhòng guān zài bài." zhòng guān zài wèi zhě jiē zài bài.
謁者引享官入就位。立定,奉禮曰:"再拜。"享官等再拜訖,謁者進初獻之左,白:"有司謹具,請行事。"退復位。協律郎俯伏,舉麾,工鼓柷,奏肅和之樂,三成,偃麾,戛敔,樂止。奉禮曰:"眾官再拜。"眾官在位者皆再拜。
yè zhě yǐn chū xiàn yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ zàn qì, yè zhě yǐn chū xiàn shēng zì dōng jiē, yì
謁者引初獻詣罍洗,盥手洗瓚訖,謁者引初獻升自東階,詣
kuì shí
○饋食
qǔ jué yǐn yǐ shòu zhāi láng xū jué, fǔ fú, xìng, zài bài qì, zàn yǐn yǐn fù wèi.
取爵飲以授齋郎虛爵,俯伏,興,再拜訖,贊引引復位。
zàn yǐn yǐn yà xiàn yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, shēng táng yì zūn suǒ, zhuó jiǔ, rù diàn yú shén zuò qián, xìng, tuì hù wài, zài bài qì, shǎo tuì lì. zhāi láng zhuó jiǔ liǎng jué hé zhì yī jué, yà xiàn zài bài, guì shòu jué, cuì jiǔ, suì yǐn zú jué, yǐ jué shòu zhāi láng, fǔ fú, xìng, zài bài qì, yǐn fù wèi. cì yǐn zhōng xiàn rú yà xiàn zhī yí.
贊引引亞獻詣罍洗,盥手洗爵,升堂詣樽所,酌酒,入奠於神座前,興,退戶外,再拜訖,少退立。齋郎酌酒兩爵合置一爵,亞獻再拜,跪受爵,啐酒,遂飲卒爵,以爵授齋郎,俯伏,興,再拜訖,引復位。次引終獻如亞獻之儀。
yǐn fù wèi qì, fèng lǐ yuē:" cì zuò." zàn zhě yuē:" zài bài." yǐn fú jiǔ zhě bù bài. zòu sù hé zhī lè, yī chéng zhǐ. zàn zhě yuē:" zài bài." zài wèi zhě jiē zài bài qì, zàn yǐn jìn chū xiàn zhī zuǒ, bái:" lǐ bì." zàn yǐn gè yǐn xiǎng guān yǐ cì chū. zàn yǐn yǐn bó shì yǐ xià jù jiù zhí shì wèi. fèng lǐ yuē:" zài bài." bó shì yǐ xià jiē zài bài, yǐn chū. gōng wéi lìng nà shén zhǔ rú cháng yí. qí zhù bǎn fán yú zhāi fāng.
引復位訖,奉禮曰:"賜胙。"贊者曰:"再拜。"(飲福酒者不拜。)奏肅和之樂,一成止。贊者曰:"再拜。"在位者皆再拜訖,贊引進初獻之左,白:"禮畢。"贊引各引享官以次出。贊引引博士以下俱就執事位。奉禮曰:"再拜。"博士以下皆再拜,引出。宮闈令納神主如常儀。其祝版燔於齋坊。
sān pǐn yǐ shàng shí xiǎng qí miào sì pǐn wǔ pǐn liù pǐn yǐ xià fù
三品以上時享其廟(四品五品六品以下附)
qián xiǎng wǔ rì, shì yú miào mén zhī wài. zhǔ rén gōng fú lì yú mén dōng, xī miàn zhǎng shì zhě gè fú qí fú lì yú mén xī, dōng miàn běi shàng. shè shì xí yú niè xī yù wài, xī miàn. shì zhě kāi dú chū cè, jiān zhí zhī, dōng miàn shòu mìng yú zhǔ rén. zhǔ rén yuē:" xiào céng sūn mǒu lái rì dīng hài zhī xiǎng yú miào, shàng xiǎng." dīng wèi bì hài yě, zhí jǔ yī rì yǐ yán zhī, zé jǐ hài xīn hài, gǒu yǒu hài yān kě yě. shì zhě yuē:" nuò." jìn jiù shì xí, xī miàn, yǐ dú jī cè, suì shù yuē:" jiǎ ěr tài shì yǒu cháng, xiào céng sūn mǒu, lái rì dīng hài zhī xiǎng yú miào, shàng xiǎng." nǎi shì dú, zuò shì qì, xìng, jiàng xí, dōng miàn chēng:" zhàn yuē cóng." shì jí tuì ruò bù jí jí shì yuǎn rì, hái rú chū yí. zàn lǐ zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, gào lǐ bì, zhǎng shì zhě chè shì xí.
前享五日,筮於廟門之外。主人公服立於門東,西面;掌事者各服其服立於門西,東面北上。設筮席於闑西閾外,西面。筮者開韇出冊,兼執之,東面受命於主人。主人曰:"孝曾孫某來日丁亥祗享於廟,尚饗。"(丁未必亥也,直舉一日以言之,則己亥、辛亥,苟有亥焉可也。)筮者曰:"諾。"進就筮席,西面,以韇擊冊,遂述曰:"假爾太筮有常,孝曾孫某,來日丁亥祗享於廟,尚饗。"乃釋韇,坐筮訖,興,降席,東面稱:"占曰從。"筮吉退;若不吉即筮遠日,還如初儀。贊禮者進主人之左,告禮畢,掌事者徹筮席。
xiān xiǎng sān rì, zhǔ rén jí yà xiàn zhōng xiàn bìng zhí shì zhě, gè sàn zhāi èr rì yú zhèng qǐn, zhì zhāi yī rì yú miào suǒ. tóng guān liáo zuǒ zhī zhǎng wèi yà xiàn, qí cì wèi zhōng xiàn, wú zé qīn bīn wèi zhī. zi sūn jí fán rù miào zhě, gè yú qí jiā qīng zhāi, jiē yī xiǔ. sì pǐn wǔ pǐn yǐ shàng tóng. liù pǐn yǐ xià ruò yǒu miào zhě, rú wǔ pǐn yǐ shàng zhī yí. wú miào zhě shì yú zhèng qǐn zhī táng, zhǔ rén gōng fú lì yú táng shàng yíng xián jìn dōng, xī miàn. zhǎng shì zhě jìn xī, dōng miàn běi shàng. shè shì xí yú zhǔ rén zhī xī, shì zhě kāi dú chū cè jiān zhí zhī, dōng miàn shòu mìng yú zhǔ rén. zhǔ rén yuē" xiào sūn mǒu lái rì dīng hài chūn cí", qí yú bìng tóng wǔ pǐn yǐ shàng yí. yà xiàn zhōng xiàn qīn bīn wèi zhī.
先享三日,主人及亞獻、終獻並執事者,各散齋二日於正寢,致齋一日於廟所。(同官僚佐之長為亞獻,其次為終獻,無則親賓為之。)子孫及凡入廟者,各於其家清齋,皆一宿。(四品五品以上同。六品以下若有廟者,如五品以上之儀。無廟者筮於正寢之堂,主人公服立於堂上楹閒近東,西面。掌事者近西,東面北上。設筮席於主人之西,筮者開韇出冊兼執之,東面受命於主人。主人曰"孝孫某來日丁亥春祠",其餘並同五品以上儀。亞獻終獻親賓為之。)
qián yī rì zhī xī, qīng sǎo nèi wài, zhǎng miào zhě zhěng fú shén wò. liù pǐn yǐ xià wú miào zhě, dàn qīng sǎo nèi wài. zàn lǐ zhě shè zhǔ rén zhī wèi yú dōng jiē dōng nán, xī miàn, yà xiàn zhōng xiàn wèi yú zhǔ rén dōng nán, zhǎng shì zhě wèi yú zhōng xiàn dōng nán, jù chóng xíng, xī xiàng běi shàng. shè zi sūn zhī wèi yú tíng, chóng xíng, běi miàn xī shàng. shè zàn chàng zhě wèi yú zhōng xiàn xī nán, xī miàn. yòu shè yà xiàn yǐ xià wèi yú mén wài zhī dōng, zhí shì zhě zài nán chà tuì, jù xī xiàng. shè shēng bǎng yú nán mén zhī wài, dāng mén běi miàn, yǐ xī wèi shàng zhǎng shēng zhě wèi yú shēng xī běi, dōng miàn zhū zhù wèi yú shēng hòu, jù běi xiàng shè yà xiàn shěng shēng wèi yú shēng qián jìn dōng, xī xiàng. shè jì qì zhī shù, měi shì zūn èr guǐ èr fǔ èr èr xíng èr zǔ sān biān dòu, yī pǐn èr pǐn gè shí, sān pǐn bā. sì pǐn wǔ pǐn gè liù. liù pǐn yǐ xià guǐ fǔ xíng zǔ gè yī, biān dòu gè èr. zhǎng shì zhě yǐ zūn rù shè qián yíng xià, gè yú shì hù liù pǐn yǐ xià wú miào zhě bù yán shì hù. zhī dōng, běi miàn xī shàng, jiē jiā sháo mì. shǒu zuò jué yī, yú zuò jiē jué sì, zhì yú diàn. sì pǐn wǔ pǐn liù pǐn yǐ xià jiē zhì yú zūn xià, jiā sháo mì. shè jì qì yú xù dōng, xī xiàng. měi zuò guǐ zài qián, fǔ cì zhī, cì zhī, xíng cì zhī, biān cì zhī, dòu cì zhī, zǔ zài hòu měi zuò yì zhī, jiē yǐ nán wèi shàng, qū chén ér xià. shè xǐ yú dōng jiē dōng nán, dōng xī dāng dōng liù, wǔ pǐn yǐ shàng tóng, liù pǐn yǐ xià dāng dōng róng, yú tóng. nán běi yǐ táng shēn léi shuǐ zài xǐ dōng, jiā sháo mì fěi zài xǐ xī, nán sì, shí jué sān jīn èr yú fěi, jiā mì fán qì wù jiē zhuó ér chén zhī. zhí zūn léi xǐ fěi zhě gè yú zūn léi xǐ fěi zhī hòu. zhǎng shēng zhě yǐ shēng jiù bǎng wèi. zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn rù, yì dōng jiē shēng táng, biàn shì dí zhuó yú shì zhuó, zhí zūn zhě jiē jǔ mì gào jié. qì, yǐn jiàng jiù shěng shēng wèi. yà xiàn shěng shēng, zhǎng shēng zhě qián, dōng miàn jǔ shǒu yuē:" tú." hái běn wèi. zhū zhù gè xún shēng yī zā, běi miàn jǔ shǒu yuē:" chōng." jù hái běn wèi. zhù yǐn zhǎng shēng zhě yǐ cì qiān shēng fù chú. zàn lǐ zhě yǐn zhōng xiàn yì chú, shěng dǐng huò, shì zhuó gài. yà xiàn yǐ xià měi shì qì, gè hái zhāi suǒ. zhí zhuàn zhě rù chè guǐ fǔ biān dòu zǔ xíng yǐ chū.
前一日之夕,清掃內外,掌廟者整拂神幄。(六品以下無廟者,但清掃內外。)贊禮者設主人之位於東階東南,西面,亞獻、終獻位於主人東南,掌事者位於終獻東南,俱重行,西向北上。設子孫之位於庭,重行,北面西上。設贊唱者位於終獻西南,西面。又設亞獻以下位於門外之東,執事者在南差退,俱西向。設牲榜於南門之外,當門北面,以西為上;掌牲者位於牲西北,東面;諸祝位於牲後,俱北向;設亞獻省牲位於牲前近東,西向。設祭器之數,每室樽二、簋二、簠二、二、鉶二、俎三;籩豆,一品二品各十,三品八。(四品五品各六。六品以下簋簠鉶俎各一,籩豆各二。)掌事者以樽入設前楹下,各於室戶(六品以下無廟者不言室戶。)之東,北面西上,皆加勺冪。(首座爵一,餘座皆爵四,置於坫。四品、五品、六品以下皆置於樽下,加勺冪。)設祭器於序東,西向。每座簋在前,簠次之,次之,鉶次之,籩次之,豆次之,俎在後;每座異之,皆以南為上,屈陳而下。設洗於東階東南,東西當東霤,(五品以上同,六品以下當東榮,餘同。)南北以堂深;罍水在洗東,加勺冪;篚在洗西,南肆,實爵三巾二於篚,加冪;(凡器物皆濯而陳之。)執樽罍洗篚者各於樽罍洗篚之後。掌牲者以牲就榜位。贊禮者引亞獻入,詣東階升堂,遍視滌濯(於視濯,執樽者皆舉冪告潔。)訖,引降就省牲位。亞獻省牲,掌牲者前,東面舉手曰:"腯。"還本位。諸祝各循牲一匝,北面舉手曰:"充。"俱還本位。祝引掌牲者以次牽牲付廚。贊禮者引終獻詣廚,省鼎鑊,視濯溉。(亞獻以下每事訖,各還齋所。)執饌者入徹簋簠籩豆俎鉶以出。
xiǎng rì wèi míng, pēng shēng yú chú. sù xìng, zhǎng zhuàn zhě shí jì qì. shēng tǐ jiē zài yòu pàng. qián jiǎo sān jié, jié yī duàn, jiān bì nào jiē zài zhī hòu jiǎo sān jié, jié yī duàn, qù xià yī jié, zài shàng zhūn gē èr jié yòu qǔ zhèng jǐ tǐng jí héng jí duǎn lē zhèng lē dài lē gè èr gǔ yǐ bìng, yú jiē bù shè. guǐ shí jì shǔ, fǔ shí dào liáng, biān shí shí yán gān pú zǎo lì zhī shǔ, dòu shí hǎi jiàng jī jū zhī lèi. liù pǐn yǐ xià guǐ shí jì, fǔ shí shǔ, biān shí pú zǎo, dòu shí zū hǎi, yú tóng wǔ pǐn yǐ shàng. zhǔ rén yǐ xià gè fú qí fú, zhǎng shì zhě rù shí zūn léi, měi shì èr zūn, yī shí xuán jiǔ wèi shàng, yī shí lǐ qí cì zhī. zhù bǎn gè zhì yú diàn. sì pǐn wǔ pǐn liù pǐn yú zūn suǒ. zhū zhù yǔ yǎn rén sì pǐn wǔ pǐn wú yǎn rén, liù pǐn yǐ xià yú zhèng qǐn shì nèi. rù lì yú tíng, běi miàn xī shàng, lì dìng, jiē zài bài qì, shēng zì dōng jiē, yǐ cì chū shén zhǔ, gè zhì yú zuò. fū rén zhī zhǔ, yǎn rén fèng chū, jù bìng xí chù yòu. sì pǐn wǔ pǐn zhù bài qì, shēng, zhěng fú jǐ yán. liù pǐn yǐ xià zhù shè shén zuò yú zhèng qǐn shì nèi, zǔ zài xī, dōng xiàng, mí zài zǔ dōng běi, nán xiàng, jiē yǒu jǐ yán.
享日未明,烹牲於廚。夙興,掌饌者實祭器。(牲體皆載右胖。前腳三節,節一段,肩臂臑皆載之;後腳三節,節一段,去下一節,載上肫胳二節;又取正脊、脡脊、橫脊、短肋、正肋、代肋各二骨以並,餘皆不設。簋實稷黍,簠實稻粱,籩實石鹽、乾脯、棗栗之屬,豆實醢醬齏菹之類。六品以下簋實稷,簠實黍,籩實脯棗,豆實菹醢,餘同五品以上。)主人以下各服其服,掌事者入實樽罍,(每室二樽,一實玄酒為上,一實醴齊次之。)祝版各置於坫。(四品五品六品於樽所。)諸祝與奄人(四品五品無奄人,六品以下於正寢室內。)入立於庭,北面西上,立定,皆再拜訖,升自東階,以次出神主,各置於座。(夫人之主,奄人奉出,俱並席處右。四品五品祝拜訖,升,整拂几筵。六品以下祝設神座於正寢室內,祖在西,東向,禰在祖東北,南向,皆有几筵。)
zhì míng, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià jí zi sūn jù jiù mén wài wèi. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. zhū zhù yǔ zhí zūn léi zhě rù lì yú tíng, běi miàn xī shàng. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhù yǐ xià jù zài bài, gè jiù wèi. zhǎng zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú mén wài. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén rù jiù wèi, yòu zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià jí zi sūn yǐ cì rù jiù wèi. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jiē zài bài. zàn lǐ zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, bái:" qǐng xíng shì." tuì fù wèi. zhǎng zhuàn zhě yǐn zhuàn rù, shēng zì dōng jiē, zhū zhù yíng yǐn yú jiē shàng, gè shè yú shén zuò qián. biān jū yòu, dòu jū zuǒ, guǐ fǔ xíng jū qí xián, yáng shǐ èr zǔ héng chén zhòng yú yòu, là zǔ tè yú zuǒ. sì pǐn wǔ pǐn tóng. liù pǐn tè shēng zǔ héng yú qián. zhí lú tàn xiāo jì lǜ liáo zhě, gè cóng qí zǔ shēng, zhì yú shì hù wài zhī zuǒ. liù pǐn wú miào zé shè yú táng hù wài zhī zuǒ, yú tóng. qí xiāo jì gè zhì yú lú tàn xià, shī shè qì, zhǎng zhuàn yǐ xià jiàng chū. zhū zhù gè qǔ xiāo jì rǔ ér zhuān fǎn yú zhī, fán yú lú tàn, hái zūn suǒ.
質明,贊禮者引亞獻以下及子孫俱就門外位。贊唱者先入就位。諸祝與執樽罍者入立於庭,北面西上。立定,贊唱者曰:"再拜。"祝以下俱再拜,各就位。掌饌者奉饌陳於門外。贊禮者引主人入就位,又贊禮者引亞獻以下及子孫以次入就位。立定,贊唱者曰:"再拜。"主人以下皆再拜。贊禮者進主人之左,白:"請行事。"退復位。掌饌者引饌入,升自東階,諸祝迎引於階上,各設於神座前。(籩居右,豆居左,簋簠鉶居其閒,羊豕二俎橫陳重於右,臘俎特於左。四品五品同。六品特牲俎橫於前。)執爐炭、蕭稷、膟膋者,各從其俎升,置於室戶外之左。(六品無廟則設於堂戶外之左,餘同。)其蕭稷各置於爐炭下,施設訖,掌饌以下降出。諸祝各取蕭稷擩(而專反)於脂,燔於爐炭,還樽所。
zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yì léi xǐ, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhí xǐ zhě guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ, zhǔ rén guàn shǒu, zhí fěi zhě guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, zhǔ rén shì shǒu, zhí fěi zhě shòu jīn, guì diàn yú fěi suì qǔ jué, xìng yǐ jìn, zhǔ rén shòu jué, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhǔ rén xǐ jué, zhí fěi zhě yòu guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, zhǔ rén shì jué qì, shòu jīn, guì diàn yú fěi, fèng pán zhě guì diàn pán, xìng. fán qǔ wù zhě, guì fǔ fú ér qǔ yǐ xìng, diàn wù zé diàn qì fǔ fú ér hòu xìng. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén zì dōng jiē shēng táng, yì mǒu zǔ jiǔ zūn suǒ, liù pǐn yǐ xià yì zǔ, xià fǎng cǐ. zhí zūn zhě jǔ mì, zhǔ rén zhuó jiǔ. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén jìn yì mǒu zǔ shén zuò qián, běi miàn guì diàn jué, xìng, chū hù běi miàn lì. sì pǐn wǔ pǐn tóng. liù pǐn yǐ xià xī xiàng diàn jué, xìng, shǎo tuì xī xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shì hù wài zhī yòu, dōng miàn sì pǐn wǔ pǐn tóng. liù pǐn yǐ xià zhù chí bǎn jìn zǔ zuò zhī yòu, běi miàn. guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi xiào céng sūn mǒu guān fēng mǒu, wú fēng zhě dān chēng guān. liù pǐn yǐ xià chēng xiào sūn, yú tóng. wú guān zhě chēng míng. gǎn zhāo gào yú mǒu zǔ kǎo mǒu shì fēng zǔ bǐ mǒu yì fū rén mǒu shì: shí wéi zhòng chūn, xià yún zhòng xià, qiū yún zhòng qiū, dōng yún zhòng dōng. fú zēng yuǎn gǎn. jǐn yǐ róu máo gāng liè míng zī xiāng hé xiāng qí jiā shū jiā jiàn sì pǐn wǔ pǐn yún róu máo gāng liè jiā jiàn pǔ nào. liù pǐn yǐ xià wú róu máo, yú tóng wǔ pǐn. lǐ qí, gōng jiàn cí xiǎng chūn yún cí, xià yún yuè, qiū yún cháng, dōng yún zhēng. yú mǒu zǔ kǎo mǒu shì, fēng mǒu zǔ bǐ fū rén mǒu shì pèi, shàng xiǎng." zǔ kǎo jí sūn gè yī zūn bēi chēng hào. qí zhù wén, sì pǐn yǐ xià tóng. qì, xìng, zhǔ rén zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yǐ cì zhuó xiàn rú shàng yí. wéi bù guàn xǐ. qì, zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yì dōng xù, xī xiàng lì. sì pǐn wǔ pǐn tóng. liù pǐn yǐ xià yì xiān zǔ zuò qián jìn dōng, xī xiàng lì, yú tóng.
贊禮者引主人詣罍洗,執罍者酌水,執洗者跪取盤,興,承水,主人盥手,執篚者跪取巾於篚,興,進,主人拭手,執篚者受巾,跪奠於篚;遂取爵,興以進,主人受爵,執罍者酌水,主人洗爵,執篚者又跪取巾於篚,興,進,主人拭爵訖,受巾,跪奠於篚,奉盤者跪奠盤,興。(凡取物者,跪俯伏而取以興,奠物則奠訖俯伏而後興。)贊禮者引主人自東階升堂,詣某祖酒樽所,(六品以下詣祖,下仿此。)執樽者舉冪,主人酌酒。贊禮者引主人進詣某祖神座前,北面跪奠爵,興,出戶北面立。(四品五品同。六品以下西向奠爵,興,少退西向立。)祝持版進於室戶外之右,東面(四品五品同。六品以下祝持版進祖座之右,北面。)跪讀祝文曰:"維某年歲次月朔日,子孝曾孫某官封某,(無封者單稱官。六品以下稱孝孫,餘同。無官者稱名。)敢昭告於某祖考某諡、封祖妣某邑夫人某氏:時惟仲春,(夏雲仲夏,秋雲仲秋,冬雲仲冬。)伏增遠感。謹以柔毛、剛鬛、明粢、薌合、薌萁、嘉蔬、嘉薦、(四品五品雲柔毛、剛鬛、嘉薦、普淖。六品以下無柔毛,餘同五品。)醴齊,恭薦祠享(春雲祠,夏雲礿,秋雲嘗,冬雲烝。)於某祖考某諡,封某祖妣夫人某氏配,尚饗。"(祖考及孫各依尊卑稱號。其祝文,四品以下同。)訖,興,主人再拜,祝進跪奠版於神座,興,還樽所。贊禮者引主人以次酌獻如上儀。(唯不盥洗。)訖,贊禮者引主人詣東序,西向立。(四品五品同。六品以下詣先祖座前近東,西向立,餘同。)
zhū zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ, hé zhì yī jué, yī zhù chí jué jìn zhǔ rén zhī zuǒ, běi xiàng lì. zhǔ rén zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, xìng. zhū zhù gè shuài zhí zhuàn zhě yǐ zǔ rù jiǎn shén qián zuò ròu, gòng zhì yī zǔ shàng yòu yǐ biān biàn qǔ jì shǔ fàn gòng zhì yī biān. zhù xiān yǐ fàn biān jìn, zhǔ rén shòu yǐ shòu zuǒ yòu zhù yòu yǐ zǔ cì shòu, zhǔ rén měi shòu yǐ shòu zuǒ yòu. qì, zhǔ rén guì qǔ jué, suì yǐn zú jué, zhù jìn shòu jué, fù yú diàn, sì pǐn wǔ pǐn liù pǐn fù yú zūn suǒ, xià fǎng cǐ. zhǔ rén xìng, zài bài. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén jiàng zì dōng jiē, hái běn wèi, xī xiàng lì.
諸祝各以爵酌福酒,合置一爵,一祝持爵進主人之左,北向立。主人再拜受爵,跪祭酒,啐酒,奠爵,興。諸祝各帥執饌者以俎入減神前胙肉,共置一俎上;又以籩遍取稷黍飯共置一籩。祝先以飯籩進,主人受以授左右;祝又以俎次授,主人每受以授左右。訖,主人跪取爵,遂飲卒爵,祝進受爵,復於坫,(四品五品六品復於樽所,下仿此。)主人興,再拜。贊禮者引主人降自東階,還本位,西向立。
zhǔ rén xiàn jiāng bì, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, shēng zì dōng jiē, yì mǒu zǔ jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, yà xiàn zhuó qīng jiǔ. zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn jìn yì mǒu zǔ shén zuò qián, běi xiàng guì wǔ pǐn yǐ shàng tóng. liù pǐn yǐ xià yì xiān zǔ qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, zài bài. diàn jué, xìng, chū hù běi xiàng zài bài. zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ cì zhuó xiàn rú shàng yí qì, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yì dōng xù, xī xiàng lì. wǔ pǐn yǐ shàng tóng. liù pǐn yì zǔ zuò jìn dōng, xī xiàng lì. zhū zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ rú chū xiàn yí. wéi bù shòu zuò. yòu zàn lǐ zhě yǐn zhōng xiàn yì rú chū xiàn yí, qì, jiàng fù wèi.
主人獻將畢,贊禮者引亞獻詣罍洗,盥手洗爵,升自東階,詣某祖酒樽所,執樽者舉冪,亞獻酌清酒。贊禮者引亞獻進詣某祖神座前,北向跪(五品以上同。六品以下詣先祖前,西向跪奠爵,興,少退,再拜。)奠爵,興,出戶北向再拜。贊禮者引亞獻以次酌獻如上儀訖,贊禮者引亞獻詣東序,西向立。(五品以上同。六品詣祖座近東,西向立。)諸祝各以爵酌福酒如初獻儀。(唯不受胙。)又贊禮者引終獻亦如初獻儀,訖,降復位。
zhū zhù jiē jìn shén zuò qián, guì chè dòu, xìng, hái zūn suǒ. chè zhě, biān dòu gè yī shǎo yí yú gù chù. zàn chàng zhě yuē:" zài bài." fēi yǐn fú shòu zuò zhě jiē zài bài. zàn chàng zhě yòu yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jiē zài bài. zàn lǐ zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, bái:" lǐ bì." suì yǐn zhǔ rén chū, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià chū, zi sūn yǐ cì chū. zhū zhù jí zhí zūn léi fěi zhě jù fù zhí shì wèi, lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhū zhù yǐ xià jiē zài bài. zhí zūn léi fěi zhě chū. zhū zhù yǔ yǎn rén dú shén zhǔ nà yú kǎn shì rú cháng yí qì, zhù bǎn fén yú zhāi suǒ. sì pǐn wǔ pǐn yǐ xià wú dú shén zhǔ.
諸祝皆進神座前,跪徹豆,興,還樽所。(徹者,籩豆各一少移於故處。)贊唱者曰:"再拜。"非飲福受胙者皆再拜。贊唱者又曰:"再拜。"主人以下皆再拜。贊禮者進主人之左,白:"禮畢。"遂引主人出,贊禮者引亞獻以下出,子孫以次出。諸祝及執樽罍篚者俱復執事位,立定,贊唱者曰:"再拜。"諸祝以下皆再拜。執樽罍篚者出。諸祝與奄人櫝神主納於埳室如常儀訖,祝版焚於齋所。(四品五品以下無櫝神主。)
bāo shèng hóu sì kǒng xuān fù miào jí wáng gōng yǐ xià jiē yòng cǐ lǐ, wéi zhù wén bié.
褒聖侯祀孔宣父廟及王公以下皆用此禮,唯祝文別。
sān pǐn yǐ shàng xiá xiǎng qí miào dì xiǎng fù
三品以上祫享其廟(禘享附)
qián xiǎng wǔ rì shì yú miào mén zhī wài. zhāi jí shè wèi shēng bǎng jì qì shěng shēng jiē rú shí xiǎng zhī yí. zhǎng shì zhě yǐ zūn diàn rù shè yú miào táng shàng, jiē yú shén zuò zuǒ. zhāo zuò zhī zūn zài qián yíng xián, běi xiàng, shǐ zǔ jí mù zuò zhī zūn zài hù wài, nán xiàng, jù yǐ jìn shén wèi shàng, jiē jiā sháo mì. ruò shǐ zǔ zài zēng zǔ yǐ xià, zé shè zūn yī qīn miào zhī shì, qí shǒu zuò jué yī, yú zuò jué sì, gè zhì yú diàn. dì xiǎng, qí wèi huǐ miào zhī zūn diàn yú qián yíng xià, gè yú shì hù zhī dōng, jiē běi xiàng xī shàng. shè jì qì yú xù dōng, xī xiàng. měi zuò guǐ zài qián, fǔ cì zhī, cì zhī, xíng cì zhī, biān cì zhī, dòu cì zhī, zǔ zài hòu měi zuò yì zhī, jiē yǐ nán wèi shàng, qū chén ér xià. shè xǐ yú dōng jiē dōng nán, dōng xī dāng dōng liù, nán běi yǐ táng shēn léi shuǐ zài xǐ dōng, jiā sháo mì fěi zài xǐ xī, nán sì, shí jué sān jīn èr yú fěi, jiā mì fán qì jiē zhuó ér chén zhī. zhí zūn léi fěi mì zhě gè wèi yú zūn léi fěi mì zhī hòu.
前享五日筮於廟門之外。齋及設位、牲榜、祭器、省牲皆如時享之儀。掌事者以樽坫入設於廟堂上,皆於神座左。昭座之樽在前楹閒,北向,始祖及穆座之樽在戶外,南向,俱以近神為上,皆加勺冪。(若始祖在曾祖以下,則設樽依親廟之式,其首座爵一,餘座爵四,各置於坫。禘享,其未毀廟之樽坫於前楹下,各於室戶之東,皆北向西上。)設祭器於序東,西向。每座簋在前,簠次之,次之,鉶次之,籩次之,豆次之,俎在後;每座異之,皆以南為上,屈陳而下。設洗於東階東南,東西當東霤,南北以堂深;罍水在洗東,加勺冪;篚在洗西,南肆,實爵三巾二於篚,加冪;(凡器皆濯而陳之。)執樽罍篚冪者各位於樽罍篚冪之後。
xiǎng rì wèi míng, pēng shēng yú chú. sù xìng, zhǎng zhuàn zhě shí jì qì. shēng tǐ zhé jié suǒ zài jí zhū jì qì suǒ shí rú shí xiǎng. zhǎng miào zhě shè shén zuò yú miào táng zhī shàng, zì xī xù yǐ dōng. shǐ zǔ zuò yú xī xù, dōng xiàng. zhāo zuò yú shǐ zǔ zuò dōng běi, nán xiàng mù zuò yú dōng nán, běi xiàng: jù xī shàng. ruò shǐ fēng zhě réng zài zēng zǔ yǐ xià, zé kōng dōng miàn zhī zuò, yī zhāo mù nán běi shè zhī. měi zuò jiē yǒu píng fēng jǐ xí, shè fū dú rú shì. dì yòu shè wèi huǐ miào zhǔ gè yú qí shì, rú shí xiǎng. zhǔ rén yǐ xià gè fú qí fú. zhǎng shì zhě rù shí zūn léi. měi shì sì zūn: yī shí lǐ qí wèi shàng, yī shí àng qí cì zhī, xuán jiǔ gè shí yú shàng zūn. shè xuán jiǔ zhě, zhòng gǔ, chén ér bù zhuó. zhù bǎn gè zhì yú diàn. zhū zhù yǔ yǎn zhě rù lì yú tíng, běi miàn xī shàng zhǎng shì zhě chí yāo yú cóng rù, lì yú dōng jiē xià, xī miàn běi shàng. lì dìng, zhù yǔ yǎn zhě jiē zài bài qì, shuài yāo yú shēng zì dōng jiē, yì shǐ zǔ miào, rù kāi kǎn shì, chū shén zhǔ zhì yú yú, chū yì zuò qián, yǐ zhǔ zhì yú zuò. yǐ cì chū shén zhǔ rú shàng yí qì, hái zhāi suǒ. fū rén zhī zhǔ, yǎn rén fèng chū, jù bìng ér chū, chù yòu. dì yòu yǐ cì chū huǐ miào zhǔ rú shàng, wèi huǐ miào zhǔ chū zhì yú shì nèi zhī zuò rú shí xiǎng.
享日未明,烹牲於廚。夙興,掌饌者實祭器。(牲體折節所載及諸祭器所實如時享。)掌廟者設神座於廟堂之上,自西序以東。始祖座於西序,東向。昭座於始祖座東北,南向;穆座於東南,北向:俱西上。(若始封者仍在曾祖以下,則空東面之座,依昭穆南北設之。每座皆有屏風幾席,設趺櫝如式。禘又設未毀廟主各於其室,如時享。)主人以下各服其服。掌事者入實樽罍。(每室四樽:一實醴齊為上,一實盎齊次之,玄酒各實於上樽。設玄酒者,重古,陳而不酌。)祝版各置於坫。諸祝與奄者入立於庭,北面西上;掌事者持腰輿從入,立於東階下,西面北上。立定,祝與奄者皆再拜訖,帥腰輿升自東階,詣始祖廟,入開埳室,出神主置於輿,出詣座前,以主置於座。以次出神主如上儀訖,還齋所。(夫人之主,奄人奉出,俱並而出,處右。禘又以次出毀廟主如上,未毀廟主出置於室內之座如時享。)
zhì míng, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià jí zi sūn jù jiù mén wài wèi. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. zhū zhù yǔ zhí zūn léi zhě rù lì yú tíng, běi miàn xī shàng, lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhù yǐ xià jiē zài bài, gè jiù wèi. zhǎng zhuàn zhě shuài zhí zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú mén wài.
質明,贊禮者引亞獻以下及子孫俱就門外位。贊唱者先入就位。諸祝與執樽罍者入立於庭,北面西上,立定,贊唱者曰:"再拜。"祝以下皆再拜,各就位。掌饌者帥執饌者奉饌陳於門外。
zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén rù jiù wèi, yòu zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià jí zi sūn yǐ cì rù jiù wèi, lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jiē zài bài. zàn lǐ zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, bái:" qǐng xíng shì." tuì fù wèi. zhǎng zhuàn zhě yǐn zhuàn rù, shēng zì dōng jiē, zhū zhù yíng yǐn yú jiē shàng, gè shè yú shén zuò qián. biān jū yòu, dòu jū zuǒ, guǐ fǔ xíng jū qí xián, yáng shǐ èr zǔ héng chén zhòng yú yòu, là zǔ tè yú zuǒ. zhí lú tàn xiāo jì lǜ liáo zhě cóng qí zǔ shēng shè yú shén zuò zhī zuǒ shǎo hòu, qí xiāo jì gè zhì yú lú tàn xià, shī shè qì, zhǎng zhuàn zhě yǐ xià jiàng chū zhū zhù gè qǔ xiāo jì rǔ yú zhī, fán yú lú tàn, hái zūn suǒ.
贊禮者引主人入就位,又贊禮者引亞獻以下及子孫以次入就位,立定,贊唱者曰:"再拜。"主人以下皆再拜。贊禮者進主人之左,白:"請行事。"退復位。掌饌者引饌入,升自東階,諸祝迎引於階上,各設於神座前。(籩居右,豆居左,簋簠鉶居其閒,羊豕二俎橫陳重於右,臘俎特於左。)執爐炭、蕭稷、膟膋者從其俎升設於神座之左少後,其蕭稷各置於爐炭下,施設訖,掌饌者以下降出;諸祝各取蕭稷擩於脂,燔於爐炭,還樽所。
zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yì léi xǐ, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhí xǐ zhě guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ, zhǔ rén guàn shǒu, zhí fěi zhě guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, zhǔ rén shì shǒu, zhí fěi zhě shòu jīn, guì diàn yú fěi suì qǔ jué xìng yǐ jìn, zhǔ rén shòu jué, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhǔ rén xǐ jué, zhí fěi zhě yòu guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, zhǔ rén shì jué qì, shòu jīn, guì diàn yú fěi, fèng pán zhě guì diàn pán, xìng. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén zì dōng jiē shēng táng, yì shǐ zǔ jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, zhǔ rén zhuó lǐ qí. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén jìn yì shǐ zǔ shén zuò qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, xī xiàng lì. zhù chí bǎn jìn shén zuò zhī yòu, běi miàn guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi xiào céng sūn mǒu guān fēng mǒu gǎn zhāo gào yú shǐ zǔ kǎo mǒu shì fēng zǔ bǐ fū rén mǒu shì: suì xù tuī qiān, fú zēng yuǎn gǎn. jǐn yǐ róu máo gāng liè míng zī xiāng hé xiāng qí jiā shū jiā jiàn lǐ qí, gōng jiàn xiá shì dì yún dì shì. yú shǐ zǔ kǎo mǒu shì, fēng shǐ zǔ bǐ fū rén mǒu shì pèi, shàng xiǎng." zǔ kǎo jí zi sūn gè yī zūn bēi chēng hào, qí zhù wén tóng. qì, xìng, zhǔ rén zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yī zhāo mù zhuó xiàn rú shàng yí. wéi bù guàn xǐ. qì, zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yì dōng xù, xī xiàng lì. zhū zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ, hé zhì yī jué, yī zhù chí jué jìn zhǔ rén zhī zuǒ, běi xiàng lì. zhǔ rén zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, xìng. zhū zhù gè shuài zhí zhuàn zhě yǐ zǔ jìn, jiǎn shén zuò qián zuò ròu, gòng zhì yī zǔ shàng yòu yǐ biān biàn qǔ jì shǔ fàn, gòng zhì yī biān. zhù xiān yǐ fàn biān jìn, zhǔ rén shòu yǐ shòu zuǒ yòu zhù yòu yǐ zǔ yǐ cì jìn, zhǔ rén měi shòu yǐ shòu zuǒ yòu. qì, zhǔ rén guì qǔ jué, suì yǐn zú jué, zhù jìn shòu jué, fù yú diàn, zhǔ rén xìng, zài bài. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén jiàng zì dōng jiē, hái běn wèi, xī xiàng lì.
贊禮者引主人詣罍洗,執罍者酌水,執洗者跪取盤,興,承水,主人盥手,執篚者跪取巾於篚,興,進,主人拭手,執篚者受巾,跪奠於篚;遂取爵興以進,主人受爵,執罍者酌水,主人洗爵,執篚者又跪取巾於篚,興,進,主人拭爵訖,受巾,跪奠於篚,奉盤者跪奠盤,興。贊禮者引主人自東階升堂,詣始祖酒樽所,執樽者舉冪,主人酌醴齊。贊禮者引主人進詣始祖神座前,西向跪奠爵,興,少退,西向立。 祝持版進神座之右,北面跪讀祝文曰:"維某年歲次月朔日,子孝曾孫某官封某敢昭告於始祖考某諡、封祖妣夫人某氏:歲序推遷,伏增遠感。謹以柔毛、剛鬛、明粢、薌合、薌萁、嘉蔬、嘉薦、醴齊,恭薦祫事(禘雲禘事。)於始祖考某諡,封始祖妣夫人某氏配,尚饗。"(祖考及子孫各依尊卑稱號,其祝文同。)訖,興,主人再拜,祝進跪奠版於神座,興,還樽所。贊禮者引主人依昭穆酌獻如上儀。(唯不盥洗。)訖,贊禮者引主人詣東序,西向立。 諸祝各以爵酌福酒,合置一爵,一祝持爵進主人之左,北向立。主人再拜受爵,跪祭酒,啐酒,奠爵,興。諸祝各帥執饌者以俎進,減神座前胙肉,共置一俎上;又以籩遍取稷黍飯,共置一籩。祝先以飯籩進,主人受以授左右;祝又以俎以次進,主人每受以授左右。訖,主人跪取爵,遂飲卒爵,祝進受爵,復於坫,主人興,再拜。贊禮者引主人降自東階,還本位,西向立。
zhǔ rén xiàn jiāng bì, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, shēng zì dōng jiē, yì shǐ zǔ jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, yà xiàn zhuó àng qí. zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn jìn yì shǐ zǔ shén zuò qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, xī xiàng zài bài. zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ cì zhuó xiàn rú shàng yí. qì, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yì dōng xù, xī xiàng lì. zhū zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ rú chū xiàn zhī yí. wéi bù shòu zuò. yòu zàn lǐ zhě yǐn zhōng xiàn shēng xiàn yǐn fú rú yà xiàn zhī yí. qì, jiàng fù wèi.
主人獻將畢,贊禮者引亞獻詣罍洗,盥手洗爵,升自東階,詣始祖酒樽所,執樽者舉冪,亞獻酌盎齊。贊禮者引亞獻進詣始祖神座前,西向跪奠爵,興,少退,西向再拜。贊禮者引亞獻以次酌獻如上儀。訖,贊禮者引亞獻詣東序,西向立。諸祝各以爵酌福酒如初獻之儀。(唯不受胙。)又贊禮者引終獻升獻飲福如亞獻之儀。訖,降復位。
zhū zhù jiē jìn shén zuò qián, guì chè dòu, xìng, hái zūn suǒ. zàn lǐ zhě yuē:" zài bài." fēi yǐn fú shòu zuò zhě jiē zài bài. zàn chàng zhě yòu yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jiē zài bài. zàn lǐ zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, bái:" lǐ bì." suì yǐn zhǔ rén chū, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià jí zi sūn yǐ cì chū. zhū zhù yǔ zhí zūn léi fěi zhě jù fù zhí shì wèi, lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhū zhù yǐ xià jiē zài bài. zhí zūn léi fěi zhě chū, zhū zhù yǔ yǎn zhě dú shén zhǔ zhì yú yú, nà yú kǎn shì rú cháng yí.
諸祝皆進神座前,跪徹豆,興,還樽所。贊禮者曰:"再拜。"非飲福受胙者皆再拜。贊唱者又曰:"再拜。"主人以下皆再拜。贊禮者進主人之左,白:"禮畢。"遂引主人出,贊禮者引亞獻以下及子孫以次出。諸祝與執樽罍篚者俱復執事位,立定,贊唱者曰:"再拜。"諸祝以下皆再拜。執樽罍篚者出,諸祝與奄者櫝神主置於輿,納於埳室如常儀。
wáng gōng yǐ xià bài sǎo hán shí fù
王公以下拜掃(寒食附)
xiān qī bo rì rú cháng.
先期卜日如常。
qián yī rì, zhǎng shì zhě shè cì yú yíng nán bǎi bù dào dōng, xī xiàng běi shàng. bèi shān jiǎn cǎo mù zhī qì. zàn lǐ zhě shè zhǔ rén yǐ xià wèi yíng mén wài zhī dōng, xī miàn, yǐ běi wèi shàng.
前一日,掌事者設次於塋南百步道東,西向北上。備芟翦草木之器。贊禮者設主人以下位塋門外之東,西面,以北為上。
qí rì, zhǔ rén dào cì, gǎi fú gōng fú, wú zhě cháng fú. zàn lǐ zhě yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jù zài bài. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yǐ xià rù, fèng xíng fén yíng, jīng líng gǎn mù, yǒu qì wú kū. zhì yú fēng shù nèi wài, huán rào āi shěng sān zhōu. qí jīng jí lǜ yǔ huāng cǎo lián jiē zhě, jiē suí jí shān jiǎn, bù lìng huǒ tián dé jí. sǎo chú qì, zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yǐ xià fù mén wài wèi. zàn lǐ zhě yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jiē zài bài. zàn lǐ zhě yǐn zhī cì, suì hái dì.
其日,主人到次,改服公服,無者常服。贊禮者曰:"再拜。"主人以下俱再拜。贊禮者引主人以下入,奉行墳塋,(精靈感慕,有泣無哭。)至於封樹內外,環繞哀省三周。其荊棘慮與荒草連接者,皆隨即芟翦,不令火田得及。掃除訖,贊禮者引主人以下復門外位。贊禮者曰:"再拜。"主人以下皆再拜。贊禮者引之次,遂還第。
ruò jiě mǎn huò yuǎn xíng cí mù, ruò wài guān jiě mǎn huò jīng guān cí mù, kū ér hòu xíng.
若解滿或遠行辭墓,若外官解滿或京官辭墓,哭而後行。
qí hán shí shàng mù rú qián bài sǎo yí, wéi bù zhàn rì. gǔ zhě zōng zi qù tā guó, shù zǐ wú miào. kǒng zǐ yuē:" xǔ xiàng mù yáo wèi tán, yǐ shí jì." jí jīn zhī shàng mù, yì huò yǒu píng. rán shén dào shàng yōu, bù kě bī dú yíng yù, yí yú yíng nán shān mén zhī wài, shè jìng xí wèi wèi, yáo jì yǐ shí zhuàn, rú píng shēng suǒ shì. ruò yī yíng shù mù, měi mù gè shè wèi xí, zhāo mù yì liè, yǐ xī wèi shàng. zhǔ rén guàn shǒu diàn jué, sān xiàn ér zhǐ. chè zhuàn qì, zhǔ rén yǐ xià qì cí yíng. shí yú zhuàn zhě kě yú tā pì chù, bù jiàn fén suǒ, xiào zǐ zhī qíng yě.
其寒食上墓如前拜掃儀,唯不占日。(古者宗子去他國,庶子無廟。孔子曰:"許向墓遙為壇,以時祭。"即今之上墓,義或有憑。然神道尚幽,不可逼黷塋域,宜於塋南山門之外,設淨席為位,遙祭以時饌,如平生所嗜。若一塋數墓,每墓各設位席,昭穆異列,以西為上。主人盥手奠爵,三獻而止。徹饌訖,主人以下泣辭塋。食餘饌者可於他僻處,不見墳所,孝子之情也。)