strong lǐ bā shí yī kāi yuán lǐ zuǎn lèi shí liù jí lǐ shí sān strong
礼八十一 开元礼纂类十六 吉礼十三
zhū zhōu jì shè jì zhū xiàn jì shè jì fù
诸州祭社稷(诸县祭社稷附)
qián sān rì, cì shǐ xiàn zé xiàn lìng, xià fǎng cǐ. sàn zhāi yú bié qǐn èr rì, zhì zhāi yú tīng shì yī rì. yà xiàn yǐ xià yīng jì zhī guān, sàn zhāi èr rì gè yú zhèng qǐn, zhì zhāi yī rì jiē yú tán suǒ. shàng zuǒ wèi yà xiàn, lù shì cān jūn jí pàn sī wèi zhōng xiàn. ruò cì shǐ jí shàng zuǒ yǒu gù, bìng cì chà shè zhī. xiàn zé chéng wèi yà xiàn, zhǔ bù jí wèi tōng wèi zhōng xiàn. ruò xiàn lìng yǐ xià yǒu gù, bìng yǐ cì chà, bù zú zé zhōu guān jí bǐ xiàn chōng. zhū cóng jì zhī guān, gè qīng zhāi yú gōng guǎn yī rì. cóng jì guān, cì shǐ wèi chū zhī qián, xiān fù jì suǒ. zhāi jiē rú bié yí.
前三日,刺史(县则县令,下仿此。)散斋於别寝二日,致斋於厅事一日。亚献以下应祭之官,散斋二日各於正寝,致斋一日皆於坛所。(上佐为亚献,录事参军及判司为终献。若刺史及上佐有故,并次差摄之。县则丞为亚献,主簿及尉通为终献。若县令以下有故,并以次差,不足则州官及比县充。)诸从祭之官,各清斋於公馆一日。(从祭官,刺史未出之前,先赴祭所。斋皆如别仪。)
qián èr rì, běn sī xiān xiū chú tán zhī nèi wài, qí tán fāng èr zhàng wǔ chǐ, gāo sān chǐ, sì chū jiē, sān děng. wèi yì kǎn èr yú tán xī mén zhī wài dào běi, nán xiàng. xiàn kǎn yú tán běi, fāng shēn zú róng wù. shè cì shǐ cì yú shè tán xī mén zhī wài dào běi, nán xiàng. xiàn lìng tóng. zhū jì guān yǐ xià cì yú cì shǐ cì xī běi, jù nán xiàng, yǐ dōng wèi shàng.
前二日,本司先修除坛之内外,(其坛方二丈五尺,高三尺,四出阶,三等。)为瘗埳二於坛西门之外道北,南向。(县埳於坛北,方深足容物。)设刺史次於社坛西门之外道北,南向。(县令同。)诸祭官以下次於刺史次西北,俱南向,以东为上。
qián yī rì bū hòu, běn sī shuài qí shǔ shǒu shè jì tán sì mén, qù wěi jiǔ shí bù suǒ xiàn qī shí bù. jìn zhǐ xíng rén. běn sī shè cì shǐ wèi yú běi mén zhī nèi dào xī, nán xiàng. ruò cì shǐ yǒu gù, shè jì chū xiàn wèi yú yà xiàn zhī qián, dōng miàn. xiàn lìng wèi tóng. shè yà xiàn zhōng xiàn wèi yú shè jì tán xī běi. shè zhǎng shì zhě wèi yú xī mén zhī nèi dào běi, jù měi děng yì wèi, dōng xiàng nán shàng. shè zàn chàng zhě wèi yú zhōng xiàn dōng běi, dōng miàn nán shàng. shè zhōu guān wèi yú jì guān zhǎng shì zhě zhī běi, dōng miàn. xiàn cóng jì guān wèi tóng. fǔ guān wèi yú dōng fāng, dāng zhōu guān, xī miàn, jù chóng xíng nán shàng. xiàn wú fǔ guān yǐ xià zhì cǐ. shè wàng yì wèi yú kǎn běi, nán xiàng dōng shàng. shè mén wài wèi: jì guān yǐ xià yú xī mén zhī wài dào nán, zhōu guān yú jì guān zhī nán, jù chóng xíng běi miàn, yǐ dōng wèi shàng. xiàn cóng jì guān wèi tóng. fǔ guān yú dōng mén zhī wài dào nán, chóng xíng běi miàn, yǐ xī wèi shàng. jì qì zhī shù, měi zuò zūn èr biān bā dòu bā guǐ èr fǔ èr zǔ sān, yáng shǐ jí là gè yī zǔ. xiàn tóng. zhǎng shì zhě yǐ zūn diàn shēng zì xī jiē, gè shè yú tán shàng xī běi yú, pèi zuò zhī zūn zài xī, jù nán xiàng dōng shàng, jiē jiā sháo mì. shè jì jiē jué yī, pèi zuò jiē jué sì, gè zhì yú diàn. shè xǐ yú shè tán běi bì zhī xī, qù tán sān bù suǒ, nán xiàng léi shuǐ zài xǐ xī, jiā sháo mì, fěi zài xǐ dōng, běi sì, shí jué liù jīn èr, jiā mì zhí zūn léi xǐ fěi zhě gè wèi yú zūn léi xǐ fěi zhī hòu.
前一日晡后,本司帅其属守社稷坛四门,去壝九十步所(县七十步。)禁止行人。本司设刺史位於北门之内道西,南向。(若刺史有故,摄祭初献位於亚献之前,东面。县令位同。)设亚献、终献位於社稷坛西北。设掌事者位於西门之内道北,俱每等异位,东向南上。设赞唱者位於终献东北,东面南上。设州官位於祭官掌事者之北,东面。(县从祭官位同。)府官位於东方,当州官,西面,俱重行南上。(县无府官以下至此。)设望瘗位於埳北,南向东上。设门外位:祭官以下於西门之外道南,州官於祭官之南,俱重行北面,以东为上。(县从祭官位同。)府官於东门之外道南,重行北面,以西为上。(祭器之数,每座樽二、笾八、豆八、簋二、簠二、俎三,羊豕及腊各一俎。县同。)掌事者以樽坫升自西阶,各设於坛上西北隅,配座之樽在西,俱南向东上,皆加勺幂。社稷皆爵一,配座皆爵四,各置於坫。设洗於社坛北陛之西,去坛三步所,南向;罍水在洗西,加勺幂,篚在洗东,北肆,实爵六、巾二,加幂;执樽罍洗篚者各位於樽罍洗篚之后。
jì rì wèi míng, pēng shēng yú chú. zhù yǐ dòu èr qǔ shēng xuè. sù xìng, zhǎng zhuàn zhě shí yǐ jì qì. shēng tǐ yáng shǐ jiē zài yòu pàng. qián jiǎo sān jié jiān bì nào, jié yī duàn, jiē zài zhī. hòu jiǎo sān jié, jié yī duàn, qù xià yī jié, zài shàng zhūn gē èr jié. yòu qǔ zhèng jǐ tǐng jí héng jí duǎn xié zhèng xié dài xié gè èr gǔ yǐ bìng. yú jiē bù shè. guǐ shí shǔ jì, fǔ shí dào liáng. biān shí shí yán gān yú zǎo lì zhēn líng qiàn lù pú. dòu shí jiǔ jū tǎn hǎi, jīng jū lù hǎi, qín jū tù hǎi, sǔn jū yú hǎi. ruò tǔ wú zhě, gè yǐ qí lèi chōng zhī. běn sī shuài zhǎng shì zhě yǐ xí rù zì xī mén, yì tán xī jiē shēng, shè shè jì shén zuò gè yú tán shàng jìn nán, běi xiàng. yòu shè hòu tǔ shì shén zuò yú shè shén zhī zuǒ, hòu jì shì shén zuò yú jì shén zhī zuǒ, jù dōng xiàng, xí jiē yǐ guǎn.
祭日未明,烹牲於厨。(祝以豆二取牲血。)夙兴,掌馔者实以祭器。(牲体羊豕皆载右胖。前脚三节肩臂臑,节一段,皆载之。后脚三节,节一段,去下一节,载上肫胳二节。又取正脊、脡脊、横脊、短胁、正胁、代胁各二骨以并。馀皆不设。簋实黍稷,簠实稻粱。笾实石盐、乾鱼、枣、栗、榛、菱、芡、鹿脯。豆实韮菹、醓醢,菁菹、鹿醢,芹菹、兔醢,笋菹、鱼醢。若土无者,各以其类充之。)本司帅掌事者以席入自西门,诣坛西阶升,设社稷神座各於坛上近南,北向。又设后土氏神座於社神之左,后稷氏神座於稷神之左,俱东向,席皆以莞。
zhì míng, zhū jì guān jí cóng jì zhī guān gè fú qí fú. jì guān fú jì fú. cóng jì zhī guān yīng gōng fú zhě gōng fú, fēi gōng fú zhě cháng fú. běn sī shuài zhǎng shì zhě rù shí zūn léi. měi zuò zūn èr, yī shí xuán jiǔ wèi shàng, yī shí lǐ qí cì zhī. zhù bǎn gè zhì yú diàn. zhù yǐ bì gè zhì yú fěi, yǔ xuè dòu jù shè yú zhuàn suǒ. shè jì zhī bì jiē yòng hēi, gè zhǎng zhàng bā chǐ. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. zhù yǔ zhí zūn léi fěi zhě rù zì xī mén, dāng shè tán běi chóng xíng nán xiàng, yǐ dōng wèi shàng. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhù yǐ xià jiē zài bài. zhí zūn zhě shēng zì xī jiē, lì yú zūn suǒ. zhí léi fěi zhě gè jiù wèi. zhū zhù yì shè tán, shēng zì xī jiē, xíng sǎo chú qì, jiàng, yì jì tán, shēng, xíng sǎo chú rú shè tán zhī yí, jiàng, xíng sǎo chú yú xià qì, jiē jiù wèi.
质明,诸祭官及从祭之官各服其服。(祭官服祭服。从祭之官应公服者公服,非公服者常服。)本司帅掌事者入实樽罍。(每座樽二,一实玄酒为上,一实醴齐次之。)祝版各置於坫。祝以币各置於篚,与血豆俱设於馔所。(社稷之币皆用黑,各长丈八尺。)赞唱者先入就位。祝与执樽罍篚者入自西门,当社坛北重行南向,以东为上。立定,赞唱者曰:"再拜。"祝以下皆再拜。执樽者升自西阶,立於樽所。执罍篚者各就位。诸祝诣社坛,升自西阶,行扫除讫,降,诣稷坛,升,行扫除如社坛之仪,降,行扫除於下讫,皆就位。
cì shǐ jiāng zhì, xiàn zé xiàn lìng jiāng zhì. xià fǎng cǐ. zàn lǐ zhě yǐn jì guān jí cóng jì zhī guān yǔ zhǎng shì zhě jù jiù mén wài wèi. cì shǐ zhì, cān jūn shì yǐn zhī cì. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. xiàn lìng, zàn lǐ zhě yǐn. xià fǎng cǐ. cì shǐ tíng yú cì shǎo qǐng, fú jì fú chū cì, cān jūn shì yǐn cì shǐ rù zì xī mén, jiù wèi nán xiàng cān jūn shì lì yú cì shǐ zhī dōng, shǎo tuì, nán xiàng. zàn lǐ zhě yǐn jì guān yǐ xià jí cóng jì zhī guān yǐ cì rù jiù wèi. fán dǎo yǐn zhě, měi qū yī qūn xún. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." cì shǐ yǐ xià jiē zài bài.
刺史将至,(县则县令将至。下仿此。)赞礼者引祭官及从祭之官与掌事者俱就门外位。刺史至,参军事引之次。赞唱者先入就位。(县令,赞礼者引。下仿此。)刺史停於次少顷,服祭服出次,参军事引刺史入自西门,就位南向;参军事立於刺史之东,少退,南向。赞礼者引祭官以下及从祭之官以次入就位。(凡导引者,每曲一逡巡。)立定,赞唱者曰:"再拜。"刺史以下皆再拜。
cān jūn shì shǎo jìn cì shǐ zhī zuǒ, xī miàn bái:" qǐng xíng shì." tuì fù wèi. běn sī shuài zhí zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú xī mén zhī wài. zhù yǐ bì shòu cì shǐ, cān jūn shì yǐn cì shǐ zì běi jiē shēng shè tán, nán xiàng guì diàn bì yú shè shén zuò qián qì, xìng, shǎo tuì, zài bài. zhù yòu yǐ bì shòu cì shǐ, cān jūn shì yǐn cì shǐ shēng jì tán, nán xiàng guì diàn bì yú jì shén zuò rú shè tán zhī yí qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ jiàng fù wèi.
参军事少进刺史之左,西面白:"请行事。"退复位。本司帅执馔者奉馔陈於西门之外。祝以币授刺史,参军事引刺史自北阶升社坛,南向跪奠币於社神座前讫,兴,少退,再拜。祝又以币授刺史,参军事引刺史升稷坛,南向跪奠币於稷神座如社坛之仪讫,参军事引刺史降复位。
běn sī yǐn zhuàn rù, shè jì zhī zhuàn shēng zì běi jiē, pèi zuò zhī zhuàn shēng zì xī jiē, zhū zhù yíng yǐn yú tán shàng, shè yú shén zuò qián. biān dòu, gài mì xiān chè nǎi shēng guǐ fǔ jì diàn, què qí gài yú xià. biān jū yòu, dòu jū zuǒ, guǐ fǔ jū qí xián. yáng shǐ èr zǔ héng ér zhòng yú yòu, là tè yú zuǒ. běn sī yǔ zhí zhuàn zhě jiàng zì xī jiē, fù wèi, zhū zhù gè hái zūn suǒ.
本司引馔入,社稷之馔升自北阶,配座之馔升自西阶,诸祝迎引於坛上,设於神座前。(笾豆,盖幂先彻乃升;簋簠既奠,卻其盖於下。笾居右,豆居左,簋簠居其閒。羊豕二俎横而重於右,腊特於左。)本司与执馔者降自西阶,复位,诸祝各还樽所。
cān jūn shì yǐn cì shǐ xiàn, zàn lǐ zhě yǐn xiàn lìng. xià tóng. yì léi xǐ, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhí xǐ zhě guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ, cì shǐ guàn shǒu, zhí fěi zhě guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, cì shǐ shuì shǒu qì, zhí fěi zhě shòu jīn, guì diàn yú fěi suì qǔ jué xìng yǐ jìn, cì shǐ shòu jué, zhí léi zhě zhuó shuǐ, cì shǐ xǐ jué, zhí fěi zhě yòu qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, cì shǐ shì jué qì, shòu jīn, diàn yú fěi, fèng pán zhě guì diàn pán, xìng. cān jūn shì yǐn cì shǐ zì shè tán běi jiē shēng, yì shè shén jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí. cān jūn shì yǐn cì shǐ yì shè shén zuò qián, nán xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, nán xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, xī xiàng guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi mǒu guān xìng míng gǎn zhāo gào yú shè shén: wéi shén dé jiān bó hòu, dào zhe fāng zhí, zài shēng pǐn wù, hán yǎng shù lèi. jǐn yīn zhòng chūn, zhòng qiū. zhī lǜ cháng lǐ, gōng yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, bèi zī míng jiàn, yòng shēn bào běn, yǐ hòu tǔ jù lóng shì pèi shén zuò zhǔ, shàng xiǎng." xiàn zhù wén yǐ xià bìng tóng. qì, zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ yì pèi zuò jiǔ zūn suǒ, qǔ jué yú diàn, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí, cān jūn shì yǐn yì hòu tǔ shì shén zuò qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, xī xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī zuǒ, nán miàn guì dú zhù wén yuē:" yuán zī zhòng chūn, zhòng qiū. jué rì wéi wù, jìng xiū cháng shì, jiàn yú shè shén. wéi shén gōng zhe shuǐ tǔ, píng yì jiǔ zhōu, zhāo pèi zhī yì, shí tōng sì diǎn. jǐn yǐ xī qí zī shèng shù pǐn, shì chén míng jiàn, zuò zhǔ yòu shén, shàng xiǎng." zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ jìn dāng shè shén zuò qián, nán xiàng lì. zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ, hé zhì yī jué, zhù chí jué jìn yú cì shǐ zhī yòu, dōng xiàng lì. cì shǐ zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, xìng. zhù shuài zhí zhuàn zhě yǐ zǔ jìn, guì jiǎn shè shén zuò qián zuò ròu, gè qǔ qián jiǎo dì èr gǔ. gòng zhì yī zǔ shàng, xìng. zhù chí zǔ dōng xiàng jìn, cì shǐ shòu yǐ shòu zuǒ yòu. cì shǐ guì qǔ jué, suì yǐn zú jué, zhù jìn shòu jué, fù yú diàn. cì shǐ xìng, zài bài.
参军事引刺史(县,赞礼者引县令。下同。)诣罍洗,执罍者酌水,执洗者跪取盘,兴,承水,刺史盥手,执篚者跪取巾於篚,兴,进,刺史帨手讫,执篚者受巾,跪奠於篚;遂取爵兴以进,刺史受爵,执罍者酌水,刺史洗爵,执篚者又取巾於篚,兴,进,刺史拭爵讫,受巾,奠於篚,奉盘者跪奠盘,兴。参军事引刺史自社坛北阶升,诣社神酒樽所,执樽者举幂,刺史酌醴齐。参军事引刺史诣社神座前,南向跪奠爵,兴,少退,南向立。祝持版进於神座之右,西向跪读祝文曰:"维某年岁次月朔日,子某官姓名敢昭告於社神:惟神德兼博厚,道著方直,载生品物,含养庶类。谨因仲春,(仲秋。)祗率常礼,恭以制币牺齐,粢盛庶品,备兹明荐,用申报本,以后土句龙氏配神作主,尚飨。"(县祝文以下并同。)讫,祝兴,刺史再拜,祝进跪奠版於神座,兴,还樽所。刺史拜讫,参军事引刺史诣配座酒樽所,取爵於坫,执樽者举幂,刺史酌醴齐,参军事引诣后土氏神座前,西向跪奠爵,兴,少退,西向立。祝持版进於神座之左,南面跪读祝文曰:"爰兹仲春,(仲秋。)厥日惟戊,敬修常事,荐於社神。惟神功著水土,平易九州,昭配之义,实通祀典。谨以牺齐粢盛庶品,式陈明荐,作主侑神,尚飨。"祝兴,刺史再拜,祝进跪奠版於神座,兴,还樽所。刺史拜讫,参军事引刺史进当社神座前,南向立。祝各以爵酌福酒,合置一爵,祝持爵进於刺史之右,东向立。刺史再拜受爵,跪祭酒,啐酒,奠爵,兴。祝帅执馔者以俎进,跪减社神座前胙肉,(各取前脚第二骨。)共置一俎上,兴。祝持俎东向进,刺史受以授左右。刺史跪取爵,遂饮卒爵,祝进受爵,复於坫。刺史兴,再拜。
cān jūn shì yǐn cì shǐ jiàng zì běi jiē, yì léi xǐ guàn shǒu xǐ jué, zì jì tán běi jiē shēng, yì jì shén jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí. cān jūn shì yǐn cì shǐ yì jì shén zuò qián, nán xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, nán xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, xī miàn guì dú zhù wén yuē:" gǎn zhāo gào yú jì shén: wéi shén bō shēng bǎi gǔ, shǒu zī bā zhèng, yòng ér bù kuì, gōng jì méng lí. gōng yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, zhī fèng jiù zhāng, bèi zī yì lǐ, yǐ hòu jì qì pèi shén zuò zhǔ, shàng xiǎng." qì, zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ yì pèi zuò jiǔ zūn suǒ, cì shǐ qǔ jué yú diàn, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí. cān jūn shì yǐn cì shǐ yì hòu jì shì zuò qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, xī xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī zuǒ, nán miàn guì dú zhù wén yuē:" gǎn zhāo gào yú hòu jì shì: yuán yǐ zhòng chūn, zhòng qiū. gōng xiū cháng lǐ, jiàn yú jì shén. wéi shén gōng xié jià sè, chǎn xiū nóng zhèng, yǔn zī cóng sì, yòng lǜ jiù zhāng. jǐn yǐ xī qí zī shèng shù pǐn, shì chén míng jiàn, zuò zhǔ pèi shén, shàng xiǎng." qì, zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ yì jì shén zuò qián, nán xiàng lì, yǐn fú shòu zuò rú shè tán zhī yí qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ jiàng zì běn jiē, huán běn wèi.
参军事引刺史降自北阶,诣罍洗盥手洗爵,自稷坛北阶升,诣稷神酒樽所,执樽者举幂,刺史酌醴齐。参军事引刺史诣稷神座前,南向跪奠爵,兴,少退,南向立。祝持版进於神座之右,西面跪读祝文曰:"敢昭告於稷神:惟神播生百穀,首兹八政,用而不匮,功济萌黎。恭以制币牺齐,粢盛庶品,祗奉旧章,备兹瘗礼,以后稷弃配神作主,尚飨。"讫,祝兴,刺史再拜,祝进跪奠版於神座,兴,还樽所。刺史拜讫,参军事引刺史诣配座酒樽所,刺史取爵於坫,执樽者举幂,刺史酌醴齐。参军事引刺史诣后稷氏座前,西向跪奠爵,兴,少退,西向立。祝持版进於神座之左,南面跪读祝文曰:"敢昭告於后稷氏:爰以仲春,(仲秋。)恭修常礼,荐於稷神。惟神功协稼穑,阐修农政,允兹从祀,用率旧章。谨以牺齐粢盛庶品,式陈明荐,作主配神,尚飨。"讫,祝兴,刺史再拜,祝进跪奠版於神座,兴,还樽所。刺史拜讫,参军事引刺史诣稷神座前,南向立,饮福受胙如社坛之仪讫,参军事引刺史降自本阶,还本位。
chū cì shǐ xiàn jiāng bì, zàn zhě yǐn yà xiàn yì léi xǐ guàn shǒu xǐ jué, shēng xiàn rú cì shǐ zhī yí. wéi bù dú zhù wén, bù shòu zuò. yà xiàn jiāng bì, zàn lǐ zhě yǐn zhōng xiàn yì léi xǐ guàn xǐ, shēng zhuó zhōng xiàn rú yà xiàn zhī yí qì, jiàng fù wèi.
初刺史献将毕,赞者引亚献诣罍洗盥手洗爵,升献如刺史之仪。(唯不读祝文,不受胙。)亚献将毕,赞礼者引终献诣罍洗盥洗,升酌终献如亚献之仪讫,降复位。
zhū zhù gè jìn shén zuò qián, guì chè dòu, xìng, hái zūn suǒ. zàn chàng zhě yuē:" cì zuò, zài bài." fēi yǐn fú shòu zuò zhě jiē zài bài. zàn chàng zhě yòu yuē:" zài bài." cì shǐ yǐ xià jiē zài bài.
诸祝各进神座前,跪彻豆,兴,还樽所。赞唱者曰:"赐胙,再拜。"非饮福受胙者皆再拜。赞唱者又曰:"再拜。"刺史以下皆再拜。
cān jūn shì shǎo jìn cì shǐ zhī zuǒ, xī miàn bái:" qǐng jiù wàng yì wèi." cān jūn shì yǐn cì shǐ jiù wàng yì wèi, nán xiàng lì. zhù yú shén qián qǔ bì jí xuè zhì yú kǎn, zàn chàng zhě yuē:" kě yì." kǎn dōng xī miàn gè èr rén tián tǔ. bàn kǎn, cān jūn shì jìn cì shǐ zuǒ bái:" lǐ bì." suì yǐn cì shǐ chū hái cì, zàn lǐ zhě yǐn jì guān yǐ xià cì chū. zhū zhù jí zhí zūn léi fěi zhě jiàng fù zhǎng shì wèi. zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhù yǐ xià jiē zài bài yǐ chū. qí zhù bǎn fán yú zhāi suǒ.
参军事少进刺史之左,西面白:"请就望瘗位。"参军事引刺史就望瘗位,南向立。祝於神前取币及血寘於埳,赞唱者曰:"可瘗。"埳东西面各二人窴土。半埳,参军事进刺史左白:"礼毕。"遂引刺史出还次,赞礼者引祭官以下次出。诸祝及执樽罍篚者降复掌事位。赞唱者曰:"再拜。"祝以下皆再拜以出。其祝版燔於斋所。
zhū zhōu shì diàn yú kǒng xuān fù xiàn shì diàn fù
诸州释奠於孔宣父(县释奠附)
qián xiǎng sān rì, cì shǐ xiàn zé xiàn lìng, xià fǎng cǐ. sàn zhāi yú bié qǐn èr rì, zhì zhāi yú tīng shì yī rì. yà xiàn yǐ xià yīng xiǎng zhī guān, sàn zhāi èr rì gè yú zhèng qǐn, zhì zhāi yī rì yú xiǎng suǒ. shàng zuǒ wèi yà xiàn, bó shì wèi zhōng xiàn. ruò cì shǐ shàng zuǒ yǒu gù, bìng yǐ cì chà shè bó shì yǒu gù, qǔ cān jūn yǐ shàng shè. xiàn chéng wèi yà xiàn, zhǔ bù jí wèi tōng wèi zhōng xiàn. xiàn lìng yǒu gù, bìng yǐ cì chà chōng dāng. xiàn quē zé chà bǐ xiàn jí zhōu guān tì chōng. qí rì, zhù jiào jí zhū xué shēng jiē qīng zhāi yú xué guǎn yī xiǔ.
前享三日,刺史(县则县令,下仿此。)散斋於别寝二日,致斋於厅事一日。亚献以下应享之官,散斋二日各於正寝,致斋一日於享所。(上佐为亚献,博士为终献。若刺史、上佐有故,并以次差摄;博士有故,取参军以上摄。县丞为亚献,主簿及尉通为终献。县令有故,并以次差充当。县阙则差比县及州官替充。)其日,助教及诸学生皆清斋於学馆一宿。
qián xiǎng èr rì, běn sī sǎo chú nèi wài. yòu wèi yì kǎn yú yuàn nèi táng zhī rén dì, fāng shēn qǔ zú róng wù, nán chū jiē. běn sī shè cì shǐ yǐ xià cì yú mén wài, suí dì zhī yí.
前享二日,本司扫除内外。又为瘗埳於院内堂之壬地,方深取足容物,南出阶。本司设刺史以下次於门外,随地之宜。
qián xiǎng yī rì bū hòu, běn sī shuài qí shǔ shǒu mén. běn sī shè sān xiàn wèi yú dōng jiē dōng nán, měi děng yì wèi, jù xī miàn shè zhǎng shì wèi yú sān xiàn dōng nán, xī miàn běi shàng. shè wàng yì wèi yú táng zhī dōng běi, dāng yì kǎn xī xiàng. shè zhù jiào wèi xiàn xué guān wèi, xià fǎng cǐ. yú xī jiē xī nán, dāng zhǎng shì wèi xué shēng wèi yú zhù jiào zhī hòu, jù dōng miàn běi shàng. shè zàn chàng zhě wèi yú sān xiàn xī nán, xī miàn běi shàng. yòu shè zàn chàng zhě wèi yú yì kǎn dōng běi, nán xiàng dōng shàng. shè sān xiàn mén wài wèi yú dào dōng, měi děng yì wèi, jù xī miàn zhǎng shì wèi yú zhōng xiàn zhī hòu, běi shàng. jì qì zhī shù yǔ jì shè tóng. zhǎng shì zhě yǐ zūn diàn shēng shè yú táng shàng qián yíng xián, běi xiàng xiān shèng zhī zūn zài xī, xiān shī zhī zūn zài dōng, jù xī shàng, jiē jiā sháo mì xiān shèng jué yī, pèi zuò jué sì, gè zhì yú diàn. shè bì fěi yú zūn suǒ. shè xǐ zhí dōng róng, nán běi yǐ táng shēn léi shuǐ zài xǐ dōng, jiā sháo mì fěi zài xǐ xī, nán sì, shí jué sān jīn èr yú fěi, jiā mì zhí zūn léi xǐ fěi zhě gè wèi yú zūn léi xǐ fěi zhī hòu.
前享一日晡后,本司帅其属守门。本司设三献位於东阶东南,每等异位,俱西面;设掌事位於三献东南,西面北上。设望瘗位於堂之东北,当瘗埳西向。设助教位(县学官位,下仿此。)於西阶西南,当掌事位;学生位於助教之后,俱东面北上。设赞唱者位於三献西南,西面北上。又设赞唱者位於瘗埳东北,南向东上。设三献门外位於道东,每等异位,俱西面;掌事位於终献之后,北上。祭器之数与祭社同。掌事者以樽坫升设於堂上前楹閒,北向;先圣之樽在西,先师之樽在东,俱西上,皆加勺幂;先圣爵一,配座爵四,各置於坫。设币篚於樽所。设洗直东荣,南北以堂深;罍水在洗东,加勺幂;篚在洗西,南肆,实爵三巾二於篚,加幂;执樽罍洗篚者各位於樽罍洗篚之后。
xiǎng rì wèi míng, pēng shēng yú chú. sù xìng, zhǎng zhuàn zhě shí jì qì. qí shí yǔ jì shè tóng. běn sī shuài zhǎng shì zhě shè xiān shèng shén zuò yú táng shàng xī yíng xián, dōng xiàng, shè xiān shī shén xí yú xiān shèng shén zuò dōng běi, nán xiàng, xí jiē yǐ guǎn.
享日未明,烹牲於厨。夙兴,掌馔者实祭器。(其实与祭社同。)本司帅掌事者设先圣神座於堂上西楹閒,东向,设先师神席於先圣神座东北,南向,席皆以莞。
zhì míng, zhū xiǎng guān gè fú jì fú, zhù jiào rú fú, xué shēng qīng jīn fú. běn sī shuài zhǎng shì zhě rù shí zūn léi jí bì, měi zuò zūn èr, yī shí xuán jiǔ wèi shàng, yī shí lǐ qí cì zhī. lǐ shén zhī bì yòng bái, gè zhǎng zhàng bā chǐ. zhù bǎn gè zhì yú diàn. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. zhù èr rén yǔ zhí zūn léi fěi zhě rù lì yú tíng, chóng xíng, běi miàn xī shàng. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhù yǐ xià jiē zài bài. zhí zūn léi fěi zhě gè jiù wèi. zhù shēng zì dōng jiē, xíng sǎo chú qì, jiàng zì dōng jiē, gè hái zhāi suǒ.
质明,诸享官各服祭服,助教儒服,学生青衿服。本司帅掌事者入实樽罍及币,(每座樽二,一实玄酒为上,一实醴齐次之。礼神之币用白,各长丈八尺。)祝版各置於坫。赞唱者先入就位。祝二人与执樽罍篚者入立於庭,重行,北面西上。立定,赞唱者曰:"再拜。"祝以下皆再拜。执樽罍篚者各就位。祝升自东阶,行扫除讫,降自东阶,各还斋所。
cì shǐ jiāng zhì, zàn lǐ zhě yǐn xiǎng guān yǐ xià jù jiù mén wài wèi, zhù jiào xué shēng bìng rù jiù mén nèi wèi. cì shǐ zhì, cān jūn shì yǐn zhī cì. xiàn lìng, zàn lǐ zhě yǐn, xià fǎng cǐ. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. zhù rù shēng zì dōng jiē, gè lì yú zūn hòu. cì shǐ tíng yú cì shǎo qǐng, fú jì fú chū cì, cān jūn shì yǐn cì shǐ rù jiù wèi, xī xiàng lì, cān jūn shì tuì lì yú zuǒ. zàn lǐ zhě yǐn xiǎng guān yǐ xià cì rù jiù wèi. fán dǎo yǐn zhě měi qū yī qūn xún. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." cì shǐ yǐ xià jiē zài bài.
刺史将至,赞礼者引享官以下俱就门外位,助教、学生并入就门内位。刺史至,参军事引之次。(县令,赞礼者引,下仿此。)赞唱者先入就位。祝入升自东阶,各立於樽后。刺史停於次少顷,服祭服出次,参军事引刺史入就位,西向立,参军事退立於左。赞礼者引享官以下次入就位。(凡导引者每曲一逡巡。)立定,赞唱者曰:"再拜。"刺史以下皆再拜。
cān jūn shì shǎo jìn cì shǐ zhī zuǒ, běi miàn bái:" qǐng xíng shì." tuì fù wèi. zhù jù guì qǔ bì yú fěi, xìng, gè lì yú zūn suǒ. fán qǔ wù zhě jiē guì fǔ fú ér qǔ yǐ xìng diàn wù zé guì diàn qì, fǔ fú ér hòu xìng. běn sī shuài zhí zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú mén wài. cān jūn shì yǐn cì shǐ shēng zì dōng jiē, jìn xiān shèng shén zuò qián, xī xiàng lì zhù yǐ bì běi xiàng shòu, cì shǐ shòu bì, cān jūn shì yǐn cì shǐ jìn, xī xiàng guì diàn yú xiān shèng shén zuò qián, xìng, shǎo tuì, xī xiàng zài bài. qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ dāng xiān shī shén zuò qián, běi xiàng lì zhù yòu yǐ bì xī xiàng shòu, cì shǐ shòu bì, cān jūn shì yǐn cì shǐ jìn, běi xiàng guì diàn yú xiān shī shén zuò, xìng, shǎo tuì, běi xiàng zài bài. cān jūn shì yǐn cì shǐ jiàng fù wèi.
参军事少进刺史之左,北面白:"请行事。"退复位。祝俱跪取币於篚,兴,各立於樽所。(凡取物者皆跪俯伏而取以兴;奠物则跪奠讫,俯伏而后兴。)本司帅执馔者奉馔陈於门外。参军事引刺史升自东阶,进先圣神座前,西向立;祝以币北向授,刺史受币,参军事引刺史进,西向跪奠於先圣神座前,兴,少退,西向再拜。讫,参军事引刺史当先师神座前,北向立;祝又以币西向授,刺史受币,参军事引刺史进,北向跪奠於先师神座,兴,少退,北向再拜。参军事引刺史降复位。
běn sī yǐn zhuàn rù, shēng zì dōng jiē, zhù yíng yǐn yú jiē shàng, gè shè yú shén zuò qián. biān dòu, gài mì xiān chè nǎi shēng guǐ fǔ jì diàn, què qí gài yú xià. biān jū yòu, dòu jū zuǒ, guǐ fǔ jū qí xián. yáng shǐ èr zǔ héng ér zhòng yú yòu, là tè chén yú zuǒ. shè qì, běn sī yǔ zhí zhuàn zhě jiàng chū, zhù hái zūn suǒ.
本司引馔入,升自东阶,祝迎引於阶上,各设於神座前。(笾豆,盖幂先彻乃升;簋簠既奠,卻其盖於下。笾居右,豆居左,簋簠居其閒。羊豕二俎横而重於右,腊特陈於左。)设讫,本司与执馔者降出,祝还樽所。
cān jūn shì yǐn cì shǐ yì léi xǐ, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhí xǐ zhě guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ, cì shǐ guàn shǒu, zhí fěi zhě guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, cì shǐ shuì shǒu qì, zhí fěi zhě shòu jīn, guì diàn yú fěi suì qǔ jué xìng yǐ jìn, cì shǐ shòu jué, zhí léi zhě zhuó shuǐ, cì shǐ xǐ jué, zhí fěi zhě yòu guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, cì shǐ shì jué qì, shòu jīn, guì diàn yú fěi, fèng pán zhě guì diàn pán, xìng. cān jūn shì yǐn cì shǐ shēng zì dōng jiē, yì xiān shèng jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí. cān jūn shì yǐn cì shǐ yì xiān shèng shén zuò qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, xī xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, běi miàn guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi cì shǐ xiàn lìng, xià fǎng cǐ. jù guān xìng míng gǎn zhāo gào yú xiān shèng kǒng xuān fù: wéi fū zǐ gù tiān yōu zòng, dàn jiàng shēng zhī, jīng wěi lǐ yuè, chǎn yáng wén jiào, yú liè yí fēng, qiān zǎi shì yǎng, bǐ zī mò xué, yī rén yóu yì. jǐn yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, zhī fèng jiù zhāng, shì chén míng jiàn, yǐ xiān shī yán zi pèi, shàng xiǎng." zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ.
参军事引刺史诣罍洗,执罍者酌水,执洗者跪取盘,兴,承水,刺史盥手,执篚者跪取巾於篚,兴,进,刺史帨手讫,执篚者受巾,跪奠於篚;遂取爵兴以进,刺史受爵,执罍者酌水,刺史洗爵,执篚者又跪取巾於篚,兴,进,刺史拭爵讫,受巾,跪奠於篚,奉盘者跪奠盘,兴。参军事引刺史升自东阶,诣先圣酒樽所,执樽者举幂,刺史酌醴齐。参军事引刺史诣先圣神座前,西向跪奠爵,兴,少退,西向立。祝持版进於神座之右,北面跪读祝文曰:"维某年岁次月朔日,子刺史(县令,下仿此。)具官姓名敢昭告於先圣孔宣父:惟夫子固天攸纵,诞降生知,经纬礼乐,阐扬文教,馀烈遗风,千载是仰,俾兹末学,依仁游艺。谨以制币牺齐,粢盛庶品,祗奉旧章,式陈明荐,以先师颜子配,尚飨。"祝兴,刺史再拜,祝进跪奠版於神座,兴,还樽所。
cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ, yì xiān shī jiǔ zūn suǒ, qǔ jué yú diàn, zhí zūn zhě jǔ mì, cì shǐ zhuó lǐ qí. cān jūn shì yǐn cì shǐ yì xiān shī shén zuò qián, běi xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, běi xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī zuǒ, xī xiàng guì dú zhù wén yuē:" gǎn zhāo gào yú xiān shī yán zi: yuán yǐ zhòng chūn, zhòng qiū. lǜ zūn gù shí, jìng xiū shì diàn yú xiān shèng kǒng xuān fù, wéi zi shù jī jù tǐ, dé guān sì kē, fú dào shèng mén, shí zhēn kǔn ào. jǐn yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, shì chén míng xiàn, cóng sì pèi shén, shàng xiǎng." zhù xìng, cì shǐ zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ.
刺史拜讫,参军事引刺史,诣先师酒樽所,取爵於坫,执樽者举幂,刺史酌醴齐。参军事引刺史诣先师神座前,北向跪奠爵,兴,少退,北向立。祝持版进於神座之左,西向跪读祝文曰:"敢昭告於先师颜子:爰以仲春,(仲秋。)率遵故实,敬修释奠於先圣孔宣父,惟子庶几具体,德冠四科,服道圣门,实臻壸奥。谨以制币牺齐,粢盛庶品,式陈明献,从祀配神,尚飨。"祝兴,刺史再拜,祝进跪奠版於神座,兴,还樽所。
cì shǐ bài qì, cān jūn shì yǐn cì shǐ yì dōng xù, xī xiàng lì. zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ, hé zhì yī jué, yī zhù chí jué jìn cì shǐ zhī zuǒ, běi miàn lì. cì shǐ zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, fǔ fú, xìng. zhù gè shuài zhí zhuàn zhě jìn zǔ, guì jiǎn xiān shèng shén zuò qián zuò ròu, gè qǔ qián jiǎo dì èr gǔ. gòng zhì yī zǔ shàng. yòu yǐ biān qǔ jì shǔ fàn, gòng zhì yī biān. xìng, zhù xiān yǐ fàn jìn, cì shǐ shòu yǐ shòu zhí zhuàn zhě, yòu yǐ zǔ jìn, cì shǐ shòu yǐ shòu zhí zhuàn zhě. cì shǐ guì qǔ jué, suì yǐn zú jué, zhù jìn shòu jué, fù yú diàn. cì shǐ xìng, zài bài, cān jūn shì yǐn cì shǐ jiàng fù wèi.
刺史拜讫,参军事引刺史诣东序,西向立。祝各以爵酌福酒,合置一爵,一祝持爵进刺史之左,北面立。刺史再拜受爵,跪祭酒,啐酒,奠爵,俯伏,兴。祝各帅执馔者进俎,跪减先圣神座前胙肉,(各取前脚第二骨。)共置一俎上。又以笾取稷黍饭,共置一笾。兴,祝先以饭进,刺史受以授执馔者,又以俎进,刺史受以授执馔者。刺史跪取爵,遂饮卒爵,祝进受爵,复於坫。刺史兴,再拜,参军事引刺史降复位。
chū cì shǐ xiàn jiāng bì, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, shēng xiàn yǐn fú rú cì shǐ zhī yí. wéi bù dú zhù wén, yì bù shòu zuò. qì, jiàng fù wèi. chū yà xiàn jiāng bì, zàn lǐ zhě yǐn zhōng xiàn yì léi xǐ guàn xǐ, shēng xiàn yǐn fú rú yà xiàn zhī yí. qì, fù wèi. zì cǐ xià zhì fán zhù bǎn, rú jì shè yí, wéi zhù qǔ bì jiàng xī jiē wèi yì.
初刺史献将毕,赞礼者引亚献诣罍洗,盥手洗爵,升献饮福如刺史之仪。(唯不读祝文,亦不受胙。)讫,降复位。初亚献将毕,赞礼者引终献诣罍洗盥洗,升献饮福如亚献之仪。讫,复位。(自此下至燔祝版,如祭社仪,唯祝取币降西阶为异。)
zhōu xué shēng shù xiū
州学生束脩
shù bó yī fěi, yī pǐ jiǔ yī hú, èr dòu pú yī àn, wǔ tǐng. xiàn lǐ tóng.
(束帛一篚,一疋;酒一壶,二斗;脯一案,五脡。县礼同。)
qí rì píng míng, xué shēng qīng jīn fú zhì xué mén, bó shì gōng fú ruò rú fú lì yú xué táng dōng jiē shàng, xī miàn. zàn lǐ zhě yǐn xué shēng lì yú mén dōng, xī miàn. bù zì tóng yú bīn kè. chén shù bó fěi jiǔ hú pú àn yú xué shēng xī nán, dāng mén běi xiàng, chóng xíng xī shàng. jiāng mìng zhě chū, lì yú mén xī, dōng miàn bái:" gǎn qǐng xíng shì." xué shēng shǎo jìn yuē:" mǒu fāng shòu yè yú xiān shēng, gǎn qǐng jiàn." jiāng mìng zhě rù gào. bó shì yuē:" mǒu yě bù dé, qǐng zi wú rǔ." jiāng mìng zhě chū gào. xué shēng yuē:" mǒu bù gǎn wéi yí, gǎn gù yǐ qǐng." jiāng mìng zhě rù gào. bó shì yuē:" qǐng zi jiù wèi, mǒu gǎn jiàn." jiāng mìng zhě chū gào. xué shēng yuē:" mǒu bù gǎn yǐ shì bīn kè, qǐng zhōng cì jiàn." jiāng mìng zhě rù gào. bó shì yuē:" mǒu cí bù dé mìng, gǎn bù cóng." jiāng mìng zhě chū gào. zhí fěi zhě yǐ fěi dōng miàn shòu xué shēng. bó shì jiàng qí yú dōng jiē xià, xī miàn. zàn lǐ zhě yǐn xué shēng, zhí jiǔ pú zhě cóng zhī. xué shēng rù mén ér zuǒ, lì yú xī jiē zhī nán, dōng miàn. zhí jiǔ pú zhě lì yú xué shēng xī nán, dōng miàn běi shàng. xué shēng guì diàn fěi, zài bài. bó shì dá bài, xué shēng huán bì, suì jìn, guì qǔ fěi. zàn lǐ zhě yǐn xué shēng jìn bó shì qián, dōng miàn shòu bì, zhí jiǔ pú zhě cóng diàn yú bó shì qián. bó shì shòu bì, zàn zhě qǔ jiǔ pú bì yǐ dōng. zhí jiǔ pú zhě chū. zàn lǐ zhě yǐn xué shēng lì yú jiē xián jìn nán, běi miàn zài bài qì, yǐn chū.
其日平明,学生青衿服至学门,博士公服若儒服立於学堂东阶上,西面。赞礼者引学生立於门东,西面。(不自同於宾客。)陈束帛篚、酒壶、脯案於学生西南,当门北向,重行西上。将命者出,立於门西,东面白:"敢请行事。"学生少进曰:"某方受业於先生,敢请见。"将命者入告。博士曰:"某也不德,请子无辱。"将命者出告。学生曰:"某不敢为仪,敢固以请。"将命者入告。博士曰:"请子就位,某敢见。"将命者出告。学生曰:"某不敢以视宾客,请终赐见。"将命者入告。博士曰:"某辞不得命,敢不从。"将命者出告。执篚者以篚东面授学生。博士降俟於东阶下,西面。赞礼者引学生,执酒脯者从之。学生入门而左,立於西阶之南,东面。执酒脯者立於学生西南,东面北上。学生跪奠篚,再拜。博士答拜,学生还避,遂进,跪取篚。赞礼者引学生进博士前,东面授币,执酒脯者从奠於博士前。博士受币,赞者取酒脯币以东。执酒脯者出。赞礼者引学生立於阶閒近南,北面再拜讫,引出。
zhū lǐ jì shè jì
诸里祭社稷
qián yī rì, shè zhèng jí zhū shè rén yīng jì zhě gè qīng zhāi yī rì yú jiā zhèng qǐn. zhèng qǐn zhě, wèi rén jiā qián táng dài bīn zhī suǒ. yīng shè zhuàn zhī jiā xiān xiū zhì shén shù zhī xià. yòu wèi yì kǎn yú shén shù zhī běi, fāng shēn qǔ zú róng wù. zhǎng shì zhě shè shè zhèng wèi yú jì zuò xī běi shí bù suǒ, dōng miàn zhū shè rén wèi yú qí hòu, dōng miàn nán shàng. shè zhù fèng xuè dòu wèi yú yì kǎn zhī běi, nán xiàng. jì qì zhī shù, měi zuò zūn jiǔ èr bìng sháo yī, yǐ jīn fù zhī, zǔ yī, biān èr, dòu èr, jué èr, guǐ èr, fǔ èr. wú lǐ qì zhě, liàng yǐ yú qì chōng zhī.
前一日,社正及诸社人应祭者各清斋一日於家正寝。(正寝者,谓人家前堂待宾之所。)应设馔之家先修治神树之下。又为瘗埳於神树之北,方深取足容物。掌事者设社正位於稷座西北十步所,东面;诸社人位於其后,东面南上。设祝奉血豆位於瘗埳之北,南向。祭器之数,每座樽酒二并勺一,以巾覆之,俎一,笾二,豆二,爵二,簋二,簠二。(无礼器者,量以馀器充之。)
jì rì wèi míng, pēng shēng yú chú. wéi yǐ tè shǐ, zhù yǐ dòu qǔ shēng xuè, zhì yú zhuàn suǒ. sù xìng, zhǎng zhuàn zhě shí jì qì. shēng tǐ zài yòu pàng, zhé jié rú zhōu xiàn zhì, fēn zài èr zǔ. qí zūn, yī shí xuán jiǔ wèi shàng, yī shí qīng jiǔ cì zhī. biān shí zǎo lì, dòu shí zū hǎi, guǐ shí jì shǔ, fǔ shí dào liáng. zhǎng shì zhě yǐ xí rù, shè shén zhī xí shè yú shén shù xià, jì shén zhī xí shè yú shén shù xī, jù běi xiàng.
祭日未明,烹牲於厨。(唯以特豕,祝以豆取牲血,置於馔所。)夙兴,掌馔者实祭器。(牲体载右胖,折节如州县制,分载二俎。其樽,一实玄酒为上,一实清酒次之。笾实枣栗,豆实菹醢,簋实稷黍,簠实稻粱。)掌事者以席入,社神之席设於神树下,稷神之席设於神树西,俱北向。
zhì míng, shè zhèng yǐ xià gè fú qí fú. zhǎng shì zhě yǐ guàn shuǐ qì rù, shè yú shén shù běi shí bù suǒ, jiā sháo jīn èr jué yī yú qí xià, shèng yǐ xiāng. yòu yǐ jiǔ zūn rù, shè yú shén shù běi jìn xī, shè shén zhī zūn zài dōng, jì shén zhī zūn zài xī, jù dōng shàng nán xiàng, zhì jué èr jí zhù bǎn yú zūn xià. zhí zūn zhě lì yú zūn hòu. zhǎng shì zhě rù shí zūn jiǔ qì, zhù jí zhí zūn zhě qí zhù yǐ shè rén yǒu xué shí zhě chōng zhī. rù dāng shè shén běi, nán xiàng, yǐ dōng wèi shàng, jiē zài bài. zhí jiǔ zūn zhě jiù zūn hòu lì, qí zhí guàn zhě jiù guàn qì hòu lì.
质明,社正以下各服其服。掌事者以盥水器入,设於神树北十步所,加勺巾二爵一於其下,盛以箱。又以酒樽入,设於神树北近西,社神之樽在东,稷神之樽在西,俱东上南向,(置爵二及祝版於樽下。)执樽者立於樽后。掌事者入实樽酒讫,祝及执樽者(其祝以社人有学识者充之。)入当社神北,南向,以东为上,皆再拜。执酒樽者就樽后立,其执盥者就盥器后立。
zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yǐ xià jù jiù wèi, lì dìng, zàn lǐ zhě zàn zài bài, shè zhèng yǐ xià jiē zài bài, zhù yì zūn suǒ. zàn lǐ zhě zàn zài bài, shè zhèng yǐ xià jiē zài bài, zhǎng shì zhě yǐ zhuàn rù, gè shè yú shén zuò qián. zū hǎi jū qián zuǒ yòu xiāng, shǔ jì zài qí xián, zǔ jū qí wài. qì, zhǎng shì zhě chū.
赞礼者引社正以下俱就位,立定,赞礼者赞再拜,社正以下皆再拜,祝诣樽所。赞礼者赞再拜,社正以下皆再拜,掌事者以馔入,各设於神座前。(菹醢居前左右箱,黍稷在其閒,俎居其外。)讫,掌事者出。
zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yì guàn qì suǒ, zhí guàn zhě zhuó shuǐ, shè zhèng xǐ shǒu, qǔ jīn shì shǒu qì, xǐ jué, shì jué qì, zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yì shè shén jiǔ zūn suǒ, zhuó jiǔ qì, zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yì shè shén zuò qián, guì diàn jué yú zhuàn yòu, xìng, shǎo tuì, nán xiàng lì. zhù chí bǎn jìn shè shén zuò dōng, xī miàn guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi mǒu fāng cūn zé yún mǒu cūn, yǐ xià zhǔn cǐ. shè zhèng xìng míng hé shè ruò gān rén děng, gǎn zhāo gào yú shè shén: wéi shén zài yù lí yuán, zhǎng zī shù wù, shí shǔ zhòng chūn, zhòng qiū. rì wéi jí wù, jǐn lǜ cháng lǐ, gōng yòng tè shēng qīng zhuó, zī shèng shù pǐn, zhī jiàn yú shè shén, shàng xiǎng." zhù xìng, shè zhèng yǐ xià jí shè rén děng jù zài bài.
赞礼者引社正诣盥器所,执盥者酌水,社正洗手,取巾拭手讫,洗爵,拭爵讫,赞礼者引社正诣社神酒樽所,酌酒讫,赞礼者引社正诣社神座前,跪奠爵於馔右,兴,少退,南向立。祝持版进社神座东,西面跪读祝文曰:"维某年岁次月朔日,子某坊(村则云某村,以下准此。)社正姓名合社若干人等,敢昭告於社神:惟神载育黎元,长兹庶物,时属仲春,(仲秋。)日惟吉戊,谨率常礼,恭用特牲清酌,粢盛庶品,祗荐於社神,尚飨。"祝兴,社正以下及社人等俱再拜。
zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yì jì shén jiǔ zūn suǒ, qǔ jué zhuó jiǔ qì, zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng yì jì shén zhuàn qián, nán xiàng guì diàn jiǔ yú zhuàn yòu, xìng, shǎo tuì, nán xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú jì shén zuò xī, dōng xiàng guì dú zhù wén yuē:" ruò gān rén děng gǎn zhāo gào yú jì shén: wéi shén zhǔ zī bǎi gǔ, lì cǐ qún lí, jīn zhòng chūn jí wù, qiū yún zhòng qiū. jǐn lǜ cháng lǐ, gōng yǐ tè shēng qīng zhuó, zī shèng shù pǐn, zhī jiàn yú jì shén, shàng xiǎng." zhù xìng, shè zhèng yǐ xià jí shè rén jù zài bài.
赞礼者引社正诣稷神酒樽所,取爵酌酒讫,赞礼者引社正诣稷神馔前,南向跪奠酒於馔右,兴,少退,南向立。祝持版进於稷神座西,东向跪读祝文曰:"若干人等敢昭告於稷神:惟神主兹百穀,粒此群黎,今仲春吉戊,(秋云仲秋。)谨率常礼,恭以特牲清酌,粢盛庶品,祗荐於稷神,尚飨。"祝兴,社正以下及社人俱再拜。
zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng lì yú shè shén zuò qián, nán xiàng lì. zhù yǐ jué zhuó shè jì shén fú jiǔ, hé zhì yī jué, jìn shè zhèng zhī yòu, shè zhèng zài bài shòu jiǔ qì, guì jì jiǔ, suì yǐn zú jué, zhù shòu jué hái zūn suǒ, shè zhèng xìng, zài bài.
赞礼者引社正立於社神座前,南向立。祝以爵酌社稷神福酒,合置一爵,进社正之右,社正再拜受酒讫,跪祭酒,遂饮卒爵,祝受爵还樽所,社正兴,再拜。
zàn lǐ zhě yǐn shè zhèng huán běn wèi, lì dìng, zàn lǐ zhě zàn zài bài, shè zhèng jí shè rén jù zài bài. qì, zhù yǐ xuè zhì yú kǎn, kǎn dōng xī gè yī rén tián tǔ. bàn kǎn, zàn lǐ zhě shǎo qián, bái:" lǐ bì." suì yǐn shè zhèng děng chū. zhù yǔ zhí zūn zhě fù dāng shè shén wèi zài bài. qì, chū qí yú zhuàn, shè rén děng jù yú cǐ jùn, rú cháng huì zhī yí. qí zhù bǎn fán yú jì suǒ.
赞礼者引社正还本位,立定,赞礼者赞再拜,社正及社人俱再拜。讫,祝以血置於埳,埳东西各一人窴土。半埳,赞礼者少前,白:"礼毕。"遂引社正等出。祝与执樽者复当社神位再拜。讫,出其馀馔,社人等俱於此馂,如常会之仪。其祝版燔於祭所。
zhū tài zǐ miào shí xiǎng
诸太子庙时享
zhāi
斋
jiè jiāng
○戒将
xiǎng, yǒu sī bo rì rú bié yí. fán yīng xiǎng zhī guān, sàn zhāi èr rì, zhì zhāi yī rì, tài yuè gōng rén děng qīng zhāi, bìng rú bié yí.
享,有司卜日如别仪。凡应享之官,散斋二日,致斋一日,太乐工人等清斋,并如别仪。
chén shè
○陈设
qián xiǎng sān rì, yòu xiào qīng sǎo nèi wài, shǒu gōng shè xiǎng guān yǐ xià cì yú zhāi fāng zhī nèi.
前享三日,右校清扫内外,守宫设享官以下次於斋坊之内。
qián xiǎng èr rì, tài lè lìng shè xuān xuán zhī lè yú miào tíng rú shì. qián xiǎng yī rì, fèng lǐ shè xiǎng guān yǐ xià wèi yú dōng mén zhī nèi dào běi, zhí shì wèi yú dào nán, měi děng yì wèi, jù chóng xíng xī xiàng, yǐ běi wèi shàng. shè fèng lǐ wèi yú lè xuán dōng běi, zàn zhě yī rén zài nán, chà tuì, jù xī miàn. shè xié lǜ láng wèi yú miào táng zhī shàng qián yíng xián jìn xī, dōng xiàng. shè tài lè lìng wèi yú lè xuán zhī jiān, běi xiàng. shè mén wài wèi: xiǎng guān yǐ xià jiē yú dōng mén wài dào nán, měi děng yì wèi, běi xiàng xī shàng.
前享二日,太乐令设轩悬之乐於庙庭如式。前享一日,奉礼设享官以下位於东门之内道北,执事位於道南,每等异位,俱重行西向,以北为上。设奉礼位於乐悬东北,赞者一人在南,差退,俱西面。设协律郎位於庙堂之上前楹閒近西,东向。设太乐令位於乐悬之间,北向。设门外位:享官以下皆於东门外道南,每等异位,北向西上。
qián xiǎng yī rì, bū qián sān kè, miào lìng shuài fǔ shǐ zhāi láng yǐ zūn diàn léi xǐ fěi mì rù shè yú wèi, qí biān dòu xíng chén yú miào zuò zhī dōng, jiā yǐ jīn gài. biān dòu gè shí, sì, zǔ èr, zàn yī, guǐ fǔ gè èr, xiāo hāo diàn pán gè yī, léi xǐ gè yī. shè qì wù zhě jiē zhuó ér chén zhī. bū hòu sān kè, zàn yǐn yǐn bó shì yì chú xǐng shì zhuó gài, hái zhāi suǒ.
前享一日,晡前三刻,庙令帅府史斋郎以樽坫罍洗篚幂入设於位,其笾豆鉶陈於庙座之东,加以巾盖。(笾豆各十,四,俎二,瓒一,簋簠各二,萧蒿坫盘各一,罍洗各一。设器物者皆濯而陈之。)晡后三刻,赞引引博士诣厨省视濯溉,还斋所。
xiǎng rì wèi míng shí wǔ kè, tài guān lìng shuài zǎi rén yǐ luán dāo gē shēng, qǔ lǜ liáo gòng shí yī dòu, zhì yú zhuàn suǒ.
享日未明十五刻,太官令帅宰人以鸾刀割牲,取膟膋共实一豆,置於馔所。
chén guàn
○晨祼
xiǎng rì wèi míng sì kè, zhū xiǎng guān gè fú cháo fú, miào lìng liáng yùn lìng gè lǜ qí shǔ rù shí zūn léi, xī zūn shí yǐ lǐ qí, xiàng zūn shí yǐ àng qí, léi zūn shí yǐ qīng jiǔ. qí sān zūn zhī shàng zūn shí yǐ xuán jiǔ. jué qī sháo èr fěi yī, bìng shè xǐ yú táng xià. qí qì bìng yǐ wū qī. tài guān lìng shuài jìn zhuàn zhě shí zhū biān dòu guǐ fǔ.
享日未明四刻,诸享官各服朝服,庙令、良酝令各率其属入实樽罍,(牺樽实以醴齐,象樽实以盎齐,罍樽实以清酒。其三樽之上樽实以玄酒。爵七、勺二、篚一,并设洗於堂下。其器并以乌漆。)太官令帅进馔者实诸笾豆簋簠。
wèi míng sān kè, fèng lǐ shuài zàn zhě xiān rù jiù wèi. zàn yǐn yǐn bó shì gōng wéi lìng jí zhí zūn léi fěi mì zhě rù zì dōng mén, dāng jiē xián chóng xíng, běi miàn xī shàng. lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." zàn yǐn yǐn bó shì shēng táng shàng, gè jiù wèi. gōng wéi lìng kāi kǎn shì, chū shén zhǔ zhì yú zuò qì, hái zhí shì wèi.
未明三刻,奉礼帅赞者先入就位。赞引引博士、宫闱令及执樽罍篚幂者入自东门,当阶閒重行,北面西上。立定,奉礼曰:"再拜。"赞引引博士升堂上,各就位。宫闱令开埳室,出神主置於座讫,还执事位。
wèi míng èr kè, yè zhě yǐn xiǎng guān jù jiù dōng mén wài wèi. tài lè lìng yǐn gōng rén rù qì, zàn yǐn yǐn yà xiàn xiān rù jiù wèi, zài bài qì, xíng sǎo chú, fù wèi.
未明二刻,谒者引享官俱就东门外位。太乐令引工人入讫,赞引引亚献先入就位,再拜讫,行扫除,复位。
yè zhě yǐn xiǎng guān rù jiù wèi. lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." xiǎng guān děng zài bài qì, yè zhě jìn chū xiàn zhī zuǒ, bái:" yǒu sī jǐn jù, qǐng xíng shì." tuì fù wèi. xié lǜ láng fǔ fú, jǔ huī, gōng gǔ chù, zòu sù hé zhī lè, sān chéng, yǎn huī, jiá yǔ, lè zhǐ. fèng lǐ yuē:" zhòng guān zài bài." zhòng guān zài wèi zhě jiē zài bài.
谒者引享官入就位。立定,奉礼曰:"再拜。"享官等再拜讫,谒者进初献之左,白:"有司谨具,请行事。"退复位。协律郎俯伏,举麾,工鼓柷,奏肃和之乐,三成,偃麾,戛敔,乐止。奉礼曰:"众官再拜。"众官在位者皆再拜。
yè zhě yǐn chū xiàn yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ zàn qì, yè zhě yǐn chū xiàn shēng zì dōng jiē, yì
谒者引初献诣罍洗,盥手洗瓒讫,谒者引初献升自东阶,诣
kuì shí
○馈食
qǔ jué yǐn yǐ shòu zhāi láng xū jué, fǔ fú, xìng, zài bài qì, zàn yǐn yǐn fù wèi.
取爵饮以授斋郎虚爵,俯伏,兴,再拜讫,赞引引复位。
zàn yǐn yǐn yà xiàn yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, shēng táng yì zūn suǒ, zhuó jiǔ, rù diàn yú shén zuò qián, xìng, tuì hù wài, zài bài qì, shǎo tuì lì. zhāi láng zhuó jiǔ liǎng jué hé zhì yī jué, yà xiàn zài bài, guì shòu jué, cuì jiǔ, suì yǐn zú jué, yǐ jué shòu zhāi láng, fǔ fú, xìng, zài bài qì, yǐn fù wèi. cì yǐn zhōng xiàn rú yà xiàn zhī yí.
赞引引亚献诣罍洗,盥手洗爵,升堂诣樽所,酌酒,入奠於神座前,兴,退户外,再拜讫,少退立。斋郎酌酒两爵合置一爵,亚献再拜,跪受爵,啐酒,遂饮卒爵,以爵授斋郎,俯伏,兴,再拜讫,引复位。次引终献如亚献之仪。
yǐn fù wèi qì, fèng lǐ yuē:" cì zuò." zàn zhě yuē:" zài bài." yǐn fú jiǔ zhě bù bài. zòu sù hé zhī lè, yī chéng zhǐ. zàn zhě yuē:" zài bài." zài wèi zhě jiē zài bài qì, zàn yǐn jìn chū xiàn zhī zuǒ, bái:" lǐ bì." zàn yǐn gè yǐn xiǎng guān yǐ cì chū. zàn yǐn yǐn bó shì yǐ xià jù jiù zhí shì wèi. fèng lǐ yuē:" zài bài." bó shì yǐ xià jiē zài bài, yǐn chū. gōng wéi lìng nà shén zhǔ rú cháng yí. qí zhù bǎn fán yú zhāi fāng.
引复位讫,奉礼曰:"赐胙。"赞者曰:"再拜。"(饮福酒者不拜。)奏肃和之乐,一成止。赞者曰:"再拜。"在位者皆再拜讫,赞引进初献之左,白:"礼毕。"赞引各引享官以次出。赞引引博士以下俱就执事位。奉礼曰:"再拜。"博士以下皆再拜,引出。宫闱令纳神主如常仪。其祝版燔於斋坊。
sān pǐn yǐ shàng shí xiǎng qí miào sì pǐn wǔ pǐn liù pǐn yǐ xià fù
三品以上时享其庙(四品五品六品以下附)
qián xiǎng wǔ rì, shì yú miào mén zhī wài. zhǔ rén gōng fú lì yú mén dōng, xī miàn zhǎng shì zhě gè fú qí fú lì yú mén xī, dōng miàn běi shàng. shè shì xí yú niè xī yù wài, xī miàn. shì zhě kāi dú chū cè, jiān zhí zhī, dōng miàn shòu mìng yú zhǔ rén. zhǔ rén yuē:" xiào zēng sūn mǒu lái rì dīng hài zhī xiǎng yú miào, shàng xiǎng." dīng wèi bì hài yě, zhí jǔ yī rì yǐ yán zhī, zé jǐ hài xīn hài, gǒu yǒu hài yān kě yě. shì zhě yuē:" nuò." jìn jiù shì xí, xī miàn, yǐ dú jī cè, suì shù yuē:" jiǎ ěr tài shì yǒu cháng, xiào zēng sūn mǒu, lái rì dīng hài zhī xiǎng yú miào, shàng xiǎng." nǎi shì dú, zuò shì qì, xìng, jiàng xí, dōng miàn chēng:" zhàn yuē cóng." shì jí tuì ruò bù jí jí shì yuǎn rì, hái rú chū yí. zàn lǐ zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, gào lǐ bì, zhǎng shì zhě chè shì xí.
前享五日,筮於庙门之外。主人公服立於门东,西面;掌事者各服其服立於门西,东面北上。设筮席於闑西阈外,西面。筮者开韇出册,兼执之,东面受命於主人。主人曰:"孝曾孙某来日丁亥祗享於庙,尚飨。"(丁未必亥也,直举一日以言之,则己亥、辛亥,苟有亥焉可也。)筮者曰:"诺。"进就筮席,西面,以韇击册,遂述曰:"假尔太筮有常,孝曾孙某,来日丁亥祗享於庙,尚飨。"乃释韇,坐筮讫,兴,降席,东面称:"占曰从。"筮吉退;若不吉即筮远日,还如初仪。赞礼者进主人之左,告礼毕,掌事者彻筮席。
xiān xiǎng sān rì, zhǔ rén jí yà xiàn zhōng xiàn bìng zhí shì zhě, gè sàn zhāi èr rì yú zhèng qǐn, zhì zhāi yī rì yú miào suǒ. tóng guān liáo zuǒ zhī zhǎng wèi yà xiàn, qí cì wèi zhōng xiàn, wú zé qīn bīn wèi zhī. zǐ sūn jí fán rù miào zhě, gè yú qí jiā qīng zhāi, jiē yī xiǔ. sì pǐn wǔ pǐn yǐ shàng tóng. liù pǐn yǐ xià ruò yǒu miào zhě, rú wǔ pǐn yǐ shàng zhī yí. wú miào zhě shì yú zhèng qǐn zhī táng, zhǔ rén gōng fú lì yú táng shàng yíng xián jìn dōng, xī miàn. zhǎng shì zhě jìn xī, dōng miàn běi shàng. shè shì xí yú zhǔ rén zhī xī, shì zhě kāi dú chū cè jiān zhí zhī, dōng miàn shòu mìng yú zhǔ rén. zhǔ rén yuē" xiào sūn mǒu lái rì dīng hài chūn cí", qí yú bìng tóng wǔ pǐn yǐ shàng yí. yà xiàn zhōng xiàn qīn bīn wèi zhī.
先享三日,主人及亚献、终献并执事者,各散斋二日於正寝,致斋一日於庙所。(同官僚佐之长为亚献,其次为终献,无则亲宾为之。)子孙及凡入庙者,各於其家清斋,皆一宿。(四品五品以上同。六品以下若有庙者,如五品以上之仪。无庙者筮於正寝之堂,主人公服立於堂上楹閒近东,西面。掌事者近西,东面北上。设筮席於主人之西,筮者开韇出册兼执之,东面受命於主人。主人曰"孝孙某来日丁亥春祠",其馀并同五品以上仪。亚献终献亲宾为之。)
qián yī rì zhī xī, qīng sǎo nèi wài, zhǎng miào zhě zhěng fú shén wò. liù pǐn yǐ xià wú miào zhě, dàn qīng sǎo nèi wài. zàn lǐ zhě shè zhǔ rén zhī wèi yú dōng jiē dōng nán, xī miàn, yà xiàn zhōng xiàn wèi yú zhǔ rén dōng nán, zhǎng shì zhě wèi yú zhōng xiàn dōng nán, jù chóng xíng, xī xiàng běi shàng. shè zǐ sūn zhī wèi yú tíng, chóng xíng, běi miàn xī shàng. shè zàn chàng zhě wèi yú zhōng xiàn xī nán, xī miàn. yòu shè yà xiàn yǐ xià wèi yú mén wài zhī dōng, zhí shì zhě zài nán chà tuì, jù xī xiàng. shè shēng bǎng yú nán mén zhī wài, dāng mén běi miàn, yǐ xī wèi shàng zhǎng shēng zhě wèi yú shēng xī běi, dōng miàn zhū zhù wèi yú shēng hòu, jù běi xiàng shè yà xiàn shěng shēng wèi yú shēng qián jìn dōng, xī xiàng. shè jì qì zhī shù, měi shì zūn èr guǐ èr fǔ èr èr xíng èr zǔ sān biān dòu, yī pǐn èr pǐn gè shí, sān pǐn bā. sì pǐn wǔ pǐn gè liù. liù pǐn yǐ xià guǐ fǔ xíng zǔ gè yī, biān dòu gè èr. zhǎng shì zhě yǐ zūn rù shè qián yíng xià, gè yú shì hù liù pǐn yǐ xià wú miào zhě bù yán shì hù. zhī dōng, běi miàn xī shàng, jiē jiā sháo mì. shǒu zuò jué yī, yú zuò jiē jué sì, zhì yú diàn. sì pǐn wǔ pǐn liù pǐn yǐ xià jiē zhì yú zūn xià, jiā sháo mì. shè jì qì yú xù dōng, xī xiàng. měi zuò guǐ zài qián, fǔ cì zhī, cì zhī, xíng cì zhī, biān cì zhī, dòu cì zhī, zǔ zài hòu měi zuò yì zhī, jiē yǐ nán wèi shàng, qū chén ér xià. shè xǐ yú dōng jiē dōng nán, dōng xī dāng dōng liù, wǔ pǐn yǐ shàng tóng, liù pǐn yǐ xià dāng dōng róng, yú tóng. nán běi yǐ táng shēn léi shuǐ zài xǐ dōng, jiā sháo mì fěi zài xǐ xī, nán sì, shí jué sān jīn èr yú fěi, jiā mì fán qì wù jiē zhuó ér chén zhī. zhí zūn léi xǐ fěi zhě gè yú zūn léi xǐ fěi zhī hòu. zhǎng shēng zhě yǐ shēng jiù bǎng wèi. zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn rù, yì dōng jiē shēng táng, biàn shì dí zhuó yú shì zhuó, zhí zūn zhě jiē jǔ mì gào jié. qì, yǐn jiàng jiù shěng shēng wèi. yà xiàn shěng shēng, zhǎng shēng zhě qián, dōng miàn jǔ shǒu yuē:" tú." huán běn wèi. zhū zhù gè xún shēng yī zā, běi miàn jǔ shǒu yuē:" chōng." jù huán běn wèi. zhù yǐn zhǎng shēng zhě yǐ cì qiān shēng fù chú. zàn lǐ zhě yǐn zhōng xiàn yì chú, shěng dǐng huò, shì zhuó gài. yà xiàn yǐ xià měi shì qì, gè hái zhāi suǒ. zhí zhuàn zhě rù chè guǐ fǔ biān dòu zǔ xíng yǐ chū.
前一日之夕,清扫内外,掌庙者整拂神幄。(六品以下无庙者,但清扫内外。)赞礼者设主人之位於东阶东南,西面,亚献、终献位於主人东南,掌事者位於终献东南,俱重行,西向北上。设子孙之位於庭,重行,北面西上。设赞唱者位於终献西南,西面。又设亚献以下位於门外之东,执事者在南差退,俱西向。设牲榜於南门之外,当门北面,以西为上;掌牲者位於牲西北,东面;诸祝位於牲后,俱北向;设亚献省牲位於牲前近东,西向。设祭器之数,每室樽二、簋二、簠二、二、鉶二、俎三;笾豆,一品二品各十,三品八。(四品五品各六。六品以下簋簠鉶俎各一,笾豆各二。)掌事者以樽入设前楹下,各於室户(六品以下无庙者不言室户。)之东,北面西上,皆加勺幂。(首座爵一,馀座皆爵四,置於坫。四品、五品、六品以下皆置於樽下,加勺幂。)设祭器於序东,西向。每座簋在前,簠次之,次之,鉶次之,笾次之,豆次之,俎在后;每座异之,皆以南为上,屈陈而下。设洗於东阶东南,东西当东霤,(五品以上同,六品以下当东荣,馀同。)南北以堂深;罍水在洗东,加勺幂;篚在洗西,南肆,实爵三巾二於篚,加幂;(凡器物皆濯而陈之。)执樽罍洗篚者各於樽罍洗篚之后。掌牲者以牲就榜位。赞礼者引亚献入,诣东阶升堂,遍视涤濯(於视濯,执樽者皆举幂告洁。)讫,引降就省牲位。亚献省牲,掌牲者前,东面举手曰:"腯。"还本位。诸祝各循牲一匝,北面举手曰:"充。"俱还本位。祝引掌牲者以次牵牲付厨。赞礼者引终献诣厨,省鼎镬,视濯溉。(亚献以下每事讫,各还斋所。)执馔者入彻簋簠笾豆俎鉶以出。
xiǎng rì wèi míng, pēng shēng yú chú. sù xìng, zhǎng zhuàn zhě shí jì qì. shēng tǐ jiē zài yòu pàng. qián jiǎo sān jié, jié yī duàn, jiān bì nào jiē zài zhī hòu jiǎo sān jié, jié yī duàn, qù xià yī jié, zài shàng zhūn gē èr jié yòu qǔ zhèng jǐ tǐng jí héng jí duǎn lē zhèng lē dài lē gè èr gǔ yǐ bìng, yú jiē bù shè. guǐ shí jì shǔ, fǔ shí dào liáng, biān shí shí yán gān pú zǎo lì zhī shǔ, dòu shí hǎi jiàng jī jū zhī lèi. liù pǐn yǐ xià guǐ shí jì, fǔ shí shǔ, biān shí pú zǎo, dòu shí zū hǎi, yú tóng wǔ pǐn yǐ shàng. zhǔ rén yǐ xià gè fú qí fú, zhǎng shì zhě rù shí zūn léi, měi shì èr zūn, yī shí xuán jiǔ wèi shàng, yī shí lǐ qí cì zhī. zhù bǎn gè zhì yú diàn. sì pǐn wǔ pǐn liù pǐn yú zūn suǒ. zhū zhù yǔ yǎn rén sì pǐn wǔ pǐn wú yǎn rén, liù pǐn yǐ xià yú zhèng qǐn shì nèi. rù lì yú tíng, běi miàn xī shàng, lì dìng, jiē zài bài qì, shēng zì dōng jiē, yǐ cì chū shén zhǔ, gè zhì yú zuò. fū rén zhī zhǔ, yǎn rén fèng chū, jù bìng xí chù yòu. sì pǐn wǔ pǐn zhù bài qì, shēng, zhěng fú jǐ yán. liù pǐn yǐ xià zhù shè shén zuò yú zhèng qǐn shì nèi, zǔ zài xī, dōng xiàng, mí zài zǔ dōng běi, nán xiàng, jiē yǒu jǐ yán.
享日未明,烹牲於厨。夙兴,掌馔者实祭器。(牲体皆载右胖。前脚三节,节一段,肩臂臑皆载之;后脚三节,节一段,去下一节,载上肫胳二节;又取正脊、脡脊、横脊、短肋、正肋、代肋各二骨以并,馀皆不设。簋实稷黍,簠实稻粱,笾实石盐、乾脯、枣栗之属,豆实醢酱齑菹之类。六品以下簋实稷,簠实黍,笾实脯枣,豆实菹醢,馀同五品以上。)主人以下各服其服,掌事者入实樽罍,(每室二樽,一实玄酒为上,一实醴齐次之。)祝版各置於坫。(四品五品六品於樽所。)诸祝与奄人(四品五品无奄人,六品以下於正寝室内。)入立於庭,北面西上,立定,皆再拜讫,升自东阶,以次出神主,各置於座。(夫人之主,奄人奉出,俱并席处右。四品五品祝拜讫,升,整拂几筵。六品以下祝设神座於正寝室内,祖在西,东向,祢在祖东北,南向,皆有几筵。)
zhì míng, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià jí zǐ sūn jù jiù mén wài wèi. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. zhū zhù yǔ zhí zūn léi zhě rù lì yú tíng, běi miàn xī shàng. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhù yǐ xià jù zài bài, gè jiù wèi. zhǎng zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú mén wài. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén rù jiù wèi, yòu zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià jí zǐ sūn yǐ cì rù jiù wèi. lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jiē zài bài. zàn lǐ zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, bái:" qǐng xíng shì." tuì fù wèi. zhǎng zhuàn zhě yǐn zhuàn rù, shēng zì dōng jiē, zhū zhù yíng yǐn yú jiē shàng, gè shè yú shén zuò qián. biān jū yòu, dòu jū zuǒ, guǐ fǔ xíng jū qí xián, yáng shǐ èr zǔ héng chén zhòng yú yòu, là zǔ tè yú zuǒ. sì pǐn wǔ pǐn tóng. liù pǐn tè shēng zǔ héng yú qián. zhí lú tàn xiāo jì lǜ liáo zhě, gè cóng qí zǔ shēng, zhì yú shì hù wài zhī zuǒ. liù pǐn wú miào zé shè yú táng hù wài zhī zuǒ, yú tóng. qí xiāo jì gè zhì yú lú tàn xià, shī shè qì, zhǎng zhuàn yǐ xià jiàng chū. zhū zhù gè qǔ xiāo jì rǔ ér zhuān fǎn yú zhī, fán yú lú tàn, hái zūn suǒ.
质明,赞礼者引亚献以下及子孙俱就门外位。赞唱者先入就位。诸祝与执樽罍者入立於庭,北面西上。立定,赞唱者曰:"再拜。"祝以下俱再拜,各就位。掌馔者奉馔陈於门外。赞礼者引主人入就位,又赞礼者引亚献以下及子孙以次入就位。立定,赞唱者曰:"再拜。"主人以下皆再拜。赞礼者进主人之左,白:"请行事。"退复位。掌馔者引馔入,升自东阶,诸祝迎引於阶上,各设於神座前。(笾居右,豆居左,簋簠鉶居其閒,羊豕二俎横陈重於右,腊俎特於左。四品五品同。六品特牲俎横於前。)执炉炭、萧稷、膟膋者,各从其俎升,置於室户外之左。(六品无庙则设於堂户外之左,馀同。)其萧稷各置於炉炭下,施设讫,掌馔以下降出。诸祝各取萧稷擩(而专反)於脂,燔於炉炭,还樽所。
zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yì léi xǐ, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhí xǐ zhě guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ, zhǔ rén guàn shǒu, zhí fěi zhě guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, zhǔ rén shì shǒu, zhí fěi zhě shòu jīn, guì diàn yú fěi suì qǔ jué, xìng yǐ jìn, zhǔ rén shòu jué, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhǔ rén xǐ jué, zhí fěi zhě yòu guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, zhǔ rén shì jué qì, shòu jīn, guì diàn yú fěi, fèng pán zhě guì diàn pán, xìng. fán qǔ wù zhě, guì fǔ fú ér qǔ yǐ xìng, diàn wù zé diàn qì fǔ fú ér hòu xìng. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén zì dōng jiē shēng táng, yì mǒu zǔ jiǔ zūn suǒ, liù pǐn yǐ xià yì zǔ, xià fǎng cǐ. zhí zūn zhě jǔ mì, zhǔ rén zhuó jiǔ. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén jìn yì mǒu zǔ shén zuò qián, běi miàn guì diàn jué, xìng, chū hù běi miàn lì. sì pǐn wǔ pǐn tóng. liù pǐn yǐ xià xī xiàng diàn jué, xìng, shǎo tuì xī xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shì hù wài zhī yòu, dōng miàn sì pǐn wǔ pǐn tóng. liù pǐn yǐ xià zhù chí bǎn jìn zǔ zuò zhī yòu, běi miàn. guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi xiào zēng sūn mǒu guān fēng mǒu, wú fēng zhě dān chēng guān. liù pǐn yǐ xià chēng xiào sūn, yú tóng. wú guān zhě chēng míng. gǎn zhāo gào yú mǒu zǔ kǎo mǒu shì fēng zǔ bǐ mǒu yì fū rén mǒu shì: shí wéi zhòng chūn, xià yún zhòng xià, qiū yún zhòng qiū, dōng yún zhòng dōng. fú zēng yuǎn gǎn. jǐn yǐ róu máo gāng liè míng zī xiāng hé xiāng qí jiā shū jiā jiàn sì pǐn wǔ pǐn yún róu máo gāng liè jiā jiàn pǔ nào. liù pǐn yǐ xià wú róu máo, yú tóng wǔ pǐn. lǐ qí, gōng jiàn cí xiǎng chūn yún cí, xià yún yuè, qiū yún cháng, dōng yún zhēng. yú mǒu zǔ kǎo mǒu shì, fēng mǒu zǔ bǐ fū rén mǒu shì pèi, shàng xiǎng." zǔ kǎo jí sūn gè yī zūn bēi chēng hào. qí zhù wén, sì pǐn yǐ xià tóng. qì, xìng, zhǔ rén zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yǐ cì zhuó xiàn rú shàng yí. wéi bù guàn xǐ. qì, zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yì dōng xù, xī xiàng lì. sì pǐn wǔ pǐn tóng. liù pǐn yǐ xià yì xiān zǔ zuò qián jìn dōng, xī xiàng lì, yú tóng.
赞礼者引主人诣罍洗,执罍者酌水,执洗者跪取盘,兴,承水,主人盥手,执篚者跪取巾於篚,兴,进,主人拭手,执篚者受巾,跪奠於篚;遂取爵,兴以进,主人受爵,执罍者酌水,主人洗爵,执篚者又跪取巾於篚,兴,进,主人拭爵讫,受巾,跪奠於篚,奉盘者跪奠盘,兴。(凡取物者,跪俯伏而取以兴,奠物则奠讫俯伏而后兴。)赞礼者引主人自东阶升堂,诣某祖酒樽所,(六品以下诣祖,下仿此。)执樽者举幂,主人酌酒。赞礼者引主人进诣某祖神座前,北面跪奠爵,兴,出户北面立。(四品五品同。六品以下西向奠爵,兴,少退西向立。)祝持版进於室户外之右,东面(四品五品同。六品以下祝持版进祖座之右,北面。)跪读祝文曰:"维某年岁次月朔日,子孝曾孙某官封某,(无封者单称官。六品以下称孝孙,馀同。无官者称名。)敢昭告於某祖考某谥、封祖妣某邑夫人某氏:时惟仲春,(夏云仲夏,秋云仲秋,冬云仲冬。)伏增远感。谨以柔毛、刚鬛、明粢、芗合、芗萁、嘉蔬、嘉荐、(四品五品云柔毛、刚鬛、嘉荐、普淖。六品以下无柔毛,馀同五品。)醴齐,恭荐祠享(春云祠,夏云礿,秋云尝,冬云烝。)於某祖考某谥,封某祖妣夫人某氏配,尚飨。"(祖考及孙各依尊卑称号。其祝文,四品以下同。)讫,兴,主人再拜,祝进跪奠版於神座,兴,还樽所。赞礼者引主人以次酌献如上仪。(唯不盥洗。)讫,赞礼者引主人诣东序,西向立。(四品五品同。六品以下诣先祖座前近东,西向立,馀同。)
zhū zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ, hé zhì yī jué, yī zhù chí jué jìn zhǔ rén zhī zuǒ, běi xiàng lì. zhǔ rén zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, xìng. zhū zhù gè shuài zhí zhuàn zhě yǐ zǔ rù jiǎn shén qián zuò ròu, gòng zhì yī zǔ shàng yòu yǐ biān biàn qǔ jì shǔ fàn gòng zhì yī biān. zhù xiān yǐ fàn biān jìn, zhǔ rén shòu yǐ shòu zuǒ yòu zhù yòu yǐ zǔ cì shòu, zhǔ rén měi shòu yǐ shòu zuǒ yòu. qì, zhǔ rén guì qǔ jué, suì yǐn zú jué, zhù jìn shòu jué, fù yú diàn, sì pǐn wǔ pǐn liù pǐn fù yú zūn suǒ, xià fǎng cǐ. zhǔ rén xìng, zài bài. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén jiàng zì dōng jiē, huán běn wèi, xī xiàng lì.
诸祝各以爵酌福酒,合置一爵,一祝持爵进主人之左,北向立。主人再拜受爵,跪祭酒,啐酒,奠爵,兴。诸祝各帅执馔者以俎入减神前胙肉,共置一俎上;又以笾遍取稷黍饭共置一笾。祝先以饭笾进,主人受以授左右;祝又以俎次授,主人每受以授左右。讫,主人跪取爵,遂饮卒爵,祝进受爵,复於坫,(四品五品六品复於樽所,下仿此。)主人兴,再拜。赞礼者引主人降自东阶,还本位,西向立。
zhǔ rén xiàn jiāng bì, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, shēng zì dōng jiē, yì mǒu zǔ jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, yà xiàn zhuó qīng jiǔ. zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn jìn yì mǒu zǔ shén zuò qián, běi xiàng guì wǔ pǐn yǐ shàng tóng. liù pǐn yǐ xià yì xiān zǔ qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, zài bài. diàn jué, xìng, chū hù běi xiàng zài bài. zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ cì zhuó xiàn rú shàng yí qì, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yì dōng xù, xī xiàng lì. wǔ pǐn yǐ shàng tóng. liù pǐn yì zǔ zuò jìn dōng, xī xiàng lì. zhū zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ rú chū xiàn yí. wéi bù shòu zuò. yòu zàn lǐ zhě yǐn zhōng xiàn yì rú chū xiàn yí, qì, jiàng fù wèi.
主人献将毕,赞礼者引亚献诣罍洗,盥手洗爵,升自东阶,诣某祖酒樽所,执樽者举幂,亚献酌清酒。赞礼者引亚献进诣某祖神座前,北向跪(五品以上同。六品以下诣先祖前,西向跪奠爵,兴,少退,再拜。)奠爵,兴,出户北向再拜。赞礼者引亚献以次酌献如上仪讫,赞礼者引亚献诣东序,西向立。(五品以上同。六品诣祖座近东,西向立。)诸祝各以爵酌福酒如初献仪。(唯不受胙。)又赞礼者引终献亦如初献仪,讫,降复位。
zhū zhù jiē jìn shén zuò qián, guì chè dòu, xìng, hái zūn suǒ. chè zhě, biān dòu gè yī shǎo yí yú gù chù. zàn chàng zhě yuē:" zài bài." fēi yǐn fú shòu zuò zhě jiē zài bài. zàn chàng zhě yòu yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jiē zài bài. zàn lǐ zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, bái:" lǐ bì." suì yǐn zhǔ rén chū, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià chū, zǐ sūn yǐ cì chū. zhū zhù jí zhí zūn léi fěi zhě jù fù zhí shì wèi, lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhū zhù yǐ xià jiē zài bài. zhí zūn léi fěi zhě chū. zhū zhù yǔ yǎn rén dú shén zhǔ nà yú kǎn shì rú cháng yí qì, zhù bǎn fén yú zhāi suǒ. sì pǐn wǔ pǐn yǐ xià wú dú shén zhǔ.
诸祝皆进神座前,跪彻豆,兴,还樽所。(彻者,笾豆各一少移於故处。)赞唱者曰:"再拜。"非饮福受胙者皆再拜。赞唱者又曰:"再拜。"主人以下皆再拜。赞礼者进主人之左,白:"礼毕。"遂引主人出,赞礼者引亚献以下出,子孙以次出。诸祝及执樽罍篚者俱复执事位,立定,赞唱者曰:"再拜。"诸祝以下皆再拜。执樽罍篚者出。诸祝与奄人椟神主纳於埳室如常仪讫,祝版焚於斋所。(四品五品以下无椟神主。)
bāo shèng hóu sì kǒng xuān fù miào jí wáng gōng yǐ xià jiē yòng cǐ lǐ, wéi zhù wén bié.
褒圣侯祀孔宣父庙及王公以下皆用此礼,唯祝文别。
sān pǐn yǐ shàng xiá xiǎng qí miào dì xiǎng fù
三品以上祫享其庙(禘享附)
qián xiǎng wǔ rì shì yú miào mén zhī wài. zhāi jí shè wèi shēng bǎng jì qì shěng shēng jiē rú shí xiǎng zhī yí. zhǎng shì zhě yǐ zūn diàn rù shè yú miào táng shàng, jiē yú shén zuò zuǒ. zhāo zuò zhī zūn zài qián yíng xián, běi xiàng, shǐ zǔ jí mù zuò zhī zūn zài hù wài, nán xiàng, jù yǐ jìn shén wèi shàng, jiē jiā sháo mì. ruò shǐ zǔ zài zēng zǔ yǐ xià, zé shè zūn yī qīn miào zhī shì, qí shǒu zuò jué yī, yú zuò jué sì, gè zhì yú diàn. dì xiǎng, qí wèi huǐ miào zhī zūn diàn yú qián yíng xià, gè yú shì hù zhī dōng, jiē běi xiàng xī shàng. shè jì qì yú xù dōng, xī xiàng. měi zuò guǐ zài qián, fǔ cì zhī, cì zhī, xíng cì zhī, biān cì zhī, dòu cì zhī, zǔ zài hòu měi zuò yì zhī, jiē yǐ nán wèi shàng, qū chén ér xià. shè xǐ yú dōng jiē dōng nán, dōng xī dāng dōng liù, nán běi yǐ táng shēn léi shuǐ zài xǐ dōng, jiā sháo mì fěi zài xǐ xī, nán sì, shí jué sān jīn èr yú fěi, jiā mì fán qì jiē zhuó ér chén zhī. zhí zūn léi fěi mì zhě gè wèi yú zūn léi fěi mì zhī hòu.
前享五日筮於庙门之外。斋及设位、牲榜、祭器、省牲皆如时享之仪。掌事者以樽坫入设於庙堂上,皆於神座左。昭座之樽在前楹閒,北向,始祖及穆座之樽在户外,南向,俱以近神为上,皆加勺幂。(若始祖在曾祖以下,则设樽依亲庙之式,其首座爵一,馀座爵四,各置於坫。禘享,其未毁庙之樽坫於前楹下,各於室户之东,皆北向西上。)设祭器於序东,西向。每座簋在前,簠次之,次之,鉶次之,笾次之,豆次之,俎在后;每座异之,皆以南为上,屈陈而下。设洗於东阶东南,东西当东霤,南北以堂深;罍水在洗东,加勺幂;篚在洗西,南肆,实爵三巾二於篚,加幂;(凡器皆濯而陈之。)执樽罍篚幂者各位於樽罍篚幂之后。
xiǎng rì wèi míng, pēng shēng yú chú. sù xìng, zhǎng zhuàn zhě shí jì qì. shēng tǐ zhé jié suǒ zài jí zhū jì qì suǒ shí rú shí xiǎng. zhǎng miào zhě shè shén zuò yú miào táng zhī shàng, zì xī xù yǐ dōng. shǐ zǔ zuò yú xī xù, dōng xiàng. zhāo zuò yú shǐ zǔ zuò dōng běi, nán xiàng mù zuò yú dōng nán, běi xiàng: jù xī shàng. ruò shǐ fēng zhě réng zài zēng zǔ yǐ xià, zé kōng dōng miàn zhī zuò, yī zhāo mù nán běi shè zhī. měi zuò jiē yǒu píng fēng jǐ xí, shè fū dú rú shì. dì yòu shè wèi huǐ miào zhǔ gè yú qí shì, rú shí xiǎng. zhǔ rén yǐ xià gè fú qí fú. zhǎng shì zhě rù shí zūn léi. měi shì sì zūn: yī shí lǐ qí wèi shàng, yī shí àng qí cì zhī, xuán jiǔ gè shí yú shàng zūn. shè xuán jiǔ zhě, zhòng gǔ, chén ér bù zhuó. zhù bǎn gè zhì yú diàn. zhū zhù yǔ yǎn zhě rù lì yú tíng, běi miàn xī shàng zhǎng shì zhě chí yāo yú cóng rù, lì yú dōng jiē xià, xī miàn běi shàng. lì dìng, zhù yǔ yǎn zhě jiē zài bài qì, shuài yāo yú shēng zì dōng jiē, yì shǐ zǔ miào, rù kāi kǎn shì, chū shén zhǔ zhì yú yú, chū yì zuò qián, yǐ zhǔ zhì yú zuò. yǐ cì chū shén zhǔ rú shàng yí qì, hái zhāi suǒ. fū rén zhī zhǔ, yǎn rén fèng chū, jù bìng ér chū, chù yòu. dì yòu yǐ cì chū huǐ miào zhǔ rú shàng, wèi huǐ miào zhǔ chū zhì yú shì nèi zhī zuò rú shí xiǎng.
享日未明,烹牲於厨。夙兴,掌馔者实祭器。(牲体折节所载及诸祭器所实如时享。)掌庙者设神座於庙堂之上,自西序以东。始祖座於西序,东向。昭座於始祖座东北,南向;穆座於东南,北向:俱西上。(若始封者仍在曾祖以下,则空东面之座,依昭穆南北设之。每座皆有屏风几席,设趺椟如式。禘又设未毁庙主各於其室,如时享。)主人以下各服其服。掌事者入实樽罍。(每室四樽:一实醴齐为上,一实盎齐次之,玄酒各实於上樽。设玄酒者,重古,陈而不酌。)祝版各置於坫。诸祝与奄者入立於庭,北面西上;掌事者持腰舆从入,立於东阶下,西面北上。立定,祝与奄者皆再拜讫,帅腰舆升自东阶,诣始祖庙,入开埳室,出神主置於舆,出诣座前,以主置於座。以次出神主如上仪讫,还斋所。(夫人之主,奄人奉出,俱并而出,处右。禘又以次出毁庙主如上,未毁庙主出置於室内之座如时享。)
zhì míng, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià jí zǐ sūn jù jiù mén wài wèi. zàn chàng zhě xiān rù jiù wèi. zhū zhù yǔ zhí zūn léi zhě rù lì yú tíng, běi miàn xī shàng, lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhù yǐ xià jiē zài bài, gè jiù wèi. zhǎng zhuàn zhě shuài zhí zhuàn zhě fèng zhuàn chén yú mén wài.
质明,赞礼者引亚献以下及子孙俱就门外位。赞唱者先入就位。诸祝与执樽罍者入立於庭,北面西上,立定,赞唱者曰:"再拜。"祝以下皆再拜,各就位。掌馔者帅执馔者奉馔陈於门外。
zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén rù jiù wèi, yòu zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià jí zǐ sūn yǐ cì rù jiù wèi, lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jiē zài bài. zàn lǐ zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, bái:" qǐng xíng shì." tuì fù wèi. zhǎng zhuàn zhě yǐn zhuàn rù, shēng zì dōng jiē, zhū zhù yíng yǐn yú jiē shàng, gè shè yú shén zuò qián. biān jū yòu, dòu jū zuǒ, guǐ fǔ xíng jū qí xián, yáng shǐ èr zǔ héng chén zhòng yú yòu, là zǔ tè yú zuǒ. zhí lú tàn xiāo jì lǜ liáo zhě cóng qí zǔ shēng shè yú shén zuò zhī zuǒ shǎo hòu, qí xiāo jì gè zhì yú lú tàn xià, shī shè qì, zhǎng zhuàn zhě yǐ xià jiàng chū zhū zhù gè qǔ xiāo jì rǔ yú zhī, fán yú lú tàn, hái zūn suǒ.
赞礼者引主人入就位,又赞礼者引亚献以下及子孙以次入就位,立定,赞唱者曰:"再拜。"主人以下皆再拜。赞礼者进主人之左,白:"请行事。"退复位。掌馔者引馔入,升自东阶,诸祝迎引於阶上,各设於神座前。(笾居右,豆居左,簋簠鉶居其閒,羊豕二俎横陈重於右,腊俎特於左。)执炉炭、萧稷、膟膋者从其俎升设於神座之左少后,其萧稷各置於炉炭下,施设讫,掌馔者以下降出;诸祝各取萧稷擩於脂,燔於炉炭,还樽所。
zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yì léi xǐ, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhí xǐ zhě guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ, zhǔ rén guàn shǒu, zhí fěi zhě guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, zhǔ rén shì shǒu, zhí fěi zhě shòu jīn, guì diàn yú fěi suì qǔ jué xìng yǐ jìn, zhǔ rén shòu jué, zhí léi zhě zhuó shuǐ, zhǔ rén xǐ jué, zhí fěi zhě yòu guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, zhǔ rén shì jué qì, shòu jīn, guì diàn yú fěi, fèng pán zhě guì diàn pán, xìng. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén zì dōng jiē shēng táng, yì shǐ zǔ jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, zhǔ rén zhuó lǐ qí. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén jìn yì shǐ zǔ shén zuò qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, xī xiàng lì. zhù chí bǎn jìn shén zuò zhī yòu, běi miàn guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi xiào zēng sūn mǒu guān fēng mǒu gǎn zhāo gào yú shǐ zǔ kǎo mǒu shì fēng zǔ bǐ fū rén mǒu shì: suì xù tuī qiān, fú zēng yuǎn gǎn. jǐn yǐ róu máo gāng liè míng zī xiāng hé xiāng qí jiā shū jiā jiàn lǐ qí, gōng jiàn xiá shì dì yún dì shì. yú shǐ zǔ kǎo mǒu shì, fēng shǐ zǔ bǐ fū rén mǒu shì pèi, shàng xiǎng." zǔ kǎo jí zǐ sūn gè yī zūn bēi chēng hào, qí zhù wén tóng. qì, xìng, zhǔ rén zài bài, zhù jìn guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yī zhāo mù zhuó xiàn rú shàng yí. wéi bù guàn xǐ. qì, zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yì dōng xù, xī xiàng lì. zhū zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ, hé zhì yī jué, yī zhù chí jué jìn zhǔ rén zhī zuǒ, běi xiàng lì. zhǔ rén zài bài shòu jué, guì jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, xìng. zhū zhù gè shuài zhí zhuàn zhě yǐ zǔ jìn, jiǎn shén zuò qián zuò ròu, gòng zhì yī zǔ shàng yòu yǐ biān biàn qǔ jì shǔ fàn, gòng zhì yī biān. zhù xiān yǐ fàn biān jìn, zhǔ rén shòu yǐ shòu zuǒ yòu zhù yòu yǐ zǔ yǐ cì jìn, zhǔ rén měi shòu yǐ shòu zuǒ yòu. qì, zhǔ rén guì qǔ jué, suì yǐn zú jué, zhù jìn shòu jué, fù yú diàn, zhǔ rén xìng, zài bài. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén jiàng zì dōng jiē, huán běn wèi, xī xiàng lì.
赞礼者引主人诣罍洗,执罍者酌水,执洗者跪取盘,兴,承水,主人盥手,执篚者跪取巾於篚,兴,进,主人拭手,执篚者受巾,跪奠於篚;遂取爵兴以进,主人受爵,执罍者酌水,主人洗爵,执篚者又跪取巾於篚,兴,进,主人拭爵讫,受巾,跪奠於篚,奉盘者跪奠盘,兴。赞礼者引主人自东阶升堂,诣始祖酒樽所,执樽者举幂,主人酌醴齐。赞礼者引主人进诣始祖神座前,西向跪奠爵,兴,少退,西向立。 祝持版进神座之右,北面跪读祝文曰:"维某年岁次月朔日,子孝曾孙某官封某敢昭告於始祖考某谥、封祖妣夫人某氏:岁序推迁,伏增远感。谨以柔毛、刚鬛、明粢、芗合、芗萁、嘉蔬、嘉荐、醴齐,恭荐祫事(禘云禘事。)於始祖考某谥,封始祖妣夫人某氏配,尚飨。"(祖考及子孙各依尊卑称号,其祝文同。)讫,兴,主人再拜,祝进跪奠版於神座,兴,还樽所。赞礼者引主人依昭穆酌献如上仪。(唯不盥洗。)讫,赞礼者引主人诣东序,西向立。 诸祝各以爵酌福酒,合置一爵,一祝持爵进主人之左,北向立。主人再拜受爵,跪祭酒,啐酒,奠爵,兴。诸祝各帅执馔者以俎进,减神座前胙肉,共置一俎上;又以笾遍取稷黍饭,共置一笾。祝先以饭笾进,主人受以授左右;祝又以俎以次进,主人每受以授左右。讫,主人跪取爵,遂饮卒爵,祝进受爵,复於坫,主人兴,再拜。赞礼者引主人降自东阶,还本位,西向立。
zhǔ rén xiàn jiāng bì, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, shēng zì dōng jiē, yì shǐ zǔ jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, yà xiàn zhuó àng qí. zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn jìn yì shǐ zǔ shén zuò qián, xī xiàng guì diàn jué, xìng, shǎo tuì, xī xiàng zài bài. zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ cì zhuó xiàn rú shàng yí. qì, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yì dōng xù, xī xiàng lì. zhū zhù gè yǐ jué zhuó fú jiǔ rú chū xiàn zhī yí. wéi bù shòu zuò. yòu zàn lǐ zhě yǐn zhōng xiàn shēng xiàn yǐn fú rú yà xiàn zhī yí. qì, jiàng fù wèi.
主人献将毕,赞礼者引亚献诣罍洗,盥手洗爵,升自东阶,诣始祖酒樽所,执樽者举幂,亚献酌盎齐。赞礼者引亚献进诣始祖神座前,西向跪奠爵,兴,少退,西向再拜。赞礼者引亚献以次酌献如上仪。讫,赞礼者引亚献诣东序,西向立。诸祝各以爵酌福酒如初献之仪。(唯不受胙。)又赞礼者引终献升献饮福如亚献之仪。讫,降复位。
zhū zhù jiē jìn shén zuò qián, guì chè dòu, xìng, hái zūn suǒ. zàn lǐ zhě yuē:" zài bài." fēi yǐn fú shòu zuò zhě jiē zài bài. zàn chàng zhě yòu yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jiē zài bài. zàn lǐ zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, bái:" lǐ bì." suì yǐn zhǔ rén chū, zàn lǐ zhě yǐn yà xiàn yǐ xià jí zǐ sūn yǐ cì chū. zhū zhù yǔ zhí zūn léi fěi zhě jù fù zhí shì wèi, lì dìng, zàn chàng zhě yuē:" zài bài." zhū zhù yǐ xià jiē zài bài. zhí zūn léi fěi zhě chū, zhū zhù yǔ yǎn zhě dú shén zhǔ zhì yú yú, nà yú kǎn shì rú cháng yí.
诸祝皆进神座前,跪彻豆,兴,还樽所。赞礼者曰:"再拜。"非饮福受胙者皆再拜。赞唱者又曰:"再拜。"主人以下皆再拜。赞礼者进主人之左,白:"礼毕。"遂引主人出,赞礼者引亚献以下及子孙以次出。诸祝与执樽罍篚者俱复执事位,立定,赞唱者曰:"再拜。"诸祝以下皆再拜。执樽罍篚者出,诸祝与奄者椟神主置於舆,纳於埳室如常仪。
wáng gōng yǐ xià bài sǎo hán shí fù
王公以下拜扫(寒食附)
xiān qī bo rì rú cháng.
先期卜日如常。
qián yī rì, zhǎng shì zhě shè cì yú yíng nán bǎi bù dào dōng, xī xiàng běi shàng. bèi shān jiǎn cǎo mù zhī qì. zàn lǐ zhě shè zhǔ rén yǐ xià wèi yíng mén wài zhī dōng, xī miàn, yǐ běi wèi shàng.
前一日,掌事者设次於茔南百步道东,西向北上。备芟翦草木之器。赞礼者设主人以下位茔门外之东,西面,以北为上。
qí rì, zhǔ rén dào cì, gǎi fú gōng fú, wú zhě cháng fú. zàn lǐ zhě yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jù zài bài. zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yǐ xià rù, fèng xíng fén yíng, jīng líng gǎn mù, yǒu qì wú kū. zhì yú fēng shù nèi wài, huán rào āi shěng sān zhōu. qí jīng jí lǜ yǔ huāng cǎo lián jiē zhě, jiē suí jí shān jiǎn, bù lìng huǒ tián dé jí. sǎo chú qì, zàn lǐ zhě yǐn zhǔ rén yǐ xià fù mén wài wèi. zàn lǐ zhě yuē:" zài bài." zhǔ rén yǐ xià jiē zài bài. zàn lǐ zhě yǐn zhī cì, suì hái dì.
其日,主人到次,改服公服,无者常服。赞礼者曰:"再拜。"主人以下俱再拜。赞礼者引主人以下入,奉行坟茔,(精灵感慕,有泣无哭。)至於封树内外,环绕哀省三周。其荆棘虑与荒草连接者,皆随即芟翦,不令火田得及。扫除讫,赞礼者引主人以下复门外位。赞礼者曰:"再拜。"主人以下皆再拜。赞礼者引之次,遂还第。
ruò jiě mǎn huò yuǎn xíng cí mù, ruò wài guān jiě mǎn huò jīng guān cí mù, kū ér hòu xíng.
若解满或远行辞墓,若外官解满或京官辞墓,哭而后行。
qí hán shí shàng mù rú qián bài sǎo yí, wéi bù zhàn rì. gǔ zhě zōng zi qù tā guó, shù zǐ wú miào. kǒng zǐ yuē:" xǔ xiàng mù yáo wèi tán, yǐ shí jì." jí jīn zhī shàng mù, yì huò yǒu píng. rán shén dào shàng yōu, bù kě bī dú yíng yù, yí yú yíng nán shān mén zhī wài, shè jìng xí wèi wèi, yáo jì yǐ shí zhuàn, rú píng shēng suǒ shì. ruò yī yíng shù mù, měi mù gè shè wèi xí, zhāo mù yì liè, yǐ xī wèi shàng. zhǔ rén guàn shǒu diàn jué, sān xiàn ér zhǐ. chè zhuàn qì, zhǔ rén yǐ xià qì cí yíng. shí yú zhuàn zhě kě yú tā pì chǔ, bú jiàn fén suǒ, xiào zǐ zhī qíng yě.
其寒食上墓如前拜扫仪,唯不占日。(古者宗子去他国,庶子无庙。孔子曰:"许向墓遥为坛,以时祭。"即今之上墓,义或有凭。然神道尚幽,不可逼黩茔域,宜於茔南山门之外,设净席为位,遥祭以时馔,如平生所嗜。若一茔数墓,每墓各设位席,昭穆异列,以西为上。主人盥手奠爵,三献而止。彻馔讫,主人以下泣辞茔。食馀馔者可於他僻处,不见坟所,孝子之情也。)