strong lǐ liù shí jiǔ kāi yuán lǐ zuǎn lèi sì jí lǐ yī strong
礼六十九 开元礼纂类四 吉礼一
huáng dì dōng zhì sì yuán qiū zhēng yuè shàng xīn qí gǔ mèng xià yú sì jí shè shì bìng fù
皇帝冬至祀圆丘(正月上辛祈穀孟夏雩祀及摄事并附)
zhāi jiè sì guān zhāi jiè rú bié yí
斋戒(祀官斋戒如别仪)
qián sì qī rì, huáng dì sàn zhāi sì rì yú bié diàn zhì zhāi sān rì, qí èr rì yú tài jí diàn, yī rì yú xíng gōng. qián zhì zhāi yī rì, shàng shě fèng yù shè yù wò yú tài jí diàn xī xù jí shì nèi, jù dōng xiàng shàng shě zhí zhǎng zhāng wéi yú qián yíng xià. zhì zhāi zhī rì, zhì míng, zhū wèi lēi suǒ bù tún mén liè zhàng. zhòu lòu shàng shuǐ yī kè, shì zhōng bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." zhū wèi zhī shǔ gè dū qí duì, rù chén yú diàn tíng rú cháng yí. tōng shì shè rén yǐn wén wǔ wǔ pǐn yǐ shàng, cōng zhě péi wèi rú shì. zhū shì wèi zhī guān gè fú qí qì fú, zhū shì chén bìng jié pèi, fán zhāi zhě zé jié pèi. jù yì gé fèng yíng. shàng shuǐ èr kè, shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn." shàng shuǐ sān kè, huáng dì fú gǔn miǎn, shàng xīn fú tōng tiān guān jiàng shā páo yě. jié pèi, shèng yú chū zì xī fáng, qū zhí huá gài, jǐng bì shì wèi rú cháng yí. huáng dì jí yù zuò, dōng xiàng zuò, shì chén jiā shì rú cháng. yī kè qǐng, shì zhōng qián guì, zòu chēng:" shì zhōng chén mǒu yán, qǐng xiáng jiù zhāi shì." fǔ fú, xìng, hái shì wèi. huáng dì jiàng zuò, rù shì. wén wǔ shì chén gè huán běn sī, zhí wèi zhě rú cháng, tōng shì shè rén fēn yǐn péi wèi zhě yǐ cì chū.
前祀七日,皇帝散斋四日於别殿;致斋三日,其二日於太极殿,一日於行宫。前致斋一日,尚舍奉御设御幄於太极殿西序及室内,俱东向;尚舍直长张帷於前楹下。致斋之日,质明,诸卫勒所部屯门列仗。昼漏上水一刻,侍中版奏:"请中严。"诸卫之属各督其队,入陈於殿庭如常仪。通事舍人引文武五品以上,葱褶陪位如式。诸侍卫之官各服其器服,诸侍臣并结珮,(凡斋者则结珮。)俱诣閤奉迎。上水二刻,侍中版奏:"外办。"上水三刻,皇帝服衮冕,(上辛服通天冠、绛纱袍也。)结珮,乘舆出自西房,曲直华盖,警跸侍卫如常仪。皇帝即御座,东向坐,侍臣夹侍如常。一刻顷,侍中前跪,奏称:"侍中臣某言,请降就斋室。"俯伏,兴,还侍位。皇帝降座,入室。文武侍臣各还本司,直卫者如常,通事舍人分引陪位者以次出。
fán yīng sì zhī guān, sàn zhāi sì rì, zhì zhāi sān rì. sàn zhāi jiē yú zhèng qǐn. zhì zhāi èr rì yú běn sī, yī rì yú sì suǒ. qí wú běn sī zhě, jiē yú sì suǒ yān. jìn shì zhī guān yìng cóng shēng zhě jí cóng sì qún guān zhū fāng kè shǐ, gè yú běn sī guǎn, qīng zhāi yī xiǔ. wú běn sī, gè yú jiā zhèng qǐn. zhū sì guān zhì zhāi zhī rì, gěi jiǔ shí jí míng yī bù, gè xí lǐ yú zhāi suǒ. shè shì, wú huáng dì zhāi yí. shàng xīn yú sì tóng. guāng lù qīng jiān qǔ míng shuǐ huǒ. tài guān lìng qǔ shuǐ yú yīn jiàn, qǔ huǒ yú yáng suì. huǒ yǐ gōng cuàn, shuǐ yǐ shí zūn yān. qián sì èr rì, tài wèi gào gāo zǔ shén yáo huáng dì miào, rú cháng gào zhī yí. gào yǐ pèi. yú sì, gào shén zuò zhǔ. mèng xià, tài zōng wén wǔ huáng dì miào. qián sì yī rì, zhū wèi lìng qí shǔ wèi hòu yī kè gè yǐ qí qì fú shǒu wěi, měi mén èr rén, měi yú yī rén. yǔ tài yuè gōng rén jù qīng zhāi yī xiǔ yān.
凡应祀之官,散斋四日,致斋三日。(散斋皆於正寝。致斋二日於本司,一日於祀所。其无本司者,皆於祀所焉。)近侍之官应从升者及从祀群官、诸方客使,各於本司、馆,清斋一宿。(无本司,各於家正寝。)诸祀官致斋之日,给酒食及明衣布,各习礼於斋所。(摄事,无皇帝斋仪。上辛、雩祀同。)光禄卿监取明水火。(太官令取水於阴鉴,取火於阳燧。火以供爨,水以实樽焉。)前祀二日,太尉告高祖神尧皇帝庙,如常告之仪。(告以配。雩祀,告神作主。孟夏,太宗文武皇帝庙。)前祀一日,诸卫令其属未后一刻各以其器服守壝,(每门二人,每隅一人。)与太乐工人俱清斋一宿焉。
chén shè
陈设
qián sì sān rì, shàng shě zhí zhǎng shī dà cì yú wài wěi dōng mén zhī nèi dào běi, nán xiàng. shè shì, shǒu gōng shè sì guān gōng qīng yǐ xià cì yú dōng wěi zhī wài dào nán, běi xiàng xī shàng yān. shàng shě fèng yù pù yù zuò. wèi wèi shè wén wǔ shì chén cì shàng xīn yú sì, shǒu gōng shè wén wǔ shì chén cì yān. yú dà cì zhī qián, wén guān zài zuǒ, wǔ guān zài yòu, jù xiāng xiàng. shàng xīn yú sì, yú dà cì zhī hòu, jù nán xiàng. shè zhū sì guān cì yú dōng wěi zhī wài dào nán, cóng sì wén guān jiǔ pǐn yǐ shàng yú sì guān zhī dōng, dōng fāng nán fāng cháo jí shǐ yú wén guān zhī dōng, dōng fāng nán fāng fān kè yòu yú qí dōng, jù chóng xíng, měi děng yì wèi, běi xiàng xī shàng. jiè gōng xī gōng yú xī wěi zhī wài dào nán, wǔ guān jiǔ pǐn yǐ shàng yú jiè gōng xī gōng zhī xī, xī fāng běi fāng cháo jí shǐ yú wǔ guān zhī xī, xī fāng běi fāng fān kè yòu yú qí xī, jù chóng xíng, měi děng yì wèi, běi xiàng dōng shàng. qí bāo shèng hóu ruò zài cháo wèi, yú wén guān sān pǐn zhī xià. shè shì wú dà cì bāo shèng děng yí. shàng xīn yú sì tóng. shè chén zhuàn màn yú nèi wěi dōng mén xī mén zhī wài dào běi, nán xiàng běi mén zhī wài dào dōng, xī xiàng. tán shàng jí dōng fāng nán fāng wǔ bì zhī dōng, zhuàn chén yú dōng mén wài xī fāng jí nán fāng wǔ bì zhī xī, zhuàn chén yú xī mén wài běi fāng zhī zhuàn chén yú běi mén wài. shàng xīn yú sì dàn yǒu wěi dōng fāng zhī wài zhuàn yān.
前祀三日,尚舍直长施大次於外壝东门之内道北,南向。(摄事,守宫设祀官、公卿以下次於东壝之外道南,北向西上焉。)尚舍奉御铺御座。卫尉设文武侍臣次(上辛、雩祀,守宫设文武侍臣次焉。)於大次之前,文官在左,武官在右,俱相向。(上辛、雩祀,於大次之后,俱南向。)设诸祀官次於东壝之外道南,从祀文官九品以上於祀官之东,东方、南方朝集使於文官之东,东方、南方蕃客又於其东,俱重行,每等异位,北向西上。介公、酅公於西壝之外道南,武官九品以上於介公、酅公之西,西方、北方朝集使於武官之西,西方、北方蕃客又於其西,俱重行,每等异位,北向东上。(其褒圣侯若在朝位,於文官三品之下。摄事无大次、褒圣等仪。上辛、雩祀同。)设陈馔幔於内壝东门西门之外道北,南向;北门之外道东,西向。(坛上及东方、南方午陛之东,馔陈於东门外;西方及南方午陛之西,馔陈於西门外;北方之馔陈於北门外。上辛、雩祀但有壝东方之外馔焉。)
qián sì èr rì, tài lè lìng shè gōng xuán zhī lè yú tán nán nèi wěi zhī wài. dōng fāng xī fāng qìng jù qǐ běi, zhōng jù cì zhī nán fāng běi fāng qìng jù qǐ xī, zhōng jù cì zhī. shè shí èr bó zhōng yú biān xuán zhī jiān, gè yī chén wèi. shù léi gǔ yú běi xuán zhī nèi, dào zhī zuǒ yòu. zhí jiàn gǔ yú sì yú. zhì chù yǔ yú xuán nèi. chù zài zuǒ, yǔ zài yòu. shè gē zhōng gē qìng yú tán shàng jìn nán, běi xiàng, qìng jù zài xī, zhōng jù zài dōng. qí páo zhú zhě lì yú tán xià, chóng xíng, běi xiàng, xiāng duì wéi shǒu. fán xuán jiē zhǎn ér biān zhī. zhū gōng rén gè wèi yú xuán hòu, dōng fāng xī fāng yǐ běi wèi shàng, nán fāng běi fāng yǐ xī wèi shàng. yòu xiào sǎo chú tán zhī nèi wài. jiāo shè lìng jī chái yú liáo tán, qí tán yú shén tán zhī jǐng dì, nèi wěi zhī wài. fāng yī zhàng, gāo zhàng èr chǐ, kāi shàng nán chū hù, fāng liù chǐ.
前祀二日,太乐令设宫悬之乐於坛南内壝之外。东方西方磬虡起北,钟虡次之;南方北方磬虡起西,钟虡次之。设十二镈钟於编悬之间,各依辰位。树雷鼓於北悬之内,道之左右。植建鼓於四隅。置柷敔於悬内。(柷在左,敔在右。)设歌钟歌磬於坛上近南,北向,磬虡在西,钟虡在东。其匏竹者立於坛下,重行,北向,相对为首。(凡悬皆展而编之。)诸工人各位於悬后,东方、西方以北为上,南方、北方以西为上。右校扫除坛之内外。郊社令积柴於燎坛,(其坛於神坛之景地,内壝之外。)方一丈,高丈二尺,开上南出户,方六尺。
qián sì yī rì, fèng lǐ shè yù wèi yú tán zhī dōng nán, xī xiàng shè wàng liáo wèi yú chái tán zhī běi, nán xiàng. shè sì guān gōng qīng wèi yú nèi wěi dōng mén zhī wài shàng xīn yú sì zé dōng mén nèi, shè shì yì rán. dào nán, fēn xiàn zhī guān yú gōng qīng zhī nán, shàng xīn yú sì wú fēn xiàn wèi, yǐ xià jiē rán. zhí shì zhě wèi yú qí hòu, měi děng yì wèi, jù chóng xíng, xī xiàng běi shàng. shè yù shǐ wèi yú tán xià, yī wèi yú dōng nán, xī xiàng yī wèi yú xī nán, dōng xiàng. shè fèng lǐ wèi yú lè xuán dōng běi, zàn zhě èr rén zài nán, chà tuì, jù xī xiàng. yòu shè fèng lǐ zàn zhě wèi yú liáo tán dōng běi, xī xiàng. jiē běi shàng. shè xié lǜ láng wèi yú tán shàng nán bì zhī xī, dōng xiàng. shè tài lè lìng wèi yú běi xuán zhī jiān, dāng tán běi xiàng. shè cóng sì wén guān jiǔ pǐn yǐ shàng wèi yú zhí shì zhī nán, dōng fāng nán fāng cháo jí shǐ yú wén guān zhī nán, dōng fāng nán fāng fān kè yòu yú qí nán, jù měi děng yì wèi, chóng xíng, xī xiàng běi shàng. jiè gōng xī gōng wèi yú zhōng wěi shàng xīn yú sì nèi wěi. xī mén zhī nèi dào nán, wǔ guān jiǔ pǐn yǐ shàng wèi yú jiè gōng xī gōng zhī nán, xī fāng běi fāng cháo jí shǐ yú wǔ guān zhī nán, xī fāng běi fāng fān kè yòu yú qí nán, jù měi děng yì wèi, chóng xíng, dōng xiàng běi shàng. qí bāo shèng hóu, yú wén guān sān pǐn zhī xià. zhū zhōu shǐ rén gè fēn fāng wèi yú cháo jí shǐ zhī hòu. shè shì wú bāo shèng yǐ shàng zhì cóng sì wèi. yòu shè sì guān jí cóng sì qún guān děng mén wài wèi yú dōng xī wěi mén zhī wài, rú shè cì zhī shì. shè shēng bǎng yú dōng wěi zhī wài, dāng mén xī xiàng. cāng shēng yī jū qián, yòu cāng shēng yī yòu qīng shēng yī zài běi, shǎo tuì, nán shàng. cì chì shēng yī huáng shēng yī bái shēng yī xuán shēng yī, yú sì wǔ fāng sè shēng gè èr. yòu chì shēng yī bái shēng yī shàng xīn yú sì wú rì yuè shēng. zài nán, jiē shǎo tuì, yǐ běi wèi shàng. yòu shè lǐn xī lìng wèi yú shēng xī nán, shǐ péi qí hòu, jù běi xiàng. shè zhū tài zhù wèi yú shēng dōng, gè dāng shēng hòu, zhù shǐ péi qí hòu, jù xī xiàng. shè tài cháng qīng shěng shēng wèi yú shēng qián, jìn běi, yòu shè yù shǐ wèi yú tài cháng qīng zhī xī, jù nán xiàng. shè jiǔ zūn zhī wèi, shàng dì tài zūn èr, xī zūn èr, shān léi èr, zài tán shàng dōng nán yú, běi xiàng. xiàng zūn èr, hú zūn èr, shān léi sì, zài tán xià nán bì zhī dōng, běi xiàng. jù xī shàng. shè pèi dì zhe zūn èr, xī zūn èr, xiàng zūn èr, shān léi èr, zài tán shàng yú shàng dì jiǔ zūn zhī dōng, běi xiàng xī shàng. wǔ dì rì yuè gè tài zūn èr, zài dì yī děng. shàng xīn zé wǔ dì gè tài zūn èr zhe zūn èr xī zūn èr léi yī, zài dì yī děng, shén zuò zhī zuǒ ér yòu xiàng, wú rì yuè yǐ xià zhū zuò, shè shì yì rán yě. nèi guān měi bì xián gè xiàng zūn èr, zài dì èr děng. zhōng guān měi bì xián gè hú zūn èr, zài dì sān děng. wài guān měi dào xián gè gài zūn èr, zài tán xià. zhòng xīng měi dào xián gè sàn zūn èr, yú nèi wěi zhī wài. fán zūn gè shè yú shén zuò zhī zuǒ ér yòu xiàng. zūn jiē jiā sháo mì. wǔ dì rì yuè yǐ shàng, jiē yǒu diàn yǐ zhì jué. yú sì wú rì yuè yǐ xià zūn, qí wǔ dì tài zūn xī zūn gè èr, léi yī, zài dì yī děng wǔ rén dì xī zūn gè èr, zài dì èr děng wǔ guān xiàng zūn gè èr, zài tán xià. shè yù xǐ yú wǔ bì dōng nán, yà xiàn zhōng xiàn tóng xǐ yú mǎo bì zhī nán, jù běi xiàng. shè yí dàn shè xǐ wǔ bì dōng nán, běi miàn. yú sì shè yà xiàn zhī xǐ yú yù dōng nán, wǔ guān xǐ yú zūn xī. léi shuǐ zài xǐ dōng, fěi zài xǐ xī, nán sì. fěi shí yǐ jīn jué. shè fēn xiàn léi xǐ fěi mì gè yú qí fāng bì dào zhī zuǒ, jù nèi xiàng. zhí zūn léi fěi mì zhě, gè yú zūn léi fěi mì zhī hòu. shè yù bì zhī fěi yú tán shàng xià zūn diàn zhī suǒ.
前祀一日,奉礼设御位於坛之东南,西向;设望燎位於柴坛之北,南向。设祀官、公卿位於内壝东门之外(上辛、雩祀则东门内,摄事亦然。)道南,分献之官於公卿之南,(上辛、雩祀无分献位,以下皆然。)执事者位於其后,每等异位,俱重行,西向北上。设御史位於坛下,一位於东南,西向;一位於西南,东向。设奉礼位於乐悬东北,赞者二人在南,差退,俱西向。又设奉礼、赞者位於燎坛东北,西向。皆北上。设协律郎位於坛上南陛之西,东向。设太乐令位於北悬之间,当坛北向。设从祀文官九品以上位於执事之南,东方、南方朝集使於文官之南,东方、南方蕃客又於其南,俱每等异位,重行,西向北上。介公、酅公位於中壝(上辛、雩祀内壝。)西门之内道南,武官九品以上位於介公、酅公之南,西方、北方朝集使於武官之南,西方、北方蕃客又於其南,俱每等异位,重行,东向北上。(其褒圣侯,於文官三品之下。诸州使人各分方位於朝集使之后。摄事无褒圣已上至从祀位。)又设祀官及从祀群官等门外位於东西壝门之外,如设次之式。 设牲榜於东壝之外,当门西向。苍牲一居前,又苍牲一、又青牲一在北,少退,南上。次赤牲一、黄牲一、白牲一、玄牲一,(雩祀五方色牲各二。)又赤牲一、白牲一(上辛、雩祀无日月牲。)在南,皆少退,以北为上。又设廪牺令位於牲西南,史陪其后,俱北向。设诸太祝位於牲东,各当牲后,祝史陪其后,俱西向。设太常卿省牲位於牲前,近北,又设御史位於太常卿之西,俱南向。设酒樽之位,上帝太樽二,牺樽二,山罍二,在坛上东南隅,北向。象樽二,壶樽二,山罍四,在坛下南陛之东,北向。俱西上。设配帝著樽二,牺樽二,象樽二,山罍二,在坛上於上帝酒樽之东,北向西上。五帝日月各太樽二,在第一等。(上辛则五帝各太樽二、著樽二、牺樽二、罍一,在第一等,神座之左而右向,无日月以下诸座,摄事亦然也。)内官每陛閒各象樽二,在第二等。中官每陛閒各壶樽二,在第三等。外官每道閒各概樽二,在坛下。众星每道閒各散樽二,於内壝之外。凡樽各设於神座之左而右向。(樽皆加勺、幂。五帝日月以上,皆有坫以置爵。雩祀无日月以下樽,其五帝太樽牺樽各二,罍一,在第一等;五人帝牺樽各二,在第二等;五官象樽各二,在坛下。)设御洗於午陛东南,亚献、终献同洗於卯陛之南,俱北向。(摄仪但设洗午陛东南,北面。雩祀设亚献之洗於御东南,五官洗於樽西。)罍水在洗东,篚在洗西,南肆。(篚实以巾、爵。)设分献罍洗篚幂各於其方陛道之左,俱内向。执樽罍篚幂者,各於樽罍篚幂之后。设玉币之篚於坛上下樽坫之所。
sì qián yī rì bū hòu, shàng xīn yú sì jiē sì rì wèi míng wǔ kè yān. tài shǐ lìng jiāo shè lìng gè cháng fú, shuài qí shǔ shēng, shè hào tiān shàng dì shén zuò yú tán shàng běi fāng, nán xiàng, xí yǐ gǎo jiē. shè gāo zǔ shén yáo huáng dì shén zuò yú sì zé shè tài zōng wén wǔ shèng huáng dì shén zuò yān. yú dōng fāng, xī xiàng, xí yǐ guǎn. shè wǔ fāng dì rì yuè shén zuò yú tán dì yī děng, qīng dì yú dōng bì zhī běi, chì dì yú nán bì zhī dōng, huáng dì yú nán bì zhī xī, bái dì yú xī bì zhī nán, hēi dì yú běi bì zhī xī, yú sì yòu shè wǔ rén dì zuò yú dì èr děng, rú wǔ fāng zhī bì wèi. yòu shè wǔ guān zuò yú tán xià dōng nán, xī xiàng běi shàng. wú rì yuè yǐ xià zhū xīng wèi. dà míng yú dōng bì zhī nán, shàng xīn bìng wú dà míng yǐ xià wèi yǐ. yè míng yú xī bì zhī běi, xí jiē yǐ gǎo jiē. yòu shè wǔ xīng shí èr chén hé hàn jí nèi guān wǔ shí wǔ zuò yú dì èr děng shí yǒu èr bì zhī jiān, gè yī fāng miàn, fán zuò jiē nèi xiàng. qí nèi guān yǒu běi chén zuò yú dōng bì zhī běi, yào pò bǎo yú běi bì zhī xī, běi dǒu yú nán bì zhī dōng, tiān yī tài yī jiē zài běi dǒu zhī dōng, wǔ dì nèi zuò yú yào pò bǎo zhī dōng, bìng chà zài háng wèi qián. yòu shè èr shí bā xiù jí zhōng guān bǎi wǔ shí jiǔ zuò yú dì sān děng, qí èr shí bā xiù jí dì zuò qī gōng rì xīng dì xí dà jiǎo shè tí tài wēi tài zǐ míng táng xuān yuán sān tái wǔ chē zhū wáng yuè xīng zhī nǚ jiàn xīng tiān jì děng shí qī zuò, bìng chà zài háng wèi qián. yòu shè wài guān bǎi wǔ zuò yú nèi wěi zhī nèi, yòu shè zhòng xīng sān bǎi liù shí zuò yú nèi wěi zhī wài, gè yī fāng cì shí yǒu èr dào zhī jiān, xí jiē yǐ guǎn. shè shén wèi gè yú zuò shǒu. suǒ sī chén yì bǎo jí jiā ruì děng yú lè xuán zhī běi dōng xī xiāng. hào tiān shàng dì jí pèi dì wǔ dì rì yuè zhī zuò shè qì, què shōu, zhì sì rì wèi míng wǔ kè, jiāo shè lìng tài shǐ lìng gè fú qí fú, shēng tán zhòng shè zhī. qí nèi guān zhōng guān wài guān zhòng xīng děng zhū zuò, yī shè dìng bù shōu yě.
祀前一日晡后,(上辛、雩祀皆祀日未明五刻焉。)太史令、郊社令各常服,帅其属升,设昊天上帝神座於坛上北方,南向,席以稿秸。设高祖神尧皇帝神座(雩祀则设太宗文武圣皇帝神座焉。)於东方,西向,席以莞。设五方帝、日、月神座於坛第一等,青帝於东陛之北,赤帝於南陛之东,黄帝於南陛之西,白帝於西陛之南,黑帝於北陛之西,(雩祀又设五人帝座於第二等,如五方之陛位。又设五官座於坛下东南,西向北上。无日月以下诸星位。)大明於东陛之南,(上辛并无大明以下位矣。)夜明於西陛之北,席皆以稿秸。又设五星、十二辰、河汉及内官五十五座於第二等十有二陛之间,各依方面,凡座皆内向。其内官有北辰座於东陛之北,曜魄宝於北陛之西,北斗於南陛之东,天一、太一皆在北斗之东,五帝内座於曜魄宝之东,并差在行位前。又设二十八宿及中官百五十九座於第三等,其二十八宿及帝座、七公、日星、帝席、大角、摄提、太微、太子、明堂、轩辕、三台、五车、诸王、月星、织女、建星、天纪等十七座,并差在行位前。又设外官百五座於内壝之内,又设众星三百六十座於内壝之外,各依方次十有二道之间,席皆以莞。设神位各於座首。所司陈异宝及嘉瑞等於乐悬之北东西厢。(昊天上帝及配帝、五帝、日月之座设讫,卻收,至祀日未明五刻,郊社令、太史令各服其服,升坛重设之。其内官中官外官众星等诸座,一设定不收也。)
shěng shēng qì
省牲器
shěng shēng zhī rì, wǔ hòu shí kè, qù tán èr bǎi bù suǒ, xiǎng míng táng zé yú míng táng suǒ, miào xiǎng zé yú miào suǒ, jiē èr bǎi bù suǒ yān. zhū wèi zhī shǔ jìn duàn xíng rén. miào xiǎng zé tài lìng zhěng fú shén wò yān. bū hòu èr kè, jiāo shè lìng chéng shuài fǔ shǐ sān rén zhū yí èr rén xiǎng miào zé tài miào lìng shuài fǔ shǐ yě. jí zhāi láng, yǐ zūn diàn léi xǐ fěi mì rù shè yú wèi. miào xiǎng zé biān dòu guǐ xíng jiē shè wèi, jiā yǐ jīn gài. zhū qì wù jiē zhuó ér chén zhī. shēng tán zhě gè yóu qí bì, shēng miào táng zhě shēng zì dōng bì yān. bū hòu sān kè, yè zhě zàn yǐn gè yǐn sì guān gōng qīng yǐ xià jù jiù dōng wěi mén wài wèi, miào xiǎng zé wú wěi wài gōng qīng wèi yān. zhū tài zhù yǔ lǐn xī lìng yǐ shēng jiù bǎng wèi. yè zhě yǐn sī kōng, zhū yí bìng yǐn tài cháng qīng yě. zàn yǐn yǐn yù shǐ, rù yì tán dōng bì, shēng, xíng sǎo chú yú shàng, jiàng, xíng lè xuán yú xià, qì, chū huán běn wèi. chū, sī kōng jiāng shēng, yòu yè zhě yǐn tài cháng qīng, zàn yǐn yǐn yù shǐ, rù yì tán dōng bì, shēng, shì dí zhuó, yú shì zhuó gài, zhí zūn zhě jiē jǔ mì gào jié. miào xiǎng shēng dōng jiē. qì, yǐn jiàng jiù shěng shēng wèi, nán xiàng lì. lǐn xī lìng shǎo qián, yuē:" qǐng shěng shēng." tuì fù wèi. tài cháng qīng shěng shēng. lǐn xī lìng yòu qián, jǔ shǒu yuē:" tú." huán běn wèi. zhū tài zhù gè xún shēng yī zā, xī xiàng jǔ shǒu yuē:" chōng." jù huán běn wèi. zhū tài zhù yǔ lǐn xī lìng yǐ cì qiān shēng yì chú, shòu tài guān. yè zhě yǐn guāng lù qīng yì chú, shěng dǐng huò, shēn shì zhuó gài. yè zhě zàn yǐn gè yǐn sì guān yù shǐ miào xiǎng dàn yǐn yù shǐ. xǐng shì zhuàn jù. jù hái zhāi suǒ. xiǎng miào zé jìn zhuàn zhě rù chè biān dòu guǐ fǔ xíng yǐ chū ér yǐ.
省牲之日,午后十刻,去坛二百步所,(享明堂则於明堂所,庙享则於庙所,皆二百步所焉。)诸卫之属禁断行人。(庙享则太令整拂神幄焉。)晡后二刻,郊社令丞帅府史三人、诸仪二人(享庙则太庙令帅府史也。)及斋郎,以樽、坫、罍、洗、篚、幂入设於位。(庙享则笾豆簋钘皆设位,加以巾盖。诸器物皆濯而陈之。升坛者各由其陛,升庙堂者升自东陛焉。)晡后三刻,谒者、赞引各引祀官、公卿以下俱就东壝门外位,(庙享则无壝外公卿位焉。)诸太祝与廪牺令以牲就榜位。谒者引司空,(诸仪并引太常卿也。)赞引引御史,入诣坛东陛,升,行扫除於上,降,行乐悬於下,讫,出还本位。初,司空将升,又谒者引太常卿,赞引引御史,入诣坛东陛,升,视涤濯,(於视濯溉,执樽者皆举幂告絜。庙享升东阶。)讫,引降就省牲位,南向立。廪牺令少前,曰:"请省牲。"退复位。太常卿省牲。廪牺令又前,举手曰:"腯。"还本位。诸太祝各循牲一匝,西向举手曰:"充。"俱还本位。诸太祝与廪牺令以次牵牲诣厨,授太官。谒者引光禄卿诣厨,省鼎镬,申视濯溉。谒者、赞引各引祀官、御史(庙享但引御史。)省视馔具。俱还斋所。(享庙则进馔者入彻笾豆簋簠钘以出而已。)
sì rì, wèi míng shí wǔ kè, tài guān lìng shuài zǎi rén yǐ luán dāo gē shēng, zhù shǐ yǐ dòu qǔ máo xuè, gè zhì yú zhuàn suǒ, suì pēng shēng. miào xiǎng máo xuè měi zuò gòng shí yī dòu. zhù shǐ xǐ gān yú yù chàng. yòu qǔ lǜ liáo, měi zuò gè shí yī dòu. jù zhì zhuàn suǒ. lǜ liáo, cháng xián zhī yě.
祀日,未明十五刻,太官令帅宰人以鸾刀割牲,祝史以豆取毛血,各置於馔所,遂烹牲。(庙享毛血每座共实一豆。祝史洗肝於郁鬯。又取膟膋,每座各实一豆。俱置馔所。膟膋,肠閒脂也。)
luán jià chū gōng shàng xīn yú sì bìng tóng
銮驾出宫(上辛雩祀并同)
qián chū gōng sān rì, běn sī xuān shè nèi wài, gè gōng qí zhí. shàng shě shè xíng gōng yú tán dōng, nán xiàng, suí dì zhī yí. shǒu gōng shè cóng sì guān wǔ pǐn yǐ shàng cì yú chéng tiān mén wài dōng xī cháo táng, rú cháng yí.
前出宫三日,本司宣摄内外,各供其职。尚舍设行宫於坛东,南向,随地之宜。守宫设从祀官五品以上次於承天门外东西朝堂,如常仪。
qián èr rì, tài lè lìng shè gōng xuán zhī lè yú diàn tíng, rú cháng yí. jià chū, xuán ér bù zuò.
前二日,太乐令设宫悬之乐於殿庭,如常仪。(驾出,悬而不作。)
qí rì zhòu lòu shàng shuǐ wǔ kè, luán jià fā yǐn. fā yǐn qián qī kè, chuí yī gǔ, wèi yī yán. sān yán shí jié, qián yī rì shì zhōng zòu cái yě. shì zhōng zòu kāi gōng diàn mén jí chéng mén. wèi míng wǔ kè, chuí èr gǔ, wèi zài yán. shì zhōng bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." fèng lǐ láng shè cóng sì qún guān wǔ pǐn yǐ shàng wèi, wén guān yú dōng cháo táng zhī qián, xī xiàng, wǔ guān yú xī cháo táng zhī qián, dōng xiàng, jù chóng xíng běi shàng. cóng sì qún guān wǔ pǐn yǐ shàng yī shí kè jù jí cháo táng cì, gè fú qí fú. qí liù pǐn yǐ xià jí jiè gōng xī gōng bāo shèng hóu cháo jí shǐ zhū fāng kè shǐ děng, bìng jià chū zhī rì biàn fù sì suǒ. suǒ sī chén dà jià lǔ bù yú cháo táng. fā qián èr kè, chuí sān gǔ, wèi sān yán. zhū wèi zhī shǔ gè dū qí duì yǔ sà jǐ, yǐ cì rù chén yú diàn tíng. tōng shì shè rén yǐn cóng sì qún guān gè jiù cháo táng qián wèi. zhū shì wèi zhī guān gè fú qí qì fú. shì zhōng zhōng shū lìng yǐ xià, jù yì xī jiē fèng yíng. shì zhōng fù bǎo rú shì. chéng huáng lìng jìn yù lù yú tài jí diàn xī jiē zhī qián, nán xiàng. qiān niú jiāng jūn yī rén zhí cháng dāo lì yú lù qián, běi xiàng. huáng mén shì láng yī rén zài shì chén zhī qián, zàn zhě èr rén zài huáng mén zhī qián. shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn." tài pú qīng shè yī ér shēng, zhèng lì zhí pèi. huáng dì fú gǔn miǎn, shàng xīn fú tōng tiān guān jiàng shā páo yě. shèng yú yǐ chū, jiàng zì xī jiē, chēng jǐng bì rú cháng. qiān niú jiāng jūn zhí pèi, huáng dì shēng lù, tài pú qīng lì shòu suí, shì zhōng zhōng shū lìng yǐ xià jiā shì rú cháng. huáng mén shì láng jìn, dāng luán jià qián guì, zòu chēng:" huáng mén shì láng chén mǒu yán, qǐng luán jià jìn fā." fǔ fú, xìng, tuì fù wèi. fán huáng mén shì láng zòu qǐng, jiē jìn luán jià qián, guì, zòu chēng" jù guān chén mǒu yán", qì, fǔ fú, xìng. luán jià dòng, yòu chēng jǐng bì, huáng mén shì láng yǔ zàn zhě jiā yǐn yǐ chū, qiān niú jiāng jūn jiā lù ér qū.
其日昼漏上水五刻,銮驾发引。发引前七刻,搥一鼓,为一严。(三严时节,前一日侍中奏裁也。)侍中奏开宫殿门及城门。未明五刻,搥二鼓,为再严。侍中版奏:"请中严。"奉礼郎设从祀群官五品以上位,文官於东朝堂之前,西向,武官於西朝堂之前,东向,俱重行北上。从祀群官五品以上依时刻俱集朝堂次,各服其服。(其六品以下及介公、酅公、褒圣侯、朝集使、诸方客使等,并驾出之日便赴祀所。)所司陈大驾卤簿於朝堂。发前二刻,搥三鼓,为三严。诸卫之属各督其队与鈒戟,以次入陈於殿庭。通事舍人引从祀群官各就朝堂前位。诸侍卫之官各服其器服。侍中、中书令以下,俱诣西阶奉迎。(侍中负宝如式。)乘黄令进玉辂於太极殿西阶之前,南向。千牛将军一人执长刀立於辂前,北向。黄门侍郎一人在侍臣之前,赞者二人在黄门之前。侍中版奏:"外办。"太仆卿摄衣而升,正立执辔。皇帝服衮冕,(上辛服通天冠绛纱袍也。)乘舆以出,降自西阶,称警跸如常。千牛将军执辔,皇帝升辂,太仆卿立授绥,侍中、中书令以下夹侍如常。黄门侍郎进,当銮驾前跪,奏称:"黄门侍郎臣某言,请銮驾进发。"俯伏,兴,退复位。(凡黄门侍郎奏请,皆进銮驾前,跪,奏称"具官臣某言",讫,俯伏,兴。)銮驾动,又称警跸,黄门侍郎与赞者夹引以出,千牛将军夹辂而趋。
jià chū chéng tiān mén, zhì shì chén shàng mǎ suǒ, huáng mén shì láng zòu chēng:" qǐng luán jià quán tíng, chì shì chén shàng mǎ." shì zhōng qián chéng zhì, tuì chēng:" zhì yuē kě." huáng mén shì láng tuì chēng:" shì chén shàng mǎ." zàn zhě chéng chuán, wén wǔ shì chén jiē shàng mǎ. zhū shì wèi zhī guān gè dū qí shǔ, zuǒ yòu yì jià, zài huáng huī nèi. fú bǎo láng fèng liù bǎo yǔ diàn zhōng jiān hòu bù cóng, zài huáng yuè nèi. shì zhōng zhōng shū lìng yǐ xià jiā shì yú lù qián, zàn zhě zài gòng fèng guān rén nèi. shì chén shàng mǎ bì, huáng mén shì láng zòu chēng:" qǐng chì chē yòu shēng." shì zhōng qián chéng zhì, tuì chēng:" zhì yuē kě." huáng mén shì láng tuì fù wèi. qiān niú jiāng jūn shēng qì, huáng mén shì láng zòu chēng:" qǐng luán jià jìn fā." tuì fù wèi. luán jià dòng, chēng jǐng bì, gǔ chuán yīn rú cháng. bù míng gǔ chuī, bù dé xuān huá. qí cóng sì zhī guān, zài xuán wǔ duì hòu rú cháng yí.
驾出承天门,至侍臣上马所,黄门侍郎奏称:"请銮驾权停,饬侍臣上马。"侍中前承制,退称:"制曰可。"黄门侍郎退称:"侍臣上马。"赞者承传,文武侍臣皆上马。诸侍卫之官各督其属,左右翊驾,在黄麾内。符宝郎奉六宝与殿中监后部从,在黄钺内。侍中、中书令以下夹侍於辂前,赞者在供奉官人内。侍臣上马毕,黄门侍郎奏称:"请敕车右升。"侍中前承制,退称:"制曰可。"黄门侍郎退复位。千牛将军升讫,黄门侍郎奏称:"请銮驾进发。"退复位。銮驾动,称警跸,鼓传音如常。不鸣鼓吹,不得諠譁。其从祀之官,在玄武队后如常仪。
jià jiāng zhì, zhū sì guān jù cháo fú jié pèi, yè zhě yǐn lì yú cì qián, chóng xíng, běi xiàng xī shàng. jià zhì xíng gōng nán mén wài, huí lù nán xiàng. jiāng jūn jiàng, lì yú lù yòu. shì zhōng jìn, dāng luán jià qián guì, zòu chēng:" shì zhōng chén mǒu yán, qǐng xiáng lù." fǔ fú, xìng, hái shì wèi. huáng dì jiàng lù, shèng yú rù xíng gōng, sǎn shàn huá gài shì wèi jǐng bì rú cháng yí, sù wèi rú shì. yè zhě zàn yǐn gè yǐn sì guān, tōng shì shè rén fēn yǐn wén wǔ qún guān, jí xíng gōng cháo táng, wén zuǒ wǔ yòu, shè rén chéng zhǐ chì qún guān děng gè hái cì.
驾将至,诸祀官俱朝服结珮,谒者引立於次前,重行,北向西上。驾至行宫南门外,回辂南向。将军降,立於辂右。侍中进,当銮驾前跪,奏称:"侍中臣某言,请降辂。"俯伏,兴,还侍位。皇帝降辂,乘舆入行宫,繖扇华盖侍卫警跸如常仪,宿卫如式。谒者、赞引各引祀官,通事舍人分引文武群官,集行宫朝堂,文左武右,舍人承旨敕群官等各还次。
diàn yù bó
奠玉帛
sì rì, wèi míng sān kè, zhū sì guān jí cóng sì zhī guān gè fú qí fú. jiāo shè lìng liáng yùn lìng gè shuài qí shǔ rù shí zūn léi yù bì. fán liù zūn zhī cì, tài zūn wèi shàng, shí yǐ fàn qí zhe zūn cì zhī, shí yǐ lǐ qí xī zūn cì zhī, shí yǐ àng qí xiàng zūn cì zhī, shí yǐ tí qí hú zūn cì zhī, shí yǐ shěn qí shān léi wéi xià, shí yǐ sān jiǔ. pèi dì zhe zūn wèi shàng, shí yǐ fàn qí xī zūn cì zhī, shí yǐ lǐ qí xiàng zūn cì zhī, shí yǐ àng qí shān léi wéi xià, shí yǐ qīng jiǔ. wǔ dì rì yuè jù yǐ tài zūn shí yǐ fàn qí, qí nèi guān zhī xiàng zūn shí yǐ tí qí, zhōng guān zhī hú zūn shí yǐ shěn qí, wài guān zhī gài zūn shí yǐ qīng jiǔ, zhòng xīng zhī sàn zūn shí yǐ xī jiǔ. qí jiē jiā míng shuǐ, jiǔ jiē jiā xuán jiǔ, gè shí yú shàng zūn. yù, shàng dì yǐ cāng bì, qīng dì yǐ qīng guī, chì dì yǐ chì zhāng, bái dì yǐ zōu yú, hēi dì yǐ xuán huáng, huáng dì yǐ huáng cóng, rì yuè yǐ guī bì. hào tiān shàng dì jí pèi dì zhī bì yǐ cāng, tiān dì rì yuè nèi guān yǐ xià, gè cóng fāng sè. gè zhǎng zhàng bā chǐ. shàng xīn, zé wǔ fāng dì gè tài zūn wèi shàng, shí yǐ fàn qí zhe zūn cì zhī, shí yǐ lǐ qí xī zūn cì zhī, shí yǐ àng qí. qí yòng yù, hào tiān shàng dì yǐ sì guī yǒu dǐ, yú tóng. wú rì yuè yǐ xià zūn. yú sì tóng yuán qiū, yòu yǒu wǔ rén dì zhī bì, yì fàng qí fāng yě. tài zhù yǐ yù bì zhì yú fěi. tài guān lìng shuài jìn zhuàn zhě shí zhū biān dòu fǔ guǐ děng, gè shè yú zhuàn màn nèi.
祀日,未明三刻,诸祀官及从祀之官各服其服。郊社令、良酝令各帅其属入实樽、罍、玉、币。(凡六樽之次,太樽为上,实以汎齐;著樽次之,实以醴齐;牺樽次之,实以盎齐;象樽次之,实以醍齐;壶樽次之,实以沈齐;山罍为下,实以三酒。配帝著樽为上,实以汎齐;牺樽次之,实以醴齐;象樽次之,实以盎齐;山罍为下,实以清酒。五帝日月俱以太樽实以汎齐,其内官之象樽实以醍齐,中官之壶樽实以沈齐,外官之概樽实以清酒,众星之散樽实以昔酒。齐皆加明水,酒皆加玄酒,各实於上樽。玉,上帝以苍璧,青帝以青珪,赤帝以赤璋,白帝以驺虞,黑帝以玄璜,黄帝以黄琮,日月以珪璧。昊天上帝及配帝之币以苍,天帝、日月、内官以下,各从方色。各长丈八尺。上辛,则五方帝各太樽为上,实以汎齐;著樽次之,实以醴齐;牺樽次之,实以盎齐。其用玉,昊天上帝以四珪有邸,馀同。无日月以下樽。雩祀同圆丘,又有五人帝之币,亦放其方也。)太祝以玉币置於篚。太官令帅进馔者实诸笾豆簠簋等,各设於馔幔内。
wèi míng èr kè, fèng lǐ shuài zàn zhě xiān rù jiù wèi. zàn yǐn yǐn yù shǐ bó shì zhū tài zhù jí lìng shǐ zhù shǐ yǔ zhí zūn léi fěi mì zhě, rù zì dōng wěi mén, dāng tán nán chóng xíng, běi miàn xī shàng. fán yǐn dǎo zhě, měi qū yī qūn xún yě. lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." zàn zhě chéng chuán, fán fèng lǐ yǒu cí, zàn zhě jiē chéng chuán. yù shǐ yǐ xià jiē zài bài. qì, zhí zūn léi fěi mì zhě gè jiù wèi. zàn yǐn yǐn yù shǐ zhū tài zhù yì tán dōng bì, yù shǐ yī rén tài zhù èr rén shēng, xíng sǎo chú yú shàng, jí dì yī děng yù shǐ yī rén tài zhù qī rén shēng, xíng sǎo chú yú xià. shàng xīn yú sì, zàn yǐn yǐn yù shǐ zhū tài zhù sǎo chú yú shàng, lìng shǐ zhù shǐ sǎo chú yú xià. qì, gè yǐn jiù wèi.
未明二刻,奉礼帅赞者先入就位。赞引引御史、博士、诸太祝及令史、祝史与执樽罍篚幂者,入自东壝门,当坛南重行,北面西上。(凡引导者,每曲一逡巡也。)立定,奉礼曰:"再拜。"赞者承传,(凡奉礼有词,赞者皆承传。)御史以下皆再拜。讫,执樽罍篚幂者各就位。赞引引御史、诸太祝诣坛东陛,御史一人、太祝二人升,行扫除於上,及第一等;御史一人、太祝七人升,行扫除於下。(上辛、雩祀,赞引引御史、诸太祝扫除於上,令史、祝史扫除於下。)讫,各引就位。
wèi míng yī kè, yè zhě zàn yǐn gè yǐn sì guān jí cóng sì qún guān kè shǐ děng jù jiù mén wài wèi. shè yí wú cóng sì qún guān kè shǐ, shàng xīn yú sì tóng. tài lè lìng shuài gōng rén èr wǔ cì rù jiù wèi, wén wǔ rù chén yú xuán nèi, wǔ wǔ lì yú xuán nán dào xī. qí shēng tán zhě jiē tuō lǚ yú xià, jiàng nà rú cháng yān. yè zhě yǐn sī kōng rù jiù wèi. lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." sī kōng zài bài, qì, yè zhě yǐn sī kōng yì tán dōng bì, shēng, xíng sǎo chú yú shàng, jiàng, xíng lè xuán yú xià, qì, yǐn fù wèi. yè zhě zàn zhě gè yǐn sì guān jí cóng sì qún guān kè shǐ děng, cì rù jiù wèi.
未明一刻,谒者、赞引各引祀官及从祀群官、客使等俱就门外位。(摄仪无从祀群官、客使,上辛、雩祀同。)太乐令帅工人、二舞次入就位,文舞入陈於悬内,武舞立於悬南道西。(其升坛者皆脱履於下,降纳如常焉。)谒者引司空入就位。立定,奉礼曰:"再拜。"司空再拜,讫,谒者引司空诣坛东陛,升,行扫除於上,降,行乐悬於下,讫,引复位。谒者、赞者各引祀官及从祀群官、客使等,次入就位。
chū, wèi míng sān kè, zhū wèi liè dà jià zhàng wèi, chén shè rú shì. shì zhōng bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." chéng huáng lìng jìn yù lù yú xíng gōng nán mén wài, huí lù nán xiàng. ruò xíng gōng qù tán shāo yuǎn, yán jǐng rú shì yān.
初,未明三刻,诸卫列大驾仗卫,陈设如式。侍中版奏:"请中严。"乘黄令进玉辂於行宫南门外,回辂南向。(若行宫去坛稍远,严警如式焉。)
wèi míng yī kè, shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn." huáng dì fú gǔn miǎn, shèng yú yǐ chū, sǎn shàn huá gài shì wèi rú cháng yí. shì zhōng fù bǎo, péi cóng rú shì. huáng dì shēng lù rú chū. huáng mén shì láng zòu:" qǐng luán jià jìn fā." hái shì wèi. luán jià dòng, chēng jǐng bì rú cháng, qiān niú jiāng jūn jiā lù ér qū. ruò xíng gōng qù tán shāo yuǎn, zòu shēng lù rú shì. jià zhì dà cì mén wài, huí lù nán xiàng. ruò jiāng jūn shēng lù, jí jiàng lì yú lù yòu yān. shì zhōng jìn, dāng luán jià qián guì, zòu chēng:" shì zhōng chén mǒu yán, qǐng xiáng lù." fǔ fú, xìng, hái shì wèi. huáng dì jiàng lù, shèng yú zhī dà cì, sǎn shàn huá gài shì wèi rú cháng yí.
未明一刻,侍中版奏:"外办。"皇帝服衮冕,乘舆以出,繖扇华盖侍卫如常仪。(侍中负宝,陪从如式。)皇帝升辂如初。黄门侍郎奏:"请銮驾进发。"还侍位。銮驾动,称警跸如常,千牛将军夹辂而趋。(若行宫去坛稍远,奏升辂如式。)驾至大次门外,回辂南向。(若将军升辂,即降立於辂右焉。)侍中进,当銮驾前跪,奏称:"侍中臣某言,请降辂。"俯伏,兴,还侍位。皇帝降辂,乘舆之大次,繖扇华盖侍卫如常仪。
jiāo shè lìng yǐ zhù bǎn jìn, yù shǔ qì, jìn chén fèng chū, jiāo shè lìng shòu, gè diàn yú diàn. huáng dì tíng dà cì bàn kè qǐng, tōng shì shè rén gè yǐn cóng sì wén wǔ qún guān jiè gōng xī gōng zhū fāng kè shǐ, jiē xiān rù jiù wèi. tài cháng bó shì yǐn tài cháng qīng lì yú dà cì mén wài, dāng mén běi xiàng.
郊社令以祝版进,御署讫,近臣奉出,郊社令受,各奠於坫。皇帝停大次半刻顷,通事舍人各引从祀文武群官、介公、酅公、诸方客使,皆先入就位。太常博士引太常卿立於大次门外,当门北向。
shì zhōng bǎn zòu:" wài bàn." zhì míng, huáng dì gǎi fú dà qiú ér miǎn, shàng xīn yú sì gài fú gǔn miǎn. chū cì, huá gài shì wèi rú cháng yí. shì zhōng fù bǎo, péi cóng rú shì. bó shì yǐn tài cháng qīng, tài cháng qīng yǐn huáng dì, fán tài cháng qīng qián dǎo, jiē bó shì xiān yǐn yān. zhì zhōng wěi mén wài. shàng xīn yú sì nèi wěi. diàn zhōng jiān jìn dà guī, shàng yī fèng yù yòu yǐ zhèn guī shòu diàn zhōng jiān, diàn zhōng jiān shòu, jìn. huáng dì jìn dà guī, zhí zhèn guī, huá gài zhàng wèi tíng yú mén wài, lǐ bù shàng shū yǔ jìn shì zhě péi cóng rú cháng yí. dà guī rú jìn bù biàn, qǐng xiān dìng jìn shì chéng fèng yān. huáng dì zhì bǎn wèi, xī xiàng lì. měi lì dìng, tài cháng qīng yǔ bó shì tuì lì yú zuǒ. tài cháng qīng qián zòu chēng:" qǐng zài bài." tuì fù wèi. huáng dì zài bài. shè shì wú" wèi míng sān kè" xià, zhì cǐ zài bài yí. shàng xīn yú sì tóng. fèng lǐ yuē:" zhòng guān zài bài." zhòng guān zài wèi zhě jiē zài bài. qí xiān bài zhě bù bài.
侍中版奏:"外办。"质明,皇帝改服大裘而冕,(上辛、雩祀盖服衮冕。)出次,华盖侍卫如常仪。(侍中负宝,陪从如式。)博士引太常卿,太常卿引皇帝,(凡太常卿前导,皆博士先引焉。)至中壝门外。(上辛、雩祀内壝。)殿中监进大珪,尚衣奉御又以镇珪授殿中监,殿中监受,进。皇帝搢大珪,执镇珪,华盖仗卫停於门外,礼部尚书与近侍者陪从如常仪。(大珪如搢不便,请先定近侍承奉焉。)皇帝至版位,西向立。(每立定,太常卿与博士退立於左。)太常卿前奏称:"请再拜。"退复位。皇帝再拜。(摄事无"未明三刻"下,至此再拜仪。上辛、雩祀同。)奉礼曰:"众官再拜。"众官在位者皆再拜。(其先拜者不拜。)
tài cháng qīng qián zòu: shè zé yè zhě jìn tài wèi zhī zuǒ bái, shàng xīn yú sì tóng yān." yǒu sī jǐn jù, qǐng xíng shì." tuì fù wèi. xié lǜ láng guì, fǔ fú, jǔ huī, fán qǔ wù zhě jiē guì, fǔ fú ér qǔ yǐ xìng diàn wù zé guì diàn qì, fǔ fú ér hòu xìng. tā fàng cǐ. gǔ chù, zòu yuán guó huì gǎi yān hé zhī lè. nǎi yǐ huán zhōng wèi gōng, huáng zhōng wèi jiǎo, tài cù wèi zhēng, gū xǐ wèi yǔ, zuò wén wǔ zhī wǔ lè, yuè wǔ liù chéng. huán zhōng sān zòu, huáng zhōng tài cù gū xǐ gè yī zòu yě. yǎn huī, jiá yǔ, lè zhǐ. fán lè, jiē xié lǜ láng jǔ huī gōng gǔ chù ér hòu zuò, yǎn huī jiá yǔ ér hòu zhǐ yān. tài cháng qīng qián zòu chēng:" qǐng zài bài." tuì fù wèi. huáng dì zài bài. shè shì wú tài cháng qīng zhì huáng dì bài. shàng xīn yú sì tóng yě. fèng lǐ yuē:" zhòng guān zài bài." zhòng guān zài wèi zhě jiē zài bài.
太常卿前奏:(摄则谒者进太尉之左白,上辛、雩祀同焉。)"有司谨具,请行事。"退复位。协律郎跪,俯伏,举麾,(凡取物者皆跪,俯伏而取以兴;奠物则跪奠讫,俯伏而后兴。他放此。)鼓柷,奏元(国讳改焉)和之乐。乃以圜锺为宫,黄锺为角,太蔟为徵,姑洗为羽,作文舞之舞乐,乐舞六成。(圜锺三奏,黄锺、太蔟、姑洗各一奏也。)偃麾,戛敔,乐止。(凡乐,皆协律郎举麾、工鼓柷而后作,偃麾戛敔而后止焉。)太常卿前奏称:"请再拜。"退复位。皇帝再拜。(摄事无太常卿至皇帝拜。上辛、雩祀同也。)奉礼曰:"众官再拜。"众官在位者皆再拜。
zhèng zuò pèi zuò tài zhù guì qǔ yù bì yú fěi, gè lì yú zūn suǒ zhū tài zhù jù qǔ yù jí bì, yì gè lì yú zūn suǒ. tài cháng qīng yǐn huáng dì, tài hé zhī lè zuò, huáng dì měi xíng, jiē zuò tài hé zhī lè. shè zé yè zhě yǐn tài wèi, yǐ xià jiē yè zhě yǐn tài wèi. tài hé lè, shàng xīn yú sì tóng. huáng dì yì tán, shēng zì nán bì, shì zhōng zhōng shū lìng yǐ xià jí zuǒ yòu shì wèi liàng rén cóng shēng. yǐ xià jiē rú zhī. huáng dì shēng tán, běi xiàng lì, shè zé tài wèi shēng nán bì, běi xiàng lì. lè zhǐ. zhèng zuò tài zhù jiā yù yú bì yǐ shòu shì zhōng, shì zhōng fèng yù bì dōng xiàng jìn, huáng dì jìn zhèn guī, shòu yù bì. fán shòu wù, jiē jìn zhèn guī, guì diàn qì, zhí guī, fǔ fú, xìng. tài wèi zé jìn hù. dēng gē, zuò sù hé zhī lè, yǐ dà lǚ zhī jūn. tài cháng qīng yǐn huáng dì jìn, běi xiàng guì diàn yú hào tiān shàng dì shén zuò, fǔ fú, xìng, tài cháng qīng yǐn huáng dì shǎo tuì, běi xiàng zài bài qì, tài cháng qīng yǐn huáng dì lì yú xī fāng, dōng xiàng. pèi zuò tài zhù yǐ bì shòu shì zhōng, shì zhōng fèng bì běi xiàng jìn, shè zé tài zhù shòu tài wèi, tài wèi fèng yù bì jìn diàn. huáng dì shòu bì. tài cháng qīng yǐn jìn gāo zǔ shén yáo huáng dì shén zuò, yú sì zé tài zōng zuò. fǔ fú, xìng, tài cháng qīng yǐn huáng dì shǎo tuì, dōng xiàng zài bài qì, dēng gē zhǐ. tài cháng qīng yǐn huáng dì, lè zuò, huáng dì jiàng zì nán bì, hái bǎn wèi, xī xiàng lì, lè zhǐ. shè zé tài wèi xíng, hái lì wú lè yě.
正座配座太祝跪取玉币於篚,各立於樽所;诸太祝俱取玉及币,亦各立於樽所。太常卿引皇帝,太和之乐作,(皇帝每行,皆作太和之乐。摄则谒者引太尉,以下皆谒者引太尉。太和乐,上辛、雩祀同。)皇帝诣坛,升自南陛,侍中、中书令以下及左右侍卫量人从升。(以下皆如之。)皇帝升坛,北向立,(摄则太尉升南陛,北向立。)乐止。正座太祝加玉於币以授侍中,侍中奉玉币东向进,皇帝搢镇珪,受玉币。(凡受物,皆搢镇珪,跪奠讫,执珪,俯伏,兴。太尉则搢笏。)登歌,作肃和之乐,以大吕之均。太常卿引皇帝进,北向跪奠於昊天上帝神座,俯伏,兴,太常卿引皇帝少退,北向再拜讫,太常卿引皇帝立於西方,东向。配座太祝以币授侍中,侍中奉币北向进,(摄则太祝授太尉,太尉奉玉币进奠。)皇帝受币。太常卿引进高祖神尧皇帝神座,(雩祀则太宗座。)俯伏,兴,太常卿引皇帝少退,东向再拜讫,登歌止。太常卿引皇帝,乐作,皇帝降自南陛,还版位,西向立,乐止。(摄则太尉行,还立无乐也。)
chū huáng dì jiāng diàn pèi dì zhī bì, yè zhě qī rén gè fēn yǐn xiàn guān fèng yù bì jù jìn, guì diàn yú dì yī děng shén zuò, shàng xīn, zé yè zhě wǔ rén, gè fēn yǐn xiàn guān, fèng yù bì diàn wǔ fāng dì zuò. shè shì tóng. yú sì, wǔ rén dì wǔ guān xiāng cì ér bì. yú xīng zuò zhī bì, yè zhě zàn yǐn gè yǐn xiàn guān jìn diàn yú shǒu zuò, yú jiē zhù shǐ zhāi láng zhù diàn. qì, yǐn hái fù wèi. shè zé tài wèi diàn pèi zuò, zhū tài zhù jí zhū xiàn guān gè fèng yù bì jìn yú shén zuò, qì, hái zūn suǒ. shàng xīn wú xīng yǐ xià zuò yě.
初皇帝将奠配帝之币,谒者七人各分引献官奉玉币俱进,跪奠於第一等神座,(上辛,则谒者五人,各分引献官,奉玉币奠五方帝座。摄事同。雩祀,五人帝、五官相次而毕。)馀星座之币,谒者、赞引各引献官进奠於首座,馀皆祝史斋郎助奠。讫,引还复位。(摄则太尉奠配座,诸太祝及诸献官各奉玉币进於神座,讫,还樽所。上辛无星以下座也。)
chū, zhòng guān bài qì, zhù shǐ gè fèng máo xuè zhī dòu, lì yú mén wài. dēng gē zhǐ, zhù shǐ fèng máo xuè rù, gè yóu qí bì shēng, zhū tài zhù yíng qǔ yú tán shàng, jù jìn diàn yú shén zuò qián, zhū tài zhù yǔ zhù shǐ tuì lì yú zūn suǒ.
初,众官拜讫,祝史各奉毛血之豆,立於门外。登歌止,祝史奉毛血入,各由其陛升,诸太祝迎取於坛上,俱进奠於神座前,诸太祝与祝史退立於樽所。
jìn shú
进熟
huáng dì jì shēng, shè zé tài wèi shēng, shàng xīn yú sì tóng. diàn yù bì, tài guān lìng chū, shuài jìn zhuàn zhě fèng zhuàn, gè chén yú nèi wěi mén wài. yè zhě yǐn sī tú chū yì zhuàn suǒ, sī tú fèng hào tiān shàng dì zhī zǔ. chū, huáng dì jì zhì wèi, lè zhǐ, tài guān lìng yǐn zhuàn rù. shè shì zé yú tài zhù diàn máo xuè, qí tài guān yǐn zhuàn rù. shàng xīn yú sì tóng. zǔ chū rù mén, zòu yōng hé zhī lè, yǐ huáng zhōng zhī jūn. zì hòu jiē shén zhī lè, jiē zòu huáng zhōng. zhuàn gè zhì qí bì, lè zhǐ. zhù shǐ jù jìn, guì chè máo xuè zhī dòu, jiàng zì dōng bì yǐ chū. shàng dì zhī zhuàn shēng zì wǔ bì, pèi dì zhī zhuàn shēng zì mǎo bì, qīng dì zhī zhuàn shēng zì yín bì, chì dì zhī zhuàn shēng zì sì bì, huáng dì zhī zhuàn shēng zì wèi bì, bái dì zhī zhuàn shēng zì yǒu bì, hēi dì zhī zhuàn shēng zì zi bì, dà míng zhī zhuàn shēng zì chén bì, yè míng zhī zhuàn shēng zì xū bì, qí nèi guān zhōng guān zhū zhuàn, gè suí biàn ér shēng. shàng xīn wú dà míng yǐ xià zhuàn, shè shì tóng. yú sì wǔ rén dì zhuàn, gè yóu qí bì shēng. zhū tài zhù yíng yǐn yú tán shàng, gè shè yú shén zuò qián. biān dòu gài mì, xiān chè nǎi shēng. fǔ guǐ jì diàn, què qí gài yú xià yě. shè qì, yè zhě yǐn sī tú tài guān lìng shuài jìn zhuàn zhě, jù jiàng zì dōng bì yǐ chū, sī tú fù wèi, zhū tài zhù gè hái zūn suǒ. yòu jìn shè wài guān zhòng xīng zhī zhuàn, xiāng cì ér bì. shàng xīn wú wài guān yǐ xià zhuàn, yú sì yòu jìn shè wǔ guān zhuàn, bìng wú zhòng xīng zhuàn yě.
皇帝既升,(摄则太尉升,上辛、雩祀同。)奠玉币,太官令出,帅进馔者奉馔,各陈於内壝门外。谒者引司徒出诣馔所,司徒奉昊天上帝之俎。初,皇帝既至位,乐止,太官令引馔入。(摄事则於太祝奠毛血,其太官引馔入。上辛、雩祀同。)俎初入门,奏雍和之乐,以黄锺之均。(自后接神之乐,皆奏黄锺。)馔各至其陛,乐止。祝史俱进,跪彻毛血之豆,降自东陛以出。(上帝之馔升自午陛,配帝之馔升自卯陛,青帝之馔升自寅陛,赤帝之馔升自巳陛,黄帝之馔升自未陛,白帝之馔升自酉陛,黑帝之馔升自子陛,大明之馔升自辰陛,夜明之馔升自戌陛,其内官中官诸馔,各随便而升。上辛无大明以下馔,摄事同。雩祀五人帝馔,各由其陛升。)诸太祝迎引於坛上,各设於神座前。(笾豆盖幂,先彻乃升。簠簋既奠,卻其盖於下也。)设讫,谒者引司徒、太官令帅进馔者,俱降自东陛以出,司徒复位,诸太祝各还樽所。又进设外官、众星之馔,相次而毕。(上辛无外官以下馔,雩祀又进设五官馔,并无众星馔也。)
chū, tán shàng shè zhuàn qì, tài cháng qīng yǐn huáng dì yì léi xǐ, shè zé yè zhě yǐn tài wèi yì léi xǐ, shàng xīn yú sì tóng yě. lè zuò huáng dì zhì léi xǐ, lè zhǐ. shì zhōng guì qǔ yí, xìng, wò shuǐ yòu shì zhōng guì qǔ pán, xìng, chéng shuǐ huáng dì guàn shǒu. huáng mén shì láng guì qǔ jīn yú fěi, xìng, jìn, huáng dì shuì shǒu qì, huáng mén shì láng shòu jīn, guì diàn yú fěi. huáng mén shì láng yòu qǔ páo jué yú fěi, xìng, jìn, huáng dì shòu jué. shì zhōng zhuó léi shuǐ, yòu shì zhōng fèng pán, huáng dì xǐ jué, huáng mén shì láng yòu shòu jīn jiē rú chū. huáng dì shì jué qì, shì zhōng diàn pán yí, huáng mén shì láng shòu jīn diàn yú fěi, jiē rú cháng.
初,坛上设馔讫,太常卿引皇帝诣罍洗,(摄则谒者引太尉诣罍洗,上辛、雩祀同也。)乐作;皇帝至罍洗,乐止。侍中跪取匜,兴,沃水;又侍中跪取盘,兴,承水;皇帝盥手。黄门侍郎跪取巾於篚,兴,进,皇帝帨手讫,黄门侍郎受巾,跪奠於篚。黄门侍郎又取匏爵於篚,兴,进,皇帝受爵。侍中酌罍水,又侍中奉盘,皇帝洗爵,黄门侍郎又授巾皆如初。皇帝拭爵讫,侍中奠盘匜,黄门侍郎受巾奠於篚,皆如常。
tài cháng qīng yǐn huáng dì, lè zuò huáng dì yì tán, shēng zì nán bì, qì, lè zhǐ. shè zé tài wèi xǐ shì páo jué, wú lè zuò yǐ xià yí. yè zhě yǐn sī tú, shēng zì dōng bì, lì yú zūn suǒ, zhāi láng fèng zǔ cóng zhī hòu.
太常卿引皇帝,乐作;皇帝诣坛,升自南陛,讫,乐止。(摄则太尉洗拭匏爵,无乐作以下仪。)谒者引司徒,升自东陛,立於樽所,斋郎奉俎从之后。
tài cháng qīng yǐn huáng dì yì shàng dì zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, shì zhōng zàn zhuó fàn qí qì, shòu hé zhī lè zuò. huáng dì měi zhuó xiàn jí yǐn fú, jiē zuò shòu hé zhī lè. shè zé yè zhě yǐn tài wèi, shēng zì nán bì, yì shàng dì zūn suǒ, zhí shì zhě jǔ mì, tài wèi zhuó fàn qí qì, lè zuò. tài cháng qīng yǐn huáng dì, jìn hào tiān shàng dì shén zuò qián, běi xiàng guì diàn jué, xìng, tài cháng qīng yǐn huáng dì shǎo tuì, běi xiàng lì, lè zhǐ. shè yí jiē yè zhě yǐn tài wèi. tài zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, dōng xiàng guì, dú zhù wén:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zǐ sì tiān zǐ chén mǒu, gǎn zhāo gào yú shè zé yún" tiān zǐ mǒu, jǐn qiǎn tài wèi fēng mǒu chén míng, gǎn zhāo gào yú hào tiān shàng dì". shàng xīn yú sì yì tóng. hào tiān shàng dì: dà míng nán zhì, zhǎng guǐ chū shēng, wàn wù quán yú, liù qì zī shǐ, shì zūn yí diǎn, shèn xiū lǐ wù, shàng xīn yún:" wéi shén huà yù qún shēng, cái chéng shù pǐn, yún yǔ zuò shī, pǔ bó wú sī, yuán yīn qǐ zhé, shì zūn nóng shì." yú sì yún:" yuán zī mèng xià, lóng jiàn jì chén, fāng zī zhǎng yù, shì zūn cháng lǐ, jìng yǐ yù bó xī shēng, zī shèng shù pǐn, gōng zhì fán sì, biǎo qí yín sù." jìng yǐ yù bó xī qí, zī shèng shù pǐn, bèi zī yīn liáo, zhī jiàn jié chéng, gāo zǔ shén yáo huáng dì pèi shén zuò zhǔ." fán shè shì zhù bǎn, yīng yù shǔ qì, huáng dì běi xiàng zài bài, shì chén fèng bǎn, jiāo shè lìng shòu, suì fèng chū. huáng dì zài bài. shè zé tài wèi zài bài. chū dú zhù wén qì, lè zuò tài zhù jìn, guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ, huáng dì bài qì, lè zhǐ.
太常卿引皇帝诣上帝樽所,执樽者举幂,侍中赞酌汎齐讫,寿和之乐作。(皇帝每酌献及饮福,皆作寿和之乐。摄则谒者引太尉,升自南陛,诣上帝樽所,执事者举幂,太尉酌汎齐讫,乐作。)太常卿引皇帝,进昊天上帝神座前,北向跪奠爵,兴,太常卿引皇帝少退,北向立,乐止。(摄仪皆谒者引太尉。)太祝持版进於神座之右,东向跪,读祝文:"维某年岁次月朔日,子嗣天子臣某,敢昭告於(摄则云"天子某,谨遣太尉封某臣名,敢昭告於昊天上帝"。上辛、雩祀亦同。)昊天上帝:大明南至,长晷初昇,万物权舆,六气资始,式遵彝典,慎脩礼物,(上辛云:"惟神化育群生,财成庶品,云雨作施,普博无私,爰因启蛰,式遵农事。"雩祀云:"爰兹孟夏,龙见纪辰,方资长育,式遵常礼,敬以玉帛牺牲,粢盛庶品,恭致燔祀,表其寅肃。")敬以玉帛牺齐,粢盛庶品,备兹禋燎,祗荐洁诚,高祖神尧皇帝配神作主。"(凡摄事祝版,应御署讫,皇帝北向再拜,侍臣奉版,郊社令受,遂奉出。)皇帝再拜。(摄则太尉再拜。)初读祝文讫,乐作;太祝进,跪奠版於神座,兴,还樽所,皇帝拜讫,乐止。
tài cháng qīng yǐn huáng dì yì pèi dì jiǔ zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, shì zhōng qǔ jué yú diàn, jìn, huáng dì shòu jué, shì zhōng zàn zhuó fàn qí qì, lè zuò, tài cháng qīng yǐn huáng dì, jìn gāo zǔ shén yáo huáng dì shén zuò qián, yú sì tài zōng. dōng xiàng guì, diàn jué, fǔ fú, xìng, tài cháng qīng yǐn huáng dì shǎo tuì, dōng xiàng lì, lè zhǐ. shàng xīn yòu yè zhě wǔ rén, gè yǐn wǔ fāng shàng dì tài zhù, jiē qǔ jué yú diàn, zhuó fàn qí, gè jìn diàn yú shén zuò qì, hái zūn suǒ. yú sì tóng. tài zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī zuǒ, běi xiàng guì dú zhù wén yuē:" wéi mǒu nián suì cì yuè shuò rì, zi xiào zēng sūn kāi yuán shén wǔ huáng dì chén mǒu, shè zé yún" huáng dì chén mǒu jǐn qiǎn tài wèi fēng chén mǒu". gǎn zhāo gào yú gāo zǔ shén yáo huáng dì: lǚ zhǎng yī shǐ, sù shì jiāo yīn, yòng zhì fán sì yú hào tiān shàng dì. fú wéi qìng liú cháng fà, dé guān sī wén, duì yuè zhāo shēng, yǒng yán pèi mìng, shàng xīn yún:" shí wéi mèng chūn, jìng qí jiā gǔ, yòng zhì yīn sì hào tiān shàng dì. fú wéi gāo zǔ, ruì zhé xùn qí, qīn míng zhāo gé, jì sì zhī lǐ, sù fèng jiù zhāng." yú sì yún:" shí wéi zhèng yáng, shì zūn héng diǎn, fú wéi dào xié qián yuán, dé shī pǐn wù, yǒng yán pèi mìng, duì yuè zhāo shēng." jǐn yǐ zhì bì xī qí, zī shèng shù pǐn, shì chén míng jiàn, yòu shén zuò zhǔ, shàng xiǎng." qì, xìng. huáng dì zài bài. chū dú zhù wén qì, lè zuò tài zhù jìn, guì diàn bǎn yú shén zuò, xìng, hái zūn suǒ, huáng dì zài bài qì, lè zhǐ.
太常卿引皇帝诣配帝酒樽所,执樽者举幂,侍中取爵於坫,进,皇帝受爵,侍中赞酌汎齐讫,乐作,太常卿引皇帝,进高祖神尧皇帝神座前,(雩祀太宗。)东向跪,奠爵,俯伏,兴,太常卿引皇帝少退,东向立,乐止。(上辛又谒者五人,各引五方上帝太祝,皆取爵於坫,酌汎齐,各进奠於神座讫,还樽所。雩祀同。)太祝持版进於神座之左,北向跪读祝文曰:"维某年岁次月朔日,子孝曾孙开元神武皇帝臣某,(摄则云"皇帝臣某谨遣太尉封臣某"。)敢昭告於高祖神尧皇帝:履长伊始,肃事郊禋,用致燔祀於昊天上帝。伏惟庆流长发,德冠思文,对越昭升,永言配命,(上辛云:"时惟孟春,敬祈嘉穀,用致禋祀昊天上帝。伏惟高祖,睿哲徇齐,钦明昭格,祭祀之礼,肃奉旧章。"雩祀云:"时惟正阳,式遵恒典,伏惟道协乾元,德施品物,永言配命,对越昭升。")谨以制币牺齐,粢盛庶品,式陈明荐,侑神作主,尚飨。"讫,兴。皇帝再拜。初读祝文讫,乐作;太祝进,跪奠版於神座,兴,还樽所,皇帝再拜讫,乐止。
tài cháng qīng yǐn huáng dì, jìn hào tiān shàng dì shén zuò qián, běi xiàng lì, lè zuò. tài zhù gè yǐ jué zhuó shàng zūn fú jiǔ, hé zhì yī jué, tài zhù chí jué shòu shì zhōng, shì zhōng shòu jué xī xiàng jìn, huáng dì zài bài, shòu jué, guì, jì jiǔ, cuì jiǔ, diàn jué, fǔ fú, xìng. tài zhù gè shuài zhāi láng jìn zǔ. tài zhù jiǎn shén qián zuò ròu jiē qǔ qián jiǎo dì èr gǔ yě. jiā yú zǔ, yǐ zuò ròu gòng zhì yī zǔ shàng, tài zhù chí zǔ yǐ shòu sī tú, sī tú fèng zǔ xī xiàng jìn, shè zé yán shòu. huáng dì shòu yǐ shòu zuǒ yòu, shè zé tài wèi yǐ shòu zhāi láng. yè zhě yǐn sī tú jiàng fù wèi. huáng dì guì, qǔ jué, suì yǐn, zú jué. shì zhōng jìn shòu jué yǐ shòu tài zhù, tài zhù shòu jué, fù yú diàn. huáng dì fǔ fú, xìng, zài bài, lè zhǐ. tài cháng qīng yǐn huáng dì, lè zuò, huáng dì jiàng zì nán jiē, hái bǎn wèi, xī xiàng lì, lè zhǐ. wén wǔ tuì, gǔ chù, zuò shū hé zhī lè, tuì qì, jiá yǔ, lè zhǐ. wǔ wǔ rù, gǔ chù, zuò shū hé zhī lè, lì dìng, jiá yǔ, lè zhǐ. zì cǐ yǐ shàng, fán shè jiē tài wèi wèi chū xiàn, qí yí yī huáng dì xíng shì, zàn zuǒ jiē yè zhě tài zhù zhāi láng.
太常卿引皇帝,进昊天上帝神座前,北向立,乐作。太祝各以爵酌上樽福酒,合置一爵,太祝持爵授侍中,侍中受爵西向进,皇帝再拜,受爵,跪,祭酒,啐酒,奠爵,俯伏,兴。太祝各帅斋郎进俎。太祝减神前胙肉(皆取前脚第二骨也。)加於俎,以胙肉共置一俎上,太祝持俎以授司徒,司徒奉俎西向进,(摄则言授。)皇帝受以授左右,(摄则太尉以授斋郎。)谒者引司徒降复位。皇帝跪,取爵,遂饮,卒爵。侍中进受爵以授太祝,太祝受爵,复於坫。皇帝俯伏,兴,再拜,乐止。太常卿引皇帝,乐作,皇帝降自南阶,还版位,西向立,乐止。文舞退,鼓柷,作舒和之乐,退讫,戛敔,乐止。武舞入,鼓柷,作舒和之乐,立定,戛敔,乐止。(自此以上,凡摄皆太尉为初献,其仪依皇帝行事,赞佐皆谒者、太祝、斋郎。)
huáng dì jiāng fù wèi, yè zhě yǐn tài wèi shè zé tài cháng qīng wèi yà xiàn, zì xià bìng gǎi tài wèi wèi tài cháng qīng. yì léi xǐ, guàn shǒu, xǐ shì páo jué. qì, yè zhě yǐn tài wèi zì jiē shēng tán, yì hào tiān shàng dì zhe zūn suǒ, zhí zūn zhě jǔ mì, tài wèi zhuó lǐ qí. qì, wǔ wǔ zuò, yè zhě yǐn tài wèi, jìn hào tiān shàng dì shén zuò qián, běi xiàng guì, diàn jué, xìng, yè zhě yǐn tài wèi shǎo tuì, běi xiàng zài bài. qì, yè zhě yǐn tài wèi yì pèi dì xī zūn suǒ, qǔ jué yú diàn, zhí zūn zhě jǔ mì, tài wèi zhuó lǐ qí. qì, yè zhě yǐn tài wèi jìn gāo zǔ shén yáo huáng dì shén zuò qián, yú sì tài zōng. dōng xiàng guì, diàn jué, xìng, yè zhě yǐn tài wèi shǎo tuì, dōng xiàng zài bài. shàng xīn wǔ fāng zhù gè qǔ jué zhuó lǐ qí, gōng diàn qì, hái zūn suǒ. yú sì tóng. qì, yè zhě yǐn tài wèi jìn hào tiān shàng dì shén zuò qián, běi xiàng lì. zhū tài zhù gè yǐ jué zhuó léi fú jiǔ, hé zhì yī jué, yī tài zhù chí jué jìn tài wèi zhī yòu, xī xiàng lì. tài wèi zài bài shòu jué, guì, jì jiǔ, suì yǐn, zú jué. tài zhù jìn shòu xū jué, fù yú diàn. tài wèi xìng, zài bài, qì, yè zhě yǐn tài wèi què fù wèi.
皇帝将复位,谒者引太尉(摄则太常卿为亚献,自下并改太尉为太常卿。)诣罍洗,盥手,洗拭匏爵。讫,谒者引太尉自阶升坛,诣昊天上帝著樽所,执樽者举幂,太尉酌醴齐。讫,武舞作,谒者引太尉,进昊天上帝神座前,北向跪,奠爵,兴,谒者引太尉少退,北向再拜。讫,谒者引太尉诣配帝牺樽所,取爵於坫,执樽者举幂,太尉酌醴齐。讫,谒者引太尉进高祖神尧皇帝神座前,(雩祀太宗。)东向跪,奠爵,兴,谒者引太尉少退,东向再拜。(上辛五方祝各取爵酌醴齐,供奠讫,还樽所。雩祀同。)讫,谒者引太尉进昊天上帝神座前,北向立。诸太祝各以爵酌罍福酒,合置一爵,一太祝持爵进太尉之右,西向立。太尉再拜受爵,跪,祭酒,遂饮,卒爵。太祝进受虚爵,复於坫。太尉兴,再拜,讫,谒者引太尉卻复位。
chū, tài wèi xiàn jiāng bì, yè zhě yǐn guāng lù qīng shè zé tóng yǐ guāng lù qīng wèi zhōng xiàn. yì léi xǐ, guàn shǒu, xǐ shì páo jué, shēng, zhuó àng qí, xiàn zhèng zuò pèi zuò. yú sì bìng xiàn wǔ fāng dì yě. zhōng xiàn rú yà xiàn zhī yí. shàng xīn wǔ dì sì yì gè pèi xiàn zhī. qì, yè zhě yǐn guāng lù qīng jiàng fù wèi.
初,太尉献将毕,谒者引光禄卿(摄则同以光禄卿为终献。)诣罍洗,盥手,洗拭匏爵,升,酌盎齐,献正座、配座。(雩祀并献五方帝也。)终献如亚献之仪。(上辛五帝祀亦各配献之。)讫,谒者引光禄卿降复位。
chū, tài wèi jiāng shēng xiàn, shè zé tài cháng qīng jiāng shēng xiàn. yè zhě qī rén fēn yǐn wǔ fāng dì jí dà míng yè míng děng xiàn guān, yì léi xǐ, guàn shǒu, xǐ shì páo jué qì, gè yóu qí bì shēng, yú sì tài wèi jiāng shēng xiàn, zàn yǐn yǐn wǔ dì xiàn guān zhuó lǐ qí, diàn tài hào shì, yú zuò zhāi láng zhù diàn. wǔ dì jiāng bì, wǔ guān xiàn guān zhuó tí qí, diàn gōu máng shì, yú zuò zhù shǐ zhù diàn. yì dì yī děng, jù zhuó fàn qí qì, gè jìn guì diàn yú shén zuò qián, xìng, gè yǐn jiàng, huán běn wèi. chū, dì yī děng xiàn guān jiāng shēng, yè zhě wǔ rén cì yǐn xiàn guān gè yì léi xǐ, guàn qì, yǐn gè yóu qí bì shēng tán, yì dì èr děng nèi guān jiǔ zūn suǒ, jù zhuó tí qí, gè jìn guì diàn jué yú nèi guān zuò shǒu, xìng, yú zuò jiē zhù shǐ zhāi láng zhù diàn, xiāng cì ér bì, yè zhě gè yǐn xiàn guān huán běn wèi. chū, dì èr děng xiàn guān jiāng shēng, yè zhě sì rén cì yǐn xiàn guān jù yì léi xǐ guàn shǒu, gè yóu qí bì shēng tán, yì dì sān děng zhōng guān jiǔ zūn suǒ, jù zhuó qīng jiǔ shěn qí shè yí àng qí. yǐ xiàn. zàn yǐn sì rén cì yǐn xiàn guān yì léi xǐ, guàn xǐ qì, yì wài guān jiǔ zūn suǒ, jù zhuó qīng jiǔ shè yí tí qí. yǐ xiàn. zàn yǐn sì rén cì yǐn xiàn guān yì léi xǐ, guàn xǐ qì, yì zhòng xīng jiǔ zūn suǒ, zhuó xī jiǔ shè yí shěn qí. yǐ xiàn. qí zhù shǐ zhāi láng zhuó jiǔ zhù diàn, jiē rú nèi guān zhī yí. qì, yè zhě zàn yǐn gè yǐn xiàn guān huán běn wèi. shàng xīn yú sì wú rì yuè yǐ xià xiàn yí yě.
初,太尉将升献,(摄则太常卿将升献。)谒者七人分引五方帝及大明、夜明等献官,诣罍洗,盥手,洗拭匏爵讫,各由其陛升,(雩祀太尉将升献,赞引引五帝献官酌醴齐,奠太昊氏,馀座斋郎助奠。五帝将毕,五官献官酌醍齐,奠句芒氏,馀座祝史助奠。)诣第一等,俱酌汎齐讫,各进跪奠於神座前,兴,各引降,还本位。初,第一等献官将升,谒者五人次引献官各诣罍洗,盥讫,引各由其陛升坛,诣第二等内官酒樽所,俱酌醍齐,各进跪奠爵於内官座首,兴,馀座皆祝史、斋郎助奠,相次而毕,谒者各引献官还本位。初,第二等献官将升,谒者四人次引献官俱诣罍洗盥手,各由其陛升坛,诣第三等中官酒樽所,俱酌清酒沈齐(摄仪盎齐。)以献。赞引四人次引献官诣罍洗,盥洗讫,诣外官酒樽所,俱酌清酒(摄仪醍齐。)以献。赞引四人次引献官诣罍洗,盥洗讫,诣众星酒樽所,酌昔酒(摄仪沈齐。)以献。其祝史、斋郎酌酒助奠,皆如内官之仪。讫,谒者、赞引各引献官还本位。(上辛、雩祀无日月以下献仪也。)
zhū xiàn jù bì, wǔ wǔ zhǐ. shàng xià zhū zhù gè jìn, guì chè dòu, xìng, hái zūn suǒ. chè zhě, biān dòu gè yī shǎo yí yú gù chù yě. fèng lǐ yuē:" cì zuò." zàn zhě chàng:" zhòng guān zài bài." zhòng guān zài wèi zhě jiē zài bài. yǐ yǐn fú zhě bù bài. yuán hé zhī lè zuò, tài cháng qīng qián zòu chēng:" qǐng zài bài." tuì fù wèi. huáng dì zài bài. lè zuò yī chéng, zhǐ. shè shì zé fèng lǐ yuē:" zhòng guān zài bài", zhòng guān zài wèi zhě jiē zài bài.
诸献俱毕,武舞止。上下诸祝各进,跪彻豆,兴,还樽所。(彻者,笾豆各一少移於故处也。)奉礼曰:"赐胙。"赞者唱:"众官再拜。"众官在位者皆再拜。(已饮福者不拜。)元和之乐作,太常卿前奏称:"请再拜。"退复位。皇帝再拜。乐作一成,止。(摄事则奉礼曰:"众官再拜",众官在位者皆再拜。)
tài cháng qīng qián zòu:" qǐng jiù wàng liáo wèi." shè zé yè zhě jìn tài wèi zhī zuǒ, yuē" qǐng jiù wàng liáo wèi" yě. tài cháng qīng yǐn huáng dì, lè zuò huáng dì jiù wàng liáo wèi, nán xiàng lì, lè zhǐ. shè zé yè zhě yǐn tài wèi yě. yú qún guān jiāng bài, shàng xià zhū zhù gè zhí fěi, jìn shén zuò qián, qǔ yù bì zhù bǎn, rì yuè yǐ shàng zhāi láng yǐ zǔ zài shēng tǐ shǔ jì fàn jí jué jiǔ, gè yóu qí bì jiàng tán, nán xíng, jīng chái tán xī, guò tán dōng xíng, zì nán bì dēng chái tán, yǐ yù bì zhù bǎn zhuàn wù zhì yú chái shàng. hù nèi zhū zhù shǐ yòu yǐ nèi guān yǐ xià zhī lǐ bì jiē cóng liáo. shàng xīn wú rì yuè yǐ xià shēng bì, yú sì yǒu wǔ dì bì. fèng lǐ yuē:" kě liáo." dōng xī miàn gè liù rén, yǐ jù liáo huǒ. bàn chái, tài cháng qīng qián, zòu:" lǐ bì." shè zé yè zhě qián yuē" lǐ bì", zé tài wèi chū.
太常卿前奏:"请就望燎位。"(摄则谒者进太尉之左,曰"请就望燎位"也。)太常卿引皇帝,乐作;皇帝就望燎位,南向立,乐止。(摄则谒者引太尉也。)於群官将拜,上下诸祝各执篚,进神座前,取玉币、祝版,日月以上斋郎以俎载牲体、黍稷饭及爵酒,各由其陛降坛,南行,经柴坛西,过坛东行,自南陛登柴坛,以玉币、祝版、馔物置於柴上。户内诸祝史又以内官以下之礼币皆从燎。(上辛无日月以下牲币,雩祀有五帝币。)奉礼曰:"可燎。"东西面各六人,以炬燎火。半柴,太常卿前,奏:"礼毕。"(摄则谒者前曰"礼毕",则太尉出。)
tài cháng qīng yǐn huáng dì hái dà cì, lè zuò, huáng dì chū zhōng wěi mén, shàng xīn yú sì bìng nèi wěi. diàn zhōng jiān qián shòu zhèn guī, yǐ shòu shàng yī fèng yù, diàn zhōng jiān yòu qián shòu dà guī, huá gài shì wèi rú cháng yí, huáng dì rù cì, lè zhǐ. yè zhě zàn yǐn gè yǐn sì guān, tōng shì shè rén fēn yǐn cóng sì qún guān zhū fāng kè shǐ yǐ cì chū. zàn yǐn yǐn yù shǐ tài zhù yǐ xià jù fù zhí shì wèi, lì dìng, fèng lǐ yuē:" zài bài." yù shǐ yǐ xià jiē zài bài, zàn yǐn yǐn chū. gōng rén èr wǔ yǐ cì chū.
太常卿引皇帝还大次,乐作,皇帝出中壝门,(上辛、雩祀并内壝。)殿中监前受镇珪,以授尚衣奉御,殿中监又前受大珪,华盖侍卫如常仪,皇帝入次,乐止。谒者、赞引各引祀官,通事舍人分引从祀群官、诸方客使以次出。赞引引御史、太祝以下俱复执事位,立定,奉礼曰:"再拜。"御史以下皆再拜,赞引引出。工人、二舞以次出。
luán jià hái gōng shàng xīn yú sì tóng
銮驾还宫(上辛雩祀同)
huáng dì jì hái dà cì, shì zhōng bǎn zòu:" qǐng jiě yán." jiàng shì bù dé zhé lí bù wǔ. huáng dì tíng dà cì yī kè qǐng, chuí yī gǔ, wèi yī yán, zhuǎn zhàng wèi yú hái tú, rú lái yí. sān kè qǐng, chuí èr gǔ, wèi zài yán, jiàng shì bù duì zhàng. shì zhōng bǎn zòu:" qǐng zhōng yán." huáng dì fú tōng tiān guān, jiàng shā páo, zhū sì guān fú cháo fú. chéng mǎ zhě fú cōng zhě. wǔ kè qǐng, chuí sān gǔ, wèi sān yán, tōng shì shè rén fēn yǐn qún guān kè shǐ děng xù lì yú dà cì zhī qián, jìn nán. wén wǔ shì chén yì dà cì fèng yíng. chéng huáng lìng jìn jīn lù yú dà cì mén wài, nán xiàng. qiān niú jiāng jūn lì yú lù yòu.
皇帝既还大次,侍中版奏:"请解严。"(将士不得辄离部伍。)皇帝停大次一刻顷,槌一鼓,为一严,转仗卫於还涂,如来仪。三刻顷,槌二鼓,为再严,将士布队仗。侍中版奏:"请中严。"皇帝服通天冠,绛纱袍,诸祀官服朝服。(乘马者服葱褶。)五刻顷,槌三鼓,为三严,通事舍人分引群官、客使等序立於大次之前,近南。文武侍臣诣大次奉迎。乘黄令进金辂於大次门外,南向。千牛将军立於辂右。
shì zhōng bǎn zòu:" wài biàn." tài pú qīng shēng, zhí pèi. huáng dì shèng yú chū cì, sǎn shàn shì wèi jǐng bì rú cháng yí. huáng dì shēng lù, tài pú qīng lì shòu suí. huáng mén shì láng zòu chēng:" qǐng luán jià jìn fā." tuì fù wèi. luán jià dòng, chēng jǐng bì rú cháng yí. huáng mén shì láng zàn zhě jiā yǐn, qiān niú jiāng jūn jiā lù ér qū.
侍中版奏:"外辨。"太仆卿升,执辔。皇帝乘舆出次,繖扇侍卫警跸如常仪。皇帝升辂,太仆卿立授绥。黄门侍郎奏称:"请銮驾进发。"退复位。銮驾动,称警跸如常仪。黄门侍郎、赞者夹引,千牛将军夹辂而趋。
zhì shì chén shàng mǎ suǒ, huáng mén shì láng zòu chēng:" qǐng luán jià quán tíng, chì shì chén shàng mǎ." shì zhōng qián chéng zhì, tuì chēng:" zhì yuē kě." huáng mén shì láng tuì chēng:" shì chén shàng mǎ." zàn zhě chéng chuán, wén wǔ shì chén jiē shàng mǎ bì, huáng mén shì láng zòu chēng:" qǐng chì chē yòu shēng." shì zhōng qián chéng zhì, tuì chēng:" zhì yuē kě." huáng mén shì láng tuì fù wèi. qiān niú jiāng jūn shēng qì, huáng mén shì láng zòu chēng:" qǐng luán jià jìn fā." tuì fù wèi. gǔ chuán yīn, luán jià dòng, gǔ chuī zhèn zuò ér hái. wén wǔ qún chén dǎo cóng rú lái yí. zhū fāng kè shǐ biàn hái guǎn.
至侍臣上马所,黄门侍郎奏称:"请銮驾权停,敕侍臣上马。"侍中前承制,退称:"制曰可。"黄门侍郎退称:"侍臣上马。"赞者承传,文武侍臣皆上马毕,黄门侍郎奏称:"请敕车右升。"侍中前承制,退称:"制曰可。"黄门侍郎退复位。千牛将军升讫,黄门侍郎奏称:"请銮驾进发。"退复位。鼓传音,銮驾动,鼓吹振作而还。文武群臣导从如来仪。诸方客使便还馆。
jià zhì chéng tiān mén wài shì chén xià mǎ suǒ, luán jià quán tíng, wén wǔ shì chén jiē xià mǎ, qiān niú jiāng jūn jiàng lì yú lù yòu. qì, luán jià dòng, qiān niú jiāng jūn jiā lù ér qū.
驾至承天门外侍臣下马所,銮驾权停,文武侍臣皆下马,千牛将军降立於辂右。讫,銮驾动,千牛将军夹辂而趋。
jià rù jiā dé mén, tài lè lìng lìng zhuàng ruí bīn zhī zhōng, zuǒ yòu zhōng jiē yīng, gǔ chù, zòu cǎi cí zhī lè, zhì tài jí mén, jiá yǔ, lè zhǐ. rù tài jí mén, gǔ chù, zòu tài hé zhī lè, jià zhì héng jiē běi, dāng dōng shàng gé, huí lù nán xiàng. shì zhōng jìn luán jià qián guì, zòu chēng:" shì zhōng chén mǒu yán, qǐng xiáng lù." fǔ fú, xìng, hái shì wèi. huáng dì jiàng lù, shèng yú yǐ rù, sǎn shàn shì wèi jǐng bì rú cháng yí, shì chén cóng. zhì gé, jiá yǔ, lè zhǐ.
驾入嘉德门,太乐令令撞蕤宾之锺,左右锺皆应,鼓柷,奏采茨之乐,至太极门,戛敔,乐止。入太极门,鼓柷,奏太和之乐,驾至横街北,当东上阁,回辂南向。侍中进銮驾前跪,奏称:"侍中臣某言,请降辂。"俯伏,兴,还侍位。皇帝降辂,乘舆以入,繖扇侍卫警跸如常仪,侍臣从。至阁,戛敔,乐止。
chū, wén wǔ qún guān zhì chéng tiān mén wài, tōng shì shè rén chéng zhǐ chì qún guān bìng hái. huáng dì jì rù, shì zhōng bǎn zòu:" qǐng jiě yán." kòu zhēng, jiàng shì gè hái qí suǒ.
初,文武群官至承天门外,通事舍人承旨敕群官并还。皇帝既入,侍中版奏:"请解严。"扣钲,将士各还其所。