strong bīng shí sì strong
兵十四
sūn zǐ yuē: shuǐ yīn dì ér zhì xíng, bīng yīn dí ér zhì shèng. yán shuǐ yīn dì qīng cè ér zhì qí liú, bīng yīn dí zhī kuī què ér qǔ qí shèng zhě yě. gù bīng wú cháng shì, shuǐ wú cháng xíng, yán bīng yǒu biàn huà, gù dì yǒu fāng yuán. néng suí dí biàn huà ér qǔ shèng zhě, wèi zhī shén. shì shèng bì shuāi, xíng lù bì bài. gù néng yīn dí biàn huà, shèng zhī ruò shén. xuán quán ér dòng. liàng dí dòng yě. gù wǔ xíng wú cháng shèng, sì shí wú cháng wèi, wǔ xíng, wèi jīn mù shuǐ huǒ tǔ. sì shí, wèi chūn xià qiū dōng. yán wǔ xíng gèng wáng, sì shí dié yòng. rì yǒu duǎn zhǎng, yuè yǒu shēng sǐ. bīng wú chéng shì, yíng suō suí dí. rì yuè shèng shuāi, yóu bīng zhī xíng shì huò ruò huò qiáng yě.
孫子曰:」水因地而制形,兵因敵而制勝。(言水因地傾側而制其流,兵因敵之虧闕而取其勝者也。)故兵無常勢,水無常形,(言兵有變化,故地有方圓。)能隨敵變化而取勝者,謂之神。(勢盛必衰,形露必敗。故能因敵變化,勝之若神。)懸權而動。(量敵動也。)故五行無常勝,四時無常位,(五行,謂金、木、水、火、土。四時,謂春、夏、秋、冬。言五行更王,四時迭用。)日有短長,月有生死。」(兵無成勢,盈縮隨敵。日月盛衰,猶兵之形勢或弱或強也。)
yīn jī shè quán
因機設權
chūn qiū shí, jìn shī fá qín. qín rén dú jīng shàng liú, shī rén duō sǐ yě.
春秋時,晉師伐秦。秦人毒涇上流,師人多死也。
chūn qiū shí, chǔ shī fá wú, zhēn yǐn gù yǔ wáng tóng zhōu. wáng shǐ zhí suì xiàng yǐ bēn wú shī. shāo huǒ suì, xì xiàng wěi, shǐ fù wú shī, jīng què zhī. zhēn, zhí shēn qiè.
春秋時,楚師伐吳,針尹固與王同舟。王使執燧象以奔吳師。(燒火燧,系象尾,使赴吳師,驚卻之。針,職深切。)
chūn qiū shí, zhū rén chéng yì, yì, zhū yì yě. hái, jiāng zì lí gū. lí gū, zhū yì yě. cóng lí gū, zé dào jīng lǔ zhī wǔ chéng yě. dài fū gōng sūn chú yuē: lǔ jiāng yù wǒ. yù zì wǔ chéng hái, xún shān ér nán. zhì wǔ chéng ér hái, yī shān nán xíng, bù yù guò wǔ chéng. dài fū xú chú yuē: dào xià, yù yǔ, jiāng bù chū, shì bù guī yě. wèi cǐ shān dào xià shī. suì zì lí gū. suì guò wǔ chéng. wǔ chéng rén sāi qí qián, yǐ bīng sāi qí qián dào. duàn qí hòu zhī mù ér fú shū, zhū shī guò zhī, nǎi tuī ér jué zhī, suì qǔ zhū shī.
春秋時,邾人城翼,(翼,邾邑也。)還,將自離姑。(離姑,邾邑也。從離姑,則道經魯之武城也。)大夫公孫鉏曰:」魯將御我。」欲自武城還,循山而南。(至武城而還,依山南行,不欲過武城。)大夫徐鉏曰:」道下,遇雨,將不出,是不歸也。」(謂此山道下濕。)遂自離姑。(遂過武城。)武城人塞其前,(以兵塞其前道。)斷其後之木而弗殊,邾師過之,乃推而蹶之,遂取邾師。
chūn qiū shí, jìn jiāng xún wú bài wú zhōng jí qún dí yú tài yuán, wú zhōng, shān róng yě. chū, jiāng zhàn, wèi shū yuē: bǐ tú wǒ chē, suǒ yù yòu è, dì xiǎn bù biàn chē. è, wū jiè qiè. yǐ shén gòng chē, bì kè. gèng zēng shí rén, yǐ dāng yī chē zhī yòng. kùn zhū è, yòu kè. chē měi kùn yú è dào, jīn qù chē, gù wèi bì kè yě. qǐng jiē zú, qù mǎ, yòng bù zú. zì wǒ shǐ. nǎi huǐ chē yǐ wèi xíng, wèi shū xiān zì huǐ qí shǔ chē, wèi bù zhèn yě. xíng, hù láng qiè. wǔ chéng wèi sān wǔ. chéng chē zhě sān rén, wǔ chéng shí wǔ rén, jīn gǎi qù chē, gèng yǐ wǔ rén wèi wǔ, fēn wèi sān wǔ. wèi wǔ zhèn yǐ xiāng lí, liǎng yú qián, wǔ yú hòu, zhuān wèi yòu jiǎo, cān wèi zuǒ jiǎo, piān wèi qián jǔ, jiē lín shí chù zhì zhī míng. yǐ yòu zhī. dí rén xiào zhī. xiào qí shī cháng yě. wèi zhèn ér báo, dà bài zhī.
春秋時,晉將荀吳敗無終及群狄於太原,(無終,山戎也。)初,將戰,魏舒曰:」彼徒我車,所遇又阨,(地險不便車。阨,烏介切。)以什共車,必克。(更增十人,以當一車之用。)困諸阨,又克。(車每困於阨道,今去車,故為必克也。)請皆卒,(去馬,用步卒。)自我始。」乃毀車以為行,(魏舒先自毀其屬車,為步陣也。行,戶郎切。)五乘為三五。(乘車者三人,五乘十五人,今改去車,更以五人為五,分為三五。)為五陣以相離,兩於前,伍於後,專為右角,參為左角,偏為前矩,(皆臨時處置之名。)以誘之。狄人笑之。(笑其失常也。)未陣而薄,大敗之。
zhàn guó yàn shī fá qí, yǐ xià qī shí yú chéng, wéi jí mò, wèi xià. qí jiāng tián dān nǎi shōu chéng zhōng de qiān yú niú, wèi jiàng zēng yī, huà yǐ wǔ cǎi lóng wén, shù bīng rèn yú qí jiǎo, ér guàn zhī shù wěi yú wěi, shāo qí duān. záo chéng shù shí xué, yè zòng niú, zhuàng shì wǔ qiān rén suí qí hòu. niú wěi rè, nù ér bēn yàn jūn, yàn jūn dà jīng. niú wěi jù huǒ guāng míng xuàn yào, yàn jūn shì zhī jiē lóng wén, suǒ chù jǐn sǐ shāng. wǔ qiān rén yīn xián méi jī zhī, ér chéng zhōng gǔ zào cóng zhī, lǎo ruò zhě jiē jī tóng qì, shēng dòng tiān dì. yàn jūn dà hài, bài zǒu. ér qí qī shí yú chéng jiē fù wèi qí.
戰國燕師伐齊,已下七十餘城,圍即墨,未下。齊將田單乃收城中得千餘牛,為絳繒衣,畫以五彩龍文,束兵刃於其角,而灌脂束葦於尾,燒其端。鑿城數十穴,夜縱牛,壯士五千人隨其後。牛尾熱,怒而奔燕軍,燕軍大驚。牛尾炬火光明炫燿,燕軍視之皆龍文,所觸盡死傷。五千人因銜枚擊之,而城中鼓譟從之,老弱者皆擊銅器,聲動天地。燕軍大駭,敗走。而齊七十餘城皆復為齊。
hòu hàn chū, féng yì jiāng shù wàn rén, yǔ zéi yuē qī huì zhàn. shǐ zhuàng shì biàn fú yǔ chì méi tóng, fú yú dào cè. míng rì, chì méi shǐ wàn rén gōng yì qián bù, yì cái chū bīng yǐ jiù zhī. cái shǎo chū bīng, suǒ yǐ shì ruò. zéi jiàn shì ruò, suì xī zhòng gōng yì, yì nǎi zòng bīng dà zhàn. rì zè, zéi qì shuāi, fú bīng zú qǐ, yī fú xiāng luàn, chì méi bù fù shí bié, zhòng suì jīng kuì. zhuī jī, dà pò yú xiáo dǐ.
後漢初,馮異將數萬人,與賊約期會戰。使壯士變服與赤眉同,伏於道側。明日,赤眉使萬人攻異前部,異裁出兵以救之。(裁少出兵,所以示弱。)賊見勢弱,遂悉眾攻異,異乃縱兵大戰。日昃,賊氣衰,伏兵卒起,衣服相亂,赤眉不復識別,眾遂驚潰。追擊,大破於崤底。
hòu hàn mò, yuán shàng zhēng yuán tán yú píng yuán, shǐ qí jiāng shěn pèi shǒu yè. cáo gōng gōng yè chéng, shàng wén yè jí, qì píng yuán ér jiù, qiú rù chéng yǐ jì shì zhě. zhǔ bù lǐ fú qǐng xíng, shàng yuē: dāng hé suǒ bàn? fú yuē: jīn yè wéi shén jí, duō rén zé bù kě. fú nǎi zì xuǎn wēn xìn zhě sān rén, bù shì qí móu, gè gěi jùn mǎ, lìng shì róng qì, zhe píng shàng guān, chí wèn shì zhàng. tóu mù, zhí dǐ yè xià, zì chēng cáo gōng dū du, xún lì wéi lěi, suǒ guò ā zé, shī hòu zhě zhé chuí zhī. zì dōng lì xī, jìng rù cáo gōng yíng. dāng chéng mén, fù nù shǒu wéi zhě, shōu fù zhī, yīn kāi wéi chí rù chéng xià. pèi yǐ zhuì yǐn zhī, fú dé rù chéng zhōng, gǔ zào jiē hū wàn suì. shǒu wéi zhě yǐ zhuàng wén, gōng xiào yuē: cǐ fēi tú rù, fāng qiě fù chū. fú jì shì qì, yǐ hái ér wài wéi yì jí, wèi pèi yuē: chéng zhōng gǔ shǎo, wú yòng lǎo ruò wèi, bù rú qū chū zhī, shěng gǔ. pèi nǎi yè jiǎn dé yī qiān rén, jiē lìng chí bái fān, bǐng zhī zhú, cóng sān mén ér chū qǐng jiàng. fú jiāng suǒ lái qí, suí jiàng rén ér chū. shí shǒu wéi lì wén chéng zhōng xī jiàng, huǒ guāng zhào yào, dàn gòng guān huǒ, bù fù shì wéi, fú chū běi mén ér guī shàng. míng rì, cáo gōng wén fú yǐ dé qù, yuē: guǒ rú wú yán.
後漢末,袁尚征袁譚於平原,使其將審配守鄴。曹公攻鄴城,尚聞鄴急,棄平原而救,求入城以計事者。主簿李孚請行,尚曰:」當何所辦?」孚曰:」今鄴圍甚急,多人則不可。」孚乃自選溫信者三人,不示其謀,各給駿馬,令釋戎器,著平上冠,持問事杖。投暮,直抵鄴下,自稱曹公都督,巡歷圍壘,所過呵責,失候者輒捶之。自東歷西,徑入曹公營。當城門,復怒守圍者,收縛之,因開圍馳入城下。配以縋引之,孚得入城中,鼓譟皆呼萬歲。守圍者以狀聞,公笑曰:」此非徒入,方且復出。」孚計事訖,以還而外圍益急,謂配曰:」城中穀少,無用老弱為,不如驅出之,省穀。」配乃夜揀得一千人,皆令持白幡,秉脂燭,從三門而出請降。孚將所來騎,隨降人而出。時守圍吏聞城中悉降,火光照耀,但共觀火,不復視圍,孚出北門而歸尚。明日,曹公聞孚已得去,曰:」果如吾言。」
cáo gōng zhēng mǎ chāo yú guān zhōng, jūn yú wèi nán, wèi zéi chōng tū, yíng bù dé lì, dì yòu chún shā, bù shèng bǎn zhú. qí jiāng lóu zi bó shuō gōng yuē: jīn tiān hán, kě qǐ shā wèi chéng, yǐ shuǐ guàn zhī, xū yú chéng bīng, jiān rú tiě shí. gōng bù dá shǔ, bǎi dǔ sī lì, suī jīn tāng zhī gù, wèi néng guò yě. gōng cóng zhī, bǐ míng ér jiù.
曹公征馬超於關中,軍於渭南,為賊衝突,營不得立,地又純沙,不勝版築。其將婁子伯說公曰:」今天寒,可起沙為城,以水灌之,須臾成冰,堅如鐵石。功不達曙,百堵斯立,雖金湯之固,未能過也。」公從之,比明而就。
wú jiāng zhōu yú shǐ gān níng jù yí líng, wèi jiāng cáo rén wéi níng. lǚ méng wǎng jiù zhī, réng fēn qiǎn sān bǎi rén chái duàn xiǎn dào, zéi zǒu kě dé qí mǎ. jūn dào yí líng, jí rì jiāo zhàn, suǒ shā guò bàn. dí yè dùn qù, xíng yù chái dào, qí jiē shě mǎ bù zǒu. méng bīng zhuī cù jī, huò mǎ sān bǎi yú pǐ, fāng chuán zài hái.
吳將周瑜使甘寧據夷陵,魏將曹仁圍寧。呂蒙往救之,仍分遣三百人柴斷嶮道,賊走可得其馬。軍到夷陵,即日交戰,所殺過半。敵夜遁去,行遇柴道,騎皆舍馬步走。蒙兵追蹙擊,獲馬三百餘匹,方船載還。
wú jiāng hè qí tǎo yī yīn yī shè, zéi shuài chén pū zǔ shān děng èr wàn rén tún lín lì shān. lín lì shān sì miàn bì lì, gāo shù shí zhàng, jìng lù wēi xiá, bù róng dāo dùn, zéi lín gāo xià shí, bù kě dé gōng. jūn zhù jīng rì, jiāng lì huàn zhī. qí shēn chū zhōu xíng, guān shì xíng biàn, yīn mù qīng jié shì, wèi zuò tiě yì, mì yú yǐn xiǎn zéi suǒ bù bèi chù, yǐ yì tà shān wèi yuán dào, dào chéng, yè lìng rén qián shàng, nǎi duō xuán bù yǐ shòu xià rén, dé shàng bǎi shù shí rén, sì miàn liú bù, jù míng gǔ jiǎo, qí lè bīng dài zhī. zéi yè wén gǔ shēng sì hé, wèi dà jūn xī yǐ dé shàng, jīng jù huò luàn, bù zhī suǒ wèi, shǒu lù bèi xiǎn zhě jiē zǒu hái yī zhòng. dà jūn yīn shì de shàng. zéi zhōng yǒu shàn jìn shù zhě, wú shī dāo jiàn bù dé bá, gōng nǔ shè shǐ jiē hái zì xiàng, zhé zhì bù lì. qí yuē: wú wén zhī xióng huáng shèng wǔ bīng, hái dān néng wēi dí. fū jīn yǒu rèn, chóng yǒu dú zhě, jiē kě jìn zhī, yǐ wú rèn zhī bīng, bù dú zhī chóng, bǐ bì wú néng wèi yě. suì fá mù wèi bàng, yǔ bàng tóng. liè zhèn, sì miàn luó bù, jù míng gǔ jiǎo, lè bīng dài shǔ. zéi huáng jù wú yī, jìn shù bù xiào, suì dà pò ér jiàng zhī.
吳將賀齊討黟、(音伊)歙,賊帥陳仆、祖山等二萬人屯林歷山。林歷山四面壁立,高數十丈,徑路危狹,不容刀楯,賊臨高下石,不可得攻。軍住經日,將吏患之。齊身出周行,觀視形便,陰募輕捷士,為作鐵弋,密於隱嶮賊所不備處,以弋拓山為緣道,道成,夜令人潛上,乃多懸布以授下人,得上百數十人,四面流布,俱鳴鼓角,齊勒兵待之。賊夜聞鼓聲四合,謂大軍悉已得上,驚懼惑亂,不知所為,守路備嶮者皆走還依眾。大軍因是得上。賊中有善禁術者,吳師刀劍不得拔,弓弩射矢皆還自向,輒致不利。齊曰:」吾聞之雄黃勝五兵,還丹能威敵。夫金有刃,蟲有毒者,皆可禁之,以無刃之兵,不毒之蟲,彼必無能為也。」遂伐木為棓,(與棒同。)列陣,四面羅布,俱鳴鼓角,勒兵待曙。賊惶遽無依,禁術不效,遂大破而降之。
shí liù guó hòu zhào shí lè jiāng shí jì lóng dà lüè chén cài jiān ér qù, liú jiāng táo bào shǒu qiào chéng, zhù xī tái. dōng jìn jiāng zǔ tì qiǎn jiāng hán qián děng zhèn dōng tái. tóng yī dài chéng, zéi cóng nán mén chū rù fàng mù, tì jūn kāi dōng mén, xiāng shǒu sì xún. tì yǐ bù náng shèng tǔ rú mǐ zhuàng, shǐ qiān yú rén yùn shàng tái, yòu lìng shù rén dān mǐ, wěi wèi pí jí ér xī yú dào, zéi guǒ zhú zhī, jiē qì dān ér zǒu. zéi jì huò mǐ, wèi tì shì zhòng fēng bǎo, ér hú róng jī jiǔ, yì jù, wú fù dǎn qì yě.
十六國後趙石勒將石季龍大掠陳、蔡間而去,留將桃豹守譙城,住西台。東晉將祖逖遣將韓潛等鎮東台。同一大城,賊從南門出入放牧,逖軍開東門,相守四旬。逖以布囊盛土如米狀,使千餘人運上台,又令數人擔米,偽為疲極而息於道,賊果逐之,皆棄擔而走。賊既獲米,謂逖士眾豐飽,而胡戎飢久,益懼,無復膽氣也。
shí liù guó qián qín fú jiān xiàn xiāng yáng, jìn jiāng huán chōng gōng zhī. jiān jiāng mù róng chuí děng lǜ bù qí wǔ wàn jiù xiāng yáng, yǐ shí yuè wèi qián fēng, cì yú miǎn shuǐ. chuí yuè yè mìng sān jūn, rén chí huǒ jù yú shù zhī shàng, guāng zhào shù lǐ. chōng jù, tuì hái shàng míng.
十六國前秦苻堅陷襄陽,晉將桓沖攻之。堅將慕容垂等率步騎五萬救襄陽,以石越為前鋒,次於沔水。垂、越夜命三軍,人持火炬於樹枝上,光照數里。沖懼,退還上明。
dōng jìn mò, dà jiāng sòng wǔ dì běi zhēng guǎng gù, lǐng nán zéi jiāng xú dào fù wèi qí shuài lú xún yuē: jīn rì zhī jī, wàn bù kě shī. jì kè dū yì, liú yù suī hái, wú néng wèi yě. xún cóng zhī. chū, dào fù mì yù zhuāng zhōu jiàn, nǎi shǐ rén fá chuán cái yú nán kāng shān, wěi yún jiāng xià dū huò zhī. hòu chēng lì shǎo bù néng dé zhì, jí jiàn mài zhī, jià jiǎn shù bèi, jū rén tān jiàn, mài yī wù ér shì zhī. gàn gǔ àn qiè shí shuǐ jí, chū chuán shén nán, jiē chǔ zhī. rú shì zhě shù sì, gù chuán bǎn dà jī, ér bǎi xìng fú zhī yí. jí dào fù jǔ bīng, àn mài quàn ér qǔ zhī, wú dé yǐn nì zhě, nǎi bìng zhuāng zhī, xún rì ér bàn. suì jǔ zhòng kòu nán kāng lú líng yù zhāng zhū jùn, shǒu xiāng jiē wěi rèn bēn zǒu.
東晉末,大將宋武帝北征廣固,嶺南賊將徐道覆謂其帥盧循曰:」今日之機,萬不可失。既克都邑,劉裕雖還,無能為也。」循從之。初,道覆密欲裝舟艦,乃使人伐船材於南康山,偽雲將下都貨之。後稱力少不能得致,即賤賣之,價減數倍,居人貪賤,賣衣物而市之。贛(古暗切)石水急,出船甚難,皆儲之。如是者數四,故船板大積,而百姓弗之疑。及道覆舉兵,案賣券而取之,無得隱匿者,乃並裝之,旬日而辦。遂舉眾寇南康、廬陵、豫章諸郡,守相皆委任奔走。
dōng jìn mò, sòng wǔ dì zuò xiāng, lǜ bīng fá hòu qín yáo hóng, hòu wèi qiǎn jiāng é qīng děng bù qí shí wàn tún hé běi, cháng yǒu shù qiān qí, yuán hé suí jìn jūn jìn zhǐ. shí jūn rén yuán hé nán àn, qiān bǎi zhàng, hé liú xùn jí, yǒu piào dù běi àn zhě, zhé wèi wèi rén suǒ shā lüè. qiǎn jūn cái guò àn, jí tuì, jūn hái, fù lái. sòng wǔ nǎi qiǎn bái zhí duì zhǔ dīng wǔ, yīn wǔ. lǜ qī bǎi rén, chē bǎi chéng, yú hé běi àn shàng, qù shuǐ bǎi yú bù, wèi què yuè zhèn, liǎng tóu bào hé, chē zhì qī zhàng shì, shì bì, shǐ shù yī bái ěr. réng lì qiè. yǔ máo shì. wèi rén jiàn shù bǎi rén bù qiān chē shàng, bù jiě qí yì, bìng wèi dòng. sòng wǔ xiān mìng jiāng zhū chāo shí jiè yán èr qiān rén, bái ěr jì jǔ, chāo shí chí wǎng fù zhī, bìng jī dà nǔ bǎi zhāng, yī chē yì èr shí rén, shè péng pái yú yuán shàng. wèi rén jiàn yíng zhèn lì, nǎi jìn wéi yíng. chāo shí xiān yǐ ruǎn gōng xiǎo jiàn shè dí, dí yǐ zhòng shǎo bīng ruò, sì miàn jù zhì gōng yíng, yú shì bǎi nǔ jù fā, yòu qiǎn shàn shè cóng jiàn shè zhī. wèi zhòng jì duō, nǔ bù néng zhì. chāo shí chū xíng, bié jī dà chuí bìng qiān yú zhāng shuò, nǎi duàn shuò zhǎng sì chǐ, yǐ chuí chuí zhī, yī shuò zhé dòng guàn sān sì rén. wèi zhòng bù néng dāng, suì bēn kuì.
東晉末,宋武帝作相,率兵伐後秦姚泓,後魏遣將鵝青等步騎十萬屯河北,常有數千騎,緣河隨晉軍進止。時軍人緣河南岸,牽百丈,河流迅急,有漂渡北岸者,輒為魏人所殺掠。遣軍才過岸,即退,軍還,復來。宋武乃遣白直隊主丁旿,(音午。)率七百人,車百乘,於河北岸上,去水百餘步,為卻月陣,兩頭抱河,車置七仗士,事畢,使豎一白毦。(仍吏切。羽毛飾。)魏人見數百人步牽車上,不解其意,並未動。宋武先命將朱超石戒嚴二千人,白毦既舉,超石馳往赴之,並齎大弩百張,一車益二十人,設彭排於轅上。魏人見營陣立,乃進圍營。超石先以軟弓小箭射敵,敵以眾少兵弱,四面俱至攻營,於是百弩俱發,又遣善射叢箭射之。魏眾既多,弩不能制。超石初行,別齎大鎚並千餘張槊,乃斷槊長四尺,以鎚鎚之,一槊輒洞貫三四人。魏眾不能當,遂奔潰。
sòng tán zhī wèi guǎng líng xiāng, wáng mìng sī mǎ guó fán xiōng dì zì běi xú zhōu jiè jù zhòng shù bǎi, qián guò huái, yīn tiān yè yīn àn, lǜ bǎi xǔ rén yuán guǎng líng chéng dé rù, jiào huàn zhí shàng tīng shì. zhī jīng qǐ, chū mén jiāng chù fēn, zéi shè zhī, shāng gǔ, què rù. zhī mì yǔ zuǒ yòu yuē: zéi chéng àn dé rù, yǎn wǒ bù bèi. dàn dǎ wǔ gǔ, jù xiǎo, bì zǒu yǐ. zéi wén gǔ míng, jiāng wèi xiǎo, yú shì bēn sàn. zhuī tǎo, jǐn huò zhī.
宋檀祗為廣陵相,亡命司馬國璠兄弟自北徐州界聚眾數百,潛過淮,因天夜陰暗,率百許人緣廣陵城得入,呌喚直上廳事。祗驚起,出門將處分,賊射之,傷股,卻入。祗密語左右曰:」賊乘暗得入,掩我不備。但打五鼓,懼曉,必走矣。」賊聞鼓鳴,將謂曉,於是奔散。追討,盡獲之。
sòng jiāng zōng què zhēng lín yì, wéi qū sù chéng. lín yì wáng fàn yáng mài qiǎn jiāng fàn pí shā dá lǜ wàn yú rén lái jiù. què wèi zhū jiāng yuē: kòu zhòng wǒ guǎ, nán yǔ zhēng fēng. nǎi fēn jūn wèi shù dào, yǎn qí wò gǔ, què qián jìn lìng yuē: tīng wú gǔ zào nǎi chū. shān lù zhēn shēn, zéi liǎo bù wèi bèi, zú jiàn jūn zhì, jīng jù tuì zǒu, què chéng shèng zhuī tǎo, sàn guī lín yì, réng gōng qū sù, bá zhī. fàn hǎi líng shān, jìng rù xiàng pǔ, yǒu dà qú nán lái zhù pǔ, sòng jūn zǔ qú zhì zhèn, lín yì wáng qīng guó lái nì, xiàn qú bù dé dù, yǐ jù zhuāng bèi xiàng. zhū jiāng dàn zhī, qǐng dài qián hòu jūn jí, rán hòu jī. què yuē: bù rán. wú yǐ tú qí jiān chéng, pò qí ruì zhòng, wǒ qì fāng lì, bǐ yǐ pò dǎn, yī zhàn kě dìng, hé yí yān! què yǐ wèi wài guó yǒu shī zi wēi fú bǎi shòu, nǎi zhì qí xíng yǔ xiàng xiāng yù, xiàng guǒ jīng bēn, zhòng jiē kuì luàn. què lǜ bīng zhí dù qú fèn jī, yáng mài dùn zǒu, qí zhòng bēn sàn, suì kè lín yì.
宋將宗愨征林邑,圍區粟城。林邑王范陽邁遣將范毗沙達率萬餘人來救。愨謂諸將曰:」寇眾我寡,難與爭鋒。」乃分軍為數道,偃旗臥鼓,愨潛進令曰:」聽吾鼓譟乃出。」山路榛深,賊了不為備,卒見軍至,驚懼退走,愨乘勝追討,散歸林邑,仍攻區粟,拔之。汎海陵山,徑入象浦,有大渠南來注浦,宋軍阻渠置陣,林邑王傾國來逆,限渠不得渡,以具裝被象。諸將憚之,請待前後軍集,然後擊。愨曰:」不然。吾已屠其堅城,破其銳眾,我氣方厲,彼已破膽,一戰可定,何疑焉!」愨以為外國有師子威服百獸,乃制其形與象相御,象果驚奔,眾皆潰亂。愨率兵直渡渠奮擊,陽邁遁走,其眾奔散,遂克林邑。
xiāo qí jiāng lǔ kāng zuò zhào gōng zhèng zhòng hào yī wàn, qīn hòu wèi jīng hé zhōu zhī tài cāng kǒu. wèi jiāng fù yǒng lǜ sān qiān rén jī zhī. shí kāng zuò děng jūn yú huái nán, yǒng shě yú huái běi shí yǒu yú lǐ. yǒng liàng wú chǔ zhī bīng hǎo yè zhuó yíng, jí yè fēn bīng wèi èr bù, chū yú yíng wài. yòu yǐ zéi ruò yè lái, bì yīng yú dù huái zhī suǒ, yǐ huǒ jì qí qiǎn chù. yǒng jì shè fú, réng mì lìng rén yǐ hù shèng huǒ, dù huái nán àn, dāng shēn chù zhì zhī, jiào zhī yún: ruò yǒu huǒ qǐ, jí yì rán zhī. qí yè, kāng zuò gōng zhèng děng guǒ qīn lǐng bīng lái zhuó yǒng yíng. dōng xī èr fú jiā jī zhī, kāng zuò děng bēn qū huái shuǐ. huǒ jì jìng qǐ, bù néng jì qí běn jì, suì dǔ yǒng suǒ zhì zhī huǒ ér zhēng dù yān. shuǐ shēn, nì sǐ zhǎn shǒu zhě shù qiān jí, shēng qín gōng zhèng. kāng zuò rén mǎ zhuì huái, xiǎo ér huò qí shī.
蕭齊將魯康祚、趙公政眾號一萬,侵後魏荊河州之太倉口。魏將傅永率三千人擊之。時康祚等軍於淮南,永舍於淮北十有餘里。永量吳楚之兵好夜斫營,即夜分兵為二部,出於營外。又以賊若夜來,必應於渡淮之所,以火記其淺處。永既設伏,仍密令人以瓠盛火,渡淮南岸,當深處置之,教之云:」若有火起,即亦然之。」其夜,康祚、公政等果親領兵來斫永營。東西二伏夾擊之,康祚等奔趨淮水。火既競起,不能記其本濟,遂睹永所置之火而爭渡焉。水深,溺死、斬首者數千級,生擒公政。康祚人馬墜淮,曉而獲其屍。
liáng jiāng hóu jǐng fǎn, bīng bī jiàn yè, zhòng jiē wēi jù. liáng jiāng yáng kǎn wèi shǒu chéng dū, yīn wěi chēng dé wài shè shū, yún shào líng wáng xī chāng hóu bīng yǐ zhì jìn lù, zhòng nǎi shǎo ān. zéi wèi jiān tóu mù lǘ gōng chéng, shǐ shí suǒ bù néng zhì. kǎn zuò zhì wěi jù, shī tiě zú, yǐ yóu guàn zhī, zhì lǘ shàng, fén zhī é jǐn. zéi yòu dōng xī liǎng miàn qǐ tǔ shān yǐ lín chéng, chéng zhōng zhèn hài. kǎn mìng wèi dì dào, qián dào qí tǔ, shān bù néng lì. zéi yòu zuò dēng chéng lóu chē, gāo shí yú zhàng, yù lín shè chéng nèi. kǎn yuē: chē gāo qiàn xū, bǐ lái bì dào, kě wò ér guān zhī, bù láo shè bèi. jí chē dòng guǒ dào, zhòng jiē fú yān. zéi pín gōng bù jié, huì kǎn bìng sǐ, chéng fāng xiàn.
梁將侯景反,兵逼建業,眾皆危懼。梁將羊侃為守城督,因偽稱得外射書,雲」邵陵王、西昌侯兵已至近路」,眾乃少安。賊為尖頭木驢攻城,矢石所不能制。侃作雉尾炬,施鐵鏃,以油灌之,擲驢上,焚之俄盡。賊又東西兩面起土山以臨城,城中震駭。侃命為地道,潛倒其土,山不能立。賊又作登城樓車,高十餘丈,欲臨射城內。侃曰:」車高塹虛,彼來必倒,可臥而觀之,不勞設備。」及車動果倒,眾皆服焉。賊頻攻不捷,會侃病死,城方陷。
hòu wèi yōng zhōu cì shǐ xiāo bǎo yín jù zhōu fǎn, wèi dà jiāng zhǎng sūn zhì tǎo zhī, jūn cì hóng nóng. fù jiāng yáng kǎn yuē: xī wèi wǔ yǔ hán suì mǎ chāo xié guān wèi lěi, shèng fù zhī lǐ, jiǔ ér wú jué. qǐ cái xióng xiāng lèi, suàn lüè kàng héng, dāng yǐ hé shān xiǎn zǔ, nán yòng zhì lì. jīn zéi shǒu tóng guān, quán jù xíng shì, zòng cáo cāo fù chū, yì wú suǒ chěng qí. bì xū qǔ pú bǎn, fēi zhào xī àn, zhì bīng sǐ dì, rén yǒu dòu xīn, tóng guān zhī zéi bì dǔ fēng ér sàn. zhū chù jì píng, zhǎng ān zì kè. zhì yuē: zéi dǎng xuē xún yì yǐ wéi hé dōng, xuē fèng xián yòu bǎo ān yì, dū du zōng zhèng sūn zhēn tíng shī yú bǎn, yòu bù néng jìn, suī yǒu cǐ jì, yóu yòng wèi yí. kǎn yuē: sūn zhēn běn háng zhèn yī fū, yīn yuán jìn dá, kě wèi rén shǐ, wèi kě shǐ rén. yī zhāo shòu yuán shuài zhī rèn, chù fēn sān jūn, jīng shén luàn yǐ, níng kān tú zéi! hé dōng zhì zài pú bǎn, xī dài hé méi, suǒ bù zhī rén, duō zài dōng jìng. xún yì qū lǜ zhuàng yǒng, xī wéi jùn yì, fù lǎo qī ruò, shàng bǎo jiù cūn. ruò bù zú yī lín, fāng cùn gè luàn, rén rén sī guī, zé jùn wéi zì jiě. bù zhàn ér shèng, zhāo rán zài mù. zhì cóng zhī, lìng qí zi yàn děng lǐng qí yǔ kǎn yú hóng nóng běi dù, suǒ tǒng xī shì qí shì, xí yú yě zhàn, wèi kě gōng chéng, biàn jù shí zhuī bì. kǎn nǎi bān gào yuē: jīn qiě tíng jūn yú cǐ, yǐ dài bù zú, jiān guān rén qíng xiàng bèi, rán hòu xíng. ruò sòng jiàng míng zhě, gè zì hái cūn, hòu tái jūn jǔ fēng huǒ, yì yīng zhī, yǐ míng jiàng kuǎn. qí wú yīng fēng zhě, jí shì bù jiàng zhī cūn, lǐ xū tiǎn lù, shǎng lài jūn shì. rén suì zhuǎn xiāng gào bào, wèi shí jiàng zhě, yì zhà jǔ fēng, yī xiǔ zhī jiān, huǒ guāng biàn shù bǎi lǐ nèi. bǎo yín jiāng shí wéi hé dōng, bù cè suǒ yǐ, gè zì sàn guī. zhǎng ān zéi píng, kǎn pō yǒu lì.
後魏雍州刺史蕭寶夤據州反,魏大將長孫雉討之,軍次弘農。副將楊侃曰:」昔魏武與韓遂、馬超挾關為壘,勝負之理,久而無決。豈才雄相類,算略抗衡,當以河山嶮阻,難用智力。今賊守潼關,全據形勢,縱曹操復出,亦無所逞奇。必須取蒲阪,飛棹西岸,置兵死地,人有斗心,潼關之賊必睹風而散。諸處既平,長安自克。」雉曰:」賊黨薛循義已圍河東,薛鳳賢又保安邑,都督宗正孫珍停師虞阪,又不能進,雖有此計,猶用為疑。」侃曰:」孫珍本行陣一夫,因緣進達,可為人使,未可使人。一朝受元帥之任,處分三軍,精神亂矣,寧堪圖賊!河東治在蒲阪,西帶河湄,所部之人,多在東境。循義驅率壯勇,西圍郡邑,父老妻弱,尚保舊村。若步卒一臨,方寸各亂,人人思歸,則郡圍自解。不戰而勝,昭然在目。」雉從之,令其子彥等領騎與侃於弘農北渡,所統悉是騎士,習於野戰,未可攻城,便據石錐壁。侃乃班告曰:」今且停軍於此,以待步卒,兼觀人情向背,然後行。若送降名者,各自還村,候台軍舉烽火,亦應之,以明降款。其無應烽者,即是不降之村,理須殄戮,賞賚軍士。」人遂轉相告報,未實降者,亦詐舉烽,一宿之間,火光遍數百里內。寶夤將時圍河東,不測所以,各自散歸。長安賊平,侃頗有力。
hòu wèi mò, hé běi zéi gé róng bié shuài hán lóu hǎo zhǎng děng yǒu zhòng shù wàn rén, tún jù jì chéng, wèi jiāng hóu quán lǜ qí qī bǎi tǎo zhī. suì guǎng zhāng shēng shì, duō shè gōng jù, qīn yǐ shù bǎi qí shēn rù lóu jìng, yù zhí xíng rén yǐ wèn xū shí. qù jì bǎi yú lǐ, zhí zéi shuài chén zhōu mǎ bù wàn yú, quán suì qián fú yǐ chéng qí bèi, dà pò zhī, lǔ qí zú wǔ qiān yú rén. xún hái qí mǎ zhàng, zòng lìng rù chéng. zuǒ yòu jiàn yuē: jì huò zéi zhòng, hé wèi fù zī qiǎn zhī? quán yuē: wǒ bīng jì shǎo, bù kě lì zhàn, shì xū wèi jì yǐ lí xì zhī. quán dù qí yǐ zhì, suì lǜ qí yè jìn, mèi dàn, kòu qí chéng mén. hán lóu guǒ yí jiàng zú wèi quán nèi yīng, suì dùn zǒu, zhuī qín zhī.
後魏末,河北賊葛榮別帥韓樓、郝長等有眾數萬人,屯據薊城,魏將侯泉率騎七百討之。遂廣張聲勢,多設供具,親以數百騎深入樓境,欲執行人以問虛實。去薊百餘里,值賊帥陳周馬步萬餘,泉遂潛伏以乘其背,大破之,虜其卒五千餘人。尋還其馬仗,縱令入城。左右諫曰:」既獲賊眾,何為復資遣之?」泉曰:」我兵既少,不可力戰,事須為計以離隙之。」泉度其已至,遂率騎夜進,昧旦,叩其城門。韓樓果疑降卒為泉內應,遂遁走,追擒之。
gé róng lǜ zhòng jiāng xiàng luò yáng, zhòng hào bǎi wàn. wèi jiāng ěr zhū róng zì tài yuán tǎo zhī, lǜ jīng qí qī qiān, mǎ jiē yǒu fù, bèi dào jiān xíng, dōng chū fǔ kǒu. gé róng zì yè yǐ běi liè zhèn shù shí lǐ, jī zhāng ér jìn. róng qián jūn shān gǔ wèi qí bīng, fēn dū jiāng yǐ shàng sān rén wèi yī chù, chù yǒu shù bǎi qí, lìng suǒ zài yáng chén gǔ zào, shǐ zéi bù cè duō shǎo. yòu yǐ rén mǎ bī zhàn, dāo bù rú bàng, mì lēi jūn shì gè jī bàng yī méi, zhì yú mǎ cè. zhì zhàn shí, bù tīng zhǎn jí, yǐ bàng bàng zhī ér yǐ, lǜ fèi téng zhú. nǎi fēn mìng zhuàng yǒng suǒ dāng chōng tū, hào lìng yán míng, jiāng shì tóng fèn. róng shēn zì xiàn zhèn, chū yú zéi hòu, biǎo lǐ hé jī, dà pò zhī, yú zhèn qín gé róng.
葛榮率眾將向洛陽,眾號百萬。魏將爾朱榮自太原討之,率精騎七千,馬皆有副,倍道兼行,東出滏口。葛榮自鄴以北列陣數十里,箕張而進。榮潛軍山谷為奇兵,分督將以上三人為一處,處有數百騎,令所在揚塵鼓譟,使賊不測多少。又以人馬逼戰,刀不如棒,密勒軍士各齎棒一枚,置於馬側。至戰時,不聽斬級,以棒棒之而已,慮廢騰逐。乃分命壯勇所當衝突,號令嚴明,將士同奮。榮身自陷陣,出於賊後,表里合擊,大破之,於陣擒葛榮。
xī wèi jiāng wáng pí wèi huá zhōu cì shǐ, cháng xiū chéng wèi bì, tī zài chéng wài. qí shén wǔ qiǎn jiāng hán guǐ cóng hé dōng xiāo jì xí pí, pí bù zhī jué. bǐ xiǎo, guǐ zhòng yǐ chéng tī rù chéng. pí shàng wò wèi qǐ, wén gé wài xiōng xiōng yǒu shēng, pí tǎn shēn lù jì tú xiǎn, chí yī bái tǐng, dà hū ér chū. dí jiàn zhī jīng tuì, zhú zhì dōng mén, zuǒ yòu shāo jí, hé zhàn pò zhī. guǐ zhòng suì tóu chéng dùn zǒu.
西魏將王羆為華州刺史,嘗修城未畢,梯在城外。齊神武遣將韓軌從河東宵濟襲羆,羆不知覺。比曉,軌眾已乘梯入城。羆尚臥未起,聞閤外洶洶有聲,羆袒身露髻徒跣,持一白梃,大呼而出。敵見之驚退,逐至東門,左右稍集,合戰破之。軌眾遂投城遁走。
dōng wèi qiǎn jiāng hú lǜ jīn kòu luò yáng, shī zhì yú hé běi. zhōu wén dì huàn qí dù hé, nǎi yú shàng liú zòng huǒ chuán ér xià, yǐ shāo hé qiáo. jīn xiān bèi xiǎo tǐng, bàn shèng yǐ shuǐ, tiě suǒ lián zhī, gèn jué zhōng liú. huǒ chuán zhì ér bù qián, xū yú huǒ miè, ér qiáo huò quán. suì jìn jūn luò yáng.
東魏遣將斛律金寇洛陽,師至於河北。周文帝患其渡河,乃於上流縱火船而下,以燒河橋。金先備小艇,半盛以水,鐵鎖連之,亘絕中流。火船至而不前,須臾火滅,而橋獲全。遂進軍洛陽。
xī wèi jiāng wéi xiào kuān shǒu yù bì, dōng wèi dà jiāng qí shén wǔ mìng gōng zhī. lián yíng shù shí lǐ, zhì yú chéng xià, nǎi yú chéng nán qǐ tǔ shān, yù chéng zhī yǐ rù. dāng qí shān chù, chéng shàng xiān yǒu liǎng gāo lóu. xiào kuān gèng fù mù jiē zhī, lìng jí gāo jùn, duō jī zhàn jù yǐ yù zhī. dí rén yǐ lóu gāo bù dé rù, suì yú chéng nán qiàn dì dào, yòu yú chéng běi qǐ tǔ shān, qiě zuò qiě gōng, zhòu yè bù xī. xiào kuān fù jué zhǎng qiàn, jié qí dào, réng zhì zhàn shì tún yú qiàn shàng. chéng wài měi chuān zhì qiàn, zhàn shì jí qín shā zhī. yòu yú qiàn wài jī chái zhù huǒ, dí rén yǒu zài dì dào nèi zhě, biàn xià chái huō, yǐ pí bèi chuī, huǒ qì yī chōng, xián jí zhuó làn. chéng wài yòu zào gōng chē, chē zhī suǒ jí, mò bù cuī huǐ. suī yǒu pái dùn, mò zhī néng kàng. xiào kuān nǎi fèng bù wèi màn, suí qí suǒ xiàng zé zhāng shè zhī. bù jì xuán yú kōng zhōng, qí chē jìng bù néng huài. chéng wài yòu fù sōng má yú gān, guàn yóu jiā huǒ, guī yǐ shāo bù, bìng yù fén lóu. xiào kuān fù zhǎng zuò tiě gōu, lì qí fēng rèn, huǒ gān měi lái, yǐ gōu yáo gē zhī, sōng má jù luò. yòu yú chéng sì miàn chuān dì, zuò èr shí yī dào, fēn wèi sì lù, yú qí zhōng gè shī liáng zhù, fù yǐ yóu guàn zhù, fàng huǒ shāo zhī, zhù zhé ér chéng bìng bēng huài. xiào kuān yòu suí huài chù shù mù shān yǐ gǎn zhī, dí bù dé rù. chéng wài jǐn qí gōng jī zhī shù, xiào kuān xián jù pò zhī, chéng jìng yǐ quán.
西魏將韋孝寬守玉壁,東魏大將齊神武命攻之。連營數十里,至於城下,乃於城南起土山,欲乘之以入。當其山處,城上先有兩高樓。孝寬更縛木接之,令極高峻,多積戰具以御之。敵人以樓高不得入,遂於城南塹地道,又於城北起土山,且作且攻,晝夜不息。孝寬復掘長塹,截其道,仍置戰士屯於塹上。城外每穿至塹,戰士即擒殺之。又於塹外積柴貯火,敵人有在地道內者,便下柴火,以皮鞴吹,火氣一衝,咸即灼爛。城外又造攻車,車之所及,莫不摧毀。雖有排楯,莫之能抗。孝寬乃縫布為幔,隨其所向則張設之。布既懸於空中,其車竟不能壞。城外又縛松麻於竿,灌油加火,規以燒布,並欲焚樓。孝寬復長作鐵鈎,利其鋒刃,火竿每來,以鈎遙割之,松麻俱落。又於城四面穿地,作二十一道,分為四路,於其中各施樑柱,復以油灌柱,放火燒之,柱折而城並崩壞。孝寬又隨壞處豎木柵以扞之,敵不得入。城外盡其攻擊之術,孝寬咸拒破之,城竟以全。
xī wèi mò, rú rú qīn wèi, wèi dà jiāng yuán zuǎn yù zhī, rú rú suì táo chū sài. zuǎn lìng jiāng shì yú jǐn lǜ èr qiān qí zhuī zhī, zhì yù duì yuán, qián hòu shí qī zhàn, jǐn jiàng qí zhòng. lǜ qīng qí chū sài chān zéi, shǔ tiě lēi shù qiān qí yǎn zhì, jǐn yǐ zhòng guǎ bù dí, tuì bì bù miǎn, nǎi sàn qí zhòng qí, shǐ nì cóng báo jiān, yòu qiǎn rén shēng shān zhǐ huī, ruò fēn bù jūn zhòng zhě. zéi yáo jiàn, suī yí yǒu fú bīng, jì shì qí zhòng, bù yǐ wèi lǜ, nǎi jìn jūn bī jǐn. jǐn cháng chéng jùn mǎ, yī zǐ yī guā, yīn guā. zéi xiān suǒ shí, nǎi shǐ èr rén gè chéng yī mǎ, tū zhèn ér chū. zéi yǐ wèi jǐn yě, jiē zhēng zhú zhī. jǐn nǎi lǜ yú jūn jī zhuī qí, zéi suì bēn zǒu, yīn dé rù sāi.
西魏末,蠕蠕侵魏,魏大將元纂御之,蠕蠕遂逃出塞。纂令將士于謹率二千騎追之,至郁對原,前後十七戰,盡降其眾。率輕騎出塞覘賊,屬鐵勒數千騎奄至,謹以眾寡不敵,退必不免,乃散其眾騎,使匿叢薄間,又遣人升山指麾,若分部軍眾者。賊遙見,雖疑有伏兵,既恃其眾,不以為慮,乃進軍逼謹。謹常乘駿馬,一紫一騧,(音瓜。)賊先所識,乃使二人各乘一馬,突陣而出。賊以為謹也,皆爭逐之。謹乃率餘軍擊追騎,賊遂奔走,因得入塞。
xī wèi jiāng wáng sī zhèng shǒu yǐng chuān chéng, dōng wèi tài wèi gāo yuè lǜ bù qí shí wàn lái gōng. sī zhèng wò gǔ yǎn qí, jì ruò wú rén zhě, yuè shì zhòng, wèi yī zhàn kě tú, nǎi sì miàn gǔ zào ér shàng. sī zhèng xuǎn chéng zhōng yǒng qí, kāi mén chū zhàn. yuè zhòng bù néng dāng, yǐn jūn luàn tuì. sī zhèng dēng chéng yáo jiàn yuè zhèn bù zhěng, nǎi lǜ bù qí sān qiān chū yāo jī zhī, shā shāng shén zhòng, rán hòu hái chéng, shè shǒu yù zhī bèi. yuè zhī bù kě zú gōng, nǎi duō bèi yíng lěi, yòu suí dì shì gāo chù, zhú tǔ shān yǐ lín chéng zhōng, fēi tī huǒ chē, jǐn gōng jī zhī fǎ. sī zhèng yì zuò huǒ máo zàn, zi suàn qiè. yīn xùn fēng biàn tóu zhī tǔ shān. yòu shè yǐ huǒ jiàn, shāo qí gōng jù. réng mù yǒng shì, zhuì ér chū zhàn. yuè zhòng pī mǐ, qí shǒu tǔ shān rén yì qì shān ér tuì. sī zhèng jí mìng jù qí liǎng tǔ shān, zhì zhé dié yǐ zhù fáng shǒu. yuè děng yú shì duó qì, bù gǎn fù gōng. qí wén xiāng gèng yì yuè bīng, yàn wěi shuǐ yǐ guàn chéng. suī yǒu guài shòu, měi chōng huài qí yàn, rán chéng bèi guàn yǐ jiǔ, duō yì tuí huài. yuè xī zhòng kǔ gōng, fēn rèn dié jìn, yī xún zhī zhōng, zhòu yè bù xī. sī zhèng shēn dāng shǐ shí, yǔ shì zú tóng láo kǔ. yòu shǔ dà xuě, píng dì sān chǐ, zhòng bì yú fēng rèn jí dòng è sǐ zhě bù kě shèng shù. yuè nǎi gèng xiū yàn, zuò tiě lóng zá shòu, yòng yàn shuǐ guài. yàn chéng, shuǐ dà zhì. chéng zhōng shuǐ quán yǒng yì, bù kě fáng zhǐ. xuán fǔ ér chuī, liáng lì jù jié. bù gǎn bī chéng. qí wén xiāng nǎi lǜ bù qí shí wàn lái gōng, zì yú yàn xià dū lì shì zú, zēng gōng zhú yàn. shí shèng xià shuǐ zhuàng, chéng běi miàn suì huài. qǐng zhī, shuǐ biàn yì mǎn, wú cuò zú zhī dì, suì bèi qín. wén xiāng yì ér lǐ zhī.
西魏將王思政守潁川城,東魏太尉高岳率步騎十萬來攻。思政臥鼓偃旗,寂若無人者,岳恃眾,謂一戰可屠,乃四面鼓譟而上。思政選城中勇騎,開門出戰。岳眾不能當,引軍亂退。思政登城遙見岳陣不整,乃率步騎三千出邀擊之,殺傷甚眾,然後還城,設守御之備。岳知不可卒攻,乃多備營壘,又隨地勢高處,築土山以臨城中,飛梯火車,盡攻擊之法。思政亦作火〈矛贊〉,(子算切。)因迅風便投之土山。又射以火箭,燒其攻具。仍募勇士,縋而出戰。岳眾披靡,其守土山人亦棄山而退。思政即命據其兩土山,置折堞以助防守。岳等於是奪氣,不敢復攻。齊文襄更益岳兵,堰洧水以灌城。雖有怪獸,每沖壞其堰,然城被灌已久,多亦頹壞。岳悉眾苦攻,分任迭進,一旬之中,晝夜不息。思政身當矢石,與士卒同勞苦。又屬大雪,平地三尺,眾斃於鋒刃及凍餓死者不可勝數。岳乃更修堰,作鐵龍雜獸,用厭水怪。堰成,水大至。城中水泉涌溢,不可防止。懸釜而炊,糧力俱竭。不敢逼城。齊文襄乃率步騎十萬來攻,自於堰下督勵士卒,增功築堰。時盛夏水壯,城北面遂壞。頃之,水便溢滿,無措足之地,遂被擒。文襄義而禮之。
hòu zhōu jiāng hè ruò dūn lǜ qí liù qiān dù jiāng, qǔ chén xiāng chuān, chén jiāng hóu zhèn tǎo zhī, jiāng lù suì duàn. liáng yuán jì jué, rén huái wēi jù, dūn yú shì fēn bīng chāo lüè, yǐ chōng zī fèi. kǒng zhèn děng zhī qí liáng shǎo, nǎi yú yíng nèi jù tǔ, fù zhī yǐ mǐ, jí zhū yíng jūn shì, gè chí náng, qiǎn guān sī bù fèn, ruò yù gěi liáng zhě. yīn zhào cè jìn cūn rén, yáng yǒu suǒ fǎng wèn, lìng yú yíng wài yáo jiàn, suì jí qiǎn zhī. zhèn děng wén zhī, liáng yǐ wèi shí, nǎi jù shǒu yào xiǎn, yù kuàng rì lǎo dūn. dūn yòu zēng xiū yíng lěi, zào lú shě, shì yǐ chí jiǔ. dūn jūn shù yǒu pàn rén chéng mǎ tóu zhèn zhě, suì nà zhī. dūn yòu bié qǔ yī mǎ, qiān yǐ qū chuán, chuán zhōng nì yǐ biān zhī. rú shì zhě zài sān, mǎ jí wèi chuán bù shàng. hòu fú bīng yú jiāng àn, qiǎn rén chéng wèi chuán mǎ yǐ zhāo zhèn jūn, zhà chēng tóu fù. zhèn biàn qiǎn bīng yíng jiē, jìng lái qiān mǎ. mǎ jì wèi chuán bù shàng, dūn fā fú yǎn zhī, jǐn yì. yòu xiāng luó zhī rén chéng qīng chuán, zài mǐ sù jí lóng jī yā yǐ xiǎng zhèn jūn. dūn huàn zhī, nǎi wěi wèi tǔ rén, zhuāng chuán fú jiǎ shì yú zhōng. zhèn bīng rén jiàn zhī, wèi xiǎng chuán zhì, nì lái zhēng qǔ, dūn jiǎ shì chū ér qín zhī. cǐ hòu shí yǒu kuì xiǎng jí wáng mìng bēn zhèn zhě, yóu wèi zhī shè zhà, nì qiǎn gǎn jī, bìng bù gǎn shòu. xiāng chí suì yú, zhèn bù néng zhì.
後周將賀若敦率騎六千渡江,取陳湘川,陳將侯瑱討之,江路遂斷。糧援既絕,人懷危懼,敦於是分兵抄掠,以充資費。恐瑱等知其糧少,乃於營內聚土,覆之以米,集諸營軍士,各持囊,遣官司部分,若欲給糧者。因召側近村人,佯有所訪問,令於營外遙見,遂即遣之。瑱等聞之,良以為實,乃據守要險,欲曠日老敦。敦又增修營壘,造廬舍,示以持久。敦軍數有叛人乘馬投瑱者,遂納之。敦又別取一馬,牽以趨船,船中逆以鞭之。如是者再三,馬即畏船不上。後伏兵於江岸,遣人乘畏船馬以招瑱軍,詐稱投附。瑱便遣兵迎接,競來牽馬。馬既畏船不上,敦發伏掩之,盡殪。又湘、羅之人乘輕船,載米粟及籠雞鴨以餉瑱軍。敦患之,乃偽為土人,裝船伏甲士於中。瑱兵人見之,謂餉船至,逆來爭取,敦甲士出而擒之。此後實有饋餉及亡命奔瑱者,猶謂之設詐,逆遣扞擊,並不敢受。相持歲餘,瑱不能制。
hòu zhōu mò, suí wén dì fǔ zhèng, zhōu dà jiāng wèi chí jiǒng zài hé běi jù mìng, hé nán zhōu xiàn duō cóng jiǒng. suí wén dì qiǎn jiāng yú zhòng wén tǎo zhī. jiǒng jiāng tán ràng tún chéng wǔ, bié jiāng gāo shì rú yǐ wàn rén tún yǒng chāng. zhòng wén zhà yí shū zhōu xiàn yuē: dà jūn jiāng zhì, kě duō jī sù. ràng wèi zhòng wén wèi néng zú zhì, fāng chuí niú xiǎng shì, zhòng wén zhī qí dài, xuǎn jīng qí xí zhī, yī rì biàn zhì, suì bá chéng wǔ. jiǒng jiāng xí pí luó zhòng shí wàn, tún yú pèi xiàn, jiāng gōng xú zhōu. qí qī zǐ zhù jīn xiāng. zhòng wén qiǎn rén zhà wèi pí luó shǐ zhě, wèi jīn xiāng chéng zhǔ xú shàn jìng yuē: tán ràng míng rì wǔ shí dào jīn xiāng, jiāng xuān shǔ gōng lìng, jí wèi chí jiǒng. shǎng cì jiāng shì. jīn xiāng rén yǐ wèi xìn rán, jiē xǐ. zhòng wén jiǎn jīng bīng, wěi jiàn jiǒng qí zhì, bèi dào ér jìn. shàn jìng yáo jiàn zhòng wén jūn qiě zhì, yǐ wèi tán ràng, nǎi chū nì yè. zhòng wén zhí zhī, suì qǔ jīn xiāng. zhū jiāng duō quàn tú zhī, zhòng wén yuē: cǐ chéng shì pí luó qǐ bīng zhī suǒ, dāng kuān qí qī zǐ, qí bīng kě zì guī. rú jí tú zhī, bǐ yì jué yǐ. zhòng jiē chēng shàn. yú shì pí luó shì zhòng lái báo guān jūn, zhòng wén bèi chéng jié zhèn, chū jūn shù lǐ, shè fú yú má tián zhōng. liǎng zhèn cái hé, fú bīng jù fā, yè chái gǔ zào, chén āi zhāng tiān. pí luó jūn dà kuì, zhòng wén chéng zhī, zéi jiē tóu zhū shuǐ ér sǐ, shuǐ wèi zhī bù liú. huò tán ràng, jiàn sòng jīng shī, hé nán xī píng. kuān pí luó zhī zhòng qī zǐ, rú lǚ méng xí kè nán jùn, xù guān yǔ zhī zhòng qī shǔ tóng.
後周末,隋文帝輔政,周大將尉遲迥在河北拒命,河南州縣多從迥。隋文帝遣將于仲文討之。迥將檀讓屯成武,別將高士儒以萬人屯永昌。仲文詐移書州縣曰:」大軍將至,可多積粟。」讓謂仲文未能卒至,方椎牛享士,仲文知其怠,選精騎襲之,一日便至,遂拔成武。迥將席毗羅眾十萬,屯於沛縣,將攻徐州。其妻子住金鄉。仲文遣人詐為毗羅使者,謂金鄉城主徐善淨曰:」檀讓明日午時到金鄉,將宣蜀公令,(即尉遲迥。)賞賜將士。」金鄉人以為信然,皆喜。仲文簡精兵,偽建迥旗幟,倍道而進。善淨遙見仲文軍且至,以為檀讓,乃出逆謁。仲文執之,遂取金鄉。諸將多勸屠之,仲文曰:」此城是毗羅起兵之所,當寬其妻子,其兵可自歸。如即屠之,彼意絕矣。」眾皆稱善。於是毗羅恃眾來薄官軍,仲文背城結陣,出軍數里,設伏於麻田中。兩陣才合,伏兵俱發,曳柴鼓譟,塵埃張天。毗羅軍大潰,仲文乘之,賊皆投洙水而死,水為之不流。獲檀讓,轞送京師,河南悉平。(寬毗羅之眾妻子,如呂蒙襲克南郡,恤關羽之眾戚屬同。)
suí kāi huáng zhōng, wén dì dà yì fá chén, zhū jiāng jiē yún dà jiāng kuò yuǎn, bīng bù xí shuǐ, yǐ cǐ wèi yí, ruò yī dēng nán àn, qín bīng yī kě dāng bǎi. xiāng yì gōng hè ruò bì xiàn shí cè. qí yī shì, qǐng duō zào chuán. xū chuán jì duō, zéi bì fáng nǐ gèng shén. jīn nán dì wú mǎ, qǐng fù bàng jiāng zhū zhōu èr shí suì yǐ shàng lǎo mǎ, lìng mò sì, yǐ píng chén wèi míng, zéi bì jù ér qiú mǎ nǐ zhàn. mì chì cì shǐ, lìng sī mǎi bó dà chuán. jiāng nán xià shī, tè bù yí mǎ, bù yú zhōu nián, bìng dāng sǐ jǐn, rán zhōng bù wèi bǐ yòng. chén zhǔ shū bǎo guǒ dà zào chuán shì mǎ, shū chuán jì duō, fāng jué bù biàn ér zhǐ. gāo jiǒng qǐng suǒ bó de chuán yùn zhū zhōu mǐ, zhù shòu yáng chuān dà chí, yǐ yú lián áo yóu wèi míng, zào chuán jiào shuǐ zhàn. réng yǐ hè ruò bì wèi shòu zhōu zǒng guǎn, zhōng yǐ cǐ píng chén yě.
隋開皇中,文帝大議伐陳,諸將皆雲大江闊遠,兵不習水,以此為疑,若一登南岸,秦兵一可當百。襄邑公賀若弼獻十策。其一事,請多造船。須船既多,賊必防擬更甚。今南地無馬,請付傍江諸州二十歲以上老馬,令秣飼,以平陳為名,賊必懼而求馬擬戰。密敕刺史,令私買博大船。江南下濕,特不宜馬,不逾周年,並當死盡,然終不為彼用。陳主叔寶果大造船市馬,輸船既多,方覺不便而止。高熲請所博得船運諸州米,貯壽陽;穿大池,以魚蓮遨遊為名,造船教水戰。仍以賀若弼為壽州總管,終以此平陳也。
suí yáng dì chū, hàn wáng liàng jù bīng zhōu fǎn, dài zhōu zǒng guǎn lǐ jǐng wèi liàng jiāng qiáo zhōng kuí suǒ wéi, suí jiāng yáng yì chén lǜ bīng jiù zhī. yì chén zì yǐ bīng shǎo, xī qǔ jūn zhōng niú lǘ, dé shù qiān tóu, fù lìng bīng shù bǎi rén, rén chí yī gǔ, qián qū shān gǔ, chū qí bù yì. yì chén bū hòu fù yǔ zhōng kuí zhàn, bīng chū hé, qū niú lǘ zhě jí jìn, yī shí míng gǔ, chén āi zhāng tiān, zhōng kuí jūn bù zhī, yǐ wèi fú bīng fā, jī zhī, yīn ér dà kuì.
隋煬帝初,漢王諒據并州反,代州總管李景為諒將喬鍾馗所圍,隋將楊義臣率兵救之。義臣自以兵少,悉取軍中牛驢,得數千頭,復令兵數百人,人持一鼓,潛驅山谷,出其不意。義臣晡後復與鍾馗戰,兵初合,驅牛驢者疾進,一時鳴鼓,塵埃張天,鍾馗軍不知,以為伏兵發,擊之,因而大潰。
suí jiāng liú fāng lǜ bīng tǎo lín yì guó, qí wáng fàn zhì lǜ qí tú chéng jù xiàng ér zhàn, fāng jūn bù lì. yú shì jué xiǎo kēng, yǐ cǎo fù qí shàng, yīn yǐ bīng tiāo zhī. fàn zhì xī zhòng ér zhèn, fāng zhà wèi bēn běi, fàn zhì zhú zhī, zhì kēng suǒ, qí xiàng duō xiàn, zhuǎn xiāng jīng hài, jūn suì luàn, fāng zòng bīng jī zhī, dà pò.
隋將劉方率兵討林邑國,其王梵志率其徒乘巨象而戰,方軍不利。於是掘小坑,以草覆其上,因以兵挑之。梵志悉眾而陣,方詐為奔北,梵志逐之,至坑所,其象多陷,轉相驚駭,軍遂亂,方縱兵擊之,大破。
dà táng zhēn guān zhōng, běi dí tiě lēi xuē yán tuó fā tóng luó pū gǔ huí hé děng zhòng, hé èr shí wàn, dù mò, tún bái dào chuān, jù shàn yáng lǐng, yǐ jī tū jué kè hán lǐ sī mó zhī bù. sī mó yǐn qí zhǒng luò zǒu shuò zhōu, liú jīng qí yǐ jù zhàn. yán tuó chéng zhī, jí sāi. tài zōng lìng zhāng jiǎn lǐ jī děng lǜ bīng, shù dào jī zhī. tài zōng jiè zhī yuē: yán tuó fù qí bīng lì, yú mò ér lái, jīng tú shù qiān, mǎ yǐ pí shòu. fū yòng bīng zhī dào, jiàn lì sù jìn, bù lì sù tuì. wú xiān chì sī mó, shāo tì qiū cǎo, yán tuó liáng ròu rì jǐn, yě wú suǒ huò. qǐng zhě, zhēn rén lái yún, qí mǎ chù niè dàn lín mù, zhī pí lüè jǐn. qīng děng jǐ jiǎo sī mó, bù xū qián zhàn, qí qí jiāng tuì, yī shí fèn jī, zhì shèng zhī jǔ yě. yú shì lǐ jī jī yán tuó zhī zhòng, pò zhī. xiān shì, yán tuó jī tū jué shā bō luó jí shè ěr, jiē yǐ bù bīng zhàn ér shèng. jí qí jiāng lái kòu yě, xiān jiǎng wǔ yú guó zhōng, jiào xí bù zhàn, měi wǔ rén, yǐ yī rén jīng xí zhàn zhèn zhě shǐ zhí mǎ, ér sì rén qián zhàn, kè shèng, jí shòu mǎ yǐ zhuī bēn. shī yú yīng jiē, zuì zhì yú sǐ, méi qí jiā kǒu, yǐ shǎng zhàn rén. zhì shì suì xíng qí fǎ. tū jué xiān hé zhé tuì, yán tuó chéng shèng ér zhú zhī. jī bīng jù jī zhī, ér yán tuó gōng shǐ jù fā, shāng wǒ zhàn mǎ. lǐ jī nǎi lìng qù mǎ bù zhèn, lǜ zhǎng shuò shù bǎi wèi duì, qí fèn yǐ chōng zhī, qí zhòng kuì sàn. fù zǒng guǎn xuē wàn chè lǜ shù qiān qí, shōu qí zhí mǎ zhě. qí zhòng shī mǎ, mò zhī suǒ cóng, yīn jī zhī, nǎi dà bài.
大唐貞觀中,北狄鐵勒薛延陀發同羅、仆骨、回紇等眾,合二十萬,度漠,屯白道川,據善陽嶺,以擊突厥可汗李思摩之部。思摩引其種落走朔州,留精騎以拒戰。延陀乘之,及塞。太宗令張儉、李勣等率兵,數道擊之。太宗誡之曰:」延陀負其兵力,逾漠而來,經途數千,馬已疲瘦。夫用兵之道,見利速進,不利速退。吾先敕思摩,燒薙秋草,延陀糧肉日盡,野無所獲。頃者,偵人來雲,其馬畜齧啖林木,枝皮略盡。卿等掎角思摩,不須前戰,俟其將退,一時奮擊,制勝之舉也。」於是李勣擊延陀之眾,破之。先是,延陀擊突厥沙缽羅及社爾,皆以步兵戰而勝。及其將來寇也,先講武於國中,教習步戰,每五人,以一人經習戰陣者使執馬,而四人前戰,克勝,即授馬以追奔。失於應接,罪至於死,沒其家口,以賞戰人。至是遂行其法。突厥先合輒退,延陀乘勝而逐之。勣兵拒擊之,而延陀弓矢俱發,傷我戰馬。李勣乃令去馬步陣,率長槊數百為隊,齊奮以沖之,其眾潰散。副總管薛萬徹率數千騎,收其執馬者。其眾失馬,莫知所從,因擊之,乃大敗。
gāo zōng qiǎn jiāng jūn péi xíng jiǎn tǎo tū jué yú hēi shān, zhì shuò zhōu, wèi qí xià yuē: bīng fǎ shàng zhà zhě, wèi yǐ quán móu zhì dí yě. ruò yù qí xià, zé fēi chéng xìn, bù kě xíng yě. qián qiǎn fù jiāng xiāo sì yè yùn liáng bèi lüè, bīng duō něi sǐ, suǒ yǐ bài yě. jiǎo kòu niǔ shì, bù kě yǐ bù bèi. nǎi zhà wèi liáng chē sān bǎi chéng, měi chē fú zhuàng shì wǔ rén, gè jī mò dāo jìn nǔ, yǐ léi bīng shù bǎi rén yuán zhī, jiān fú jīng bīng, jū xiǎn yǐ dài zhī. zéi guǒ dà xià, léi bīng qì chē sàn zǒu. zéi qū chē jiù quán jǐng, jiě ān mù mǎ, fāng nǐ qǔ liáng, chē zhōng zhuàng shì qí fā, fú bīng yì zhì, shā huò dài jǐn, zéi zhòng bēn kuì. zì shì xù qiǎn liáng yùn, wú gǎn jìn zhě.
高宗遣將軍裴行儉討突厥於黑山,至朔州,謂其下曰:」兵法尚詐者,謂以權謀制敵也。若御其下,則非誠信,不可行也。前遣副將蕭嗣業運糧被掠,兵多餒死,所以敗也。狡寇狃忕,不可以不備。」乃詐為糧車三百乘,每車伏壯士五人,各齎陌刀、勁弩,以羸兵數百人援之,兼伏精兵,居險以待之。賊果大下,羸兵棄車散走。賊驅車就泉井,解鞍牧馬,方擬取糧,車中壯士齊發,伏兵亦至,殺獲殆盡,賊眾奔潰。自是續遣糧運,無敢近者。
duō fāng wù zhī
多方誤之
chūn qiū shí, wú zi hé lú wèn yú wǔ yuán yuē: fá chǔ hé rú? yuán yīn yún. duì yuē: chǔ zhí zhèng zhòng ér guāi, mò shì rèn huàn. ruò wèi sān shuài yǐ yì yān, yì, yóu láo yě. yī shuài zhì, bǐ bì jiē chū. bǐ chū zé guī, bǐ guī zé chū, chǔ bì dào bì. bà bì yú dào. jí yì yǐ bà zhī, jí yīn qì. bà yīn pí. duō fāng yǐ wù zhī. jì bà ér hòu yǐ sān jūn jì zhī, bì dà kè zhī. hé lú cóng zhī, chǔ yú shì hū shǐ bìng, zhōng yú wú shī rù yǐng. yǐng, chǔ dōu yě.
春秋時,吳子闔廬問於伍員曰:」伐楚何如?」(員音筠。)對曰:」楚執政眾而乖,莫適任患。若為三帥以肄焉,(肄,猶勞也。)一帥至,彼必皆出。彼出則歸,彼歸則出,楚必道弊。(罷弊於道。)亟肄以罷之,(亟音器。罷音疲。)多方以誤之。既罷而後以三軍繼之,必大克之。」闔廬從之,楚於是乎始病,終於吳師入郢。(郢,楚都也。)
chūn qiū shí, wú fá yuè, yuè zǐ jù jiàn yù zhī, zhèn yú zuì lǐ. zuì, jiāng suì qiè. jù jiàn huàn wú zhī zhěng yě, shǐ sǐ shì zài qín yān, bù dòng. shǐ gǎn sǐ zhī shì wǎng, zhé wèi wú shī suǒ qín, yù shǐ wú shī luàn qǔ zhī, ér wú bù dòng yǐ. shǐ zuì rén sān xíng, shǔ jiàn yú jǐng, yǐ jiàn zhù jǐng. xíng, hù láng qiè. ér cí yuē: èr jūn yǒu zhì, zhì jūn lǚ yě. chén gàn qí gǔ. fàn jūn lìng yě. bù mǐn yú jūn zhī xíng qián, bù gǎn táo xíng, gǎn guī sǐ. suì zì jǐng yě. shī shǔ zhī mù, yuè zi yīn ér fá zhī, dà bài wú shī.
春秋時,吳伐越,越子句踐御之,陣於槜李。(槜,將遂切。)句踐患吳之整也,使死士再擒焉,不動。(使敢死之士往,輒為吳師所擒,欲使吳師亂取之,而吳不動矣。)使罪人三行,屬劍於頸,(以劍注頸。行,戶郎切。)而辭曰:」二君有治,(治軍旅也。)臣干旗鼓。(犯軍令也。)不敏於軍之行前,不敢逃刑,敢歸死。」遂自剄也。師屬之目,越子因而伐之,大敗吳師。
hòu hàn mò, cáo gōng zhēng guān zhōng, jìn jūn dù wèi. mǎ chāo hán suì shù qǐng zhàn, bù xǔ yīn qǐng gē dì, qiú sòng rèn zǐ, gōng yòng jiǎ xǔ jì, wěi xǔ zhī, hán suì qǐng yǔ gōng xiāng jiàn, gōng yǔ suì jiāo mǎ yǔ yí shí, bù jí jūn shì, dàn shuō jīng dū gù jiù, fǔ shǒu huān xiào. jì bà, chāo děng wèn suì: gōng hé yán? suì yuē: wú suǒ yán yě. chāo děng yí zhī. tā rì, gōng yòu yǔ suì shū, duō suǒ diǎn mǒ, rú suì gǎi dìng zhě, chāo děng yù yí suì. gōng yǔ kè rì huì zhàn, xiān yǐ qīng bīng tiāo zhī, zhàn liáng jiǔ, nǎi zòng xiāo qí jiā jī, dà pò zhī, suì chāo děng zǒu liáng zhōu.
後漢末,曹公征關中,進軍渡渭。馬超、韓遂數請戰,不許;因請割地,求送任子,公用賈詡計,偽許之,韓遂請與公相見,公與遂交馬語移時,不及軍事,但說京都故舊,拊手歡笑。既罷,超等問遂:」公何言?」遂曰:」無所言也。」超等疑之。他日,公又與遂書,多所點抹,如遂改定者,超等愈疑遂。公與克日會戰,先以輕兵挑之,戰良久,乃縱驍騎夾擊,大破之,遂、超等走涼州。
wèi jiāng tián guó ràng lǜ bīng jī xiān bēi kē bǐ néng, dān jiāng ruì zú, shēn rù lǔ tíng. hú rén zhòng duō, chāo jūn qián hòu, duàn jié guī lù. guó ràng nǎi jìn jūn, qù lǔ shí yú lǐ jié tún yíng, duō jù niú mǎ fèn rán zhī, cóng tā dào yǐn qù. hú jiàn yān huǒ bù jué, yǐ wèi shàng zài, xíng shù shí lǐ nǎi zhī zhī.
魏將田國讓率兵擊鮮卑軻比能,單將銳卒,深入虜庭。胡人眾多,抄軍前後,斷截歸路。國讓乃進軍,去虜十餘里結屯營,多聚牛馬糞燃之,從他道引去。胡見煙火不絕,以為尚在,行數十里乃知之。
wèi mò, zhū gé dàn wén qīn fǎn, jù shòu chūn, zhāo wú qǐng yuán. sī mǎ wén wáng zǒng bīng tǎo zhī, wèi zhū jiāng yuē: bǐ dāng tū wéi, jué yī zhāo zhī mìng. huò wèi dà jūn bù néng jiǔ, shěng shí jiǎn kǒu, jì yǒu tā biàn. liào zéi zhī qíng, bù chū cǐ èr zhě. jīn dāng duō fāng yǐ luàn zhī, bèi qí yuè yì, cǐ shèng jì yě. yīn mìng hé wéi, fēn qiǎn léi jí jiù gǔ huái běi, lǐn jūn shì dà dòu, rén sān shēng. qīn wén zhī, guǒ xǐ. wén wáng yù léi xíng yǐ shì zhī, duō zòng fǎn jiān, yáng yán wú jiù fāng zhì. dàn děng yì kuān zì shí, é ér chéng zhōng fá liáng. zhū jiāng bìng qǐng gōng zhī. wén wáng yuē: dàn jù liáng wán shǒu, wài jié wú rén, zì wèi zú jù huái nán, bì bù biàn zǒu. jīn ruò jí gōng zhī, sǔn yóu jūn zhī lì. wài kòu zú zhì, biǎo lǐ shòu dí, cǐ wēi dào yě. qiě jiān shǒu sān miàn. ruò zéi lù dào ér lái, jūn liáng bì shǎo, wú yǐ yóu bīng qīng qí jué qí zhuǎn shū, kě bù zhàn ér pò wài zéi. wài zéi pò, qīn děng bì wèi wǒ qín yǐ. dàn qīn děng chū gōng zhǎng wéi, zhū jūn nì jī, zǒu zhī. chū, dàn qīn nèi bù xiāng xié, jí zhì qióng cù, zhuǎn xiāng yí èr. dàn shā qīn, qīn zi yāng yú chéng jiàng, yǐ wèi jiāng jūn, fēng hóu, shǐ xún chéng ér hū. wén wáng jiàn chéng shàng chí gōng zhě bù fā, yīn lìng gōng ér bá zhī.
魏末,諸葛誕、文欽反,據壽春,招吳請援。司馬文王總兵討之,謂諸將曰:」彼當突圍,決一朝之命。或謂大軍不能久,省食減口,冀有他變。料賊之情,不出此二者。今當多方以亂之,備其越逸,此勝計也。」因命合圍,分遣羸疾就穀淮北,廩軍士大豆,人三升。欽聞之,果喜。文王愈羸形以示之,多縱反間,揚言吳救方至。誕等益寬恣食,俄而城中乏糧。諸將並請攻之。文王曰:」誕聚糧完守,外結吳人,自謂足據淮南,必不便走。今若急攻之,損游軍之力。外寇卒至,表里受敵,此危道也。且堅守三面。若賊陸道而來,軍糧必少,吾以游兵輕騎絕其轉輸,可不戰而破外賊。外賊破,欽等必為我擒矣。」誕、欽等出攻長圍,諸軍逆擊,走之。初,誕、欽內不相協,及至窮蹙,轉相疑貳。誕殺欽,欽子鴦逾城降,以為將軍,封侯,使巡城而呼。文王見城上持弓者不發,因令攻而拔之。
dōng jìn chū, qián yān mù róng guī hú zuì qiè fēng lüè jiàn guǎng, jù jí chéng. jìn píng zhōu cì shǐ dōng yí xiào wèi cuī bì yīn jié gāo jù lì jí yǔ wén duàn guó děng, móu miè guī yǐ fēn qí dì. tài xìng chū, sān guó fá guī, guī yuē: bǐ xìn cuī bì xū shuō, yāo yī shí zhī lì, wū hé ér lái ěr. jì wú tǒng yī, mò xiāng guī fú, wú jīn pò zhī bì yǐ. rán bǐ jūn chū hé, qí fēng shén ruì, xìng wǒ sù zhàn. ruò nì jī zhī, luò qí jì yǐ. jìng yǐ dài zhī, bì huái yí èr, dié xiāng cāi fáng. yī zé yí wú yǔ bì jué ér fù zhī, èr zé zì yí sān guó zhī zhōng yǔ wú yǒu hán wèi zhī móu zhě, dài qí rén qíng jǔ huò, rán hòu qǔ zhī bì yǐ. yú shì sān guó gōng jí chéng, guī bì mén bù zhàn, qiǎn shǐ sòng niú jiǔ yǐ kào yǔ wén, dà yán yú zhòng yuē: cuī bì zuó yǒu shǐ zhì. yú shì èr guó guǒ yí yǔ wén tóng yú guī yě, yǐn bīng ér guī. yǔ wén xī dú guān yuē: èr guó suī guī, wú dāng dú jiān qí guó, hé yòng rén wèi. jǐn zhòng bī chéng, lián yíng sān shí lǐ. guī jiǎn ruì shì pèi huàng, yīn huǎng. tuī fēng yú qián hàn lǐng jīng qí wèi qí bīng, cóng bàng chū, zhí chōng qí yíng guī fāng zhèn ér jìn. xī dú guān zì shì qí zhòng, bù shè bèi, jiàn guī jūn zhī zhì, fāng lǜ bīng jù zhī. qián fēng shǐ jiāo, hàn yǐ rù qí yíng, zòng huǒ fén zhī, zhòng suì dà bài. huàng hàn jiē guī zhī zǐ.
東晉初,前燕慕容廆(胡罪切)封略漸廣,據棘城。晉平州刺史、東夷校尉崔毖陰結高句麗及宇文、段國等,謀滅廆以分其地。太興初,三國伐廆,廆曰:」彼信崔毖虛說,邀一時之利,烏合而來耳。既無統一,莫相歸伏,吾今破之必矣。然彼軍初合,其鋒甚銳,幸我速戰。若逆擊之,落其計矣。靖以待之,必懷疑貳,迭相猜防。一則疑吾與毖譎而覆之,二則自疑三國之中與吾有韓魏之謀者,待其人情沮惑,然後取之必矣。」於是三國攻棘城,廆閉門不戰,遣使送牛酒以犒宇文,大言於眾曰:」崔毖昨有使至。」於是二國果疑宇文同於廆也,引兵而歸。宇文悉獨官曰:」二國雖歸,吾當獨兼其國,何用人為。」盡眾逼城,連營三十里。廆簡銳士配皝,(音晃。)推鋒於前;翰領精騎為奇兵,從傍出,直衝其營;廆方陣而進。悉獨官自恃其眾,不設備,見廆軍之至,方率兵拒之。前鋒始交,翰已入其營,縱火焚之,眾遂大敗。皝、翰皆廆之子。
shí liù guó hòu yàn mù róng shèng jù liáo dōng, qí liáo xī tài shǒu lǐ lǎng yīn yǐn hòu wèi jūn, shàng biǎo qǐng fā bīng yǐ jù kòu. shèng yuē: cǐ bì zhà yě. zhào qí shǐ ér jié zhī, guǒ yàn, miè qí zú, qiǎn jiāng lǐ hàn lǜ qí tǎo zhī. shī cì jiàn ān, zhào hàn xuán shī. lǎng wén qí jiā bèi zhū yě, yōng sān qiān yú hù yǐ zì gù. jí wén hàn zhōng lù ér hái, wèi yǒu nèi biàn, bù fù wèi bèi, liú qí zi yǎng shǒu lìng zhī, yíng wèi shī yú běi píng. hàn hòu zhī zhī, xí kè lìng zhī, qiǎn bì jiāng zhuī lǎng, jí yú wú zhōng, zhǎn zhī. shèng wèi qún chén yuē: qián yǐ zhuī hàn hái zhě, lǎng xīn wèi pàn nì, bì jì guān wēi, yī zé jiū hé tóng lèi, jié hài liáng shàn, èr zé wáng cuàn shān zé, wèi kě zú píng, gù fēi yì ér hái, yǐ yíng qí dài, zú rán yǎn zhī, bì kè zhī lǐ yě. qún chén jiē yuē: fēi suǒ jí yě.
十六國後燕慕容盛據遼東,其遼西太守李朗陰引後魏軍,上表請發兵以拒寇。盛曰:」此必詐也。」召其使而詰之,果驗,滅其族,遣將李旱率騎討之。師次建安,召旱旋師。朗聞其家被誅也,擁三千餘戶以自固。及聞旱中路而還,謂有內變,不復為備,留其子養守令支,迎魏師於北平。旱候知之,襲克令支,遣裨將追朗,及於無終,斬之。盛謂群臣曰:」前以追旱還者,朗新為叛逆,必忌官威,一則鳩合同類,劫害良善,二則亡竄山澤,未可卒平,故非意而還,以盈其怠,卒然掩之,必克之理也。」群臣皆曰:」非所及也。」
qí mò, dōng hūn hóu yǐ liú shān yáng wèi bā xī tài shǒu, pèi jīng bīng sān qiān, shǐ guò jīng zhōu jiù xíng shì xiāo yǐng zhòu yǐ xí xiāng yáng. liáng wǔ dì shí wèi yōng zhōu cì shǐ, zhī qí móu, nǎi qiǎn cān jūn wáng tiān shòu páng qìng guó yì jiāng líng, biàn yǔ zhōu fǔ rén shū. jí shān yáng xī shàng, liáng wǔ wèi zhū jiāng yuē: jīng zhōu běn wèi xiāng yáng, yòu jiā yǐ chún wáng chǐ hán, zì yǒu shāng xián zhī jí, níng bù àn tóng xié? wǒ ruò zǒng jīng yōng zhī bīng, sǎo dìng dōng xià, hán bái chóng chū, bù néng wèi jì, kuàng yǐ wú suàn zhī hūn zhǔ zāi! wǒ néng shǐ shān yáng zhì jīng zhōu biàn jí shòu shǒu, zhū jūn shì guān hé rú. jí shān yáng zhì bā líng, liáng wǔ fù lìng tiān shòu jī shū yǔ yǐng zhòu xiōng dì. qù hòu, liáng wǔ wèi zhāng hóng cè yuē: fū yòng bīng zhī dào, gōng xīn wèi shàng, gōng chéng cì zhī, xīn zhàn wèi shàng, bīng zhàn cì zhī, jīn rì shì yě. xiān qiǎn tiān shòu wǎng zhōu fǔ, rén jiē yǒu shū. jīn duàn chéng yì shén jí, zhǐ yǒu liǎng fēng yǔ xíng shì xiōng dì, yún' tiān shòu kǒu jù'. jí wèn tiān shòu, ér kǒu wú suǒ shuō. xíng shì bù àn xiāng wén, bù róng jiǎo yǒu suǒ dào. tiān shòu shì xíng shì xīn lǚ, bǐ wén bì wèi xíng shì yǔ tiān shòu gòng yǐn qí shì, bì rén rén shēng yí. shān yáng huò yú zhòng kǒu, pàn xiāng xián èr, zé xíng shì jìn wú yǐ zì míng, bì kǒng lòu wú móu nèi, shì chí liǎng kōng hán dìng yī zhōu yǐ. shān yáng zhì jiāng ān, wén zhī, guǒ yí bù shàng. yǐng zhòu dà jù, nǎi zhǎn tiān shòu, sòng shǒu shān yáng. shān yáng xìn zhī, jiāng shù shí rén chí rù, yǐng zhòu fú jiǎ zhǎn zhī, sòng shǒu liáng wǔ, yǐ zhōu guī zhī.
齊末,東昏侯以劉山陽為巴西太守,配精兵三千,使過荊州就行事蕭穎胄以襲襄陽。梁武帝時為雍州刺史,知其謀,乃遣參軍王天獸、龐慶國詣江陵,遍與州府人書。及山陽西上,梁武謂諸將曰:」荊州本畏襄陽,又加以唇亡齒寒,自有傷弦之急,寧不闇同邪?我若總荊、雍之兵,掃定東夏,韓、白重出,不能為計,況以無算之昏主哉!我能使山陽至荊州便即授首,諸軍試觀何如。」及山陽至巴陵,梁武復令天獸齎書與穎胄兄弟。去後,梁武謂張弘策曰:」夫用兵之道,攻心為上,攻城次之,心戰為上,兵戰次之,今日是也。先遣天獸往州府,人皆有書。今段乘驛甚急,止有兩封與行事兄弟,雲'天獸口具'。及問天獸,而口無所說。行事不暗相聞,不容矯有所道。天獸是行事心膂,彼聞必謂行事與天獸共隱其事,必人人生疑。山陽惑於眾口,判相嫌貳,則行事進無以自明,必恐漏吾謀內,是馳兩空函定一州矣。」山陽至江安,聞之,果疑不上。穎胄大懼,乃斬天獸,送首山陽。山陽信之,將數十人馳入,穎胄伏甲斬之,送首梁武,以州歸之。
dōng wèi chū, qí shén wǔ pò ěr zhū zhào, zhào bēn bǎo xiù róng, fēn bīng shǒu xiǎn, chū rù chāo lüè. měi yáng shēng yún yù tǎo zhī, shī chū fù zhǐ, rú cǐ zhě shù sì. shén wǔ chuāi zhào suì shǒu bì yīng huì yǐn, shǐ jiāng dòu tài lǜ jīng qí xiān qū, yī rì yī yè xíng sān bǎi lǐ. zhào jūn rén yīn yàn xiū duò, hū jiàn tài jūn, mò bù duó qì, yīn ér kè zhī.
東魏初,齊神武破爾朱兆,兆奔保秀容,分兵守險,出入抄掠。每揚聲雲欲討之,師出復止,如此者數四。神武揣兆歲首必應會飲,使將竇泰率精騎先驅,一日一夜行三百里。兆軍人因宴休惰,忽見泰軍,莫不奪氣,因而克之。
hòu zhōu líng zhōu mù lóng liáo shì xiǎn, měi xíng chāo jié, zhōu jiāng lù téng tǎo zhī. liáo yīn shān wèi chéng, gōng zhī bù kě bá. suì yú chéng xià duō shè shēng lè jí zhū zá jì, shì wú zhàn xīn. zhū liáo guǒ qì qí bīng zhàng, huò xié qī zǐ lín chéng guān lè. zhī qí wú bèi, mì lìng zhòng jūn jù shàng, zhū zéi huáng jù, bù zhī suǒ wèi. suì zòng bīng tǎo jī, jǐn pò zhī.
後周陵州木籠獠恃險,每行抄劫,周將陸騰討之。獠因山為城,攻之不可拔。遂於城下多設聲樂及諸雜伎,示無戰心。諸獠果棄其兵仗,或攜妻子臨城觀樂。知其無備,密令眾軍俱上,諸賊惶懼,不知所為。遂縱兵討擊,盡破之。
hòu zhōu jiāng zhōu fǎ shàng chū zì chén lái guī, chén jiāng fán měng jì jiāng tǎo zhī, fǎ shàng qiǎn bù qǔ dū hán lǎng zhà wèi bèi jǐ bēn yú chén, wěi gào měng yuē: fǎ shàng bù bīng bù yuàn jiàng běi, rén jiē qiè yì, jǐn yù pàn hái. ruò dé jūn lái, bì wú dòu zhě, zì dāng yú zhèn dǎo gē ěr. měng yǐ wèi rán, yǐn shī jí jìn. fǎ shàng nǎi yáng wèi wèi jù, zì bǎo yú jiāng qū. měng chén bīng tiāo zhàn, fǎ shàng xiān fú qīng chuán yú pǔ zhōng, yòu fú jīng ruì yú gǔ cūn zhī běi, zì zhāng qí zhì, nì liú jù zhī. zhàn shù hé, wěi tuì dēng àn, tóu gǔ cūn. měng shě zhōu zhú zhī, fǎ shàng yòu jí zǒu, xíng shù lǐ, yǔ cūn běi jūn hé, fù qián jī měng. měng tuì zǒu fù chuán, jì ér pǔ zhōng fú chuán qǔ qí zhōu jí, jiàn zhōu qí zhì. měng yú shì dà bài, jǐn yǐ shēn miǎn yǐ.
後周將周法尚初自陳來歸,陳將樊猛濟江討之,法尚遣部曲督韓朗詐為背己奔於陳,偽告猛曰:」法尚部兵不願降北,人皆竊議,盡欲叛還。若得軍來,必無斗者,自當於陣倒戈耳。」猛以為然,引師急進。法尚乃佯為畏懼,自保於江曲。猛陳兵挑戰,法尚先伏輕船於浦中,又伏精銳於古村之北,自張旗幟,逆流拒之。戰數合,偽退登岸,投古村。猛舍舟逐之,法尚又疾走,行數里,與村北軍合,復前擊猛。猛退走赴船,既而浦中伏船取其舟楫,建周旗幟。猛於是大敗,僅以身免矣。
suí gāo jiǒng xiàn qǔ chén zhī cè yuē: jiāng běi dì hán, tián shōu chà wǎn, jiāng nán tǔ rè, shuǐ tián zǎo shú. liàng bǐ shōu huò zhī jì, zhēng jí shì mǎ, shēng yán yǎn xí, bì tún bīng yù shǒu, zú dé fèi qí nóng shí. bǐ jì jù bīng, wǒ biàn jiě jiǎ, zài sān ruò cǐ, zéi yǐ wèi cháng. hòu suī jí bīng, bǐ bì bù xìn, chí yí zhī qǐng, wǒ nǎi jì shī, dēng lù ér zhàn, bīng qì yì zhuàng. wén dì xíng qí cè, chén rén yì bì.
隋高熲獻取陳之策曰:」江北地寒,田收差晚,江南土熱,水田早熟。量彼收穫之際,徵集士馬,聲言掩襲,必屯兵御守,足得廢其農時。彼既聚兵,我便解甲,再三若此,賊以為常。後雖集兵,彼必不信,持疑之頃,我乃濟師,登陸而戰,兵氣益壯。」文帝行其策,陳人益弊。
suí hè ruò bì zhèn huái nán. xiān shì, bì qǐng yán jiāng fáng rén měi jiāo dài zhī jì, bì jí lì yáng. yú shì dà liè qí zhì, yíng mù bèi yě, chén rén yǐ wèi dà bīng zhì, xī fā guó zhōng shì mǎ. jì zhī fáng rén jiāo dài, qí zhòng fù sàn. hòu yǐ wèi cháng, bù fù shè bèi. qí hòu, bì yǐ dà jūn jì jiāng, chén rén fú zhī jué yě, suì miè chén.
隋賀若弼鎮淮南。先是,弼請沿江防人每交代之際,必集歷陽。於是大列旗幟,營幕被野,陳人以為大兵至,悉發國中士馬。既知防人交代,其眾復散。後以為常,不復設備。其後,弼以大軍濟江,陳人弗之覺也,遂滅陳。
dà táng wǔ dé zhōng, tū jué tū lì xié lì èr kè hán dào yuán zhōu, tài zōng lǜ bīng jù zhī. liǎng zhèn jiāng jiāo, tài zōng yǐ shù qí chū, wèi zhī yuē: bù niàn xī rì xiāng huǒ zhī yán, nǎi lái xiāng qīn. zhī èr kè hán wài tóng nèi yì, gù yǐ cǐ yán yí zhī. xié lì jiàn tài zōng qīng chū, yòu wén xiāng huǒ zhī yán, nǎi yīn cāi tū lì, yīn qiǎn shǐ yuē: wáng bù xū lǜ, wǒ wú è yì, gèng yù yǔ wáng zì duàn dāng ěr. yú shì diàn jūn yǐn què yě.
大唐武德中,突厥突利、頡利二可汗到原州,太宗率兵拒之。兩陣將交,太宗以數騎出,謂之曰:」不念昔日香火之言,乃來相侵。」知二可汗外同內異,故以此言疑之。頡利見太宗輕出,又聞香火之言,乃陰猜突利,因遣使曰:」王不須慮,我無惡意,更欲與王自斷當耳。」於是殿軍引卻也。
sūn zǐ yuē: shàng bīng fá móu. dí fāng shè móu yù jǔ zhòng shī, fá ér yì zhī, shì qí shàng. gù tài gōng yún shàn chú huàn zhě, lǜ qí wèi shēng shàn bǎo shèng zhě, chū yú wú xíng yě.
孫子曰:」上兵伐謀。」(敵方設謀欲舉眾師,伐而抑之,是其上。故太公雲」善除患者,慮其未生;善保勝者,出於無形」也。)
xiān gōng qí xīn
先攻其心
zhàn guó qí jiāng sūn bìn wèi qí wáng yuē: fán fá guó zhī dào, gōng xīn wèi shàng, wù xiān fú qí xīn. jīn qín zhī suǒ shì wèi xīn zhě, yàn zhào zhī quán. jīn shuō yàn zhào zhī jūn, wù xū yán kōng cí, bì jiāng yǐ shí lì yǐ huí qí xīn, suǒ wèi gōng qí xīn yě.
戰國齊將孫臏謂齊王曰:」凡伐國之道,攻心為上,務先服其心。今秦之所恃為心者,燕、趙之權。今說燕、趙之君,勿虛言空辭,必將以實利以回其心,所謂攻其心也。」
hàn wáng jì pò xiàng yǔ yú gāi xià, yǔ bīng shàng zhòng, hàn bīng wéi zhī, ér jiē wèi chǔ gē, chǔ rén jiǔ kǔ zhēng zhàn, yīn bài sī xiāng, suì kuì. sī yì gōng xīn zhī jī.
漢王既破項羽於垓下,羽兵尚眾,漢兵圍之,而皆為楚歌,楚人久苦征戰,因敗思鄉,遂潰。(斯亦攻心之機。)
shǔ dà jiāng zhū gé kǒng míng lǜ zhòng dìng nán yí shuài mèng huò, qī zòng qī qín, huò yuē: gōng, tiān wēi yě, nán rén bù fù fǎn yǐ. sī gōng xīn fú zhī. jù biān fáng nán mán piān.
蜀大將諸葛孔明率眾定南夷帥孟獲,七縱七擒,獲曰:」公,天威也,南人不復反矣。」(斯攻心服之。具邊防南蠻篇。)
jìn dà jiāng sī kōng liú kūn shǒu tài yuán, qún hú gōng wéi, jiǔ wèi xià. kūn jì jiǒng, chuī jiā, shēng bēi liáo liàng, hú yè wén zhī, chóu sī, suì kuì sàn. sī yì gōng xīn zhī jī yě.
晉大將司空劉琨守太原,群胡攻圍,久未下。琨計窘,吹笳,聲悲寥亮,胡夜聞之,愁思,遂潰散。(斯亦攻心之機也。)
duó dí xīn jì
奪敵心計
hòu hàn chū, kòu xún zhēng kuí xiāo, xiāo jiāng gāo jùn shǒu dì yī, zhèn shǒu chù yě. qiǎn jūn shī huáng fǔ wén chū yè xún, cí lǐ bù qū. xún nù, zhǎn zhī, qiǎn qí fù guī gào jùn yuē: jūn shī wú lǐ, yǐ lù zhī yǐ. yù jiàng, jí jiàng bù yù, gù shǒu. jùn huáng kǒng, jí rì kāi chéng jiàng. zhū jiāng jiē hè, yīn yuē: gǎn wèn shā qí shǐ ér jiàng qí chéng, hé yě? xún yuē: huáng fǔ wén, jùn zhī fù xīn, qí suǒ qǔ jì zhě. jīn lái, cí yì bù qū, bì wú jiàng xīn. quán zhī zé wén dé qí jì, shā zhī zé jùn wáng qí dǎn, shì yǐ jiàng ěr. zhū jiāng jiē yuē: fēi suǒ jí yě.
後漢初,寇恂征隗囂,囂將高峻守第一,(鎮守處也。)遣軍師皇甫文出謁恂,辭禮不屈。恂怒,斬之,遣其副歸告峻曰:」軍師無禮,已戮之矣。欲降,急降;不欲,固守。」峻惶恐,即日開城降。諸將皆賀,因曰:」敢問殺其使而降其城,何也?」恂曰:」皇甫文,峻之腹心,其所取計者。今來,辭意不屈,必無降心。全之則文得其計,殺之則峻亡其膽,是以降耳。」諸將皆曰:」非所及也。」