strong bīng shí sì strong
兵十四
sūn zǐ yuē:" shuǐ yīn dì ér zhì xíng, bīng yīn dí ér zhì shèng. yán shuǐ yīn dì qīng cè ér zhì qí liú, bīng yīn dí zhī kuī quē ér qǔ qí shèng zhě yě. gù bīng wú cháng shì, shuǐ wú cháng xíng, yán bīng yǒu biàn huà, gù dì yǒu fāng yuán. néng suí dí biàn huà ér qǔ shèng zhě, wèi zhī shén. shì shèng bì shuāi, xíng lù bì bài. gù néng yīn dí biàn huà, shèng zhī ruò shén. xuán quán ér dòng. liàng dí dòng yě. gù wǔ xíng wú cháng shèng, sì shí wú cháng wèi, wǔ xíng, wèi jīn mù shuǐ huǒ tǔ. sì shí, wèi chūn xià qiū dōng. yán wǔ xíng gèng wáng, sì shí dié yòng. rì yǒu duǎn cháng, yuè yǒu shēng sǐ." bīng wú chéng shì, yíng suō suí dí. rì yuè shèng shuāi, yóu bīng zhī xíng shì huò ruò huò qiáng yě.
孙子曰:”水因地而制形,兵因敌而制胜。(言水因地倾侧而制其流,兵因敌之亏阙而取其胜者也。)故兵无常势,水无常形,(言兵有变化,故地有方圆。)能随敌变化而取胜者,谓之神。(势盛必衰,形露必败。故能因敌变化,胜之若神。)悬权而动。(量敌动也。)故五行无常胜,四时无常位,(五行,谓金、木、水、火、土。四时,谓春、夏、秋、冬。言五行更王,四时迭用。)日有短长,月有生死。”(兵无成势,盈缩随敌。日月盛衰,犹兵之形势或弱或强也。)
yīn jī shè quán
因机设权
chūn qiū shí, jìn shī fá qín. qín rén dú jīng shàng liú, shī rén duō sǐ yě.
春秋时,晋师伐秦。秦人毒泾上流,师人多死也。
chūn qiū shí, chǔ shī fá wú, zhēn yǐn gù yǔ wáng tóng zhōu. wáng shǐ zhí suì xiàng yǐ bēn wú shī. shāo huǒ suì, xì xiàng wěi, shǐ fù wú shī, jīng què zhī. zhēn, zhí shēn qiè.
春秋时,楚师伐吴,针尹固与王同舟。王使执燧象以奔吴师。(烧火燧,系象尾,使赴吴师,惊卻之。针,职深切。)
chūn qiū shí, zhū rén chéng yì, yì, zhū yì yě. hái, jiāng zì lí gū. lí gū, zhū yì yě. cóng lí gū, zé dào jīng lǔ zhī wǔ chéng yě. dài fū gōng sūn chú yuē:" lǔ jiāng yù wǒ." yù zì wǔ chéng hái, xún shān ér nán. zhì wǔ chéng ér hái, yī shān nán xíng, bù yù guò wǔ chéng. dài fū xú chú yuē:" dào xià, yù yǔ, jiāng bù chū, shì bù guī yě." wèi cǐ shān dào xià shī. suì zì lí gū. suì guò wǔ chéng. wǔ chéng rén sāi qí qián, yǐ bīng sāi qí qián dào. duàn qí hòu zhī mù ér fú shū, zhū shī guò zhī, nǎi tuī ér jué zhī, suì qǔ zhū shī.
春秋时,邾人城翼,(翼,邾邑也。)还,将自离姑。(离姑,邾邑也。从离姑,则道经鲁之武城也。)大夫公孙鉏曰:”鲁将御我。”欲自武城还,循山而南。(至武城而还,依山南行,不欲过武城。)大夫徐鉏曰:”道下,遇雨,将不出,是不归也。”(谓此山道下湿。)遂自离姑。(遂过武城。)武城人塞其前,(以兵塞其前道。)断其后之木而弗殊,邾师过之,乃推而蹶之,遂取邾师。
chūn qiū shí, jìn jiāng xún wú bài wú zhōng jí qún dí yú tài yuán, wú zhōng, shān róng yě. chū, jiāng zhàn, wèi shū yuē:" bǐ tú wǒ chē, suǒ yù yòu è, dì xiǎn bù biàn chē. è, wū jiè qiè. yǐ shén gòng chē, bì kè. gèng zēng shí rén, yǐ dāng yī chē zhī yòng. kùn zhū è, yòu kè. chē měi kùn yú è dào, jīn qù chē, gù wèi bì kè yě. qǐng jiē zú, qù mǎ, yòng bù zú. zì wǒ shǐ." nǎi huǐ chē yǐ wéi xíng, wèi shū xiān zì huǐ qí shǔ chē, wèi bù zhèn yě. xíng, hù láng qiè. wǔ chéng wèi sān wǔ. chéng chē zhě sān rén, wǔ chéng shí wǔ rén, jīn gǎi qù chē, gèng yǐ wǔ rén wéi wǔ, fēn wéi sān wǔ. wèi wǔ zhèn yǐ xiāng lí, liǎng yú qián, wǔ yú hòu, zhuān wèi yòu jiǎo, cān wèi zuǒ jiǎo, piān wèi qián jǔ, jiē lín shí chǔ zhì zhī míng. yǐ yòu zhī. dí rén xiào zhī. xiào qí shī cháng yě. wèi zhèn ér báo, dà bài zhī.
春秋时,晋将荀吴败无终及群狄於太原,(无终,山戎也。)初,将战,魏舒曰:”彼徒我车,所遇又阨,(地险不便车。阨,乌介切。)以什共车,必克。(更增十人,以当一车之用。)困诸阨,又克。(车每困於阨道,今去车,故为必克也。)请皆卒,(去马,用步卒。)自我始。”乃毁车以为行,(魏舒先自毁其属车,为步阵也。行,户郎切。)五乘为三五。(乘车者三人,五乘十五人,今改去车,更以五人为五,分为三五。)为五阵以相离,两於前,伍於后,专为右角,参为左角,偏为前矩,(皆临时处置之名。)以诱之。狄人笑之。(笑其失常也。)未阵而薄,大败之。
zhàn guó yàn shī fá qí, yǐ xià qī shí yú chéng, wéi jí mò, wèi xià. qí jiāng tián dān nǎi shōu chéng zhōng de qiān yú niú, wèi jiàng zēng yī, huà yǐ wǔ cǎi lóng wén, shù bīng rèn yú qí jiǎo, ér guàn zhī shù wěi yú wěi, shāo qí duān. záo chéng shù shí xué, yè zòng niú, zhuàng shì wǔ qiān rén suí qí hòu. niú wěi rè, nù ér bēn yàn jūn, yàn jūn dà jīng. niú wěi jù huǒ guāng míng xuàn yào, yàn jūn shì zhī jiē lóng wén, suǒ chù jǐn sǐ shāng. wǔ qiān rén yīn xián méi jī zhī, ér chéng zhōng gǔ zào cóng zhī, lǎo ruò zhě jiē jī tóng qì, shēng dòng tiān dì. yàn jūn dà hài, bài zǒu. ér qí qī shí yú chéng jiē fù wèi qí.
战国燕师伐齐,已下七十馀城,围即墨,未下。齐将田单乃收城中得千馀牛,为绛缯衣,画以五彩龙文,束兵刃於其角,而灌脂束苇於尾,烧其端。凿城数十穴,夜纵牛,壮士五千人随其后。牛尾热,怒而奔燕军,燕军大惊。牛尾炬火光明炫燿,燕军视之皆龙文,所触尽死伤。五千人因衔枚击之,而城中鼓噪从之,老弱者皆击铜器,声动天地。燕军大骇,败走。而齐七十馀城皆复为齐。
hòu hàn chū, féng yì jiāng shù wàn rén, yǔ zéi yuē qī huì zhàn. shǐ zhuàng shì biàn fú yǔ chì méi tóng, fú yú dào cè. míng rì, chì méi shǐ wàn rén gōng yì qián bù, yì cái chū bīng yǐ jiù zhī. cái shǎo chū bīng, suǒ yǐ shì ruò. zéi jiàn shì ruò, suì xī zhòng gōng yì, yì nǎi zòng bīng dà zhàn. rì zè, zéi qì shuāi, fú bīng zú qǐ, yī fú xiāng luàn, chì méi bù fù shí bié, zhòng suì jīng kuì. zhuī jī, dà pò yú xiáo dǐ.
后汉初,冯异将数万人,与贼约期会战。使壮士变服与赤眉同,伏於道侧。明日,赤眉使万人攻异前部,异裁出兵以救之。(裁少出兵,所以示弱。)贼见势弱,遂悉众攻异,异乃纵兵大战。日昃,贼气衰,伏兵卒起,衣服相乱,赤眉不复识别,众遂惊溃。追击,大破於崤底。
hòu hàn mò, yuán shàng zhēng yuán tán yú píng yuán, shǐ qí jiāng shěn pèi shǒu yè. cáo gōng gōng yè chéng, shàng wén yè jí, qì píng yuán ér jiù, qiú rù chéng yǐ jì shì zhě. zhǔ bù lǐ fú qǐng xíng, shàng yuē:" dāng hé suǒ bàn?" fú yuē:" jīn yè wéi shén jí, duō rén zé bù kě." fú nǎi zì xuǎn wēn xìn zhě sān rén, bù shì qí móu, gè gěi jùn mǎ, lìng shì róng qì, zhe píng shàng guān, chí wèn shì zhàng. tóu mù, zhí dǐ yè xià, zì chēng cáo gōng dū du, xún lì wéi lěi, suǒ guò hē zé, shī hòu zhě zhé chuí zhī. zì dōng lì xī, jìng rù cáo gōng yíng. dāng chéng mén, fù nù shǒu wéi zhě, shōu fù zhī, yīn kāi wéi chí rù chéng xià. pèi yǐ zhuì yǐn zhī, fú dé rù chéng zhōng, gǔ zào jiē hū wàn suì. shǒu wéi zhě yǐ zhuàng wén, gōng xiào yuē:" cǐ fēi tú rù, fāng qiě fù chū." fú jì shì qì, yǐ huán ér wài wéi yì jí, wèi pèi yuē:" chéng zhōng gǔ shǎo, wú yòng lǎo ruò wèi, bù rú qū chū zhī, shěng gǔ." pèi nǎi yè jiǎn dé yī qiān rén, jiē lìng chí bái fān, bǐng zhī zhú, cóng sān mén ér chū qǐng xiáng. fú jiāng suǒ lái qí, suí jiàng rén ér chū. shí shǒu wéi lì wén chéng zhōng xī jiàng, huǒ guāng zhào yào, dàn gòng guān huǒ, bù fù shì wéi, fú chū běi mén ér guī shàng. míng rì, cáo gōng wén fú yǐ dé qù, yuē:" guǒ rú wú yán."
后汉末,袁尚征袁谭於平原,使其将审配守邺。曹公攻邺城,尚闻邺急,弃平原而救,求入城以计事者。主簿李孚请行,尚曰:”当何所办?”孚曰:”今邺围甚急,多人则不可。”孚乃自选温信者三人,不示其谋,各给骏马,令释戎器,著平上冠,持问事杖。投暮,直抵邺下,自称曹公都督,巡历围垒,所过呵责,失候者辄捶之。自东历西,径入曹公营。当城门,复怒守围者,收缚之,因开围驰入城下。配以縋引之,孚得入城中,鼓噪皆呼万岁。守围者以状闻,公笑曰:”此非徒入,方且复出。”孚计事讫,以还而外围益急,谓配曰:”城中穀少,无用老弱为,不如驱出之,省穀。”配乃夜拣得一千人,皆令持白幡,秉脂烛,从三门而出请降。孚将所来骑,随降人而出。时守围吏闻城中悉降,火光照耀,但共观火,不复视围,孚出北门而归尚。明日,曹公闻孚已得去,曰:”果如吾言。”
cáo gōng zhēng mǎ chāo yú guān zhōng, jūn yú wèi nán, wèi zéi chōng tū, yíng bù dé lì, dì yòu chún shā, bù shèng bǎn zhù. qí jiāng lóu zǐ bó shuō gōng yuē:" jīn tiān hán, kě qǐ shā wèi chéng, yǐ shuǐ guàn zhī, xū yú chéng bīng, jiān rú tiě shí. gōng bù dá shǔ, bǎi dǔ sī lì, suī jīn tāng zhī gù, wèi néng guò yě." gōng cóng zhī, bǐ míng ér jiù.
曹公征马超於关中,军於渭南,为贼冲突,营不得立,地又纯沙,不胜版筑。其将娄子伯说公曰:”今天寒,可起沙为城,以水灌之,须臾成冰,坚如铁石。功不达曙,百堵斯立,虽金汤之固,未能过也。”公从之,比明而就。
wú jiāng zhōu yú shǐ gān níng jù yí líng, wèi jiāng cáo rén wéi níng. lǚ méng wǎng jiù zhī, réng fēn qiǎn sān bǎi rén chái duàn xiǎn dào, zéi zǒu kě dé qí mǎ. jūn dào yí líng, jí rì jiāo zhàn, suǒ shā guò bàn. dí yè dùn qù, xíng yù chái dào, qí jiē shě mǎ bù zǒu. méng bīng zhuī cù jī, huò mǎ sān bǎi yú pǐ, fāng chuán zài hái.
吴将周瑜使甘宁据夷陵,魏将曹仁围宁。吕蒙往救之,仍分遣三百人柴断崄道,贼走可得其马。军到夷陵,即日交战,所杀过半。敌夜遁去,行遇柴道,骑皆舍马步走。蒙兵追蹙击,获马三百馀匹,方船载还。
wú jiāng hè qí tǎo yī yīn yī shè, zéi shuài chén pū zǔ shān děng èr wàn rén tún lín lì shān. lín lì shān sì miàn bì lì, gāo shù shí zhàng, jìng lù wēi xiá, bù róng dāo dùn, zéi lín gāo xià shí, bù kě dé gōng. jūn zhù jīng rì, jiāng lì huàn zhī. qí shēn chū zhōu xíng, guān shì xíng biàn, yīn mù qīng jié shì, wèi zuò tiě yì, mì yú yǐn xiǎn zéi suǒ bù bèi chù, yǐ yì tà shān wèi yuán dào, dào chéng, yè lìng rén qián shàng, nǎi duō xuán bù yǐ shòu xià rén, dé shàng bǎi shù shí rén, sì miàn liú bù, jù míng gǔ jiǎo, qí lè bīng dài zhī. zéi yè wén gǔ shēng sì hé, wèi dà jūn xī yǐ dé shàng, jīng jù huò luàn, bù zhī suǒ wéi, shǒu lù bèi xiǎn zhě jiē zǒu hái yī zhòng. dà jūn yīn shì de shàng. zéi zhōng yǒu shàn jìn shù zhě, wú shī dāo jiàn bù dé bá, gōng nǔ shè shǐ jiē hái zì xiàng, zhé zhì bù lì. qí yuē:" wú wén zhī xióng huáng shèng wǔ bīng, huán dān néng wēi dí. fū jīn yǒu rèn, chóng yǒu dú zhě, jiē kě jìn zhī, yǐ wú rèn zhī bīng, bù dú zhī chóng, bǐ bì wú néng wéi yě." suì fá mù wèi bàng, yǔ bàng tóng. liè zhèn, sì miàn luó bù, jù míng gǔ jiǎo, lè bīng dài shǔ. zéi huáng jù wú yī, jìn shù bù xiào, suì dà pò ér jiàng zhī.
吴将贺齐讨黟、(音伊)歙,贼帅陈仆、祖山等二万人屯林历山。林历山四面壁立,高数十丈,径路危狭,不容刀楯,贼临高下石,不可得攻。军住经日,将吏患之。齐身出周行,观视形便,阴募轻捷士,为作铁弋,密於隐崄贼所不备处,以弋拓山为缘道,道成,夜令人潜上,乃多悬布以授下人,得上百数十人,四面流布,俱鸣鼓角,齐勒兵待之。贼夜闻鼓声四合,谓大军悉已得上,惊惧惑乱,不知所为,守路备崄者皆走还依众。大军因是得上。贼中有善禁术者,吴师刀剑不得拔,弓弩射矢皆还自向,辄致不利。齐曰:”吾闻之雄黄胜五兵,还丹能威敌。夫金有刃,虫有毒者,皆可禁之,以无刃之兵,不毒之虫,彼必无能为也。”遂伐木为棓,(与棒同。)列阵,四面罗布,俱鸣鼓角,勒兵待曙。贼惶遽无依,禁术不效,遂大破而降之。
shí liù guó hòu zhào shí lè jiāng shí jì lóng dà lüè chén cài jiān ér qù, liú jiāng táo bào shǒu qiáo chéng, zhù xī tái. dōng jìn jiāng zǔ tì qiǎn jiàng hán qián děng zhèn dōng tái. tóng yī dài chéng, zéi cóng nán mén chū rù fàng mù, tì jūn kāi dōng mén, xiāng shǒu sì xún. tì yǐ bù náng shèng tǔ rú mǐ zhuàng, shǐ qiān yú rén yùn shàng tái, yòu lìng shù rén dān mǐ, wěi wèi pí jí ér xī yú dào, zéi guǒ zhú zhī, jiē qì dān ér zǒu. zéi jì huò mǐ, wèi tì shì zhòng fēng bǎo, ér hú róng jī jiǔ, yì jù, wú fù dǎn qì yě.
十六国后赵石勒将石季龙大掠陈、蔡间而去,留将桃豹守谯城,住西台。东晋将祖逖遣将韩潜等镇东台。同一大城,贼从南门出入放牧,逖军开东门,相守四旬。逖以布囊盛土如米状,使千馀人运上台,又令数人担米,伪为疲极而息於道,贼果逐之,皆弃担而走。贼既获米,谓逖士众丰饱,而胡戎饥久,益惧,无复胆气也。
shí liù guó qián qín fú jiān xiàn xiāng yáng, jìn jiāng huán chōng gōng zhī. jiān jiāng mù róng chuí děng lǜ bù qí wǔ wàn jiù xiāng yáng, yǐ shí yuè wèi qián fēng, cì yú miǎn shuǐ. chuí yuè yè mìng sān jūn, rén chí huǒ jù yú shù zhī shàng, guāng zhào shù lǐ. chōng jù, tuì huán shàng míng.
十六国前秦苻坚陷襄阳,晋将桓冲攻之。坚将慕容垂等率步骑五万救襄阳,以石越为前锋,次於沔水。垂、越夜命三军,人持火炬於树枝上,光照数里。冲惧,退还上明。
dōng jìn mò, dà jiàng sòng wǔ dì běi zhēng guǎng gù, lǐng nán zéi jiāng xú dào fù wèi qí shuài lú xún yuē:" jīn rì zhī jī, wàn bù kě shī. jì kè dū yì, liú yù suī hái, wú néng wéi yě." xún cóng zhī. chū, dào fù mì yù zhuāng zhōu jiàn, nǎi shǐ rén fá chuán cái yú nán kāng shān, wěi yún jiāng xià dū huò zhī. hòu chēng lì shǎo bù néng dé zhì, jí jiàn mài zhī, jià jiǎn shù bèi, jū rén tān jiàn, mài yī wù ér shì zhī. gàn gǔ àn qiè shí shuǐ jí, chū chuán shén nán, jiē chǔ zhī. rú shì zhě shù sì, gù chuán bǎn dà jī, ér bǎi xìng fú zhī yí. jí dào fù jǔ bīng, àn mài quàn ér qǔ zhī, wú de yǐn nì zhě, nǎi bìng zhuāng zhī, xún rì ér bàn. suì jǔ zhòng kòu nán kāng lú líng yù zhāng zhū jùn, shǒu xiāng jiē wěi rèn bēn zǒu.
东晋末,大将宋武帝北征广固,岭南贼将徐道覆谓其帅卢循曰:”今日之机,万不可失。既克都邑,刘裕虽还,无能为也。”循从之。初,道覆密欲装舟舰,乃使人伐船材於南康山,伪云将下都货之。后称力少不能得致,即贱卖之,价减数倍,居人贪贱,卖衣物而市之。赣(古暗切)石水急,出船甚难,皆储之。如是者数四,故船板大积,而百姓弗之疑。及道覆举兵,案卖券而取之,无得隐匿者,乃并装之,旬日而办。遂举众寇南康、庐陵、豫章诸郡,守相皆委任奔走。
dōng jìn mò, sòng wǔ dì zuò xiāng, lǜ bīng fá hòu qín yáo hóng, hòu wèi qiǎn jiàng é qīng děng bù qí shí wàn tún hé běi, cháng yǒu shù qiān qí, yuán hé suí jìn jūn jìn zhǐ. shí jūn rén yuán hé nán àn, qiān bǎi zhàng, hé liú xùn jí, yǒu piào dù běi àn zhě, zhé wèi wèi rén suǒ shā lüě. qiǎn jūn cái guò àn, jí tuì, jūn hái, fù lái. sòng wǔ nǎi qiǎn bái zhí duì zhǔ dīng wǔ, yīn wǔ. lǜ qī bǎi rén, chē bǎi chéng, yú hé běi àn shàng, qù shuǐ bǎi yú bù, wèi què yuè zhèn, liǎng tóu bào hé, chē zhì qī zhàng shì, shì bì, shǐ shù yī bái ěr. réng lì qiè. yǔ máo shì. wèi rén jiàn shù bǎi rén bù qiān chē shàng, bù jiě qí yì, bìng wèi dòng. sòng wǔ xiān mìng jiāng zhū chāo shí jiè yán èr qiān rén, bái ěr jì jǔ, chāo shí chí wǎng fù zhī, bìng jī dà nǔ bǎi zhāng, yī chē yì èr shí rén, shè péng pái yú yuán shàng. wèi rén jiàn yíng zhèn lì, nǎi jìn wéi yíng. chāo shí xiān yǐ ruǎn gōng xiǎo jiàn shè dí, dí yǐ zhòng shǎo bīng ruò, sì miàn jù zhì gōng yíng, yú shì bǎi nǔ jù fā, yòu qiǎn shàn shè cóng jiàn shè zhī. wèi zhòng jì duō, nǔ bù néng zhì. chāo shí chū xíng, bié jī dà chuí bìng qiān yú zhāng shuò, nǎi duàn shuò zhǎng sì chǐ, yǐ chuí chuí zhī, yī shuò zhé dòng guàn sān sì rén. wèi zhòng bù néng dāng, suì bēn kuì.
东晋末,宋武帝作相,率兵伐后秦姚泓,后魏遣将鹅青等步骑十万屯河北,常有数千骑,缘河随晋军进止。时军人缘河南岸,牵百丈,河流迅急,有漂渡北岸者,辄为魏人所杀掠。遣军才过岸,即退,军还,复来。宋武乃遣白直队主丁旿,(音午。)率七百人,车百乘,於河北岸上,去水百馀步,为卻月阵,两头抱河,车置七仗士,事毕,使竖一白毦。(仍吏切。羽毛饰。)魏人见数百人步牵车上,不解其意,并未动。宋武先命将朱超石戒严二千人,白毦既举,超石驰往赴之,并赍大弩百张,一车益二十人,设彭排於辕上。魏人见营阵立,乃进围营。超石先以软弓小箭射敌,敌以众少兵弱,四面俱至攻营,於是百弩俱发,又遣善射丛箭射之。魏众既多,弩不能制。超石初行,别赍大鎚并千馀张槊,乃断槊长四尺,以鎚鎚之,一槊辄洞贯三四人。魏众不能当,遂奔溃。
sòng tán zhī wèi guǎng líng xiāng, wáng mìng sī mǎ guó fán xiōng dì zì běi xú zhōu jiè jù zhòng shù bǎi, qián guò huái, yīn tiān yè yīn àn, lǜ bǎi xǔ rén yuán guǎng líng chéng dé rù, jiào huàn zhí shàng tīng shì. zhī jīng qǐ, chū mén jiāng chǔ fèn, zéi shè zhī, shāng gǔ, què rù. zhī mì yǔ zuǒ yòu yuē:" zéi chéng àn dé rù, yǎn wǒ bù bèi. dàn dǎ wǔ gǔ, jù xiǎo, bì zǒu yǐ." zéi wén gǔ míng, jiāng wèi xiǎo, yú shì bēn sàn. zhuī tǎo, jǐn huò zhī.
宋檀祗为广陵相,亡命司马国璠兄弟自北徐州界聚众数百,潜过淮,因天夜阴暗,率百许人缘广陵城得入,呌唤直上厅事。祗惊起,出门将处分,贼射之,伤股,卻入。祗密语左右曰:”贼乘暗得入,掩我不备。但打五鼓,惧晓,必走矣。”贼闻鼓鸣,将谓晓,於是奔散。追讨,尽获之。
sòng jiāng zōng què zhēng lín yì, wéi qū sù chéng. lín yì wáng fàn yáng mài qiǎn jiàng fàn pí shā dá lǜ wàn yú rén lái jiù. què wèi zhū jiàng yuē:" kòu zhòng wǒ guǎ, nán yǔ zhēng fēng." nǎi fēn jūn wéi shù dào, yǎn qí wò gǔ, què qián jìn lìng yuē:" tīng wú gǔ zào nǎi chū." shān lù zhēn shēn, zéi liǎo bù wèi bèi, zú jiàn jūn zhì, jīng jù tuì zǒu, què chéng shèng zhuī tǎo, sàn guī lín yì, réng gōng qū sù, bá zhī. fàn hǎi líng shān, jìng rù xiàng pǔ, yǒu dà qú nán lái zhù pǔ, sòng jūn zǔ qú zhì zhèn, lín yì wáng qīng guó lái nì, xiàn qú bù dé dù, yǐ jù zhuāng bèi xiàng. zhū jiàng dàn zhī, qǐng dài qián hòu jūn jí, rán hòu jī. què yuē:" bù rán. wú yǐ tú qí jiān chéng, pò qí ruì zhòng, wǒ qì fāng lì, bǐ yǐ pò dǎn, yī zhàn kě dìng, hé yí yān!" què yǐ wéi wài guó yǒu shī zi wēi fú bǎi shòu, nǎi zhì qí xíng yǔ xiàng xiāng yù, xiàng guǒ jīng bēn, zhòng jiē kuì luàn. què lǜ bīng zhí dù qú fèn jī, yáng mài dùn zǒu, qí zhòng bēn sàn, suì kè lín yì.
宋将宗悫征林邑,围区粟城。林邑王范阳迈遣将范毗沙达率万馀人来救。悫谓诸将曰:”寇众我寡,难与争锋。”乃分军为数道,偃旗卧鼓,悫潜进令曰:”听吾鼓噪乃出。”山路榛深,贼了不为备,卒见军至,惊惧退走,悫乘胜追讨,散归林邑,仍攻区粟,拔之。汎海陵山,径入象浦,有大渠南来注浦,宋军阻渠置阵,林邑王倾国来逆,限渠不得渡,以具装被象。诸将惮之,请待前后军集,然后击。悫曰:”不然。吾已屠其坚城,破其锐众,我气方厉,彼已破胆,一战可定,何疑焉!”悫以为外国有师子威服百兽,乃制其形与象相御,象果惊奔,众皆溃乱。悫率兵直渡渠奋击,阳迈遁走,其众奔散,遂克林邑。
xiāo qí jiāng lǔ kāng zuò zhào gōng zhèng zhòng hào yī wàn, qīn hòu wèi jīng hé zhōu zhī tài cāng kǒu. wèi jiāng fù yǒng lǜ sān qiān rén jī zhī. shí kāng zuò děng jūn yú huái nán, yǒng shě yú huái běi shí yǒu yú lǐ. yǒng liàng wú chǔ zhī bīng hǎo yè zhuó yíng, jí yè fēn bīng wèi èr bù, chū yú yíng wài. yòu yǐ zéi ruò yè lái, bì yìng yú dù huái zhī suǒ, yǐ huǒ jì qí qiǎn chù. yǒng jì shè fú, réng mì lìng rén yǐ hù shèng huǒ, dù huái nán àn, dāng shēn chǔ zhì zhī, jiào zhī yún:" ruò yǒu huǒ qǐ, jí yì rán zhī." qí yè, kāng zuò gōng zhèng děng guǒ qīn lǐng bīng lái zhuó yǒng yíng. dōng xī èr fú jiā jī zhī, kāng zuò děng bēn qū huái shuǐ. huǒ jì jìng qǐ, bù néng jì qí běn jì, suì dǔ yǒng suǒ zhì zhī huǒ ér zhēng dù yān. shuǐ shēn, nì sǐ zhǎn shǒu zhě shù qiān jí, shēng qín gōng zhèng. kāng zuò rén mǎ zhuì huái, xiǎo ér huò qí shī.
萧齐将鲁康祚、赵公政众号一万,侵后魏荆河州之太仓口。魏将傅永率三千人击之。时康祚等军於淮南,永舍於淮北十有馀里。永量吴楚之兵好夜斫营,即夜分兵为二部,出於营外。又以贼若夜来,必应於渡淮之所,以火记其浅处。永既设伏,仍密令人以瓠盛火,渡淮南岸,当深处置之,教之云:”若有火起,即亦然之。”其夜,康祚、公政等果亲领兵来斫永营。东西二伏夹击之,康祚等奔趋淮水。火既竞起,不能记其本济,遂睹永所置之火而争渡焉。水深,溺死、斩首者数千级,生擒公政。康祚人马坠淮,晓而获其尸。
liáng jiāng hóu jǐng fǎn, bīng bī jiàn yè, zhòng jiē wēi jù. liáng jiāng yáng kǎn wèi shǒu chéng dū, yīn wěi chēng dé wài shè shū, yún" shào líng wáng xī chāng hóu bīng yǐ zhì jìn lù", zhòng nǎi shǎo ān. zéi wèi jiān tóu mù lǘ gōng chéng, shǐ shí suǒ bù néng zhì. kǎn zuò zhì wěi jù, shī tiě zú, yǐ yóu guàn zhī, zhì lǘ shàng, fén zhī é jǐn. zéi yòu dōng xī liǎng miàn qǐ tǔ shān yǐ lín chéng, chéng zhōng zhèn hài. kǎn mìng wèi dì dào, qián dào qí tǔ, shān bù néng lì. zéi yòu zuò dēng chéng lóu chē, gāo shí yú zhàng, yù lín shè chéng nèi. kǎn yuē:" chē gāo qiàn xū, bǐ lái bì dào, kě wò ér guān zhī, bù láo shè bèi." jí chē dòng guǒ dào, zhòng jiē fú yān. zéi pín gōng bù jié, huì kǎn bìng sǐ, chéng fāng xiàn.
梁将侯景反,兵逼建业,众皆危惧。梁将羊侃为守城督,因伪称得外射书,云”邵陵王、西昌侯兵已至近路”,众乃少安。贼为尖头木驴攻城,矢石所不能制。侃作雉尾炬,施铁镞,以油灌之,掷驴上,焚之俄尽。贼又东西两面起土山以临城,城中震骇。侃命为地道,潜倒其土,山不能立。贼又作登城楼车,高十馀丈,欲临射城内。侃曰:”车高堑虚,彼来必倒,可卧而观之,不劳设备。”及车动果倒,众皆服焉。贼频攻不捷,会侃病死,城方陷。
hòu wèi yōng zhōu cì shǐ xiāo bǎo yín jù zhōu fǎn, wèi dà jiàng zhǎng sūn zhì tǎo zhī, jūn cì hóng nóng. fù jiāng yáng kǎn yuē:" xī wèi wǔ yǔ hán suì mǎ chāo xié guān wèi lěi, shèng fù zhī lǐ, jiǔ ér wú jué. qǐ cái xióng xiāng lèi, suàn lüè kàng héng, dāng yǐ hé shān xiǎn zǔ, nán yòng zhì lì. jīn zéi shǒu tóng guān, quán jù xíng shì, zòng cáo cāo fù chū, yì wú suǒ chěng qí. bì xū qǔ pú bǎn, fēi zhào xī àn, zhì bīng sǐ dì, rén yǒu dòu xīn, tóng guān zhī zéi bì dǔ fēng ér sàn. zhū chù jì píng, cháng ān zì kè." zhì yuē:" zéi dǎng xuē xún yì yǐ wéi hé dōng, xuē fèng xián yòu bǎo ān yì, dū du zōng zhèng sūn zhēn tíng shī yú bǎn, yòu bù néng jìn, suī yǒu cǐ jì, yóu yòng wèi yí." kǎn yuē:" sūn zhēn běn háng zhèn yī fū, yīn yuán jìn dá, kě wéi rén shǐ, wèi kě shǐ rén. yī zhāo shòu yuán shuài zhī rèn, chǔ fèn sān jūn, jīng shén luàn yǐ, níng kān tú zéi! hé dōng zhì zài pú bǎn, xī dài hé méi, suǒ bù zhī rén, duō zài dōng jìng. xún yì qū lǜ zhuàng yǒng, xī wéi jùn yì, fù lǎo qī ruò, shàng bǎo jiù cūn. ruò bù zú yī lín, fāng cùn gè luàn, rén rén sī guī, zé jùn wéi zì jiě. bù zhàn ér shèng, zhāo rán zài mù." zhì cóng zhī, lìng qí zi yàn děng lǐng qí yǔ kǎn yú hóng nóng běi dù, suǒ tǒng xī shì qí shì, xí yú yě zhàn, wèi kě gōng chéng, biàn jù shí zhuī bì. kǎn nǎi bān gào yuē:" jīn qiě tíng jūn yú cǐ, yǐ dài bù zú, jiān guān rén qíng xiàng bèi, rán hòu xíng. ruò sòng jiàng míng zhě, gè zì hái cūn, hòu tái jūn jǔ fēng huǒ, yì yīng zhī, yǐ míng jiàng kuǎn. qí wú yīng fēng zhě, jí shì bù jiàng zhī cūn, lǐ xū tiǎn lù, shǎng lài jūn shì." rén suì zhuǎn xiāng gào bào, wèi shí jiàng zhě, yì zhà jǔ fēng, yī xiǔ zhī jiān, huǒ guāng biàn shù bǎi lǐ nèi. bǎo yín jiāng shí wéi hé dōng, bù cè suǒ yǐ, gè zì sàn guī. cháng ān zéi píng, kǎn pō yǒu lì.
后魏雍州刺史萧宝夤据州反,魏大将长孙雉讨之,军次弘农。副将杨侃曰:”昔魏武与韩遂、马超挟关为垒,胜负之理,久而无决。岂才雄相类,算略抗衡,当以河山崄阻,难用智力。今贼守潼关,全据形势,纵曹操复出,亦无所逞奇。必须取蒲阪,飞棹西岸,置兵死地,人有斗心,潼关之贼必睹风而散。诸处既平,长安自克。”雉曰:”贼党薛循义已围河东,薛凤贤又保安邑,都督宗正孙珍停师虞阪,又不能进,虽有此计,犹用为疑。”侃曰:”孙珍本行阵一夫,因缘进达,可为人使,未可使人。一朝受元帅之任,处分三军,精神乱矣,宁堪图贼!河东治在蒲阪,西带河湄,所部之人,多在东境。循义驱率壮勇,西围郡邑,父老妻弱,尚保旧村。若步卒一临,方寸各乱,人人思归,则郡围自解。不战而胜,昭然在目。”雉从之,令其子彦等领骑与侃於弘农北渡,所统悉是骑士,习於野战,未可攻城,便据石锥壁。侃乃班告曰:”今且停军於此,以待步卒,兼观人情向背,然后行。若送降名者,各自还村,候台军举烽火,亦应之,以明降款。其无应烽者,即是不降之村,理须殄戮,赏赉军士。”人遂转相告报,未实降者,亦诈举烽,一宿之间,火光遍数百里内。宝夤将时围河东,不测所以,各自散归。长安贼平,侃颇有力。
hòu wèi mò, hé běi zéi gé róng bié shuài hán lóu hǎo zhǎng děng yǒu zhòng shù wàn rén, tún jù jì chéng, wèi jiāng hóu quán lǜ qí qī bǎi tǎo zhī. suì guǎng zhāng shēng shì, duō shè gōng jù, qīn yǐ shù bǎi qí shēn rù lóu jìng, yù zhí xíng rén yǐ wèn xū shí. qù jì bǎi yú lǐ, zhí zéi shuài chén zhōu mǎ bù wàn yú, quán suì qián fú yǐ chéng qí bèi, dà pò zhī, lǔ qí zú wǔ qiān yú rén. xún hái qí mǎ zhàng, zòng lìng rù chéng. zuǒ yòu jiàn yuē:" jì huò zéi zhòng, hé wéi fù zī qiǎn zhī?" quán yuē:" wǒ bīng jì shǎo, bù kě lì zhàn, shì xū wèi jì yǐ lí xì zhī." quán dù qí yǐ zhì, suì lǜ qí yè jìn, mèi dàn, kòu qí chéng mén. hán lóu guǒ yí jiàng zú wèi quán nèi yìng, suì dùn zǒu, zhuī qín zhī.
后魏末,河北贼葛荣别帅韩楼、郝长等有众数万人,屯据蓟城,魏将侯泉率骑七百讨之。遂广张声势,多设供具,亲以数百骑深入楼境,欲执行人以问虚实。去蓟百馀里,值贼帅陈周马步万馀,泉遂潜伏以乘其背,大破之,虏其卒五千馀人。寻还其马仗,纵令入城。左右谏曰:”既获贼众,何为复资遣之?”泉曰:”我兵既少,不可力战,事须为计以离隙之。”泉度其已至,遂率骑夜进,昧旦,叩其城门。韩楼果疑降卒为泉内应,遂遁走,追擒之。
gé róng lǜ zhòng jiāng xiàng luò yáng, zhòng hào bǎi wàn. wèi jiāng ěr zhū róng zì tài yuán tǎo zhī, lǜ jīng qí qī qiān, mǎ jiē yǒu fù, bèi dào jiān xíng, dōng chū fǔ kǒu. gé róng zì yè yǐ běi liè zhèn shù shí lǐ, jī zhāng ér jìn. róng qián jūn shān gǔ wèi qí bīng, fēn dū jiāng yǐ shàng sān rén wéi yī chù, chù yǒu shù bǎi qí, lìng suǒ zài yáng chén gǔ zào, shǐ zéi bù cè duō shǎo. yòu yǐ rén mǎ bī zhàn, dāo bù rú bàng, mì lēi jūn shì gè jī bàng yī méi, zhì yú mǎ cè. zhì zhàn shí, bù tīng zhǎn jí, yǐ bàng bàng zhī ér yǐ, lǜ fèi téng zhú. nǎi fēn mìng zhuàng yǒng suǒ dāng chōng tū, hào lìng yán míng, jiàng shì tóng fèn. róng shēn zì xiàn zhèn, chū yú zéi hòu, biǎo lǐ hé jī, dà pò zhī, yú zhèn qín gé róng.
葛荣率众将向洛阳,众号百万。魏将尔朱荣自太原讨之,率精骑七千,马皆有副,倍道兼行,东出滏口。葛荣自邺以北列阵数十里,箕张而进。荣潜军山谷为奇兵,分督将以上三人为一处,处有数百骑,令所在扬尘鼓譟,使贼不测多少。又以人马逼战,刀不如棒,密勒军士各赍棒一枚,置於马侧。至战时,不听斩级,以棒棒之而已,虑废腾逐。乃分命壮勇所当冲突,号令严明,将士同奋。荣身自陷阵,出於贼后,表里合击,大破之,於阵擒葛荣。
xī wèi jiāng wáng pí wèi huá zhōu cì shǐ, cháng xiū chéng wèi bì, tī zài chéng wài. qí shén wǔ qiǎn jiàng hán guǐ cóng hé dōng xiāo jì xí pí, pí bù zhī jué. bǐ xiǎo, guǐ zhòng yǐ chéng tī rù chéng. pí shàng wò wèi qǐ, wén gé wài xiōng xiōng yǒu shēng, pí tǎn shēn lù jì tú xiǎn, chí yī bái tǐng, dà hū ér chū. dí jiàn zhī jīng tuì, zhú zhì dōng mén, zuǒ yòu shāo jí, hé zhàn pò zhī. guǐ zhòng suì tóu chéng dùn zǒu.
西魏将王罴为华州刺史,尝修城未毕,梯在城外。齐神武遣将韩轨从河东宵济袭罴,罴不知觉。比晓,轨众已乘梯入城。罴尚卧未起,闻閤外汹汹有声,罴袒身露髻徒跣,持一白梃,大呼而出。敌见之惊退,逐至东门,左右稍集,合战破之。轨众遂投城遁走。
dōng wèi qiǎn jiàng hú lǜ jīn kòu luò yáng, shī zhì yú hé běi. zhōu wén dì huàn qí dù hé, nǎi yú shàng liú zòng huǒ chuán ér xià, yǐ shāo hé qiáo. jīn xiān bèi xiǎo tǐng, bàn shèng yǐ shuǐ, tiě suǒ lián zhī, gèn jué zhōng liú. huǒ chuán zhì ér bù qián, xū yú huǒ miè, ér qiáo huò quán. suì jìn jūn luò yáng.
东魏遣将斛律金寇洛阳,师至於河北。周文帝患其渡河,乃於上流纵火船而下,以烧河桥。金先备小艇,半盛以水,铁锁连之,亘绝中流。火船至而不前,须臾火灭,而桥获全。遂进军洛阳。
xī wèi jiāng wéi xiào kuān shǒu yù bì, dōng wèi dà jiàng qí shén wǔ mìng gōng zhī. lián yíng shù shí lǐ, zhì yú chéng xià, nǎi yú chéng nán qǐ tǔ shān, yù chéng zhī yǐ rù. dāng qí shān chù, chéng shàng xiān yǒu liǎng gāo lóu. xiào kuān gèng fù mù jiē zhī, lìng jí gāo jùn, duō jī zhàn jù yǐ yù zhī. dí rén yǐ lóu gāo bù dé rù, suì yú chéng nán qiàn dì dào, yòu yú chéng běi qǐ tǔ shān, qiě zuò qiě gōng, zhòu yè bù xī. xiào kuān fù jué zhǎng qiàn, jié qí dào, réng zhì zhàn shì tún yú qiàn shàng. chéng wài měi chuān zhì qiàn, zhàn shì jí qín shā zhī. yòu yú qiàn wài jī chái zhù huǒ, dí rén yǒu zài dì dào nèi zhě, biàn xià chái huō, yǐ pí bèi chuī, huǒ qì yī chōng, xián jí zhuó làn. chéng wài yòu zào gōng chē, chē zhī suǒ jí, mò bù cuī huǐ. suī yǒu pái dùn, mò zhī néng kàng. xiào kuān nǎi fèng bù wèi màn, suí qí suǒ xiàng zé zhāng shè zhī. bù jì xuán yú kōng zhōng, qí chē jìng bù néng huài. chéng wài yòu fù sōng má yú gān, guàn yóu jiā huǒ, guī yǐ shāo bù, bìng yù fén lóu. xiào kuān fù zhǎng zuò tiě gōu, lì qí fēng rèn, huǒ gān měi lái, yǐ gōu yáo gē zhī, sōng má jù luò. yòu yú chéng sì miàn chuān dì, zuò èr shí yī dào, fēn wéi sì lù, yú qí zhōng gè shī liáng zhù, fù yǐ yóu guàn zhù, fàng huǒ shāo zhī, zhù zhé ér chéng bìng bēng huài. xiào kuān yòu suí huài chù shù mù shān yǐ gǎn zhī, dí bù dé rù. chéng wài jǐn qí gōng jī zhī shù, xiào kuān xián jù pò zhī, chéng jìng yǐ quán.
西魏将韦孝宽守玉壁,东魏大将齐神武命攻之。连营数十里,至於城下,乃於城南起土山,欲乘之以入。当其山处,城上先有两高楼。孝宽更缚木接之,令极高峻,多积战具以御之。敌人以楼高不得入,遂於城南堑地道,又於城北起土山,且作且攻,昼夜不息。孝宽复掘长堑,截其道,仍置战士屯於堑上。城外每穿至堑,战士即擒杀之。又於堑外积柴贮火,敌人有在地道内者,便下柴火,以皮鞴吹,火气一冲,咸即灼烂。城外又造攻车,车之所及,莫不摧毁。虽有排楯,莫之能抗。孝宽乃缝布为幔,随其所向则张设之。布既悬於空中,其车竟不能坏。城外又缚松麻於竿,灌油加火,规以烧布,并欲焚楼。孝宽复长作铁钩,利其锋刃,火竿每来,以钩遥割之,松麻俱落。又於城四面穿地,作二十一道,分为四路,於其中各施梁柱,复以油灌柱,放火烧之,柱折而城并崩坏。孝宽又随坏处竖木栅以扞之,敌不得入。城外尽其攻击之术,孝宽咸拒破之,城竟以全。
xī wèi mò, rú rú qīn wèi, wèi dà jiàng yuán zuǎn yù zhī, rú rú suì táo chū sài. zuǎn lìng jiàng shì yú jǐn lǜ èr qiān qí zhuī zhī, zhì yù duì yuán, qián hòu shí qī zhàn, jǐn jiàng qí zhòng. lǜ qīng qí chū sài chān zéi, shǔ tiě lè shù qiān qí yǎn zhì, jǐn yǐ zhòng guǎ bù dí, tuì bì bù miǎn, nǎi sàn qí zhòng qí, shǐ nì cóng báo jiān, yòu qiǎn rén shēng shān zhǐ huī, ruò fēn bù jūn zhòng zhě. zéi yáo jiàn, suī yí yǒu fú bīng, jì shì qí zhòng, bù yǐ wéi lǜ, nǎi jìn jūn bī jǐn. jǐn cháng chéng jùn mǎ, yī zǐ yī guā, yīn guā. zéi xiān suǒ shí, nǎi shǐ èr rén gè chéng yī mǎ, tū zhèn ér chū. zéi yǐ wéi jǐn yě, jiē zhēng zhú zhī. jǐn nǎi lǜ yú jūn jī zhuī qí, zéi suì bēn zǒu, yīn dé rù sāi.
西魏末,蠕蠕侵魏,魏大将元纂御之,蠕蠕遂逃出塞。纂令将士于谨率二千骑追之,至郁对原,前后十七战,尽降其众。率轻骑出塞觇贼,属铁勒数千骑奄至,谨以众寡不敌,退必不免,乃散其众骑,使匿丛薄间,又遣人升山指麾,若分部军众者。贼遥见,虽疑有伏兵,既恃其众,不以为虑,乃进军逼谨。谨常乘骏马,一紫一騧,(音瓜。)贼先所识,乃使二人各乘一马,突阵而出。贼以为谨也,皆争逐之。谨乃率馀军击追骑,贼遂奔走,因得入塞。
xī wèi jiāng wáng sī zhèng shǒu yǐng chuān chéng, dōng wèi tài wèi gāo yuè lǜ bù qí shí wàn lái gōng. sī zhèng wò gǔ yǎn qí, jì ruò wú rén zhě, yuè shì zhòng, wèi yī zhàn kě tú, nǎi sì miàn gǔ zào ér shàng. sī zhèng xuǎn chéng zhōng yǒng qí, kāi mén chū zhàn. yuè zhòng bù néng dāng, yǐn jūn luàn tuì. sī zhèng dēng chéng yáo jiàn yuè zhèn bù zhěng, nǎi lǜ bù qí sān qiān chū yāo jī zhī, shā shāng shén zhòng, rán hòu hái chéng, shè shǒu yù zhī bèi. yuè zhī bù kě zú gōng, nǎi duō bèi yíng lěi, yòu suí dì shì gāo chù, zhù tǔ shān yǐ lín chéng zhōng, fēi tī huǒ chē, jǐn gōng jī zhī fǎ. sī zhèng yì zuò huǒ máo zàn, zi suàn qiè. yīn xùn fēng biàn tóu zhī tǔ shān. yòu shè yǐ huǒ jiàn, shāo qí gōng jù. réng mù yǒng shì, zhuì ér chū zhàn. yuè zhòng pī mǐ, qí shǒu tǔ shān rén yì qì shān ér tuì. sī zhèng jí mìng jù qí liǎng tǔ shān, zhì zhé dié yǐ zhù fáng shǒu. yuè děng yú shì duó qì, bù gǎn fù gōng. qí wén xiāng gèng yì yuè bīng, yàn wěi shuǐ yǐ guàn chéng. suī yǒu guài shòu, měi chōng huài qí yàn, rán chéng bèi guàn yǐ jiǔ, duō yì tuí huài. yuè xī zhòng kǔ gōng, fēn rèn dié jìn, yī xún zhī zhōng, zhòu yè bù xī. sī zhèng shēn dāng shǐ shí, yǔ shì zú tóng láo kǔ. yòu shǔ dà xuě, píng dì sān chǐ, zhòng bì yú fēng rèn jí dòng è sǐ zhě bù kě shèng shǔ. yuè nǎi gèng xiū yàn, zuò tiě lóng zá shòu, yòng yàn shuǐ guài. yàn chéng, shuǐ dà zhì. chéng zhōng shuǐ quán yǒng yì, bù kě fáng zhǐ. xuán fǔ ér chuī, liáng lì jù jié. bù gǎn bī chéng. qí wén xiāng nǎi lǜ bù qí shí wàn lái gōng, zì yú yàn xià dū lì shì zú, zēng gōng zhù yàn. shí shèng xià shuǐ zhuàng, chéng běi miàn suì huài. qǐng zhī, shuǐ biàn yì mǎn, wú cuò zú zhī dì, suì bèi qín. wén xiāng yì ér lǐ zhī.
西魏将王思政守颍川城,东魏太尉高岳率步骑十万来攻。思政卧鼓偃旗,寂若无人者,岳恃众,谓一战可屠,乃四面鼓譟而上。思政选城中勇骑,开门出战。岳众不能当,引军乱退。思政登城遥见岳阵不整,乃率步骑三千出邀击之,杀伤甚众,然后还城,设守御之备。岳知不可卒攻,乃多备营垒,又随地势高处,筑土山以临城中,飞梯火车,尽攻击之法。思政亦作火〈矛贊〉,(子算切。)因迅风便投之土山。又射以火箭,烧其攻具。仍募勇士,縋而出战。岳众披靡,其守土山人亦弃山而退。思政即命据其两土山,置折堞以助防守。岳等於是夺气,不敢复攻。齐文襄更益岳兵,堰洧水以灌城。虽有怪兽,每冲坏其堰,然城被灌已久,多亦颓坏。岳悉众苦攻,分任迭进,一旬之中,昼夜不息。思政身当矢石,与士卒同劳苦。又属大雪,平地三尺,众毙於锋刃及冻饿死者不可胜数。岳乃更修堰,作铁龙杂兽,用厌水怪。堰成,水大至。城中水泉涌溢,不可防止。悬釜而炊,粮力俱竭。不敢逼城。齐文襄乃率步骑十万来攻,自於堰下督励士卒,增功筑堰。时盛夏水壮,城北面遂坏。顷之,水便溢满,无措足之地,遂被擒。文襄义而礼之。
hòu zhōu jiāng hè ruò dūn lǜ qí liù qiān dù jiāng, qǔ chén xiāng chuān, chén jiāng hóu zhèn tǎo zhī, jiāng lù suì duàn. liáng yuán jì jué, rén huái wēi jù, dūn yú shì fēn bīng chāo lüè, yǐ chōng zī fèi. kǒng zhèn děng zhī qí liáng shǎo, nǎi yú yíng nèi jù tǔ, fù zhī yǐ mǐ, jí zhū yíng jūn shì, gè chí náng, qiǎn guān sī bù fèn, ruò yù gěi liáng zhě. yīn zhào cè jìn cūn rén, yáng yǒu suǒ fǎng wèn, lìng yú yíng wài yáo jiàn, suì jí qiǎn zhī. zhèn děng wén zhī, liáng yǐ wéi shí, nǎi jù shǒu yào xiǎn, yù kuàng rì lǎo dūn. dūn yòu zēng xiū yíng lěi, zào lú shè, shì yǐ chí jiǔ. dūn jūn shù yǒu pàn rén chéng mǎ tóu zhèn zhě, suì nà zhī. dūn yòu bié qǔ yī mǎ, qiān yǐ qū chuán, chuán zhōng nì yǐ biān zhī. rú shì zhě zài sān, mǎ jí wèi chuán bù shàng. hòu fú bīng yú jiāng àn, qiǎn rén chéng wèi chuán mǎ yǐ zhāo zhèn jūn, zhà chēng tóu fù. zhèn biàn qiǎn bīng yíng jiē, jìng lái qiān mǎ. mǎ jì wèi chuán bù shàng, dūn fā fú yǎn zhī, jǐn yì. yòu xiāng luó zhī rén chéng qīng chuán, zài mǐ sù jí lóng jī yā yǐ xiǎng zhèn jūn. dūn huàn zhī, nǎi wěi wèi tǔ rén, zhuāng chuán fú jiǎ shì yú zhōng. zhèn bīng rén jiàn zhī, wèi xiǎng chuán zhì, nì lái zhēng qǔ, dūn jiǎ shì chū ér qín zhī. cǐ hòu shí yǒu kuì xiǎng jí wáng mìng bēn zhèn zhě, yóu wèi zhī shè zhà, nì qiǎn gǎn jī, bìng bù gǎn shòu. xiāng chí suì yú, zhèn bù néng zhì.
后周将贺若敦率骑六千渡江,取陈湘川,陈将侯瑱讨之,江路遂断。粮援既绝,人怀危惧,敦於是分兵抄掠,以充资费。恐瑱等知其粮少,乃於营内聚土,覆之以米,集诸营军士,各持囊,遣官司部分,若欲给粮者。因召侧近村人,佯有所访问,令於营外遥见,遂即遣之。瑱等闻之,良以为实,乃据守要险,欲旷日老敦。敦又增修营垒,造庐舍,示以持久。敦军数有叛人乘马投瑱者,遂纳之。敦又别取一马,牵以趋船,船中逆以鞭之。如是者再三,马即畏船不上。后伏兵於江岸,遣人乘畏船马以招瑱军,诈称投附。瑱便遣兵迎接,竞来牵马。马既畏船不上,敦发伏掩之,尽殪。又湘、罗之人乘轻船,载米粟及笼鸡鸭以饷瑱军。敦患之,乃伪为土人,装船伏甲士於中。瑱兵人见之,谓饷船至,逆来争取,敦甲士出而擒之。此后实有馈饷及亡命奔瑱者,犹谓之设诈,逆遣扞击,并不敢受。相持岁馀,瑱不能制。
hòu zhōu mò, suí wén dì fǔ zhèng, zhōu dà jiàng yù chí jiǒng zài hé běi jù mìng, hé nán zhōu xiàn duō cóng jiǒng. suí wén dì qiǎn jiàng yú zhòng wén tǎo zhī. jiǒng jiāng tán ràng tún chéng wǔ, bié jiāng gāo shì rú yǐ wàn rén tún yǒng chāng. zhòng wén zhà yí shū zhōu xiàn yuē:" dà jūn jiāng zhì, kě duō jī sù." ràng wèi zhòng wén wèi néng zú zhì, fāng chuí niú xiǎng shì, zhòng wén zhī qí dài, xuǎn jīng qí xí zhī, yī rì biàn zhì, suì bá chéng wǔ. jiǒng jiāng xí pí luó zhòng shí wàn, tún yú pèi xiàn, jiāng gōng xú zhōu. qí qī zǐ zhù jīn xiāng. zhòng wén qiǎn rén zhà wèi pí luó shǐ zhě, wèi jīn xiāng chéng zhǔ xú shàn jìng yuē:" tán ràng míng rì wǔ shí dào jīn xiāng, jiāng xuān shǔ gōng lìng, jí yù chí jiǒng. shǎng cì jiàng shì." jīn xiāng rén yǐ wéi xìn rán, jiē xǐ. zhòng wén jiǎn jīng bīng, wěi jiàn jiǒng qí zhì, bèi dào ér jìn. shàn jìng yáo jiàn zhòng wén jūn qiě zhì, yǐ wéi tán ràng, nǎi chū nì yè. zhòng wén zhí zhī, suì qǔ jīn xiāng. zhū jiàng duō quàn tú zhī, zhòng wén yuē:" cǐ chéng shì pí luó qǐ bīng zhī suǒ, dāng kuān qí qī zǐ, qí bīng kě zì guī. rú jí tú zhī, bǐ yì jué yǐ." zhòng jiē chēng shàn. yú shì pí luó shì zhòng lái báo guān jūn, zhòng wén bèi chéng jié zhèn, chū jūn shù lǐ, shè fú yú má tián zhōng. liǎng zhèn cái hé, fú bīng jù fā, yè chái gǔ zào, chén āi zhāng tiān. pí luó jūn dà kuì, zhòng wén chéng zhī, zéi jiē tóu zhū shuǐ ér sǐ, shuǐ wèi zhī bù liú. huò tán ràng, jiàn sòng jīng shī, hé nán xī píng. kuān pí luó zhī zhòng qī zǐ, rú lǚ méng xí kè nán jùn, xù guān yǔ zhī zhòng qī shǔ tóng.
后周末,隋文帝辅政,周大将尉迟迥在河北拒命,河南州县多从迥。隋文帝遣将于仲文讨之。迥将檀让屯成武,别将高士儒以万人屯永昌。仲文诈移书州县曰:”大军将至,可多积粟。”让谓仲文未能卒至,方椎牛享士,仲文知其怠,选精骑袭之,一日便至,遂拔成武。迥将席毗罗众十万,屯於沛县,将攻徐州。其妻子住金乡。仲文遣人诈为毗罗使者,谓金乡城主徐善净曰:”檀让明日午时到金乡,将宣蜀公令,(即尉迟迥。)赏赐将士。”金乡人以为信然,皆喜。仲文简精兵,伪建迥旗帜,倍道而进。善净遥见仲文军且至,以为檀让,乃出逆谒。仲文执之,遂取金乡。诸将多劝屠之,仲文曰:”此城是毗罗起兵之所,当宽其妻子,其兵可自归。如即屠之,彼意绝矣。”众皆称善。於是毗罗恃众来薄官军,仲文背城结阵,出军数里,设伏於麻田中。两阵才合,伏兵俱发,曳柴鼓噪,尘埃张天。毗罗军大溃,仲文乘之,贼皆投洙水而死,水为之不流。获檀让,轞送京师,河南悉平。(宽毗罗之众妻子,如吕蒙袭克南郡,恤关羽之众戚属同。)
suí kāi huáng zhōng, wén dì dà yì fá chén, zhū jiàng jiē yún dà jiāng kuò yuǎn, bīng bù xí shuǐ, yǐ cǐ wéi yí, ruò yī dēng nán àn, qín bīng yī kě dāng bǎi. xiāng yì gōng hè ruò bì xiàn shí cè. qí yī shì, qǐng duō zào chuán. xū chuán jì duō, zéi bì fáng nǐ gèng shén. jīn nán dì wú mǎ, qǐng fù bàng jiāng zhū zhōu èr shí suì yǐ shàng lǎo mǎ, lìng mò sì, yǐ píng chén wéi míng, zéi bì jù ér qiú mǎ nǐ zhàn. mì chì cì shǐ, lìng sī mǎi bó dà chuán. jiāng nán xià shī, tè bù yí mǎ, bù yú zhōu nián, bìng dāng sǐ jǐn, rán zhōng bù wéi bǐ yòng. chén zhǔ shū bǎo guǒ dà zào chuán shì mǎ, shū chuán jì duō, fāng jué bù biàn ér zhǐ. gāo jiǒng qǐng suǒ bó de chuán yùn zhū zhōu mǐ, zhù shòu yáng chuān dà chí, yǐ yú lián áo yóu wéi míng, zào chuán jiào shuǐ zhàn. réng yǐ hè ruò bì wèi shòu zhōu zǒng guǎn, zhōng yǐ cǐ píng chén yě.
隋开皇中,文帝大议伐陈,诸将皆云大江阔远,兵不习水,以此为疑,若一登南岸,秦兵一可当百。襄邑公贺若弼献十策。其一事,请多造船。须船既多,贼必防拟更甚。今南地无马,请付傍江诸州二十岁以上老马,令秣饲,以平陈为名,贼必惧而求马拟战。密敕刺史,令私买博大船。江南下湿,特不宜马,不逾周年,并当死尽,然终不为彼用。陈主叔宝果大造船市马,输船既多,方觉不便而止。高颎请所博得船运诸州米,贮寿阳;穿大池,以鱼莲遨游为名,造船教水战。仍以贺若弼为寿州总管,终以此平陈也。
suí yáng dì chū, hàn wáng liàng jù bīng zhōu fǎn, dài zhōu zǒng guǎn lǐ jǐng wèi liàng jiāng qiáo zhōng kuí suǒ wéi, suí jiāng yáng yì chén lǜ bīng jiù zhī. yì chén zì yǐ bīng shǎo, xī qǔ jūn zhōng niú lǘ, de shù qiān tóu, fù lìng bīng shù bǎi rén, rén chí yī gǔ, qián qū shān gǔ, chū qí bù yì. yì chén bū hòu fù yǔ zhōng kuí zhàn, bīng chū hé, qū niú lǘ zhě jí jìn, yī shí míng gǔ, chén āi zhāng tiān, zhōng kuí jūn bù zhī, yǐ wéi fú bīng fā, jī zhī, yīn ér dà kuì.
隋炀帝初,汉王谅据并州反,代州总管李景为谅将乔锺馗所围,隋将杨义臣率兵救之。义臣自以兵少,悉取军中牛驴,得数千头,复令兵数百人,人持一鼓,潜驱山谷,出其不意。义臣晡后复与锺馗战,兵初合,驱牛驴者疾进,一时鸣鼓,尘埃张天,锺馗军不知,以为伏兵发,击之,因而大溃。
suí jiāng liú fāng lǜ bīng tǎo lín yì guó, qí wáng fàn zhì lǜ qí tú chéng jù xiàng ér zhàn, fāng jūn bù lì. yú shì jué xiǎo kēng, yǐ cǎo fù qí shàng, yīn yǐ bīng tiāo zhī. fàn zhì xī zhòng ér zhèn, fāng zhà wèi bēn běi, fàn zhì zhú zhī, zhì kēng suǒ, qí xiàng duō xiàn, zhuǎn xiāng jīng hài, jūn suì luàn, fāng zòng bīng jī zhī, dà pò.
隋将刘方率兵讨林邑国,其王梵志率其徒乘巨象而战,方军不利。於是掘小坑,以草覆其上,因以兵挑之。梵志悉众而阵,方诈为奔北,梵志逐之,至坑所,其象多陷,转相惊骇,军遂乱,方纵兵击之,大破。
dà táng zhēn guān zhōng, běi dí tiě lè xuē yán tuó fā tóng luó pū gǔ huí hé děng zhòng, hé èr shí wàn, dù mò, tún bái dào chuān, jù shàn yáng lǐng, yǐ jī tū jué kè hán lǐ sī mó zhī bù. sī mó yǐn qí zhǒng luò zǒu shuò zhōu, liú jīng qí yǐ jù zhàn. yán tuó chéng zhī, jí sāi. tài zōng lìng zhāng jiǎn lǐ jī děng lǜ bīng, shù dào jī zhī. tài zōng jiè zhī yuē:" yán tuó fù qí bīng lì, yú mò ér lái, jīng tú shù qiān, mǎ yǐ pí shòu. fū yòng bīng zhī dào, jiàn lì sù jìn, bù lì sù tuì. wú xiān chì sī mó, shāo tì qiū cǎo, yán tuó liáng ròu rì jǐn, yě wú suǒ huò. qǐng zhě, zhēn rén lái yún, qí mǎ chù niè dàn lín mù, zhī pí lüè jǐn. qīng děng jǐ jiǎo sī mó, bù xū qián zhàn, qí qí jiāng tuì, yī shí fèn jī, zhì shèng zhī jǔ yě." yú shì lǐ jī jī yán tuó zhī zhòng, pò zhī. xiān shì, yán tuó jī tū jué shā bō luó jí shè ěr, jiē yǐ bù bīng zhàn ér shèng. jí qí jiāng lái kòu yě, xiān jiǎng wǔ yú guó zhōng, jiào xí bù zhàn, měi wǔ rén, yǐ yī rén jīng xí zhàn zhèn zhě shǐ zhí mǎ, ér sì rén qián zhàn, kè shèng, jí shòu mǎ yǐ zhuī bēn. shī yú yìng jiē, zuì zhì yú sǐ, méi qí jiā kǒu, yǐ shǎng zhàn rén. zhì shì suì xíng qí fǎ. tū jué xiān hé zhé tuì, yán tuó chéng shèng ér zhú zhī. jī bīng jù jī zhī, ér yán tuó gōng shǐ jù fā, shāng wǒ zhàn mǎ. lǐ jī nǎi lìng qù mǎ bù zhèn, lǜ zhǎng shuò shù bǎi wèi duì, qí fèn yǐ chōng zhī, qí zhòng kuì sàn. fù zǒng guǎn xuē wàn chè lǜ shù qiān qí, shōu qí zhí mǎ zhě. qí zhòng shī mǎ, mò zhī suǒ cóng, yīn jī zhī, nǎi dà bài.
大唐贞观中,北狄铁勒薛延陀发同罗、仆骨、回纥等众,合二十万,度漠,屯白道川,据善阳岭,以击突厥可汗李思摩之部。思摩引其种落走朔州,留精骑以拒战。延陀乘之,及塞。太宗令张俭、李勣等率兵,数道击之。太宗诫之曰:”延陀负其兵力,逾漠而来,经途数千,马已疲瘦。夫用兵之道,见利速进,不利速退。吾先敕思摩,烧薙秋草,延陀粮肉日尽,野无所获。顷者,侦人来云,其马畜齧啖林木,枝皮略尽。卿等掎角思摩,不须前战,俟其将退,一时奋击,制胜之举也。”於是李勣击延陀之众,破之。先是,延陀击突厥沙钵罗及社尔,皆以步兵战而胜。及其将来寇也,先讲武於国中,教习步战,每五人,以一人经习战阵者使执马,而四人前战,克胜,即授马以追奔。失於应接,罪至於死,没其家口,以赏战人。至是遂行其法。突厥先合辄退,延陀乘胜而逐之。勣兵拒击之,而延陀弓矢俱发,伤我战马。李勣乃令去马步阵,率长槊数百为队,齐奋以冲之,其众溃散。副总管薛万彻率数千骑,收其执马者。其众失马,莫知所从,因击之,乃大败。
gāo zōng qiǎn jiàng jūn péi xíng jiǎn tǎo tū jué yú hēi shān, zhì shuò zhōu, wèi qí xià yuē:" bīng fǎ shàng zhà zhě, wèi yǐ quán móu zhì dí yě. ruò yù qí xià, zé fēi chéng xìn, bù kě xíng yě. qián qiǎn fù jiāng xiāo sì yè yùn liáng bèi lüè, bīng duō něi sǐ, suǒ yǐ bài yě. jiǎo kòu niǔ shì, bù kě yǐ bù bèi." nǎi zhà wèi liáng chē sān bǎi chéng, měi chē fú zhuàng shì wǔ rén, gè jī mò dāo jìn nǔ, yǐ léi bīng shù bǎi rén yuán zhī, jiān fú jīng bīng, jū xiǎn yǐ dài zhī. zéi guǒ dà xià, léi bīng qì chē sàn zǒu. zéi qū chē jiù quán jǐng, jiě ān mù mǎ, fāng nǐ qǔ liáng, chē zhōng zhuàng shì qí fā, fú bīng yì zhì, shā huò dài jìn, zéi zhòng bēn kuì. zì shì xù qiǎn liáng yùn, wú gǎn jìn zhě.
高宗遣将军裴行俭讨突厥於黑山,至朔州,谓其下曰:”兵法尚诈者,谓以权谋制敌也。若御其下,则非诚信,不可行也。前遣副将萧嗣业运粮被掠,兵多馁死,所以败也。狡寇狃忕,不可以不备。”乃诈为粮车三百乘,每车伏壮士五人,各赍陌刀、劲弩,以羸兵数百人援之,兼伏精兵,居险以待之。贼果大下,羸兵弃车散走。贼驱车就泉井,解鞍牧马,方拟取粮,车中壮士齐发,伏兵亦至,杀获殆尽,贼众奔溃。自是续遣粮运,无敢近者。
duō fāng wù zhī
多方误之
chūn qiū shí, wú zǐ hé lú wèn yú wǔ yuán yuē:" fá chǔ hé rú?" yuán yīn yún. duì yuē:" chǔ zhí zhèng zhòng ér guāi, mò shì rèn huàn. ruò wéi sān shuài yǐ yì yān, yì, yóu láo yě. yī shuài zhì, bǐ bì jiē chū. bǐ chū zé guī, bǐ guī zé chū, chǔ bì dào bì. bà bì yú dào. jí yì yǐ bà zhī, jí yīn qì. bà yīn pí. duō fāng yǐ wù zhī. jì bà ér hòu yǐ sān jūn jì zhī, bì dà kè zhī." hé lú cóng zhī, chǔ yú shì hū shǐ bìng, zhōng yú wú shī rù yǐng. yǐng, chǔ dōu yě.
春秋时,吴子阖庐问於伍员曰:”伐楚何如?”(员音筠。)对曰:”楚执政众而乖,莫適任患。若为三帅以肄焉,(肄,犹劳也。)一帅至,彼必皆出。彼出则归,彼归则出,楚必道弊。(罢弊於道。)亟肄以罢之,(亟音器。罢音疲。)多方以误之。既罢而后以三军继之,必大克之。”阖庐从之,楚於是乎始病,终於吴师入郢。(郢,楚都也。)
chūn qiū shí, wú fá yuè, yuè zǐ jù jiàn yù zhī, zhèn yú zuì lǐ. zuì, jiāng suì qiè. jù jiàn huàn wú zhī zhěng yě, shǐ sǐ shì zài qín yān, bù dòng. shǐ gǎn sǐ zhī shì wǎng, zhé wèi wú shī suǒ qín, yù shǐ wú shī luàn qǔ zhī, ér wú bù dòng yǐ. shǐ zuì rén sān xíng, shǔ jiàn yú jǐng, yǐ jiàn zhù jǐng. xíng, hù láng qiè. ér cí yuē:" èr jūn yǒu zhì, zhì jūn lǚ yě. chén gàn qí gǔ. fàn jūn lìng yě. bù mǐn yú jūn zhī xíng qián, bù gǎn táo xíng, gǎn guī sǐ." suì zì jǐng yě. shī shǔ zhī mù, yuè zi yīn ér fá zhī, dà bài wú shī.
春秋时,吴伐越,越子句践御之,阵於槜李。(槜,将遂切。)句践患吴之整也,使死士再擒焉,不动。(使敢死之士往,辄为吴师所擒,欲使吴师乱取之,而吴不动矣。)使罪人三行,属剑於颈,(以剑注颈。行,户郎切。)而辞曰:”二君有治,(治军旅也。)臣干旗鼓。(犯军令也。)不敏於军之行前,不敢逃刑,敢归死。”遂自刭也。师属之目,越子因而伐之,大败吴师。
hòu hàn mò, cáo gōng zhēng guān zhōng, jìn jūn dù wèi. mǎ chāo hán suì shù qǐng zhàn, bù xǔ yīn qǐng gē dì, qiú sòng rèn zǐ, gōng yòng jiǎ xǔ jì, wěi xǔ zhī, hán suì qǐng yǔ gōng xiāng jiàn, gōng yǔ suì jiāo mǎ yǔ yí shí, bù jí jūn shì, dàn shuō jīng dū gù jiù, fǔ shǒu huān xiào. jì bà, chāo děng wèn suì:" gōng hé yán?" suì yuē:" wú suǒ yán yě." chāo děng yí zhī. tā rì, gōng yòu yǔ suì shū, duō suǒ diǎn mǒ, rú suì gǎi dìng zhě, chāo děng yù yí suì. gōng yǔ kè rì huì zhàn, xiān yǐ qīng bīng tiāo zhī, zhàn liáng jiǔ, nǎi zòng xiāo qí jiā jī, dà pò zhī, suì chāo děng zǒu liáng zhōu.
后汉末,曹公征关中,进军渡渭。马超、韩遂数请战,不许;因请割地,求送任子,公用贾诩计,伪许之,韩遂请与公相见,公与遂交马语移时,不及军事,但说京都故旧,拊手欢笑。既罢,超等问遂:”公何言?”遂曰:”无所言也。”超等疑之。他日,公又与遂书,多所点抹,如遂改定者,超等愈疑遂。公与克日会战,先以轻兵挑之,战良久,乃纵骁骑夹击,大破之,遂、超等走凉州。
wèi jiāng tián guó ràng lǜ bīng jī xiān bēi kē bǐ néng, dān jiāng ruì zú, shēn rù lǔ tíng. hú rén zhòng duō, chāo jūn qián hòu, duàn jié guī lù. guó ràng nǎi jìn jūn, qù lǔ shí yú lǐ jié tún yíng, duō jù niú mǎ fèn rán zhī, cóng tā dào yǐn qù. hú jiàn yān huǒ bù jué, yǐ wéi shàng zài, xíng shù shí lǐ nǎi zhī zhī.
魏将田国让率兵击鲜卑轲比能,单将锐卒,深入虏庭。胡人众多,抄军前后,断截归路。国让乃进军,去虏十馀里结屯营,多聚牛马粪燃之,从他道引去。胡见烟火不绝,以为尚在,行数十里乃知之。
wèi mò, zhū gě dàn wén qīn fǎn, jù shòu chūn, zhāo wú qǐng yuán. sī mǎ wén wáng zǒng bīng tǎo zhī, wèi zhū jiàng yuē:" bǐ dāng tū wéi, jué yī zhāo zhī mìng. huò wèi dà jūn bù néng jiǔ, shěng shí jiǎn kǒu, jì yǒu tā biàn. liào zéi zhī qíng, bù chū cǐ èr zhě. jīn dāng duō fāng yǐ luàn zhī, bèi qí yuè yì, cǐ shèng jì yě." yīn mìng hé wéi, fēn qiǎn léi jí jiù gǔ huái běi, lǐn jūn shì dà dòu, rén sān shēng. qīn wén zhī, guǒ xǐ. wén wáng yù léi xíng yǐ shì zhī, duō zòng fǎn jiàn, yáng yán wú jiù fāng zhì. dàn děng yì kuān zì shí, é ér chéng zhōng fá liáng. zhū jiàng bìng qǐng gōng zhī. wén wáng yuē:" dàn jù liáng wán shǒu, wài jié wú rén, zì wèi zú jù huái nán, bì bù biàn zǒu. jīn ruò jí gōng zhī, sǔn yóu jūn zhī lì. wài kòu zú zhì, biǎo lǐ shòu dí, cǐ wēi dào yě. qiě jiān shǒu sān miàn. ruò zéi lù dào ér lái, jūn liáng bì shǎo, wú yǐ yóu bīng qīng qí jué qí zhuǎn shū, kě bù zhàn ér pò wài zéi. wài zéi pò, qīn děng bì wèi wǒ qín yǐ." dàn qīn děng chū gōng zhǎng wéi, zhū jūn nì jī, zǒu zhī. chū, dàn qīn nèi bù xiāng xié, jí zhì qióng cù, zhuǎn xiāng yí èr. dàn shā qīn, qīn zi yāng yú chéng jiàng, yǐ wéi jiāng jūn, fēng hóu, shǐ xún chéng ér hū. wén wáng jiàn chéng shàng chí gōng zhě bù fā, yīn lìng gōng ér bá zhī.
魏末,诸葛诞、文钦反,据寿春,招吴请援。司马文王总兵讨之,谓诸将曰:”彼当突围,决一朝之命。或谓大军不能久,省食减口,冀有他变。料贼之情,不出此二者。今当多方以乱之,备其越逸,此胜计也。”因命合围,分遣羸疾就穀淮北,廪军士大豆,人三升。钦闻之,果喜。文王愈羸形以示之,多纵反间,扬言吴救方至。诞等益宽恣食,俄而城中乏粮。诸将并请攻之。文王曰:”诞聚粮完守,外结吴人,自谓足据淮南,必不便走。今若急攻之,损游军之力。外寇卒至,表里受敌,此危道也。且坚守三面。若贼陆道而来,军粮必少,吾以游兵轻骑绝其转输,可不战而破外贼。外贼破,钦等必为我擒矣。”诞、钦等出攻长围,诸军逆击,走之。初,诞、钦内不相协,及至穷蹙,转相疑贰。诞杀钦,钦子鸯逾城降,以为将军,封侯,使巡城而呼。文王见城上持弓者不发,因令攻而拔之。
dōng jìn chū, qián yān mù róng guī hú zuì qiè fēng lüè jiàn guǎng, jù jí chéng. jìn píng zhōu cì shǐ dōng yí xiào wèi cuī bì yīn jié gāo gōu lí jí yǔ wén duàn guó děng, móu miè guī yǐ fēn qí dì. tài xìng chū, sān guó fá guī, guī yuē:" bǐ xìn cuī bì xū shuō, yāo yī shí zhī lì, wū hé ér lái ěr. jì wú tǒng yī, mò xiāng guī fú, wú jīn pò zhī bì yǐ. rán bǐ jūn chū hé, qí fēng shén ruì, xìng wǒ sù zhàn. ruò nì jī zhī, luò qí jì yǐ. jìng yǐ dài zhī, bì huái yí èr, dié xiāng cāi fáng. yī zé yí wú yǔ bì jué ér fù zhī, èr zé zì yí sān guó zhī zhōng yǔ wú yǒu hán wèi zhī móu zhě, dài qí rén qíng jǔ huò, rán hòu qǔ zhī bì yǐ." yú shì sān guó gōng jí chéng, guī bì mén bù zhàn, qiǎn shǐ sòng niú jiǔ yǐ kào yǔ wén, dà yán yú zhòng yuē:" cuī bì zuó yǒu shǐ zhì." yú shì èr guó guǒ yí yǔ wén tóng yú guī yě, yǐn bīng ér guī. yǔ wén xī dú guān yuē:" èr guó suī guī, wú dāng dú jiān qí guó, hé yòng rén wéi." jǐn zhòng bī chéng, lián yíng sān shí lǐ. guī jiǎn ruì shì pèi huàng, yīn huǎng. tuī fēng yú qián hàn lǐng jīng qí wèi qí bīng, cóng bàng chū, zhí chōng qí yíng guī fāng zhèn ér jìn. xī dú guān zì shì qí zhòng, bù shè bèi, jiàn guī jūn zhī zhì, fāng lǜ bīng jù zhī. qián fēng shǐ jiāo, hàn yǐ rù qí yíng, zòng huǒ fén zhī, zhòng suì dà bài. huàng hàn jiē guī zhī zǐ.
东晋初,前燕慕容廆(胡罪切)封略渐广,据棘城。晋平州刺史、东夷校尉崔毖阴结高句丽及宇文、段国等,谋灭廆以分其地。太兴初,三国伐廆,廆曰:”彼信崔毖虚说,邀一时之利,乌合而来耳。既无统一,莫相归伏,吾今破之必矣。然彼军初合,其锋甚锐,幸我速战。若逆击之,落其计矣。靖以待之,必怀疑贰,迭相猜防。一则疑吾与毖谲而覆之,二则自疑三国之中与吾有韩魏之谋者,待其人情沮惑,然后取之必矣。”於是三国攻棘城,廆闭门不战,遣使送牛酒以犒宇文,大言於众曰:”崔毖昨有使至。”於是二国果疑宇文同於廆也,引兵而归。宇文悉独官曰:”二国虽归,吾当独兼其国,何用人为。”尽众逼城,连营三十里。廆简锐士配皝,(音晃。)推锋於前;翰领精骑为奇兵,从傍出,直冲其营;廆方阵而进。悉独官自恃其众,不设备,见廆军之至,方率兵拒之。前锋始交,翰已入其营,纵火焚之,众遂大败。皝、翰皆廆之子。
shí liù guó hòu yān mù róng shèng jù liáo dōng, qí liáo xī tài shǒu lǐ lǎng yīn yǐn hòu wèi jūn, shàng biǎo qǐng fā bīng yǐ jù kòu. shèng yuē:" cǐ bì zhà yě." zhào qí shǐ ér jí zhī, guǒ yàn, miè qí zú, qiǎn jiàng lǐ hàn lǜ qí tǎo zhī. shī cì jiàn ān, zhào hàn xuán shī. lǎng wén qí jiā bèi zhū yě, yōng sān qiān yú hù yǐ zì gù. jí wén hàn zhōng lù ér hái, wèi yǒu nèi biàn, bù fù wèi bèi, liú qí zi yǎng shǒu lìng zhī, yíng wèi shī yú běi píng. hàn hòu zhī zhī, xí kè lìng zhī, qiǎn pí jiàng zhuī lǎng, jí yú wú zhōng, zhǎn zhī. shèng wèi qún chén yuē:" qián yǐ zhuī hàn hái zhě, lǎng xīn wèi pàn nì, bì jì guān wēi, yī zé jiū hé tóng lèi, jié hài liáng shàn, èr zé wáng cuàn shān zé, wèi kě zú píng, gù fēi yì ér hái, yǐ yíng qí dài, zú rán yǎn zhī, bì kè zhī lǐ yě." qún chén jiē yuē:" fēi suǒ jí yě."
十六国后燕慕容盛据辽东,其辽西太守李朗阴引后魏军,上表请发兵以拒寇。盛曰:”此必诈也。”召其使而诘之,果验,灭其族,遣将李旱率骑讨之。师次建安,召旱旋师。朗闻其家被诛也,拥三千馀户以自固。及闻旱中路而还,谓有内变,不复为备,留其子养守令支,迎魏师於北平。旱候知之,袭克令支,遣裨将追朗,及于无终,斩之。盛谓群臣曰:”前以追旱还者,朗新为叛逆,必忌官威,一则鸠合同类,劫害良善,二则亡窜山泽,未可卒平,故非意而还,以盈其怠,卒然掩之,必克之理也。”群臣皆曰:”非所及也。”
qí mò, dōng hūn hóu yǐ liú shān yáng wèi bā xī tài shǒu, pèi jīng bīng sān qiān, shǐ guò jīng zhōu jiù xíng shì xiāo yǐng zhòu yǐ xí xiāng yáng. liáng wǔ dì shí wéi yōng zhōu cì shǐ, zhī qí móu, nǎi qiǎn cān jūn wáng tiān shòu páng qìng guó yì jiāng líng, biàn yǔ zhōu fǔ rén shū. jí shān yáng xī shàng, liáng wǔ wèi zhū jiàng yuē:" jīng zhōu běn wèi xiāng yáng, yòu jiā yǐ chún wáng chǐ hán, zì yǒu shāng xián zhī jí, níng bù àn tóng xié? wǒ ruò zǒng jīng yōng zhī bīng, sǎo dìng dōng xià, hán bái chóng chū, bù néng wéi jì, kuàng yǐ wú suàn zhī hūn zhǔ zāi! wǒ néng shǐ shān yáng zhì jīng zhōu biàn jí shòu shǒu, zhū jūn shì guān hé rú." jí shān yáng zhì bā líng, liáng wǔ fù lìng tiān shòu jī shū yǔ yǐng zhòu xiōng dì. qù hòu, liáng wǔ wèi zhāng hóng cè yuē:" fū yòng bīng zhī dào, gōng xīn wèi shàng, gōng chéng cì zhī, xīn zhàn wèi shàng, bīng zhàn cì zhī, jīn rì shì yě. xiān qiǎn tiān shòu wǎng zhōu fǔ, rén jiē yǒu shū. jīn duàn chéng yì shén jí, zhǐ yǒu liǎng fēng yǔ xíng shì xiōng dì, yún' tiān shòu kǒu jù'. jí wèn tiān shòu, ér kǒu wú suǒ shuō. xíng shì bù àn xiāng wén, bù róng jiǎo yǒu suǒ dào. tiān shòu shì xíng shì xīn lǚ, bǐ wén bì wèi xíng shì yǔ tiān shòu gòng yǐn qí shì, bì rén rén shēng yí. shān yáng huò yú zhòng kǒu, pàn xiāng xián èr, zé xíng shì jìn wú yǐ zì míng, bì kǒng lòu wú móu nèi, shì chí liǎng kōng hán dìng yī zhōu yǐ." shān yáng zhì jiāng ān, wén zhī, guǒ yí bù shàng. yǐng zhòu dà jù, nǎi zhǎn tiān shòu, sòng shǒu shān yáng. shān yáng xìn zhī, jiāng shù shí rén chí rù, yǐng zhòu fú jiǎ zhǎn zhī, sòng shǒu liáng wǔ, yǐ zhōu guī zhī.
齐末,东昏侯以刘山阳为巴西太守,配精兵三千,使过荆州就行事萧颖胄以袭襄阳。梁武帝时为雍州刺史,知其谋,乃遣参军王天兽、庞庆国诣江陵,遍与州府人书。及山阳西上,梁武谓诸将曰:”荆州本畏襄阳,又加以唇亡齿寒,自有伤弦之急,宁不闇同邪?我若总荆、雍之兵,扫定东夏,韩、白重出,不能为计,况以无算之昏主哉!我能使山阳至荆州便即授首,诸军试观何如。”及山阳至巴陵,梁武复令天兽赍书与颖胄兄弟。去后,梁武谓张弘策曰:”夫用兵之道,攻心为上,攻城次之,心战为上,兵战次之,今日是也。先遣天兽往州府,人皆有书。今段乘驿甚急,止有两封与行事兄弟,云'天兽口具'。及问天兽,而口无所说。行事不暗相闻,不容矫有所道。天兽是行事心膂,彼闻必谓行事与天兽共隐其事,必人人生疑。山阳惑於众口,判相嫌贰,则行事进无以自明,必恐漏吾谋内,是驰两空函定一州矣。”山阳至江安,闻之,果疑不上。颖胄大惧,乃斩天兽,送首山阳。山阳信之,将数十人驰入,颖胄伏甲斩之,送首梁武,以州归之。
dōng wèi chū, qí shén wǔ pò ěr zhū zhào, zhào bēn bǎo xiù róng, fēn bīng shǒu xiǎn, chū rù chāo lüè. měi yáng shēng yún yù tǎo zhī, shī chū fù zhǐ, rú cǐ zhě shù sì. shén wǔ chuāi zhào suì shǒu bì yìng huì yǐn, shǐ jiāng dòu tài lǜ jīng qí xiān qū, yī rì yī yè xíng sān bǎi lǐ. zhào jūn rén yīn yàn xiū duò, hū jiàn tài jūn, mò bù duó qì, yīn ér kè zhī.
东魏初,齐神武破尔朱兆,兆奔保秀容,分兵守险,出入抄掠。每扬声云欲讨之,师出复止,如此者数四。神武揣兆岁首必应会饮,使将窦泰率精骑先驱,一日一夜行三百里。兆军人因宴休惰,忽见泰军,莫不夺气,因而克之。
hòu zhōu líng zhōu mù lóng liáo shì xiǎn, měi xíng chāo jié, zhōu jiāng lù téng tǎo zhī. liáo yīn shān wèi chéng, gōng zhī bù kě bá. suì yú chéng xià duō shè shēng yuè jí zhū zá jì, shì wú zhàn xīn. zhū liáo guǒ qì qí bīng zhàng, huò xié qī zǐ lín chéng guān lè. zhī qí wú bèi, mì lìng zhòng jūn jù shàng, zhū zéi huáng jù, bù zhī suǒ wéi. suì zòng bīng tǎo jī, jǐn pò zhī.
后周陵州木笼獠恃险,每行抄劫,周将陆腾讨之。獠因山为城,攻之不可拔。遂於城下多设声乐及诸杂伎,示无战心。诸獠果弃其兵仗,或携妻子临城观乐。知其无备,密令众军俱上,诸贼惶惧,不知所为。遂纵兵讨击,尽破之。
hòu zhōu jiāng zhōu fǎ shàng chū zì chén lái guī, chén jiāng fán měng jì jiāng tǎo zhī, fǎ shàng qiǎn bù qǔ dū hán lǎng zhà wèi bèi jǐ bēn yú chén, wěi gào měng yuē:" fǎ shàng bù bīng bù yuàn jiàng běi, rén jiē qiè yì, jǐn yù pàn hái. ruò dé jūn lái, bì wú dòu zhě, zì dāng yú zhèn dǎo gē ěr." měng yǐ wéi rán, yǐn shī jí jìn. fǎ shàng nǎi yáng wèi wèi jù, zì bǎo yú jiāng qū. měng chén bīng tiǎo zhàn, fǎ shàng xiān fú qīng chuán yú pǔ zhōng, yòu fú jīng ruì yú gǔ cūn zhī běi, zì zhāng qí zhì, nì liú jù zhī. zhàn shù hé, wěi tuì dēng àn, tóu gǔ cūn. měng shě zhōu zhú zhī, fǎ shàng yòu jí zǒu, xíng shù lǐ, yǔ cūn běi jūn hé, fù qián jī měng. měng tuì zǒu fù chuán, jì ér pǔ zhōng fú chuán qǔ qí zhōu jí, jiàn zhōu qí zhì. měng yú shì dà bài, jǐn yǐ shēn miǎn yǐ.
后周将周法尚初自陈来归,陈将樊猛济江讨之,法尚遣部曲督韩朗诈为背己奔於陈,伪告猛曰:”法尚部兵不愿降北,人皆窃议,尽欲叛还。若得军来,必无斗者,自当於阵倒戈耳。”猛以为然,引师急进。法尚乃佯为畏惧,自保於江曲。猛陈兵挑战,法尚先伏轻船於浦中,又伏精锐於古村之北,自张旗帜,逆流拒之。战数合,伪退登岸,投古村。猛舍舟逐之,法尚又疾走,行数里,与村北军合,复前击猛。猛退走赴船,既而浦中伏船取其舟楫,建周旗帜。猛於是大败,仅以身免矣。
suí gāo jiǒng xiàn qǔ chén zhī cè yuē:" jiāng běi dì hán, tián shōu chà wǎn, jiāng nán tǔ rè, shuǐ tián zǎo shú. liàng bǐ shōu huò zhī jì, zhēng jí shì mǎ, shēng yán yǎn xí, bì tún bīng yù shǒu, zú dé fèi qí nóng shí. bǐ jì jù bīng, wǒ biàn jiě jiǎ, zài sān ruò cǐ, zéi yǐ wéi cháng. hòu suī jí bīng, bǐ bì bù xìn, chí yí zhī qǐng, wǒ nǎi jì shī, dēng lù ér zhàn, bīng qì yì zhuàng." wén dì xíng qí cè, chén rén yì bì.
隋高颎献取陈之策曰:”江北地寒,田收差晚,江南土热,水田早熟。量彼收获之际,徵集士马,声言掩袭,必屯兵御守,足得废其农时。彼既聚兵,我便解甲,再三若此,贼以为常。后虽集兵,彼必不信,持疑之顷,我乃济师,登陆而战,兵气益壮。”文帝行其策,陈人益弊。
suí hè ruò bì zhèn huái nán. xiān shì, bì qǐng yán jiāng fáng rén měi jiāo dài zhī jì, bì jí lì yáng. yú shì dà liè qí zhì, yíng mù bèi yě, chén rén yǐ wéi dà bīng zhì, xī fā guó zhōng shì mǎ. jì zhī fáng rén jiāo dài, qí zhòng fù sàn. hòu yǐ wéi cháng, bù fù shè bèi. qí hòu, bì yǐ dà jūn jì jiāng, chén rén fú zhī jué yě, suì miè chén.
隋贺若弼镇淮南。先是,弼请沿江防人每交代之际,必集历阳。於是大列旗帜,营幕被野,陈人以为大兵至,悉发国中士马。既知防人交代,其众复散。后以为常,不复设备。其后,弼以大军济江,陈人弗之觉也,遂灭陈。
dà táng wǔ dé zhōng, tū jué tū lì xié lì èr kè hán dào yuán zhōu, tài zōng lǜ bīng jù zhī. liǎng zhèn jiāng jiāo, tài zōng yǐ shù qí chū, wèi zhī yuē:" bù niàn xī rì xiāng huǒ zhī yán, nǎi lái xiāng qīn." zhī èr kè hán wài tóng nèi yì, gù yǐ cǐ yán yí zhī. xié lì jiàn tài zōng qīng chū, yòu wén xiāng huǒ zhī yán, nǎi yīn cāi tū lì, yīn qiǎn shǐ yuē:" wáng bù xū lǜ, wǒ wú è yì, gèng yù yǔ wáng zì duàn dāng ěr." yú shì diàn jūn yǐn què yě.
大唐武德中,突厥突利、颉利二可汗到原州,太宗率兵拒之。两阵将交,太宗以数骑出,谓之曰:”不念昔日香火之言,乃来相侵。”知二可汗外同内异,故以此言疑之。颉利见太宗轻出,又闻香火之言,乃阴猜突利,因遣使曰:”王不须虑,我无恶意,更欲与王自断当耳。”於是殿军引卻也。
sūn zǐ yuē:" shàng bīng fá móu." dí fāng shè móu yù jǔ zhòng shī, fá ér yì zhī, shì qí shàng. gù tài gōng yún" shàn chú huàn zhě, lǜ qí wèi shēng shàn bǎo shèng zhě, chū yú wú xíng" yě.
孙子曰:”上兵伐谋。”(敌方设谋欲举众师,伐而抑之,是其上。故太公云”善除患者,虑其未生;善保胜者,出於无形”也。)
xiān gōng qí xīn
先攻其心
zhàn guó qí jiāng sūn bìn wèi qí wáng yuē:" fán fá guó zhī dào, gōng xīn wèi shàng, wù xiān fú qí xīn. jīn qín zhī suǒ shì wèi xīn zhě, yān zhào zhī quán. jīn shuō yān zhào zhī jūn, wù xū yán kōng cí, bì jiāng yǐ shí lì yǐ huí qí xīn, suǒ wèi gōng qí xīn yě."
战国齐将孙膑谓齐王曰:”凡伐国之道,攻心为上,务先服其心。今秦之所恃为心者,燕、赵之权。今说燕、赵之君,勿虚言空辞,必将以实利以回其心,所谓攻其心也。”
hàn wáng jì pò xiàng yǔ yú gāi xià, yǔ bīng shàng zhòng, hàn bīng wéi zhī, ér jiē wèi chǔ gē, chǔ rén jiǔ kǔ zhēng zhàn, yīn bài sī xiāng, suì kuì. sī yì gōng xīn zhī jī.
汉王既破项羽於垓下,羽兵尚众,汉兵围之,而皆为楚歌,楚人久苦征战,因败思乡,遂溃。(斯亦攻心之机。)
shǔ dà jiàng zhū gě kǒng míng lǜ zhòng dìng nán yí shuài mèng huò, qī zòng qī qín, huò yuē:" gōng, tiān wēi yě, nán rén bù fù fǎn yǐ." sī gōng xīn fú zhī. jù biān fáng nán mán piān.
蜀大将诸葛孔明率众定南夷帅孟获,七纵七擒,获曰:”公,天威也,南人不复反矣。”(斯攻心服之。具边防南蛮篇。)
jìn dà jiàng sī kōng liú kūn shǒu tài yuán, qún hú gōng wéi, jiǔ wèi xià. kūn jì jiǒng, chuī jiā, shēng bēi liáo liàng, hú yè wén zhī, chóu sī, suì kuì sàn. sī yì gōng xīn zhī jī yě.
晋大将司空刘琨守太原,群胡攻围,久未下。琨计窘,吹笳,声悲寥亮,胡夜闻之,愁思,遂溃散。(斯亦攻心之机也。)
duó dí xīn jì
夺敌心计
hòu hàn chū, kòu xún zhēng kuí xiāo, xiāo jiāng gāo jùn shǒu dì yī, zhèn shǒu chù yě. qiǎn jūn shī huáng fǔ wén chū yè xún, cí lǐ bù qū. xún nù, zhǎn zhī, qiǎn qí fù guī gào jùn yuē:" jūn shī wú lǐ, yǐ lù zhī yǐ. yù jiàng, jí jiàng bù yù, gù shǒu." jùn huáng kǒng, jí rì kāi chéng jiàng. zhū jiàng jiē hè, yīn yuē:" gǎn wèn shā qí shǐ ér jiàng qí chéng, hé yě?" xún yuē:" huáng fǔ wén, jùn zhī fù xīn, qí suǒ qǔ jì zhě. jīn lái, cí yì bù qū, bì wú jiàng xīn. quán zhī zé wén dé qí jì, shā zhī zé jùn wáng qí dǎn, shì yǐ jiàng ěr." zhū jiàng jiē yuē:" fēi suǒ jí yě."
后汉初,寇恂征隗嚣,嚣将高峻守第一,(镇守处也。)遣军师皇甫文出谒恂,辞礼不屈。恂怒,斩之,遣其副归告峻曰:”军师无礼,已戮之矣。欲降,急降;不欲,固守。”峻惶恐,即日开城降。诸将皆贺,因曰:”敢问杀其使而降其城,何也?”恂曰:”皇甫文,峻之腹心,其所取计者。今来,辞意不屈,必无降心。全之则文得其计,杀之则峻亡其胆,是以降耳。”诸将皆曰:”非所及也。”