strong lǐ jiǔ shí bā kāi yuán lǐ zuǎn lèi sān shí sān xiōng lǐ wǔ strong
禮九十八 開元禮纂類三十三 凶禮五
sān pǐn yǐ shàng sàng shàng sì pǐn yǐ xià zhì shù rén fù
三品以上喪上(四品以下至庶人附)
chū zhōng
初終
yǒu jí, zhàng fū fù rén gè qí yú zhèng qǐn běi yōng xià, dōng shǒu. yōng, qiáng yě. dōng shǒu, shùn shēng qì. yǎng zhě nán zǐ fù rén jiē cháo fú, qí. qīn yǐn yào, zi xiān cháng zhī. cháng, dù qí suǒ kān. jí kùn, qù gù yī, jiā xīn yī, wèi rén lái huì è yě. chè lè, qīng sǎo nèi wài, wèi bīn kè lái wèn. fēn dǎo suǒ sì. jǐn xiào zǐ zhī qíng yě. wǔ sì jí suǒ fēng jìng nèi míng shān dà chuān. sì pǐn wǔ pǐn sì zhōng liù mén hù zào xíng. liù pǐn yǐ xià sì mén jí xíng. shì zhě sì rén liù pǐn yǐ xià jù sì rén yě. zuò chí shǒu zú. wèi bù néng zì qū shēn. nèi sàng zé fù rén chí zhī. yí yán zé shū zhī. shǔ kuàng yǐ hòu qì, kuàng, xīn mián, zhì yú kǒu bí. qì jué, fèi chuáng, qǐn yú dì. rén shǐ shēng zài dì, shù qí shēng qì fǎn yě. zhǔ rén tí, yú jiē kū. āi yǒu shēn qiǎn zhě. nán zǐ yì yǐ bái bù yī, bèi fā, tú xiǎn. fù rén qīng jiān yī, bèi fā, bù tú xiǎn, nǚ zǐ zi yì rán. fù wèi zhǎng zi wèi rén hòu zhě wèi qí běn shēng fù mǔ, jiē sù guān bù tú xiǎn. nǚ zǐ zi jià zhě zhuā. liù pǐn yǐ xià nèi wài gǎi zhe sù fú, qī qiè jiē bèi fā tú xiǎn, nǚ zǐ zi bù tú xiǎn, chū jià zhě zhuā. chū hòu rén zhě wèi běn shēng fù mǔ, sù fú bù tú xiǎn, zhǔ rén zhǔ fù yī fú wú gǎi, nán nǚ suí shì shè wéi zhàng. qí cuī yǐ xià zhàng fū sù guān, fù rén qù shǒu shì. wèi qí cuī fù rén yě. nèi wài jiē sù fú. sù fú wèi yǒu fú zhě bái bù shí wǔ shēng wú fú zhě bù fú liè cǎi, zé cháng fú sù yī. zhǔ rén zuò yú chuáng dōng, tí yǒng wú shù. zhòng zhǔ rén zài zhǔ rén zhī hòu, xiōng dì zhī zǐ yǐ xià yòu zài qí hòu, jù xī miàn nán shàng kū. qī zuò yú chuáng xī, qiè jí nǚ zǐ zi zài qī zhī hòu, kū yǒng wú shù xiōng dì zhī nǚ yǐ xià yòu zài qí hòu, jù dōng miàn nán shàng, jí gǎo zuò kū. liù pǐn yǐ xià yòu sūn jí xiōng dì sūn zài zhū zi zhī hòu, nǚ sūn jí xiōng dì nǚ sūn zài xiōng dì nǚ zǐ zi zhī hòu. gè yī fú jīng cū wèi zuò xiān hòu, xià zhǔn cǐ. nèi wài zhī jì, gé yǐ xíng wéi. wéi táng nèi mén nán běi gé zhī. zǔ fù yǐ xià yú wéi dōng běi bì xià, nán miàn xī shàng zǔ mǔ yǐ xià yú wéi xī běi bì xià, nán miàn dōng shàng: jiē shū xí zuò kū. liù pǐn yǐ xià wèi dí zǐ sān nián zhě zé cǎo jiàn. wài yīn zhàng fū yú hù wài zhī dōng, běi miàn xī shàng fù rén yú zhǔ fù xī nán, běi miàn dōng shàng: jiē shū xí zuò kū. ruò shě zhǎi zé zōng qīn zhàng fū zài hù wài zhī dōng, běi miàn xī shàng wài yīn zhàng fū zài hù wài zhī xī, běi miàn dōng shàng. zhū nèi sàng, zé zūn xíng zhàng fū wài qīn zhàng fū xí wèi yú qián táng, ruò hù wài zhī zuǒ yòu, jù nán miàn, zōng qīn hù dōng xī shàng, wài qīn hù xī dōng shàng. fán sàng wèi, jiē yǐ fú jīng cū wèi xù. guó guān wèi yú mén nèi zhī dōng, chóng xíng běi miàn, yǐ xī wèi shàng, jù lì jīn pà tóu, shū gǎo jiàn zuò cān zuǒ wèi yú mén nèi zhī xī, chóng xíng běi miàn, yǐ dōng wèi shàng, jù sù fú, shū xí zuò kū. zì guó guān yǐ xià, liù pǐn yǐ xià wú. zhǎn cuī sān rì bù shí, qí cuī èr rì bù shí, dà gōng yī rì bù shí, xiǎo gōng sī má zài bù shí.
有疾,丈夫婦人各齊於正寢北墉下,東首。(墉,牆也。東首,順生氣。)養者男子婦人皆朝服,齊。親飲藥,子先嘗之。(嘗,度其所堪。)疾困,去故衣,加新衣,(為人來穢惡也。)徹樂,清掃內外,(為賓客來問。)分禱所祀。(盡孝子之情也。五祀及所封境內名山大川。四品五品祀中霤、門、戶、灶、行。六品以下祀門及行。)侍者四人(六品以下俱四人也。)坐持手足。(為不能自屈伸。內喪則婦人持之。)遺言則書之。屬纊以候氣,(纊,新綿,置於口鼻。)氣絕,廢床,寢於地。(人始生在地,庶其生氣反也。)主人啼,餘皆哭。(哀有深淺者。)男子易以白布衣,被發,徒跣。婦人青縑衣,被發,不徒跣,女子子亦然。(父為長子、為人後者為其本生父母,皆素冠不徒跣。女子子嫁者髽。六品以下內外改著素服,妻妾皆被發徒跣,女子子不徒跣,出嫁者髽。出後人者為本生父母,素服不徒跣,主人主婦衣服無改,男女隨事設帷幛。)齊縗以下丈夫素冠,婦人去首飾。(謂齊縗婦人也。)內外皆素服。(素服謂有服者白布十五升;無服者不服列采,則常服素衣。)主人坐於床東,啼踴無數。眾主人在主人之後,兄弟之子以下又在其後,俱西面南上哭。妻坐於床西,妾及女子子在妻之後,哭踴無數;兄弟之女以下又在其後,俱東面南上,藉稿坐哭。(六品以下又孫及兄弟孫在諸子之後,女孫及兄弟女孫在兄弟女子子之後。各依服精粗為坐先後,下准此。)內外之際,隔以行帷。(帷堂內門南北隔之。)祖父以下於帷東北壁下,南面西上;祖母以下於帷西北壁下,南面東上:皆舒席坐哭。(六品以下為嫡子三年者則草荐。)外姻丈夫於戶外之東,北面西上;婦人於主婦西南,北面東上:皆舒席坐哭。(若舍窄則宗親丈夫在戶外之東,北面西上;外姻丈夫在戶外之西,北面東上。)諸內喪,則尊行丈夫、外親丈夫席位於前堂,若戶外之左右,俱南面,宗親戶東西上,外親戶西東上。凡喪位,皆以服精粗為序。國官位於門內之東,重行北面,以西為上,俱蒞巾帕頭,舒稿薦坐;參佐位於門內之西,重行北面,以東為上,俱素服,舒席坐哭。(自國官以下,六品以下無。)斬縗三日不食,齊縗二日不食,大功一日不食,小功、緦麻再不食。
fù shǐ sǐ zé fù
復(始死則復)
fù yú zhèng qǐn. fù zhě sān rén fù wèi zhāo hún fù pò. sì pǐn wǔ pǐn zé èr rén. jiē cháng fú, yǐ sǐ zhě zhī shàng fú zuǒ hé zhī, shēng zì qián dōng liù, liù pǐn yǐ xià zé shēng zì qián dōng róng. róng, wū yì yě. dāng wū lǚ wēi, běi miàn xī shàng. wēi, dòng. zuǒ zhí lǐng, yòu zhí yāo, zhāo yǐ zuǒ. měi zhāo, zhǎng shēng hū mǒu fù. nán zǐ jiē chēng zì jí bó zhòng, fù rén chēng xìng, qí fù zhě rén shù yī qí fū yě. liù pǐn yǐ xià nán zǐ chēng míng. sān hū ér zhǐ, yǐ yī tóu yú qián, chéng zhī yǐ qiè, liù pǐn yǐ xià yǐ xiāng. shēng zì zuò jiē, rù yǐ fù shī. ruò dé hún pò fǎn rán. fù zhě chè shě xī běi fèi, jiàng zì hòu xī liù. bù yóu qián jiàng, bù yǐ xū fǎn. yīn chè xī běi fèi, ruò yún cǐ shì xiōng, bù kě jū rán. zì shì xíng sǐ shì. suǒ chè fèi zhī xīn, yǐ chōng zhǔ mù. liù pǐn yǐ xià xī róng, yú tóng. fù yī bù yǐ xí liǎn. yù zé qù zhī. nǎi shè chuáng.
復於正寢。復者三人(復謂招魂復魄。四品五品則二人。)皆常服,以死者之上服左荷之,升自前東霤,(六品以下則升自前東榮。榮,屋翼也。)當屋履危,北面西上。(危,棟。)左執領,右執腰,招以左。每招,長聲呼某復。(男子皆稱字及伯仲,婦人稱姓,其復者人數依其夫也。六品以下男子稱名。)三呼而止,以衣投於前,承之以篋,(六品以下以箱。)升自阼階,入以覆屍。(若得魂魄返然。)復者徹舍西北厞,降自後西霤。(不由前降,不以虛返。因徹西北厞,若雲此室凶,不可居然。自是行死事。所徹厞之薪,以充煮沐。六品以下西榮,餘同。)復衣不以襲斂。(浴則去之。)乃設床。
shè chuáng
設床
shè chuáng yú shì hù nèi zhī xī, qù jiǎo, shū diàn, shè zhěn, shī wò. liù pǐn yǐ xià bù shī wò. qù qún, qiān shī yú chuáng, nán shǒu, fù yòng liǎn qīn, qù sǐ yī. liǎn qīn, dà liǎn suǒ yòng zhī qīn, huáng biǎo sù lǐ yě. sǐ yī, bìng shí suǒ jiā xīn yī. xiē chǐ yòng jiǎo sì. wèi jiāng hán yě. zhuì zú yǐ yàn jǐ, xiào zài nán, zhuì yóu jū yě. xiào, jǐ jìng yě. shī nán shǒu, jǐ jìng zài nán yǐ jū zú, zé bù shǐ pì lì. shì zhě zuò chí zhī. qí nèi wài kū wèi rú shǐ sǐ zhī yí. nǎi diàn.
設床於室戶內之西,去腳,舒簟,設枕,施幄。(六品以下不施幄。)去裙,遷屍於床,南首,覆用斂衾,去死衣。(斂衾,大斂所用之衾,黃表素里也。死衣,病時所加新衣。)楔齒用角柶。(為將含也。)綴足以燕几,校在南,(綴猶拘也。校,幾脛也。屍南首,幾脛在南以拘足,則不使辟戾。)侍者坐持之。其內外哭位如始死之儀。乃奠。
diàn liù pǐn yǐ xià yú hán ér hòu diàn, wén yǔ cǐ tóng.
奠(六品以下於含而後奠,文與此同。)
diàn yǐ pú hǎi jiǔ, yòng jí qì, wú jīn sì, shēng zì zuò jiē, diàn yú shī dōng, dāng ǒu. guǐ shén wú xiàng, gù shè diàn yǐ píng yī zhī. nèi sàng, nèi zàn zhě jiē shòu yú hù wài ér shè zhī. fán nèi sàng, jiē nèi zàn zhě xíng shì. jì diàn, zàn zhě jiàng chū wéi táng. chū qì jué, shì nèi suí shì shè wéi, zhì cǐ shì xiǎo qì, gù shè wéi táng. ruò yǒu fù zhě qiǎn fù, fù lǐ hé zài cǐ. xià hán piān hòu wèi yǔ chì shǐ diào piān yí xiāng jìn, gù liè zài hòu yě.
奠以脯、醢、酒,用吉器,無巾柶,升自阼階,奠於屍東,當腢。(鬼神無象,故設奠以憑依之。)內喪,內贊者皆受於戶外而設之。(凡內喪,皆內贊者行事。)既奠,贊者降出帷堂。(初氣絕,室內隨事設帷,至此事小訖,故設帷堂。若有赴者遣赴,赴禮合在此。下含篇後為與飭使吊篇宜相近,故列在後也。)
mù yù zì mù yù xià zhì shè zhòng, qí shì jiē kě tóng shí ér xìng.
沐浴(自沐浴下至設重,其事皆可同時而興。)
zhǎng shì zhě jué kǎn yú jiē xián, jìn xī, nán shùn, guǎng chǐ, zhǎng èr chǐ, shēn sān chǐ, nán qí rǎng. wèi kuài zào yú xī qiáng xià, dōng xiàng, yǐ qí zhǔ mù. xīn pén pán píng liù chuò sì pǐn wǔ pǐn sì chuò, liù pǐn yǐ xià èr chuò. jiē zhuó zhī, chén yú xī jiē xià. xīn cǐ qì zhě, zhòng sǐ shì, kuài zào, lèi tǔ wèi zào. pén yǐ shèng shuǐ, pán yǐ chéng rú zhuó, píng yǐ jí yě. chuò, wǎ yīng, shòu èr shēng, yǒu gài. zhuó wèi dí gài. mù jīn yī, yù jīn èr, yòng chī ruò xì, shí yú fán, jīn suǒ yǐ shì yě. yù jīn èr zhě, shàng tǐ xià tǐ yì. chī, xì gé. xì, cū gé yě. fán, zhú qì yě. zhì shí yú xiāng ruò dān, yù yī shí yú qiè, yù yī, yǐ yù suǒ yī zhī yī, qí zhì jīn zhī mián pà yě. liù pǐn yǐ xià zhì jí yù yī gè shí yú xiāng. jiē jù yú xī xù xià, nán shàng. shuǐ xī jì mǐ, liù pǐn yǐ xià xī liáng mǐ. qǔ pān zhǔ zhī. yòu jí wèi tāng, yǐ qí yù. yǐ pén shèng pān, jí mù pán shēng zì xī jiē, shòu, mù zhě zhí pān jí shèng rù. zhǔ rén jiē chū hù wài. xiàng píng shēng mù yù, zi sūn bù zài páng. zhǔ rén chū ér tǎn zé, wèi chuáng zé qù xí. zhǔ rén yǐ xià yú hù dōng, běi miàn xī shàng, zhǔ fù yǐ xià jiē yú hù xī, běi miàn dōng shàng, jù lì kū. qí zūn xíng zhě, zhàng fū yú zhǔ rén zhī dōng, běi miàn xī shàng, fù rén yú zhǔ fù zhī xī, běi miàn dōng shàng, jù zuò kū. fù rén quán zhàng yǐ wéi. zhǔ rén yǐ xià jì chū, nǎi mù zhì. zhì, shū. shù fà yòng zǔ, zhèn yòng jīn. zhèn, xī yě, qīng yě. yù zé sì rén liù pǐn yǐ xià zé èr rén. kàng qīn, èr rén yù, shì yòng jīn, zhèn yòng yù yī. shè chuáng yú shī dōng, rèn xià guǎn shàng diàn. yù zhě jǔ shī, yì chuáng, shè zhěn. jiǎn fà duàn zhǎo rú píng cháng, xū fà zhǎo shèng yǐ xiǎo náng, dà liǎn nèi yú guān. xiē chǐ zhī sì yù jīn, jiē mái yú kǎn, tián zhī. zhe míng yī shang, yǐ fāng jīn fù miàn, réng yǐ dà liǎn zhī qīn fù zhī qì, nèi wài rù jiù wèi, kū. nǎi xí.
掌事者掘埳於階閒,近西,南順,廣尺,長二尺,深三尺,南其壤。為塊灶於西牆下,東向,以俟煮沐。新盆、盤、瓶、六婼(四品五品四婼,六品以下二婼。)皆濯之,陳於西階下。(新此器者,重死事,塊灶,累土為灶。盆以盛水,盤以承濡濯,瓶以汲也。婼,瓦甖,受二升,有蓋。濯謂滌溉。)沐巾一,浴巾二,用絺若綌,實於笲,(巾所以拭也。浴巾二者,上體下體異。絺,細葛。綌,粗葛也。笲,竹器也。)櫛實於箱若簞,浴衣實於篋,(浴衣,以浴所衣之衣,其制今之眠帕也。六品以下櫛及浴衣各實於箱。)皆具於西序下,南上。水淅稷米,(六品以下淅粱米。)取潘煮之。又汲為湯,以俟浴。以盆盛潘,及沐盤升自西階,授,沐者執潘及盛入。主人皆出戶外。(象平生沐浴,子孫不在旁。主人出而袒簀,謂床簀去席。)主人以下於戶東,北面西上,主婦以下皆於戶西,北面東上,俱立哭。其尊行者,丈夫於主人之東,北面西上,婦人於主婦之西,北面東上,俱坐哭。婦人權障以帷。主人以下既出,乃沐櫛。(櫛,梳。)束髮用組,挋用巾。(挋,晞也,清也。)浴則四人(六品以下則二人。)抗衾,二人浴,拭用巾,挋用浴衣。設床於屍東,衽下莞上簟。浴者舉屍,易床,設枕。剪髮斷爪如平常,鬚髮爪盛以小囊,大斂內於棺。楔齒之柶、浴巾,皆埋於埳,窴之。著明衣裳,以方巾覆面,仍以大斂之衾覆之訖,內外入就位,哭。乃襲。
xí
襲
chén xí shì yú fáng nèi. xí yī sān chēng, liù pǐn yǐ xià yī chēng. xī lǐng nán shàng, cháo fú yī chēng, cháng fú èr chēng. fán chén yī zhě shí zhī yǐ xiāng qiè, chéng yǐ xí. míng yī shang hé yòng shēng juàn dān shān. xì yī liù pǐn yǐ xià lǚ yī. bó jīn yī, fāng chǐ bā cùn chōng ěr yòng bái kuàng miàn yī yòng xuán, fāng chǐ, xūn lǐ, zǔ xì liù pǐn yǐ xià lǐ yì xūn. wò shǒu yòng xuán, xūn lǐ, zhǎng chǐ èr cùn, guǎng wǔ cùn, xuē yuē yú nèi páng cùn, zhe yǐ mián, zǔ xì. wò shǒu, shǒu suǒ wò zhě. miàn yī jí shǒu yī jiē tōng yòng yú sè. liù pǐn yǐ xià xì shǒu yī yī jù. zhí fú zhě chén xí yī, shù suì jì chén bù yòng. shù, zhòng yě. bù yòng, bù xí yě. duō chén zhī wèi róng, shǎo nà zhī wèi guì. jiāng xí, jù chuáng xí yú xī jiē xī, nèi wài jiē chū kū yú hù wài, qí wèi rú yù shí. xí zhě yǐ chuáng shēng, rù shè yú shī dōng, bù zhěn xí rú chū. zì shù suì jì chén yǐ xià, liù pǐn yǐ xià wú. zhí fú zhě chén xí yī yú xí. zhù qù jīn, liù pǐn yǐ xià xí zhě qù jīn. jiā miàn yī, shè chōng ěr, zhe wò shǒu, nà xì ruò lǚ. fán yī sǐ zhě, zuǒ rèn bù niǔ. jiāng xí pì diàn, jì xí zé shè. liù pǐn yǐ xià jiē nà lǚ, zhe shǒu yī. jì xí, nǎi fù yǐ dà liǎn zhī qīn. shǐ sǐ shí suǒ fù qīn. nèi wài jù rù, fù wèi zuò kū. zhū zūn zhě yú bēi yòu zhī sàng jí sǎo shū xiōng zhōng dì fù xiāng kū, cháo bū zhī jiān fēi yǒu shì, zé xiū yú bié shì.
陳襲事於房內。襲衣三稱,(六品以下一稱。)西領南上,(朝服一稱,常服二稱。凡陳衣者實之以箱篋,承以席。)明衣裳;(合用生絹單衫。)舄一;(六品以下履一。)帛巾一,方尺八寸;充耳用白纊;面衣用玄,方尺,纁里,組系;(六品以下里亦纁。)握手用玄,纁里,長尺二寸,廣五寸,削約於內旁寸,著以綿,組系。(握手,手所握者。面衣及手衣皆通用餘色。六品以下系手衣一具。)執服者陳襲衣,庶襚繼陳不用。(庶,眾也。不用,不襲也。多陳之為榮,少納之為貴。)將襲,具床蓆於西階西,內外皆出哭於戶外,其位如浴時。襲者以床升,入設於屍東,布枕席如初。(自庶襚繼陳以下,六品以下無。)執服者陳襲衣於席。祝去巾,(六品以下襲者去巾。)加面衣,設充耳,著握手,納舄若履。(凡衣死者,左衽不紐。將襲辟奠,既襲則設。六品以下皆納履,著手衣。)既襲,乃覆以大斂之衾。(始死時所覆衾。)內外俱入,復位坐哭。(諸尊者於卑幼之喪及嫂叔兄妐弟婦相哭,朝晡之間非有事,則休於別室。)
hán
含
zàn zhě fèng pán shuǐ jí fán, fán, zhú qì. fàn yòng liáng, hán yòng bì, sì pǐn wǔ pǐn yòng jì yǔ bì, liù pǐn yǐ xià liáng yǔ bèi. shēng táng. hán zhě guàn shǒu yú hù wài, zàn zhě wò guàn, hán zhě xǐ liáng bì, sì pǐn wǔ pǐn xǐ jì bì, liù pǐn yǐ xià xǐ liáng bèi. shí yú fán, zhí yǐ rù, zhù cóng rù, běi miàn. liù pǐn yǐ xià wú zhù cóng. chè zhěn, qù xiē. shòu fán, diàn yú shī dōng. hán zhě liù pǐn yǐ xià zhǔ rén hán. zuò yú chuáng dōng, xī miàn, záo jīn, jīn xiān fù miàn, jiāng hán, dāng kǒu záo zhī. liù pǐn yǐ xià qù jīn. nà fàn hán yú shī kǒu. jì hán, zhǔ rén fù wèi. xiē chǐ zhī sì yǔ yù jīn tóng mái yú kǎn. liù pǐn yǐ xià yú cǐ hòu yòng diàn yǔ shàng wén tóng.
贊者奉盤水及笲,(笲,竹器。)飯用粱,含用璧,(四品五品用稷與璧,六品以下粱與貝。)升堂。含者盥手於戶外,贊者沃盥,含者洗粱、璧,(四品五品洗稷璧,六品以下洗粱貝。)實於笲,執以入,祝從入,北面。(六品以下無祝從。)徹枕,去楔。受笲,奠於屍東。含者(六品以下主人含。)坐於床東,西面,鑿巾,(巾先覆面,將含,當口鑿之。六品以下去巾。)納飯含於屍口。既含,主人復位。楔齒之柶與浴巾同埋於坎。(六品以下於此後用奠與上文同。)
fù què liù pǐn yǐ xià wú.
赴闕(六品以下無。)
qiǎn shǐ fù yú què. shǐ zhě jìn lì yú xī jiē, dōng miàn nán shàng. zhǔ rén yì shǐ zhě qián, běi miàn yuē:" chén mǒu zhī fù mǒu guān chén mǒu hōng, ruò mǔ ruò qī, gè suí qí chēng. sì pǐn yǐ xià yán sǐ, yú tóng. jǐn qiǎn mǒu guān chén xìng mǒu fèng wén." qì, zài bài. shǐ zhě chū, zhǔ rén kū rù, fù wèi.
遣使赴於闕。使者進立於西階,東面南上。主人詣使者前,北面曰:"臣某之父某官臣某薨,(若母若妻,各隨其稱。四品以下言死,餘同。)謹遣某官臣姓某奉聞。"訖,再拜。使者出,主人哭入,復位。
chì shǐ diào
飭使吊
shǐ zhě gōng fú rù lì yú qǐn mén wài zhī xī, dōng miàn. xiāng zhě rù gào. zhǔ rén sù guān jiàng zì xī jiē, yíng yú qǐn mén wài, jiàn bīn bù kū, xiān rù lì yú mén yòu, běi miàn. nèi wài jiē zhǐ kū. kāi wéi. wéi táng zhī wéi. shì bì zé xià zhī. shǐ zhě rù, shēng lì xī jiē shàng, dōng miàn. jìn zhǔ rén yú jiē xià, běi miàn. shǐ zhě chēng:" yǒu chì." zhǔ rén zài bài. shǐ zhě xuān chì yún:" mǒu fēng wèi hōng, wú fēng zhě chēng xìng wèi. sì pǐn wǔ pǐn yún mǒu fēng sàng, yú tóng. qíng yǐ cè rán, rú hé bù shū." zhǔ rén kū bài jī sǎng, nèi wài jiē kū. shǐ zhě chū, zhǔ rén bài sòng yú dà mén wài. qīn gù wèi shǐ diào zhě, jì chū, yì fú rù, xiàng shī lì kū shí shù shēng, zhǐ, jiàng chū. zhǔ rén hòu chì shǐ chū, shēng jiàng zì xī jiē. zhǔ rén shēng jiàng zì xī jiē zhě, qīn shǐ sǐ, wèi rěn dāng zhǔ wèi.
使者公服入立於寢門外之西,東面。相者入告。主人素冠降自西階,迎於寢門外,見賓不哭,先入立於門右,北面。內外皆止哭。開帷。(帷堂之帷。事畢則下之。)使者入,升立西階上,東面。進主人於階下,北面。使者稱:"有飭。"主人再拜。使者宣飭云:"某封位薨,(無封者稱姓位。四品五品雲某封喪,餘同。)情以惻然,如何不淑。"主人哭拜稽顙,內外皆哭。使者出,主人拜送於大門外。親故為使吊者,既出,易服入,向屍立哭十數聲,止,降出。主人候飭使出,升降自西階。(主人升降自西階者,親始死,未忍當主位。)
míng míng, míng jīng yě.
銘(銘,明旌也。)
wèi míng yǐ jiàng, guǎng chōng fú, sì pǐn yǐ xià guǎng zhōng fú. zhǎng jiǔ chǐ, tāo gàng. gàng, míng jīng gān yě. gàng zhī zhǎng zhǔn qí jiàng yě. gōng yǐ shàng gàng wèi lóng shǒu. sì pǐn wǔ pǐn fú zhǎng bā chǐ, lóng shǒu, tāo gàng. liù pǐn yǐ xià fú zhǎng liù chǐ, tāo gàng. shū yuē" mǒu guān fēng zhī jiù". zài guān yuē jiù. fù rén qí fū yǒu guān fēng, yún" mǒu guān fēng fū rén xìng zhī jiù". zi yǒu guān fēng zhě, yún" tài fū rén zhī jiù". jùn xiàn jūn suí qí chēng. ruò wú fēng zhě, yún" mǒu xìng guān zhī jiù". liù pǐn yǐ xià yì rú zhī. zhì yú yǔ xī jiē shàng.
為銘以絳,廣充幅,(四品以下廣終幅。)長九尺,韜槓。(槓,銘旌竿也。槓之長准其絳也。公以上槓為龍首。四品五品幅長八尺,龍首,韜槓。六品以下幅長六尺,韜槓。)書曰"某官封之柩"。(在棺曰柩。婦人其夫有官封,雲"某官封夫人姓之柩"。子有官封者,雲"太夫人之柩"。郡縣君隨其稱。若無封者,雲"某姓官之柩"。六品以下亦如之。)置於宇西階上。
zhòng
重
zhòng mù, kān záo zhī, wèi xuán kǒng yě, zhǎng bā chǐ, sì pǐn wǔ pǐn zhǎng qī chǐ, liù pǐn yǐ xià liù chǐ. héng zhě bàn zhī, zhì yú tíng sān fēn tíng yī zài nán. yǐ mù zhī mǐ wèi zhōu, shí yú chuò, jì shí yǐ shū bù gài qí kǒu, xì yǐ zhú zhú mì, xuán yú zhòng mù. fù yòng wěi xí, běi xiàng, qū liǎng duān jiāo yú hòu, xī duān zài shàng, zhuì yǐ zhú zhú mì. zhù qǔ míng zhì yú zhòng. bìn táng qián yíng xià, jiā yǐ wěi xí, lián mén yǐ bù, yòu shè wěi zhàng yú tíng.
重木,刊鑿之,為懸孔也,長八尺,(四品五品長七尺,六品以下六尺。)橫者半之,置於庭三分庭一在南。以沐之米為粥,實於婼,既實以踈布蓋其口,系以竹{竹密},懸於重木。覆用葦席,北向,屈兩端交於後,西端在上,綴以竹{竹密}。祝取銘置於重。殯堂前楹下,夾以葦席,簾門以布,又設葦障於庭。
chén xiǎo liǎn yī
陳小斂衣
xiǎo liǎn zhī lǐ, yǐ sàng zhī míng rì, gè chén qí liǎn yī yī shí jiǔ chēng. wú zhě gè suí suǒ bàn. liù pǐn yǐ xià fú yī chēng, yú dōng fáng, xī lǐng, xià zé qún shān. cháo fú yī chēng, zì yú jiē cháng fú. chén yú dōng xù, sì pǐn wǔ pǐn yǐ xià yú dōng fáng. xī lǐng, běi shàng. hù yī. fán liǎn fēi zhèng sè bù rù, chī xì bù rù. nǎi diàn. jiāng xiǎo liǎn, yòu diàn.
小斂之禮,以喪之明日,各陳其斂衣一十九稱。(無者各隨所辦。六品以下服一稱,於東房,西領,夏則裙衫。)朝服一稱,自餘皆常服。陳於東序,(四品五品以下於東房。)西領,北上。笏一。凡斂非正色不入,絺綌不入。乃奠。(將小斂,又奠。)
diàn
奠
zhuàn yú dōng táng xià: fán diàn qì jiē sù. liù pǐn yǐ xià biān dòu wú qī. yǐ xià zhì yú jì, qí qì tóng. wǎ wǔ èr, shí lǐ jí jiǔ, zhì èr, liù pǐn yǐ xià wǎ wǔ yī, shí jiǔ, zhì yī. jiǎo sì yī, liù pǐn yǐ xià wú. shǎo láo jí là liù pǐn yǐ xià tè shēng. sān zǔ, biān dòu gè bā. biān shí yán pú zǎo lì zhī shǔ yě. dòu shí hǎi jiàng jī jū zhī lèi yě. sì pǐn wǔ pǐn zé biān dòu gè liù. liù pǐn yǐ xià biān dòu zhī shù gè èr, shí yì rú zhī. shè pén guàn yú zhuàn dōng, bù jīn. wèi diàn zhě shè guàn. sàng shì lüè, gù wú xǐ. zàn zhě pì pú hǎi zhī diàn yú shī chuáng xī nán. nǎi liǎn.
饌於東堂下:(凡奠器皆素。六品以下籩豆無漆。以下至虞祭,其器同。)瓦甒二,實醴及酒,觶二,(六品以下瓦甒一,實酒,觶一。)角柶一,(六品以下無。)少牢及臘(六品以下特牲。)三俎,籩豆各八。(籩實鹽脯棗栗之屬也。豆實醢醬齏菹之類也。四品五品則籩豆各六。六品以下籩豆之數各二,實亦如之。)設盆盥於饌東,布巾。(為奠者設盥。喪事略,故無洗。)贊者辟脯醢之奠於屍床西南。乃斂。
xiǎo liǎn
小斂
jiāng xiǎo liǎn, jù chuáng xí yú táng xī, yòu shè pén guàn yú xī jiē zhī xī rú dōng fāng. wèi jǔ shī zhě shè guàn. liǎn zhě guàn qì, yǔ zhí fú zhě yǐ liǎn yī rù. zhǔ rén yǐ xià shǎo tuì, xī miàn, zhǔ fù yǐ xià shǎo tuì, dōng miàn, nèi wài jù kū. liǎn zhě liǎn qì, fù yǐ yí qīn, shè chuáng yú táng shàng liǎng yíng xián, rèn xià guǎn shàng diàn, shī wò zhī xí. yǒu zhěn. zú liǎn, kāi wéi, zhǔ rén yǐ xià xī miàn píng kū, zhǔ fù yǐ xià dōng miàn píng kū, jù nán shàng. fán píng shī, fù mǔ xiān, qī zǐ hòu. qì, tuì. nǎi liǎn fā.
將小斂,具床蓆於堂西,又設盆盥於西階之西如東方。(為舉屍者設盥。)斂者盥訖,與執服者以斂衣入。主人以下少退,西面,主婦以下少退,東面,內外俱哭。斂者斂訖,覆以夷衾,設床於堂上兩楹閒,衽下莞上簟,(屍臥之席。)有枕。卒斂,開帷,主人以下西面憑哭,主婦以下東面憑哭,俱南上。(凡憑屍,父母先,妻子後。)訖,退。乃斂發。
liǎn fā
斂發
nán zǐ liǎn fā, lì jīn pà tóu, liù pǐn yǐ xià zé nán zǐ yǐ lì jīn shù fà. nǚ zǐ liǎn fā ér zhuā. zhǔ rén yǐ xià lì kū yú shī dōng, xī miàn nán shàng zhǔ fù yǐ xià zuò kū yú shī xī, dōng miàn nán shàng. zǔ fù mǔ yǐ xià réng kū yú wèi gè rú chū, wài yīn zhàng fū fù rén kū yú wèi gè rú chū. liǎn zhě jǔ shī, nán nǚ cóng fèng zhī, qiān yú táng, réng fù yǐ yí qīn. guān yī. kū wèi jiē rú shì nèi.
男子斂發,蒞巾帕頭,(六品以下則男子以蒞巾束髮。)女子斂發而髽。主人以下立哭於屍東,西面南上;主婦以下坐哭於屍西,東面南上。祖父母以下仍哭於位各如初,外姻丈夫婦人哭於位各如初。斂者舉屍,男女從奉之,遷於堂,仍覆以夷衾。(棺衣。)哭位皆如室內。
diàn
奠
zàn zhě guàn shǒu, fèng zhuàn zhì jiē, dòu qù gài, biān zǔ qù jīn mì, shēng, diàn yú shī dōng, lǐ jiǔ diàn yú zhuàn nán, xī shàng. qì, qí zǔ, zhù shòu jīn jīn zhī. liù pǐn yǐ xià fèng zhuàn shēng, diàn yú shī dōng qì, liǎn zhě shòu jīn jīn zhī. diàn zhě chè xí diàn, zì xī jiē jiàng, chū. xià wéi, nèi wài jù zuò. yǒu guó guān liáo zuǒ zhě, yǐ guān dài kū, wú zhě yǐ qīn shū wèi zhī. yè zé wèi liáo yú tíng. jué míng, miè liáo, nǎi dà liǎn.
贊者盥手,奉饌至階,豆去蓋,籩俎去巾冪,升,奠於屍東,醴酒奠於饌南,西上。訖,其俎,祝受巾巾之。(六品以下奉饌升,奠於屍東訖,斂者受巾巾之。)奠者徹襲奠,自西階降,出。下帷,內外俱坐。有國官僚佐者,以官代哭,無者以親疏為之。夜則為燎於庭。厥明,滅燎,乃大斂。
chén dà liǎn yī
陳大斂衣
dà liǎn zhī lǐ, yǐ xiǎo liǎn zhī míng rì. qí rì sù xìng, chén yī yú xù dōng sān shí chēng, wú zhě gè suí suǒ bàn. liù pǐn yǐ xià shàng fú sān chēng, xī lǐng nán shàng. gè jù shàng fú yī chēng, xī lǐng nán shàng, zì yú jiē cháng fú. miǎn jù dǎo zān yīng, zài běi. nèi sàng huā chāi qīn yī. qīn yǐ huáng wèi biǎo, sù wèi lǐ. liù pǐn yǐ xià cháo fú gōng fú cháng fú jù gè wèi yī chēng, zhì yòng suí suǒ yǒu.
大斂之禮,以小斂之明日。其日夙興,陳衣於序東三十稱,(無者各隨所辦。六品以下上服三稱,西領南上。)各具上服一稱,西領南上,自餘皆常服。冕具導、簪、纓,在北。內喪花釵、衾一。(衾以黃為表,素為里。六品以下朝服、公服、常服俱各為一稱,制用隨所有。)
diàn
奠
diàn yú táng dōng jiē xià liǎng wǔ lǐ jí jiǔ, liù pǐn yǐ xià wǔ jiǔ zhì yú xí. lǐ zài nán, gè jiā sháo. liù pǐn yǐ xià wú. fěi zài dōng, nán sì, sì pǐn wǔ pǐn yún dōng sì. shí jiǎo zhì èr, mù sì yī. liù pǐn yǐ xià yī biān yī dòu. dòu zài wǔ běi, biān cì zhī, láo zhuàn rú xiǎo liǎn. biān dòu zǔ jiē mì yǐ gōng bù. yǒu diàn xí sù jǐ gōng bù jīn zài zhuàn běi. jué bìn kǎn yú xī jiē zhī shàng. sàng cóng wài lái zhě, bìn yú liǎng yíng zhī jiān. nǎi liǎn.
奠於堂東階下兩甒醴及酒,(六品以下甒酒置於席。)醴在南,各加勺。(六品以下無。)篚在東,南肆,(四品五品雲東肆。)實角觶二,木柶一。(六品以下一籩一豆。)豆在甒北,籩次之,牢饌如小斂。籩豆俎皆冪以功布。有簟席、素幾、功布巾在饌北。掘殯埳於西階之上。(喪從外來者,殯於兩楹之間。)乃斂。
dà liǎn
大斂
jiāng dà liǎn, guān rù, nèi wài jiē zhǐ kū, shēng guān yú bìn suǒ. guān zhōng zhī jù huī tàn zhěn xí zhī lèi, jiē xiān shè yú guān nèi. zhì guān qì, nèi wài jiē kū. áo gǔ bā kuāng, áo suǒ yǐ huò pí fú, lìng bù zhì guān páng. sì pǐn wǔ pǐn zé liù kuāng, liù pǐn yǐ xià zé èr kuāng. shǔ jì dào liáng gè èr, liù pǐn yǐ xià wú. jiē jiā yú là. zhú qí yú zhuàn dōng. shè pén guàn yú dōng jiē dōng nán. liù pǐn yǐ xià shè pén guàn yú zhuàn xī. zhù guàn qì, liù pǐn yǐ xià zhǎng shì zhě guàn yú mén wài. shēng zì zuò jiē, chè jīn shòu zhí jīn zhě, zhí jīn zhě jiàng dài yú zuò jiē xià. zhù guàn. liù pǐn yǐ xià zhǎng shì zhě guàn. zàn zhě chè xiǎo liǎn zhī zhuàn, jiàng zì xī jiē, shè yú xù xī nán, dāng xī liù, liù pǐn yǐ xià xī róng. rú shè yú táng shàng, táng shàng wèi shī dōng. fán diàn shè xù xī zhě, shì bì ér qù zhī. nǎi shì yú dōng jiē xià xīn zhuàn suǒ. wéi táng nèi wài jiē shǎo tuì, lì kū. yù zhě liǎn, zhàng fū jiā guàn, fù rén jiā huā chāi, fù yǐ qīn. liù pǐn yǐ xià yù zhě shè fù yǐ qīn. liǎn qì, kāi wéi, zhǔ rén yǐ xià xī miàn píng kū, zhǔ fù yǐ xià dōng miàn píng kū, tuì, fù wèi cì, zhū qīn píng kū. liǎn zhě sì rén jǔ chuáng, nán nǚ cóng fèng zhī, fèng shī liǎn yú guān, nǎi jiā gài, fù yǐ yí qīn, nèi wài jiē fù wèi rú chū. shè áo gǔ shǒu zú gè yī kuāng, páng gè sān kuāng, liù pǐn yǐ xià yī kuāng. yǐ mù fù guān shàng, nǎi tú zhī. shè yì yú bìn shàng. yì, jiù shàng chéng chén. zhù qǔ míng zhì yú bìn. liù pǐn yǐ xià jì bìn, shè líng zuò yú bìn dōng.
將大斂,棺入,內外皆止哭,升棺於殯所。棺中之具灰炭、枕席之類,皆先設於棺內。置棺訖,內外皆哭。熬穀八筐,(熬所以惑蚍蜉,令不至棺旁。四品五品則六筐,六品以下則二筐。)黍稷稻粱各二,(六品以下無。)皆加魚臘。燭俟於饌東。設盆盥於東階東南。(六品以下設盆盥於饌西。)祝盥訖,(六品以下掌事者盥於門外。)升自阼階,徹巾授執巾者,執巾者降待於阼階下。祝盥。(六品以下掌事者盥。)贊者徹小斂之饌,降自西階,設於序西南,當西霤,(六品以下西榮。)如設於堂上,(堂上謂屍東。凡奠設序西者,事畢而去之。)乃適於東階下新饌所。帷堂內外皆少退,立哭。御者斂,丈夫加冠,婦人加花釵,覆以衾。(六品以下御者設覆以衾。)斂訖,開帷,主人以下西面憑哭,主婦以下東面憑哭,退,復位次,諸親憑哭。斂者四人舉床,男女從奉之,奉屍斂於棺,乃加蓋,覆以夷衾,內外皆復位如初。設熬穀首足各一筐,旁各三筐,(六品以下一筐。)以木覆棺上,乃塗之。設帟於殯上。(帟,柩上承塵。)祝取銘置於殯。(六品以下既殯,設靈座於殯東。)
diàn
奠
jiāng diàn, zhí jīn jǐ xí zhě shēng zì zuò jiē, rù shè yú shì zhī xī nán yú, dōng miàn, yòu jǐ, jiā yǐ jīn. sì pǐn yǐ xià shēng zì zuò jiē, shè yú zuò yòu, jiā yǐ jīn. zàn zhě yǐ zhuàn shēng, rù shì, xī miàn shè yú xí qián. liù pǐn yǐ xià shè yú líng zuò qián xí shàng. bìn yú wài zhě, shī gài qì, shè dà liǎn zhī diàn yú bìn dōng. zhù shòu jīn, jīn zǔ. liù pǐn yǐ xià zhǎng shì zhě shòu jīn. diàn zhě jiàng zì xī jiē yǐ chū. xià wéi, nèi wài jiē jiù wèi, kū rú chū. jì bìn, shè líng zuò yú xià shì xī xián, dōng xiàng shī chuáng jī àn píng zhàng fú shì, yǐ shí shàng shàn xiū jí tāng mù jiē rú píng shēng. dāng yīn diàn zhī rì, bù kuì yú xià shì. xià shì wèi yàn qǐn. wú xià shì zhě, zé shè líng zuò yú bìn dōng, zhāo xī jìn cháng shí zhī jù yú líng qián, rú píng cháng yě. zì dāng yīn diàn zhī rì yǐ xià, liù pǐn yǐ xià wú wén.
將奠,執巾、幾、席者升自阼階,入設於室之西南隅,東面,右幾,加以巾。(四品以下升自阼階,設於座右,加以巾。)贊者以饌升,入室,西面設於席前。(六品以下設於靈座前席上。殯於外者,施蓋訖,設大斂之奠於殯東。)祝受巾,巾俎。(六品以下掌事者受巾。)奠者降自西階以出。下帷,內外皆就位,哭如初。既殯,設靈座於下室西閒,東向;施床、几案、屏障、服飾,以時上膳羞及湯沐皆如平生。當殷奠之日,不饋於下室。(下室謂燕寢。無下室者,則設靈座於殯東,朝夕進常食之具於靈前,如平常也。自當殷奠之日以下,六品以下無文。)
lú cì
廬次
jiāng chéng fú, zhǎng shì zhě xiān wèi lú yú bìn táng dōng láng xià, liù pǐn yǐ xià yú yōng xià. jìn nán, běi hù, shè shān kuài yú lú nèi. zhū zi gè yī lú. fán lú, wǔ pǐn yǐ shàng yíng zhī. qí cuī yú lú nán lèi jī wèi è shì, jù běi hù, jiǎn pú wèi xí, bù yuán. fù xiōng bù cì bìn suǒ, gè zài qí zhèng qǐn zhī dōng wèi lú cì è shì. zǔ wèi dí sūn jū è shì, yǒu chuáng. jiē nán miàn, xī chū hù. fù bù wèi zhòng zi cì yú wài. yú shù zǐ lüè, zì ruò jū qǐn. dà gōng yú è shì zhī nán, zhāng wéi, xí yǐ pú. xiǎo gōng sī má yú dà gōng zhī nán, shè chuáng, xí yǐ pú. fù rén cì yú xī fáng ruò bìn hòu, shī xià chuáng bìn táng wú fáng zhě, cì yú hòu ruò bié shì.
將成服,掌事者先為廬於殯堂東廊下,(六品以下於墉下。)近南,北戶,設苫塊於廬內。(諸子各一廬。凡廬,五品以上營之。)齊縗於廬南累墼為堊室,俱北戶,翦蒲為席,不緣。(父兄不次殯所,各在其正寢之東為廬次、堊室。祖為嫡孫居堊室,有床。皆南面,西出戶。)父不為眾子次於外。(於庶子略,自若居寢。)大功於堊室之南,張帷,席以蒲。小功、緦麻於大功之南,設床,席以蒲。婦人次於西房若殯後,施下床;殯堂無房者,次於後若別室。
chéng fú
成服
sān rì chéng fú, jiē chú qù sǐ rì shù. liù pǐn yǐ xià zé bìng sǐ rì wèi sān rì. nèi wài jiē kū, jǐn āi. nèi wài jù jiàng, jiù cì zhe cuī fú. wú fú zhě réng sù fú. xiāng zhě yǐn zhǔ rén yǐ xià jù zhàng, sān rì ér hòu shí, zhàng ér hòu néng qǐ, zhòng zi jiē zhàng, yǐ bìng gù yě. tóng zǐ fù rén bù néng bìng, gù bù zhàng, yì bù jū lú, bù zhe fēi jù. ruò dí zǐ, suī tóng yì zhàng, yòu bù néng zì zhàng, rén dài zhí zhī, suǒ wèi dāng shì zhàng zhě yě. zì cǐ yǐ hòu, wéi dí zǐ jí yǒu jué zhī shù zǐ, jiē dé zhàng zài wèi. qí shù zǐ wú jué zhě, zhàng yú tā suǒ, bù zhàng zài wèi. fán zhèng qǐn, hù nèi yuē shì, hù wài yuē táng, yú zhàng bù rù shì, fù zhàng bù shēng táng. yǐ jīn yán zhī, jí líng táng hù zhī nèi wài yě. zhōu rén fù zài zú kū, jīn zhī bǎi rì yě. āi shuāi jìng shēng, gù qí zhàng bù shēng líng qǐn. dāng zhī táng qián, qí cuī fú jí zhàng jiē zhì zhī yú lú nèi. yīng zhàng zhě, zhāo xī kū zé zhàng zhī. ruò xiào zǐ, chū wú yì shì, wéi xiàng bìn yòu xiàng fén mù ér yǐ. yuǎn zé chéng chē, jìn zé shǐ rén dài zhí zhàng. liù pǐn yǐ xià zé bù zhe fēi jù. shēng, lì kū yú bìn dōng, xī xiàng nán shàng. qí cuī yǐ xià jiù wèi. fù rén shēng yì bìn xī wèi, ruò bìn bī xī bì, fù rén jiē wèi yú bìn běi, nán miàn dōng shàng. zūn xíng zhě zuò. nèi wài jiē kū, jǐn āi. zhū zi sūn jiù zǔ fù jí zhū fù qián guì kū, jiē fǔ kū jǐn āi, jiù zǔ mǔ jí mǔ zhū mǔ qián kū yì rú zhī. nǚ zǐ zi duì zǔ mǔ jí zhū mǔ kū, suì jiù zǔ fù qián kū, rú nán zǐ zhī yí, wéi zhū fù bù fǔ zhī ěr. qì, gè fù wèi. bó shū mǔ yǐ xià jiù zhǔ fù kū yì rú zhī. shǐ zāo qīn sàng, xiào zǐ huāng mí, sān rì bù shí, fú yòu chéng yǐ, shì yǐ zūn bēi nèi wài jù kū jǐn āi. zhū zūn zhě jiàng chū hái cì. zhǔ rén yǐ xià jiàng lì yú zuò jiē xià, wài yīn zài nán shǎo tuì, jù xī miàn, běi shàng, kū jǐn āi, gè hái cì. hé hù. xiǎo gōng yǐ xià gè hái guī qí jiā. zì chéng fú zhī hòu, zhū zūn zhě jí fù rén yú zhū qīn nán nǚ zhī sàng, yǒu shì zé kū yú bìn suǒ wú shì yǒu shí xū kū zhě, huò zài zhèng qǐn, zé yú běi bì xià shū xí nán miàn zuò kū. fù mǔ sàng, shí zhōu, cháo mǐ sì hé, mù mǐ sì hé. bù néng shí zhōu, yǐ mǐ wèi fàn. fù rén jiē yǐ mǐ wèi fàn.
三日成服,(皆除去死日數。六品以下則並死日為三日。)內外皆哭,盡哀。內外俱降,就次著縗服。無服者仍素服。相者引主人以下俱杖,(三日而後食,杖而後能起,眾子皆杖,以病故也。童子、婦人不能病,故不杖,亦不居廬,不著菲屨。若嫡子,雖童亦杖,幼不能自杖,人代執之,所謂當室杖者也。自此以後,唯嫡子及有爵之庶子,皆得杖在位。其庶子無爵者,杖於他所,不杖在位。凡正寢,戶內曰室,戶外曰堂,虞杖不入室,祔杖不升堂。以今言之,即靈堂戶之內外也。周人祔在卒哭,今之百日也。哀衰敬生,故其杖不升靈寢。當之堂前,其縗服及杖皆致之於廬內。應杖者,朝夕哭則杖之。若孝子,出無異適,唯向殯又向墳墓而已。遠則乘車,近則使人代執杖。六品以下則不著菲屨。)升,立哭於殯東,西向南上。齊縗以下就位。婦人升詣殯西位,若殯逼西壁,婦人皆位於殯北,南面東上。(尊行者坐。)內外皆哭,盡哀。諸子孫就祖父及諸父前跪哭,皆撫哭盡哀,就祖母及母、諸母前哭亦如之。女子子對祖母及諸母哭,遂就祖父前哭,如男子之儀,唯諸父不撫之耳。訖,各復位。伯叔母以下就主婦哭亦如之。(始遭親喪,孝子荒迷,三日不食,服又成矣,是以尊卑內外聚哭盡哀。)諸尊者降出還次。主人以下降立於阼階下,外姻在南少退,俱西面,北上,哭盡哀,各還次。闔戶。小功以下各還歸其家。自成服之後,諸尊者及婦人於諸親男女之喪,有事則哭於殯所;無事有時須哭者,或在正寢,則於北壁下舒席南面坐哭。父母喪,食粥,朝米四合,暮米四合。不能食粥,以米為飯。婦人皆以米為飯。
zhāo xī kū diàn cháo diàn rì chū, xī diàn dǎi rì.
朝夕哭奠(朝奠日出,夕奠逮日。)
měi rì xiān jù cháo diàn yú dōng jiē xià. wǎ wǔ èr, shí yǐ lǐ jí jiǔ, shàn biāo, shū bù mì. jiǎo zhì yī, mù sì yī. biān yī, dòu yī, shí yǐ pú hǎi yě. liù pǐn yǐ xià wǎ wǔ yī, shí yǐ jiǔ, sù sháo, shū bù mì. biān yī, dòu yī, shí pú hǎi. nèi wài sù xìng, gè cuī fú, fán yán cuī fú, yīng zhàng zhě jiē zhàng, yǐ xià zhǔn cǐ. nán zǐ jiù dōng jiē xià wèi, ruò shēng kū yú bìn dōng yě, qí wèi rú shǐ chéng fú zhī shì. fù rén shēng yì bìn xī wèi, nèi wài jiē kū. fán zhāo xī kū jiē kāi wéi. zhì míng, zhǎng shì zhě shēng zì zuò jiē, rù, chè diàn chū, zhì yú xù xī nán, rú bìn dōng zhī yí. yòu yǐ cháo diàn rù, zhì zuò jiē, dòu qù gài, biān wǔ qù jīn mì, shēng zuò jiē, rù shè yú shì rú chū. zhí zhuàn zhě chū, jiàng zì xī jiē. rì chū hòu shǎo qǐng, nèi wài jiē zhǐ kū, gè hái cì. zhāo xī zhī jiān, zhǔ rén jí zhū zi qī qiè nǚ zǐ zi kū yú qí cì, wú shí. zhì xī, nèi wài jù jiù wèi kū, chè cháo diàn, jìn xī diàn rú chū yí. rì rù hòu, nèi wài jù zhǐ kū, gè hái cì. kū zhě chū, hé mén. zì shì yǐ hòu, zhì yú qǐ bìn, měi zhāo xī rú shàng yí. jì bìn, dà gōng yǐ xià yì mén zhě, guī yú jiā.
每日先具朝奠於東階下。(瓦甒二,實以醴及酒,樿杓,疏布冪。角觶一,木柶一。籩一,豆一,實以脯醢也。六品以下瓦甒一,實以酒,素勺,疏布冪。籩一,豆一,實脯醢。)內外夙興,各縗服,(凡言縗服,應杖者皆杖,以下准此。)男子就東階下位,(若升哭於殯東也,其位如始成服之式。)婦人升詣殯西位,內外皆哭。(凡朝夕哭皆開帷。)質明,掌事者升自阼階,入,徹奠出,置於序西南,如殯東之儀。又以朝奠入,至阼階,豆去蓋,籩甒去巾冪,升阼階,入設於室如初。執饌者出,降自西階。日出後少頃,內外皆止哭,各還次。朝夕之間,主人及諸子、妻、妾、女子子哭於其次,無時。至夕,內外俱就位哭,徹朝奠,進夕奠如初儀。日入後,內外俱止哭,各還次。哭者出,闔門。自是以後,至於啟殯,每朝夕如上儀。既殯,大功以下異門者,歸於家。
bīn diào qīn gù tóng.
賓吊(親故同。)
bīn zhì, zhǎng cì zhě yǐn zhī cì, bīn zhe sù fú. xiāng zhě rù gào. nèi wài cuī fú. xiāng zhě yǐn zhǔ rén yǐ xià lì kū yú zuò jiē xià, fù rén shēng kū yú bìn xī. xiāng zhě yǐn bīn rù lì yú tíng, běi miàn xī shàng. wèi shǒu zhě yī rén jìn, dāng zhǔ rén dōng miàn lì, yún" rú hé bù shū". zhǔ rén kū, zài bài jī sǎng. wèi shǒu zhě fù běi miàn wèi. diào zhě jù kū shí yú shēng. xiāng zhě yǐn chū. shǎo qǐng, xiāng zhě yǐn zhǔ rén yǐ xià gè hái cì.
賓至,掌次者引之次,賓著素服。相者入告。內外縗服。相者引主人以下立哭於阼階下,婦人升哭於殯西。相者引賓入立於庭,北面西上。為首者一人進,當主人東面立,雲"如何不淑"。主人哭,再拜稽顙。為首者復北面位。吊者俱哭十餘聲。相者引出。少頃,相者引主人以下各還次。
qīn gù kū wǔ pǐn yǐ xià wú.
親故哭(五品以下無。)
ruò yǒu qīn gù kū bìn zhě, nèi wài jù shēng jiù bìn táng wèi, zūn zhě zuò, ruò bīn dí tǐ yǐ shàng, bīn chū rù zé qǐ, bīn zuò yì zuò, bīn qǐ yì qǐ. nèi wài jù kū. xiāng zhě yǐn bīn rù, shēng táng lì yú bìn dōng, xī miàn nán shàng, zūn zhě zuò, jù kū jǐn āi. zūn zhě qǐ, xiāng zhě yǐn chū. bēi zhě zài bài qì, nǎi jiù zhǔ rén qián shāo nán, dōng běi miàn zhí wèi. xiāng zhě yǐn yǐ cì chū. ēn shēn zhě, bīn bài qì, yòu kū jǐn āi, huò jiù xiào zǐ fǔ kū jǐn āi ér chū. shǎo qǐng, xiāng zhě yǐn zhǔ rén yǐ xià jiàng hái cì.
若有親故哭殯者,內外俱升就殯堂位,尊者坐,(若賓敵體以上,賓初入則起,賓坐亦坐,賓起亦起。)內外俱哭。相者引賓入,升堂立於殯東,西面南上,尊者坐,俱哭盡哀。尊者起,相者引出。卑者再拜訖,乃就主人前稍南,東北面執慰。相者引以次出。(恩深者,賓拜訖,又哭盡哀,或就孝子撫哭盡哀而出。)少頃,相者引主人以下降還次。
zhōu xiàn guān zhǎng diào
州縣官長吊
ruò cì shǐ kū qí suǒ bù, zhǔ rén shè xí yú jiù dōng, xī xiàng. cì shǐ sù fú jiāng dào, xiāng zhě yǐn zhǔ rén qù zhàng lì yú mén nèi zhī zuǒ, běi miàn. cì shǐ rù, shēng zì dōng jiē, jí zuò, xī xiàng zuò kū. zhǔ rén shēng jiù wèi kū. cì shǐ kū jǐn āi, jiāng qǐ, zhǔ rén jiàng fù jiē xià wèi. cì shǐ jiàng chū, zhǔ rén bài sòng yú dà mén wài, zhàng kū ér rù.
若刺史哭其所部,主人設席於柩東,西向。刺史素服將到,相者引主人去杖立於門內之左,北面。刺史入,升自東階,即座,西向坐哭。主人升就位哭。刺史哭盡哀,將起,主人降復階下位。刺史降出,主人拜送於大門外,杖哭而入。
cì shǐ qiǎn shǐ diào
刺史遣使吊
ruò cì shǐ qiǎn shǐ diào, shǐ zhě zhì, zhǎng cì zhě yǐn jiù cì. nèi wài jù cuī fú. zhǔ rén yǐ xià jiù jiē xià wèi, fù rén rù jiù táng shàng wèi, nèi wài jù kū. shǐ zhě sù fú zhí shū, xiāng zhě yǐn rù mén ér zuǒ, lì yú jiē xián dōng miàn. shǐ zhě zhì cí, zhǔ rén bài, jī sǎng, xiāng zhě yǐn zhǔ rén jìn yì shǐ zhě qián, xī miàn shòu shū, tuì fù wèi, zuǒ yòu jìn, shòu shū. zhǔ rén bài sòng yú wèi, xiāng zhě yǐn shǐ zhě chū. shǐ zhě ruò zì rù diào kū, rú shàng diào yí. kè chū shǎo qǐng, nèi wài zhǐ kū, gè jiù cì.
若刺史遣使吊,使者至,掌次者引就次。內外俱縗服。主人以下就階下位,婦人入就堂上位,內外俱哭。使者素服執書,相者引入門而左,立於階閒東面。使者致辭,主人拜,稽顙,相者引主人進詣使者前,西面受書,退復位,左右進,受書。主人拜送於位,相者引使者出。使者若自入吊哭,如上吊儀。客出少頃,內外止哭,各就次。
qīn gù qiǎn shǐ zhì fù liù pǐn yǐ xià wú.
親故遣使致賻(六品以下無。)
shǐ zhě lì yú dà mén wài zhī xī, dōng miàn. cóng zhě yǐ fěi fèng xuán xūn shù bó lì yú shǐ zhě xī nán, jù dōng miàn. fán fù tōng yǐ huò cái, shǐ zhě suí zhí qí wù, bù xiàn yǐ xuán xūn. xiāng zhě rù gào. zhǔ rén lì kū. xiāng zhě jìn zhǔ rén qián, dōng miàn shòu mìng, chū, yì shǐ zhě qián, xī miàn yuē:" gǎn qǐng shì." shǐ zhī cóng zhě yǐ fěi jìn yì shǐ zhě qián, xī xiàng yǐ shòu shǐ zhě, tuì fù wèi. shǐ zhě yuē:" mǒu fēng ruò mǒu guān wú guān fēng zhě jí chēng mǒu zi. shǐ mǒu fù." xiāng zhě rù gào, chū yuē:" gū mǒu xū yǐ." xiāng zhě yǐn shǐ zhě rù, lì yú nèi mén wài zhī xī, dōng miàn. zhǔ rén zhǐ kū. shǐ zhě shǎo jìn, dōng miàn yuē:" mǒu fēng ruò mǒu guān shǐ mǒu fù." zhǔ rén kū, zài bài. shǐ zhě shǎo jìn, zuò wěi zhī, xìng, fù wèi. zhǎng shì zhě jìn, zuò jǔ zhī, xìng yǐ dōng. xiāng zhě yǐn shǐ zhě chū, zhǔ rén bài sòng. ruò shǐ zhě zhì wù bù yǐ qì, zhǎng shì zhě yà shòu zhī, bù wěi yú dì. qí yú fù wù, cóng zhě zhí zhī, lì yú shǐ zhě dōng nán, běi miàn xī shàng. zhǎng shì zhě shòu zhī yǐ dōng, cáng zhī.
使者立於大門外之西,東面。從者以篚奉玄纁束帛立於使者西南,俱東面。(凡賻通以貨財,使者隨執其物,不限以玄纁。)相者入告。主人立哭。相者進主人前,東面受命,出,詣使者前,西面曰:"敢請事。"使之從者以篚進詣使者前,西向以授使者,退復位。使者曰:"某封若某官(無官封者即稱某子。)使某賻。"相者入告,出曰:"孤某須矣。"相者引使者入,立於內門外之西,東面。主人止哭。使者少進,東面曰:"某封若某官使某賻。"主人哭,再拜。使者少進,坐委之,興,復位。掌事者進,坐舉之,興以東。相者引使者出,主人拜送。若使者致物不以器,掌事者迓受之,不委於地。(其餘賻物,從者執之,立於使者東南,北面西上。掌事者受之以東,藏之。)
yīn diàn liù pǐn yǐ xià wú.
殷奠(六品以下無。)
měi shuò wàng jù yīn diàn, zhuàn yú dōng táng xià. wǎ wǔ èr, shí yǐ lǐ jí jiǔ. jiǎo zhì èr, jiǎo sì yī. shǎo láo jí là sān zǔ, èr guǐ, èr fǔ, èr xíng, liù biān, liù dòu. shè pén guàn yú zhuàn dōng, bù jīn. wèi diàn zhě guàn. qí rì, nèi wài sù xìng, cuī fú, shēng jiù wèi kū. zhì míng, zhí zhuàn zhě chè sù diàn, suì yǐ zhuàn rù, zhì zuò jiē, qù jīn gài, shēng, rù shì, shè yú xí qián. zhuó diàn qì, mì zǔ yǐ jīn, zhí zhuàn zhě jiàng zì xī jiē yǐ chū. shǎo qǐng, nèi wài gè hái cì, jì chū, hé mén. jí xī, zhí zhuàn zhě shēng, chè yīn diàn, jìn xī diàn rú cháng lǐ. ruò yǒu jiàn xīn, rú shuò diàn. jiàn wǔ gǔ ruò shí wù xīn chū zhě. qí rì bù kuì yú xià shì. bù kuì yú xià shì zhě, wèi yīn diàn yǒu shǔ jì.
每朔望具殷奠,饌於東堂下。瓦甒二,實以醴及酒。角觶二,角柶一。少牢及臘三俎,二簋,二簠,二鉶,六籩,六豆。設盆盥於饌東,布巾。(為奠者盥。)其日,內外夙興,縗服,升就位哭。質明,執饌者徹宿奠,遂以饌入,至阼階,去巾蓋,升,入室,設於席前。酌奠訖,冪俎以巾,執饌者降自西階以出。少頃,內外各還次,既出,闔門。及夕,執饌者升,徹殷奠,進夕奠如常禮。若有薦新,如朔奠。(薦五穀若時物新出者。)其日不饋於下室。(不饋於下室者,為殷奠有黍稷。)
bǔ zhái zhào liù pǐn yǐ xià shì zhái.
卜宅兆(六品以下筮宅。)
jì dù zhái zhào, jué sì yú, wài qí rǎng jué zhōng, nán qí rǎng. zhái, zàng jū yě. zhào, yù yě. nán qí rǎng zhě, wèi zàng jiāng běi shǒu gù. rǎng, tǔ.
既度宅兆,掘四隅,外其壤;掘中,南其壤。(宅,葬居也。兆,域也。南其壤者,為葬將北首故。壤,土。)
jì cháo kū, zhǔ rén suì kū chū, chéng è chē yì zhái zhào suǒ. chū guó mén, zhǐ kū. liù pǐn yǐ xià chū guō mén zhǐ kū. zhǎng shì zhě xiān shè zhǔ rén yǐ xià cì yú zhái zhào dōng nán. jiāng dào, zhǔ rén yòu kū. zhì zhái zhào suǒ, zhǔ rén tíng yú cì, zhǐ kū. lì bo zhě yī rén guó guān ruò liáo zuǒ zhī zhǎng lì zhī. wú zhě qīn shǔ wèi zhī. zī bù guān, bù ruí, bù shēn yī, yīn sàng jù. lì bo zhě fēi guó guān, zé jí guān sù fú. zhù jí bo shī fán xíng shì zhě, jiē jí guān sù fú. zhǎng shì zhě bù bǔ shì xí yú zhào nán, běi xiàng xī shàng. xiāng zhě yǐn lì bǔ shì zhě jí zhù lì yú bǔ shì xí xī nán, dōng miàn nán shàng bo shī shì shī lì yú zhù nán, dōng miàn běi shàng. xiāng zhě yǐn zhǔ rén yì bǔ shì xí nán shí wǔ bù xǔ, dāng nèi rǎng běi xiàng lì. xiāng zhě lì yú zhǔ rén zhī zuǒ shǎo nán, jù běi xiàng. qīn bīn jí cóng zhě lì yú shì xí dōng nán, chóng xíng xī miàn, zhū qīn běi shàng, zhū bīn nán shàng. lì dìng, xiāng zhě shǎo jìn, dōng miàn chēng:" shì jù." tuì fù wèi. zhǔ rén miǎn shǒu dié, zuǒ yōng zhī. lì bo zhě jìn lì yú zhǔ rén dōng běi, xī miàn. bo shī bào guī, shì shī kāi dú chū cè, jiān zhí zhī, dú, cáng cè qì. zhí dú yǐ jī cè, jī zhī yǐ dòng qí shén. jìn lì yú lì bo qián, dōng miàn nán shàng. lì bo zhě mìng yuē:" gū zǐ xìng míng wèi fù mǒu guān fēng mǒu fǔ, mǒu fǔ, qiě zì yě. wú fēng zhě qù fēng. sì pǐn yǐ xià, fù zǔ chēng gū zǐ gū sūn, mǔ jí zǔ mǔ chēng āi zǐ āi sūn, xià jiē zhǔn cǐ. dù zī yōu zhái, wú yǒu hòu jiān." dù, móu yě. zhái, jū yě. yán wèi fù bǔ shì zàng jū. jīn móu cǐ yǐ wèi yōu míng jū yù zhī chù, dé wú yǒu hòu jiān nán hū? wèi yǒu fēi cháng bēng huài. ruò nèi sàng, yún wèi mǒu mǔ fū rén mǒu shì. bo shī shì shī jù yuē nuò, suì shù mìng, qì, yòu xuán jiù xí běi miàn zuò, mìng guī shì yuē:" jiǎ ěr tài guī yǒu cháng, jiǎ ěr tài shì yǒu cháng." zhǐ zhōng fēng suì bǔ shì. qì, xìng, gè yǐ guī shì dōng miàn chēng:" zhàn yuē cóng." hái běn wèi. zhǔ rén dié, kū, cóng zhě kū, jǐn āi, zhǐ. xiāng zhě jìn zhǔ rén zhī zuǒ, dōng miàn chēng:" lǐ bì." xiāng zhě suì yǐn zhǔ rén tuì lì yú dōng nán yú, xī miàn. yòu xiāng zhě yǐn bo zhě lì yú zhǔ rén zhī hòu, chóng xíng xī miàn, jù běi shàng. zhǎng shì zhě chè bo xí. dāng ān mù chù lì yī biāo, yòu yú sì yú gè lì yī biāo, dāng nán mén liǎng xiāng gè lì yī biāo.
既朝哭,主人遂哭出,乘堊車詣宅兆所。出國門,止哭。(六品以下出郭門止哭。)掌事者先設主人以下次於宅兆東南。將到,主人又哭。至宅兆所,主人停於次,止哭。蒞卜者一人(國官若僚佐之長蒞之。無者親屬為之。)緇布冠,不緌,布深衣,因喪屨。(蒞卜者非國官,則吉冠素服。)祝及卜師凡行事者,皆吉冠素服。掌事者布卜筮席於兆南,北向西上。相者引蒞卜筮者及祝立於卜筮席西南,東面南上;卜師、筮師立於祝南,東面北上。相者引主人詣卜筮席南十五步許,當內壤北向立。相者立於主人之左少南,俱北向。親賓及從者立於筮席東南,重行西面,諸親北上,諸賓南上。立定,相者少進,東面稱:"事具。"退復位。主人免首絰,左擁之。蒞卜者進立於主人東北,西面。卜師抱龜,筮師開韇出策,兼執之,(韇,藏策器。)執韇以擊策,(擊之以動其神。)進立於蒞卜前,東面南上。蒞卜者命曰:"孤子姓名為父某官封某甫,(某甫,且字也。無封者去封。四品以下,父祖稱孤子孤孫,母及祖母稱哀子哀孫,下皆準此。)度茲幽宅,無有後艱。"(度,謀也。宅,居也。言為父卜筮葬居。今謀此以為幽冥居域之處,得無有後艱難乎?謂有非常崩壞。若內喪,云為某母夫人某氏。)卜師、筮師俱曰諾,遂述命,訖,右旋就席北面坐,命龜筮曰:"假爾泰龜有常,假爾泰筮有常。"指中封遂卜筮。訖,興,各以龜筮東面稱:"占曰從。"還本位。主人絰,哭,從者哭,盡哀,止。相者進主人之左,東面稱:"禮畢。"相者遂引主人退立於東南隅,西面。又相者引卜者立於主人之後,重行西面,俱北上。掌事者徹卜席。當安墓處立一標,又於四隅各立一標,當南門兩廂各立一標。
zhù shuài zhǎng shì zhě rù pù hòu tǔ shì shén xí yú mù zuǒ, nán xiàng. shè jiǔ zūn yú shén zuò dōng nán, jiā sháo mì. shè xǐ yú jiǔ zūn dōng nán, léi shuǐ zài xǐ dōng, fěi zài xǐ xī, nán sì. fěi shí yǐ jīn jué, jiā yǐ mì. xiāng zhě yǐn gào zhě jí zhù yǔ zhí zūn léi fěi zhě, jù lì yú léi xǐ dōng nán, chóng xíng xī miàn, yǐ běi wèi shàng. guó guān ruò liáo zuǒ zhī zhǎng gào. wú guó guān liáo zuǒ zhě, qīn bīn jí zhǔ rén gào zhī. zhǔ rén gào jù qù dié zhàng. lì dìng, jù zài bài. zhù yǔ zhí zūn léi fěi zhě xiān lì yú zūn léi fěi zhī hòu. zhí zhuàn zhě yǐ pú hǎi guì shè yú shén zuò qián, xìng, hái běn wèi. xiāng zhě yǐn gào zhě yì léi xǐ, guàn shǒu xǐ jué, yì jiǔ zūn suǒ, zhuó, jìn, guì diàn yú shén zuò qián, xìng, shǎo tuì, běi xiàng lì. zhù chí bǎn jìn yú shén zuò zhī yòu, dōng miàn guì dú zhù wén yuē" wéi nián yuè shuò rì, zi mǒu guān xìng míng, ruò zhǔ rén zì gào, fù chēng gū zǐ, mǔ chēng āi zǐ míng zì. gǎn zhāo gào yú hòu tǔ shì zhī shén: jīn wèi mǒu guān xìng míng, ruò zhǔ rén zì gào, yún wèi fù mǒu guān fēng mǒu fǔ, mǔ yún tài fū rén ruò jùn jūn mǒu shì, gè suí guān zhí chēng zhī. yíng jiàn zhái zhào, shén qí bǎo yòu, bǐ wú hòu jiān. jǐn yǐ qīng zhuó pú hǎi, zhī jiàn yú hòu tǔ zhī shén, shàng xiǎng." qì, xìng. gào zhě zài bài. xiāng zhě yǐn gào zhě hái běn wèi, xī miàn zài bài, xiāng zhě yǐn chū. zhǎng shì yǐ xià jù fù wèi, zài bài, suì chè zhuàn xí zūn léi yǐ chū.
祝帥掌事者入鋪后土氏神席於墓左,南向。設酒樽於神座東南,加勺冪。設洗於酒樽東南,罍水在洗東,篚在洗西,南肆。(篚實以巾爵,加以冪。)相者引告者及祝與執樽罍篚者,俱立於罍洗東南,重行西面,以北為上。(國官若僚佐之長告。無國官僚佐者,親賓及主人告之。主人告俱去絰杖。)立定,俱再拜。祝與執樽罍篚者先立於樽罍篚之後。執饌者以脯醢跪設於神座前,興,還本位。相者引告者詣罍洗,盥手洗爵,詣酒樽所,酌,進,跪奠於神座前,興,少退,北向立。祝持版進於神座之右,東面跪讀祝文曰;"維年月朔日,子某官姓名,(若主人自告,父稱孤子,母稱哀子名字。)敢昭告於后土氏之神:今為某官姓名,(若主人自告,云為父某官封某甫,母雲太夫人若郡君某氏,各隨官職稱之。)營建宅兆,神其保佑,俾無後艱。謹以清酌脯醢,祗薦於后土之神,尚饗。"訖,興。告者再拜。相者引告者還本位,西面再拜,相者引出。掌事以下俱復位,再拜,遂徹饌席樽罍以出。
zhǔ rén kū hái, qù mù sān lǐ xǔ, zhǐ kū. jí guó mén, yòu kū. nèi wài shēng, kū yú wèi. zhǔ rén rù, shēng yì bìn qián, běi miàn kū, jǐn āi zhǐ kū, xī miàn zài bài, jiàng, jiù cì. yǒu guó guān liáo zuǒ, cóng zhǔ rén rù, jiù mén nèi kū, zhǔ rén bài, jù zài bài, zhǔ rén jiàng jiù cì, gè jiù cì. ruò bù cóng, yòu bǔ shì zé dì rú chū yí.
主人哭還,去墓三里許,止哭。及國門,又哭。內外升,哭於位。主人入,升詣殯前,北面哭,盡哀止哭,西面再拜,降,就次。(有國官僚佐,從主人入,就門內哭,主人拜,俱再拜,主人降就次,各就次。若不從,又卜筮擇地如初儀。)
bo zàng rì liù pǐn yǐ xià shì rì.
卜葬日(六品以下筮日。)
jì cháo kū, zhǔ rén jí zhū zi yǐ xià chū, lì yú bìn mén wài zhī dōng bì xià, xī miàn běi shàng. guó guān liáo zuǒ zhī zhǎng lì bo wú guó guān liáo zuǒ zhě, qīn bīn wèi zhī. xíng shì zhě jù jí fú, lì yú mén xī, dōng miàn nán shàng. bo shī bào guī liù pǐn yǐ xià shì rén zhí dú. dú, cáng cè kū. zài qí nán, dōng miàn. hé mén dōng shàn, zhǔ fù lì yú qí nèi. zhǎng shì zhě shè bo xí yú yù wài niè xī. xiāng zhě yì zhǔ rén qián, dōng miàn gào shì jù, suì yǐn zhǔ rén lì yú mén nán, běi miàn xiāng zhě lì yú zhǔ rén zhī zuǒ, shǎo tuì, jù běi miàn. zhǔ rén miǎn shǒu dié, zuǒ yōng zhī. lì bo zhě jìn lì yú zhǔ rén dōng běi, xī miàn. bo shī shǎo jìn, shì zé shì rén kāi dú chū cè, jiān zhí zhī shǎo jìn. lì bo qián dōng miàn shòu mìng. lì bo mìng yuē:" gū zǐ mǒu lái rì móu bo zàng mǒu fù mǒu guān fēng mǒu fǔ, mǔ zé yún" wèi mǒu mǔ tài fū rén mǒu shì". kǎo jiàng wú yǒu jìn huǐ." kǎo, dēng yě. jiàng, xià yě. yán bo cǐ rì zàng, hún shén shàng xià, dé wú jìn yú jiù huǐ yě. bo shī yuē nuò, suì shù mìng. qì, yòu xuán jìn, jiù xí xī miàn zuò, liù pǐn yǐ xià zhí dú jī cè. mìng guī yuē:" jiǎ ěr tài guī shì yún tài shì. yǒu cháng." nǎi zuò guī. shì yún suì shì. qì, xìng, yǐ guī tuì, dōng miàn chēng:" zhàn yuē cóng." shì yún" yǐ guà dōng miàn lǚ zhàn yuē cóng." cóng, shùn. zhǔ rén dié, xìng, zhū zi yǐ xià kū, jǐn āi. xiāng zhě gào yú zhǔ fù, kū rù. suì shǐ rén gào yú qīn bīn. zhū qīn jí liáo yǒu bo rì bù lái zhě. bo shī yǐ guī tuì. shì zé shì rén yǐ dú tuì. zhǎng shì zhě chè bo xí. xiāng zhě jìn, liù pǐn yǐ xià lì shì jìn. gào lǐ bì. zhǔ rén yǔ zhū zi yǐ xià rù, shēng yì bìn qián, běi miàn lì kū, nèi wài jù kū, jǐn āi. nèi wài gè hái cì. ruò bù cóng, yòu bo zé rú chū yí.
既朝哭,主人及諸子以下出,立於殯門外之東壁下,西面北上。國官僚佐之長蒞卜(無國官僚佐者,親賓為之。)行事者俱吉服,立於門西,東面南上。卜師抱龜(六品以下筮人執韇。韇,藏策哭。)在其南,東面。闔門東扇,主婦立於其內。掌事者設卜席於閾外闑西。相者詣主人前,東面告事具,遂引主人立於門南,北面;相者立於主人之左,少退,俱北面。主人免首絰,左擁之。蒞卜者進立於主人東北,西面。卜師少進,(筮則筮人開韇出策,兼執之少進。)蒞卜前東面受命。蒞卜命曰:"孤子某來日謀卜葬某父某官封某甫,(母則雲"為某母太夫人某氏"。)考降無有近悔。"(考,登也。降,下也。言卜此日葬,魂神上下,得無近於咎悔也。)卜師曰諾,遂述命。訖,右旋進,就席西面坐,(六品以下執韇擊策。)命龜曰:"假爾太龜(筮雲太筮。)有常。"乃作龜。(筮雲遂筮。)訖,興,以龜退,東面稱:"占曰從。"(筮雲"以卦東面旅占曰從。"從,順。)主人絰,興,諸子以下哭,盡哀。相者告於主婦,哭入。遂使人告於親賓。(諸親及僚友卜日不來者。)卜師以龜退。(筮則筮人以韇退。)掌事者徹卜席。相者進,(六品以下涖筮進。)告禮畢。主人與諸子以下入,升詣殯前,北面立哭,內外俱哭,盡哀。內外各還次。若不從,又卜擇如初儀。
qǐ bìn
啟殯
zàng yǒu qī, qián yī rì zhī xī, zhǎng shì zhě chú wěi zhàng, bèi qǐ diàn. qí zhuàn rú dà liǎn. shè bīn cì yú dà mén wài zhī yòu, nán xiàng. nèi wài xī kū rú cháng yí. qǐ bìn zhī rì, nèi wài sù xìng, cuī fú, zhǔ rén jí zhū zi jiē qù guān dié, yǐ lì jīn pà tóu. guó guān yì yǐ lì jīn pà tóu. nèi wài shēng jiē jiù wèi kū. zūn xíng zhě zuò, guó guān jí liáo zuǒ jiù xià wèi kū zhī. zhù cuī fú zhí gōng bù, gōng bù zhǎng wǔ chǐ yě. liù pǐn yǐ xià zhù sù fú, zhí gōng bù zhǎng sān chǐ. shēng zì dōng jiē, yì bìn nán, běi xiàng. nèi wài jiē zhǐ kū. zhù sān shēng yī xī, nǎi yuē:" jǐn yǐ jí chén qǐ bìn." jì gào, nèi wài jiē kū, jǐn āi, nèi wài gè hái cì. zhù jiàng, yǔ zhí zhuàn zhě shēng, chè sù diàn rú cháng. zhù qǔ míng, zhì yú zhòng běi jiàn zhī. zhǎng shì zhě shēng, chè bìn tú qì, shè xí yú jiù dōng, shēng jiù yú xí shàng, yòu shè xí yú jiù dōng. zhù zhí gōng bù shēng, yǐ fú jiù, fù yòng yí qīn, jiàng chū. zhōu shè wéi, dōng miàn kāi hù. ruò bù wèi kǎn ér bìn, zé chè tú qì, shè xí yú jiù dōng. xiāng zhě yǐn zhǔ rén yǐ xià shēng, kū yú wéi dōng, xī xiàng qī qiè nǚ zǐ zi yǐ xià kū yú wéi xī, dōng xiàng, jù nán shàng. zhū zǔ fù yǐ xià kū yú wéi dōng běi bì xià, nán miàn xī shàng zhū zǔ mǔ yǐ xià kū yú wéi xī běi bì xià, nán miàn dōng shàng. wài yīn zhàng fū wéi dōng, běi miàn xī shàng fù rén wéi xī, běi miàn dōng shàng. zūn zhě zuò. nèi wài jù kū. zhù yǔ jìn zhuàn zhě gè yǐ diàn shēng, shè yú jiù dōng xí shàng, zhù zhuó lǐ diàn zhī, nèi wài jù kū yú wèi, rú wèi chéng fú zhī lǐ. qīn bīn zhì diàn rú bié yí. yǒu guó guān liáo zuǒ zhě, yǐ guān dài kū, wú zhě yǐ qīn shū wèi zhī, zhòu yè bù jué shēng.
葬有期,前一日之夕,掌事者除葦障,備啟奠。(其饌如大斂。)設賓次於大門外之右,南向。內外夕哭如常儀。啟殯之日,內外夙興,縗服,主人及諸子皆去冠絰,以蒞巾帕頭。(國官亦以蒞巾帕頭。)內外升階就位哭。(尊行者坐,國官及僚佐就下位哭之。)祝縗服執功布,(功布長五尺也。六品以下祝素服,執功布長三尺。)升自東階,詣殯南,北向。內外皆止哭。祝三聲噫嘻,乃曰:"謹以吉辰啟殯。"既告,內外皆哭,盡哀,內外各還次。祝降,與執饌者升,徹宿奠如常。祝取銘,置於重北建之。掌事者升,徹殯塗訖,設席於柩東,升柩於席上,又設席於柩東。祝執功布升,以拂柩,覆用夷衾,降出。周設帷,東面開戶。(若不為坎而殯,則徹塗訖,設席於柩東。)相者引主人以下升,哭於帷東,西向;妻、妾、女子子以下哭於帷西,東向,俱南上。諸祖父以下哭於帷東北壁下,南面西上;諸祖母以下哭於帷西北壁下,南面東上。外姻丈夫帷東,北面西上;婦人帷西,北面東上。(尊者坐。)內外俱哭。祝與進饌者各以奠升,設於柩東席上,祝酌醴奠之,內外俱哭於位,如未成服之禮。親賓致奠如別儀。有國官僚佐者,以官代哭,無者以親疏為之,晝夜不絕聲。
zèng shì liù pǐn yǐ xià wú.
贈諡(六品以下無。)
gào zèng shì yú jiù. wú zèng zhě, shè qǐ diàn qì jí gào shì. qí rì, zhǔ rén rù, shēng lì yú zhuàn dōng, xī miàn. zhù chí zèng shì wén shēng zì dōng jiē, jìn lì yú jiù dōng nán, běi xiàng. nèi wài jiē zhǐ kū. zhù shǎo jìn, guì dú wén qì, xìng. zhǔ rén kū bài jī sǎng, nèi wài yīng bài zhě jiē zài bài. zhù jìn, guì diàn zèng shì wén yú jiù dōng, xìng, tuì fù wèi. nèi wài jiē jiù wèi zuò kū.
告贈諡於柩。(無贈者,設啟奠訖即告諡。)其日,主人入,升立於饌東,西面。祝持贈諡文升自東階,進立於柩東南,北向。內外皆止哭。祝少進,跪讀文訖,興。主人哭拜稽顙,內外應拜者皆再拜。祝進,跪奠贈諡文於柩東,興,退復位。內外皆就位坐哭。
qīn bīn zhì diàn
親賓致奠
qǐ zhī rì, qīn bīn zhì diàn yú zhǔ rén. shè qǐ diàn hòu, zhū diàn zhě rù, lì yú qǐn mén zhī wài, dōng xiàng. wèi bēi yòu zhě. qí yǒu gù zé qiǎn shǐ. jì jù chén yú diàn zhě dōng nán, běi xiàng xī shàng. xiāng zhě rù gào. nèi wài bēi zhě jiē xìng, lì kū yú wèi. yòu xiāng zhě yǐn diàn zhě rù, shēng, dāng jiù dōng, xī miàn. diàn zhě kū, jì jù cóng shēng, chén yú jiù dōng diàn zhě zhī xī, xī xiàng nán shàng. shè zhuàn qì, zhí zhuàn zhě jiàng chū. diàn zhě zhǐ kū, yì jiǔ zūn suǒ, qǔ jué zhuó jiǔ, guì diàn yú jiù dōng, xìng, shǎo tuì, xī miàn lì. nèi wài jiē zhǐ kū. diàn zhě yuē:" mǒu fēng ruò mǒu wèi bó shū, gè cóng guān jué chēng zhī. jiāng guī yōu zhái, jǐn fèng diàn." ruò yì xìng, gè cóng qí chēng. ruò shǐ zhě, yún" mǒu fēng ruò mǒu xìng wèi, wén mǒu fēng ruò mǒu guān jiāng guī yōu zhái, shǐ mǒu fèng cí". diàn bì, yīng bài zhě zài bài, nèi wài jiē kū, zhǔ rén kū bài jī sǎng. diàn zhě kū, jǐn āi zhǐ, xiāng zhě yǐn chū. zhí shì zhě yǐ cì chè zhuàn ér chū.
啟之日,親賓致奠於主人。設啟奠後,諸奠者入,立於寢門之外,東向。(謂卑幼者。其有故則遣使。)祭具陳於奠者東南,北向西上。相者入告。內外卑者皆興,立哭於位。又相者引奠者入,升,當柩東,西面。奠者哭,祭具從升,陳於柩東奠者之西,西向南上。設饌訖,執饌者降出。奠者止哭,詣酒樽所,取爵酌酒,跪奠於柩東,興,少退,西面立。內外皆止哭。奠者曰:"某封若某位伯叔,(各從官爵稱之。)將歸幽宅,謹奉奠。"若異姓,各從其稱。若使者,雲"某封若某姓位,聞某封若某官將歸幽宅,使某奉辭"。奠畢,應拜者再拜,內外皆哭,主人哭拜稽顙。奠者哭,盡哀止,相者引出。執事者以次徹饌而出。