strong lǐ liù shí wǔ yán gé liù shí wǔ xiōng lǐ èr shí qī strong
禮六十五 沿革六十五 凶禮二十七
sàng lǐ zá zhì
喪禮雜制
zhōu zhì, fú shù yǒu liù: yī yuē qīn qīn, èr yuē zūn zūn, sān yuē míng, sì yuē chū rù, wǔ yuē zhǎng yòu, liù yuē cóng fú. shù, dào yě. qīn qīn, fù mǔ wèi shǒu. zūn zūn, jūn wèi shǒu. míng, shì mǔ shū mǔ zhī shǔ yě. chū rù, nǚ zǐ zi jià zhě jí zài shì zhě yě. zhǎng yòu, chéng rén jí shāng zhě yě. cóng fú, ruò fú wèi qī zhī fù mǔ qī wèi fū zhī dǎng fú. cóng fú yǒu liù: yǒu shǔ cóng, zi wèi mǔ zhī dǎng fú. yǒu tú cóng, chén wèi jūn zhī dǎng fú. yǒu cóng yǒu fú ér wú fú, gōng zǐ wèi qī zhī fù mǔ. yǒu cóng wú fú ér yǒu fú, gōng zǐ zhī qī wèi gōng zǐ zhī wài xiōng dì. yǒu cóng zhòng ér qīng, fū wèi qī zhī fù mǔ. yǒu cóng qīng ér zhòng. gōng zǐ zhī qī wèi qí huáng gū. tú cóng zhě, suǒ cóng wáng zé yǐ wèi ruò wèi jūn mǔ zhī fù mǔ kūn dì cóng mǔ. shǔ cóng zhě, suǒ cóng suī méi yě fú. wèi ruò zì wèi jǐ zhī mǔ dǎng.
周制,服術有六:一曰親親,二曰尊尊,三曰名,四曰出入,五曰長幼,六曰從服。(術,道也。親親,父母為首。尊尊,君為首。名,世母叔母之屬也。出入,女子子嫁者及在室者也。長幼,成人及殤者也。從服,若夫為妻之父母、妻為夫之黨服。)從服有六:有屬從,(子為母之黨服。)有徒從,(臣為君之黨服。)有從有服而無服,(公子為妻之父母。)有從無服而有服,(公子之妻為公子之外兄弟。)有從重而輕,(夫為妻之父母。)有從輕而重。(公子之妻為其皇姑。)徒從者,所從亡則已;(謂若為君母之父母、昆弟、從母。)屬從者,所從雖沒也服。(謂若自為己之母黨。)
zì rén lǜ qīn, děng ér shàng zhī zhì yú zǔ, míng yuē qīng zì yì lǜ zǔ, shùn ér xià zhī zhì yú mí, míng yuē zhòng. yī qīng yī zhòng, qí yì rán yě. zì yóu yòng yě. lǜ, xún yě. yòng ēn zé fù mǔ zhòng ér zǔ qīng, yòng yì zé zǔ zhòng ér fù mǔ qīng. ēn zhòng zhě wèi zhī sān nián, yì zhòng zhě wèi zhī qí cuī.
自仁率親,等而上之至於祖,名曰輕;自義率祖,順而下之至於禰,名曰重。一輕一重,其義然也。(自猶用也。率,循也。用恩則父母重而祖輕,用義則祖重而父母輕。恩重者為之三年,義重者為之齊縗。)
sàng guān tiáo shǔ yǐ bié jí xiōng. sān nián zhī liàn guān yì tiáo shǔ, jiē yòu fèng. bié jí xiōng zhě, jí guān bù tiáo shǔ yě. tiáo shǔ zhě, tōng qū yī tiáo shéng ruò bù wèi wǔ, chuí xià wèi yīng, shǔ zhī guān, xiàng tài gǔ, sàng shì lüè yě. jí guān zé yīng wǔ yì cái yān. yòu fèng zhě, yòu pì ér fèng zhī. xiǎo gōng yǐ xià zuǒ fèng. zuǒ pì xiàng jí, qīng yě. sī guān zǎo yīng. yǒu shì qí bù yǐ wèi yīng. dà gōng yǐ shàng sàn dài. dà gōng yǐ shàng cuī zhòng, chū ér sàn zhī. xiǎo gōng sī qīng, chū ér jiǎo zhī.
喪冠條屬以別吉凶。三年之練冠亦條屬,皆右縫。(別吉凶者,吉冠不條屬也。條屬者,通屈一條繩若布為武,垂下為纓,屬之冠,象太古,喪事略也。吉冠則纓武異材焉。右縫者,右辟而縫之。)小功以下左縫。(左辟象吉,輕也。)緦冠澡纓。(有事其布以為纓。)大功以上散帶。(大功以上縗重,初而散之。小功緦輕,初而絞之。)
nǚ zǐ shì rén zhě wèi qí fù mǔ fù wèi jiù gū, è jī yǒu shǒu yǐ zhuā. zú kū, zi zhé jī shǒu, bù zǒng. yán yǐ zhuā, zé zhuā yǒu zhe jī zhě míng yǐ. jī yǒu shǒu zhě, è jī zhī yǒu shǒu yě. è jī zhě, zhì jī yě. zhé jī shǒu zhě, zhé jí jī zhī shǒu yě. jí jī zhě, xiàng jī yě. hé yǐ yán zi zhé jī shǒu ér bù yán fù? zhōng zhī yě. zhì jī, yǐ zhì mù wèi jī. huò yuē zhēn jī. yǒu shǒu zhě, ruò jīn shí kè lòu tī tóu yǐ. zú kū ér sàng zhī dà shì bì, nǚ zǐ zi kě yǐ guī yú fū jiā, ér zhe jí jī. jí jī zūn, biàn qí zūn zhě, fù rén zhī yì yě. zhé qí shǒu zhě, wèi qí dà shì. jù zài fū jiā, yí yán fù. zhōng zhī yě zhě, zhōng zi zhī ēn yú fù mǔ yě. tī yīn tā de fǎn. qiè wèi nǚ jūn jūn zhī zhǎng zi è jī yǒu shǒu, bù zǒng.
女子適人者為其父母、婦為舅姑,惡笄有首以髽。卒哭,子折笄首,布總。(言以髽,則髽有著笄者明矣。)笄有首者,惡笄之有首也。惡笄者,櫛笄也。折笄首者,折吉笄之首也。吉笄者,象笄也。何以言子折笄首而不言婦?終之也。(櫛笄,以櫛木為笄。或曰榛笄。有首者,若今時刻鏤擿頭矣。卒哭而喪之大事畢,女子子可以歸於夫家,而著吉笄。吉笄尊,變其尊者,婦人之義也。折其首者,為其大飾。據在夫家,宜言婦。終之也者,終子之恩於父母也。擿音他的反。)妾為女君、君之長子惡笄有首,布總。
zhǔ qiè zhī sàng, zé zì fù zhì yú liàn xiáng, jiē shǐ qí zi zhǔ zhī. qí bìn jì bù yú zhèng shì. fù zì wèi zhī zhě, yǐ qí jì yú zǔ miào.
主妾之喪,則自祔至於練祥,皆使其子主之。其殯祭不於正室。(祔自為之者,以其祭於祖廟。)
guó jìn kū zé zhǐ, zhāo xī zhī diàn jí wèi zì yīn yě. jìn kū wèi dà jì sì shí yě. suī bù kū, yóu zhāo xī diàn. zì yīn, zì yòng gù shì.
國禁哭則止,朝夕之奠即位自因也。(禁哭謂大祭祀時也。雖不哭,猶朝夕奠。自因,自用故事。)
shì mù bù dēng lǒng, bù gē. wèi bù jìng yě. lǒng, zhǒng yě. mù, yíng yù yě. bù gē, fēi lè suǒ. zhù zàng bì zhí fú. fú, yǐn chē suǒ. lín sàng bù xiào, yí yǒu āi róng. jiàn jiù bù gē. rù lín bù xiáng. lín yǒu sàng, chōng bù xiāng. xiāng, sòng chǔ shēng. lǐ yǒu bìn, bù xiàng gē. kū rì bù gē. āi wèi wàng. sòng sàng bù yóu jìng, sòng zàng bù bì tú lǎo. suǒ āi zài cǐ.
適墓不登壟,不歌。(為不敬也。壟,冢也。墓,塋域也。不歌,非樂所。)助葬必執紼。(紼,引車索。)臨喪不笑,(宜有哀容。)見柩不歌。入臨不翔。鄰有喪,舂不相。(相,送杵聲。)里有殯,不巷歌。哭日不歌。(哀未忘。)送喪不由徑,送葬不避塗潦。(所哀在此。)
jū sàng wèi zàng, dú sàng lǐ jì zàng, dú jì lǐ sàng zhǐ fù cháng, wèi yǐ chú sàng. dú lè zhāng.
居喪未葬,讀喪禮;既葬,讀祭禮;喪止復常,(謂已除喪。)讀樂章。
jūn zǐ yǐ gū bù gēng míng, zhòng běn yě. yǐ gū bào guì bù wèi fù zuò shì. zi shì fù wú guì jiàn.
君子已孤不更名,(重本也。)已孤暴貴不為父作諡。(子事父無貴賤。)
jū sàng bù yán lè, jì shì bù yán xiōng. fēi qí shí yě.
居喪不言樂,祭事不言凶。(非其時也。)
sàng shí suī è, bì chōng jī. jī ér fèi shì, fēi lǐ yě. bǎo ér wàng āi, yì fēi lǐ yě. shì bù míng, tīng bù cōng, xíng bù zhèng, bù zhī āi, jūn zǐ bìng zhī. gù yǒu jí, yǐn jiǔ shí ròu. wǔ shí bù zhì huǐ, liù shí bù huǐ, qī shí yǐn jiǔ shí ròu, jiē wèi yí sǐ. bìng yóu yōu yě. yí yóu kǒng yě.
喪食雖惡,必充飢。飢而廢事,非禮也。飽而忘哀,亦非禮也。視不明,聽不聰,行不正,不知哀,君子病之。故有疾,飲酒食肉。五十不致毀,六十不毀,七十飲酒食肉,皆為疑死。(病猶憂也。疑猶恐也。)
yǒu fú, rén zhào zhī shí, bù wǎng. dà gōng yǐ xià, jì zàng shì rén, rén shí zhī, qí dǎng yě shí zhī, fēi qí dǎng yě fú shí. dǎng yóu qīn.
有服,人召之食,不往。大功以下,既葬適人,人食之,其黨也食之,非其黨也弗食。(黨猶親。)
gōng cuī shí cài guǒ, yǐn shuǐ jiāng. wú yán lào bù néng shí, shí yán lào kě yě. gōng cuī, qí zhǎn zhī mò.
功縗食菜果,飲水漿。無鹽酪不能食,食鹽酪可也。(功縗,齊斬之末。)
kǒng zǐ yuē:" shēn yǒu yáng zé yù, shǒu yǒu chuàng zé mù, bìng zé yǐn jiǔ shí ròu. huǐ jí wèi bìng, jūn zǐ fú wèi yě. huǐ ér sǐ, jūn zǐ wèi zhī wú zi." huǐ ér sǐ, shì bù zhòng qīn yě.
孔子曰:"身有瘍則浴,首有創則沐,病則飲酒食肉。毀瘠為病,君子弗為也。毀而死,君子謂之無子。"(毀而死,是不重親也。)
kǒng zǐ yuē: xiǎo gōng yǐ shàng, fēi yú fù liàn xiáng wú mù yù. yán bù yǒu shì shì, zé bù mù yù yě. qí cuī zhī sàng jì zàng, rén qǐng jiàn zhī zé jiàn, bù qǐng jiàn rén, xiǎo gōng qǐng jiàn rén kě yě. dà gōng bù yǐ zhí zhì. wéi fù mǔ zhī sàng, bù bì tì qì ér jiàn rén. yán zhòng sàng bù xíng qiú jiàn, rén lái qiú jiàn jǐ, kě jiàn yě. bù bì tì qì, yán zhì āi wú shì. sān nián zhī sàng, xiáng ér cóng zhèng. zhōu zhī sàng, zú kū ér cóng zhèng. jiǔ yuè zhī sàng, jì zàng ér cóng zhèng. xiǎo gōng sī má zhī sàng, jì bìn ér cóng zhèng. yǐ wáng zhì yán zhī, cǐ wèi shù rén yě. cóng zhèng, cóng wèi zhèng zhě jiào lìng, wèi yáo yì yě.
孔子曰:小功以上,非虞祔練祥無沐浴。(言不有飾事,則不沐浴也。)齊縗之喪既葬,人請見之則見,不請見人,小功請見人可也。大功不以執贄。唯父母之喪,不避涕泣而見人。(言重喪不行求見,人來求見己,可見也。不避涕泣,言至哀無飾。)三年之喪,祥而從政。周之喪,卒哭而從政。九月之喪,既葬而從政。小功緦麻之喪,既殯而從政。(以王制言之,此謂庶人也。從政,從為政者教令,謂徭役也。)
céng shēn wèn yú zēng zǐ yuē:" kū fù mǔ yǒu cháng shēng hū?" yuē:" zhōng lù yīng ér shī qí mǔ yān, hé cháng shēng zhī yǒu!" suǒ wèi kū bù yǐ yě.
曾申問於曾子曰:"哭父母有常聲乎?"曰:"中路嬰兒失其母焉,何常聲之有!"(所謂哭不偯也。)
kǒng zǐ yuē:" bài ér hòu jī sǎng, tuí hū qí shùn yě. cǐ yīn zhī sàng bài yě. shùn zhě, xiān bài bīn, shùn yú shì. jī sǎng ér hòu bài, qí hū qí zhì yě. cǐ zhōu zhī sàng bài yě. zhì zhě, xiān chù dì wú róng, āi zhī zhì yě. qí yīn kěn. sān nián zhī sàng, wú cóng qí zhì zhě." zhòng zhě shàng āi qī yě. zì zhōu yǐ xià, rú yīn kě yě.
孔子曰:"拜而後稽顙,頹乎其順也。(此殷之喪拜也。順者,先拜賓,順於事。)稽顙而後拜,頎乎其至也。(此周之喪拜也。至者,先觸地無容,哀之至也。頎音懇。)三年之喪,吾從其至者。"(重者尚哀戚也。自周以下,如殷可也。)
dà gōng fèi yè, huò yuē dà gōng sòng kě yě. xǔ qí kǒu xí gù yě.
大功廢業,或曰大功誦可也。(許其口習故也。)
xiǎo gōng bù wèi wèi yě zhě, shì wěi xiàng zhī lǐ yě. jī zhī yě. wèi wèi yǐ qīn shū xù liè kū yě. wěi xiàng yóu jiē lǐ wěi qū suǒ wèi yě. zi sī zhī kū sǎo yě wèi wèi. shàn zhī yě. lǐ, sǎo shū wú fú.
小功不為位也者,是委巷之禮也。(譏之也。位謂以親疏序列哭也。委巷猶街里委曲所為也。)子思之哭嫂也為位。(善之也。禮,嫂叔無服。)
zēng zǐ yuē:" jū sàng yǒu jí, shí ròu yǐn jiǔ, bì yǒu cǎo mù zhī zī yān." zēng yǐ xiāng wèi, wèi qí jí bù shì shí. yǐ wèi jiāng guì zhī wèi yě.
曾子曰:"居喪有疾,食肉飲酒,必有草木之滋焉。"(增以香味,為其疾不嗜食。)以為薑桂之謂也。
gāo zi gāo zhī zhí qīn zhī sàng yě, zi gāo, kǒng zǐ dì zǐ, míng chái. qì xuè sān nián, yán qì wú shēng, rú chū xuè yě. wèi cháng jiàn chǐ, yán xiào zhī wēi. jūn zǐ yǐ wèi nán.
高子皋之執親之喪也,(子皋,孔子弟子,名柴。)泣血三年,(言泣無聲,如出血也。)未嘗見齒,(言笑之微。)君子以為難。
kǒng zǐ zài wèi, yǒu sòng zàng zhě, ér guān zhī yuē:" shàn zāi wèi sàng hū! zú yǐ wèi fǎ yǐ. xiǎo zi shí zhī." zi gòng yuē:" fū zǐ hé shàn ěr?" yuē:" qí wǎng yě rú mù, qí fǎn yě rú yí." mù wèi xiǎo ér suí fù mǔ tí hū yě. yí zhě āi qīn zhī zài bǐ, rú bù yù hái rán. shí yīn zhì. zi gòng yuē:" qǐ ruò sù fǎn ér yú hū?" kǒng zǐ yuē:" xiǎo zi shí zhī! wǒ wèi zhī néng xíng yě." āi qī běn yě, jì sì mò yě.
孔子在衛,有送葬者,而觀之曰:"善哉為喪乎!足以為法矣。小子識之。"子貢曰:"夫子何善爾?"曰:"其往也如慕,其反也如疑。"(慕謂小兒隨父母啼呼也。疑者哀親之在彼,如不欲還然。識音志。)子貢曰:"豈若速反而虞乎?"孔子曰:"小子識之!我未之能行也。"(哀戚本也,祭祀末也。)
kǒng zǐ yǔ mén rén lì, gǒng ér shàng yòu, èr sān zi yì shàng yòu. fǎng kǒng zǐ yě. kǒng zǐ yuē:" èr sān zi zhī shì xué yě. wǒ yǒu zǐ zhī sàng gù yě. èr sān zi jiē shàng zuǒ." fù zhèng yě. sàng shàng yòu, yòu yīn yě. jí shàng zuǒ, zuǒ yáng yě.
孔子與門人立,拱而尚右,二三子亦尚右。(仿孔子也。)孔子曰:"二三子之嗜學也。我有姊之喪故也。二三子皆尚左。"(復正也。喪尚右,右陰也。吉尚左,左陽也。)
biàn rén yǒu qí mǔ sǐ ér rú zǐ qì zhě. yán shēng wú jié. kǒng zǐ yuē:" āi zé āi yǐ, cǐ chéng āi yě. ér nán wèi jì yě. shī jié zhī zhōng. fū lǐ, wèi kě chuán yě, wèi kě jì yě, gù kū yǒng yǒu jié."
弁人有其母死而孺子泣者。(言聲無節。)孔子曰:"哀則哀矣,(此誠哀也。)而難為繼也。(失節之中。)夫禮,為可傳也,為可繼也,故哭踴有節。"
zi sī zhī mǔ sǐ yú wèi. zi sī, kǒng zǐ sūn, bó yú zhī zǐ yě. bó yú zú, qí qī jià yú wèi. liǔ ruò yuē:" zi, shèng rén zhī hòu yě. sì fāng yú zi hū guān lǐ, zi hé shèn zhū?" liǔ ruò, wèi rén yě. jiàn zi sī yù wèi jià mǔ fú, kǒng qí shī lǐ, gù jiè zhī. zi sī yuē:" wú hé shèn zāi! wú wén zhī, yǒu qí lǐ, wú qí cái, jūn zǐ fú xíng yě. wèi shí kě xíng, ér cái bù zú yǐ bèi lǐ. yǒu qí lǐ, yǒu qí cái, wú qí shí, jūn zǐ fú xíng yě. wú hé shèn zāi!" wèi cái zú yǐ bèi lǐ, ér shí bù de xíng yě. sàng zhī lǐ, rú zi zèng suì zhī shǔ, bù yú zhǔ rén yě.
子思之母死於衛。(子思,孔子孫,伯魚之子也。伯魚卒,其妻嫁於衛。)柳若曰:"子,聖人之後也。四方於子乎觀禮,子盍慎諸?"(柳若,衛人也。見子思欲為嫁母服,恐其失禮,故戒之。)子思曰:"吾何慎哉!吾聞之,有其禮,無其財,君子弗行也。(謂時可行,而財不足以備禮。)有其禮,有其財,無其時,君子弗行也。吾何慎哉!"(謂財足以備禮,而時不得行也。喪之禮,如子贈禭之屬,不逾主人也。)
jì wǔ zi qǐn jí, jiǎo gù bù shuō qí cuī ér rù jiàn yuē:" sī dào yě jiāng wáng yǐ! shì wéi gōng mén shuō qí cuī." jì wǔ zi, lǔ dài fū jì sūn sù yě. shì wèi shàng qīng, qiáng qiě zhuān zhèng, guó rén shì zhī rú jūn. jiǎo gù néng shǒu lǐ, bù wèi zhī, jiǎo qí sú zhī shī lǐ yě. dào yóu lǐ yě. shuō yīn tǔ huó fǎn. jiǎo yīn jū zhǎo fǎn. lǔ zhī dá lǐ zhě yě.
季武子寢疾,蟜固不說齊縗而入見曰:"斯道也將亡矣!士唯公門說齊縗。"(季武子,魯大夫季孫宿也。世為上卿,強且專政,國人事之如君。蟜固能守禮,不畏之,矯其俗之失禮也。道猶禮也。說音吐活反。蟜音居沼反。魯之達禮者也。)
guó zhāo zi zhī mǔ sǐ, wèn yú zi zhāng yuē:" zàng jí mù, nán zǐ fù rén ān wèi?" guó zhāo zi, qí dài fū. zi zhāng yuē:" sī tú jìng zi zhī sàng, fū zǐ xiāng, nán zǐ xī xiāng, fù rén dōng xiāng." jiā xiàn dào wèi wèi yě. yuē:" yī? wú!" yī, fú wù zhī shēng. wú, jìn zhǐ cí yě. wú yīn wú. yuē:" wǒ sàng yě sī zhān, sī, jǐn yě. zhān dú yuē chān, shì yě. guó zhāo zi zì wèi qí zhī dà jiā, yǒu shì, rén jǐn shì zhī, yù rén guān zhī, fǎ qí suǒ wèi. sī yīn cì. ěr zhuān zhī, bīn wèi bīn yān, zhǔ wèi zhǔ yān." zhuān yóu sī yě. shí zi zhāng xiāng. fù rén cóng nán zǐ jiē xī xiāng. fēi yě.
國昭子之母死,問於子張曰:"葬及墓,男子婦人安位?"(國昭子,齊大夫。)子張曰:"司徒敬子之喪,夫子相,男子西鄉,婦人東鄉。"(夾羨道為位也。)曰:"噫?毋!"(噫,弗悟之聲。毋,禁止辭也。毋音無。)曰:"我喪也斯沾,(斯,盡也。沾讀曰覘,視也。國昭子自謂齊之大家,有事,人盡視之,欲人觀之,法其所為。斯音賜。)爾專之,賓為賓焉,主為主焉。"(專猶司也。時子張相。)婦人從男子皆西鄉。(非也。)
jì kāng zi zhī mǔ sǐ, chén xiè yī. xiè yī, fēi shàng fú. chén zhī jiāng yǐ liǎn. jìng jiāng yuē:" fù rén bù shì, bù gǎn jiàn jiù gū. jiāng yǒu sì fāng zhī bīn lái, xiè yī hé wèi chén yú sī!" mìng chè zhī. yán sì fāng zhī bīn yán yú jiù gū yě. jìng jiāng zhě, kāng zi cóng zǔ mǔ.
季康子之母死,陳褻衣。(褻衣,非上服。陳之將以斂。)敬姜曰:"婦人不飾,不敢見舅姑。將有四方之賓來,褻衣何為陳於斯!"命徹之。(言四方之賓嚴於舅姑也。敬姜者,康子從祖母。)
zǐ lù yuē:" shāng zāi pín yě! shēng wú yǐ wèi yǎng, sǐ wú yǐ wèi lǐ." kǒng zǐ yuē:" chuài shū yǐn shuǐ jǐn qí huān, sī zhī wèi xiào. liǎn shǒu zú xíng, hái zàng ér wú guǒ, chēng qí cái, sī zhī wèi lǐ." hái, jí yě. wèi bù jí qí rì yuè yě.
子路曰:"傷哉貧也!生無以為養,死無以為禮。"孔子曰:"啜菽飲水盡其歡,斯之謂孝。斂手足形,還葬而無槨,稱其財,斯之謂禮。"(還,疾也。謂不及其日月也。)
zǐ lù qù lǔ, wèi yán huí yuē:" hé yǐ zèng wǒ?" zèng, sòng yě. yuē:" wú wén zhī yě, qù guó zé kū yú mù ér hòu xíng, fǎn qí guó bù kū, zhǎn mù ér rù." wú jūn shì, zhǔ yú xiào yě. zhǎn, shěng shì yě. yòu wèi zǐ lù yuē:" hé yǐ chù wǒ?" chù yóu ān yě. zǐ lù yuē:" wú wén zhī yě, guò mù zé shì, guò sì zé xià." jū zhě zhǔ yú jìng yě.
子路去魯,謂顏回曰:"何以贈我?"(贈,送也。)曰:"吾聞之也,去國則哭於墓而後行,反其國不哭,展墓而入。"(無君事,主於孝也。展,省視也。)又謂子路曰:"何以處我?"(處猶安也。)子路曰:"吾聞之也,過墓則式,過祀則下。"(居者主於敬也。)
yǒu fén xiān rén zhī shì, zé sān rì kū. wèi rén shāo qí zōng miào yě. kū zhě, āi jīng shén zhī yǒu kuī shāng. gù yuē xīn gōng huǒ, yì sān rì kū. huǒ, rén huǒ yě. xīn gōng huǒ, zài lǔ chéng sān nián.
有焚先人之室,則三日哭。(謂人燒其宗廟也。哭者,哀精神之有虧傷。)故曰新宮火,亦三日哭。(火,人火也。新宮火,在魯成三年。)
zi sī yuē:" sàng sān rì ér bìn, fán fù yú shēn zhě, bì chéng bì xìn, wù zhī yǒu huǐ yān ěr yǐ. sān yuè ér zàng, fán fù yú guān zhě, bì chéng bì xìn, wù zhī yǒu huǐ yān ěr yǐ." yán qí rì yuè, yù qí jǐn xīn xiū bèi zhī. fù yú shēn wèi yī qīn yě.
子思曰:"喪三日而殯,凡附於身者,必誠必信,勿之有悔焉耳矣。三月而葬,凡附於棺者,必誠必信,勿之有悔焉耳矣。"(言其日月,欲其盡心脩備之。附於身謂衣衾也。)
zēng zǐ wèn yuē:" jūn hōng, jì bìn, ér chén yǒu fù mǔ zhī sàng, zé rú zhī hé?" kǒng zǐ yuē:" guī jū yú jiā, yǒu yīn shì zé zhī jūn suǒ. zhāo xī fǒu." jū jiā zhě, yīn qí āi hòu, chóng yú fù mǔ yě. yīn shì, shuò wàng jiàn xīn zhī diàn yě. yuē:" jūn jì qǐ, ér chén yǒu fù mǔ zhī sàng, zé rú zhī hé?" kǒng zǐ yuē:" guī kū ér fǎn sòng jūn." yán fǎn sòng jūn, zé jì zàng ér guī yě. guī kū zhě, fú jūn fú ér guī, bù gǎn sī fú. yuē:" jūn wèi bìn, ér chén yǒu fù mǔ zhī sàng, zé rú zhī hé?" kǒng zǐ yuē:" guī bìn, fǎn yú jūn suǒ. yǒu yīn shì zé guī, zhāo xī fǒu. qí āi zá, zhǔ yú jūn. dài fū, shì lǎo xíng shì, shì zé zi sūn xíng shì. dài fū shì qí zài jūn suǒ zhī shí, zé shè qí shì yě. dài fū nèi zi, yǒu yīn shì yì zhī jūn suǒ, zhāo xī fǒu." wèi fū zhī jūn jì bìn, ér yǒu jiù gū zhī sàng zhě. nèi zi, dài fū dí qī yě. qī wèi fū zhī jūn, rú fù wèi jiù gū fú qí cuī.
曾子問曰:"君薨,既殯,而臣有父母之喪,則如之何?"孔子曰:"歸居於家,有殷事則之君所。朝夕否。"(居家者,因其哀後,崇於父母也。殷事,朔望薦新之奠也。)曰:"君既啟,而臣有父母之喪,則如之何?"孔子曰:"歸哭而反送君。"(言反送君,則既葬而歸也。歸哭者,服君服而歸,不敢私服。)曰:"君未殯,而臣有父母之喪,則如之何?"孔子曰:"歸殯,反於君所。有殷事則歸,朝夕否。(其哀雜,主於君。)大夫,室老行事,士則子孫行事。(大夫士其在君所之時,則攝其事也。)大夫內子,有殷事亦之君所,朝夕否。"(謂夫之君既殯,而有舅姑之喪者。內子,大夫嫡妻也。妻為夫之君,如婦為舅姑服齊縗。)
zēng zǐ wèn yuē:" dà gōng zhī sàng kě yǐ yǔ yú kuì diàn zhī shì hū?" kuì diàn zài bìn shí yě. kǒng zǐ yuē:" qǐ dà gōng ěr, zì zhǎn cuī yǐ xià jiē kě, lǐ yě." zēng zǐ yuē:" bù yǐ qīng fú ér zhòng xiāng wèi hū?" guài yǐ zhòng fú ér wèi rén zhí shì yě. kǒng zǐ yuē:" fēi cǐ zhī wèi yě. fēi wèi wèi rén, wèi yú qí suǒ wèi fú. tiān zǐ zhū hóu zhī sàng, zhǎn cuī zhě diàn. wèi jūn fú zhě jiē zhǎn cuī. wéi zhǔ rén bù diàn. dài fū, qí cuī zhě diàn. fú zhǎn cuī zhě bù diàn, bì zhèng jūn yě. qí cuī zhě, qí xiōng dì. shì zé péng yǒu diàn. bù zú zé qǔ yú dà gōng yǐ xià zhě, bù zú zé fǎn zhī." fú qí cuī zhě bù diàn, bì dài fū yě. yán bù zú zhě, wèi yīn diàn shí. zēng zǐ wèn yuē:" xiǎo gōng kě yǐ yǔ yú jì hū?" jì wèi yú zú kū shí. kǒng zǐ yuē:" hé bì xiǎo gōng ěr, zì zhǎn cuī yǐ xià yǔ jì, lǐ yě." zēng zǐ yuē:" bù yǐ qīng sàng ér zhòng jì hū?" guài shǐ zhòng zhě zhí shì. kǒng zǐ yuē:" tiān zǐ zhū hóu zhī sàng jì yě, bù zhǎn cuī zhě bù yǔ jì. dài fū, qí cuī zhě yǔ jì. shì jì bù zú, zé qǔ zhū xiōng dì dà gōng yǐ xià zhě." zēng zǐ wèn yuē:" xiāng shí yǒu sàng fú, kě yǐ yǔ yú jì hū?" wèn yǐ yǒu sàng fú, kě yǐ zhù suǒ shí zhě jì fǒu. kǒng zǐ yuē:" sī bù jì, yòu hé zhù yú rén." zēng zǐ wèn yuē:" fèi sàng fú, kě yǐ yǔ yú kuì diàn zhī shì hū?" wèi xīn chú sàng fú yě. kǒng zǐ yuē:" shuō cuī yǔ diàn, fēi lǐ yě. zhí shì yú rén zhī shén, wèi qí wàng āi jí yě. yǐ bīn xiāng kě yě."
曾子問曰:"大功之喪可以與於饋奠之事乎?"(饋奠在殯時也。)孔子曰:"豈大功耳,自斬縗以下皆可,禮也。"曾子曰:"不以輕服而重相為乎?"(怪以重服而為人執事也。)孔子曰:"非此之謂也。(非謂為人,謂於其所為服。)天子諸侯之喪,斬縗者奠。(為君服者皆斬縗。唯主人不奠。)大夫,齊縗者奠。(服斬縗者不奠,避正君也。齊縗者,其兄弟。)士則朋友奠。不足則取於大功以下者,不足則反之。"(服齊縗者不奠,避大夫也。言不足者,謂殷奠時。)曾子問曰:"小功可以與於祭乎?"(祭謂虞卒哭時。)孔子曰:"何必小功耳,自斬縗以下與祭,禮也。"曾子曰:"不以輕喪而重祭乎?"(怪使重者執事。)孔子曰:"天子諸侯之喪祭也,不斬縗者不與祭。大夫,齊縗者與祭。士祭不足,則取諸兄弟大功以下者。"曾子問曰:"相識有喪服,可以與於祭乎?"(問已有喪服,可以助所識者祭否。)孔子曰:"緦不祭,又何助於人。"曾子問曰:"廢喪服,可以與於饋奠之事乎?"(謂新除喪服也。)孔子曰:"說縗與奠,非禮也。(執事於人之神,為其忘哀疾也。)以儐相可也。"
fù yǒu fú, gōng zhōng zǐ bù yǔ yú lè. mǔ yǒu fú, shēng wén yān, bù jǔ lè. qī yǒu fú, bù jǔ lè yú qí cè. gōng zhōng zǐ, yǔ fù tóng gōng zhě yě. lǐ, mìng shì yǐ shàng, fù zǐ yì gōng. bù yǔ zhě, wèi chū xíng jiàn zhī bù dé guān yě. dà gōng jiāng zhì, bì qín sè. xiǎo gōng zhì, bù jué lè.
父有服,宮中子不與於樂。母有服,聲聞焉,不舉樂。妻有服,不舉樂於其側。(宮中子,與父同宮者也。禮,命士以上,父子異宮。不與者,謂出行見之不得觀也。)大功將至,避琴瑟。小功至,不絕樂。
gū zǐ mèi qí fū sǐ, ér fū dǎng wú xiōng dì, shǐ fū zhī zú rén zhǔ sàng. qī zhī dǎng suī qīn fú zhǔ. cǐ wèi gū zǐ mèi wú zi guǎ ér sǐ yě. fū dǎng wú xiōng dì, wú sī zhī qīn yě. qí zhǔ sàng bù shǐ qī zhī qīn ér shǐ zú rén, fù rén wài chéng, zhǔ bì yí dé fū lèi yě. fū ruò wú zú yǐ, zé qián hòu jiā dōng xī jiā wú yǒu zé lǐ yǐn zhǔ zhī. sàng wú wú zhǔ yě. lǐ yǐn, lǘ xū lǐ zǎi zhī shǔ yě. huò yuē zhǔ zhī, ér fù yú fū zhī dǎng. qī zhī dǎng zì zhǔ zhī, fēi yě. fū zhī dǎng, qí zǔ gū yě.
姑姊妹其夫死,而夫黨無兄弟,使夫之族人主喪。妻之黨雖親弗主。(此謂姑姊妹無子寡而死也。夫黨無兄弟,無緦之親也。其主喪不使妻之親而使族人,婦人外成,主必宜得夫類也。)夫若無族矣,則前後家、東西家;無有則里尹主之。(喪無無主也。里尹,閭胥里宰之屬也。)或曰主之,而祔於夫之黨。(妻之黨自主之,非也。夫之黨,其祖姑也。)
chū, zhēn guān zhōng, lǚ cái wèi tài cháng bó shì, yǔ zhū yīn yáng xué zhě shí yú rén, zhuàn yīn yáng shū fán wǔ shí sān juǎn, bìng jiù shū xíng zhě sān shí qī juǎn, zhào bān xià zhī. cái bìng qí yǒu chuān záo jū jì zhě, gù zhe lùn yuē:
初,貞觀中,呂才為太常博士,與諸陰陽學者十餘人,撰陰陽書凡五十三卷,並舊書行者三十七卷,詔頒下之。才病其有穿鑿拘忌者,故著論曰:
yì yuē:" shàng gǔ xué jū ér yě chù, hòu dài shèng rén yì zhī yǐ gōng shì, gài qǔ zhū dà zhuàng." dǎi yú yīn zhōu zhī jì, nǎi yǒu bǔ zhái zhī wén, gù shī chēng" xiāng qí yīn yáng", shū yún:" bo wéi luò shí", cǐ zé bǔ zhái jí xiōng, qí lái shàng yǐ. zhì yú jìn dài shī wū, gèng jiā wǔ xìng zhī shuō. yán wǔ xìng zhě, wèi gōng shāng jiǎo zhēng yǔ, tiān xià wàn xìng, xī zǒng pèi zhī, xíng shì jí xiōng, yī cǐ wèi fǎ. zhì rú zhāng wáng děng wèi shāng, wǔ yǔ děng wèi yǔ, yù shì tóng yùn xiāng qiú jí qí yǐ liǔ xìng wèi gōng, yǐ zhào xìng wèi jiǎo, yòu fēi sì shēng xiāng guǎn. qí xián yì yǒu tóng shì yī xìng, fēn shǔ gōng shāng fù yǒu fù xìng shù zì, zhēng yǔ bù bié. yàn yú jīng diǎn, běn wú sī shuō, zhū yīn yáng shū, yì wú cǐ yǔ, zhí shì yě sú kǒu chuán, jìng wú suǒ chū zhī chù. wéi àn kān yú jīng, yún huáng dì duì yú tiān lǎo, nǎi yǒu wǔ xìng zhī yán. qiě huáng dì zhī shí, bù guò jī jiāng shù xìng, jì yú hòu dài, cì zú zhě duō. zhì rú guǎn cài chéng huò lǔ wèi máo dān gào yōng cáo téng bì yuán fēng huán, bìng shì jī xìng zi sūn kǒng yīn sòng huá xiàng xiāo bó huáng fǔ, bìng shì zi xìng miáo yì. zì yú zhū guó, zhǔn lì jiē rán. yīn yì yīn guān, fēn zhī bù yè, wèi zhī cǐ děng zhū xìng, shì shuí pèi shǔ gōng shāng? yòu jiǎn chūn qiū, yǐ chén wèi jí qín bìng tóng shuǐ zú, qí zhèng jí sòng jiē wèi huǒ xìng, huò chéng suǒ chū zhī zǔ, huò xì suǒ shǔ zhī xīng, huò qǔ suǒ jū zhī dì, yì fēi gōng shāng jiǎo zhēng, gòng xiāng guǎn shè. cǐ zé shì bù jī gǔ, yì lǐ guāi pì zhě yě. yòu xù lù mìng yuē:
易曰:"上古穴居而野處,後代聖人易之以宮室,蓋取諸大壯。"逮於殷周之際,乃有卜宅之文,故詩稱"相其陰陽",書云:"卜惟洛食",此則卜宅吉凶,其來尚矣。至於近代師巫,更加五姓之說。言五姓者,謂宮商角徵羽,天下萬姓,悉總配之,行事吉凶,依此為法。至如張、王等為商,武、庾等為羽,欲似同韻相求;及其以柳姓為宮,以趙姓為角,又非四聲相管。其閒亦有同是一姓,分屬宮商;復有複姓數字,徵羽不別。驗於經典,本無斯說,諸陰陽書,亦無此語,直是野俗口傳,竟無所出之處。唯按堪輿經,雲黃帝對於天老,乃有五姓之言。且黃帝之時,不過姬、姜數姓,暨於後代,賜族者多。至如管、蔡、郕、霍、魯、衛、毛、聃、郜、雍、曹、滕、畢、原、酆、郇,並是姬姓子孫;孔、殷、宋、華、向、蕭、亳、皇甫,並是子姓苗裔。自餘諸國,準例皆然。因邑因官,分枝布葉,未知此等諸姓,是誰配屬宮商?又檢春秋,以陳、衛及秦並同水族,齊、鄭及宋皆為火姓,或承所出之祖,或系所屬之星,或取所居之地,亦非宮商角徵,共相管攝。此則事不稽古,義理乖僻者也。又敘祿命曰:
jǐn àn shǐ jì, sòng zhōng jiǎ yì jī sī mǎ jì zhǔ yún: fū bǔ shì gāo rén lù mìng, yǐ yuè rén xīn, jiǎo yán huò fú, yǐ jǐn rén cái. yòu àn wáng chōng lùn héng yún:" jiàn gǔ tǐ ér zhī mìng lù, dǔ lù mìng ér zhī gǔ tǐ." cǐ zé lù mìng zhī shū, xíng zhī jiǔ yǐ. duō yán huò zhōng, rén nǎi xìn zhī. jīn gèng yán xún, běn fēi shí lù. dàn yǐ jī shàn yú qìng, bù jiǎ jiàn lù zhī jí jī è yú yāng, qǐ yóu jié shā zhī zāi. huáng tiān wú qīn, cháng yǔ shàn rén, fú zhī suǒ yīng, qí yóu yǐng xiǎng. gù yǒu xià duō zuì, tiān mìng jiǎo jué sòng jǐng xiū dé, yāo bèi yè yí. xué yě lù zài qí zhōng, qǐ dé shēng dāng jiàn mìng, wǔ wáng yōu qín sǔn shòu, bù guān yuè zhí kōng wáng. zhǎng píng kēng zú, wèi wén gòng fàn sān xíng nán yáng guì shì, hé bì jù dāng liù hé. lì yáng chéng hú, fēi dú hé kuí zhī shàng shǔ jùn yán liáo, qǐ yóu zāi è zhī xià. jīn shí yì yǒu tóng jiàn lù, ér guì jiàn xuán shū gòng mìng tāi ér yāo shòu gèng yì.
謹按史記,宋忠、賈誼譏司馬季主云:夫卜筮高人祿命,以悅人心,矯言禍福,以盡人財。又按王充論衡云:"見骨體而知命祿,睹祿命而知骨體。"此則祿命之書,行之久矣。多言或中,人乃信之。今更研尋,本非實錄。但以積善餘慶,不假建祿之吉;積惡餘殃,豈由劫殺之災。皇天無親,常與善人,福之所應,其猶影響。故有夏多罪,天命剿絕;宋景修德,妖孛夜移。學也祿在其中,豈得生當建命,武王憂勤損壽,不關月值空亡。長平坑卒,未聞共犯三刑;南陽貴士,何必俱當六合。歷陽成湖,非獨河魁之上;蜀郡炎燎,豈由災厄之下。今時亦有同建祿,而貴賤懸殊;共命胎而夭壽更異。
àn chūn qiū, lǔ huán gōng liù nián jiǔ yuè, lǔ zhuāng gōng shēng. jīn àn zhǎng lì, zhuāng gōng shēng dāng yǐ hài zhī suì, jiàn shēn zhī yuè. yǐ cǐ tuī zhī, zhuāng gōng nǎi dāng lù zhī kōng wáng. yī lù mìng shū, fǎ hé pín jiàn, yòu fàn jù jiǎo liù hài, bèi yì mǎ, shēng shēn kè yì mǎ sān xíng, dāng cǐ shēng zhě, bìng wú guān jué. huǒ mìng qī yuè, shēng dāng bìng xiāng, wèi rén wāng ruò, shēn hé cuó lòu. jīn àn qí shī jī zhuāng gōng" yī jiē chāng xī, qí ruò zhǎng xī. měi mù yáng xī, qiǎo qū qiāng xī". wéi yǒu xiàng mìng yī tiáo, fǎ dāng zhǎng shòu. yī jiǎn chūn qiū, zhuāng gōng hōng shí jì nián sì shí wǔ yǐ. cǐ zé lù mìng bù yàn yī yě.
按春秋,魯桓公六年九月,魯莊公生。今按長曆,莊公生當乙亥之歲,建申之月。以此推之,莊公乃當祿之空亡。依祿命書,法合貧賤,又犯句絞六害,背驛馬,生身克驛馬三刑,當此生者,並無官爵。火命七月,生當病鄉,為人尫弱,身合矬陋。今按齊詩譏莊公"猗嗟昌兮,頎若長兮。美目揚兮,巧趨蹌兮"。唯有向命一條,法當長壽。依檢春秋,莊公薨時計年四十五矣。此則祿命不驗一也。
yòu àn shǐ jì, qín zhuāng xiāng wáng sì shí bā nián, shǐ huáng dì shēng. sòng zhōng zhù yún:" yīn zhēng yuè shēng, wèi cǐ míng zhèng." yī jiǎn xiāng wáng sì shí bā nián, suì zài rén yín. cǐ nián zhēng yuè shēng zhě, mìng dāng bèi lù, fǎ wú guān jué, jiǎ dé lù hé, nú bì shàng shǎo. shǐ huáng yòu dāng pò yì mǎ, shēng yì mǎ sān xíng, shēn kè yì mǎ, fǎ dāng wàng guān bú dào. jīn mìng zhēng yuè, shēng dāng jué xià, jué xià wèi rén wú shǐ yǒu zhōng, lǎo ér mí jí. jīn yàn shǐ jì, shǐ huáng nǎi shì yǒu shǐ wú zhōng, lǎo gèng mí xiōng. wéi jiàn mìng shēng, fǎ hé zhǎng shòu, jì qí bēng shí, bù guò wǔ shí. lù mìng bù yàn èr yě.
又按史記,秦莊襄王四十八年,始皇帝生。宋忠注云:"因正月生,為此名政。"依檢襄王四十八年,歲在壬寅。此年正月生者,命當背祿,法無官爵,假得祿合,奴婢尚少。始皇又當破驛馬,生驛馬三刑,身克驛馬,法當望官不到。金命正月,生當絕下,絕下為人無始有終,老而彌吉。今驗史記,始皇乃是有始無終,老更彌凶。唯建命生,法合長壽,計其崩時,不過五十。祿命不驗二也。
jiǎn hàn wǔ gù shì, wǔ dì yǐ yǐ yǒu suì qī yuè qī rì píng míng shí shēng. yì dāng lù kōng wáng xià, fǎ zhǔ wú guān jué, suī xiàng yì mǎ, shàng gé sì chén. yī lù mìng fǎ, shǎo wú guān jué, lǎo ér fāng shèng. jīn yàn hàn shū, wǔ dì jí wèi, nián shǐ shí liù, mò nián yǐ hòu, hù kǒu jiǎn bàn. lù mìng bù yàn sān yě.
檢漢武故事,武帝以乙酉歲七月七日平明時生。亦當祿空亡下,法主無官爵,雖向驛馬,尚隔四辰。依祿命法,少無官爵,老而方盛。今驗漢書,武帝即位,年始十六,末年以後,戶口減半。祿命不驗三也。
yòu jiǎn hòu wèi shū yún, xiào wén dì huáng xìng yuán nián bā yuè shēng. jīn àn zhǎng lì, qí nián suì zài dīng wèi. yǐ cǐ tuī zhī, xiào wén bèi lù bèi mìng, bìng yì mǎ sān xíng, shēn kè yì mǎ. yī jiǎn lù mìng shū, fǎ wú guān jué, mìng dāng fù sǐ zhōng shēng, fǎ dāng shēng bù jiàn fù. jīn jiǎn wèi shū, xiào wén shēn shòu qí fù zhī chán. lǐ yún: sì zhǔ wèi dìng zài yú chū sàng, yú nián zhī hòu, fāng shǐ zhèng hào. shì yǐ tiān zǐ wú fù, shì sān lǎo yě. xiào wén shòu chán, yì yú cháng lǐ, gōng wèi tiān zǐ, yǐ shì qí qīn, ér lù mìng dào yún bù hé shí fù. lù mìng bù yàn sì yě.
又檢後魏書雲,孝文帝皇興元年八月生。今按長曆,其年歲在丁未。以此推之,孝文背祿背命,並驛馬三刑,身克驛馬。依檢祿命書,法無官爵,命當父死中生,法當生不見父。今檢魏書,孝文身受其父之禪。禮云:嗣主位定在於初喪,逾年之後,方始正號。是以天子無父,事三老也。孝文受禪,異於常禮,躬為天子,以事其親,而祿命倒雲不合識父。祿命不驗四也。
yòu àn shěn yuē sòng shū yún, sòng gāo zǔ guǐ hài sān yuè shēng. yī cǐ ér tuī, lù zhī yǔ mìng, bìng dāng kōng wáng. yī lù mìng shū, fǎ wú guān jué, yòu dāng zi mù zhōng shēng, wéi yí dí zǐ, jiǎ yǒu cì zǐ, fǎ dāng zǎo zú. jīn jiǎn sòng shū, gāo zǔ zhǎng zi xiān bèi cuàn shā, cì zǐ yì chóng, xiǎng guó duō nián. gāo zǔ yòu dāng zǔ lù xià shēng, fǎ dé dí sūn cái lù. jīn jiǎn sòng shū, qí sūn liú shào liú jùn bìng wèi cuàn nì, jǐ shī zōng tiāo. lù mìng bù yàn wǔ yě. xù zàng shū yuē:
又按沈約宋書雲,宋高祖癸亥三月生。依此而推,祿之與命,並當空亡。依祿命書,法無官爵,又當子墓中生,唯宜嫡子,假有次子,法當早卒。今檢宋書,高祖長子先被篡殺,次子義崇,享國多年。高祖又當祖祿下生,法得嫡孫財祿。今檢宋書,其孫劉劭、劉濬並為篡逆,幾失宗祧。祿命不驗五也。敘葬書曰:
yì yuē:" gǔ zhī zàng zhě, hòu yī zhī yǐ xīn, bù fēng bù shù, sàng qī wú shù. hòu dài shèng rén yì zhī yǐ guān guǒ, gài qǔ zhū dà guò." lǐ yún:" zàng zhě, cáng yě, yù shǐ rén bù jiàn zhī." rán xiào jīng yún:" bo qí zhái zhào ér ān cuò zhī." yǐ qí fù tǔ shì bì, zhǎng wèi gǎn mù zhī suǒ zhūn xī lǐ zhōng, yǒng zuò hún shén zhī zhái. cháo shì qiān biàn, qǐ dé xiān cè yú jiāng lái quán shí jiāo qīn, bù kě xiān zhī yú dì xià. shì yǐ móu jí guī shì, shù wú hòu jiān, sī nǎi bèi yú shèn zhōng zhī lǐ, céng wú jí xiōng zhī yì. jì yú jìn dài yǐ lái, jiā zhī yīn yáng zàng fǎ, huò xuǎn nián yuè biàn lì, huò liàng mù tián yuǎn jìn, yī shì shī suǒ, huò jí shēng rén, wū zhě lì qí huò huì, mò bù shàn jiā lì hài. suì lìng zàng shū yī shù, nǎi yǒu bǎi èr shí jiā, gè shuō jí xiōng, jū ér duō jì. qiě tiān fù dì zài, qián kūn zhī lǐ bèi yān yī gāng yī róu, xiāo xī zhī yì xiáng yǐ. huò chéng yú zhòu yè zhī dào, gǎn yú nán nǚ zhī huà, sān guāng yùn yú shàng, sì qì tōng yú xià, sī nǎi yīn yáng zhī dà jīng, bù kě shī zhī yú sī xū yě. zhì yú sàng zàng zhī jí xiōng, nǎi fù cǐ wèi yāo wàng.
易曰:"古之葬者,厚衣之以薪,不封不樹,喪期無數。後代聖人易之以棺槨,蓋取諸大過。"禮云:"葬者,藏也,欲使人不見之。"然孝經云:"卜其宅兆而安厝之。"以其復土事畢,長為感慕之所;窀穸禮終,永作魂神之宅。朝市遷變,豈得先測於將來;泉石交侵,不可先知於地下。是以謀及龜筮,庶無後艱,斯乃備於慎終之禮,曾無吉凶之義。暨於近代以來,加之陰陽葬法,或選年月便利,或量墓田遠近,一事失所,禍及生人,巫者利其貨賄,莫不擅加利害。遂令葬書一術,乃有百二十家,各說吉凶,拘而多忌。且天覆地載,乾坤之理備焉;一剛一柔,消息之義詳矣。或成於晝夜之道,感於男女之化,三光運於上,四氣通於下,斯乃陰陽之大經,不可失之於斯須也。至於喪葬之吉凶,乃附此為妖妄。
chuán yún:" wáng zhě qī rì ér bìn, qī yuè ér zàng zhū hóu wǔ rì ér bìn, wǔ yuè ér zàng dài fū jīng shí ér zàng shì zé yú yuè ér yǐ." cǐ zé guì jiàn bù tóng, lǐ yì yì shù. yù shǐ tóng méng tóng guǐ, fù diào yǒu qī, liàng shì zhì yí, suì wèi cháng shì. fǎ jì yí dìng, bù dé wéi zhī. gù xiān qī ér zàng, wèi zhī bù huái hòu qī ér bù zàng, jī zhī dài lǐ. cǐ zé zàng yǒu dìng qī, bù zé nián yuè, yī yě.
傳云:"王者七日而殯,七月而葬;諸侯五日而殯,五月而葬;大夫經時而葬;士則逾月而已。"此則貴賤不同,禮亦異數。欲使同盟同軌,赴吊有期,量事制宜,遂為常式。法既一定,不得違之。故先期而葬,謂之不懷;後期而不葬,譏之殆禮。此則葬有定期,不擇年月,一也。
chūn qiū yòu yún: dīng sì, zàng dìng gōng, yǔ, bù kè zàng, zhì yú wù wǔ xiāng shì. lǐ jīng shàn zhī. xiāng, chéng yě. yǔ ér chéng shì, ruò jí jí yú yù zàng. lǐ jì yún" bo zàng xiān yuǎn rì", shàn xuǎn yuè zhōng zhī rì, suǒ yǐ bì bù huái yě. jīn jiǎn zàng shū, yǐ jǐ hài zhī rì yòng zàng zuì xiōng. jǐn àn chūn qiū zhī jì, cǐ rì zàng zhě fán yǒu èr shí yú jiàn. cǐ zé zàng bù zé rì, èr yě.
春秋又云:丁巳,葬定公,雨,不克葬,至於戊午襄事。禮經善之。(襄,成也。雨而成事,若汲汲於欲葬。)禮記雲"卜葬先遠日",善選月終之日,所以避不懷也。今檢葬書,以己亥之日用葬最凶。謹按春秋之際,此日葬者凡有二十餘件。此則葬不擇日,二也。
lǐ jì yòu yuē:" zhōu shàng chì, dà shì yòng píng dàn. yīn shàng bái, dà shì yòng rì zhōng. xià shàng hēi, dà shì yòng hūn shí." zhèng xuán zhù yún:" dà shì zhě hé? wèi sàng zàng yě." cǐ zé zhí qǔ dāng dài suǒ shàng, bù zé shí zhī zǎo wǎn. chūn qiū yòu yún, zhèng qīng zi chǎn jí zi tài shū zàng zhèng jiǎn gōng, yú shí sī mù dài fū shì dāng zàng lù. ruò huài qí shì, jí píng míng ér péng bù huài qí shì, jí rì zhōng ér péng. zi chǎn bù yù huài shì, yù dài rì zhōng. zi tài shū yún:" ruò zhì rì zhōng ér péng, kǒng jiǔ láo zhū hóu dài fū lái huì zàng zhě." rán zi chǎn jì yún bó wù jūn zǐ, tài shū nǎi wèi zhū hóu zhī xuǎn, guó zhī dà shì, wú guò sàng zàng, bì ruò yì yǒu jí xiōng, sī děng qǐ dé bù yòng. jīn nǎi bù wèn shí zhī dé shī, wéi lùn rén shì kě fǒu. zēng zǐ wèn yún" zàng féng rì shí, shě yú lù zuǒ, dài míng ér xíng", suǒ yǐ bèi fēi cháng yě. ruò yī zàng shū, duō yòng gān gěn èr shí, bìng jìn bàn yè, cǐ jí fǎn yǔ lǐ wéi. jīn jiǎn lǐ chuán, zàng bù zé shí, sān yě.
禮記又曰:"周尚赤,大事用平旦。殷尚白,大事用日中。夏尚黑,大事用昏時。"鄭玄注云:"大事者何?謂喪葬也。"此則直取當代所尚,不擇時之早晚。春秋又雲,鄭卿子產及子太叔葬鄭簡公,於時司墓大夫室當葬路。若壞其室,即平明而堋;不壞其室,即日中而堋。子產不欲壞室,欲待日中。子太叔云:"若至日中而堋,恐久勞諸侯大夫來會葬者。"然子產既雲博物君子,太叔乃為諸侯之選,國之大事,無過喪葬,必若義有吉凶,斯等豈得不用。今乃不問時之得失,唯論人事可否。曾子問雲"葬逢日蝕,舍於路左,待明而行",所以備非常也。若依葬書,多用乾艮二時,並近半夜,此即反與禮違。今檢禮傳,葬不擇時,三也。
zàng shū yún: fù guì guān lù, jiē yóu ān zàng suǒ zhì shòu mìng yán cù, yì yóu fén lǒng suǒ zhāo. rán jīn àn xiào jīng yún:" lì shēn háng dào, yáng míng yú hòu dài, yǐ xiǎn fù mǔ." yì yuē:" shèng rén zhī dà bǎo yuē wèi, hé yǐ shǒu wèi? yuē rén." shì yǐ rì shèn yī rì, zé zé jí yú wú jiāng, gǒu dé bù dǎi, ér rén wú yuán, yǐ cǐ zé fēi yóu ān zàng jí xiōng ér lùn fú zuò yán cù. zāng sūn yǒu hòu yú lǔ, bù guān zàng dé jí rì ruò áo jué sì yú jīng, bù yóu qiān cuò shī suǒ. cǐ zé ān zàng jí xiōng bù kě xìn yòng, qí yì sì yě.
葬書云:富貴官祿,皆由安葬所致;壽命延促,亦由墳壟所招。然今按孝經云:"立身行道,揚名於後代,以顯父母。"易曰:"聖人之大寶曰位,何以守位?曰仁。"是以日慎一日,則澤及於無疆,苟德不逮,而人無援,以此則非由安葬吉凶而論福祚延促。臧孫有後於魯,不關葬得吉日;若敖絕祀於荊,不由遷厝失所。此則安葬吉凶不可信用,其義四也。
jīn zhī sàng zàng jí xiōng, jiē yī wǔ xìng biàn lì. gǔ zhī zàng zhě, bìng zài guó dōu zhī běi, zhào yù jì yǒu cháng suǒ, hé qǔ xìng mù zhī yì? zhào shì zhī zàng, bìng zài jiǔ yuán hàn zhī shān líng, sàn zài zhū chù. shàng lì xià lì, miè ěr bù lùn dà mù xiǎo mù, qí yì ān zài? jí qí zi sūn fù guì bù jué, huò yǔ sān dài tóng fēng, huò fēn liù guó ér wáng. cǐ zé wǔ xìng zhī yì, dà wú jī gǔ, jí xiōng zhī lǐ, hé cóng ér shēng? qí yì wǔ yě.
今之喪葬吉凶,皆依五姓便利。古之葬者,並在國都之北,兆域既有常所,何取姓墓之義?趙氏之葬,並在九原;漢之山陵,散在諸處。上利下利,蔑爾不論;大墓小墓,其義安在?及其子孫富貴不絕,或與三代同風,或分六國而王。此則五姓之義,大無稽古,吉凶之理,何從而生?其義五也。
qiě rén chén míng wèi, jìn tuì hé cháng, yì yǒu chū jiàn ér hòu guì, yì yǒu shǐ tài ér zhōng fǒu. shì yǐ zi wén sān yǐ lìng yǐn, zhǎn qín sān chù shì shī. bǔ shì yí dìng, gèng bù huí gǎi, zhǒng mù jì chéng, céng bù gé yì, hé yīn míng wèi wú shí zàn ān. gù zhī guān jué hóng zhī zài rén, bù yóu ān zàng suǒ zhì, qí yì liù yě.
且人臣名位,進退何常,亦有初賤而後貴,亦有始泰而終否。是以子文三已令尹,展禽三黜士師。卜筮一定,更不回改,冢墓既成,曾不革易,何因名位無時蹔安。故知官爵弘之在人,不由安葬所致,其義六也。
yě sú wú shí, jiē xìn zàng shū, wū zhě kuáng qí jí xiōng, yú rén yīn ér jiǎo xìng. suì shǐ pǐ yǒng zhī jì, zé zàng dì ér xī guān pǐn tú dú zhī qiū, xuǎn zàng shí yǐ kuī cái lù. huò yún chén rì bù yí kū qì, suì guǎn ěr ér shòu diào wèn huò yún tóng shǔ jì yú lín kuàng, nǎi jí fú bù sòng qí qīn. shèng rén shè jiào, qǐ qí rán yě? zàng shū bài sú, yī zhì yú sī, qí yì qī yě. àn: sī lùn shén jīng dāng, yǐ zhī wèi quàn jiè, gù fù yú sī.
野俗無識,皆信葬書,巫者誑其吉凶,愚人因而僥倖。遂使擗踴之際,擇葬地而希官品;荼毒之秋,選葬時以窺財祿。或雲辰日不宜哭泣,遂莞爾而受弔問;或雲同屬忌於臨壙,乃吉服不送其親。聖人設教,豈其然也?葬書敗俗,一至於斯,其義七也。(按:斯論甚精當,以之為勸戒,故附於斯。)
lǐ fèi zhōu
禮廢(周)
zhōu zhì, zēng zǐ wèn yuē:" zhū hóu lǚ jiàn tiān zǐ, rù mén bù dé zhōng lǐ, fèi zhě jǐ?" lǚ, zhòng. kǒng zǐ yuē:" sì. tài miào huǒ, rì shí, hòu zhī sàng, yǔ zhān fú shī róng, zé fèi. tài miào, shǐ zǔ miào yě. zōng miào jiē rán, zhǔ yú shǐ zǔ miào yě. zhū hóu xiāng jiàn, yī ràng rù mén, bù dé zhōng lǐ, fèi zhě liù. tiān zǐ bēng, tài miào huǒ, rì shí, hòu fū rén zhī sàng, yǔ zhān fú shī róng, zé fèi. fū rén, jūn zhī fū rén. tiān zǐ cháng dì jiāo shè wǔ sì zhī jì, fǔ guǐ jì chén, tiān zǐ bēng, hòu zhī sàng, zé fèi. jì chén, wèi sù xìng chén zhuàn shēng qì shí yě. tiān zǐ qī sì, yán wǔ zhě, guān zhōng yán zhī. kǒng yǐng dá yuē:" guān, tōng yě. àn zhōu fǎ, tiān zǐ qī sì, zhū hóu wǔ, dài fū sān. jīn jǔ zhōng wǔ, zé jiān shàng xià." dāng jì ér rì shí tài miào huǒ, jiē jì ér yǐ yǐ. rú shēng zhì wèi shā, zé fèi. jiē jì ér yǐ, bù yíng shī yě. zhū hóu zhī jì shè jì, zǔ dòu jì chén, wén tiān zǐ bēng hòu zhī sàng jūn hōng fū rén zhī sàng, zé fèi. dài fū zhī jì, dǐng zǔ jì chén, biān dòu jì shè, tiān zǐ bēng hòu zhī sàng jūn hōng fū rén zhī sàng jūn zhī tài miào huǒ rì shí sān nián zhī sàng qí cuī dà gōng, jiē fèi. wài sàng zì qí cuī yǐ xià, xíng yě. qí cuī yì mén zé jì. qí qí cuī zhī jì yě, shī rù, sān fàn bù yòu, yìn bù cù ér yǐ yǐ. dà gōng, cù ér yǐ yǐ. xiǎo gōng sī, shì zhōng zhī shì ér yǐ yǐ. shì zhōng zhī shì, wèi bīn zhǎng xiàn. shì zhī suǒ yǐ yì zhě, sī bù jì. rán zé shì bù dé chéng lǐ zhě shí yī. suǒ jì, yú sǐ zhě wú fú, zé jì." wèi ruò jiù jiù zhī zǐ cóng mǔ kūn dì.
周制,曾子問曰:"諸侯旅見天子,入門不得終禮,廢者幾?"(旅,眾。)孔子曰:"四。太廟火,日食,後之喪,雨霑服失容,則廢。(太廟,始祖廟也。宗廟皆然,主於始祖廟也。)諸侯相見,揖讓入門,不得終禮,廢者六。天子崩,太廟火,日食,後夫人之喪,雨霑服失容,則廢。(夫人,君之夫人。)天子嘗禘郊社五祀之祭,簠簋既陳,天子崩,後之喪,則廢。(既陳,謂夙興陳饌牲器時也。天子七祀,言五者,關中言之。孔穎達曰:"關,通也。按周法,天子七祀,諸侯五,大夫三。今舉中五,則兼上下。")當祭而日食、太廟火,接祭而已矣。如牲至未殺,則廢。(接祭而已,不迎屍也。)諸侯之祭社稷,俎豆既陳,聞天子崩、後之喪、君薨、夫人之喪,則廢。大夫之祭,鼎俎既陳,籩豆既設,天子崩、後之喪、君薨、夫人之喪、君之太廟火、日食、三年之喪、齊縗、大功,皆廢。外喪自齊縗以下,行也。(齊縗異門則祭。)其齊縗之祭也,屍入,三飯不侑,酳不酢而已矣。大功,酢而已矣。小功、緦,室中之事而已矣。(室中之事,謂賓長獻。)士之所以異者,緦不祭。(然則士不得成禮者十一。)所祭,於死者無服,則祭。"(謂若舅、舅之子、從母昆弟。)
zēng zǐ wèn yuē:" jiāng guàn zi, guān zhě zhì, yī ràng ér rù, wén qí cuī dà gōng zhī sàng, rú zhī hé?" guān zhě, bīn jí zàn zhě. kǒng zǐ yuē:" nèi sàng zé fèi, wài sàng zé guān ér bù lǐ, chè zhuàn ér sào, jí wèi ér kū rú guān zhě wèi zhì, zé fèi. nèi sàng, tóng mén yě. bù lǐ, bù lǐ zi yě. qí fèi zhě, sàng chéng fú, yīn sàng ér guān. rú jiāng guàn zi ér wèi jí qī rì, ér yǒu qí cuī dà gōng xiǎo gōng zhī sàng, zé yīn sàng fú ér guān." fèi jí lǐ ér yīn sàng guān. jù chéng rén zhī fú yě. jí, zhì yě." chú sàng bù gǎi guān hū"? kǒng zǐ yuē:" tiān zǐ cì zhū hóu dài fū miǎn biàn, fú yú tài miào, guī shè diàn, fú cì fú, yú sī hū yǒu guān jiào, wú guān lǐ. jiǔ wèi jiào. guān lǐ, lǐ zhòng ér jiào qīng. cǐ fú cì fú, zhuó yòng jiǔ, zūn cì yě. bù lǐ, míng bù wèi gǎi guān. gǎi guān dāng lǐ zhī. fù mò ér guān, zé yǐ guān, sào dì ér jì yú mí. yǐ jì ér jiàn bó fù shū fù, ér hòu xiǎng guān zhě." xiǎng wèi lǐ zhī.
曾子問曰:"將冠子,冠者至,揖讓而入,聞齊縗、大功之喪,如之何?"(冠者,賓及贊者。)孔子曰:"內喪則廢,外喪則冠而不醴,徹饌而埽,即位而哭;如冠者未至,則廢。(內喪,同門也。不醴,不醴子也。其廢者,喪成服,因喪而冠。)如將冠子而未及期日,而有齊縗、大功、小功之喪,則因喪服而冠。"(廢吉禮而因喪冠。俱成人之服也。及,至也。)"除喪不改冠乎"?孔子曰:"天子賜諸侯大夫冕弁,服於太廟,歸設奠,服賜服,於斯乎有冠醮,無冠醴。(酒為醮。冠禮,醴重而醮輕。此服賜服,酌用酒,尊賜也。不醴,明不為改冠。改冠當醴之。)父歿而冠,則已冠,埽地而祭於禰。已祭而見伯父、叔父,而後饗冠者。"(饗謂禮之。)