strong lǐ liù shí wǔ yán gé liù shí wǔ xiōng lǐ èr shí qī strong
礼六十五 沿革六十五 凶礼二十七
sāng lǐ zá zhì
丧礼杂制
zhōu zhì, fú shù yǒu liù: yī yuē qīn qīn, èr yuē zūn zūn, sān yuē míng, sì yuē chū rù, wǔ yuē cháng yòu, liù yuē cóng fú. shù, dào yě. qīn qīn, fù mǔ wéi shǒu. zūn zūn, jūn wéi shǒu. míng, shì mǔ shū mǔ zhī shǔ yě. chū rù, nǚ zǐ zi jià zhě jí zài shì zhě yě. cháng yòu, chéng rén jí shāng zhě yě. cóng fú, ruò fú wèi qī zhī fù mǔ qī wèi fū zhī dǎng fú. cóng fú yǒu liù: yǒu shǔ cóng, zi wèi mǔ zhī dǎng fú. yǒu tú cóng, chén wèi jūn zhī dǎng fú. yǒu cóng yǒu fú ér wú fú, gōng zǐ wèi qī zhī fù mǔ. yǒu cóng wú fú ér yǒu fú, gōng zǐ zhī qī wèi gōng zǐ zhī wài xiōng dì. yǒu cóng zhòng ér qīng, fū wèi qī zhī fù mǔ. yǒu cóng qīng ér zhòng. gōng zǐ zhī qī wèi qí huáng gū. tú cóng zhě, suǒ cóng wáng zé yǐ wèi ruò wéi jūn mǔ zhī fù mǔ kūn dì cóng mǔ. shǔ cóng zhě, suǒ cóng suī méi yě fú. wèi ruò zì wèi jǐ zhī mǔ dǎng.
周制,服术有六:一曰亲亲,二曰尊尊,三曰名,四曰出入,五曰长幼,六曰从服。(术,道也。亲亲,父母为首。尊尊,君为首。名,世母叔母之属也。出入,女子子嫁者及在室者也。长幼,成人及殇者也。从服,若夫为妻之父母、妻为夫之党服。)从服有六:有属从,(子为母之党服。)有徒从,(臣为君之党服。)有从有服而无服,(公子为妻之父母。)有从无服而有服,(公子之妻为公子之外兄弟。)有从重而轻,(夫为妻之父母。)有从轻而重。(公子之妻为其皇姑。)徒从者,所从亡则已;(谓若为君母之父母、昆弟、从母。)属从者,所从虽没也服。(谓若自为己之母党。)
zì rén lǜ qīn, děng ér shàng zhī zhì yú zǔ, míng yuē qīng zì yì lǜ zǔ, shùn ér xià zhī zhì yú mí, míng yuē zhòng. yī qīng yī zhòng, qí yì rán yě. zì yóu yòng yě. lǜ, xún yě. yòng ēn zé fù mǔ zhòng ér zǔ qīng, yòng yì zé zǔ zhòng ér fù mǔ qīng. ēn zhòng zhě wèi zhī sān nián, yì zhòng zhě wèi zhī qí cuī.
自仁率亲,等而上之至於祖,名曰轻;自义率祖,顺而下之至於祢,名曰重。一轻一重,其义然也。(自犹用也。率,循也。用恩则父母重而祖轻,用义则祖重而父母轻。恩重者为之三年,义重者为之齐縗。)
sàng guān tiáo shǔ yǐ bié jí xiōng. sān nián zhī liàn guān yì tiáo shǔ, jiē yòu fèng. bié jí xiōng zhě, jí guān bù tiáo shǔ yě. tiáo shǔ zhě, tōng qū yī tiáo shéng ruò bù wèi wǔ, chuí xià wèi yīng, shǔ zhī guān, xiàng tài gǔ, sāng shì lüè yě. jí guān zé yīng wǔ yì cái yān. yòu fèng zhě, yòu pì ér fèng zhī. xiǎo gōng yǐ xià zuǒ fèng. zuǒ pì xiàng jí, qīng yě. sī guān zǎo yīng. yǒu shì qí bù yǐ wéi yīng. dà gōng yǐ shàng sàn dài. dà gōng yǐ shàng cuī zhòng, chū ér sàn zhī. xiǎo gōng sī qīng, chū ér jiǎo zhī.
丧冠条属以别吉凶。三年之练冠亦条属,皆右缝。(别吉凶者,吉冠不条属也。条属者,通屈一条绳若布为武,垂下为缨,属之冠,象太古,丧事略也。吉冠则缨武异材焉。右缝者,右辟而缝之。)小功以下左缝。(左辟象吉,轻也。)緦冠澡缨。(有事其布以为缨。)大功以上散带。(大功以上縗重,初而散之。小功緦轻,初而绞之。)
nǚ zǐ shì rén zhě wèi qí fù mǔ fù wèi jiù gū, è jī yǒu shǒu yǐ zhuā. zú kū, zi zhé jī shǒu, bù zǒng. yán yǐ zhuā, zé zhuā yǒu zhe jī zhě míng yǐ. jī yǒu shǒu zhě, è jī zhī yǒu shǒu yě. è jī zhě, zhì jī yě. zhé jī shǒu zhě, zhé jí jī zhī shǒu yě. jí jī zhě, xiàng jī yě. hé yǐ yán zi zhé jī shǒu ér bù yán fù? zhōng zhī yě. zhì jī, yǐ zhì mù wèi jī. huò yuē zhēn jī. yǒu shǒu zhě, ruò jīn shí kè lòu tī tóu yǐ. zú kū ér sàng zhī dà shì bì, nǚ zǐ zi kě yǐ guī yú fū jiā, ér zhe jí jī. jí jī zūn, biàn qí zūn zhě, fù rén zhī yì yě. zhé qí shǒu zhě, wèi qí dà shì. jù zài fū jiā, yí yán fù. zhōng zhī yě zhě, zhōng zi zhī ēn yú fù mǔ yě. tī yīn tā de fǎn. qiè wèi nǚ jūn jūn zhī zhǎng zǐ è jī yǒu shǒu, bù zǒng.
女子適人者为其父母、妇为舅姑,恶笄有首以髽。卒哭,子折笄首,布总。(言以髽,则髽有著笄者明矣。)笄有首者,恶笄之有首也。恶笄者,栉笄也。折笄首者,折吉笄之首也。吉笄者,象笄也。何以言子折笄首而不言妇?终之也。(栉笄,以栉木为笄。或曰榛笄。有首者,若今时刻镂擿头矣。卒哭而丧之大事毕,女子子可以归於夫家,而著吉笄。吉笄尊,变其尊者,妇人之义也。折其首者,为其大饰。据在夫家,宜言妇。终之也者,终子之恩於父母也。擿音他的反。)妾为女君、君之长子恶笄有首,布总。
zhǔ qiè zhī sàng, zé zì fù zhì yú liàn xiáng, jiē shǐ qí zi zhǔ zhī. qí bìn jì bù yú zhèng shì. fù zì wèi zhī zhě, yǐ qí jì yú zǔ miào.
主妾之丧,则自祔至於练祥,皆使其子主之。其殡祭不於正室。(祔自为之者,以其祭於祖庙。)
guó jìn kū zé zhǐ, zhāo xī zhī diàn jí wèi zì yīn yě. jìn kū wèi dà jì sì shí yě. suī bù kū, yóu zhāo xī diàn. zì yīn, zì yòng gù shì.
国禁哭则止,朝夕之奠即位自因也。(禁哭谓大祭祀时也。虽不哭,犹朝夕奠。自因,自用故事。)
shì mù bù dēng lǒng, bù gē. wèi bù jìng yě. lǒng, zhǒng yě. mù, yíng yù yě. bù gē, fēi lè suǒ. zhù zàng bì zhí fú. fú, yǐn chē suǒ. lín sàng bù xiào, yí yǒu āi róng. jiàn jiù bù gē. rù lín bù xiáng. lín yǒu sàng, chōng bù xiāng. xiāng, sòng chǔ shēng. lǐ yǒu bìn, bù xiàng gē. kū rì bù gē. āi wèi wàng. sòng sàng bù yóu jìng, sòng zàng bù bì tú lǎo. suǒ āi zài cǐ.
適墓不登垄,不歌。(为不敬也。垄,冢也。墓,茔域也。不歌,非乐所。)助葬必执紼。(紼,引车索。)临丧不笑,(宜有哀容。)见柩不歌。入临不翔。邻有丧,舂不相。(相,送杵声。)里有殡,不巷歌。哭日不歌。(哀未忘。)送丧不由径,送葬不避涂潦。(所哀在此。)
jū sāng wèi zàng, dú sāng lǐ jì zàng, dú jì lǐ sàng zhǐ fù cháng, wèi yǐ chú sàng. dú yuè zhāng.
居丧未葬,读丧礼;既葬,读祭礼;丧止复常,(谓已除丧。)读乐章。
jūn zǐ yǐ gū bù gēng míng, zhòng běn yě. yǐ gū bào guì bù wéi fù zuò shì. zi shì fù wú guì jiàn.
君子已孤不更名,(重本也。)已孤暴贵不为父作谥。(子事父无贵贱。)
jū sāng bù yán lè, jì shì bù yán xiōng. fēi qí shí yě.
居丧不言乐,祭事不言凶。(非其时也。)
sàng shí suī è, bì chōng jī. jī ér fèi shì, fēi lǐ yě. bǎo ér wàng āi, yì fēi lǐ yě. shì bù míng, tīng bù cōng, xíng bù zhèng, bù zhī āi, jūn zǐ bìng zhī. gù yǒu jí, yǐn jiǔ shí ròu. wǔ shí bù zhì huǐ, liù shí bù huǐ, qī shí yǐn jiǔ shí ròu, jiē wèi yí sǐ. bìng yóu yōu yě. yí yóu kǒng yě.
丧食虽恶,必充饥。饥而废事,非礼也。饱而忘哀,亦非礼也。视不明,听不聪,行不正,不知哀,君子病之。故有疾,饮酒食肉。五十不致毁,六十不毁,七十饮酒食肉,皆为疑死。(病犹忧也。疑犹恐也。)
yǒu fú, rén zhào zhī shí, bù wǎng. dà gōng yǐ xià, jì zàng shì rén, rén shí zhī, qí dǎng yě shí zhī, fēi qí dǎng yě fú shí. dǎng yóu qīn.
有服,人召之食,不往。大功以下,既葬適人,人食之,其党也食之,非其党也弗食。(党犹亲。)
gōng cuī shí cài guǒ, yǐn shuǐ jiāng. wú yán lào bù néng shí, shí yán lào kě yě. gōng cuī, qí zhǎn zhī mò.
功縗食菜果,饮水浆。无盐酪不能食,食盐酪可也。(功縗,齐斩之末。)
kǒng zǐ yuē:" shēn yǒu yáng zé yù, shǒu yǒu chuàng zé mù, bìng zé yǐn jiǔ shí ròu. huǐ jí wèi bìng, jūn zǐ fú wèi yě. huǐ ér sǐ, jūn zǐ wèi zhī wú zi." huǐ ér sǐ, shì bù zhòng qīn yě.
孔子曰:"身有疡则浴,首有创则沐,病则饮酒食肉。毁瘠为病,君子弗为也。毁而死,君子谓之无子。"(毁而死,是不重亲也。)
kǒng zǐ yuē: xiǎo gōng yǐ shàng, fēi yú fù liàn xiáng wú mù yù. yán bù yǒu shì shì, zé bù mù yù yě. qí cuī zhī sàng jì zàng, rén qǐng jiàn zhī zé jiàn, bù qǐng jiàn rén, xiǎo gōng qǐng jiàn rén kě yě. dà gōng bù yǐ zhí zhì. wéi fù mǔ zhī sàng, bù bì tì qì ér jiàn rén. yán zhòng sàng bù xíng qiú jiàn, rén lái qiú jiàn jǐ, kě jiàn yě. bù bì tì qì, yán zhì āi wú shì. sān nián zhī sàng, xiáng ér cóng zhèng. zhōu zhī sàng, zú kū ér cóng zhèng. jiǔ yuè zhī sàng, jì zàng ér cóng zhèng. xiǎo gōng sī má zhī sàng, jì bìn ér cóng zhèng. yǐ wáng zhì yán zhī, cǐ wèi shù rén yě. cóng zhèng, cóng wéi zhèng zhě jiào lìng, wèi yáo yì yě.
孔子曰:小功以上,非虞祔练祥无沐浴。(言不有饰事,则不沐浴也。)齐縗之丧既葬,人请见之则见,不请见人,小功请见人可也。大功不以执贽。唯父母之丧,不避涕泣而见人。(言重丧不行求见,人来求见己,可见也。不避涕泣,言至哀无饰。)三年之丧,祥而从政。周之丧,卒哭而从政。九月之丧,既葬而从政。小功緦麻之丧,既殡而从政。(以王制言之,此谓庶人也。从政,从为政者教令,谓徭役也。)
céng shēn wèn yú zēng zǐ yuē:" kū fù mǔ yǒu cháng shēng hū?" yuē:" zhōng lù yīng ér shī qí mǔ yān, hé cháng shēng zhī yǒu!" suǒ wèi kū bù yǐ yě.
曾申问於曾子曰:"哭父母有常声乎?"曰:"中路婴儿失其母焉,何常声之有!"(所谓哭不偯也。)
kǒng zǐ yuē:" bài ér hòu jī sǎng, tuí hū qí shùn yě. cǐ yīn zhī sàng bài yě. shùn zhě, xiān bài bīn, shùn yú shì. jī sǎng ér hòu bài, qí hū qí zhì yě. cǐ zhōu zhī sàng bài yě. zhì zhě, xiān chù dì wú róng, āi zhī zhì yě. qí yīn kěn. sān nián zhī sàng, wú cóng qí zhì zhě." zhòng zhě shàng āi qī yě. zì zhōu yǐ xià, rú yīn kě yě.
孔子曰:"拜而后稽颡,颓乎其顺也。(此殷之丧拜也。顺者,先拜宾,顺於事。)稽颡而后拜,颀乎其至也。(此周之丧拜也。至者,先触地无容,哀之至也。颀音恳。)三年之丧,吾从其至者。"(重者尚哀戚也。自周以下,如殷可也。)
dà gōng fèi yè, huò yuē dà gōng sòng kě yě. xǔ qí kǒu xí gù yě.
大功废业,或曰大功诵可也。(许其口习故也。)
xiǎo gōng bù wéi wèi yě zhě, shì wěi xiàng zhī lǐ yě. jī zhī yě. wèi wèi yǐ qīn shū xù liè kū yě. wěi xiàng yóu jiē lǐ wěi qū suǒ wéi yě. zi sī zhī kū sǎo yě wèi wèi. shàn zhī yě. lǐ, sǎo shū wú fú.
小功不为位也者,是委巷之礼也。(讥之也。位谓以亲疏序列哭也。委巷犹街里委曲所为也。)子思之哭嫂也为位。(善之也。礼,嫂叔无服。)
zēng zǐ yuē:" jū sāng yǒu jí, shí ròu yǐn jiǔ, bì yǒu cǎo mù zhī zī yān." zēng yǐ xiāng wèi, wèi qí jí bù shì shí. yǐ wéi jiāng guì zhī wèi yě.
曾子曰:"居丧有疾,食肉饮酒,必有草木之滋焉。"(增以香味,为其疾不嗜食。)以为姜桂之谓也。
gāo zi gāo zhī zhí qīn zhī sàng yě, zi gāo, kǒng zǐ dì zǐ, míng chái. qì xuè sān nián, yán qì wú shēng, rú chū xuè yě. wèi cháng jiàn chǐ, yán xiào zhī wēi. jūn zǐ yǐ wéi nán.
高子皋之执亲之丧也,(子皋,孔子弟子,名柴。)泣血三年,(言泣无声,如出血也。)未尝见齿,(言笑之微。)君子以为难。
kǒng zǐ zài wèi, yǒu sòng zàng zhě, ér guān zhī yuē:" shàn zāi wèi sàng hū! zú yǐ wéi fǎ yǐ. xiǎo zi shí zhī." zǐ gòng yuē:" fū zǐ hé shàn ěr?" yuē:" qí wǎng yě rú mù, qí fǎn yě rú yí." mù wèi xiǎo ér suí fù mǔ tí hū yě. yí zhě āi qīn zhī zài bǐ, rú bù yù hái rán. shí yīn zhì. zǐ gòng yuē:" qǐ ruò sù fǎn ér yú hū?" kǒng zǐ yuē:" xiǎo zi shí zhī! wǒ wèi zhī néng xíng yě." āi qī běn yě, jì sì mò yě.
孔子在卫,有送葬者,而观之曰:"善哉为丧乎!足以为法矣。小子识之。"子贡曰:"夫子何善尔?"曰:"其往也如慕,其反也如疑。"(慕谓小儿随父母啼呼也。疑者哀亲之在彼,如不欲还然。识音志。)子贡曰:"岂若速反而虞乎?"孔子曰:"小子识之!我未之能行也。"(哀戚本也,祭祀末也。)
kǒng zǐ yǔ mén rén lì, gǒng ér shàng yòu, èr sān zi yì shàng yòu. fǎng kǒng zǐ yě. kǒng zǐ yuē:" èr sān zi zhī shì xué yě. wǒ yǒu zǐ zhī sàng gù yě. èr sān zi jiē shàng zuǒ." fù zhèng yě. sàng shàng yòu, yòu yīn yě. jí shàng zuǒ, zuǒ yáng yě.
孔子与门人立,拱而尚右,二三子亦尚右。(仿孔子也。)孔子曰:"二三子之嗜学也。我有姊之丧故也。二三子皆尚左。"(复正也。丧尚右,右阴也。吉尚左,左阳也。)
biàn rén yǒu qí mǔ sǐ ér rú zǐ qì zhě. yán shēng wú jié. kǒng zǐ yuē:" āi zé āi yǐ, cǐ chéng āi yě. ér nán wéi jì yě. shī jié zhī zhōng. fū lǐ, wèi kě chuán yě, wèi kě jì yě, gù kū yǒng yǒu jié."
弁人有其母死而孺子泣者。(言声无节。)孔子曰:"哀则哀矣,(此诚哀也。)而难为继也。(失节之中。)夫礼,为可传也,为可继也,故哭踊有节。"
zi sī zhī mǔ sǐ yú wèi. zi sī, kǒng zǐ sūn, bó yú zhī zǐ yě. bó yú zú, qí qī jià yú wèi. liǔ ruò yuē:" zi, shèng rén zhī hòu yě. sì fāng yú zi hū guān lǐ, zi hé shèn zhū?" liǔ ruò, wèi rén yě. jiàn zi sī yù wèi jià mǔ fú, kǒng qí shī lǐ, gù jiè zhī. zi sī yuē:" wú hé shèn zāi! wú wén zhī, yǒu qí lǐ, wú qí cái, jūn zǐ fú xíng yě. wèi shí kě xíng, ér cái bù zú yǐ bèi lǐ. yǒu qí lǐ, yǒu qí cái, wú qí shí, jūn zǐ fú xíng yě. wú hé shèn zāi!" wèi cái zú yǐ bèi lǐ, ér shí bù de xíng yě. sàng zhī lǐ, rú zi zèng suì zhī shǔ, bù yú zhǔ rén yě.
子思之母死於卫。(子思,孔子孙,伯鱼之子也。伯鱼卒,其妻嫁於卫。)柳若曰:"子,圣人之后也。四方於子乎观礼,子盍慎诸?"(柳若,卫人也。见子思欲为嫁母服,恐其失礼,故戒之。)子思曰:"吾何慎哉!吾闻之,有其礼,无其财,君子弗行也。(谓时可行,而财不足以备礼。)有其礼,有其财,无其时,君子弗行也。吾何慎哉!"(谓财足以备礼,而时不得行也。丧之礼,如子赠禭之属,不逾主人也。)
jì wǔ zi qǐn jí, jiǎo gù bù shuō qí cuī ér rù jiàn yuē:" sī dào yě jiāng wáng yǐ! shì wéi gōng mén shuō qí cuī." jì wǔ zi, lǔ dài fū jì sūn sù yě. shì wèi shàng qīng, qiáng qiě zhuān zhèng, guó rén shì zhī rú jūn. jiǎo gù néng shǒu lǐ, bù wèi zhī, jiǎo qí sú zhī shī lǐ yě. dào yóu lǐ yě. shuō yīn tǔ huó fǎn. jiǎo yīn jū zhǎo fǎn. lǔ zhī dá lǐ zhě yě.
季武子寝疾,蟜固不说齐縗而入见曰:"斯道也将亡矣!士唯公门说齐縗。"(季武子,鲁大夫季孙宿也。世为上卿,强且专政,国人事之如君。蟜固能守礼,不畏之,矫其俗之失礼也。道犹礼也。说音吐活反。蟜音居沼反。鲁之达礼者也。)
guó zhāo zi zhī mǔ sǐ, wèn yú zi zhāng yuē:" zàng jí mù, nán zǐ fù rén ān wèi?" guó zhāo zi, qí dài fū. zi zhāng yuē:" sī tú jìng zi zhī sàng, fū zǐ xiāng, nán zǐ xī xiāng, fù rén dōng xiāng." jiā xiàn dào wèi wèi yě. yuē:" yī? wú!" yī, fú wù zhī shēng. wú, jìn zhǐ cí yě. wú yīn wú. yuē:" wǒ sàng yě sī zhān, sī, jǐn yě. zhān dú yuē chān, shì yě. guó zhāo zi zì wèi qí zhī dà jiā, yǒu shì, rén jǐn shì zhī, yù rén guān zhī, fǎ qí suǒ wéi. sī yīn cì. ěr zhuān zhī, bīn wèi bīn yān, zhǔ wéi zhǔ yān." zhuān yóu sī yě. shí zi zhāng xiāng. fù rén cóng nán zǐ jiē xī xiāng. fēi yě.
国昭子之母死,问於子张曰:"葬及墓,男子妇人安位?"(国昭子,齐大夫。)子张曰:"司徒敬子之丧,夫子相,男子西乡,妇人东乡。"(夹羡道为位也。)曰:"噫?毋!"(噫,弗悟之声。毋,禁止辞也。毋音无。)曰:"我丧也斯沾,(斯,尽也。沾读曰觇,视也。国昭子自谓齐之大家,有事,人尽视之,欲人观之,法其所为。斯音赐。)尔专之,宾为宾焉,主为主焉。"(专犹司也。时子张相。)妇人从男子皆西乡。(非也。)
jì kāng zi zhī mǔ sǐ, chén xiè yī. xiè yī, fēi shàng fú. chén zhī jiāng yǐ liǎn. jìng jiāng yuē:" fù rén bù shì, bù gǎn jiàn jiù gū. jiāng yǒu sì fāng zhī bīn lái, xiè yī hé wéi chén yú sī!" mìng chè zhī. yán sì fāng zhī bīn yán yú jiù gū yě. jìng jiāng zhě, kāng zi cóng zǔ mǔ.
季康子之母死,陈亵衣。(亵衣,非上服。陈之将以敛。)敬姜曰:"妇人不饰,不敢见舅姑。将有四方之宾来,亵衣何为陈於斯!"命彻之。(言四方之宾严於舅姑也。敬姜者,康子从祖母。)
zǐ lù yuē:" shāng zāi pín yě! shēng wú yǐ wéi yǎng, sǐ wú yǐ wéi lǐ." kǒng zǐ yuē:" chuò shū yǐn shuǐ jǐn qí huān, sī zhī wèi xiào. liǎn shǒu zú xíng, hái zàng ér wú guǒ, chēng qí cái, sī zhī wèi lǐ." hái, jí yě. wèi bù jí qí rì yuè yě.
子路曰:"伤哉贫也!生无以为养,死无以为礼。"孔子曰:"啜菽饮水尽其欢,斯之谓孝。敛手足形,还葬而无椁,称其财,斯之谓礼。"(还,疾也。谓不及其日月也。)
zǐ lù qù lǔ, wèi yán huí yuē:" hé yǐ zèng wǒ?" zèng, sòng yě. yuē:" wú wén zhī yě, qù guó zé kū yú mù ér hòu xíng, fǎn qí guó bù kū, zhǎn mù ér rù." wú jūn shì, zhǔ yú xiào yě. zhǎn, xǐng shì yě. yòu wèi zǐ lù yuē:" hé yǐ chù wǒ?" chù yóu ān yě. zǐ lù yuē:" wú wén zhī yě, guò mù zé shì, guò sì zé xià." jū zhě zhǔ yú jìng yě.
子路去鲁,谓颜回曰:"何以赠我?"(赠,送也。)曰:"吾闻之也,去国则哭於墓而后行,反其国不哭,展墓而入。"(无君事,主於孝也。展,省视也。)又谓子路曰:"何以处我?"(处犹安也。)子路曰:"吾闻之也,过墓则式,过祀则下。"(居者主於敬也。)
yǒu fén xiān rén zhī shì, zé sān rì kū. wèi rén shāo qí zōng miào yě. kū zhě, āi jīng shén zhī yǒu kuī shāng. gù yuē xīn gōng huǒ, yì sān rì kū. huǒ, rén huǒ yě. xīn gōng huǒ, zài lǔ chéng sān nián.
有焚先人之室,则三日哭。(谓人烧其宗庙也。哭者,哀精神之有亏伤。)故曰新宫火,亦三日哭。(火,人火也。新宫火,在鲁成三年。)
zi sī yuē:" sàng sān rì ér bìn, fán fù yú shēn zhě, bì chéng bì xìn, wù zhī yǒu huǐ yān ěr yǐ. sān yuè ér zàng, fán fù yú guān zhě, bì chéng bì xìn, wù zhī yǒu huǐ yān ěr yǐ." yán qí rì yuè, yù qí jìn xīn xiū bèi zhī. fù yú shēn wèi yī qīn yě.
子思曰:"丧三日而殡,凡附於身者,必诚必信,勿之有悔焉耳矣。三月而葬,凡附於棺者,必诚必信,勿之有悔焉耳矣。"(言其日月,欲其尽心脩备之。附於身谓衣衾也。)
zēng zǐ wèn yuē:" jūn hōng, jì bìn, ér chén yǒu fù mǔ zhī sàng, zé rú zhī hé?" kǒng zǐ yuē:" guī jū yú jiā, yǒu yīn shì zé zhī jūn suǒ. zhāo xī fǒu." jū jiā zhě, yīn qí āi hòu, chóng yú fù mǔ yě. yīn shì, shuò wàng jiàn xīn zhī diàn yě. yuē:" jūn jì qǐ, ér chén yǒu fù mǔ zhī sàng, zé rú zhī hé?" kǒng zǐ yuē:" guī kū ér fǎn sòng jūn." yán fǎn sòng jūn, zé jì zàng ér guī yě. guī kū zhě, fú jūn fú ér guī, bù gǎn sī fú. yuē:" jūn wèi bìn, ér chén yǒu fù mǔ zhī sàng, zé rú zhī hé?" kǒng zǐ yuē:" guī bìn, fǎn yú jūn suǒ. yǒu yīn shì zé guī, zhāo xī fǒu. qí āi zá, zhǔ yú jūn. dài fū, shì lǎo xíng shì, shì zé zǐ sūn xíng shì. dài fū shì qí zài jūn suǒ zhī shí, zé shè qí shì yě. dài fū nèi zǐ, yǒu yīn shì yì zhī jūn suǒ, zhāo xī fǒu." wèi fū zhī jūn jì bìn, ér yǒu jiù gū zhī sàng zhě. nèi zǐ, dài fū dí qī yě. qī wèi fū zhī jūn, rú fù wèi jiù gū fú qí cuī.
曾子问曰:"君薨,既殡,而臣有父母之丧,则如之何?"孔子曰:"归居於家,有殷事则之君所。朝夕否。"(居家者,因其哀后,崇於父母也。殷事,朔望荐新之奠也。)曰:"君既启,而臣有父母之丧,则如之何?"孔子曰:"归哭而反送君。"(言反送君,则既葬而归也。归哭者,服君服而归,不敢私服。)曰:"君未殡,而臣有父母之丧,则如之何?"孔子曰:"归殡,反於君所。有殷事则归,朝夕否。(其哀杂,主於君。)大夫,室老行事,士则子孙行事。(大夫士其在君所之时,则摄其事也。)大夫内子,有殷事亦之君所,朝夕否。"(谓夫之君既殡,而有舅姑之丧者。内子,大夫嫡妻也。妻为夫之君,如妇为舅姑服齐縗。)
zēng zǐ wèn yuē:" dà gōng zhī sàng kě yǐ yǔ yú kuì diàn zhī shì hū?" kuì diàn zài bìn shí yě. kǒng zǐ yuē:" qǐ dà gōng ěr, zì zhǎn cuī yǐ xià jiē kě, lǐ yě." zēng zǐ yuē:" bù yǐ qīng fú ér zhòng xiāng wèi hū?" guài yǐ zhòng fú ér wéi rén zhí shì yě. kǒng zǐ yuē:" fēi cǐ zhī wèi yě. fēi wèi wéi rén, wèi yú qí suǒ wéi fú. tiān zǐ zhū hóu zhī sàng, zhǎn cuī zhě diàn. wèi jūn fú zhě jiē zhǎn cuī. wéi zhǔ rén bù diàn. dài fū, qí cuī zhě diàn. fú zhǎn cuī zhě bù diàn, bì zhèng jūn yě. qí cuī zhě, qí xiōng dì. shì zé péng yǒu diàn. bù zú zé qǔ yú dà gōng yǐ xià zhě, bù zú zé fǎn zhī." fú qí cuī zhě bù diàn, bì dài fū yě. yán bù zú zhě, wèi yīn diàn shí. zēng zǐ wèn yuē:" xiǎo gōng kě yǐ yǔ yú jì hū?" jì wèi yú zú kū shí. kǒng zǐ yuē:" hé bì xiǎo gōng ěr, zì zhǎn cuī yǐ xià yǔ jì, lǐ yě." zēng zǐ yuē:" bù yǐ qīng sàng ér zhòng jì hū?" guài shǐ zhòng zhě zhí shì. kǒng zǐ yuē:" tiān zǐ zhū hóu zhī sàng jì yě, bù zhǎn cuī zhě bù yǔ jì. dài fū, qí cuī zhě yǔ jì. shì jì bù zú, zé qǔ zhū xiōng dì dà gōng yǐ xià zhě." zēng zǐ wèn yuē:" xiāng shí yǒu sāng fú, kě yǐ yǔ yú jì hū?" wèn yǐ yǒu sāng fú, kě yǐ zhù suǒ shí zhě jì fǒu. kǒng zǐ yuē:" sī bù jì, yòu hé zhù yú rén." zēng zǐ wèn yuē:" fèi sāng fú, kě yǐ yǔ yú kuì diàn zhī shì hū?" wèi xīn chú sāng fú yě. kǒng zǐ yuē:" shuō cuī yǔ diàn, fēi lǐ yě. zhí shì yú rén zhī shén, wèi qí wàng āi jí yě. yǐ bīn xiàng kě yě."
曾子问曰:"大功之丧可以与於馈奠之事乎?"(馈奠在殡时也。)孔子曰:"岂大功耳,自斩縗以下皆可,礼也。"曾子曰:"不以轻服而重相为乎?"(怪以重服而为人执事也。)孔子曰:"非此之谓也。(非谓为人,谓於其所为服。)天子诸侯之丧,斩縗者奠。(为君服者皆斩縗。唯主人不奠。)大夫,齐縗者奠。(服斩縗者不奠,避正君也。齐縗者,其兄弟。)士则朋友奠。不足则取於大功以下者,不足则反之。"(服齐縗者不奠,避大夫也。言不足者,谓殷奠时。)曾子问曰:"小功可以与於祭乎?"(祭谓虞卒哭时。)孔子曰:"何必小功耳,自斩縗以下与祭,礼也。"曾子曰:"不以轻丧而重祭乎?"(怪使重者执事。)孔子曰:"天子诸侯之丧祭也,不斩縗者不与祭。大夫,齐縗者与祭。士祭不足,则取诸兄弟大功以下者。"曾子问曰:"相识有丧服,可以与於祭乎?"(问已有丧服,可以助所识者祭否。)孔子曰:"緦不祭,又何助於人。"曾子问曰:"废丧服,可以与於馈奠之事乎?"(谓新除丧服也。)孔子曰:"说縗与奠,非礼也。(执事於人之神,为其忘哀疾也。)以傧相可也。"
fù yǒu fú, gōng zhōng zǐ bù yǔ yú lè. mǔ yǒu fú, shēng wén yān, bù jǔ lè. qī yǒu fú, bù jǔ lè yú qí cè. gōng zhōng zǐ, yǔ fù tóng gōng zhě yě. lǐ, mìng shì yǐ shàng, fù zǐ yì gōng. bù yǔ zhě, wèi chū xíng jiàn zhī bù dé guān yě. dà gōng jiāng zhì, bì qín sè. xiǎo gōng zhì, bù jué lè.
父有服,宫中子不与於乐。母有服,声闻焉,不举乐。妻有服,不举乐於其侧。(宫中子,与父同宫者也。礼,命士以上,父子异宫。不与者,谓出行见之不得观也。)大功将至,避琴瑟。小功至,不绝乐。
gū zǐ mèi qí fū sǐ, ér fū dǎng wú xiōng dì, shǐ fū zhī zú rén zhǔ sàng. qī zhī dǎng suī qīn fú zhǔ. cǐ wèi gū zǐ mèi wú zi guǎ ér sǐ yě. fū dǎng wú xiōng dì, wú sī zhī qīn yě. qí zhǔ sàng bù shǐ qī zhī qīn ér shǐ zú rén, fù rén wài chéng, zhǔ bì yí dé fū lèi yě. fū ruò wú zú yǐ, zé qián hòu jiā dōng xī jiā wú yǒu zé lǐ yǐn zhǔ zhī. sàng wú wú zhǔ yě. lǐ yǐn, lǘ xū lǐ zǎi zhī shǔ yě. huò yuē zhǔ zhī, ér fù yú fū zhī dǎng. qī zhī dǎng zì zhǔ zhī, fēi yě. fū zhī dǎng, qí zǔ gū yě.
姑姊妹其夫死,而夫党无兄弟,使夫之族人主丧。妻之党虽亲弗主。(此谓姑姊妹无子寡而死也。夫党无兄弟,无緦之亲也。其主丧不使妻之亲而使族人,妇人外成,主必宜得夫类也。)夫若无族矣,则前后家、东西家;无有则里尹主之。(丧无无主也。里尹,闾胥里宰之属也。)或曰主之,而祔於夫之党。(妻之党自主之,非也。夫之党,其祖姑也。)
chū, zhēn guān zhōng, lǚ cái wèi tài cháng bó shì, yǔ zhū yīn yáng xué zhě shí yú rén, zhuàn yīn yáng shū fán wǔ shí sān juǎn, bìng jiù shū xíng zhě sān shí qī juǎn, zhào bān xià zhī. cái bìng qí yǒu chuān záo jū jì zhě, gù zhe lùn yuē:
初,贞观中,吕才为太常博士,与诸阴阳学者十馀人,撰阴阳书凡五十三卷,并旧书行者三十七卷,诏颁下之。才病其有穿凿拘忌者,故著论曰:
yì yuē:" shàng gǔ xué jū ér yě chù, hòu dài shèng rén yì zhī yǐ gōng shì, gài qǔ zhū dà zhuàng." dǎi yú yīn zhōu zhī jì, nǎi yǒu bǔ zhái zhī wén, gù shī chēng" xiāng qí yīn yáng", shū yún:" bo wéi luò shí", cǐ zé bǔ zhái jí xiōng, qí lái shàng yǐ. zhì yú jìn dài shī wū, gèng jiā wǔ xìng zhī shuō. yán wǔ xìng zhě, wèi gōng shāng jiǎo zhēng yǔ, tiān xià wàn xìng, xī zǒng pèi zhī, xíng shì jí xiōng, yī cǐ wèi fǎ. zhì rú zhāng wáng děng wéi shāng, wǔ yǔ děng wéi yǔ, yù shì tóng yùn xiāng qiú jí qí yǐ liǔ xìng wèi gōng, yǐ zhào xìng wèi jiǎo, yòu fēi sì shēng xiāng guǎn. qí xián yì yǒu tóng shì yī xìng, fēn shǔ gōng shāng fù yǒu fù xìng shù zì, zhēng yǔ bù bié. yàn yú jīng diǎn, běn wú sī shuō, zhū yīn yáng shū, yì wú cǐ yǔ, zhí shì yě sú kǒu chuán, jìng wú suǒ chū zhī chù. wéi àn kān yú jīng, yún huáng dì duì yú tiān lǎo, nǎi yǒu wǔ xìng zhī yán. qiě huáng dì zhī shí, bù guò jī jiāng shù xìng, jì yú hòu dài, cì zú zhě duō. zhì rú guǎn cài chéng huò lǔ wèi máo dān gào yōng cáo téng bì yuán fēng huán, bìng shì jī xìng zǐ sūn kǒng yīn sòng huá xiàng xiāo bó huáng fǔ, bìng shì zi xìng miáo yì. zì yú zhū guó, zhǔn lì jiē rán. yīn yì yīn guān, fēn zhī bù yè, wèi zhī cǐ děng zhū xìng, shì shuí pèi shǔ gōng shāng? yòu jiǎn chūn qiū, yǐ chén wèi jí qín bìng tóng shuǐ zú, qí zhèng jí sòng jiē wèi huǒ xìng, huò chéng suǒ chū zhī zǔ, huò xì suǒ shǔ zhī xīng, huò qǔ suǒ jū zhī dì, yì fēi gōng shāng jiǎo zhēng, gòng xiāng guǎn shè. cǐ zé shì bù jī gǔ, yì lǐ guāi pì zhě yě. yòu xù lù mìng yuē:
易曰:"上古穴居而野处,后代圣人易之以宫室,盖取诸大壮。"逮於殷周之际,乃有卜宅之文,故诗称"相其阴阳",书云:"卜惟洛食",此则卜宅吉凶,其来尚矣。至於近代师巫,更加五姓之说。言五姓者,谓宫商角徵羽,天下万姓,悉总配之,行事吉凶,依此为法。至如张、王等为商,武、庾等为羽,欲似同韵相求;及其以柳姓为宫,以赵姓为角,又非四声相管。其閒亦有同是一姓,分属宫商;复有複姓数字,徵羽不别。验於经典,本无斯说,诸阴阳书,亦无此语,直是野俗口传,竟无所出之处。唯按堪舆经,云黄帝对於天老,乃有五姓之言。且黄帝之时,不过姬、姜数姓,暨於后代,赐族者多。至如管、蔡、郕、霍、鲁、卫、毛、聃、郜、雍、曹、滕、毕、原、酆、郇,并是姬姓子孙;孔、殷、宋、华、向、萧、亳、皇甫,并是子姓苗裔。自馀诸国,准例皆然。因邑因官,分枝布叶,未知此等诸姓,是谁配属宫商?又检春秋,以陈、卫及秦并同水族,齐、郑及宋皆为火姓,或承所出之祖,或系所属之星,或取所居之地,亦非宫商角徵,共相管摄。此则事不稽古,义理乖僻者也。又叙禄命曰:
jǐn àn shǐ jì, sòng zhōng jiǎ yì jī sī mǎ jì zhǔ yún: fū bǔ shì gāo rén lù mìng, yǐ yuè rén xīn, jiǎo yán huò fú, yǐ jìn rén cái. yòu àn wáng chōng lùn héng yún:" jiàn gǔ tǐ ér zhī mìng lù, dǔ lù mìng ér zhī gǔ tǐ." cǐ zé lù mìng zhī shū, xíng zhī jiǔ yǐ. duō yán huò zhōng, rén nǎi xìn zhī. jīn gèng yán xún, běn fēi shí lù. dàn yǐ jī shàn yú qìng, bù jiǎ jiàn lù zhī jí jī è yú yāng, qǐ yóu jié shā zhī zāi. huáng tiān wú qīn, cháng yǔ shàn rén, fú zhī suǒ yīng, qí yóu yǐng xiǎng. gù yǒu xià duō zuì, tiān mìng jiǎo jué sòng jǐng xiū dé, yāo bèi yè yí. xué yě lù zài qí zhōng, qǐ dé shēng dāng jiàn mìng, wǔ wáng yōu qín sǔn shòu, bù guān yuè zhí kōng wáng. cháng píng kēng zú, wèi wén gòng fàn sān xíng nán yáng guì shì, hé bì jù dāng liù hé. lì yáng chéng hú, fēi dú hé kuí zhī shàng shǔ jùn yán liáo, qǐ yóu zāi è zhī xià. jīn shí yì yǒu tóng jiàn lù, ér guì jiàn xuán shū gòng mìng tāi ér yāo shòu gèng yì.
谨按史记,宋忠、贾谊讥司马季主云:夫卜筮高人禄命,以悦人心,矫言祸福,以尽人财。又按王充论衡云:"见骨体而知命禄,睹禄命而知骨体。"此则禄命之书,行之久矣。多言或中,人乃信之。今更研寻,本非实录。但以积善馀庆,不假建禄之吉;积恶馀殃,岂由劫杀之灾。皇天无亲,常与善人,福之所应,其犹影响。故有夏多罪,天命剿绝;宋景修德,妖孛夜移。学也禄在其中,岂得生当建命,武王忧勤损寿,不关月值空亡。长平坑卒,未闻共犯三刑;南阳贵士,何必俱当六合。历阳成湖,非独河魁之上;蜀郡炎燎,岂由灾厄之下。今时亦有同建禄,而贵贱悬殊;共命胎而夭寿更异。
àn chūn qiū, lǔ huán gōng liù nián jiǔ yuè, lǔ zhuāng gōng shēng. jīn àn zhǎng lì, zhuāng gōng shēng dāng yǐ hài zhī suì, jiàn shēn zhī yuè. yǐ cǐ tuī zhī, zhuāng gōng nǎi dāng lù zhī kōng wáng. yī lù mìng shū, fǎ hé pín jiàn, yòu fàn jù jiǎo liù hài, bèi yì mǎ, shēng shēn kè yì mǎ sān xíng, dāng cǐ shēng zhě, bìng wú guān jué. huǒ mìng qī yuè, shēng dāng bìng xiāng, wéi rén wāng ruò, shēn hé cuó lòu. jīn àn qí shī jī zhuāng gōng" yī jiē chāng xī, qí ruò zhǎng xī. měi mù yáng xī, qiǎo qū qiāng xī". wéi yǒu xiàng mìng yī tiáo, fǎ dāng cháng shòu. yī jiǎn chūn qiū, zhuāng gōng hōng shí jì nián sì shí wǔ yǐ. cǐ zé lù mìng bù yàn yī yě.
按春秋,鲁桓公六年九月,鲁庄公生。今按长历,庄公生当乙亥之岁,建申之月。以此推之,庄公乃当禄之空亡。依禄命书,法合贫贱,又犯句绞六害,背驿马,生身克驿马三刑,当此生者,并无官爵。火命七月,生当病乡,为人尫弱,身合矬陋。今按齐诗讥庄公"猗嗟昌兮,颀若长兮。美目扬兮,巧趋跄兮"。唯有向命一条,法当长寿。依检春秋,庄公薨时计年四十五矣。此则禄命不验一也。
yòu àn shǐ jì, qín zhuāng xiāng wáng sì shí bā nián, shǐ huáng dì shēng. sòng zhōng zhù yún:" yīn zhēng yuè shēng, wèi cǐ míng zhèng." yī jiǎn xiāng wáng sì shí bā nián, suì zài rén yín. cǐ nián zhēng yuè shēng zhě, mìng dāng bèi lù, fǎ wú guān jué, jiǎ dé lù hé, nú bì shàng shǎo. shǐ huáng yòu dāng pò yì mǎ, shēng yì mǎ sān xíng, shēn kè yì mǎ, fǎ dāng wàng guān bú dào. jīn mìng zhēng yuè, shēng dāng jué xià, jué xià wéi rén wú shǐ yǒu zhōng, lǎo ér mí jí. jīn yàn shǐ jì, shǐ huáng nǎi shì yǒu shǐ wú zhōng, lǎo gèng mí xiōng. wéi jiàn mìng shēng, fǎ hé cháng shòu, jì qí bēng shí, bù guò wǔ shí. lù mìng bù yàn èr yě.
又按史记,秦庄襄王四十八年,始皇帝生。宋忠注云:"因正月生,为此名政。"依检襄王四十八年,岁在壬寅。此年正月生者,命当背禄,法无官爵,假得禄合,奴婢尚少。始皇又当破驿马,生驿马三刑,身克驿马,法当望官不到。金命正月,生当绝下,绝下为人无始有终,老而弥吉。今验史记,始皇乃是有始无终,老更弥凶。唯建命生,法合长寿,计其崩时,不过五十。禄命不验二也。
jiǎn hàn wǔ gù shì, wǔ dì yǐ yǐ yǒu suì qī yuè qī rì píng míng shí shēng. yì dāng lù kōng wáng xià, fǎ zhǔ wú guān jué, suī xiàng yì mǎ, shàng gé sì chén. yī lù mìng fǎ, shǎo wú guān jué, lǎo ér fāng shèng. jīn yàn hàn shū, wǔ dì jí wèi, nián shǐ shí liù, mò nián yǐ hòu, hù kǒu jiǎn bàn. lù mìng bù yàn sān yě.
检汉武故事,武帝以乙酉岁七月七日平明时生。亦当禄空亡下,法主无官爵,虽向驿马,尚隔四辰。依禄命法,少无官爵,老而方盛。今验汉书,武帝即位,年始十六,末年以后,户口减半。禄命不验三也。
yòu jiǎn hòu wèi shū yún, xiào wén dì huáng xìng yuán nián bā yuè shēng. jīn àn zhǎng lì, qí nián suì zài dīng wèi. yǐ cǐ tuī zhī, xiào wén bèi lù bèi mìng, bìng yì mǎ sān xíng, shēn kè yì mǎ. yī jiǎn lù mìng shū, fǎ wú guān jué, mìng dāng fù sǐ zhōng shēng, fǎ dāng shēng bú jiàn fù. jīn jiǎn wèi shū, xiào wén shēn shòu qí fù zhī chán. lǐ yún: sì zhǔ wèi dìng zài yú chū sàng, yú nián zhī hòu, fāng shǐ zhèng hào. shì yǐ tiān zǐ wú fù, shì sān lǎo yě. xiào wén shòu shàn, yì yú cháng lǐ, gōng wèi tiān zǐ, yǐ shì qí qīn, ér lù mìng dào yún bù hé shí fù. lù mìng bù yàn sì yě.
又检后魏书云,孝文帝皇兴元年八月生。今按长历,其年岁在丁未。以此推之,孝文背禄背命,并驿马三刑,身克驿马。依检禄命书,法无官爵,命当父死中生,法当生不见父。今检魏书,孝文身受其父之禅。礼云:嗣主位定在於初丧,逾年之后,方始正号。是以天子无父,事三老也。孝文受禅,异於常礼,躬为天子,以事其亲,而禄命倒云不合识父。禄命不验四也。
yòu àn shěn yuē sòng shū yún, sòng gāo zǔ guǐ hài sān yuè shēng. yī cǐ ér tuī, lù zhī yǔ mìng, bìng dāng kōng wáng. yī lù mìng shū, fǎ wú guān jué, yòu dāng zǐ mù zhōng shēng, wéi yí dí zǐ, jiǎ yǒu cì zǐ, fǎ dāng zǎo zú. jīn jiǎn sòng shū, gāo zǔ zhǎng zǐ xiān bèi cuàn shā, cì zǐ yì chóng, xiǎng guó duō nián. gāo zǔ yòu dāng zǔ lù xià shēng, fǎ dé dí sūn cái lù. jīn jiǎn sòng shū, qí sūn liú shào liú jùn bìng wèi cuàn nì, jǐ shī zōng tiāo. lù mìng bù yàn wǔ yě. xù zàng shū yuē:
又按沈约宋书云,宋高祖癸亥三月生。依此而推,禄之与命,并当空亡。依禄命书,法无官爵,又当子墓中生,唯宜嫡子,假有次子,法当早卒。今检宋书,高祖长子先被篡杀,次子义崇,享国多年。高祖又当祖禄下生,法得嫡孙财禄。今检宋书,其孙刘劭、刘濬并为篡逆,几失宗祧。禄命不验五也。叙葬书曰:
yì yuē:" gǔ zhī zàng zhě, hòu yī zhī yǐ xīn, bù fēng bù shù, sàng qī wú shù. hòu dài shèng rén yì zhī yǐ guān guǒ, gài qǔ zhū dà guò." lǐ yún:" zàng zhě, cáng yě, yù shǐ rén bú jiàn zhī." rán xiào jīng yún:" bo qí zhái zhào ér ān cuò zhī." yǐ qí fù tǔ shì bì, zhǎng wèi gǎn mù zhī suǒ zhūn xī lǐ zhōng, yǒng zuò hún shén zhī zhái. cháo shì qiān biàn, qǐ dé xiān cè yú jiāng lái quán shí jiāo qīn, bù kě xiān zhī yú dì xià. shì yǐ móu jí guī shì, shù wú hòu jiān, sī nǎi bèi yú shèn zhōng zhī lǐ, céng wú jí xiōng zhī yì. jì yú jìn dài yǐ lái, jiā zhī yīn yáng zàng fǎ, huò xuǎn nián yuè biàn lì, huò liàng mù tián yuǎn jìn, yī shì shī suǒ, huò jí shēng rén, wū zhě lì qí huò huì, mò bù shàn jiā lì hài. suì lìng zàng shū yī shù, nǎi yǒu bǎi èr shí jiā, gè shuō jí xiōng, jū ér duō jì. qiě tiān fù dì zǎi, qián kūn zhī lǐ bèi yān yī gāng yī róu, xiāo xī zhī yì xiáng yǐ. huò chéng yú zhòu yè zhī dào, gǎn yú nán nǚ zhī huà, sān guāng yùn yú shàng, sì qì tōng yú xià, sī nǎi yīn yáng zhī dà jīng, bù kě shī zhī yú sī xū yě. zhì yú sāng zàng zhī jí xiōng, nǎi fù cǐ wèi yāo wàng.
易曰:"古之葬者,厚衣之以薪,不封不树,丧期无数。后代圣人易之以棺椁,盖取诸大过。"礼云:"葬者,藏也,欲使人不见之。"然孝经云:"卜其宅兆而安厝之。"以其复土事毕,长为感慕之所;窀穸礼终,永作魂神之宅。朝市迁变,岂得先测於将来;泉石交侵,不可先知於地下。是以谋及龟筮,庶无后艰,斯乃备於慎终之礼,曾无吉凶之义。暨於近代以来,加之阴阳葬法,或选年月便利,或量墓田远近,一事失所,祸及生人,巫者利其货贿,莫不擅加利害。遂令葬书一术,乃有百二十家,各说吉凶,拘而多忌。且天覆地载,乾坤之理备焉;一刚一柔,消息之义详矣。或成於昼夜之道,感於男女之化,三光运於上,四气通於下,斯乃阴阳之大经,不可失之於斯须也。至於丧葬之吉凶,乃附此为妖妄。
chuán yún:" wáng zhě qī rì ér bìn, qī yuè ér zàng zhū hóu wǔ rì ér bìn, wǔ yuè ér zàng dài fū jīng shí ér zàng shì zé yú yuè ér yǐ." cǐ zé guì jiàn bù tóng, lǐ yì yì shù. yù shǐ tóng méng tóng guǐ, fù diào yǒu qī, liàng shì zhì yí, suì wèi cháng shì. fǎ jì yí dìng, bù dé wéi zhī. gù xiān qī ér zàng, wèi zhī bù huái hòu qī ér bù zàng, jī zhī dài lǐ. cǐ zé zàng yǒu dìng qī, bù zé nián yuè, yī yě.
传云:"王者七日而殡,七月而葬;诸侯五日而殡,五月而葬;大夫经时而葬;士则逾月而已。"此则贵贱不同,礼亦异数。欲使同盟同轨,赴吊有期,量事制宜,遂为常式。法既一定,不得违之。故先期而葬,谓之不怀;后期而不葬,讥之殆礼。此则葬有定期,不择年月,一也。
chūn qiū yòu yún: dīng sì, zàng dìng gōng, yǔ, bù kè zàng, zhì yú wù wǔ xiāng shì. lǐ jīng shàn zhī. xiāng, chéng yě. yǔ ér chéng shì, ruò jí jí yú yù zàng. lǐ jì yún" bo zàng xiān yuǎn rì", shàn xuǎn yuè zhōng zhī rì, suǒ yǐ bì bù huái yě. jīn jiǎn zàng shū, yǐ jǐ hài zhī rì yòng zàng zuì xiōng. jǐn àn chūn qiū zhī jì, cǐ rì zàng zhě fán yǒu èr shí yú jiàn. cǐ zé zàng bù zé rì, èr yě.
春秋又云:丁巳,葬定公,雨,不克葬,至於戊午襄事。礼经善之。(襄,成也。雨而成事,若汲汲於欲葬。)礼记云"卜葬先远日",善选月终之日,所以避不怀也。今检葬书,以己亥之日用葬最凶。谨按春秋之际,此日葬者凡有二十馀件。此则葬不择日,二也。
lǐ jì yòu yuē:" zhōu shàng chì, dà shì yòng píng dàn. yīn shàng bái, dà shì yòng rì zhōng. xià shàng hēi, dà shì yòng hūn shí." zhèng xuán zhù yún:" dà shì zhě hé? wèi sāng zàng yě." cǐ zé zhí qǔ dāng dài suǒ shàng, bù zé shí zhī zǎo wǎn. chūn qiū yòu yún, zhèng qīng zǐ chǎn jí zi tài shū zàng zhèng jiǎn gōng, yú shí sī mù dài fū shì dāng zàng lù. ruò huài qí shì, jí píng míng ér péng bù huài qí shì, jí rì zhōng ér péng. zǐ chǎn bù yù huài shì, yù dài rì zhōng. zi tài shū yún:" ruò zhì rì zhōng ér péng, kǒng jiǔ láo zhū hóu dài fū lái huì zàng zhě." rán zǐ chǎn jì yún bó wù jūn zǐ, tài shū nǎi wèi zhū hóu zhī xuǎn, guó zhī dà shì, wú guò sāng zàng, bì ruò yì yǒu jí xiōng, sī děng qǐ dé bù yòng. jīn nǎi bù wèn shí zhī dé shī, wéi lùn rén shì kě fǒu. zēng zǐ wèn yún" zàng féng rì shí, shě yú lù zuǒ, dài míng ér xíng", suǒ yǐ bèi fēi cháng yě. ruò yī zàng shū, duō yòng gān gěn èr shí, bìng jìn bàn yè, cǐ jí fǎn yǔ lǐ wéi. jīn jiǎn lǐ chuán, zàng bù zé shí, sān yě.
礼记又曰:"周尚赤,大事用平旦。殷尚白,大事用日中。夏尚黑,大事用昏时。"郑玄注云:"大事者何?谓丧葬也。"此则直取当代所尚,不择时之早晚。春秋又云,郑卿子产及子太叔葬郑简公,於时司墓大夫室当葬路。若坏其室,即平明而堋;不坏其室,即日中而堋。子产不欲坏室,欲待日中。子太叔云:"若至日中而堋,恐久劳诸侯大夫来会葬者。"然子产既云博物君子,太叔乃为诸侯之选,国之大事,无过丧葬,必若义有吉凶,斯等岂得不用。今乃不问时之得失,唯论人事可否。曾子问云"葬逢日蚀,舍於路左,待明而行",所以备非常也。若依葬书,多用乾艮二时,并近半夜,此即反与礼违。今检礼传,葬不择时,三也。
zàng shū yún: fù guì guān lù, jiē yóu ān zàng suǒ zhì shòu mìng yán cù, yì yóu fén lǒng suǒ zhāo. rán jīn àn xiào jīng yún:" lì shēn háng dào, yáng míng yú hòu dài, yǐ xiǎn fù mǔ." yì yuē:" shèng rén zhī dà bǎo yuē wèi, hé yǐ shǒu wèi? yuē rén." shì yǐ rì shèn yī rì, zé zé jí yú wú jiāng, gǒu dé bù dǎi, ér rén wú yuán, yǐ cǐ zé fēi yóu ān zàng jí xiōng ér lùn fú zuò yán cù. zāng sūn yǒu hòu yú lǔ, bù guān zàng dé jí rì ruò áo jué sì yú jīng, bù yóu qiān cuò shī suǒ. cǐ zé ān zàng jí xiōng bù kě xìn yòng, qí yì sì yě.
葬书云:富贵官禄,皆由安葬所致;寿命延促,亦由坟垄所招。然今按孝经云:"立身行道,扬名於后代,以显父母。"易曰:"圣人之大宝曰位,何以守位?曰仁。"是以日慎一日,则泽及於无疆,苟德不逮,而人无援,以此则非由安葬吉凶而论福祚延促。臧孙有后於鲁,不关葬得吉日;若敖绝祀於荆,不由迁厝失所。此则安葬吉凶不可信用,其义四也。
jīn zhī sāng zàng jí xiōng, jiē yī wǔ xìng biàn lì. gǔ zhī zàng zhě, bìng zài guó dū zhī běi, zhào yù jì yǒu cháng suǒ, hé qǔ xìng mù zhī yì? zhào shì zhī zàng, bìng zài jiǔ yuán hàn zhī shān líng, sàn zài zhū chù. shàng lì xià lì, miè ěr bù lùn dà mù xiǎo mù, qí yì ān zài? jí qí zǐ sūn fù guì bù jué, huò yǔ sān dài tóng fēng, huò fēn liù guó ér wáng. cǐ zé wǔ xìng zhī yì, dà wú jī gǔ, jí xiōng zhī lǐ, hé cóng ér shēng? qí yì wǔ yě.
今之丧葬吉凶,皆依五姓便利。古之葬者,并在国都之北,兆域既有常所,何取姓墓之义?赵氏之葬,并在九原;汉之山陵,散在诸处。上利下利,蔑尔不论;大墓小墓,其义安在?及其子孙富贵不绝,或与三代同风,或分六国而王。此则五姓之义,大无稽古,吉凶之理,何从而生?其义五也。
qiě rén chén míng wèi, jìn tuì hé cháng, yì yǒu chū jiàn ér hòu guì, yì yǒu shǐ tài ér zhōng fǒu. shì yǐ zi wén sān yǐ lìng yǐn, zhǎn qín sān chù shì shī. bǔ shì yí dìng, gèng bù huí gǎi, zhǒng mù jì chéng, céng bù gé yì, hé yīn míng wèi wú shí zàn ān. gù zhī guān jué hóng zhī zài rén, bù yóu ān zàng suǒ zhì, qí yì liù yě.
且人臣名位,进退何常,亦有初贱而后贵,亦有始泰而终否。是以子文三已令尹,展禽三黜士师。卜筮一定,更不回改,冢墓既成,曾不革易,何因名位无时蹔安。故知官爵弘之在人,不由安葬所致,其义六也。
yě sú wú shí, jiē xìn zàng shū, wū zhě kuáng qí jí xiōng, yú rén yīn ér jiǎo xìng. suì shǐ pǐ yǒng zhī jì, zé zàng dì ér xī guān pǐn tú dú zhī qiū, xuǎn zàng shí yǐ kuī cái lù. huò yún chén rì bù yí kū qì, suì wǎn ěr ér shòu diào wèn huò yún tóng shǔ jì yú lín kuàng, nǎi jí fú bù sòng qí qīn. shèng rén shè jiào, qǐ qí rán yě? zàng shū bài sú, yī zhì yú sī, qí yì qī yě. àn: sī lùn shén jīng dàng, yǐ zhī wèi quàn jiè, gù fù yú sī.
野俗无识,皆信葬书,巫者诳其吉凶,愚人因而侥倖。遂使擗踊之际,择葬地而希官品;荼毒之秋,选葬时以窥财禄。或云辰日不宜哭泣,遂莞尔而受吊问;或云同属忌於临壙,乃吉服不送其亲。圣人设教,岂其然也?葬书败俗,一至於斯,其义七也。(按:斯论甚精当,以之为劝戒,故附於斯。)
lǐ fèi zhōu
礼废(周)
zhōu zhì, zēng zǐ wèn yuē:" zhū hóu lǚ jiàn tiān zǐ, rù mén bù dé zhōng lǐ, fèi zhě jǐ?" lǚ, zhòng. kǒng zǐ yuē:" sì. tài miào huǒ, rì shí, hòu zhī sàng, yǔ zhān fú shī róng, zé fèi. tài miào, shǐ zǔ miào yě. zōng miào jiē rán, zhǔ yú shǐ zǔ miào yě. zhū hóu xiāng jiàn, yī ràng rù mén, bù dé zhōng lǐ, fèi zhě liù. tiān zǐ bēng, tài miào huǒ, rì shí, hòu fū rén zhī sàng, yǔ zhān fú shī róng, zé fèi. fū rén, jūn zhī fū rén. tiān zǐ cháng dì jiāo shè wǔ sì zhī jì, fǔ guǐ jì chén, tiān zǐ bēng, hòu zhī sàng, zé fèi. jì chén, wèi sù xìng chén zhuàn shēng qì shí yě. tiān zǐ qī sì, yán wǔ zhě, guān zhōng yán zhī. kǒng yǐng dá yuē:" guān, tōng yě. àn zhōu fǎ, tiān zǐ qī sì, zhū hóu wǔ, dài fū sān. jīn jǔ zhōng wǔ, zé jiān shàng xià." dāng jì ér rì shí tài miào huǒ, jiē jì ér yǐ yǐ. rú shēng zhì wèi shā, zé fèi. jiē jì ér yǐ, bù yíng shī yě. zhū hóu zhī jì shè jì, zǔ dòu jì chén, wén tiān zǐ bēng hòu zhī sàng jūn hōng fū rén zhī sàng, zé fèi. dài fū zhī jì, dǐng zǔ jì chén, biān dòu jì shè, tiān zǐ bēng hòu zhī sàng jūn hōng fū rén zhī sàng jūn zhī tài miào huǒ rì shí sān nián zhī sàng qí cuī dà gōng, jiē fèi. wài sàng zì qí cuī yǐ xià, xíng yě. qí cuī yì mén zé jì. qí qí cuī zhī jì yě, shī rù, sān fàn bù yòu, yìn bù cù ér yǐ yǐ. dà gōng, cù ér yǐ yǐ. xiǎo gōng sī, shì zhōng zhī shì ér yǐ yǐ. shì zhōng zhī shì, wèi bīn zhǎng xiàn. shì zhī suǒ yǐ yì zhě, sī bù jì. rán zé shì bù dé chéng lǐ zhě shí yī. suǒ jì, yú sǐ zhě wú fú, zé jì." wèi ruò jiù jiù zhī zǐ cóng mǔ kūn dì.
周制,曾子问曰:"诸侯旅见天子,入门不得终礼,废者几?"(旅,众。)孔子曰:"四。太庙火,日食,后之丧,雨霑服失容,则废。(太庙,始祖庙也。宗庙皆然,主於始祖庙也。)诸侯相见,揖让入门,不得终礼,废者六。天子崩,太庙火,日食,后夫人之丧,雨霑服失容,则废。(夫人,君之夫人。)天子尝禘郊社五祀之祭,簠簋既陈,天子崩,后之丧,则废。(既陈,谓夙兴陈馔牲器时也。天子七祀,言五者,关中言之。孔颖达曰:"关,通也。按周法,天子七祀,诸侯五,大夫三。今举中五,则兼上下。")当祭而日食、太庙火,接祭而已矣。如牲至未杀,则废。(接祭而已,不迎尸也。)诸侯之祭社稷,俎豆既陈,闻天子崩、后之丧、君薨、夫人之丧,则废。大夫之祭,鼎俎既陈,笾豆既设,天子崩、后之丧、君薨、夫人之丧、君之太庙火、日食、三年之丧、齐縗、大功,皆废。外丧自齐縗以下,行也。(齐縗异门则祭。)其齐縗之祭也,尸入,三饭不侑,酳不酢而已矣。大功,酢而已矣。小功、緦,室中之事而已矣。(室中之事,谓宾长献。)士之所以异者,緦不祭。(然则士不得成礼者十一。)所祭,於死者无服,则祭。"(谓若舅、舅之子、从母昆弟。)
zēng zǐ wèn yuē:" jiāng guàn zi, guān zhě zhì, yī ràng ér rù, wén qí cuī dà gōng zhī sàng, rú zhī hé?" guān zhě, bīn jí zàn zhě. kǒng zǐ yuē:" nèi sàng zé fèi, wài sàng zé guān ér bù lǐ, chè zhuàn ér sào, jí wèi ér kū rú guān zhě wèi zhì, zé fèi. nèi sàng, tóng mén yě. bù lǐ, bù lǐ zi yě. qí fèi zhě, sàng chéng fú, yīn sàng ér guān. rú jiāng guàn zi ér wèi jí qī rì, ér yǒu qí cuī dà gōng xiǎo gōng zhī sàng, zé yīn sāng fú ér guān." fèi jí lǐ ér yīn sàng guān. jù chéng rén zhī fú yě. jí, zhì yě." chú sàng bù gǎi guān hū"? kǒng zǐ yuē:" tiān zǐ cì zhū hóu dài fū miǎn biàn, fú yú tài miào, guī shè diàn, fú cì fú, yú sī hū yǒu guān jiào, wú guān lǐ. jiǔ wèi jiào. guān lǐ, lǐ zhòng ér jiào qīng. cǐ fú cì fú, zhuó yòng jiǔ, zūn cì yě. bù lǐ, míng bù wéi gǎi guān. gǎi guān dāng lǐ zhī. fù mò ér guān, zé yǐ guān, sào dì ér jì yú mí. yǐ jì ér jiàn bó fù shū fù, ér hòu xiǎng guān zhě." xiǎng wèi lǐ zhī.
曾子问曰:"将冠子,冠者至,揖让而入,闻齐縗、大功之丧,如之何?"(冠者,宾及赞者。)孔子曰:"内丧则废,外丧则冠而不醴,彻馔而埽,即位而哭;如冠者未至,则废。(内丧,同门也。不醴,不醴子也。其废者,丧成服,因丧而冠。)如将冠子而未及期日,而有齐縗、大功、小功之丧,则因丧服而冠。"(废吉礼而因丧冠。俱成人之服也。及,至也。)"除丧不改冠乎"?孔子曰:"天子赐诸侯大夫冕弁,服於太庙,归设奠,服赐服,於斯乎有冠醮,无冠醴。(酒为醮。冠礼,醴重而醮轻。此服赐服,酌用酒,尊赐也。不醴,明不为改冠。改冠当醴之。)父殁而冠,则已冠,埽地而祭於祢。已祭而见伯父、叔父,而后飨冠者。"(飨谓礼之。)