strong bīng jiǔ strong
兵九
sūn zǐ yuē:" fán xiān chù zhàn dì ér dài dí zhě yì, yǒu yú lì yě. yán jǐ xiān chù xíng shì zhī dì, yǐ dài rén zhī lái, zé jūn yǒu bèi, shì mǎ xián yì. hòu chù zhàn dì ér qù zhàn zhě láo. ruò dí yǐ chù biàn shì zhī dì, jǐ fāng fù lì, shì mǎ láo juàn. gù shàn zhàn zhě zhì rén, ér bù zhì yú rén. yán liǎng jūn xiāng yuǎn, qiáng ruò jù dí, bǐ kě shǐ lì xiǎn ér lái, wǒ bù kě lì xiǎn ér wǎng, bì néng yǐn zhì dí rén, jǐ bù wǎng cóng yě. néng shǐ dí zì zhì zhě, lì zhī yě yòu zhī yǐ lì. yǐ jìn dài yuǎn, yǐ yì dài láo, yǐ bǎo dài jī, cǐ lǐ lì zhě yě." yǐ wǒ zhī jìn, dài bǐ zhī yuǎn yǐ wǒ zhī xián yì, dài bǐ zhī pí láo yǐ wǒ zhī chōng bǎo, dài bǐ zhī jī xū: cǐ lǐ rén lì zhě yě.
孙子曰:"凡先处战地而待敌者佚,(有馀力也。言己先处形势之地,以待人之来,则军有备,士马闲逸。)后处战地而趣战者劳。(若敌已处便势之地,己方赴利,士马劳倦。)故善战者致人,而不致於人。(言两军相远,强弱俱敌,彼可使历险而来,我不可历险而往,必能引致敌人,己不往从也。)能使敌自致者,利之也;(诱之以利。)以近待远,以逸待劳,以饱待饥,此理力者也。"(以我之近,待彼之远;以我之闲逸,待彼之疲劳;以我之充饱,待彼之饥虚:此理人力者也。)
yǐ yì dài láo
以逸待劳
liáng sī zhōu cì shǐ liǔ zhòng lǐ liú qí zhǎng shǐ mǎ xiù shǒu ān lù, zì lǜ bù qí yī wàn kòu xī wèi xiāng yáng. xī wèi jiāng yáng zhōng shuài zhòng nán fá, gōng liáng suí jùn, kè zhī, jìn wéi ān lù. zhòng lǐ wén suí jùn xiàn, kǒng ān lù bù shǒu, suì chí guī fù yuán. zhū jiàng kǒng zhòng lǐ zhì zé ān lù nán xià, qǐng jí gōng zhī. zhōng yuē:" gōng shǒu shì shū, wèi kě zú bá. ruò yǐn rì láo shī, biǎo lǐ shòu dí, fēi jì yě. nán rén duō xí shuǐ jūn, bù xián yě zhàn. zhòng lǐ huí shī, yǐ zài jìn lù, wú chū qí bù yì, yǐ qí bīng xí zhī, bǐ dài wǒ fèn, yī jǔ bì kè, zé ān lù bù gōng zì bá, zhū chéng kě chuán xí ér dìng yě." yú shì xuǎn qí èr qiān, xián méi yè jìn, yù zhòng lǐ yú zhuàng. zhuàng zhuàng yīn chóng. shuǐ suǒ chōng yuē: zhuàng. zhōng qīn zì xiàn zhèn, qín zhòng lǐ, xī fú qí zhòng. ān lù jí jìng líng jùn jiē jiàng, rú zhōng suǒ cè.
梁司州刺史柳仲礼留其长史马岫守安陆,自率步骑一万寇西魏襄阳。西魏将杨忠帅众南伐,攻梁随郡,克之,进围安陆。仲礼闻随郡陷,恐安陆不守,遂驰归赴援。诸将恐仲礼至则安陆难下,请急攻之。忠曰:"攻守势殊,未可卒拔。若引日劳师,表里受敌,非计也。南人多习水军,不闲野战。仲礼回师,已在近路,吾出其不意,以奇兵袭之,彼怠我奋,一举必克,则安陆不攻自拔,诸城可传檄而定也。"於是选骑二千,衔枚夜进,遇仲礼於漴。(漴漴音崇。水所冲曰:漴。)忠亲自陷阵,擒仲礼,悉俘其众。安陆及竟陵郡皆降,如忠所策。
hòu zhōu qiǎn jiàng, lǜ tū jué zhī zhòng, bī qí jìn yáng. qí jiāng duàn sháo yù zhī. shí dà xuě zhī hòu, zhōu rén yǐ bù zú wèi qián fēng, cóng xī shān ér xià, qù chéng èr lǐ. zhū jiàng xián yù nì jī zhī, sháo yuē:" bù rén qì lì, shì zì yǒu xiàn. jīn jī xuě jì hòu, nì zhàn fēi biàn, bù rú zhèn yǐ dài zhī. bǐ láo wǒ yì, pò zhī bì yǐ." jì ér jiāo zhàn, dà pò zhī, dí qián fēng jǐn yì, wú fù jié yí, zì yú tōng xiāo bēn dùn.
后周遣将,率突厥之众,逼齐晋阳。齐将段韶御之。时大雪之后,周人以步卒为前锋,从西山而下,去城二里。诸将咸欲逆击之,韶曰:"步人气力,势自有限。今积雪既厚,逆战非便,不如阵以待之。彼劳我逸,破之必矣。"既而交战,大破之,敌前锋尽殪,无复孑遗,自馀通宵奔遁。
sūn zǐ yuē:" guó zhī pín yú shī zhě yuǎn shī yuǎn shū, yuǎn shī yuǎn shū zhě zé bǎi xìng pín. bīng chē zhuǎn yùn qiān lǐ zhī wài, cái zé fèi yú dào lù, rén yǒu kùn qióng zhě. jìn shī zhě guì mài, guì mài zé bǎi xìng cái jié." yán jìn jūn shī, shì duō fēi cháng zhī mài. dāng shí tān guì yǐ qù mò lì, rán hòu cái huò dān jǐn, jiā guó xū yě.
孙子曰:"国之贫於师者远师远输,远师远输者则百姓贫。(兵车转运千里之外,财则费於道路,人有困穷者。)近师者贵卖,贵卖则百姓财竭。"(言近军师,市多非常之卖。当时贪贵以趣末利,然后财货殚尽,家国虚也。)
shī bù xí yuǎn
师不袭远
chūn qiū shí, qín bó shǐ dài fū qǐ zi shù zhèng, shǐ gào yú qín bó yuē:" zhèng rén shǐ wǒ zhǎng qí běi mén zhī guǎn, guǎn, yào. ruò qián shī yǐ lái, guó kě de yě." mù gōng fǎng zhū jiǎn shū. jiǎn shū yuē:" láo shī yǐ xí yuǎn, fēi suǒ wén yě. jiǎn shū, qín dài fū. shī láo lì jié, yuǎn zhǔ bèi zhī, wú nǎi bù kě hū! qiě xíng qiān lǐ, qí shuí bù zhī?" gōng cí yān. cí, bù shòu qí yán. zhào mèng míng xī qǐ bái yǐ, shǐ chū shī yú dōng mén zhī wài. jiǎn shū kū zhī, yuē:" mèng zǐ, wú jiàn shī zhī chū ér bú jiàn qí rù yě." jiǎn shū zhī zǐ yǔ shī, kū ér sòng zhī, yuē:" jìn rén yù shī bì yú xiáo, xiáo yǒu èr líng yān. dà fù yuē líng. qí nán líng, xià hòu gāo zhī mù, gāo, xià jié zhī zǔ fù. qí běi líng, wén wáng zhī suǒ bì fēng yǔ. cǐ dào zài èr xiáo zhī jiān, nán gǔ zhōng gǔ shēn wěi qū, liǎng shān xiāng qīn, gù kě yǐ bì fēng yǔ, gǔ dào yóu cǐ. wèi wǔ dì xī tǎo bā hàn, tàn qí xiǎn, ér gèng kāi běi shān gāo dào. bì sǐ shì xián, yú shōu ěr gǔ yān." qín shī suì dōng. yuán zhěn yuē:" qín wéi jiǎn shū, ér yǐ tān qín rén, tiān fèng wǒ yě. fèng, yǔ yě. fèng bù kě shī, dí bù kě zòng. zòng dí, huàn shēng wéi tiān, bù xiáng. bì fá qín shī." luán zhī yuē:" wèi bào qín shī, ér fá qí shī, qí wèi sǐ jūn hū?" xiān zhěn yuē:" qín bù āi wú sàng, ér fá wú tóng xìng, qín zé wú lǐ, hé shī zhī wèi? wú wén zhī:' yī rì zòng dí, shù shì zhī huàn yě.' móu jí zǐ sūn, kě wèi sǐ jūn hū!" yán bù kě wèi bèi jūn. suì fā mìng, jù xìng jiāng róng. zǐ mò cuī dié. jìn wén gōng wèi zàng, gù xiāng gōng chēng zi, yǐ xiōng fú cóng róng, gù mò zhī. suì bài qín shī yú xiáo, huò bǎi lǐ mèng míng shì, xī qǐ shù bái yǐ bǐng yǐ guī.
春秋时,秦伯使大夫杞子戍郑,使告於秦伯曰:"郑人使我掌其北门之管,(管,钥。)若潜师以来,国可得也。"穆公访诸蹇叔。蹇叔曰:"劳师以袭远,非所闻也。(蹇叔,秦大夫。)师劳力竭,远主备之,无乃不可乎!且行千里,其谁不知?"公辞焉。(辞,不受其言。)召孟明、西乞、白乙,使出师於东门之外。蹇叔哭之,曰:"孟子,吾见师之出而不见其入也。"蹇叔之子与师,哭而送之,曰:"晋人御师必於殽,殽有二陵焉。(大阜曰陵。)其南陵,夏后皋之墓,(皋,夏桀之祖父。)其北陵,文王之所避风雨。(此道在二殽之间,南谷中谷深委曲,两山相嵚,故可以避风雨,古道由此。魏武帝西讨巴、汉,叹其险,而更开北山高道。)必死是閒,余收尔骨焉。"秦师遂东。原轸曰:"秦违蹇叔,而以贪勤人,天奉我也。(奉,与也。)奉不可失,敌不可纵。纵敌,患生;违天,不祥。必伐秦师。"栾枝曰:"未报秦施,而伐其师,其为死君乎?"先轸曰:"秦不哀吾丧,而伐吾同姓,秦则无礼,何施之为?吾闻之:'一日纵敌,数世之患也。'谋及子孙,可为死君乎!"(言不可谓背君。)遂发命,遽兴姜戎。子墨縗绖。(晋文公未葬,故襄公称子,以凶服从戎,故墨之。)遂败秦师於殽,获百里孟明视,西乞术、白乙丙以归。
sūn zǐ yuē:" ěr bīng wù tān." yǐ xiǎo lì lái ěr jǐ shì zú, wú qǔ yě.
孙子曰:"饵兵勿贪。"(以小利来饵己士卒,无取也。)
ěr dí qǔ shèng
饵敌取胜
hòu hàn mò, cáo gōng xī zhēng mǎ chāo, yǔ chāo jiā guān wèi jūn. gōng jí chí zhī, ér qián qiǎn xú huǎng zhū líng děng yè dù pú bǎn jīn, jù hé xī wèi yíng. gōng zì tóng guān běi dù, wèi jì, chāo fù chuán jí zhàn. gōng fàng niú mǎ yǐ ěr zéi, zéi luàn qǔ niú mǎ, gōng dé dù, xún hé wèi yǒng dào ér nán. zéi tuì, jù wèi kǒu, gōng nǎi duō shè yí bīng, qián yǐ zhōu zài bīng rù wèi, wèi fú qiáo, yè fēn bīng jié yíng yú wèi nán. zéi yè gōng yíng, fú bīng jī pò zhī.
后汉末,曹公西征马超,与超夹关为军。公急持之,而潜遣徐晃、朱灵等夜渡蒲阪津,据河西为营。公自潼关北渡,未济,超赴船急战。公放牛马以饵贼,贼乱取牛马,公得渡,循河为甬道而南。贼退,距渭口,公乃多设疑兵,潜以舟载兵入渭,为浮桥,夜分兵结营於渭南。贼夜攻营,伏兵击破之。
hòu hàn mò, cáo gōng yǔ yuán shào xiāng chí guān dù, cáo gōng xún hé ér xī. shào yú shì dù hé zhuī gōng jūn, zhì yán jīn nán. gōng lè bīng zhù yíng nán bǎn xià, shǐ dēng lěi shì zhī, yuē:" kě wǔ liù bǎi qí." yǒu qǐng, fù bái:" qí shāo duō, bù bīng bù kě shèng shǔ." gōng yuē:" wù fù bái." nǎi lìng qí jiě ān fàng mǎ. shì shí, bái mǎ zī zhòng jiù dào. zhū jiàng yǐ wéi dí qí duō, bù rú hái bǎo yíng. xún yōu yuē:" cǐ suǒ yǐ ěr dí yě, rú hé qù zhī." shào qí jiāng wén chǒu yǔ liú bèi jiāng wǔ liù qiān qí qián hòu zhì. zhū jiàng fù bái:" kě shàng mǎ." gōng yuē:" wèi yě." yǒu qǐng, qí zhì shāo duō, huò fēn qù zī zhòng. gōng yuē:" kě yǐ." nǎi jiē shàng mǎ. shí qí bù mǎn liù bǎi, suì zòng bīng jī, dà pò zhī.
后汉末,曹公与袁绍相持官渡,曹公循河而西。绍於是渡河追公军,至延津南。公勒兵驻营南阪下,使登垒视之,曰:"可五六百骑。"有顷,复白:"骑稍多,步兵不可胜数。"公曰:"勿复白。"乃令骑解鞍放马。是时,白马辎重就道。诸将以为敌骑多,不如还保营。荀攸曰:"此所以饵敌也,如何去之。"绍骑将文丑与刘备将五六千骑前后至。诸将复白:"可上马。"公曰:"未也。"有顷,骑至稍多,或分趣辎重。公曰:"可矣。"乃皆上马。时骑不满六百,遂纵兵击,大破之。
jìn jiāng liú láo zhī sòng wǔ dì tǎo yāo zéi sūn ēn, ēn bài zǒu, lǔ nán nǚ èr shí yú wàn kǒu, yī shí rù hǎi. jù guān jūn zhī niè, nǎi yuán dào duō qì bǎo wù zǐ nǚ, shí dōng tǔ yīn shí, mò bù càn lì yíng mù, láo zhī děng jù shōu liǎn, gù ēn fù dé táo rù hǎi. sūn ēn yòng cǐ shù fù miǎn.
晋将刘牢之、宋武帝讨妖贼孙恩,恩败走,虏男女二十馀万口,一时入海。惧官军之蹑,乃缘道多弃宝物子女,时东土殷实,莫不粲丽盈目,牢之等遽收敛,故恩复得逃入海。(孙恩用此术复免。)
jìn jiāng lǐ jǔ shǒu xíng yáng, hòu zhào shí lè qīn lǜ bīng xí jǔ. jǔ qiǎn lǎo ruò rù shān, lìng suǒ zài sàn niú mǎ, yīn shè fú yǐ dài zhī. zéi zhēng qǔ niú mǎ, fú fā, qí hū, shēng dòng shān gǔ, suì dà pò zhī, zhǎn huò shén zhòng. lēi nǎi tuì.
晋将李矩守荥阳,后赵石勒亲率兵袭矩。矩遣老弱入山,令所在散牛马,因设伏以待之。贼争取牛马,伏发,齐呼,声动山谷,遂大破之,斩获甚众。勒乃退。
shí liù guó nán liáng tū fā zhān tán zhān, nú wò fǎn. shǒu gū zāng, hòu qín yáo xìng qiǎn jiàng yáo bì děng zhì yú chéng xià. zhān tán qū niú yáng yú yě, bì zhòng cǎi lüè, zhān tán yīn fēn jī, dà pò zhī.
十六国南凉秃发鳣檀(鳣,奴沃反。)守姑臧,后秦姚兴遣将姚弼等至於城下。鳣檀驱牛羊於野,弼众采掠,鳣檀因分击,大破之。
hòu wèi mò, dà jiàng guǎng yáng wáng yuán shēn fá běi dí, shǐ yú jǐn dān qí rù zéi zhōng, shì yǐ ēn xìn, yú shì xī bù tiě lè qiú zhǎng yě liè hé děng sān wàn yú hù bìng kuǎn fù, xiāng shuài nán qiān. guǎng yáng yù yǔ jǐn zhì zhé dūn lǐng yíng jiē zhī. jǐn yuē:" pò liù hàn bá líng bīng zhòng bù shǎo, wén yě liè hé děng guī fù, bì lái yāo jī. bǐ ruò xiān jù xiǎn yào, zé nán yǔ zhēng fēng. jīn yǐ yě liè hé děng ěr zhī, dāng jìng lái chāo lüè, rán hòu shè fú ér dài, bì zhǐ zhǎng pò zhī." guǎng yáng rán qí jì. bá líng guǒ lái yāo jī, pò yě liè hé yú lǐng shàng, bù zhòng jiē méi. jǐn fú bīng fā, zéi suì dà bài, xī shōu de yě liè hé zhī zhòng.
后魏末,大将广阳王元深伐北狄,使于谨单骑入贼中,示以恩信,於是西部铁勒酋长也列河等三万馀户并款附,相率南迁。广阳欲与谨至折敦岭迎接之。谨曰:"破六汗拔陵兵众不少,闻也列河等归附,必来要击。彼若先据险要,则难与争锋。今以也列河等饵之,当竞来抄掠,然后设伏而待,必指掌破之。"广阳然其计。拔陵果来要击,破也列河於岭上,部众皆没。谨伏兵发,贼遂大败,悉收得也列河之众。
suí yáng dì zhēng gāo lí, suí jiāng yú zhòng wén lǜ jūn zhǐ lè làng dào, jūn cì wū gǔ chéng. zhòng wén jiǎn léi mǎ lǘ shù qiān, zhì yú jūn hòu. jì ér lǜ zhòng dōng guò, gāo lí chū bīng yǎn xí zī zhòng, zhòng wén huí jī, dà pò zhī.
隋炀帝征高丽,隋将于仲文率军指乐浪道,军次乌骨城。仲文简羸马驴数千,置於军后。既而率众东过,高丽出兵掩袭辎重,仲文回击,大破之。
jūn shèng lǔ lüě bèi zhuī xí duō bài
军胜虏掠被追袭多败
zhān tán yǐ lìn suǒ huò zhì bài, yì tān zhī lèi, gù fù ěr dí zhī hòu.
(鳣檀以吝所获致败,亦贪之累,故附饵敌之后。)
shí liù guó nán liáng tū fā zhān tán fá běi liáng jǔ qú méng xùn yú gū zāng, zhì fān hé sháo diào, tú diào fǎn. lüè wǔ qiān yú hù. qí jiāng qū yòu jìn yuē:" bì xià zhuǎn zhàn qiān lǐ, qián wú wán zhèn, xǐ hù zī cái, yíng yì qú lù, yí bèi dào xuán shī, zǎo dù jùn xiǎn. méng xùn shàn yú yòng bīng, shì zhòng xí zhàn, ruò qīng jūn zú zhì, chū wú lǜ biǎo, dà dí wài bī, xǐ hù nèi gōng, wēi dào yě." wèi wèi yī lì yán yuē:" wǒ jūn shì fāng shèng, jiàng shì yǒng qì zì bèi, bǐ tú wǒ qí, shì bù xiāng jí. ruò bèi dào xuán shī, bì juān qì zī cái, shì rén yǐ ruò, fēi jì yě." é ér hūn wù fēng yǔ, méng xùn jūn dà zhì, zhān tán dà bài ér hái.
十六国南凉秃发鳣檀伐北凉沮渠蒙逊於姑臧,至番禾、苕藋,(徒吊反。)掠五千馀户。其将屈右进曰:"陛下转战千里,前无完阵,徙户资财,盈溢衢路,宜倍道旋师,早度峻崄。蒙逊善於用兵,士众习战,若轻军卒至,出吾虑表,大敌外逼,徙户内攻,危道也。"卫尉伊力延曰:"我军势方盛,将士勇气自倍,彼徒我骑,势不相及。若倍道旋师,必捐弃资财,示人以弱,非计也。"俄而昏雾风雨,蒙逊军大至,鳣檀大败而还。
chōu jūn fù
抽军(附)
dà táng wèi gōng lǐ jìng bīng fǎ yuē:" zhū bīng mǎ bèi zéi wéi rào, chōu bá xū shè fāng jì. yī shí qí bá, zéi jí zhú bèi huī gē, yīn cǐ bì bài. qí bīng gòng zéi xiāng chí, shì xū chōu bá zhě, jí xū gé yī duì, chōu yī duì. suǒ chōu zhī duì, qù jiù duì bǎi bù yǐ xià, suì biàn lì duì, lìng chí gē qiāng dāo bàng bìng gōng nǔ děng, zhāng shī dài zéi. zhāng shī le, jí chōu qián duì. rú zéi lái bī, suǒ zhāng gōng nǔ děng rén, biàn jí fàng jiàn fèn jī. rú qí zéi zhǐ bù lái, qí suǒ chōu duì, biàn guò xiàng qián bǎi bù yǐ xià, suì biàn zhǔn qián lì duì, zhāng shī gōng nǔ děng dài zéi. jì zhāng shī qì, zhǔn qián chōu qián duì, gé cì lì zhèn, jí miǎn bèi zéi bēn cù. qí bèi chōu zhī duì, bù dé jí zǒu, xū xú huǎn ér xíng. rú zéi xiāng bī, jí xū huí jù zhàn. qí duì tóu yā guān yā hòu, fù duì tóu yǐn qián. rú yǒu zǒu zhě, yǎng yā guān duì tóu biàn zhǎn wéi shī jié dù zhě, zhǎn quán duì."
大唐卫公李靖兵法曰:"诸兵马被贼围绕,抽拔须设方计。一时齐拔,贼即逐背挥戈,因此必败。其兵共贼相持,事须抽拔者,即须隔一队,抽一队。所抽之队,去旧队百步以下,遂便立队,令持戈枪刀棒并弓弩等,张施待贼。张施了,即抽前队。如贼来逼,所张弓弩等人,便即放箭奋击。如其贼止不来,其所抽队,便过向前百步以下,遂便准前立队,张施弓弩等待贼。既张施讫,准前抽前队,隔次立阵,即免被贼奔蹙。其被抽之队,不得急走,须徐缓而行。如贼相逼,即须回拒战。其队头、押官押后,副队头引前。如有走者,仰押官、队头便斩;违失节度者,斩全队。"
sūn zǐ yuē:" bēi ér jiāo zhī." bǐ qí jǔ guó xīng shī, nù ér yù jìn, zé dāng wài shì qū náo, yǐ gāo qí zhì qí duò guī, yāo ér jī zhī. gù wáng zǐ yuē:" shàn yòng fǎ zhě, rú lí zhī yǔ shǔ, lì zhī yǔ zhì, shì zhī yóu bēi, jìng ér xià zhī."
孙子曰:"卑而骄之。"(彼其举国兴师,怒而欲进,则当外示屈挠,以高其志;俟惰归,邀而击之。故王子曰:"善用法者,如狸之与鼠,力之与智,示之犹卑,静而下之。")
bēi cí dài dí qǔ zhī
卑辞怠敌取之
zhàn guó yàn jūn dà pò qí guó, qí jiāng tián dān shǒu jí mò, zhī shì zú kě yòng, nǎi shēn cāo bǎn chā, yǔ shì zú fēn gōng, qī qiè biān háng wǔ zhī jiān, jǐn sàn fàn shí xiǎng shì. lìng jiǎ zú jiē fú, shǐ lǎo ruò nǚ zǐ chéng chéng. qiǎn yuē jiàng yú yàn, yàn jūn jiē hū wàn suì. tián dān yòu shōu mín jīn, dé qiān yì, lìng jí mò fù háo qiǎn shǐ yí yàn jiāng shū yuē:" jí mò jí jiàng, yuàn wú lǔ lüě wú zú jiā qī qiè, lìng ān dǔ." yàn jiāng dà xǐ, xǔ zhī. yàn jūn yóu cǐ yì xiè. tián dān chū jūn jī, dà bài zhī.
战国燕军大破齐国,齐将田单守即墨,知士卒可用,乃身操板插,与士卒分功,妻妾编行伍之间,尽散饭食飨士。令甲卒皆伏,使老弱女子乘城。遣约降於燕,燕军皆呼万岁。田单又收民金,得千镒,令即墨富豪遣使遗燕将书曰:"即墨即降,愿无虏掠吾族家妻妾,令安堵。"燕将大喜,许之。燕军由此益懈。田单出军击,大败之。
chēng jiàng jí hé yīn xiè bài zhī
称降及和因懈败之
qín mò, tiān xià bīng qǐ, pèi gōng xī rù wǔ guān, yù yǐ èr wàn rén jī qín yáo guān xià jūn, zhāng liáng yuē:" qín bīng shàng qiáng, wèi kě qīng yě. chén wén qí jiāng tú zhě zi, jiǎ shù yì dòng yǐ lì. yuàn qiě liú bì, shǐ rén xíng, wèi wǔ wàn rén jù shí, yì zhāng qí zhì zhū shān zhī shàng, wèi yí bīng, lìng lì shí qí chí zhòng bǎo dàn qín jiāng." tān ér hū míng, kě huò yǐ lù. qín jiāng guǒ yù lián hé jù xī xí xián yáng, pèi gōng yù tīng zhī. liáng yuē:" cǐ dú qí jiāng yù pàn, shì zú kǒng bù cóng. bù cóng bì wēi, bù rú yīn qí xiè dài jī zhī." pèi gōng nǎi yǐn bīng jī zhī, qín jūn dà pò.
秦末,天下兵起,沛公西入武关,欲以二万人击秦峣关下军,张良曰:"秦兵尚强,未可轻也。臣闻其将屠者子,贾竖易动以利。愿且留壁,使人行,为五万人具食,益张旗帜诸山之上,为疑兵,令郦食其持重宝啗秦将。"(贪而忽名,可货以赂。)秦将果欲连和俱西袭咸阳,沛公欲听之。良曰:"此独其将欲叛,士卒恐不从。不从必危,不如因其懈怠击之。"沛公乃引兵击之,秦军大破。
jìn jiāng lǐ jǔ shǒu xíng yáng chéng, qián zhào liú cōng jiāng liú chàng bù qí sān wàn tǎo jǔ, tún yú hán wáng gù lěi, xiāng qù qī lǐ, qiǎn shǐ zhāo jǔ. shí chàng zú zhì, jǔ wèi xiá wèi bèi, qiǎn shǐ fèng niú jiǔ zhà xiáng yú chàng, qián nì jīng yǒng, jiàn qí lǎo ruò. chàng bù yǐ wéi yú, dà xiǎng qú shuài, rén jiē zuì bǎo. jǔ móu yè xí zhī, chàng jǐn yǐ shēn miǎn.
晋将李矩守荥阳城,前赵刘聪将刘畅步骑三万讨矩,屯於韩王故垒,相去七里,遣使招矩。时畅卒至,矩未暇为备,遣使奉牛酒诈降於畅,潜匿精勇,见其老弱。畅不以为虞,大飨渠帅,人皆醉饱。矩谋夜袭之,畅仅以身免。
dà táng zhēn guān chū, tū jué xié lì zì yuán zhōu què guī, shí qiǎn lǐ jìng tǎo zhī. xié lì jì jiǒng, shǐ zhí shī sī lì rù cháo xiè zuì, qǐng wèi fān chén. tài zōng qiǎn táng jiǎn ān xiū rén chí jié chū sài, yǐ ān fǔ zhī. xié lì bù kěn cháo jìn, móu dài cǎo qīng mǎ féi, jiāng yú shā qì. jìng yǔ qí fù jiāng zhāng gōng jǐn móu yuē:" zhì shǐ dào bǐ, lǔ bì zì kuān, xū lǜ jīng qí, jī èr shí rì liáng, chéng xián yǎn xí." zhū jiàng jiē yuē:" zhào xǔ qí jiàng, xíng rén zài bǐ, nài hé gōng zhī?" jìng yuē:" cǐ bīng jī yě." dū jūn jí jìn, yǎn yú bái dào, guò qí chì hòu qiān yú zhàng, jiē fú yǐ suí jūn. xié lì jiàn shǐ zhě shén yuè, bù yú guān bīng zhī zhì. jìng jūn yǎn dào, zòng jī zhī, suì miè qí guó.
大唐贞观初,突厥颉利自原州卻归,时遣李靖讨之。颉利计窘,使执失思力入朝谢罪,请为藩臣。太宗遣唐俭、安修仁持节出塞,以安抚之。颉利不肯朝觐,谋待草青马肥,将逾沙碛。靖与其副将张公谨谋曰:"制使到彼,虏必自宽,须率精骑,赍二十日粮,乘閒掩袭。"诸将皆曰:"诏许其降,行人在彼,奈何攻之?"靖曰:"此兵机也。"督军疾进,奄逾白道,过其斥候千馀帐,皆俘以随军。颉利见使者甚悦,不虞官兵之至。靖军奄到,纵击之,遂灭其国。
sūn zǐ yuē:" fán zhàn zhě, yǐ zhèng hé, yǐ qí shèng. zhèng zhě dāng dí, qí bīng cóng bàng jī bù bèi, yǐ zhèng dào hé zhàn, yǐ qí biàn qǔ shèng yě. gù shàn chū qí zhě, wú qióng rú tiān dì, bù jié rú jiāng hé. yán yìng biàn chū qí, wú qióng jié. zhōng ér fù shǐ, rì yuè shì yě. sǐ ér fù shēng, sì shí shì yě." rì yuè yùn xíng, rù ér fù chū sì shí gèng wáng, xìng ér fù fèi. yán qí zhèng biàn huà, huò ruò rì yuè zhī jìn tuì, sì shí zhī shèng shuāi yě.
孙子曰:"凡战者,以正合,以奇胜。(正者当敌,奇兵从傍击不备,以正道合战,以奇变取胜也。)故善出奇者,无穷如天地,不竭如江河。(言应变出奇,无穷竭。)终而复始,日月是也。死而复生,四时是也。"(日月运行,入而复出;四时更王,兴而复废。言奇正变化,或若日月之进退,四时之盛衰也。)
liǎng jūn xiāng duì qǔ bèi pò zhī
两军相对取背破之
hòu hàn chū, chì méi qīng dú shí yú wàn zhòng bìng zài shè quǎn, guāng wǔ yǐn bīng jiāng jī zhī. gěng chún jūn zài qián, qù zhòng yíng shù lǐ, zéi hū yè gōng chún, yǔ shè yíng zhōng, shì duō sǐ shāng. chún lēi bù qǔ, jiān bù dòng. xuǎn gǎn sǐ shì èr qiān rén, jù chí qiáng nǔ, gè fù sān shǐ, shǐ xián méi xián xíng, fù, zhe. rào chū zéi hòu, qí shēng hū zào, qiáng nǔ bìng fā, zéi zhòng jīng zǒu, zhuī jī, suì pò zhī.
后汉初,赤眉、青犊十馀万众并在射犬,光武引兵将击之。耿纯军在前,去众营数里,贼忽夜攻纯,雨射营中,士多死伤。纯勒部曲,坚不动。选敢死士二千人,俱持强弩,各傅三矢,使衔枚閒行,(傅,著。)绕出贼后,齐声呼譟,强弩并发,贼众惊走,追击,遂破之。
sòng liǔ yuán jǐng wèi suí jùn tài shǒu, jì zhì, ér mán fǎn, duàn yì dào, yù gōng jùn. jùn nèi lì shǎo, liáng zhàng yòu fá, yuán jǐng shè fāng lüè, dé liù qī bǎi rén, nǎi fēn wǔ bǎi rén tún yì dào. huò yuē:" mán jiāng bī chéng, bù yí fēn zhòng." yuán jǐng yuē:" mán wén jùn qiǎn zhòng shù, qǐ wù chéng nèi bīng shǎo. qiě biǎo lǐ hé shì, yú jì wèi zhǎng." huì mán chuí zhì, nǎi shǐ yì dào bīng qián chū qí hòu, jiè yuē:" huǒ jǔ chí jìn." qián hòu jù fā, mán zhòng jīng rǎo, tóu yún shuǐ sǐ zhě qiān yú rén, zhǎn huò shù bǎi, jùn jìng sù rán, wú fù kòu chāo.
宋柳元景为随郡太守,既至,而蛮反,断驿道,欲攻郡。郡内力少,粮仗又乏,元景设方略,得六七百人,乃分五百人屯驿道。或曰:"蛮将逼城,不宜分众。"元景曰:"蛮闻郡遣重戍,岂悟城内兵少。且表里合势,於计为长。"会蛮垂至,乃使驿道兵潜出其后,戒曰:"火举驰进。"前后俱发,蛮众惊扰,投郧水死者千馀人,斩获数百,郡境肃然,无复寇抄。
xiāo qí mò, liáng wǔ dì fā yōng zhōu dōng xià, yōng zhōu, jīn xiāng yáng jùn. dà jūn cì jiāng níng, liáng wǔ shǐ lǚ sēng zhēn yǔ wáng mào lǜ jīng bīng xiān dēng chì bí luó. wáng mào dùn yú yuè chéng, lǚ sēng zhēn yóu shǒu bái bǎn. qí zhǔ dōng hūn jiāng lǐ jū shì mì chān zhī chéng zhōng zhòng shǎo, lǜ ruì zú wàn rén zhí lái báo chéng. sēng zhēn wèi jiàng shì yuē:" jīn lì jì bù dí, bù kě yǔ zhàn, kě wù yáo shè. xū zhì qiàn lǐ, dāng bìng lì pò zhī." é ér jiē yuè qiàn, bá zhà, sēng zhēn fēn rén shàng chéng, shǐ shí jù fā, zì lǜ mǎ bù sān bǎi rén chū qí hòu, shǒu pí zhě fù yú chéng ér xià, pí, bì zhī fǎn. nèi wài qí jī, jū shì děng yìng shí bēn sàn.
萧齐末,梁武帝发雍州东下,(雍州,今襄阳郡。)大军次江宁,梁武使吕僧珍与王茂率精兵先登赤鼻逻。王茂顿於越城,吕僧珍犹守白板。齐主东昏将李居士密觇知城中众少,率锐卒万人直来薄城。僧珍谓将士曰:"今力既不敌,不可与战,可勿遥射。须至堑里,当并力破之。"俄而皆越堑,拔栅,僧珍分人上城,矢石俱发,自率马步三百人出其后,守陴者复逾城而下,(陴,婢支反。)内外齐击,居士等应时奔散。
chén jiāng zhōu jiǒng zhèn ān qí děng zhōu, gāo qí qiǎn jiàng lù qiān yǐ zhòng èr wàn chū zì bā qí, yǔ jiǒng xiāng yù. jiǒng liú léi ruò zī zhòng, shè yí bīng yǐ dāng zhī, shēn lǜ jīng ruì, yóu xián dào yāo qí hòu, dà bài qiān jūn, lǔ huò qì xiè mǎ lǘ bù kě shèng shǔ.
陈将周炅镇安、蕲等州,高齐遣将陆骞以众二万出自巴、蕲,与炅相遇。炅留羸弱辎重,设疑兵以当之,身率精锐,由閒道邀其后,大败骞军,虏获器械马驴不可胜数。
suí hàn wáng liàng jù bīng zhōu fǎn, suí jiāng yáng sù lǜ zhòng shù wàn tǎo liàng. shí jìn jiàng lǚ sān zhōu bìng wèi liàng chéng shǒu, sù gè yǐ èr qiān rén mí zhī ér qù. liàng qiǎn jiàng zhào zi kāi yōng zhòng shí yú wàn, zhà jué jìng lù, tún jù gāo bì lǐng, bù zhèn wǔ shí lǐ. sù lìng zhū jiàng yǐ bīng lín zhī, zì yǐn bīng rù huò shān, yuán yá gǔ ér jìn, zhí zhǐ qí yíng, yī zhàn pò zhī, shā huò shù wàn.
隋汉王谅据并州反,隋将杨素率众数万讨谅。时晋、绛、吕三州并为谅城守,素各以二千人縻之而去。谅遣将赵子开拥众十馀万,栅绝径路,屯据高璧岭,布阵五十里。素令诸将以兵临之,自引兵入霍山,缘崖谷而进,直指其营,一战破之,杀获数万。
liǎng jūn xiāng duì jì qiǎn jūn zhù jí shèng
两军相对继遣军助即胜
hòu hàn chū, hé nán zéi zhāng bù jù qí dì, hàn jiāng gěng yǎn tǎo zhī, bì yú lín zī. bù yǔ qí sān dì lán hóng shòu jí gù dà tóng qú shuài zhòng yì děng bīng zhòng, xìng. yì, míng yě. hào èr shí wàn, zhì lín zī dài chéng dōng, jiāng gōng yǎn. yǎn xiān chū zī shuǐ shàng, yǔ zhòng yì yù, tū qí yù zòng, yǎn kǒng cuò qí fēng, lìng bù bù gǎn jìn, gù shì ruò yǐ shèng qí qì, nǎi yǐn guī xiǎo chéng, chén bīng yú nèi. bù qì shèng, zhí gōng yǎn yíng, pí jiàng liú xīn děng hé zhàn, yǎn shēng wáng gōng huài tái dǔ zhī, lín zī běn qí guó suǒ dōu, jí qí wáng gōng zhōng zhī huài tái yě. dōng guān jì zuò" huán tái". shì xīn děng fēng jiāo, nǎi zì yǐn jīng bīng héng jiāo tū bù zhèn yú dōng chéng xià, dà pò zhī.
后汉初,河南贼张步据齐地,汉将耿弇讨之,壁於临淄。步与其三弟蓝、弘、寿及故大彤渠帅重异等兵(重,姓。异,名也。)号二十万,至临淄大城东,将攻弇。弇先出淄水上,与重异遇,突骑欲纵,弇恐挫其锋,令步不敢进,故示弱以盛其气,乃引归小城,陈兵於内。步气盛,直攻弇营,裨将刘歆等合战,弇升王宫坏台睹之,(临淄本齐国所都,即齐王宫中之坏台也。东观记作"环台"。)视歆等锋交,乃自引精兵横交突步阵於东城下,大破之。
hòu hàn mò, lǚ bù fù cóng dōng hūn yǔ chén gōng jiāng wàn yú rén lái yǔ cáo gōng zhàn. shí bīng jiē chū qǔ mài, zài zhě bù néng qiān rén, tún yíng bù gù. cáo gōng nǎi mìng fù rén shǒu pí, xī jiāng bīng jù zhī. tún xī yǒu dà dī, qí nán shù mù yōu shēn. bù yí yǒu fú, nǎi xiāng wèi yuē:" cáo cāo duō zhà, wù rù fú zhōng." yǐn jūn nán tún shí yú lǐ. míng rì fù lái, cáo gōng yǐn bīng dī lǐ, chū bàn bīng dī wài. bù yì jìn, nǎi lìng qīng bīng tiǎo zhàn, jì hé, fú bīng chéng dī, bù qí bìng jìn, suì dà pò zhī.
后汉末,吕布复从东昏与陈宫将万馀人来与曹公战。时兵皆出取麦,在者不能千人,屯营不固。曹公乃命妇人守陴,悉将兵拒之。屯西有大隄,其南树木幽深。布疑有伏,乃相谓曰:"曹操多诈,勿入伏中。"引军南屯十馀里。明日复来,曹公隐兵隄里,出半兵隄外。布益进,乃令轻兵挑战,既合,伏兵乘隄,步骑并进,遂大破之。
dà táng wǔ dé chū, wáng chōng jù dōng dōu, tài zōng wǎng zhēng zhī, tún qīng chéng gōng, yíng lěi wèi lì. wáng chōng lǜ zhòng èr wàn, zì fāng zhū mén chū lín gǔ shuǐ, yǐ yù dà jūn, zhū jiàng shén jù. tài zōng yǐ jīng qí zhèn yú běi máng, dēng hòu wèi xuān wǔ líng yǐ guān zéi zhèn, wèi zuǒ yòu yuē:" zéi shì pò yǐ, xī zhòng ér chū, lì zài yī zhàn. jīn rì pò zhī, qí hòu bù néng chū yǐ." nǎi lìng qū tū tōng lǜ bù zú wǔ qiān, dù shuǐ bù zhèn yǐ dāng zhī. yīn jiè tōng yuē:" dài bīng jiāo, jí fàng yān, wú dāng lǜ mǎ jūn nán xià." bīng cái jiē, tài zōng yǐ qí chōng zhī, tǐng shēn xiān jìn, biǎo lǐ hé shì. zéi zhòng shū sǐ zhàn, sàn ér fù hé zhě shù yān. dì jì xiǎn ài, zéi duō pái máo zàn, máo zàn, chán yě. zi guǎn fǎn. qí zhàn shāo nán. tài zōng qīn zì shè zhī, mò bù yìng xián ér dǎo. qǐ chén jí wǔ, zéi zhòng shǐ tuì, yīn chéng zhī, pò yú chéng qiàn, fú zhǎn qī qiān rén. zì shì bù gǎn fù chū.
大唐武德初,王充据东都,太宗往征之,屯青城宫,营垒未立。王充率众二万,自方诸门出临穀水,以御大军,诸将甚惧。太宗以精骑阵於北邙,登后魏宣武陵以观贼阵,谓左右曰:"贼势迫矣,悉众而出,利在一战。今日破之,其后不能出矣。"乃令屈突通率步卒五千,渡水布阵以当之。因戒通曰:"待兵交,即放烟,吾当率马军南下。"兵才接,太宗以骑冲之,挺身先进,表里合势。贼众殊死战,散而复合者数焉。地既险隘,贼多排〈矛贊〉,(〈矛贊〉,鋋也。子管反。)骑战稍难。太宗亲自射之,莫不应弦而倒。起辰及午,贼众始退,因乘之,迫於城堑,俘斩七千人。自是不敢复出。
bīng duō lì yǒu yú yí fēn jūn xiāng jì
兵多力有馀宜分军相继
dōng wèi dà jiàng qí shén wǔ dà jǔ fá xī wèi, jiāng dù pú jīn, qí jiāng xuē chù yuē: chù, chāng liù fǎn." xī zéi lián nián jī jǐn, dàn yí zhì bīng zhū dào, wù yǔ yě zhàn, bǐ jí lái nián mài qiū, rén zhòng jǐn yīng è sǐ, xī zéi zì rán guī xiáng, yuàn wáng wú dù hé yě." hóu jǐng yì yuē:" jīn zhě zhī jǔ, bīng zhòng jí dà, wàn yī bù jié, zú nán shōu liǎn. bù rú fēn wéi èr jūn, xiāng jì ér jìn, qián jūn ruò shèng, hòu jūn quán lì qián jūn ruò bài, hòu jūn chéng zhī." shén wǔ jiē fú nà, suì yǒu shā yuàn zhī bài. qí shén wǔ wéi zhī ér bài.
东魏大将齐神武大举伐西魏,将渡蒲津,其将薛琡曰:(琡,昌六反。)"西贼连年饥馑,但宜置兵诸道,勿与野战,比及来年麦秋,人众尽应饿死,西贼自然归降,愿王无渡河也。"侯景亦曰:"今者之举,兵众极大,万一不捷,卒难收敛。不如分为二军,相继而进,前军若胜,后军全力;前军若败,后军承之。"神武皆弗纳,遂有沙苑之败。(齐神武违之而败。)
wǒ guǎ dí zhòng zì yuǎn zhì chéng pí bài zhī
我寡敌众自远至乘疲败之
jìn sī kōng liú kūn shǒu tài yuán, qiǎn jiàng jī dàn lǜ zhòng shí yú wàn tǎo shí lè. lēi jiāng jù zhī, huò jiàn yuē:" dàn bīng mǎ jīng shèng, qí fēng bù kě dāng, yí shēn gōu gāo lěi yǐ cuò qí ruì, gōng shǒu zhī shì, bì huò wàn quán." lēi yuē:" dàn dà zhòng yuǎn lái, tǐ pí lì jié, quǎn yáng wū hé, hào lìng bù qí, kě yī zhàn qín zhī, hé qiáng zhī yǒu. kòu yǐ chuí zhì, hú kě shě qù dà jūn yī dòng, qǐ yì zhōng hái. ruò dàn chéng wǒ zhī tuì, gù zǒu nǎi wú xiá, yān dé shēn gōu gāo lěi hū! cǐ wèi bù zhàn ér zì miè wáng zhī dào." lì zhǎn jiàn zhě. yǐ kǒng cháng wèi qián fēng dū du, lìng sān jūn hòu chū zhě zhǎn. shè yí bīng yú shān shàng, fēn wéi èr fú. lēi qīng qí yǔ dàn zhàn, wěi shōu zhòng ér běi. dàn zòng bīng zhuī zhī, lēi qián hòu fú fā, lái jī, dàn jūn dà bài.
晋司空刘琨守太原,遣将姬澹率众十馀万讨石勒。勒将拒之,或谏曰:"澹兵马精盛,其锋不可当,宜深沟高垒以挫其锐,攻守之势,必获万全。"勒曰:"澹大众远来,体疲力竭,犬羊乌合,号令不齐,可一战擒之,何强之有。寇已垂至,胡可舍去;大军一动,岂易中还。若澹乘我之退,顾走乃无暇,焉得深沟高垒乎!此为不战而自灭亡之道。"立斩谏者。以孔苌为前锋都督,令三军后出者斩。设疑兵於山上,分为二伏。勒轻骑与澹战,伪收众而北。澹纵兵追之,勒前后伏发,来击,澹军大败。
liáng jiāng chén qìng zhī cáo zhòng zōng fá hòu wèi zhī guō yáng, wō, gū hé fǎn. wèi qiǎn jiàng yuán zhāo děng lǜ bīng lái yuán, qián jūn zhì tuó jiàn, qù guō yáng sì shí lǐ. qìng zhī yù nì zhàn, zhū jiàng yǐ:" zéi zhī qián fēng, bì shì qīng ruì, yǔ zhàn ruò jié, bù zú wèi gōng rú qí bù lì, jǔ wǒ jūn zhèn shì. bīng fǎ suǒ wèi yǐ yì dài láo, bù rú wù jī." qìng zhī yuē:" wèi rén yuǎn lái, jiē yǐ pí juàn, qù wǒ jì yuǎn, bì bú jiàn yí. jí qí wèi jí, xū cuò qí qì. chū qí bù yì, bì wú bài lǐ. qiě wén lǔ suǒ jù yíng, lín mù shén shèng, bì bù yè chū. zhū jūn ruò jiē yí huò, qìng zhī qǐng dú qǔ zhī." yú shì yǔ huī xià wǔ bǎi qí bēn jī, pò qí qián jūn, wèi rén zhèn kǒng.
梁将陈庆之、曹仲宗伐后魏之涡阳,(涡,孤和反。)魏遣将元昭等率兵来援,前军至驼涧,去涡阳四十里。庆之欲逆战,诸将以:"贼之前锋,必是轻锐,与战若捷,不足为功;如其不利,沮我军阵势。兵法所谓以逸待劳,不如勿击。"庆之曰:"魏人远来,皆已疲倦,去我既远,必不见疑。及其未集,须挫其气。出其不意,必无败理。且闻虏所据营,林木甚盛,必不夜出。诸君若皆疑惑,庆之请独取之。"於是与麾下五百骑奔击,破其前军,魏人震恐。
qí shén wǔ yǔ wèi xiào wǔ dì gòu xì, zì tài yuán jǔ bīng bī luò yáng, dì qiǎn jiàng yuán bīn zhī hú sī chūn chǒu lún fǎn zhèn wǔ láo, qiǎn shǐ gào zhōu wén dì. zhōu wén dì wèi zuǒ yòu yuē:" gāo huān shù rì xíng bā jiǔ bǎi lǐ, xiǎo bīng zhě suǒ jì, zhèng xū chéng biàn jī zhī. ér zhǔ shàng yǐ wàn shèng zhī zhòng, bù néng dù hé jué zhàn, fāng yuán jīn jù shǒu. qiě cháng hé wàn lǐ, gǎn yù wéi nán, ruò yī chù dé dù, dà shì qù yǐ." guǒ rú qí yán, dì xī bēn cháng ān. xiào wǔ wéi zhī ér bài.
齐神武与魏孝武帝构隙,自太原举兵逼洛阳,帝遣将元斌之、斛斯椿(丑伦反)镇武牢,遣使告周文帝。周文帝谓左右曰:"高欢数日行八九百里,晓兵者所忌,正须乘便击之。而主上以万乘之重,不能渡河决战,方缘津据守。且长河万里,扞御为难,若一处得渡,大事去矣。"果如其言,帝西奔长安。(孝武违之而败。)
dōng wèi jiāng qí shén wǔ fá xī wèi, jūn zhì xǔ yuán xī. zhōu wén dì zhì wèi nán, zhēng zhū zhōu jūn jiē wèi huì, nǎi zhào zhū jiàng wèi zhī yuē:" gāo huān yuè shān dù hé, yuǎn lái zhì cǐ, tiān wáng zhī shí yě. jīn jí qí xīn zhì, biàn kě jī zhī." jí zào fú qiáo yú wèi, lìng jūn rén jī zi xī fǎn sān rì liáng, qīng qí dù wèi, zī zhòng zì wèi nán jiā wèi ér xī. jūn zhì shā yuàn, jù qí shén wǔ jūn liù shí yú lǐ. qí shén wǔ wén zhōu wén zhì, yǐn jūn lái huì, dǔ zhōu wén jūn shǎo, jìng chí ér jìn, bù wéi háng liè, zǒng cuì yú zuǒ jūn. bīng jiāng jiāo, zhōu wén míng gǔ, shì jiē fèn qǐ. qí jiāng yú jǐn děng liù jūn yǔ zhī hé zhàn, lǐ bì děng lǜ tiě qí héng jī zhī, jué qí jūn wèi èr, suì dà bài zhī, zhǎn liù qiān yú jí, lín zhèn jiàng zhě èr wàn yú rén. qí shén wǔ yè dùn, zhuī zhì hé shàng, fù dà kè huò. qián hòu lǔ qí zú qī wàn. liú qí jiǎ shì èr wàn, yú xī zòng guī.
东魏将齐神武伐西魏,军至许原西。周文帝至渭南,徵诸州军皆未会,乃召诸将谓之曰:"高欢越山渡河,远来至此,天亡之时也。今及其新至,便可击之。"即造浮桥於渭,令军人赍(子奚反)三日粮,轻骑渡渭,辎重自渭南夹渭而西。军至沙苑,距齐神武军六十馀里。齐神武闻周文至,引军来会,睹周文军少,竞驰而进,不为行列,总萃於左军。兵将交,周文鸣鼓,士皆奋起。其将于谨等六军与之合战,李弼等率铁骑横击之,绝其军为二,遂大败之,斩六千馀级,临阵降者二万馀人。齐神武夜遁,追至河上,复大克获。前后虏其卒七万。留其甲士二万,馀悉纵归。
sūn zǐ yuē:" fèn sù, kě wǔ. jí jí zhī rén, kě fèn nù ér zhì sǐ. fèn sù yì nù zhě, juàn gàng jí jí, bù jì qí nán, kě dòng zuò qī wǔ. zhǔ bù kě yǐ nù ér xìng jūn, jiāng bù kě yǐ yùn ér zhì zhàn, hé yú lì ér yòng, bù hé yú lì ér zhǐ. rén zhǔ jù zhòng xìng jūn, yǐ dào lǐ shèng fù zhī jì, bù kě yǐ jǐ zhī sī nù. jiāng jǔ bīng zé yǐ cè, bù kě yǐ yùn huì zhī gù ér hé zhàn yě. nù kě yǐ fù xǐ, yùn kě yǐ fù yuè, wáng guó bù kě yǐ fù cún, sǐ zhě bù kě yǐ fù shēng yě. zhǔ nù xìng jūn fá rén, wú sù móu míng jì, zé pò wáng yǐ. jiāng yùn nù ér dòu, cāng cù ér hé zhàn, suǒ shāng shā bì duō. nù yùn kě yǐ fù yuè xǐ, yán wáng guó bù kě yǐ fù cún, sǐ zhě bù kě fù shēng, yán dāng shèn zhī. gù yuē míng zhǔ shèn zhī, liáng jiàng jǐng zhī, cǐ ān wēi zhī dào yě." jǐng, jiè yě.
孙子曰:"忿速,可侮。(急疾之人,可忿怒而致死。忿速易怒者,狷戆疾急,不计其难,可动作欺侮。)主不可以怒而兴军,将不可以愠而致战,合於利而用,不合於利而止。(人主聚众兴军,以道理胜负之计,不可以己之私怒。将举兵则以策,不可以愠恚之故而合战也。)怒可以复喜,愠可以复悦,亡国不可以复存,死者不可以复生也。(主怒兴军伐人,无素谋明计,则破亡矣。将愠怒而斗,仓卒而合战,所伤杀必多。怒愠可以复悦喜,言亡国不可以复存,死者不可复生,言当慎之。)故曰明主慎之,良将儆之,此安危之道也。"(儆,戒也。)
tiǎo zhàn
挑战
zhàn guó wèi wǔ hòu wèn wú qǐ yuē:" liǎng jūn xiāng dāng, bù zhī qí jiāng, yù jī hé rú?" qǐ yuē:" lìng jiàn ér yǒng zhě, jiāng ér jī ruì, jiāo hé ér běi, gào ér wù fá, guān dí jìn qǔ, yī lái yì qǐ: qí zhèng yǐ lǐ. bēn běi bù zhuī, jiàn lì bù qǔ: cǐ jiāng yǒu móu. ruò qí zhòng zhuī běi, qí zhì lí luàn, zì zhǐ zì xíng, huò zòng huò héng, tān lì wù dé: fán ruò cǐ lèi, jiàng lìng bù xíng."
战国魏武侯问吴起曰:"两军相当,不知其将,欲击何如?"起曰:"令贱而勇者,将而击锐,交合而北,告而勿罚,观敌进取,一来一起:其政以理。奔北不追,见利不取:此将有谋。若其众追北,旗帜离乱,自止自行,或纵或横,贪利务得:凡若此类,将令不行。"
chǔ hàn xiāng chí, péng yuè shù jué chǔ liáng dào, xiàng yǔ yù tǎo yuè, wèi qí jiāng cáo jiù yuē:" jǐn shǒu chéng gāo, hàn yù tiǎo zhàn, shèn wù yǔ zhàn, wú lìng dé dōng. wǒ shí wǔ rì bì zhū péng yuè, dìng liáng dì." hàn guǒ shù tiǎo zhàn, chǔ jūn bù chū. shǐ rén rǔ zhī, wǔ liù rì, cáo jiù nù, dù bīng sì shuǐ. hàn jī zhī, dà pò chǔ jūn, jǐn dé chǔ guó huò huì. cáo jiù zì wěn yú sì shuǐ zhī shàng.
楚、汉相持,彭越数绝楚粮道,项羽欲讨越,谓其将曹咎曰:"谨守成皋,汉欲挑战,慎勿与战,无令得东。我十五日必诛彭越,定梁地。"汉果数挑战,楚军不出。使人辱之,五六日,曹咎怒,渡兵汜水。汉击之,大破楚军,尽得楚国货贿。曹咎自刎於汜水之上。
shí liù guó yáo xiāng jù huáng luò, qián qín fú shēng qiǎn jiàng fú huáng méi dèng qiāng děng lǜ bù qí tǎo zhī. xiāng shēn gōu gāo lěi, gù shǒu bù zhàn. dèng qiāng shuō huáng méi yuē:" shāng gōng zhī niǎo, luò yú xū fā. xiāng pín wèi jìn jiāng huán wēn zhāng píng suǒ bài, ruì qì sàng yǐ. jīn gù lěi bù zhàn, shì qióng kòu yě. xiāng xìng gāng hěn, yì yǐ gāng dòng. ruò cháng qū gǔ xíng, zhí yā qí lěi, xiāng bì nù ér chū shī, kě yī zhàn qín yě." huáng méi cóng zhī, qiǎn qiāng lǜ qí sān qiān jūn yú xiāng lěi. guǒ nù, jǐn ruì chū zhàn. qiāng wěi bù shèng, yǐn qí ér tuì, xiāng zhuī zhī, zhì yú sān yuán, qiāng huí qí jù xiāng. é ér huáng méi zhì, dà zhàn, zhǎn zhī, jǐn fú qí zhòng.
十六国姚襄据黄落,前秦苻生遣将苻黄眉、邓羌等率步骑讨之。襄深沟高垒,固守不战。邓羌说黄眉曰:"伤弓之鸟,落於虚发。襄频为晋将桓温、张平所败,锐气丧矣。今固垒不战,是穷寇也。襄性刚狠,易以刚动。若长驱鼓行,直压其垒,襄必怒而出师,可一战擒也。"黄眉从之,遣羌率骑三千军於襄垒。果怒,尽锐出战。羌伪不胜,引骑而退,襄追之,至於三原,羌回骑拒襄。俄而黄眉至,大战,斩之,尽俘其众。
sòng jiāng shěn yōu zhī fǎn, zì jiāng líng jǔ bīng dōng xià, fēn bīng chū xià kǒu, jù lǔ shān. yōu zhī jì zhì yǐng, yǐ yǐng chéng ruò xiǎo bù zú gōng, sòng yǐng zhōu, jīn jiāng xià jùn. qiǎn rén gào yǐng zhōu shǒu jiāng liǔ shì lóng yuē:" bèi tài hòu lìng, dāng zàn hái dōu. qīng jì xiāng yǔ fèng guó, xiǎng dé cǐ yì." shì lóng dá yuē:" dōng xià zhī shī, jiǔ chéng shēng wèn. yǐng chéng xiǎo zhèn, zì shǒu ér yǐ." yōu zhī jiāng qù, shì lóng qiǎn jūn yú xī zhǔ tiǎo zhàn, yōu zhī guǒ nù, lìng zhū jūn dēng àn shāo guō yì, zhù zhǎng wéi gōng zhī. shì lóng suí yí jù yīng, zhòng jiē pī què. yōu zhī jūn yīn zhī bài kuì.
宋将沈攸之反,自江陵举兵东下,分兵出夏口,据鲁山。攸之既至郢,以郢城弱小不足攻,(宋郢州,今江夏郡。)遣人告郢州守将柳世隆曰:"被太后令,当蹔还都。卿既相与奉国,想得此意。"世隆答曰:"东下之师,久承声问。郢城小镇,自守而已。"攸之将去,世隆遣军於西渚挑战,攸之果怒,令诸军登岸烧郭邑,筑长围攻之。世隆随宜拒应,众皆披卻。攸之军因之败溃。
suí mò, gāo zǔ qǐ bīng, zì tài yuán zhì huò yì, suí jiāng sòng lǎo shēng shǒu chéng. tài zōng yǐ shù qí yì qí chéng xià, jǔ biān zhǐ huī, ruò jiāng wéi chéng zhě. lǎo shēng nù, kāi mén chū bīng. gāo zǔ yīn wèi lǒng xī gōng jiàn chéng yuē:" rǔ kàn liǎng zhèn jiāng jiāo, yǐn zuǒ jūn zhí qū dōng mén." mìng tài zōng yǐn yòu jūn zhí qū nán mén, yǐ duàn qí guī lù. lǎo shēng zhī jūn bèi chéng ér liè zhèn, gāo zǔ yǐ zhōng jūn yǔ jiàn chéng hé zhèn yú chéng dōng, tài zōng zhèn yú chéng nán. lǎo shēng huī bīng jí jìn, xiān báo gāo zǔ, ér jiàn chéng zhuì mǎ, lǎo shēng chéng zhī, zhōng jūn yǔ zuǒ jūn xián què. tài zōng zì nán yuán yáo jiàn chén qǐ, zhī yì shī tuì, lǜ èr bǎi qí chí xià jùn bǎn, shā yī zéi jiāng, suì chōng duàn qí jūn, chū qí zhèn hòu, biǎo lǐ qí zào, suí shī dà kuì, suì qín lǎo shēng, ér píng huò yì.
隋末,高祖起兵,自太原至霍邑,隋将宋老生守城。太宗以数骑诣其城下,举鞭指麾,若将围城者。老生怒,开门出兵。高祖因谓陇西公建成曰:"汝看两阵将交,引左军直趋东门。"命太宗引右军直趋南门,以断其归路。老生之军背城而列阵,高祖以中军与建成合阵於城东,太宗阵於城南。老生麾兵疾进,先薄高祖,而建成坠马,老生乘之,中军与左军咸卻。太宗自南原遥见尘起,知义师退,率二百骑驰下峻阪,杀一贼将,遂冲断其军,出其阵后,表里齐譟,隋师大溃,遂擒老生,而平霍邑。
sūn zǐ yuē:" fán chù jūn, shì shēng chù gāo, gāo, yáng yě. shì, wèi mù qián shēng dì. chù jūn dāng zài gāo. zhàn jiàng wú dēng, wú yíng gāo yě. jiàng xià yě, wèi shān xià yě. zhàn yú shān xià, dí yǐn zhī shàng shān, wú dēng zhú yě. cǐ chù shān gǔ zhī jūn yě. xǐ gāo ér è xià, guì yáng ér jiàn yīn, shān nán yuē yáng. shān běi yuē yīn. shì wèi bì shèng. jūn wú bǎi jí, qiū líng dī fáng, bì chù qí gāo yáng, ér yòu bèi zhī. dī zhě, jī tǔ suǒ zuò, jiē dāng chù qí yáng ér yòu zhī zhí, zhàn zhī biàn yě. cǐ bīng zhī lì, ér dì zhī zhù yě. gù yòng bīng zhī fǎ, gāo líng wù xiàng yě, dí ruò jù shān líng, yī fù xiǎn zǔ, chén bīng dài dí, wù qīng gōng qù yě. jì chí shì bù biàn, yǒu yǔn shí zhī chōng yě. bèi qiū wù yíng yě." dí bèi qiū líng wèi zhèn, wú yǒu hòu huàn, zé dāng yǐn zhì píng dì, wù yíng ér jī yě.
孙子曰:"凡处军,视生处高,(高,阳也。视,谓目前生地。处军当在高。)战降无登,(无迎高也。降下也,谓山下也。战於山下,敌引之上山,无登逐也。)此处山谷之军也。喜高而恶下,贵阳而贱阴,(山南曰阳。山北曰阴。)是为必胜。军无百疾,丘陵隄防,必处其高阳,而右背之。(隄者,积土所作,皆当处其阳而右之职,战之便也。)此兵之利,而地之助也。故用兵之法,高陵勿向也,(敌若据山陵,依附险阻,陈兵待敌,勿轻攻趣也。既驰势不便,有殒石之冲也。)背丘勿迎也。"(敌背丘陵为阵,无有后患,则当引置平地,勿迎而击也。)
dí chù gāo wù gōng
敌处高勿攻
shǔ zhū gě liàng bīng fǎ yuē:" shān líng zhī zhàn, bù yǎng qí gāo shuǐ shàng zhī zhàn, bù nì qí liú cǎo shàng zhī zhàn, bù shè qí shēn píng dì zhī zhàn, bù nì qí xū: cǐ bīng zhī lì yě. gù zhàn dòu zhī lì, wéi qì yǔ xíng yě."
蜀诸葛亮兵法曰:"山陵之战,不仰其高;水上之战,不逆其流;草上之战,不涉其深;平地之战,不逆其虚:此兵之利也。故战斗之利,唯气与形也。"
hòu zhōu qiǎn jiàng tǎo gāo qí, shī wéi luò yáng, qí jiāng duàn sháo yù zhī. sháo dēng máng bǎn, liáo yù guān zhōu jūn xíng shì, zhì dà hé gǔ, biàn zhí zhōu jūn, jí qiǎn chí gào zhū yíng, yǔ zhū jiàng jié zhèn yǐ dài zhī. zhōu jūn yǐ bù rén zài qián, shàng shān nì zhàn. sháo yǐ bǐ tú wǒ qí, qiě què qiě yǐn, dài qí lì bì, nǎi qiǎn xià mǎ jī zhī, duǎn bīng shǐ jiāo, zhōu rén dà kuì. luò chéng zhī wéi bìng jí bēn dùn.
后周遣将讨高齐,师围洛阳,齐将段韶御之。韶登邙阪,聊欲观周军形势,至大和谷,便值周军,即遣驰告诸营,与诸将结阵以待之。周军以步人在前,上山逆战。韶以彼徒我骑,且卻且引,待其力弊,乃遣下马击之,短兵始交,周人大溃。洛城之围并即奔遁。
dí dǎng jí zhī zé hé huǎn zhī zé lí
敌党急之则合缓之则离
hòu hàn mò, cáo gōng zhēng zhāng xiù yú ráng. xún yōu yuē:" xiù yǎng shí yú liú biǎo, jiǔ ér shì bì lí. jīn huǎn zhī, kě yòu zhì jí zhī, zé xiāng jiù." gōng bù cóng, yǔ xiù zhàn, biǎo guǒ jiù zhī. gōng bài guī. cáo gōng wéi zhī, gù bài.
后汉末,曹公征张绣於穰。荀攸曰:"绣仰食於刘表,久而势必离。今缓之,可诱致;急之,则相救。"公不从,与绣战,表果救之。公败归。(曹公违之,故败。)
cáo gōng jì kè yè, yuán shàng yuán xī suì bēn liáo dōng, zhòng yǒu shù qiān. chū, liáo dōng tài shǒu gōng sūn kāng shì yuǎn bù fú. cáo gōng pò wū wán, huò shuō gōng suì zhēng zhī, shàng xī kě qín. gōng yuē:" wú fāng shǐ kāng zhǎn sòng qí shǒu, bù fán bīng yǐ." gōng yǐn bīng hái, kāng guǒ zhǎn sòng shàng xī, chuán qí shǒu. zhū jiàng huò wèn yuē:" gōng hái ér zhǎn shàng xī, hé yě?" gōng yuē:" bǐ sù wèi shàng xī, qí jí zhī zé bìng lì, huǎn zhī zé zì xiàng tú, qí shì rán yě."
曹公既克邺,袁尚、袁熙遂奔辽东,众有数千。初,辽东太守公孙康恃远不服。曹公破乌丸,或说公遂征之,尚、熙可擒。公曰:"吾方使康斩送其首,不烦兵矣。"公引兵还,康果斩送尚、熙,传其首。诸将或问曰:"公还而斩尚、熙,何也?"公曰:"彼素畏尚、熙,其急之则并力,缓之则自相图,其势然也。"
jiǎ tuō ān zhòng
假讬安众
chūn qiū shí, jìn wén gōng zú, jiāng bìn yú qǔ wò. chū jiàng, jiù yǒu shēng rú niú. rú niú hǒu shēng. bo yǎn shǐ dài fū bài, yuē:" jūn mìng dà shì: jiāng yǒu xī shī guò yì wǒ, jī zhī bì dà jié yān." qín bó shǐ mèng míng shì děng sān jiāng xí zhèng, jìn shī yù yú xiáo ér bài zhī. shēng zì jiù chū, gù yuē jūn mìng yě. dà shì, róng shì yě. bo yǎn wén qín mì móu, gù yīn jiù shēng yǐ zhèng zhòng xīn yě.
春秋时,晋文公卒,将殡於曲沃。出绛,柩有声如牛。(如牛吼声。)卜偃使大夫拜,曰:"君命大事:将有西师过轶我,击之必大捷焉。"秦伯使孟明视等三将袭郑,晋师御於殽而败之。(声自柩出,故曰君命也。大事,戎事也。卜偃闻秦密谋,故因柩声以正众心也。)
yàn jiāng qí jié dài lè yì, gōng qí jí mò. qí jiāng tián dān jù shǒu, nǎi lìng chéng zhōng rén shí bì jì qí xiān zǔ yú tíng, fēi niǎo xī xiáng wǔ chéng zhōng xià shí. yàn rén guài zhī. dān fù xuān yán yuē:" shén lái xià jiào wǒ." yòu lìng yuē:" dāng yǒu shén rén wéi wǒ shī zhě." yǒu zú yuē:" chén kě yǐ wéi shī hū?" fǎn zǒu. tián dān nǎi qǐ, yǐn hái, dōng xiāng zuò, shī shì zhī. zú yuē:" chén qī jūn, chéng wú néng." tián dān yuē:" zi wù yán yě." yīn shī zhī. měi chū yuē shù, bì chēng shén. zhòng xīn nǎi ān, jìng pò yàn jūn.
燕将骑劫代乐毅,攻齐即墨。齐将田单拒守,乃令城中人食必祭其先祖於庭,飞鸟悉翔舞城中下食。燕人怪之。单复宣言曰:"神来下教我。"又令曰:"当有神人为我师者。"有卒曰:"臣可以为师乎?"返走。田单乃起,引还,东乡坐,师事之。卒曰:"臣欺君,诚无能。"田单曰:"子勿言也。"因师之。每出约束,必称神。众心乃安,竟破燕军。
qín èr shì chū, tiān xià luàn, chén shèng wú guǎng qǐ bīng yú qí, yù shōu rén xīn. móu yuē:" xiàng yàn wèi chǔ jiāng, shù yǒu gōng, ài shì lǜ, chǔ rén lián zhī. huò yǐ wéi zài. jīn chéng yǐ wú zhòng wèi tiān xià chàng, yí duō yīng zhě." wèi shǒu hào lìng. guǎng yǐ wéi rán. nǎi xíng bǔ. bo zhě zhī qí zhǐ yì, yuē:" zú xià shì jiē chéng gōng. rán zú xià bo zhī guǐ hū." bo zhě yún shì chéng yǒu gōng, rán xū jiǎ tuō guǐ shén, nǎi kě xīng qǐ ěr. gù shèng guǎng xiǎo qí yì, zé wèi yú shū hú míng yǐ wēi zhòng yě. shèng guǎng xǐ, qiān yuē:" cǐ jiào wǒ xiān wēi zhòng ěr." nǎi dān shū bó yuē" chén shèng wáng", zhì rén suǒ zēng yú fù zhōng. zú mǎi yú pēng shí, dé shū, yǐ guài zhī yǐ. yòu xián lìng guǎng zhī cì suǒ páng cóng cí zhōng, yè gòu huǒ, hú míng hū qù shēng yuē:" dà chǔ xìng, chén shèng wáng." xián wèi qiè lìng rén xíng yě. mì yú guǎng suǒ cì shě chù páng cè cóng cí zhōng wèi zhī. cóng wèi cǎo mù zhī cén wèi zhě yě. cí, shén cí yě. gòu, wèi jié qǐ yě. zú jiē yè jīng kǒng. dàn rì, cù zhòng wǎng wǎng zhǐ mù shèng guǎng. yīn ér hào lìng, zhòng suì cóng zhī.
秦二世初,天下乱,陈胜、吴广起兵於蕲,欲收人心。谋曰:"项燕为楚将,数有功,爱士率,楚人怜之。或以为在。今诚以吾众为天下唱,宜多应者。"(谓首号令。)广以为然。迺行卜。卜者知其指意,曰:"足下事皆成功。然足下卜之鬼乎。"(卜者云事成有功,然须假讬鬼神,乃可兴起耳。故胜、广晓其意,则为鱼书、狐鸣以威众也。)胜、广喜,佥曰:"此教我先威众耳。"迺丹书帛曰"陈胜王",置人所罾鱼腹中。卒买鱼烹食,得书,已怪之矣。又閒令广之次所旁丛祠中,夜构火,狐鸣呼(去声)曰:"大楚兴,陈胜王。"(閒谓窃令人行也。密於广所次舍处旁侧丛祠中为之。丛谓草木之岑蔚者也。祠,神祠也。构,谓结起也。)卒皆夜惊恐。旦日,卒中往往指目胜、广。因而号令,众遂从之。
shì shuō xīn shū, cáo gōng jūn xíng shī dào, èr jūn jiē kě, gōng lìng yuē:" qián yǒu dà méi lín, ráo zi, suān, kě yǐ jiě kě." shì zú wén zhī, kǒu jiē shuǐ chū, chéng cǐ dé jí qián shuǐ.
世说新书,曹公军行失道,二军皆渴,公令曰:"前有大梅林,饶子,酸,可以解渴。"士卒闻之,口皆水出,乘此得及前水。
jìn jiāng lǐ jǔ shǒu xíng yáng chéng, liú cōng jiāng liú chàng tǎo jǔ. jǔ fèng niú jiǔ zhà xiáng, móu yè xí zhī, bīng shì yǐ zéi zhòng, jiē yǒu jù sè. jǔ lìng guō sòng dǎo zhèng zǐ chǎn cí yuē:" jūn xī xiāng zhèng, è niǎo bù míng. xiōng hú chòu jié, hé dé guò tíng." shǐ wū yáng yán:" dōng lǐ yǒu jiào, dāng qiǎn shén bīng xiāng zhù." jiàng shì wén zhī, jiē yǒng yuè zhēng jìn. nǎi shǐ jīng xuǎn yǒng gǎn qiān rén, yè yǎn chàng yíng, huò kǎi mǎ shén duō, zhǎn shǒu shù qiān jí, chàng jǐn yǐ shēn miǎn.
晋将李矩守荥阳城,刘聪将刘畅讨矩。矩奉牛酒诈降,谋夜袭之,兵士以贼众,皆有惧色。矩令郭诵祷郑子产祠曰:"君昔相郑,恶鸟不鸣。凶胡臭羯,何得过庭。"使巫扬言:"东里有教,当遣神兵相助。"将士闻之,皆踊跃争进。乃使精选勇敢千人,夜掩畅营,获铠马甚多,斩首数千级,畅仅以身免。
shí liù guó hòu zhào shí lè shǐ jiāng má qiū děng fá zhāng zhòng huá yú wǔ wēi, zhòng huá jiāng xiè ài yuē:" qǐ jiǎ chén bīng qī qiān, wèi diàn xià tūn zhī." zhòng huá yǐ ài wèi zhōng jiān jiāng jūn, pèi bù qí wǔ qiān jī qiū. yǐn shī chū zhèn wǔ, yè yǒu èr xiāo míng yú yá zhōng, ài yuē:" xiāo, yāo yě, liù bó de xiāo zhě shèng. jīn xiāo míng yá zhōng, kè dí zhī zhào." yú shì jìn zhàn, dà pò zhī, zhǎn shǒu wǔ qiān jí.
十六国后赵石勒使将麻秋等伐张重华於武威,重华将谢艾曰:"乞假臣兵七千,为殿下吞之。"重华以艾为中坚将军,配步骑五千击秋。引师出振武,夜有二枭鸣於牙中,艾曰:"枭,邀也,六博得枭者胜。今枭鸣牙中,克敌之兆。"於是进战,大破之,斩首五千级。
shí liù guó hòu yān mù róng bǎo qiǎn jiàng mù róng hè lín lǜ sān wàn yú rén kòu xīn shì. jiǎ zǐ huì, hòu wèi dào wǔ dì jìn jūn tǎo zhī, tài shǐ lìng cháo chóng zòu yuē:" xī zhòu yǐ jiǎ zǐ wáng, bīng jiā jì zhī, bù kě chū." dì yuē:" zhòu yǐ jiǎ zǐ wáng, zhōu wǔ bù yǐ jiǎ zǐ shèng hū?" chóng wú yǐ duì. dì suì jìn jūn xīn shì, hè lín tuì zǔ gū shuǐ, yī jiàn rù zé yǐ zì gù. rù, ér jù fǎn. jiǎ xū, dì lín qí yíng, zhàn yú yì tái wù, dà pò zhī.
十六国后燕慕容宝遣将慕容贺麟率三万馀人寇新市。甲子晦,后魏道武帝进军讨之,太史令晁崇奏曰:"昔纣以甲子亡,兵家忌之,不可出。"帝曰:"纣以甲子亡,周武不以甲子胜乎?"崇无以对。帝遂进军新市,贺麟退阻泒水,依渐洳泽以自固。(洳,而据反。)甲戌,帝临其营,战於义台坞,大破之。
dōng jìn mò, sòng wǔ dì tǎo mù róng chāo, wéi guǎng gù chéng, shù yuè bù bá. huò shuō yù yuē:" xī shí lè jiāng shí jì lóng gōng cáo yí, zhān qì zhě yǐ wéi miǎn yīn shéng shuǐ dài chéng, fēi kě gōng bá, ruò sāi wǔ lóng kǒu, chéng bì zì xiàn. jì lóng cóng zhī, ér yí jiàng. mù róng kè wéi duàn kān yì rú zhī, ér kān jiàng. jiàng hòu wú jǐ, yòu zhèn kāi zhī. jīn jiù jī yóu zài, kě sài zhī." yù cóng qí yán. yú shì, chéng zhōng nán nǚ huàn jiǎo ruò jí zhě tài bàn. shí yǒu cāng é fēi rù zhàng zuò, zhòng xián jīng è, qí jiāng hú fān dú hè yuē:" cāng zhě, hú sè yě. é zhě, wǒ yě. hú lǔ guī wǒ zhī zhēng." zhòng dà yuè. jiāng gōng chéng, zhū jiàng xián jiàn yuē:" jīn wǎng wáng zhī rì, bīng jiā suǒ jì." yù yuē:" wǒ wǎng bǐ wáng, jí shú dà yān!" nǎi mìng xī dēng, suì píng guǎng gù.
东晋末,宋武帝讨慕容超,围广固城,数月不拔。或说裕曰:"昔石勒将石季龙攻曹嶷,瞻气者以为渑(音绳)水带城,非可攻拔,若塞五龙口,城必自陷。季龙从之,而嶷降。慕容恪围段龛亦如之,而龛降。降后无几,又震开之。今旧迹犹在,可塞之。"裕从其言。於是,城中男女患脚弱疾者太半。时有苍鹅飞入帐坐,众咸惊愕,其将胡蕃独贺曰:"苍者,胡色也。鹅者,我也。胡虏归我之徵。"众大悦。将攻城,诸将咸谏曰:"今往亡之日,兵家所忌。"裕曰:"我往彼亡,吉孰大焉!"乃命悉登,遂平广固。
dōng jìn mò, lǐng nán zéi lú xún kòu jiàn yè, sòng wǔ dì jī pò, zǒu zhì péng lí hú, nǎi xī lì zhà duàn zuǒ lǐ. dà jūn zhì zuǒ lǐ, jiāng zhàn, dì suǒ zhí huī gān zhé, fān shěn shuǐ, zhòng bìng guài jù. dì huān xiào yuē:" wǎng nián fù zhōu zhī zhàn, fān gān yì zhé, jīn zhě fù rán, zéi bì pò yǐ." jí gōng zhà ér jìn. xún bīng suī shū sǐ zhàn, fú néng jìn. zhū jūn chéng shèng bēn zhī, xún dān gě zǒu. suǒ shā jí tóu shuǐ sǐ, fán wàn yú rén. nà qí jiàng fù, yòu qí bī lüè. qiǎn liú fān mèng huái yù qīng jūn zhuī zhī. xún shōu sàn zú, shàng yǒu shù qiān rén, yáo hái guǎng zhōu.
东晋末,岭南贼卢循寇建业,宋武帝击破,走至彭蠡湖,乃悉力栅断左里。大军至左里,将战,帝所执麾竿折,幡沈水,众并怪惧。帝欢笑曰:"往年覆舟之战,幡竿亦折,今者复然,贼必破矣。"即攻栅而进。循兵虽殊死战,弗能禁。诸军乘胜奔之,循单舸走。所杀及投水死,凡万馀人。纳其降附,宥其逼掠。遣刘藩、孟怀玉轻军追之。循收散卒,尚有数千人,遥还广州。
liáng yǔ yù wèi huá yáng tài shǒu, hòu wèi jūn gōng wéi nán zhèng. shí liáng chǔ guǎ shǎo, rén qíng xiōng jù. xiōng, xǔ gǒng fǎn. zhōu yǒu kòng cāng shù shí suǒ, yù shǒu zì fēng tí, zhǐ shì jiàng shì yún:" cǐ zhōng sù jiē mǎn, zú zhī èr nián, dàn nǔ lì jiān shǒu." zhòng xīn yǐ ān, lǔ tuì.
梁庾域为华阳太守,后魏军攻围南郑。时粮储寡少,人情忷惧。(忷,许拱反。)州有空仓数十所,域手自封题,指示将士云:"此中粟皆满,足支二年,但努力坚守。"众心以安,虏退。
suí mò, lǐ mì jù xìng luò cāng, pò yǔ wén huà jí hái, shì zú jiē pí juàn. suí jiāng wáng chōng yù chéng qí bì ér jī zhī, kǒng zhòng xīn bù yī, nǎi jiǎ tuō guǐ shén, yán mèng jiàn zhōu gōng, nǎi lì cí yú luò shuǐ zhī shàng, qiǎn wū xuān yán zhōu gōng yù lìng pú yè jí tǎo lǐ mì, dāng yǒu dà gōng, bù zé bīng jiē yì sǐ. chōng bīng duō chǔ rén, sú xìn yāo. yán yǐ huò zhī, zhòng jiē qǐng zhàn, suì pò mì.
隋末,李密据兴洛仓,破宇文化及还,士卒皆疲倦。隋将王充欲乘其弊而击之,恐众心不一,乃假讬鬼神,言梦见周公,乃立祠於洛水之上,遣巫宣言周公欲令仆射急讨李密,当有大功,不则兵皆疫死。充兵多楚人,俗信妖。言以惑之,众皆请战,遂破密。