strong bīng sì strong
兵四

sūn zǐ yuē:" yòng xián yǒu wǔ: yǒu yīn xián, yǒu nèi xián, yǒu fǎn xián, yǒu sǐ xián, yǒu shēng xián. wǔ xián jù qǐ, mò zhī qí dào, shì wèi shén jì. yīn xián zhě, yīn qí xiāng rén ér yòng zhī zhě yě. yīn dí xiāng rén zhī dí biǎo lǐ xū shí zhī qíng, gù jiù ér yòng zhī, kě shǐ cì hou yě. nèi xián zhě, yīn qí guān rén ér yòng zhī zhě yě. yīn zài qí guān shī zhí zhě, ruò xíng lù zhī zǐ sūn yǔ shòu fá zhī jiā yě. yīn qí yǒu xì, jiù ér yòng zhī. fǎn xián zhě, yīn qí dí xián ér yòng zhī zhě yě. dí shǐ xián lái shì wǒ, wǒ zhī zhī, yīn hòu lù zhòng xǔ, fǎn shǐ wèi wǒ xián yě. xiāo shì chéng yuē:" yán dí shǐ rén lái hòu wǒ, wǒ yáng bù zhī, ér shì yǐ xū shì, qián què qī huì, shǐ guī xiāng yǔ, gù yuē fǎn xián." sǐ xián zhě, wèi kuáng shì yú wài, lìng wú xián zhī zhī, ér dài yú dí xián zhě yě. zuò zhà kuáng zhī shì yú wài, yáng lòu xiè zhī, shǐ wú xián zhī zhī. wú xián zhì dí zhōng, wèi dí suǒ de, bì yǐ kuáng shì shū dí, cóng ér bèi zhī. wú suǒ xíng bù rán, xián zé sǐ yǐ. yòu yún, dí xián lái, wén wǒ kuáng shì, yǐ chí guī, rán jiē fēi suǒ tú yě. èr xián jiē bù néng zhī yōu yǐn shēn mì, gù yuē sǐ xián yě. xiāo shì chéng yuē:" suǒ huò dí rén, jí jǐ pàn wáng jūn shì yǒu zhòng zuì xì zhě, gù wèi dài miǎn, xiāng chì wù xiè, yáng bù mì mì, lìng dí xián qiè wén zhī. wú yīn zòng zhī shǐ wáng, wáng bì guī. dí bì xìn yān, wǎng bì sǐ, gù yuē sǐ xián." shēng xián zhě, fǎn bào zhě yě. zé jǐ yǒu xián cái zhì móu, néng zì kāi tōng yú dí zhī qīn guì, chá qí dòng jìng, zhī qí shì jì, bǐ suǒ wèi yǐ zhī qí shí, hái bào, gù yuē shēng xián. gù sān jūn zhī qīn mò qīn yú xián, ruò bù qīn fǔ, zhòng yǐ lù shǎng, zé fǎn wèi dí yòng, xiè wǒ qíng shí. shǎng mò hòu yú xián, hòu shǎng zhī, lài qí yòng. shì mò mì yú xián, xián shì bù mì, zé wèi jǐ hài. fēi shèng zhì bù néng yòng xián, bù néng dé xián rén zhī yòng. fēi rén yì bù néng shǐ xián, fēi wēi mì zhě bù néng dé xián zhī shí. yòng yì mì ér bù lòu. xián shì wèi fā ér xiān wén, qí xián zhě yǔ suǒ gào zhě jiē sǐ. fán jūn zhī suǒ yù jī, suǒ yù jī zhī jūn. chéng zhī suǒ yù gōng, suǒ yù gōng zhī chéng zhě. rén zhī suǒ yù shā, suǒ yù shā zhī rén zhě. bì xiān zhī qí shǒu jiāng zuǒ yòu yè zhě mén zhě shè rén zhī xìng míng, shǒu, wèi guān shǒu zhí rèn zhě. yè, gào yě, zhǔ gào shì zhě yě. mén zhě, shǒu mén zhě yě. shè rén, shǒu shě zhī rén yě. bì xiān zhī zhī wèi qīn jiù, yǒu jí zé hū zhī, zé bù jiàn ā zhǐ, yì yīn cǐ zhī dí zhī qíng. lìng wú xián bì suǒ zhī zhī. dí xián zhī lái xián wǒ zhě, yīn yǐ lì dǎo ér shě zhī, shě, jū zhǐ yě. lìng wú rén yí yǐ zhòng lì, fù yù ér shě zhǐ zhī, kě lìng guǐ qí cí. gù fǎn xián kě dé ér yòng yě. gù néng qǔ dí zhī jiān ér yòng zhī. yīn shì ér zhī zhī, gù xiāng xián nèi xián kě dé ér shǐ yě. yīn fǎn dí xián ér zhī dí qíng, xiāng xián nèi xián zhě jiē kě de shǐ. yīn shì ér zhī zhī, gù sǐ xián wèi kuáng shì kě shǐ gào dí, yīn shì kě dé ér gōng yě. yīn kuáng shì ér zhī dí qíng, shēng xián wǎng fǎn, kě shǐ zhī qí dí zhī fù xīn suǒ zài. yīn shì ér zhī zhī, gù shēng xián kě shǐ rú qī. wǔ xián zhī shì, zhǔ bì zhī zhī, rén zhǔ dāng zhī wǔ xián zhī yòng, hòu qí lù, fēng qí cái. gù fǎn xián bù kě bù hòu yě. fǎn xián, wǔ xián zhī běn, shì zhī yào yě, gù dāng zài hòu dài. zé yī lǚ zhī zài xià yīn, wèi yīn zhōu fǎn xián, qǐ bù zhòng zhī zāi! wéi míng zhǔ xián jiāng, néng yǐ shàng zhì wèi xián zhě, bì chéng dà gōng. cǐ bīng zhī yào, sān jūn suǒ shì ér dòng zhě yě."
孫子曰："用閒有五：有因閒，有內閒，有反閒，有死閒，有生閒。五閒俱起，莫知其道，是謂神紀。因閒者，因其鄉人而用之者也。（因敵鄉人知敵表里虛實之情，故就而用之，可使伺候也。）內閒者，因其官人而用之者也。（因在其官失職者，若刑戮之子孫與受罰之家也。因其有隙，就而用之。）反閒者，因其敵閒而用之者也。（敵使閒來視我，我知之，因厚賂重許，反使為我閒也。蕭世誠曰："言敵使人來候我，我佯不知，而示以虛事，前卻期會，使歸相語，故曰反閒。"）死閒者，為誑事於外，令吾閒知之，而待於敵閒者也。（作詐誑之事於外，佯漏泄之，使吾閒知之。吾閒至敵中，為敵所得，必以誑事輸敵，從而備之。吾所行不然，閒則死矣。又雲，敵閒來，聞我誑事，以持歸，然皆非所圖也。二閒皆不能知幽隱深密，故曰死閒也。蕭世誠曰："所獲敵人，及己叛亡軍士有重罪系者，故為貸免，相敕勿洩，佯不秘密，令敵閒竊聞之。吾因縱之使亡，亡必歸。敵必信焉，往必死，故曰死閒。"）生閒者，反報者也。（擇己有賢才智謀，能自開通於敵之親貴，察其動靜，知其事計，彼所為已知其實，還報，故曰生閒。）故三軍之親莫親於閒，（若不親撫，重以祿賞，則反為敵用，洩我情實。）賞莫厚於閒，（厚賞之，賴其用。）事莫密於閒，（閒事不密，則為己害。）非聖智不能用閒，（不能得閒人之用。）非仁義不能使閒，非微密者不能得閒之實。（用意密而不漏。）閒事未發而先聞，其閒者與所告者皆死。凡軍之所欲擊，（所欲擊之軍。）城之所欲攻，（所欲攻之城者。）人之所欲殺，（所欲殺之人者。）必先知其守將、左右、謁者、門者、舍人之姓名，（守，謂官守職任者。謁，告也，主告事者也。門者，守門者也。舍人，守舍之人也。必先知之為親舊，有急則呼之，則不見呵止，亦因此知敵之情。）令吾閒必索知之。敵閒之來閒我者，因以利導而舍之，（舍，居止也。令吾人遺以重利，復遇而舍止之，可令詭其辭。）故反閒可得而用也。（故能取敵之間而用之。）因是而知之，故鄉閒、內閒可得而使也。（因反敵閒而知敵情，鄉閒、內閒者皆可得使。）因是而知之，故死閒為誑事可使告敵，因是可得而攻也。（因誑事而知敵情，生閒往返，可使知其敵之腹心所在。）因是而知之，故生閒可使如期。五閒之事，主必知之，（人主當知五閒之用，厚其祿，豐其財。）故反閒不可不厚也。（反閒，五閒之本，事之要也，故當在厚待。）則伊、呂之在夏、殷，為殷、周反閒，豈不重之哉！唯明主賢將，能以上智為閒者，必成大功。此兵之要，三軍所恃而動者也。"

jiān dié
間諜

chūn qiū shí, chǔ shī fá sòng, jiǔ yuè bù fú, jiāng qù sòng. chǔ dài fū shēn shū shí yuē:" zhú shì fǎn gēng zhě, sòng bì tīng mìng." chǔ zi cóng zhī. zhú shì yú sòng, fēn bīng yú tián, shì wú qù zhì. wáng cóng qí yán. sòng rén jù, shǐ huá yuán yè rù chǔ shī, dēng zi fǎn zhī chuáng, qǐ zhī, yuē:" guǎ jūn shǐ yuán yǐ bìng gào, bīng fǎ: yīn qí xiāng rén ér yòng zhī, bì xiān zhī qí shǒu jiāng zuǒ yòu yè zhě mén zhě shè rén zhī xìng míng, yīn ér lì dǎo zhī. huá yuán gài yòng cǐ shù dé yǐ zì tōng. yuē:' bì yì yì zǐ ér shí, xī hái yǐ cuàn. suī rán, chéng xià zhī méng, yǒu yǐ guó bì, bù néng cóng yě. níng yǐ guó bì, bù cóng chéng xià méng. qù wǒ sān shí lǐ, wéi mìng shì tīng.'" zi fǎn jù, yǔ zhī méng, ér gào chǔ zi, tuì sān shí lǐ. sòng jí chǔ píng. huá yuán ruò bù yīn jiān dié, wú yóu de rù chǔ jūn.
春秋時，楚師伐宋，九月不服，將去宋。楚大夫申叔時曰："築室反耕者，宋必聽命。"楚子從之。（築室於宋，分兵於田，示無去志。王從其言。）宋人懼，使華元夜入楚師，登子反之床，起之，曰："寡君使元以病告，（兵法：因其鄉人而用之，必先知其守將、左右、謁者、門者、舍人之姓名，因而利導之。華元蓋用此術得以自通。）曰：'敝邑易子而食，析骸以爨。雖然，城下之盟，有以國斃，不能從也。（寧以國斃，不從城下盟。）去我三十里，唯命是聽。'"子反懼，與之盟，而告楚子，退三十里。宋及楚平。（華元若不因間諜，無由得入楚軍。）

zhàn guó zhèng wǔ gōng yù fá hú, xiān yǐ qí zi qī hú, yīn wèn qún chén yuē:" wú yù yòng bīng, shuí kě fá zhě?" dài fū guān sī qī yuē:" hú kě." wǔ gōng nù ér lù zhī, yuē:" hú, xiōng dì zhī guó, zi yán fá zhī, hé yě!" hú jūn wén zhī, yǐ zhèng wèi qīn jǐ, bù bèi. zhèng xí hú, qǔ zhī. cǐ yòng sǐ xián zhī shì.
戰國鄭武公欲伐胡，先以其子妻胡，因問群臣曰："吾欲用兵，誰可伐者？"大夫關思期曰："胡可。"武公怒而戮之，曰："胡，兄弟之國，子言伐之，何也！"胡君聞之，以鄭為親己，不備。鄭襲胡，取之。（此用死閒之勢。）

zhàn guó yàn zhāo wáng yǐ lè yì wèi jiāng, pò qí qī shí yú chéng. jí huì wáng lì, yǔ yì yǒu xì. qí jiāng tián dān nǎi zòng fǎn xián yú yàn, xuān yán yuē:" qí wáng yǐ sǐ, chéng bù bá zhě èr ěr. lè yì wèi zhū ér bù gǎn guī, yǐ fá qí wèi míng, shí yù lián bīng nán miàn ér wáng qí. qí rén wèi fù, gù qiě huǎn shī. shǐ tā jiāng lái, jí mò cán yǐ." yàn wáng yǐ wèi rán, shǐ qí jié dài yì. yàn rén shì zú lí xīn. dān yòu zòng fǎn xián yuē:" wú jù yàn rén jué wú chéng wài zhǒng mù, lù yīn lù xiān rén." yàn jūn cóng zhī. jí mò rén jī nù, qǐng zhàn, dà bài yàn shī, suǒ wáng qī shí yú chéng xī fù zhī.
戰國燕昭王以樂毅為將，破齊七十餘城。及惠王立，與毅有隙。齊將田單乃縱反閒於燕，宣言曰："齊王已死，城不拔者二耳。樂毅畏誅而不敢歸，以伐齊為名，實欲連兵南面而王齊。齊人未附，故且緩師。使他將來，即墨殘矣。"燕王以為然，使騎劫代毅。燕人士卒離心。單又縱反閒曰："吾懼燕人掘吾城外冢墓，僇（音戮）先人。"燕軍從之。即墨人激怒，請戰，大敗燕師，所亡七十餘城悉復之。

zhàn guó qín shī wéi zhào è yǔ, zhào jiāng zhào shē jiù zhī, qù zhào guó dōu sān shí lǐ, bù jìn. qín xián lái, shē shàn shí yīn sì qiǎn zhī. xián yǐ bào qín jiāng, yǐ wèi shē shī qiè ruò, ér zhǐ bù xíng. shē suí ér juǎn jiǎ qū qín shī, jī pò zhī. jù shì huǎn piān. cǐ zé fǎn yòng bǐ xián yě.
戰國秦師圍趙閼與，趙將趙奢救之，去趙國都三十里，不進。秦閒來，奢善食（音寺）遣之。閒以報秦將，以為奢師怯弱，而止不行。奢隨而卷甲趨秦師，擊破之。（具示緩篇。此則反用彼閒也。）

zhàn guó qín yǔ zhào bīng xiāng jù zhǎng píng, zhào xiào chéng wáng shǐ lián pō wèi jiāng, gù bì bù zhàn. qín shù tiāo zhàn, lián pō bù chū. qín zhī jiān yán yuē:" qín zhī suǒ huàn, dú wèi mǎ fú jūn zhào shē zhī zǐ wèi jiāng ěr." zhào wáng xìn zhī, yīn yǐ shē zi wèi jiāng, zhōng wèi qín jiāng bái qǐ suǒ bài.
戰國秦與趙兵相拒長平，趙孝成王使廉頗為將，固壁不戰。秦數挑戰，廉頗不出。秦之間言曰："秦之所患，獨畏馬服君趙奢之子為將耳。"趙王信之，因以奢子為將，終為秦將白起所敗。

chǔ hàn xiāng chí, wèi jué shèng fù. chén píng yán yú hàn wáng yuē:" bǐ xiàng wáng gǔ gěng zhī chén yǐ yà fù fàn zēng zhōng lí mèi lóng qiě zhōu yīn zhī shǔ, bù guò shù rén. dài wáng chéng néng chū juān shù wàn jīn jīn, xíng fǎn xián, xián qí jūn chén, yǐ yí qí xīn, xiàng wáng wèi rén yì jì xìn chán, bì nèi xiāng zhū. hàn yīn jǔ bīng ér gōng zhī, pò chǔ bì yǐ." hàn wáng rán zhī, suì chū huáng jīn sì wàn jīn, yǔ píng, zì suǒ wèi, bù wèn chū rù. jì duō yǐ jīn zòng fǎn xián yú chǔ jūn, xuān yán zhū jiāng zhōng lí mèi děng wèi xiàng wáng jiāng, gōng duō yǐ, rán zhōng bù dé liè dì ér wáng, yù yǔ hàn wèi yī, miè xiàng shì, fēn wáng qí dì. xiàng wáng guǒ yí zhī, shǐ shǐ zhì hàn. hàn wèi tài láo zhī jù, jǔ jìn. jiàn chǔ shǐ, jǔ dǐng zǔ ér lái. jí yáng jīng yuē:" wú yǐ wèi yà fù shǐ, nǎi xiàng wáng shǐ yě!" fù chí qù, yǐ è cǎo jù jìn chǔ shǐ. qù yáo ròu, gèng yǐ cǎo cài zhī jù. shǐ guī jù bào xiàng wáng, xiàng wáng guǒ dà yí yà fù. yà fù yù jí jī xià xíng yáng chéng, xiàng wáng bù xìn, bù kěn tīng yà fù. yà fù wén xiàng wáng yí zhī, nǎi dà nù yuē:" tiān xià shì dà dìng yǐ. jūn wáng zì wèi zhī! yuàn cì hái gǔ guī." guī wèi zhì péng chéng, jū fā bèi ér sǐ. hàn qiǎn jì xìn zhà jiàng, ér hàn wáng xiāo dùn, zhōng miè xiàng yǔ. yǔ bù wù fǎn xián ér wáng.
楚、漢相持，未決勝負。陳平言於漢王曰："彼項王骨鯁之臣以亞父范增、鍾離眛、龍且、周殷之屬，不過數人。大王誠能出捐數萬斤金，行反閒，閒其君臣，以疑其心，項王為人意忌信讒，必內相誅。漢因舉兵而攻之，破楚必矣。"漢王然之，遂出黃金四萬斤，與平，恣所為，不問出入。既多以金縱反閒於楚軍，宣言諸將鍾離眛等為項王將，功多矣，然終不得裂地而王，欲與漢為一，滅項氏，分王其地。項王果疑之，使使至漢。漢為太牢之具，舉進。見楚使，（舉鼎俎而來。）即佯驚曰："吾以為亞父使，乃項王使也！"復持去，以惡草具進楚使。（去餚肉，更以草菜之具。）使歸具報項王，項王果大疑亞父。亞父欲急擊下滎陽城，項王不信，不肯聽亞父。亞父聞項王疑之，乃大怒曰："天下事大定矣。君王自為之！願賜骸骨歸。"歸未至彭城，疽發背而死。漢遣紀信詐降，而漢王宵遁，終滅項羽。（羽不悟反閒而亡。）

hàn shǐ lì shí qí shuō qí wáng tián guǎng, shě bīng, yǔ lì shēng zòng jiǔ. hàn jiāng hán xìn yīn qí wú bèi, xí qí, pò zhī. tián guǎng pēng shí qí. cǐ ǒu chéng hán xìn yòng sǐ xián zhī shì.
漢使酈食其說齊王田廣，舍兵，與酈生縱酒。漢將韓信因齊無備，襲齊，破之。田廣烹食其。（此偶成韓信用死閒之勢。）

hàn gāo dì bèi xiōng nú dān yú mào dùn wéi yú bái dēng, jí shǐ xián hòu yí è shì, è shì nǎi wèi mào dùn yuē:" liǎng zhǔ bù xiāng kùn. jīn dé hàn dì, ér dān yú zhōng fēi néng jū zhī. qiě hàn zhǔ yì yǒu shén, dān yú chá zhī." mào dùn nǎi jiě wéi zhī yī jiǎo. yú shì gāo dì lìng shì jiē chí mǎn fù shǐ wài xiāng, cóng jiě jiǎo zhí chū, jìng yǔ dà jūn hé, ér mào dùn suì yǐn bīng ér qù.
漢高帝被匈奴單于冒頓圍於白登，及使閒厚遺閼氏，閼氏乃謂冒頓曰："兩主不相困。今得漢地，而單于終非能居之。且漢主亦有神，單于察之。"冒頓乃解圍之一角。於是高帝令士皆持滿傅矢外鄉，從解角直出，竟與大軍合，而冒頓遂引兵而去。

hòu hàn xī yù jiāng bīng zhǎng shǐ bān chāo fā yú tián zhū guó bīng, jī shā chē guī zī èr guó. yáng yán bīng shǎo bù dí, bà sàn. nǎi yīn huǎn shēng kǒu, guī yǐ gào. guī zī wáng xǐ ér bù yú. chāo jí qián lè bīng, chí fù shā chē, dà pò, jiàng zhī. jù shēng yán tuì yòu dí pò zhī piān. sī yì tóng sǐ xián zhī shì.
後漢西域將兵長史班超發于闐諸國兵，擊莎車、龜茲二國。揚言兵少不敵，罷散。乃陰緩生口，歸以告。龜茲王喜而不虞。超即潛勒兵，馳赴莎車，大破，降之。（具聲言退誘敵破之篇。斯亦同死閒之勢。）

jìn yì zhōu mù luó shàng qiǎn jiāng kuí bó, gōng shǔ zéi lǐ xióng yú pí chéng, hù yǒu shèng fù. xióng nǎi mù wǔ dū rén pǔ tài, biān zhī jiàn xuè, shǐ jué luó shàng, yù wèi nèi yīng, yǐ huǒ wèi qī. shàng xìn zhī, xī chū jīng bīng, qiǎn kuí bó děng lǜ bīng cóng tài jī xióng. xióng jiāng lǐ xiāng yú dào shè fú. tài yǐ zhǎng tī yǐ chéng ér jǔ huǒ, bó jūn jiàn huǒ qǐ ér zhēng yuán tī, tài yòu yǐ shéng jí shàng shàng jūn bǎi yú rén, jiē zhǎn zhī. xióng yīn fàng bīng, nèi wài jī zhī, dà pò shàng jūn. cǐ yòng nèi xián zhī shì.
晉益州牧羅尚遣將隗伯，攻蜀賊李雄於郫城，互有勝負。雄乃募武都人朴泰，鞭之見血，使譎羅尚，欲為內應，以火為期。尚信之，悉出精兵，遣隗伯等率兵從泰擊雄。雄將李驤於道設伏。泰以長梯倚城而舉火，伯軍見火起而爭緣梯，泰又以繩汲上尚軍百餘人，皆斬之。雄因放兵，內外擊之，大破尚軍。（此用內閒之勢。）

shí liù guó hòu liáng lǚ guāng jiāng lǚ yán fá qǐ fú gān guī, dà bài zhī. gān guī nǎi zòng fǎn xián, chēng zhòng kuì, dōng bēn chéng jì. yán xìn ér zhuī zhī. yán sī mǎ gěng zhì yuē:" gào zhě shì gāo ér sè dòng, bì yǒu jiān jì, bù kě." yán bù cóng, xiāng yù, zhàn bài, sǐ zhī. jù shēng yán tuì yòu dí pò zhī piān. sī yì tóng bān chāo pò shā chē zhī shì.
十六國後涼呂光將呂延伐乞伏乾歸，大敗之。乾歸乃縱反閒，稱眾潰，東奔成紀。延信而追之。延司馬耿稚曰："告者視高而色動，必有奸計，不可。"延不從，相遇，戰敗，死之。（具聲言退誘敵破之篇。斯亦同班超破莎車之勢。）

dōng wèi jiāng duàn chēn jù yí yáng, qiǎn jiāng niú dào cháng shàn yòu biān rén. xī wèi jiāng wéi xiào kuān jù zhī, qiǎn dié rén fǎng huò dào cháng shǒu jī, lìng shàn shū zhě wěi zuò dào cháng yǔ xiào kuān shū, lùn guī kuǎn zhī yì, yòu wèi luò jìn shāo jī, ruò huǒ xià shū zhě, hái lìng dié rén yí zhī yú chēn yíng. chēn dé shū, guǒ yí zhī. dào cháng suǒ jīng lüè jiē bù jiàn yòng. xiào kuān zhī qí lí jǔ, yīn chū qí bīng yǎn xí, qín dào cháng jí chēn děng, xiáo miǎn suì qīng. miǎn yīn miǎn.
東魏將段琛據宜陽，遣將牛道常扇誘邊人。西魏將韋孝寬拒之，遣諜人訪獲道常手跡，令善書者偽作道常與孝寬書，論歸款之意，又為落燼燒跡，若火下書者，還令諜人遺之於琛營。琛得書，果疑之。道常所經略皆不見用。孝寬知其離沮，因出奇兵掩襲，擒道常及琛等，崤、澠遂清。（澠音沔。）

dōng wèi dà jiāng qí shén wǔ lǜ bīng qù shā yuàn, xī wèi dà jiāng zhōu wén dì qiǎn dá xī wǔ chān zhī. wǔ cóng sān qí, jiē yī dí rén yī fú. zhì rì mù, qù yíng shù bǎi bù, xià mǎ qián tīng, dé qí jūn hào. yīn shàng mǎ lì yíng, ruò jǐng yè zhě, yǒu bù rú fǎ zhě, wǎng wǎng tà zhī. jù zhī dí zhī qíng zhuàng, yǐ gào zhōu wén dì.
東魏大將齊神武率兵趣沙苑，西魏大將周文帝遣達奚武覘之。武從三騎，皆衣敵人衣服。至日暮，去營數百步，下馬潛聽，得其軍號。因上馬歷營，若警夜者，有不如法者，往往撻之。具知敵之情狀，以告周文帝。

qí hú lǜ guāng zì míng yuè, wèi dāng shí míng jiāng. hòu zhōu jiāng wéi xiào kuān shǒu yù bì, jīn jiàng jùn jì shān xiàn. jì guāng yīng yǒng. xiào kuān cān jūn qū yán pō zhī bǔ shì, wèi xiào kuān yuē:" lái nián, qí cháo bì dà xiāng shā lù." xiào kuān yīn lìng yán zuò yáo yán, lìng jiān dié lòu qí wén yú yè, yuē:" bǎi shēng fēi shàng tiān, míng yuè zhào zhǎng ān." yòu yuē:" gāo shān bù tuī zì bēng, hú shù bù fú zì shù." zǔ tǐng yīn xù zhī yuē:" máng lǎo wēng bèi shàng xià dà fǔ, ráo shé lǎo mǔ bù dé yǔ." lìng xiǎo ér gē zhī yú lù. mù tí pó wén zhī, yǐ gào qí mǔ lù lìng xuān. lìng xuān yǐ ráo shé chì jǐ yě, lù lìng xuān jí hòu zhǔ rǔ mǔ. máng lǎo wēng wèi zǔ tǐng yě, suì xiāng yǔ xié móu, yǐ yáo yán qǐ hòu zhǔ zhū guāng. zhōu wǔ dì wén zhī, suì dà shè jìng nèi, shǐ yǒu miè qí zhī zhì, jìng píng qí guó.
齊斛律光字明月，為當時名將。後周將韋孝寬守玉璧，（今絳郡稷山縣。）忌光英勇。孝寬參軍曲嚴頗知卜筮，謂孝寬曰："來年，齊朝必大相殺戮。"孝寬因令嚴作謠言，令間諜漏其文於鄴，曰："百升飛上天，明月照長安。"又曰："高山不推自崩，槲樹不扶自豎。"祖珽因續之曰："盲老翁背上下大斧，饒舌老母不得語。"令小兒歌之於路。穆提婆聞之，以告其母陸令萱。令萱以饒舌斥己也，（陸令萱即後主乳母。）盲老翁謂祖珽也，遂相與協謀，以謠言啟後主誅光。周武帝聞之，遂大赦境內，始有滅齊之志，竟平其國。

dà táng wèi gōng lǐ jìng fá tū jué xié lì kè hán, yǐ táng jiǎn xiān zài tū jué jié hé qīn, tū jué suì bù bèi, jìng yīn yǎn jī pò zhī. yì yǐ táng jiǎn wèi sǐ xián zhī shì.
大唐衛公李靖伐突厥頡利可汗，以唐儉先在突厥結和親，突厥遂不備，靖因掩擊破之。（亦以唐儉為死閒之勢。）

lǐ jìng bīng fǎ yuē:
李靖兵法曰：

fū zhàn zhī qǔ shèng, cǐ qǐ qiú zhī yú tiān dì, zài hu yīn rén yǐ chéng zhī. lì guān gǔ rén zhī yòng xián, qí miào fēi yī, jí yǒu xián qí jūn zhě, yǒu xián qí qīn zhě, yǒu xián qí xián zhě, yǒu xián qí néng zhě, yǒu xián qí zhù zhě, yǒu xián qí lín hǎo zhě, yǒu xián qí zuǒ yòu zhě, yǒu xián qí zòng héng zhě. gù zi gòng shǐ liào chén zhěn sū qín zhāng yí fàn suī děng, jiē píng cǐ shù ér chéng gōng yě.
夫戰之取勝，此豈求之於天地，在乎因人以成之。歷觀古人之用閒，其妙非一，即有閒其君者，有閒其親者，有閒其賢者，有閒其能者，有閒其助者，有閒其鄰好者，有閒其左右者，有閒其縱橫者。故子貢、史廖、陳軫、蘇秦、張儀、范睢等，皆憑此術而成功也。

qiě xián zhī dào, qí yǒu wǔ yān: yǒu yīn qí yì rén, shǐ qián cì chá, ér zhì cí yān yǒu yīn qí shì zi, gù xiè xū jiǎ, lìng gào shì yān yǒu yīn dí zhī shǐ, jiǎo qí shì ér fǎn zhī yān yǒu shěn zé xián néng, shǐ chān bǐ xiàng bèi xū shí, ér guī shuō zhī yān yǒu yáng huǎn zuì lì, wēi lòu wǒ wěi qíng fú jì, shǐ wáng bào zhī yān: fán cǐ wǔ xián, jiē xū yǐn mì, zhòng zhī yǐ shǎng, mì zhī yòu mì, shǐ kě xíng yān.
且閒之道，其有五焉：有因其邑人，使潛伺察，而致詞焉；有因其仕子，故洩虛假，令告示焉；有因敵之使，矯其事而返之焉；有審擇賢能，使覘彼向背虛實，而歸說之焉；有佯緩罪戾，微漏我偽情浮計，使亡報之焉：凡此五閒，皆須隱秘，重之以賞，密之又密，始可行焉。

ruò dí yǒu chǒng bì, rèn yǐ fù xīn zhě, wǒ dāng shǐ xián yí qí zhēn wán, zì qí suǒ yù, shùn ér bàng yòu zhī dí yǒu zhòng chén shī shì, bù mǎn qí zhì zhě, wǒ zé dàn yǐ hòu lì, guǐ xiāng qīn fù, cǎi qí qíng shí ér zhì zhī dí yǒu qīn guì zuǒ yòu, duō cí kuā dàn, hǎo lùn lì hài zhě, wǒ zé shǐ xián qū qíng zūn fèng, hòu yí zhēn bǎo, chuāi qí suǒ xián ér fǎn xián zhī dí ruò shǐ pìn yú wǒ, wǒ zé jī liú qí shǐ, lìng rén yǔ zhī gòng chù, jiǎo zhì yīn qín, wěi xiāng qīn nì, zhāo xī wèi yù, bèi gōng zhēn wèi, guān qí cí sè ér chá zhī, réng zhāo mù lìng shǐ dú yǔ jǐ bàn jū, wǒ qiǎn cōng míng zhě qián yú fù bì zhōng tīng suǒ xián, shǐ jì chí wéi, kǒng bǐ guài zé, bì shì qiè lùn xīn shì, wǒ zhī shì jì, qiǎn shǐ ér yòng zhī.
若敵有寵嬖，任以腹心者，我當使閒遺其珍玩，恣其所欲，順而傍誘之；敵有重臣失勢，不滿其志者，我則啗以厚利，詭相親附，采其情實而致之；敵有親貴左右，多詞誇誕，好論利害者，我則使閒曲情尊奉，厚遺珍寶，揣其所閒而反閒之；敵若使聘於我，我則稽留其使，令人與之共處，矯致殷勤，偽相親暱，朝夕慰喻，倍供珍味，觀其辭色而察之，仍朝暮令使獨與己伴居，我遣聰明者潛於複壁中聽所閒，使既遲違，恐彼怪責，必是竊論心事，我知事計，遣使而用之。

qiě fú yòng xián yǐ xián rén, rén yì yòng xián yǐ xián jǐ, jǐ yǐ mì wǎng, rén yǐ mì lái, lǐ xū dú chá yú xīn, cān huì yú shì, zé bù shī yǐ. ruò dí shǐ rén lái, yù hòu wǒ xū shí, chá wǒ dòng jìng, chān zhī shì jì ér xíng qí xián zhě, wǒ dāng yáng wèi bù jué, shě qí hòu lì ér shàn dàn zhī, wēi yǐ wǒ wěi yán kuáng shì, shì yǐ qián què qī huì, jí wǒ zhī suǒ xū, wèi bǐ zhī suǒ shī zhě, yīn qí yǒu xián ér fǎn xián zhī, bǐ ruò jiāng wǒ xū ér yǐ wèi shí, wǒ jí chéng qí bì ér dé qí zhì yǐ.
且夫用閒以閒人，人亦用閒以閒己，己以密往，人以密來，理須獨察於心，參會於事，則不失矣。若敵使人來，欲候我虛實，察我動靜，覘知事計而行其閒者，我當佯為不覺，舍其厚利而善啗之，微以我偽言誑事，示以前卻期會，即我之所須，為彼之所失者，因其有閒而反閒之，彼若將我虛而以為實，我即乘其弊而得其志矣。

fū shuǐ suǒ yǐ néng jì zhōu, yì yǒu yīn shuǐ ér fù méi zhě xián suǒ yǐ néng chéng gōng, yì yǒu píng xián ér qīng bài zhě. ruò shù fà shì zhǔ, dāng cháo zhèng sè, zhōng yǐ jǐn jié, xìn yǐ jié chéng, bù guǐ fú yǐ zì róng, bù quán yí yǐ wèi lì, suī yǒu shàn xián, qí kě yòng hū?
夫水所以能濟舟，亦有因水而覆沒者；閒所以能成功，亦有憑閒而傾敗者。若束髮事主，當朝正色，忠以盡節，信以竭誠，不詭伏以自容，不權宜以為利，雖有善閒，其可用乎？

xíng shī xiān zài liàng lì bù kě qióng bīng
行師先在量力不可窮兵

chūn qiū shí, xī hóu fá zhèng, zhèng bó yǔ zhàn yú jìng, xī hóu dà bài ér hái. jūn zǐ shì yǐ zhī xī zhī jiāng wáng yě. bù dù dé, zhèng zhuāng xián. bù liàng lì, xī guó ruò. bù qīn qīn, zhèng xī tóng xìng zhī guó. bù zhēng cí, bù chá yǒu zuì, yán yǔ xiāng hèn, dāng míng zhēng qí cí, yǐ shěn qū zhí, bù yí qīng dòu. fàn wǔ bù wěi, ér yǐ fá rén, qí sàng shī yě, bù yì yí hū! wěi yīn yú guǐ fǎn.
春秋時，息侯伐鄭，鄭伯與戰於境，息侯大敗而還。君子是以知息之將亡也。不度德，（鄭莊賢。）不量力，（息國弱。）不親親，（鄭、息同姓之國。）不徵辭，不察有罪，（言語相恨，當明徵其辭，以審曲直，不宜輕斗。）犯五不韙，而以伐人，其喪師也，不亦宜乎！（韙音於鬼反。）

hàn wǔ dì huàn xiōng nú lǚ wèi biān huàn, yàn mén mǎ yì háo niè yī yīn dà xíng wáng huī yán:" xiōng nú chū hé qīn, qīn xìn biān, kě yòu yǐ lì zhì zhī, fú bīng xí jī, bì pò zhī dào yě." dì zhào wèn gōng qīng, yuē:" jīn yù jǔ bīng gōng zhī, hé rú?" hán ān guó yuē:" chén wén gāo huáng dì wéi yú píng chéng, xiōng nú zhì zhě tóu ān gāo rú chéng zhě shù suǒ. píng chéng zhī jī, qī rì bù shí, tiān xià gē zhī. jiě wéi zhī hòu, ér wú fèn nù zhī xīn. fū shèng rén yǐ tiān xià wèi dù zhě yě, bù yǐ sī nù shāng tiān xià zhī zhèng, gù nǎi qiǎn liú jìng, fèng jīn qiān jīn, yǐ jié hé qīn, zhì jīn wèi wǔ shì lì. xiào wén huáng dì yòu cháng yī yōng tiān xià jīng bīng jù zhī guǎng wǔ, zhōng wú chǐ cùn zhī gōng, ér tiān xià qián shǒu wú bù yōu zhě. xiào wén wù yú bīng zhī bù kě sù, gù fù hé hé qīn zhī yuē. cǐ èr shèng zhī jī, zú yǐ wèi xiào yǐ. qiè yǐ wù jī wèi biàn."
漢武帝患匈奴屢為邊患，雁門馬邑豪聶壹因大行王恢言："匈奴初和親，親信邊，可誘以利致之，伏兵襲擊，必破之道也。"帝召問公卿，曰："今欲舉兵攻之，何如？"韓安國曰："臣聞高皇帝圍於平城，匈奴至者投鞍高如城者數所。平城之飢，七日不食，天下歌之。解圍之後，而無忿怒之心。夫聖人以天下為度者也，不以私怒傷天下之政，故乃遣劉敬，奉金千斤，以結和親，至今為五世利。孝文皇帝又嘗一擁天下精兵聚之廣武，終無尺寸之功，而天下黔首無不憂者。孝文悟於兵之不可宿，故複合和親之約。此二聖之跡，足以為效矣。竊以勿擊為便。"

hàn yuán dì shí, zhū yá dān ěr èr jùn yí shù fǎn, jiǎ juān zhī shàng shū qǐng bù jī. qí lüè yuē:" chén wén yáo shùn yǔ sān shèng zhī dé, dì fāng bù guò shù qiān lǐ, xī bèi liú shā, dōng jiàn yú hǎi, shuò nán jì shēng jiào, yù yǔ shēng jiào zé zhì zhī, bù yù yǔ zhě bù qiáng zhì yě. shì yǐ sòng shēng bìng zuò, shì tīng zhī lèi xián lè qí shēng. qín shì xìng bīng yuǎn gōng, tān wài xū nèi, wù yù guǎng dì, ér tiān xià kuì pàn. lài shèng hàn wèi bǎi xìng qǐng mìng, píng dìng tiān xià. zhì xiào wǔ huáng dì, yǐ guó fù rén yì, rǎng què xiōng nú, xī lián zhū guó, zhì yú ān xī, dōng guò jié shí, zào yán tiě jiǔ què zhī lì yǐ zuǒ yòng dù, yóu bù néng zú. dāng cǐ zhī shí, kòu dào bìng qǐ, zhēng fá bù xiū zhī gù yě. jīn bì xià bù rěn yuān yuān zhī fèn, yù qū shì zhòng, jǐ zhī dà hǎi zhī zhōng, yuān, jū yuán fǎn. kuài xīn yōu míng zhī dì, fēi suǒ yǐ bǎo quán yuán yuán yě. shī yún:' chǔn ěr mán jīng, dà bāng wèi chóu.' zì gǔ ér huàn zhī jiǔ yǐ, hé kuàng nǎi fù qí nán fāng wàn lǐ zhī mán hū! chén qiè yǐ wǎng zhě qiāng jūn yán zhī, bào shī céng wèi yī nián, bīng chū bù yú qiān lǐ, fèi sì shí yú wàn wàn, dà sī nóng qián jǐn, nǎi yǐ shào fǔ jìn qián xù zhī. fū yī yú wèi bù shàn, fèi shàng rú cǐ, kuàng yú láo shī yuǎn gōng, wáng shì wú gōng hū! chén yú yǐ wèi fēi guān dài zhī guó, yǔ gòng suǒ jí, jiē kě qiě wú yǐ wèi." yú shì suì bà qí jùn. jù biān fáng nán mán piān.
漢元帝時，朱崖、儋耳二郡夷數反，賈捐之上書請不擊。其略曰："臣聞堯舜禹三聖之德，地方不過數千里，西被流沙，東漸於海，朔南暨聲教，欲與聲教則治之，不欲與者不強治也。是以頌聲並作，視聽之類咸樂其生。秦氏興兵遠攻，貪外虛內，務欲廣地，而天下潰畔。賴聖漢為百姓請命，平定天下。至孝武皇帝，以國富人逸，攘卻匈奴，西連諸國，至於安息，東過碣石，造鹽鐵酒榷之利以佐用度，猶不能足。當此之時，寇盜並起，征伐不休之故也。今陛下不忍悁悁之忿，欲驅士眾，擠之大海之中，（悁，居緣反。）快心幽冥之地，非所以保全元元也。詩云：'蠢爾蠻荊，大邦為讎。'自古而患之久矣，何況乃復其南方萬里之蠻乎！臣竊以往者羌軍言之，暴師曾未一年，兵出不逾千里，費四十餘萬萬，大司農錢盡，乃以少府禁錢續之。夫一隅為不善，費尚如此，況於勞師遠攻，亡士無功乎！臣愚以為非冠帶之國，禹貢所及，皆可且無以為。"於是遂罷其郡。（具邊防南蠻篇。）

hòu hàn guāng wǔ jiàn wǔ zhōng, běi xiōng nú shuāi ruò, zāng gōng mǎ wǔ shàng shū:" qǐng lín sāi, hòu xuán gòu shǎng, yù gào gāo jù lì wū huán xiān bēi gōng qí zuǒ, fā hé xī sì jùn jí tiān shuǐ lǒng xī qiāng hú jī qí yòu, rú cǐ, běi lǔ zhī miè, bù guò shù nián yǐ." dì yuē:" shě jìn móu yuǎn zhě, láo ér wú gōng shě yuǎn móu jìn zhě, yì ér yǒu zhōng. gù yuē wù guǎng dì zhě huāng, wù guǎng dé zhě qiáng. yǒu qí yǒu zhě ān, tān rén yǒu zhě cán. cán miè zhī zhèng, suī chéng bì bài. jīn guó wú shàn zhèng, zāi biàn bù xī, bǎi xìng jīng huáng, rén bù zì bǎo, ér fù yuǎn shì biān wài hū? kǒng zǐ yuē:' wú kǒng jì sūn zhī yōu, bù zài zhuān yú.'" zì shì zhū jiāng mò gǎn fù yán bīng shì. jù biān fáng xiōng nú piān.
後漢光武建武中，北匈奴衰弱，臧宮、馬武上書："請臨塞，厚懸購賞，喻告高句麗、烏桓、鮮卑攻其左，發河西四郡及天水、隴西羌胡擊其右，如此，北虜之滅，不過數年矣。"帝曰："舍近謀遠者，勞而無功；舍遠謀近者，逸而有終。故曰務廣地者荒，務廣德者強。有其有者安，貪人有者殘。殘滅之政，雖成必敗。今國無善政，災變不息，百姓驚惶，人不自保，而復遠事邊外乎？孔子曰：'吾恐季孫之憂，不在顓臾。'"自是諸將莫敢復言兵事。（具邊防匈奴篇。）

wèi jiāng zhū gé dàn jù shòu chūn fǎn, wèi jiāng wáng jī tǎo zhī. sī mǎ wén wáng yù qiǎn zhū jiāng qīng bīng shēn rù, zhāo yíng wú jiāng táng zī děng zǐ dì, yīn xìn yǒu dàng fù wú zhī shì. jī jiàn yuē:" xī wú jiāng zhū gé kè chéng dōng guān zhī shèng, jié jiāng biǎo bīng, yǐ wéi xīn chéng, chéng jì bù bá, ér zhòng sǐ zhě tài bàn. shǔ jiāng jiāng wéi yīn táo shàng zhī lì, qīng jūn shēn rù, liáng xiǎng bù jì, jūn fù shàng guī. fū jì shèng zhī hòu, bì qīng dí, zé lǜ nán bù shēn. jīn zéi xīn bài yú wài, yòu nèi huàn wèi mǐ, shì qí xiū bèi shè lǜ zhī shí yě. qiě bīng chū yú nián, rén yǒu guī xīn. jīn fú guó shí wàn, zuì rén sī dé, zì lì dài zhēng fá, wèi yǒu quán bīng dú kè rú jīn zhī shèng zhě yě. xī wǔ huáng dì pò yuán shào yú guān dù, zì yǐ suǒ huò yǐ duō, bù fù zhuī bēn, jù cuò wēi yě." cóng zhī.
魏將諸葛誕據壽春反，魏將王基討之。司馬文王欲遣諸將輕兵深入，招迎吳將唐咨等子弟，因釁有盪覆吳之勢。基諫曰："昔吳將諸葛恪乘東關之勝，竭江表兵，以圍新城，城既不拔，而眾死者太半。蜀將姜維因洮上之利，輕軍深入，糧餉不繼，軍覆上邽。夫既勝之後，必輕敵，則慮難不深。今賊新敗於外，又內患未弭，是其修備設慮之時也。且兵出逾年，人有歸心。今俘馘十萬，罪人斯得，自歷代征伐，未有全兵獨克如今之盛者也。昔武皇帝破袁紹於官渡，自以所獲已多，不復追奔，懼挫威也。"從之。

sòng wén dì lì jīng wèi zhì, sú fù rén kāng, yuán jiā shù shí nián xián, bǐ hàn zhī wén jǐng. zì yǐ cái yīn lì shèng, suì jīng lüè zhōng yuán, mìng wáng xuán mó děng dà jǔ běi fá, suì zhì hòu wèi tài wǔ qīn lǜ èr shí wàn zhòng zhì yú guā bù, sàng shī cù guó, sī bù liàng lì dú wǔ zhī wèi yě.
宋文帝勵精為治，俗阜人康，元嘉數十年閒，比漢之文景。自以財殷力盛，遂經略中原，命王玄謨等大舉北伐，遂至後魏太武親率二十萬眾至於瓜步，喪師蹙國，斯不量力、黷武之謂也。

chén xuān dì jí wèi shù nián, qiǎn wú míng chè lǜ shī shí wàn dù jiāng, jǐn kè huái nán zhī dì. xī shī bù èr sān zài, gèng gōng hòu zhōu zhī péng chéng, dà bài yú lǚ liáng, míng chè bìng jiāng zú bìng méi. jiāng zuǒ xuē ruò, zì cǐ zhī yóu. sī yì bù liàng lì ér dú wǔ qióng bīng zhī wèi yě.
陳宣帝即位數年，遣吳明徹率師十萬渡江，盡克淮南之地。息師不二三載，更攻後周之彭城，大敗於呂梁，明徹並將卒並沒。江左削弱，自此之由。斯亦不量力而黷武窮兵之謂也。

hòu zhōu wǔ dì fá qí, jūn cì bīng zhōu. qí jiāng ān dé wáng yán zōng yōng bīng sì wàn chū chéng jù dì, dì lǜ zhū jūn hé zhàn, qí rén tuì, dì chéng shèng zhú běi, lǜ qiān yú qí rù chéng dōng mén, lìng zhū jūn rào chéng zhì zhèn. zhì yè, yán zōng lǜ qí zhòng pái zhèn ér qián, chéng zhōng jūn què, rén xiāng róu jiàn, dà wèi yán zōng suǒ bài, sǐ shāng lüè jǐn. qí rén yù bì mén, yǐ kǔn xià jī shī, fēi bù dé hé. dì cóng shù qí, qí qū wēi xiǎn, jǐn nǎi dé chū. zhì míng, lǜ zhū jūn gèng zhàn, dà pò zhī, qín yán zōng, bīng zhōu píng. zhōu wǔ qióng bīng, jǐ yú bù jì.
後周武帝伐齊，軍次并州。齊將安德王延宗擁兵四萬出城拒帝，帝率諸軍合戰，齊人退，帝乘勝逐北，率千餘騎入城東門，令諸軍繞城置陣。至夜，延宗率其眾排陣而前，城中軍卻，人相蹂踐，大為延宗所敗，死傷略盡。齊人慾閉門，以閫下積屍，扉不得闔。帝從數騎，崎嶇危嶮，僅乃得出。至明，率諸軍更戰，大破之，擒延宗，并州平。（周武窮兵，幾於不濟。）

lín dí yì jiāng
臨敵易將

zhàn guó yàn zhāo wáng shǐ jiāng lè yì xià qí qī shí yú chéng, wéi jǔ jí mò èr chéng wèi xià. huì wáng sì lì, yǐ qí jié dài yì, suì wèi qí jiāng tián dān suǒ bài, dé qí dì fù guī yú qí.
戰國燕昭王使將樂毅下齊七十餘城，唯莒、即墨二城未下。惠王嗣立，以騎劫代毅，遂為齊將田單所敗，得齊地復歸於齊。

qín shī fá zhào, zhào wáng shǐ lián pō yù zhī, pō gù bì bù zhàn. zhào wáng huò qín zhī jiān, yǐ zhào shē zhī zǐ dài pō, zhào shī dà bài.
秦師伐趙，趙王使廉頗御之，頗固壁不戰。趙王惑秦之間，以趙奢之子代頗，趙師大敗。

jìn zhèn nán jiāng jūn dù yuán kǎi dū du jīng zhōu zhū jūn shì, xí wú xī líng dū zhāng zhèng, xī líng, jīn yí líng jùn. dà pò zhī. zhèng, wú zhī míng jiāng, jù yào hài zhī dì, chǐ wú bèi qǔ bài, bù yǐ shí wén yú sūn hào. yuán kǎi yù xián wú biān jiāng, nǎi qǐng hái qí suǒ huò zhī zhòng yú hào. hào guǒ zhào zhèng, qiǎn wǔ chāng jiān liú xiàn dài zhī. gù jìn jūn jiāng zhì, shǐ qí jiāng shuài yí yì, chéng qīng dàng zhī shì, jìng tiǎn miè yān. hào bù wù zhì bài.
晉鎮南將軍杜元凱都督荊州諸軍事，襲吳西陵督張政，（西陵，今夷陵郡。）大破之。政，吳之名將，據要害之地，恥無備取敗，不以實聞於孫皓。元凱欲閒吳邊將，乃請還其所獲之眾於皓。皓果召政，遣武昌監劉憲代之。故晉軍將至，使其將帥移易，成傾盪之勢，竟殄滅焉。（皓不悟致敗。）

hòu zhōu mò, suí wén dì zuò xiāng, wèi chí jiǒng jù xiāng zhōu jǔ bīng, suí wén dì qiǎn yún gōng wéi xiào kuān wèi dōng dào yuán shuài, shī cì qìn shuǐ, shuǐ zhǎng, wèi dé dù. qìn yīn qī zhèn fǎn. zhǎng shǐ lǐ xún shàng mì qǐ yún:" dà jiāng liáng shì yàn yǔ wén xīn cuī hóng dù děng bìng shòu wèi chí jiǒng xiǎng jīn." jūn zhōng sāo sāo, rén qíng dà yì. wén dì yǐ wèi yōu, yù dài cǐ sān rén. lǐ dé lín dú jìn jì yún:" gōng yǔ zhū jiāng bìng shì guó jiā guì chén, wèi xiāng fú yù, jīn yǐ xié lìng zhī wēi, shǐ de zhī ěr, ān zhī hòu suǒ qiǎn zhě néng jǐn fù xīn, qián qiǎn zhī rén dú zhì guāi yì? yòu qǔ jīn zhī shì, xū shí nán míng, jí lìng huàn yì, bǐ jiāng jù zuì, kǒng qí táo yì, biàn xū jìn gù, rán zé yún gōng yǐ xià, bì yǒu jīng yí zhī yì. qiě lín dí dài jiāng, zì gǔ suǒ nán, lè yì suǒ yǐ cí yàn, zhào shē zhī zǐ suǒ yǐ zhì bài yú zhào. rú yú suǒ jiàn, dàn qiǎn gōng yī fù xīn, míng yú zhì lüè, wèi zhū jiāng jiù lái suǒ xìn fú zhě, sù zhì jūn suǒ, guān qí qíng wěi. zòng yǒu yì yì, bì bù gǎn dòng." wén dì dà wù, jí lìng gāo jiǒng chí yì wǎng jūn suǒ, wèi zhū jiāng jié dù, jìng chéng dà gōng. suí wén wù zhī ér shèng.
後周末，隋文帝作相，尉遲迥據相州舉兵，隋文帝遣鄖公韋孝寬為東道元帥，師次沁水，水漲，未得渡。（沁音七鴆反。）長史李詢上密啟云："大將梁士彥、宇文欣、崔弘度等並受尉遲迥饟金。"軍中慅慅，人情大異。文帝以為憂，欲代此三人。李德林獨進計云："公與諸將並是國家貴臣，未相伏馭，今以挾令之威，使得之耳，安知後所遣者能盡腹心，前遣之人獨致乖異？又取金之事，虛實難明，即令換易，彼將懼罪，恐其逃逸，便須禁錮，然則鄖公以下，必有驚疑之意。且臨敵代將，自古所難，樂毅所以辭燕，趙奢之子所以致敗於趙。如愚所見，但遣公一腹心，明於智略，為諸將舊來所信服者，速至軍所，觀其情偽。縱有異意，必不敢動。"文帝大悟，即令高熲馳驛往軍所，為諸將節度，竟成大功。（隋文悟之而勝。）

sūn zǐ yuē:" jiāng zài jūn, jūn mìng yǒu suǒ bù shòu." gǒu biàn yú shì, bù jū yú jūn mìng yě. gù yuē" bù cóng zhōng yù".
孫子曰："將在軍，君命有所不受。"（苟便於事，不拘於君命也。故曰"不從中御"。）

jūn zhèng bù yī bì bài
軍政不一必敗

chūn qiū shí, chǔ zi fá zhèng, jìn shī jiù zhī. chǔ zi běi shī cì yú yán. yán, zhèng běi dì. yīn yán. wén jìn shī jì hé, chǔ zi yù hái, wǔ cān yán yú chǔ zǐ yuē: cān, cāng hán fǎn." jìn zhī cóng zhèng zhě xīn, wèi néng xíng lìng. qí zuǒ xiān hú gāng bì bù rén, wèi kěn yòng mìng. qí sān shuài zhě, zhuān xíng bù huò. yù zhuān qí suǒ xíng, ér bù dé. tīng ér wú shàng, zhòng shuí shì cóng? cǐ xíng yě, jìn shī bì bài." chǔ gǎi chéng yuán ér běi zhī, cì yú guǎn yǐ dài zhī. jìn shī zài áo hào kǔ gāo fǎn zhī jiān. jìn wèi qí qiú gōng zú wèi dé, yù wèi gōng zú dài fū. ér nù, yù bài jìn shī. qǐng zhì shī, bù xǔ. qǐng shǐ, xǔ zhī. suì wǎng, qǐng zhàn ér hái. zhào zhān qiú qīng wèi dé, zhān, zhào chuān zi. qǐng tiāo zhàn, bù xǔ. qǐng zhào méng, xǔ zhī, yǔ wèi qí jiē mìng ér wǎng. xì kè yuē:" èr hàn wǎng yǐ, fú bèi bì bài." suí huì yuē:" ruò èr zi nù chǔ, chǔ rén chéng wǒ, sàng shī wú rì yǐ, chéng, yóu dēng yě. bù rú bèi zhī. chǔ zhī wú è, chú bèi ér méng, hé sǔn yú hǎo? ruò yǐ è lái, yǒu bèi bù bài. qiě suī zhū hóu xiāng jiàn, jūn wèi zhī chè, jǐng yě." chè, qù yě. xiān hú bù kě. bù kěn shè bèi. suí huì shǐ gǒng shuò hán chuān shuài qī fù yú áo qián, shuài, jiāng yě. fù, wèi fú bīng qī chù. gù shàng jūn bù bài. ér zhōng jūn xià jūn jiē bài jī.
春秋時，楚子伐鄭，晉師救之。楚子北師次於郔。（郔，鄭北地。音延。）聞晉師濟河，楚子欲還，伍參言於楚子曰：（參，倉含反。）"晉之從政者新，未能行令。其佐先縠剛愎不仁，未肯用命。其三帥者，專行不獲。（欲專其所行，而不得。）聽而無上，眾誰適從？此行也，晉師必敗。"楚改乘轅而北之，次於管以待之。晉師在敖、鄗（苦高反）之間。晉魏錡求公族未得，（欲為公族大夫。）而怒，欲敗晉師。請致師，不許。請使，許之。遂往，請戰而還。趙旃求卿未得，（旃，趙穿子。）請挑戰，不許。請召盟，許之，與魏錡皆命而往。郤克曰："二憾往矣，弗備必敗。"隨會曰："若二子怒楚，楚人乘我，喪師無日矣，（乘，猶登也。）不如備之。楚之無惡，除備而盟，何損於好？若以惡來，有備不敗。且雖諸侯相見，軍衛之徹，警也。"（徹，去也。）先縠不可。（不肯設備。）隨會使鞏朔、韓穿帥七覆於敖前，（帥，將也。覆，謂伏兵七處。）故上軍不敗。而中軍、下軍皆敗績。

chūn qiū shí, wú shī fá chǔ zhōu lái, chǔ jiù zhī. wú rén yù zhū zhōng lí. chǔ jiāng zi xiá zú, chǔ shī jiān. yīn jiān. wú chǔ zhī jiān, wèi huǒ miè wèi jiān. jūn zhōng zhòng zhǔ sàng wáng, gù qí zhàn rén wú fù qì shì yě. wú jiāng gōng zǐ guāng yuē:" zhū hóu cóng yú chǔ zhě zhòng, ér jiē xiǎo guó yě, wèi chǔ ér bù huò yǐ, shì yǐ lái. wú wén zhī:' zuò shì wēi kè qí ài, suī xiǎo bì jì.' kè, shèng yě. jūn shì shàng wēi. hú shěn zhī jūn yòu ér kuáng, xìng wú cháng. chén dài fū niè zhuàng ér wán, dùn yǔ xǔ cài jí dí. chǔ dà jiāng sǐ, qí shī jiān. wěi yuè wèi shuài, shuài jiàn, duō chǒng, zhèng lìng bù yī. yuè fēi zhèng qīng yě, jūn duō chǒng rén, zhèng lìng bù yī yú yuè yě. wěi, wèi wěi fǎn. qī guó tóng yì ér bù tóng xīn, qī guó, chǔ dùn hú shěn cài chén xǔ yě. shuài jiàn ér bù néng zhěng, wú dà wēi mìng, chǔ kě bài yě. xiān fēn shī yǐ fàn hú shěn yǔ chén, bì xiān bēn, zhū hóu zhī shī nǎi yáo xīn yǐ. zhū hóu guāi luàn, chǔ bì dà bēn. qǐng xiān zhě qù bèi báo wēi, shì zhī yǐ bù zhěng, yǐ yòu zhī. hòu zhě dūn chén zhěng lǚ." dūn, hòu. wú zi cóng zhī. zhàn yú jī fù. yīn fǔ. wú zi yǐ zuì rén sān qiān xiān fàn hú shěn yǔ chén, qiú tú bù xí zhàn, yǐ shì bù zhěng. sān guó zhēng zhī. wú wèi sān jūn yǐ jī yú hòu, zhōng jūn cóng wáng, guāng shuài yòu jūn, yǎn yú shuài zuǒ jūn. wú zhī zuì rén huò bēn huò zhǐ, sān guó luàn, wú shī jī zhī, bài, huò hú shěn zhī jūn jí chén dài fū. shě hú shěn zhī qiú, shǐ bēn xǔ yǔ cài dùn, yuē:" wú jūn sǐ yǐ!" shī zào ér cóng zhī, sān guó bēn, sān guó, xǔ cài dùn. chǔ shī dà bēn.
春秋時，吳師伐楚州來，楚救之。吳人御諸鍾離。楚將子瑕卒，楚師熸。（音尖。吳、楚之間，謂火滅為熸。軍中重主喪亡，故其戰人無復氣勢也。）吳將公子光曰："諸侯從於楚者眾，而皆小國也，畏楚而不獲已，是以來。吾聞之：'作事威克其愛，雖小必濟。'（克，勝也。軍事尚威。）胡、沈之君幼而狂，（性無常。）陳大夫齧壯而頑，頓與許、蔡疾敵。楚大將死，其師熸。薳越為帥，帥賤，多寵，政令不一。（越非正卿也，軍多寵人，政令不一於越也。薳，為委反。）七國同役而不同心，（七國，楚、頓、胡、沈、蔡、陳、許也。）帥賤而不能整，無大威命，楚可敗也。先分師以犯胡、沈與陳，必先奔，諸侯之師乃搖心矣。諸侯乖亂，楚必大奔。請先者去備薄威，（示之以不整，以誘之。）後者敦陳整旅。"（敦，厚。）吳子從之。戰於雞父。（音甫。）吳子以罪人三千先犯胡、沈與陳，（囚徒不習戰，以示不整。）三國爭之。吳為三軍以擊於後，中軍從王，光帥右軍，掩餘帥左軍。吳之罪人或奔或止，三國亂，吳師擊之，敗，獲胡、沈之君及陳大夫。舍胡、沈之囚，使奔許與蔡、頓，曰："吾君死矣！"師譟而從之，三國奔，（三國，許、蔡、頓。）楚師大奔。

hòu hàn mò, cáo gōng jī mǎ chāo. shǐ, zéi měi yī bù dào, gōng zhé yǒu xǐ sè. zéi pò zhī hòu, zhū jiāng wèn qí gù. dá yuē:" guān zhōng zhǎng yuǎn, ruò zéi gè yī xiǎn zǔ, zhēng zhī, bù yī èr nián bù kě dìng yě. jīn jiē lái jí, qí zhòng suī duō, mò xiāng guī fú, jūn wú shì yīn de zhǔ, yī jǔ kě miè, wèi gōng shén yì, wú shì yǐ xǐ."
後漢末，曹公擊馬超。始，賊每一部到，公輒有喜色。賊破之後，諸將問其故。答曰："關中長遠，若賊各依嶮阻，征之，不一二年不可定也。今皆來集，其眾雖多，莫相歸伏，軍無適（音的）主，一舉可滅，為功甚易，吾是以喜。"

jūn wú zhèng lìng bài
軍無政令敗

hòu wèi mò, yuán zhōu rén dòu lú láng hài dū du dà yě shù ér děng, jù zhōu chéng fǎn. zhōu rén lǐ xián nǎi zhāo jí háo jié móu yuē:" zéi qǐ cāng zú, biàn zhū èr jiāng, qí shì suī shèng, qí zhì yǐ jiāo. rán qí zhèng lìng mò shī, wéi yǐ cán bō wèi yè. fū yǐ jī lǚ zhī zéi, ér yù wū hé zhī zhòng, shì zì lí jiě. jīn ruò cóng zhōng jī zhī. zéi bì sàng dǎn. rú wú jì zhě, zhǐ rì qǔ zhī." zhòng jiē cóng yān. xián nǎi lǜ gǎn sǐ shì sān bǎi rén, fēn wèi liǎng dào, chéng yè gǔ zào ér chū. qún zéi dà jīng, yī zhàn ér bài, láng dùn zǒu, zhuī zhǎn zhī.
後魏末，原州人豆盧狼害都督大野樹兒等，據州城反。州人李賢乃招集豪傑謀曰："賊起倉卒，便誅二將，其勢雖盛，其志已驕。然其政令莫施，惟以殘剝為業。夫以羈旅之賊，而馭烏合之眾，勢自離解。今若從中擊之。賊必喪膽。如吾計者，指日取之。"眾皆從焉。賢乃率敢死士三百人，分為兩道，乘夜鼓譟而出。群賊大驚，一戰而敗，狼遁走，追斬之。

tuī chéng
推誠

hòu hàn gēng shǐ chū, guāng wǔ wèi xiāo wáng, dìng hé běi zhū zéi. tóng mǎ yú zhòng jiàng, fēng qí qú shuài wèi liè hóu. jiàng zhě yóu bù zì ān, guāng wǔ zhī qí yì, chì lìng gè guī yíng lè bīng, nǎi zì chéng qīng qí àn xíng bù zhèn. jiàng zhě gèng xiāng yǔ yuē:" xiāo wáng tuī chì xīn zhì rén fù zhōng, ān dé bù tóu sǐ hū!" tóu sǐ, yóu yán zhì sǐ. yóu shì jiē fú.
後漢更始初，光武為蕭王，定河北諸賊。銅馬餘眾降，封其渠帥為列侯。降者猶不自安，光武知其意，敕令各歸營勒兵，乃自乘輕騎按行部陣。降者更相語曰："蕭王推赤心置人腹中，安得不投死乎！"（投死，猶言致死。）由是皆服。

dōng jìn mò, liú dào guī wèi jīng zhōu cì shǐ, huán xuán yú dǎng xún lín tún jiāng jīn, huán qiān jūn zhī jiāng, èr kòu jiāo bī, yǐ jué dū yì zhī jiān. jīng chǔ jì huán shì yì jiù, bìng huái yì xīn. dào guī nǎi huì jiāng shì, gào zhī yuē:" huán qiān jīn zài jìn jī, wén zhū jūn pō yǒu qù jiù zhī jì. wú dōng lái, wén wǔ zú yǐ jì shì. ruò yù qù zhě, běn bù xiāng jìn." yīn yè kāi chéng mén, dá xiǎo bù bì. zhòng xián dàn fú, mò yǒu qù zhě.
東晉末，劉道規為荊州刺史，桓玄餘黨荀林屯江津，桓謙軍枝江，二寇交逼，以絕都邑之間。荊、楚既桓氏義舊，並懷異心。道規乃會將士，告之曰："桓謙今在近畿，聞諸軍頗有去就之計。吾東來，文武足以濟事。若欲去者，本不相禁。"因夜開城門，達曉不閉。眾咸憚服，莫有去者。

xī wèi jiāng wáng pí zhī shǒu huá zhōu yě, jīn féng yì jùn. xī wèi shī yǔ dōng wèi shī zhàn yú hé qiáo, bù lì, dōng wèi jiàng zú zhào qīng què jù zhǎng ān chéng, suǒ zài mò yǒu gù zhì. pí nǎi dà kāi zhōu mén, zhào chéng zhōng jūn mín wèi zhī yuē:" rú wén tiān zǐ bài jī, bù zhī jí xiōng, zhū rén xiāng jīng, xián yǒu yì xīn. wáng pí shòu wěi yú cǐ, yǐ sǐ bào ēn. zhū rén ruò yǒu yì tú, kě lái jiàn shā. bì kǒng chéng xiàn méi zhě, yì rèn chū chéng. rú yǒu zhōng chéng néng yǔ wáng pí tóng xīn zhě, kě gòng gù shǒu." jūn mín jiàn qí chéng xìn, jiē wú yì zhì.
西魏將王羆之守華州也，（今馮翊郡。）西魏師與東魏師戰於河橋，不利，東魏降卒趙青雀據長安城，所在莫有固志。羆乃大開州門，召城中軍民謂之曰："如聞天子敗績，不知吉凶，諸人相驚，咸有異心。王羆受委於此，以死報恩。諸人若有異圖，可來見殺。必恐城陷沒者，亦任出城。如有忠誠能與王羆同心者，可共固守。"軍民見其誠信，皆無異志。

shì xìn
示信

chūn qiū shí, jìn wén gōng wéi yuán, mìng sān rì zhī liáng. yuán bù jiàng, mìng qù zhī. dié chū, dié, xián yě. yuē:" yuán jiāng jiàng yǐ." jūn lì qǐng dài zhī. gōng yuē:" xìn, guó zhī bǎo yě, rén zhī suǒ bì yě. dé yuán shī xìn, hé yǐ bì zhī? suǒ wáng zī duō." tuì yī shè ér yuán jiàng.
春秋時，晉文公圍原，命三日之糧。原不降，命去之。諜出，（諜，閒也。）曰："原將降矣。"軍吏請待之。公曰："信，國之寶也，人之所庇也。得原失信，何以庇之？所亡滋多。"退一舍而原降。

jìn wén gōng fá chǔ, guī guó xíng shǎng, hú yǎn wèi shǒu. huò yuē:" chéng pú zhī shì, xiān zhěn zhī móu." wén gōng yuē:" chéng pú zhī shì, yǎn shuō wǒ wú shī xìn, bù bèi sān shè zhī yuē. xiān zhěn suǒ móu, jūn shì, wú yòng zhī yǐ shèng. rán cǐ yī shí zhī shuō, yǎn yán wàn shì zhī zhèng, nài hé yǐ yī shí zhī lì, ér jiā wàn shì zhī gōng hū? shì yǐ xiān zhī." zhòng jiē yuè fú.
晉文公伐楚，歸國行賞，狐偃為首。或曰："城濮之事，先軫之謀。"文公曰："城濮之事，偃說我無失信，不背三舍之約。先軫所謀，軍事，吾用之以勝。然此一時之說，偃言萬世之政，奈何以一時之利，而加萬世之功乎？是以先之。"眾皆悅服。

wèi míng dì zì zhēng shǔ, zhì zhǎng ān, qiǎn zhāng hé zhū jūn jìn zú sì shí yú wàn xiàng jiàn gé. zhū gé liàng yǒu zhàn shì wàn èr qiān, gèng xià zhě bā qiān. shí wèi jūn shǐ zhèn, fān bīng shì jiāo, liàng cān zuǒ xián yǐ dí zhòng qiáng duō, fēi lì suǒ zhì kòng, quán tíng xià bīng bìng shēng shì. liàng yuē:" wú wén yòng wǔ xíng shī, yǐ dà xìn wèi běn. dé yuán shī xìn, gǔ rén suǒ xī. qù zhě shù zhuāng yǐ dài qī, qī zǐ qǐ zhǒng ér jì rì." nǎi chì sù qiǎn. yú shì qù zhě gǎn yuè, yuàn liú yī zhàn zhù zhě fèn yǒng, xián sī zhì mìng. lín jūn zhī rì, mò bù bá rèn zhēng xiān, yǐ yī dāng shí, shā zhāng hé, què sī mǎ xuān wáng, yī zhàn dà kè, cǐ zhī yóu yě.
魏明帝自征蜀，至長安，遣張郃諸軍勁卒四十餘萬向劍閣。諸葛亮有戰士萬二千，更下者八千。時魏軍始陣，番兵適交，亮參佐咸以敵眾強多，非力所制控，權停下兵並聲勢。亮曰："吾聞用武行師，以大信為本。得原失信，古人所惜。去者束裝以待期，妻子企踵而計日。"乃飭速遣。於是去者感悅，願留一戰；住者憤踴，咸思致命。臨軍之日，莫不拔刃爭先，以一當十，殺張郃，卻司馬宣王，一戰大克，此之由也。

shì yì
示義

chūn qiū shí, jìn jiāng xún wú fá xiān yú, wéi gǔ. gǔ, bái dí zhī bié yì. gǔ rén huò qǐng yǐ chéng pàn, wú yuē:" wú wén zhū shū xiàng:' hǎo è bù qiān, rén zhī suǒ shì, shì wú bù jì.' qiān, guò. shì, guī. huò yǐ wú chéng pàn, wú suǒ shén è yě rén yǐ chéng lái, wú dú hé hǎo yān? shǎng suǒ shén è, ruò suǒ hǎo hé? wú fù jiā suǒ hǎo. ruò qí fú shǎng, shì shī xìn yě, hé yǐ bì mín? lì néng zé jìn, bù néng zé tuì, liàng lì ér xíng. wú bù kě yǐ yù chéng ér ěr jiān yě, suǒ sàng zī duō." shǐ gǔ rén shā pàn rén ér shàn shǒu bèi. wéi gǔ sān yuè, gǔ rén huò qǐng jiàng. shǐ qí mín jiàn, yuē:" yóu yǒu shí sè, gū xiū ér chéng." jūn lì yuē:" huò chéng ér bù qǔ, qín rén ér dùn bīng, hé yǐ shì jūn?" wú yuē:" suǒ yǐ shì jūn yě. huò yī yì ér jiào mín dài, jiāng yān yòng yì? yì yǐ jiǎ dài, bù rú wán jiù. wán, yóu bǎo shǒu yě. jiǎ yīn gǔ. jiǎ dài wú zú, zhōng yě. qì jiù bù xiáng. gǔ rén néng shì qí jūn, wǒ yì néng shì wú jūn. lǜ yì bù shuǎng, hǎo è bù qiān, chéng kě huò ér mín zhī yì suǒ, zhī yì suǒ zài yě. xún wú bì qí néng huò, gù yīn yǐ shì yì. yǒu sǐ mìng ér wú èr xīn, bù yì kě hū?" gǔ rén gào shí jié lì jǐn, ér hòu qǔ zhī. kè gǔ ér fǎn, bù lù yī rén.
春秋時，晉將荀吳伐鮮虞，圍鼓。（鼓，白狄之別邑。）鼓人或請以城叛，吳曰："吾聞諸叔向：'好惡不愆，人知所適，事無不濟。'（愆，過。適，歸。）或以吾城叛，吾所甚惡也；人以城來，吾獨何好焉？賞所甚惡，若所好何？（無復加所好。）若其弗賞，是失信也，何以庇民？力能則進，不能則退，量力而行。吾不可以欲城而邇奸也，所喪滋多。"使鼓人殺叛人而繕守備。圍鼓三月，鼓人或請降。使其民見，曰："猶有食色，姑修而城。"軍吏曰："獲城而不取，勤人而頓兵，何以事君？"吳曰："所以事君也。獲一邑而教民怠，將焉用邑？邑以賈怠，不如完舊。（完，猶保守也。賈音古。）賈怠無卒，（終也。）棄舊不祥。鼓人能事其君，我亦能事吾君。率義不爽，好惡不愆，城可獲而民知義所，（知義所在也。荀吳必其能獲，故因以示義。）有死命而無二心，不亦可乎？"鼓人告食竭力盡，而後取之。克鼓而返，不戮一人。

qín mò, tiān xià bīng qǐ, fàn zēng shuō xiàng liáng yuē:" chén shèng bài gù dāng. fū qín miè liù guó, chǔ zuì wú zuì. zì huái wáng rù qín bù fǎn, chǔ rén lián zhī zhì jīn, gù chǔ nán gōng yuē' chǔ suī sān hù, wáng qín bì chǔ'. jīn chén shèng shǒu shì, bù lì chǔ hòu ér zì lì, qí shì bù zhǎng. jīn jūn qǐ jiāng dōng, chǔ fēng qǐ zhī jiāng jiē zhēng fù jūn zhě, yǐ jūn shì shì chǔ jiāng, wèi néng fù lì chǔ zhī hòu yě." nǎi qiú chǔ huái wáng sūn xīn, lì wèi huái wáng, yǐ cóng mín yù.
秦末，天下兵起，范增說項梁曰："陳勝敗固當。夫秦滅六國，楚最無罪。自懷王入秦不返，楚人憐之至今，故楚南公曰'楚雖三戶，亡秦必楚'。今陳勝首事，不立楚後而自立，其勢不長。今君起江東，楚蜂起之將皆爭附君者，以君世世楚將，為能復立楚之後也。"乃求楚懷王孫心，立為懷王，以從民欲。

hàn chǔ xiāng chí zhī jì, xiàng yǔ jī chén liú wài huáng, wài huáng bù xià. shù rì, jiàng, yǔ xī lìng nán zǐ nián shí wǔ yǐ shàng yì chéng dōng, yù kēng zhī. wài huáng lìng shè rén ér nián shí sān, lìng zhī shè rén, bēi yě. yǐ qí yòu ruò, gù xì qí fù. wǎng shuō yǔ yuē:" péng yuè qiáng jié wài huáng, qiáng yīn qí zhǎng fǎn. wài huáng kǒng, gù qiě jiàng dài wáng. dài wáng zhì, yòu kēng zhī, bǎi xìng qǐ yǒu suǒ guī xīn zāi! cóng cǐ yǐ dōng, liáng dì shí yú chéng jiē kǒng, mò kěn xià yǐ." yǔ rán qí yán, nǎi shè wài huáng dāng kēng zhě, ér dōng zhì suī yáng, wén zhī jiē zhēng xià.
漢、楚相持之際，項羽擊陳留、外黃，外黃不下。數日，降，羽悉令男子年十五以上詣城東，欲坑之。外黃令舍人兒年十三，（令之舍人，卑也。以其幼弱，故系其父。）往說羽曰："彭越強劫外黃，（強音其掌反。）外黃恐，故且降大王。大王至，又坑之，百姓豈有所歸心哉！從此以東，梁地十餘城皆恐，莫肯下矣。"羽然其言，乃赦外黃當坑者，而東至睢陽，聞之皆爭下。

hàn wáng zhì luò yáng, xīn chéng sān lǎo dǒng gōng zhē shuō hàn wáng yǐ yì dì sǐ, qǐng fā sàng. hàn wáng cóng zhī, suì wèi yì dì fā sàng, tǎn ér dà kū, āi lín sān rì. fā shǐ gào zhū hóu yuē:" tiān xià gòng lì yì dì, běi miàn shì zhī. jīn xiàng wáng fàng shā yì dì jiāng nán, dà nì wú dào. guǎ rén qīn wèi fā sàng, bīng jiē gǎo sù. xī fā guān zhōng bīng, shōu sān hé shì, nán fú jiāng hàn yǐ xià, yuàn cóng zhū hóu wáng jī chǔ zhī shā yì dì zhě." yú shì zhū hóu duō cóng zhī.
漢王至洛陽，新城三老董公遮說漢王以義帝死，請發喪。漢王從之，遂為義帝發喪，袒而大哭，哀臨三日。發使告諸侯曰："天下共立義帝，北面事之。今項王放殺義帝江南，大逆無道。寡人親為發喪，兵皆縞素。悉發關中兵，收三河士，南浮江漢以下，願從諸侯王擊楚之殺義帝者。"於是諸侯多從之。

jìn zhēng nán dà jiāng jūn, dū du jīng zhōu zhū jūn shì yáng hù zhì zhèn, wù xiū dé xìn, yǐ huái róu chū fù, kǎi rán yǒu tūn wú zhī xīn. měi yǔ wú rén jiāo bīng, kè rì fāng zhàn, bù wèi yǎn xí zhī jì. jiāng shuài yǒu yù jìn jué zhà zhī cè zhě, zhé yǐn yǐ chún jiǔ, shǐ bù dé yán. rén yǒu lüè wú èr ér wèi fú zhě, hù qiǎn sòng hái qí jiā. hòu wú jiāng xià xiáng, shào yǐ děng jiàng, èr ér zhī fù yì lǜ qí shǔ yǔ jù. wú jiāng pān jǐng chén shàng lái kòu, hù zhuī zhǎn zhī, ér měi qí sǐ jié, hòu jiā bìn liàn. jǐng shàng zǐ dì yíng sàng, hù yǐ lǐ qiǎn hái. wú jiāng dèng xiāng lüè xià kǒu, hù mù shēng fù xiāng, jì zhì, yòu zhī. xiāng gǎn qí ēn, lǜ bù qǔ ér jiàng. hù chū jūn xíng wú jìng, yì gǔ wèi liáng, jiē jì suǒ qīn, sòng juàn cháng zhī. měi huì zhòng jiāng miǎn yóu liè, cháng zhǐ jìn dì. ruò shòu xiān wèi wú rén suǒ shāng ér wèi jìn bīng suǒ de zhě, jiē fēng hái zhī. yú shì wú rén xī rán yuè fú, chēng wèi yáng gōng, bù zhī míng yě. hù yǔ lù kàng xiāng duì, shǐ mìng jiāo tōng, kàng chēng hù zhī dé, suī lè yì zhū gé kǒng míng bù néng guò yě. kàng cháng bìng, hù kuì zhī yào, kàng fú zhī wú yí xīn. rén duō jiàn kàng, kàng yuē:" yáng hù qǐ zhèn rén zhě!" shí tán yǐ wèi huá yuán zǐ fǎn fù jiàn yú jīn. kàng měi gào qí shù yuē:" bǐ zhuān wèi dé, wǒ zhuān wèi bào, shì bù zhàn ér zì fú yě."
晉征南大將軍，都督荊州諸軍事羊祜至鎮，務修德信，以懷柔初附，慨然有吞吳之心。每與吳人交兵，克日方戰，不為掩襲之計。將帥有欲進譎詐之策者，輒飲以醇酒，使不得言。人有掠吳二兒為俘者，祜遣送還其家。後吳將夏詳，邵顗等降，二兒之父亦率其屬與俱。吳將潘景、陳尚來寇，祜追斬之，而美其死節，厚加殯殮。景、尚子弟迎喪，祜以禮遣還。吳將鄧香掠夏口，祜募生縛香，既至，宥之。香感其恩，率部曲而降。祜出軍行吳境，刈穀為糧，皆計所侵，送絹償之。每會眾江、沔遊獵，常止晉地。若獸先為吳人所傷而為晉兵所得者，皆封還之。於是吳人翕然悅服，稱為羊公，不之名也。祜與陸抗相對，使命交通，抗稱祜之德，雖樂毅、諸葛孔明不能過也。抗常病，祜饋之藥，抗服之無疑心。人多諫抗，抗曰："羊祜豈酖人者！"時談以為華元、子反覆見於今。抗每告其戍曰："彼專為德，我專為暴，是不戰而自服也。"

dōng jìn mò, sòng wǔ dì wèi jiāng, běi fá hòu qín yáo hóng, yǐ tán dào jì wèi qián fēng. zhì luò yáng, fán bá chéng pò lěi, fú sì qiān yú rén, yì zhě wèi yīng yǐ lù wèi jīng guān. dào jì yuē:" fá zuì diào mín, zhèng zài jīn rì." jiē shì ér qiǎn zhī. yú shì róng yí gǎn yuè, xiāng shuài guī zhī zhě shén zhòng.
東晉末，宋武帝為將，北伐後秦姚泓，以檀道濟為前鋒。至洛陽，凡拔城破壘，俘四千餘人，議者謂應以戮為京觀。道濟曰："伐罪弔民，正在今日。"皆釋而遣之。於是戎夷感悅，相率歸之者甚眾。

hòu wèi qiǎn jiāng mù róng bái yào fá sòng wú yán chéng, kè zhī, jiāng jǐn yǐ qí rén wèi jūn shí. fù jiāng lì fàn yuē:" qí sì lǚ zhī dì, hào wèi' dōng qín', bù yuǎn wèi jīng lüè, kǒng wèi kě dìng yě. jīn huáng wēi sì bèi, rén wèi zhān zé, lián chéng yǒu huái èr zhī jiāng, bǐ yì yǒu jù shǒu zhī fū. yí xiān xìn yì, shì zhī guǐ wù, rán hòu rén xīn kě huái, èr zhōu kě dìng." bái yào cóng zhī. jìn cì féi chéng, bái yào jiāng gōng zhī. fàn yuē:" féi chéng suī xiǎo, gōng zé yān rì, dé zhī wú yì jūn shēng, shī zhī yǒu sǔn jūn shì, qiě jiàn wú yán zhī zú, sǐ zhě tú tàn, chéng bài zhī jī, zú wèi jiàn yǐ. ruò fēi shū gào yù, kě bù gōng zì fú zòng qí bù jiàng, yì dāng táo sàn." bái yào nǎi yǐ shū xiǎo zhī, féi chéng guǒ kuì.
後魏遣將慕容白曜伐宋無鹽城，克之，將盡以其人為軍實。副將酈范曰："齊四履之地，號為'東秦'，不遠為經略，恐未可定也。今皇威鈶被，人未霑澤，連城有懷貳之將，比邑有拒守之夫。宜先信義，示之軌物，然後人心可懷，二州可定。"白曜從之。進次肥城，白曜將攻之。范曰："肥城雖小，攻則淹日，得之無益軍聲，失之有損軍勢，且見無鹽之卒，死者塗炭，成敗之機，足為鑑矣。若飛書告諭，可不攻自伏；縱其不降，亦當逃散。"白曜乃以書曉之，肥城果潰。

suí guì zhōu rén lǐ guāng shì jǔ bīng zuò luàn, suí jiāng zhōu fǎ shàng tǎo zhī. guāng shì shuài jìn bīng bǎo bái shí dòng, fǎ shàng bǔ dé qí dì guāng lüè guāng dù, dà huò jiā kǒu. qí dǎng yǒu lái jiàng fù zhě, zhé yǐ qī zǐ hái zhī. jū xún rì, jiàng qí shù qiān rén. fǎ shàng qiǎn bīng liè zhèn, yǐ dāng guāng shì, qīn lǜ qí bīng, bì lín shè fú. liǎng zhèn shǐ jiāo, fǎ shàng chí jī qí shān, shān zhōng rén jiē zǒu sàn, guāng shì dà kuì, zhuī zhǎn zhī.
隋桂州人李光仕舉兵作亂，隋將周法尚討之。光仕帥勁兵保白石洞，法尚捕得其弟光略、光度，大獲家口。其黨有來降附者，輒以妻子還之。居旬日，降其數千人。法尚遣兵列陣，以當光仕，親率奇兵，蔽林設伏。兩陣始交，法尚馳擊其柵，柵中人皆走散，光仕大潰，追斬之。

dà táng wǔ dé zhōng, lǐ jìng jì kè jiāng líng, jiàng xiāo xiǎn. shí zhū jiāng xián yún:" xiǎn zhī jiāng shuài yǔ guān jūn jù zhàn, zuì zhuàng jì zhòng, qǐng jí méi qí jiā, yǐ shǎng jiāng shì." jìng yuē:" wáng zhě zhī shī, yì cún diào fá. bǎi xìng jì shòu qū bī, jù zhàn qǐ qí suǒ yuàn? qiě quǎn fèi fēi zhǔ, wú róng tóng pàn nì zhī kē, cǐ kuǎi tōng suǒ yǐ miǎn dà lù yú hàn zǔ yě. jīn suǒ dìng jīng yǐng, yí hóng kuān dà, yǐ wèi yuǎn jìn zhī xīn. jiàng ér jí zhī, kǒng fēi jiù fén zhěng nì zhī yì, dàn kǒng zì cǐ yǐ nán chéng zhèn gè jiān shǒu bù xià, fēi jì zhī shàn." yú shì suì zhǐ. jiāng hàn zhī chéng wén zhī, mò bù zhēng xià.
大唐武德中，李靖既克江陵，降蕭銑。時諸將咸云："銑之將帥與官軍拒戰，罪狀既重，請籍沒其家，以賞將士。"靖曰："王者之師，義存吊伐。百姓既受驅逼，拒戰豈其所願？且犬吠非主，無容同叛逆之科，此蒯通所以免大戮於漢祖也。今所定荊、郢，宜弘寬大，以慰遠近之心。降而籍之，恐非救焚拯溺之義，但恐自此以南城鎮各堅守不下，非計之善。"於是遂止。江、漢之城聞之，莫不爭下。