strong bīng sì strong
兵四
sūn zǐ yuē:" yòng xián yǒu wǔ: yǒu yīn xián, yǒu nèi xián, yǒu fǎn xián, yǒu sǐ xián, yǒu shēng xián. wǔ xián jù qǐ, mò zhī qí dào, shì wèi shén jì. yīn xián zhě, yīn qí xiāng rén ér yòng zhī zhě yě. yīn dí xiāng rén zhī dí biǎo lǐ xū shí zhī qíng, gù jiù ér yòng zhī, kě shǐ cì hou yě. nèi xián zhě, yīn qí guān rén ér yòng zhī zhě yě. yīn zài qí guān shī zhí zhě, ruò xíng lù zhī zǐ sūn yǔ shòu fá zhī jiā yě. yīn qí yǒu xì, jiù ér yòng zhī. fǎn xián zhě, yīn qí dí xián ér yòng zhī zhě yě. dí shǐ xián lái shì wǒ, wǒ zhī zhī, yīn hòu lù zhòng xǔ, fǎn shǐ wèi wǒ xián yě. xiāo shì chéng yuē:" yán dí shǐ rén lái hòu wǒ, wǒ yáng bù zhī, ér shì yǐ xū shì, qián què qī huì, shǐ guī xiāng yǔ, gù yuē fǎn xián." sǐ xián zhě, wèi kuáng shì yú wài, lìng wú xián zhī zhī, ér dài yú dí xián zhě yě. zuò zhà kuáng zhī shì yú wài, yáng lòu xiè zhī, shǐ wú xián zhī zhī. wú xián zhì dí zhōng, wèi dí suǒ de, bì yǐ kuáng shì shū dí, cóng ér bèi zhī. wú suǒ xíng bù rán, xián zé sǐ yǐ. yòu yún, dí xián lái, wén wǒ kuáng shì, yǐ chí guī, rán jiē fēi suǒ tú yě. èr xián jiē bù néng zhī yōu yǐn shēn mì, gù yuē sǐ xián yě. xiāo shì chéng yuē:" suǒ huò dí rén, jí jǐ pàn wáng jūn shì yǒu zhòng zuì xì zhě, gù wèi dài miǎn, xiāng chì wù xiè, yáng bù mì mì, lìng dí xián qiè wén zhī. wú yīn zòng zhī shǐ wáng, wáng bì guī. dí bì xìn yān, wǎng bì sǐ, gù yuē sǐ xián." shēng xián zhě, fǎn bào zhě yě. zé jǐ yǒu xián cái zhì móu, néng zì kāi tōng yú dí zhī qīn guì, chá qí dòng jìng, zhī qí shì jì, bǐ suǒ wéi yǐ zhī qí shí, hái bào, gù yuē shēng xián. gù sān jūn zhī qīn mò qīn yú xián, ruò bù qīn fǔ, zhòng yǐ lù shǎng, zé fǎn wèi dí yòng, xiè wǒ qíng shí. shǎng mò hòu yú xián, hòu shǎng zhī, lài qí yòng. shì mò mì yú xián, xián shì bù mì, zé wèi jǐ hài. fēi shèng zhì bù néng yòng xián, bù néng dé xián rén zhī yòng. fēi rén yì bù néng shǐ xián, fēi wēi mì zhě bù néng dé xián zhī shí. yòng yì mì ér bù lòu. xián shì wèi fā ér xiān wén, qí xián zhě yǔ suǒ gào zhě jiē sǐ. fán jūn zhī suǒ yù jī, suǒ yù jī zhī jūn. chéng zhī suǒ yù gōng, suǒ yù gōng zhī chéng zhě. rén zhī suǒ yù shā, suǒ yù shā zhī rén zhě. bì xiān zhī qí shǒu jiāng zuǒ yòu yè zhě mén zhě shè rén zhī xìng míng, shǒu, wèi guān shǒu zhí rèn zhě. yè, gào yě, zhǔ gào shì zhě yě. mén zhě, shǒu mén zhě yě. shè rén, shǒu shě zhī rén yě. bì xiān zhī zhī wèi qīn jiù, yǒu jí zé hū zhī, zé bú jiàn ā zhǐ, yì yīn cǐ zhī dí zhī qíng. lìng wú xián bì suǒ zhī zhī. dí xián zhī lái xián wǒ zhě, yīn yǐ lì dǎo ér shě zhī, shě, jū zhǐ yě. lìng wú rén yí yǐ zhòng lì, fù yù ér shě zhǐ zhī, kě lìng guǐ qí cí. gù fǎn xián kě dé ér yòng yě. gù néng qǔ dí zhī jiān ér yòng zhī. yīn shì ér zhī zhī, gù xiāng xián nèi xián kě dé ér shǐ yě. yīn fǎn dí xián ér zhī dí qíng, xiāng xián nèi xián zhě jiē kě de shǐ. yīn shì ér zhī zhī, gù sǐ xián wèi kuáng shì kě shǐ gào dí, yīn shì kě dé ér gōng yě. yīn kuáng shì ér zhī dí qíng, shēng xián wǎng fǎn, kě shǐ zhī qí dí zhī fù xīn suǒ zài. yīn shì ér zhī zhī, gù shēng xián kě shǐ rú qī. wǔ xián zhī shì, zhǔ bì zhī zhī, rén zhǔ dāng zhī wǔ xián zhī yòng, hòu qí lù, fēng qí cái. gù fǎn xián bù kě bù hòu yě. fǎn xián, wǔ xián zhī běn, shì zhī yào yě, gù dāng zài hòu dài. zé yī lǚ zhī zài xià yīn, wèi yīn zhōu fǎn xián, qǐ bù zhòng zhī zāi! wéi míng zhǔ xián jiāng, néng yǐ shàng zhì wèi xián zhě, bì chéng dà gōng. cǐ bīng zhī yào, sān jūn suǒ shì ér dòng zhě yě."
孙子曰:"用閒有五:有因閒,有内閒,有反閒,有死閒,有生閒。五閒俱起,莫知其道,是谓神纪。因閒者,因其乡人而用之者也。(因敌乡人知敌表里虚实之情,故就而用之,可使伺候也。)内閒者,因其官人而用之者也。(因在其官失职者,若刑戮之子孙与受罚之家也。因其有隙,就而用之。)反閒者,因其敌閒而用之者也。(敌使閒来视我,我知之,因厚赂重许,反使为我閒也。萧世诚曰:"言敌使人来候我,我佯不知,而示以虚事,前卻期会,使归相语,故曰反閒。")死閒者,为诳事於外,令吾閒知之,而待於敌閒者也。(作诈诳之事於外,佯漏泄之,使吾閒知之。吾閒至敌中,为敌所得,必以诳事输敌,从而备之。吾所行不然,閒则死矣。又云,敌閒来,闻我诳事,以持归,然皆非所图也。二閒皆不能知幽隐深密,故曰死閒也。萧世诚曰:"所获敌人,及己叛亡军士有重罪系者,故为贷免,相敕勿洩,佯不秘密,令敌閒窃闻之。吾因纵之使亡,亡必归。敌必信焉,往必死,故曰死閒。")生閒者,反报者也。(择己有贤才智谋,能自开通於敌之亲贵,察其动静,知其事计,彼所为已知其实,还报,故曰生閒。)故三军之亲莫亲於閒,(若不亲抚,重以禄赏,则反为敌用,洩我情实。)赏莫厚於閒,(厚赏之,赖其用。)事莫密於閒,(閒事不密,则为己害。)非圣智不能用閒,(不能得閒人之用。)非仁义不能使閒,非微密者不能得閒之实。(用意密而不漏。)閒事未发而先闻,其閒者与所告者皆死。凡军之所欲击,(所欲击之军。)城之所欲攻,(所欲攻之城者。)人之所欲杀,(所欲杀之人者。)必先知其守将、左右、谒者、门者、舍人之姓名,(守,谓官守职任者。谒,告也,主告事者也。门者,守门者也。舍人,守舍之人也。必先知之为亲旧,有急则呼之,则不见呵止,亦因此知敌之情。)令吾閒必索知之。敌閒之来閒我者,因以利导而舍之,(舍,居止也。令吾人遗以重利,复遇而舍止之,可令诡其辞。)故反閒可得而用也。(故能取敌之间而用之。)因是而知之,故乡閒、内閒可得而使也。(因反敌閒而知敌情,乡閒、内閒者皆可得使。)因是而知之,故死閒为诳事可使告敌,因是可得而攻也。(因诳事而知敌情,生閒往返,可使知其敌之腹心所在。)因是而知之,故生閒可使如期。五閒之事,主必知之,(人主当知五閒之用,厚其禄,丰其财。)故反閒不可不厚也。(反閒,五閒之本,事之要也,故当在厚待。)则伊、吕之在夏、殷,为殷、周反閒,岂不重之哉!唯明主贤将,能以上智为閒者,必成大功。此兵之要,三军所恃而动者也。"
jiàn dié
间谍
chūn qiū shí, chǔ shī fá sòng, jiǔ yuè bù fú, jiāng qù sòng. chǔ dài fū shēn shū shí yuē:" zhù shì fǎn gēng zhě, sòng bì tīng mìng." chǔ zi cóng zhī. zhù shì yú sòng, fēn bīng yú tián, shì wú qù zhì. wáng cóng qí yán. sòng rén jù, shǐ huá yuán yè rù chǔ shī, dēng zi fǎn zhī chuáng, qǐ zhī, yuē:" guǎ jūn shǐ yuán yǐ bìng gào, bīng fǎ: yīn qí xiāng rén ér yòng zhī, bì xiān zhī qí shǒu jiāng zuǒ yòu yè zhě mén zhě shè rén zhī xìng míng, yīn ér lì dǎo zhī. huá yuán gài yòng cǐ shù dé yǐ zì tōng. yuē:' bì yì yì zǐ ér shí, xī hái yǐ cuàn. suī rán, chéng xià zhī méng, yǒu yǐ guó bì, bù néng cóng yě. níng yǐ guó bì, bù cóng chéng xià méng. qù wǒ sān shí lǐ, wéi mìng shì tīng.'" zi fǎn jù, yǔ zhī méng, ér gào chǔ zi, tuì sān shí lǐ. sòng jí chǔ píng. huá yuán ruò bù yīn jiàn dié, wú yóu de rù chǔ jūn.
春秋时,楚师伐宋,九月不服,将去宋。楚大夫申叔时曰:"筑室反耕者,宋必听命。"楚子从之。(筑室於宋,分兵於田,示无去志。王从其言。)宋人惧,使华元夜入楚师,登子反之床,起之,曰:"寡君使元以病告,(兵法:因其乡人而用之,必先知其守将、左右、谒者、门者、舍人之姓名,因而利导之。华元盖用此术得以自通。)曰:'敝邑易子而食,析骸以爨。虽然,城下之盟,有以国毙,不能从也。(宁以国毙,不从城下盟。)去我三十里,唯命是听。'"子反惧,与之盟,而告楚子,退三十里。宋及楚平。(华元若不因间谍,无由得入楚军。)
zhàn guó zhèng wǔ gōng yù fá hú, xiān yǐ qí zi qī hú, yīn wèn qún chén yuē:" wú yù yòng bīng, shuí kě fá zhě?" dài fū guān sī qī yuē:" hú kě." wǔ gōng nù ér lù zhī, yuē:" hú, xiōng dì zhī guó, zi yán fá zhī, hé yě!" hú jūn wén zhī, yǐ zhèng wèi qīn jǐ, bù bèi. zhèng xí hú, qǔ zhī. cǐ yòng sǐ xián zhī shì.
战国郑武公欲伐胡,先以其子妻胡,因问群臣曰:"吾欲用兵,谁可伐者?"大夫关思期曰:"胡可。"武公怒而戮之,曰:"胡,兄弟之国,子言伐之,何也!"胡君闻之,以郑为亲己,不备。郑袭胡,取之。(此用死閒之势。)
zhàn guó yàn zhāo wáng yǐ lè yì wèi jiāng, pò qí qī shí yú chéng. jí huì wáng lì, yǔ yì yǒu xì. qí jiāng tián dān nǎi zòng fǎn xián yú yàn, xuān yán yuē:" qí wáng yǐ sǐ, chéng bù bá zhě èr ěr. lè yì wèi zhū ér bù gǎn guī, yǐ fá qí wéi míng, shí yù lián bīng nán miàn ér wáng qí. qí rén wèi fù, gù qiě huǎn shī. shǐ tā jiāng lái, jí mò cán yǐ." yàn wáng yǐ wéi rán, shǐ qí jié dài yì. yàn rén shì zú lí xīn. dān yòu zòng fǎn xián yuē:" wú jù yàn rén jué wú chéng wài zhǒng mù, lù yīn lù xiān rén." yàn jūn cóng zhī. jí mò rén jī nù, qǐng zhàn, dà bài yàn shī, suǒ wáng qī shí yú chéng xī fù zhī.
战国燕昭王以乐毅为将,破齐七十馀城。及惠王立,与毅有隙。齐将田单乃纵反閒於燕,宣言曰:"齐王已死,城不拔者二耳。乐毅畏诛而不敢归,以伐齐为名,实欲连兵南面而王齐。齐人未附,故且缓师。使他将来,即墨残矣。"燕王以为然,使骑劫代毅。燕人士卒离心。单又纵反閒曰:"吾惧燕人掘吾城外冢墓,僇(音戮)先人。"燕军从之。即墨人激怒,请战,大败燕师,所亡七十馀城悉复之。
zhàn guó qín shī wéi zhào è yǔ, zhào jiāng zhào shē jiù zhī, qù zhào guó dū sān shí lǐ, bù jìn. qín xián lái, shē shàn shí yīn sì qiǎn zhī. xián yǐ bào qín jiāng, yǐ wéi shē shī qiè ruò, ér zhǐ bù xíng. shē suí ér juǎn jiǎ qū qín shī, jī pò zhī. jù shì huǎn piān. cǐ zé fǎn yòng bǐ xián yě.
战国秦师围赵阏与,赵将赵奢救之,去赵国都三十里,不进。秦閒来,奢善食(音寺)遣之。閒以报秦将,以为奢师怯弱,而止不行。奢随而卷甲趋秦师,击破之。(具示缓篇。此则反用彼閒也。)
zhàn guó qín yǔ zhào bīng xiāng jù cháng píng, zhào xiào chéng wáng shǐ lián pō wéi jiāng, gù bì bù zhàn. qín shù tiǎo zhàn, lián pō bù chū. qín zhī jiān yán yuē:" qín zhī suǒ huàn, dú wèi mǎ fú jūn zhào shē zhī zǐ wèi jiāng ěr." zhào wáng xìn zhī, yīn yǐ shē zi wèi jiāng, zhōng wèi qín jiāng bái qǐ suǒ bài.
战国秦与赵兵相拒长平,赵孝成王使廉颇为将,固壁不战。秦数挑战,廉颇不出。秦之间言曰:"秦之所患,独畏马服君赵奢之子为将耳。"赵王信之,因以奢子为将,终为秦将白起所败。
chǔ hàn xiāng chí, wèi jué shèng fù. chén píng yán yú hàn wáng yuē:" bǐ xiàng wáng gǔ gěng zhī chén yǐ yà fù fàn zēng zhōng lí mèi lóng qiě zhōu yīn zhī shǔ, bù guò shù rén. dài wáng chéng néng chū juān shù wàn jīn jīn, xíng fǎn xián, xián qí jūn chén, yǐ yí qí xīn, xiàng wáng wéi rén yì jì xìn chán, bì nèi xiāng zhū. hàn yīn jǔ bīng ér gōng zhī, pò chǔ bì yǐ." hàn wáng rán zhī, suì chū huáng jīn sì wàn jīn, yǔ píng, zì suǒ wéi, bù wèn chū rù. jì duō yǐ jīn zòng fǎn xián yú chǔ jūn, xuān yán zhū jiàng zhōng lí mèi děng wéi xiàng wáng jiāng, gōng duō yǐ, rán zhōng bù dé liè dì ér wáng, yù yǔ hàn wèi yī, miè xiàng shì, fēn wáng qí dì. xiàng wáng guǒ yí zhī, shǐ shǐ zhì hàn. hàn wèi tài láo zhī jù, jǔ jìn. jiàn chǔ shǐ, jǔ dǐng zǔ ér lái. jí yáng jīng yuē:" wú yǐ wéi yà fù shǐ, nǎi xiàng wáng shǐ yě!" fù chí qù, yǐ è cǎo jù jìn chǔ shǐ. qù yáo ròu, gèng yǐ cǎo cài zhī jù. shǐ guī jù bào xiàng wáng, xiàng wáng guǒ dà yí yà fù. yà fù yù jí jī xià xíng yáng chéng, xiàng wáng bù xìn, bù kěn tīng yà fù. yà fù wén xiàng wáng yí zhī, nǎi dà nù yuē:" tiān xià shì dà dìng yǐ. jūn wáng zì wèi zhī! yuàn cì hái gǔ guī." guī wèi zhì péng chéng, jū fā bèi ér sǐ. hàn qiǎn jì xìn zhà xiáng, ér hàn wáng xiāo dùn, zhōng miè xiàng yǔ. yǔ bù wù fǎn xián ér wáng.
楚、汉相持,未决胜负。陈平言於汉王曰:"彼项王骨鲠之臣以亚父范增、锺离眛、龙且、周殷之属,不过数人。大王诚能出捐数万斤金,行反閒,閒其君臣,以疑其心,项王为人意忌信谗,必内相诛。汉因举兵而攻之,破楚必矣。"汉王然之,遂出黄金四万斤,与平,恣所为,不问出入。既多以金纵反閒於楚军,宣言诸将锺离眛等为项王将,功多矣,然终不得裂地而王,欲与汉为一,灭项氏,分王其地。项王果疑之,使使至汉。汉为太牢之具,举进。见楚使,(举鼎俎而来。)即佯惊曰:"吾以为亚父使,乃项王使也!"复持去,以恶草具进楚使。(去肴肉,更以草菜之具。)使归具报项王,项王果大疑亚父。亚父欲急击下荥阳城,项王不信,不肯听亚父。亚父闻项王疑之,乃大怒曰:"天下事大定矣。君王自为之!愿赐骸骨归。"归未至彭城,疽发背而死。汉遣纪信诈降,而汉王宵遁,终灭项羽。(羽不悟反閒而亡。)
hàn shǐ lì shí qí shuō qí wáng tián guǎng, shě bīng, yǔ lì shēng zòng jiǔ. hàn jiāng hán xìn yīn qí wú bèi, xí qí, pò zhī. tián guǎng pēng shí qí. cǐ ǒu chéng hán xìn yòng sǐ xián zhī shì.
汉使郦食其说齐王田广,舍兵,与郦生纵酒。汉将韩信因齐无备,袭齐,破之。田广烹食其。(此偶成韩信用死閒之势。)
hàn gāo dì bèi xiōng nú chán yú mò dú wéi yú bái dēng, jí shǐ xián hòu yí yān zhī, yān zhī nǎi wèi mò dú yuē:" liǎng zhǔ bù xiāng kùn. jīn dé hàn dì, ér chán yú zhōng fēi néng jū zhī. qiě hàn zhǔ yì yǒu shén, chán yú chá zhī." mò dú nǎi jiě wéi zhī yī jiǎo. yú shì gāo dì lìng shì jiē chí mǎn fù shǐ wài xiāng, cóng jiě jiǎo zhí chū, jìng yǔ dà jūn hé, ér mò dú suì yǐn bīng ér qù.
汉高帝被匈奴单于冒顿围於白登,及使閒厚遗阏氏,阏氏乃谓冒顿曰:"两主不相困。今得汉地,而单于终非能居之。且汉主亦有神,单于察之。"冒顿乃解围之一角。於是高帝令士皆持满傅矢外乡,从解角直出,竟与大军合,而冒顿遂引兵而去。
hòu hàn xī yù jiāng bīng cháng shǐ bān chāo fā yú tián zhū guó bīng, jī shā chē qiū cí èr guó. yáng yán bīng shǎo bù dí, bà sàn. nǎi yīn huǎn shēng kǒu, guī yǐ gào. qiū cí wáng xǐ ér bù yú. chāo jí qián lè bīng, chí fù shā chē, dà pò, jiàng zhī. jù shēng yán tuì yòu dí pò zhī piān. sī yì tóng sǐ xián zhī shì.
后汉西域将兵长史班超发于阗诸国兵,击莎车、龟兹二国。扬言兵少不敌,罢散。乃阴缓生口,归以告。龟兹王喜而不虞。超即潜勒兵,驰赴莎车,大破,降之。(具声言退诱敌破之篇。斯亦同死閒之势。)
jìn yì zhōu mù luó shàng qiǎn jiàng kuí bó, gōng shǔ zéi lǐ xióng yú pí chéng, hù yǒu shèng fù. xióng nǎi mù wǔ dū rén pǔ tài, biān zhī jiàn xuè, shǐ jué luó shàng, yù wèi nèi yìng, yǐ huǒ wéi qī. shàng xìn zhī, xī chū jīng bīng, qiǎn kuí bó děng lǜ bīng cóng tài jī xióng. xióng jiāng lǐ xiāng yú dào shè fú. tài yǐ zhǎng tī yǐ chéng ér jǔ huǒ, bó jūn jiàn huǒ qǐ ér zhēng yuán tī, tài yòu yǐ shéng jí shàng shàng jūn bǎi yú rén, jiē zhǎn zhī. xióng yīn fàng bīng, nèi wài jī zhī, dà pò shàng jūn. cǐ yòng nèi xián zhī shì.
晋益州牧罗尚遣将隗伯,攻蜀贼李雄於郫城,互有胜负。雄乃募武都人朴泰,鞭之见血,使谲罗尚,欲为内应,以火为期。尚信之,悉出精兵,遣隗伯等率兵从泰击雄。雄将李骧於道设伏。泰以长梯倚城而举火,伯军见火起而争缘梯,泰又以绳汲上尚军百馀人,皆斩之。雄因放兵,内外击之,大破尚军。(此用内閒之势。)
shí liù guó hòu liáng lǚ guāng jiāng lǚ yán fá qǐ fú gān guī, dà bài zhī. gān guī nǎi zòng fǎn xián, chēng zhòng kuì, dōng bēn chéng jì. yán xìn ér zhuī zhī. yán sī mǎ gěng zhì yuē:" gào zhě shì gāo ér sè dòng, bì yǒu jiān jì, bù kě." yán bù cóng, xiāng yù, zhàn bài, sǐ zhī. jù shēng yán tuì yòu dí pò zhī piān. sī yì tóng bān chāo pò shā chē zhī shì.
十六国后凉吕光将吕延伐乞伏乾归,大败之。乾归乃纵反閒,称众溃,东奔成纪。延信而追之。延司马耿稚曰:"告者视高而色动,必有奸计,不可。"延不从,相遇,战败,死之。(具声言退诱敌破之篇。斯亦同班超破莎车之势。)
dōng wèi jiāng duàn chēn jù yí yáng, qiǎn jiàng niú dào cháng shàn yòu biān rén. xī wèi jiāng wéi xiào kuān jù zhī, qiǎn dié rén fǎng huò dào cháng shǒu jī, lìng shàn shū zhě wěi zuò dào cháng yǔ xiào kuān shū, lùn guī kuǎn zhī yì, yòu wèi luò jìn shāo jī, ruò huǒ xià shū zhě, hái lìng dié rén yí zhī yú chēn yíng. chēn dé shū, guǒ yí zhī. dào cháng suǒ jīng lüè jiē bú jiàn yòng. xiào kuān zhī qí lí jǔ, yīn chū qí bīng yǎn xí, qín dào cháng jí chēn děng, xiáo miǎn suì qīng. miǎn yīn miǎn.
东魏将段琛据宜阳,遣将牛道常扇诱边人。西魏将韦孝宽拒之,遣谍人访获道常手迹,令善书者伪作道常与孝宽书,论归款之意,又为落烬烧迹,若火下书者,还令谍人遗之於琛营。琛得书,果疑之。道常所经略皆不见用。孝宽知其离沮,因出奇兵掩袭,擒道常及琛等,崤、渑遂清。(渑音沔。)
dōng wèi dà jiàng qí shén wǔ lǜ bīng qù shā yuàn, xī wèi dà jiàng zhōu wén dì qiǎn dá xī wǔ chān zhī. wǔ cóng sān qí, jiē yī dí rén yī fú. zhì rì mù, qù yíng shù bǎi bù, xià mǎ qián tīng, dé qí jūn hào. yīn shàng mǎ lì yíng, ruò jǐng yè zhě, yǒu bù rú fǎ zhě, wǎng wǎng tà zhī. jù zhī dí zhī qíng zhuàng, yǐ gào zhōu wén dì.
东魏大将齐神武率兵趣沙苑,西魏大将周文帝遣达奚武觇之。武从三骑,皆衣敌人衣服。至日暮,去营数百步,下马潜听,得其军号。因上马历营,若警夜者,有不如法者,往往挞之。具知敌之情状,以告周文帝。
qí hú lǜ guāng zì míng yuè, wèi dāng shí míng jiàng. hòu zhōu jiāng wéi xiào kuān shǒu yù bì, jīn jiàng jùn jì shān xiàn. jì guāng yīng yǒng. xiào kuān cān jūn qū yán pō zhī bǔ shì, wèi xiào kuān yuē:" lái nián, qí cháo bì dà xiāng shā lù." xiào kuān yīn lìng yán zuò yáo yán, lìng jiàn dié lòu qí wén yú yè, yuē:" bǎi shēng fēi shàng tiān, míng yuè zhào cháng ān." yòu yuē:" gāo shān bù tuī zì bēng, hú shù bù fú zì shù." zǔ tǐng yīn xù zhī yuē:" máng lǎo wēng bèi shàng xià dà fǔ, ráo shé lǎo mǔ bù dé yǔ." lìng xiǎo ér gē zhī yú lù. mù tí pó wén zhī, yǐ gào qí mǔ lù lìng xuān. lìng xuān yǐ ráo shé chì jǐ yě, lù lìng xuān jí hòu zhǔ rǔ mǔ. máng lǎo wēng wèi zǔ tǐng yě, suì xiāng yǔ xié móu, yǐ yáo yán qǐ hòu zhǔ zhū guāng. zhōu wǔ dì wén zhī, suì dà shè jìng nèi, shǐ yǒu miè qí zhī zhì, jìng píng qí guó.
齐斛律光字明月,为当时名将。后周将韦孝宽守玉璧,(今绛郡稷山县。)忌光英勇。孝宽参军曲严颇知卜筮,谓孝宽曰:"来年,齐朝必大相杀戮。"孝宽因令严作谣言,令间谍漏其文於邺,曰:"百升飞上天,明月照长安。"又曰:"高山不推自崩,槲树不扶自竖。"祖珽因续之曰:"盲老翁背上下大斧,饶舌老母不得语。"令小儿歌之於路。穆提婆闻之,以告其母陆令萱。令萱以饶舌斥己也,(陆令萱即后主乳母。)盲老翁谓祖珽也,遂相与协谋,以谣言启后主诛光。周武帝闻之,遂大赦境内,始有灭齐之志,竟平其国。
dà táng wèi gōng lǐ jìng fá tū jué xié lì kè hán, yǐ táng jiǎn xiān zài tū jué jié hé qīn, tū jué suì bù bèi, jìng yīn yǎn jī pò zhī. yì yǐ táng jiǎn wèi sǐ xián zhī shì.
大唐卫公李靖伐突厥颉利可汗,以唐俭先在突厥结和亲,突厥遂不备,靖因掩击破之。(亦以唐俭为死閒之势。)
lǐ jìng bīng fǎ yuē:
李靖兵法曰:
fū zhàn zhī qǔ shèng, cǐ qǐ qiú zhī yú tiān dì, zài hu yīn rén yǐ chéng zhī. lì guān gǔ rén zhī yòng xián, qí miào fēi yī, jí yǒu xián qí jūn zhě, yǒu xián qí qīn zhě, yǒu xián qí xián zhě, yǒu xián qí néng zhě, yǒu xián qí zhù zhě, yǒu xián qí lín hǎo zhě, yǒu xián qí zuǒ yòu zhě, yǒu xián qí zòng héng zhě. gù zǐ gòng shǐ liào chén zhěn sū qín zhāng yí fàn suī děng, jiē píng cǐ shù ér chéng gōng yě.
夫战之取胜,此岂求之於天地,在乎因人以成之。历观古人之用閒,其妙非一,即有閒其君者,有閒其亲者,有閒其贤者,有閒其能者,有閒其助者,有閒其邻好者,有閒其左右者,有閒其纵横者。故子贡、史廖、陈轸、苏秦、张仪、范睢等,皆凭此术而成功也。
qiě xián zhī dào, qí yǒu wǔ yān: yǒu yīn qí yì rén, shǐ qián cì chá, ér zhì cí yān yǒu yīn qí shì zi, gù xiè xū jiǎ, lìng gào shì yān yǒu yīn dí zhī shǐ, jiǎo qí shì ér fǎn zhī yān yǒu shěn zé xián néng, shǐ chān bǐ xiàng bèi xū shí, ér guī shuō zhī yān yǒu yáng huǎn zuì lì, wēi lòu wǒ wěi qíng fú jì, shǐ wáng bào zhī yān: fán cǐ wǔ xián, jiē xū yǐn mì, zhòng zhī yǐ shǎng, mì zhī yòu mì, shǐ kě xíng yān.
且閒之道,其有五焉:有因其邑人,使潜伺察,而致词焉;有因其仕子,故洩虚假,令告示焉;有因敌之使,矫其事而返之焉;有审择贤能,使觇彼向背虚实,而归说之焉;有佯缓罪戾,微漏我伪情浮计,使亡报之焉:凡此五閒,皆须隐秘,重之以赏,密之又密,始可行焉。
ruò dí yǒu chǒng bì, rèn yǐ fù xīn zhě, wǒ dāng shǐ xián yí qí zhēn wán, zì qí suǒ yù, shùn ér bàng yòu zhī dí yǒu zhòng chén shī shì, bù mǎn qí zhì zhě, wǒ zé dàn yǐ hòu lì, guǐ xiāng qīn fù, cǎi qí qíng shí ér zhì zhī dí yǒu qīn guì zuǒ yòu, duō cí kuā dàn, hǎo lùn lì hài zhě, wǒ zé shǐ xián qū qíng zūn fèng, hòu yí zhēn bǎo, chuāi qí suǒ xián ér fǎn xián zhī dí ruò shǐ pìn yú wǒ, wǒ zé jī liú qí shǐ, lìng rén yǔ zhī gòng chǔ, jiǎo zhì yīn qín, wěi xiāng qīn nì, zhāo xī wèi yù, bèi gōng zhēn wèi, guān qí cí sè ér chá zhī, réng zhāo mù lìng shǐ dú yǔ jǐ bàn jū, wǒ qiǎn cōng míng zhě qián yú fù bì zhōng tīng suǒ xián, shǐ jì chí wéi, kǒng bǐ guài zé, bì shì qiè lùn xīn shì, wǒ zhī shì jì, qiǎn shǐ ér yòng zhī.
若敌有宠嬖,任以腹心者,我当使閒遗其珍玩,恣其所欲,顺而傍诱之;敌有重臣失势,不满其志者,我则啗以厚利,诡相亲附,采其情实而致之;敌有亲贵左右,多词夸诞,好论利害者,我则使閒曲情尊奉,厚遗珍宝,揣其所閒而反閒之;敌若使聘於我,我则稽留其使,令人与之共处,矫致殷勤,伪相亲暱,朝夕慰喻,倍供珍味,观其辞色而察之,仍朝暮令使独与己伴居,我遣聪明者潜於複壁中听所閒,使既迟违,恐彼怪责,必是窃论心事,我知事计,遣使而用之。
qiě fú yòng xián yǐ xián rén, rén yì yòng xián yǐ xián jǐ, jǐ yǐ mì wǎng, rén yǐ mì lái, lǐ xū dú chá yú xīn, cān huì yú shì, zé bù shī yǐ. ruò dí shǐ rén lái, yù hòu wǒ xū shí, chá wǒ dòng jìng, chān zhī shì jì ér xíng qí xián zhě, wǒ dāng yáng wèi bù jué, shě qí hòu lì ér shàn dàn zhī, wēi yǐ wǒ wěi yán kuáng shì, shì yǐ qián què qī huì, jí wǒ zhī suǒ xū, wèi bǐ zhī suǒ shī zhě, yīn qí yǒu xián ér fǎn xián zhī, bǐ ruò jiāng wǒ xū ér yǐ wéi shí, wǒ jí chéng qí bì ér dé qí zhì yǐ.
且夫用閒以閒人,人亦用閒以閒己,己以密往,人以密来,理须独察於心,参会於事,则不失矣。若敌使人来,欲候我虚实,察我动静,觇知事计而行其閒者,我当佯为不觉,舍其厚利而善啗之,微以我伪言诳事,示以前卻期会,即我之所须,为彼之所失者,因其有閒而反閒之,彼若将我虚而以为实,我即乘其弊而得其志矣。
fū shuǐ suǒ yǐ néng jì zhōu, yì yǒu yīn shuǐ ér fù mò zhě xián suǒ yǐ néng chéng gōng, yì yǒu píng xián ér qīng bài zhě. ruò shù fà shì zhǔ, dāng cháo zhèng sè, zhōng yǐ jǐn jié, xìn yǐ jié chéng, bù guǐ fú yǐ zì róng, bù quán yí yǐ wéi lì, suī yǒu shàn xián, qí kě yòng hū?
夫水所以能济舟,亦有因水而覆没者;閒所以能成功,亦有凭閒而倾败者。若束发事主,当朝正色,忠以尽节,信以竭诚,不诡伏以自容,不权宜以为利,虽有善閒,其可用乎?
xíng shī xiān zài liàng lì bù kě qióng bīng
行师先在量力不可穷兵
chūn qiū shí, xī hóu fá zhèng, zhèng bó yǔ zhàn yú jìng, xī hóu dà bài ér hái. jūn zǐ shì yǐ zhī xī zhī jiāng wáng yě. bù dù dé, zhèng zhuāng xián. bù liàng lì, xī guó ruò. bù qīn qīn, zhèng xī tóng xìng zhī guó. bù zhēng cí, bù chá yǒu zuì, yán yǔ xiāng hèn, dāng míng zhēng qí cí, yǐ shěn qū zhí, bù yí qīng dòu. fàn wǔ bù wěi, ér yǐ fá rén, qí sàng shī yě, bù yì yí hū! wěi yīn yú guǐ fǎn.
春秋时,息侯伐郑,郑伯与战於境,息侯大败而还。君子是以知息之将亡也。不度德,(郑庄贤。)不量力,(息国弱。)不亲亲,(郑、息同姓之国。)不徵辞,不察有罪,(言语相恨,当明徵其辞,以审曲直,不宜轻斗。)犯五不韪,而以伐人,其丧师也,不亦宜乎!(韪音於鬼反。)
hàn wǔ dì huàn xiōng nú lǚ wèi biān huàn, yàn mén mǎ yì háo niè yī yīn dà xíng wáng huī yán:" xiōng nú chū hé qīn, qīn xìn biān, kě yòu yǐ lì zhì zhī, fú bīng xí jī, bì pò zhī dào yě." dì zhào wèn gōng qīng, yuē:" jīn yù jǔ bīng gōng zhī, hé rú?" hán ān guó yuē:" chén wén gāo huáng dì wéi yú píng chéng, xiōng nú zhì zhě tóu ān gāo rú chéng zhě shù suǒ. píng chéng zhī jī, qī rì bù shí, tiān xià gē zhī. jiě wéi zhī hòu, ér wú fèn nù zhī xīn. fū shèng rén yǐ tiān xià wèi dù zhě yě, bù yǐ sī nù shāng tiān xià zhī zhèng, gù nǎi qiǎn liú jìng, fèng jīn qiān jīn, yǐ jié hé qīn, zhì jīn wèi wǔ shì lì. xiào wén huáng dì yòu cháng yī yōng tiān xià jīng bīng jù zhī guǎng wǔ, zhōng wú chǐ cùn zhī gōng, ér tiān xià qián shǒu wú bù yōu zhě. xiào wén wù yú bīng zhī bù kě sù, gù fù hé hé qīn zhī yuē. cǐ èr shèng zhī jī, zú yǐ wéi xiào yǐ. qiè yǐ wù jī wèi biàn."
汉武帝患匈奴屡为边患,雁门马邑豪聂壹因大行王恢言:"匈奴初和亲,亲信边,可诱以利致之,伏兵袭击,必破之道也。"帝召问公卿,曰:"今欲举兵攻之,何如?"韩安国曰:"臣闻高皇帝围於平城,匈奴至者投鞍高如城者数所。平城之饥,七日不食,天下歌之。解围之后,而无忿怒之心。夫圣人以天下为度者也,不以私怒伤天下之政,故乃遣刘敬,奉金千斤,以结和亲,至今为五世利。孝文皇帝又尝一拥天下精兵聚之广武,终无尺寸之功,而天下黔首无不忧者。孝文悟於兵之不可宿,故复合和亲之约。此二圣之迹,足以为效矣。窃以勿击为便。"
hàn yuán dì shí, zhū yá dān ěr èr jùn yí shù fǎn, jiǎ juān zhī shàng shū qǐng bù jī. qí lüè yuē:" chén wén yáo shùn yǔ sān shèng zhī dé, dì fāng bù guò shù qiān lǐ, xī bèi liú shā, dōng jiān yú hǎi, shuò nán jì shēng jiào, yù yǔ shēng jiào zé zhì zhī, bù yù yǔ zhě bù qiáng zhì yě. shì yǐ sòng shēng bìng zuò, shì tīng zhī lèi xián lè qí shēng. qín shì xīng bīng yuǎn gōng, tān wài xū nèi, wù yù guǎng dì, ér tiān xià kuì pàn. lài shèng hàn wèi bǎi xìng qǐng mìng, píng dìng tiān xià. zhì xiào wǔ huáng dì, yǐ guó fù rén yì, rǎng què xiōng nú, xī lián zhū guó, zhì yú ān xī, dōng guò jié shí, zào yán tiě jiǔ què zhī lì yǐ zuǒ yòng dù, yóu bù néng zú. dāng cǐ zhī shí, kòu dào bìng qǐ, zhēng fá bù xiū zhī gù yě. jīn bì xià bù rěn yuān yuān zhī fèn, yù qū shì zhòng, jǐ zhī dà hǎi zhī zhōng, yuān, jū yuán fǎn. kuài xīn yōu míng zhī dì, fēi suǒ yǐ bǎo quán yuán yuán yě. shī yún:' chǔn ěr mán jīng, dà bāng wèi chóu.' zì gǔ ér huàn zhī jiǔ yǐ, hé kuàng nǎi fù qí nán fāng wàn lǐ zhī mán hū! chén qiè yǐ wǎng zhě qiāng jūn yán zhī, bào shī céng wèi yī nián, bīng chū bù yú qiān lǐ, fèi sì shí yú wàn wàn, dà sī nóng qián jǐn, nǎi yǐ shào fǔ jìn qián xù zhī. fū yī yú wèi bù shàn, fèi shàng rú cǐ, kuàng yú láo shī yuǎn gōng, wáng shì wú gōng hū! chén yú yǐ wéi fēi guàn dài zhī guó, yǔ gòng suǒ jí, jiē kě qiě wú yǐ wéi." yú shì suì bà qí jùn. jù biān fáng nán mán piān.
汉元帝时,朱崖、儋耳二郡夷数反,贾捐之上书请不击。其略曰:"臣闻尧舜禹三圣之德,地方不过数千里,西被流沙,东渐於海,朔南暨声教,欲与声教则治之,不欲与者不强治也。是以颂声并作,视听之类咸乐其生。秦氏兴兵远攻,贪外虚内,务欲广地,而天下溃畔。赖圣汉为百姓请命,平定天下。至孝武皇帝,以国富人逸,攘卻匈奴,西连诸国,至於安息,东过碣石,造盐铁酒榷之利以佐用度,犹不能足。当此之时,寇盗并起,征伐不休之故也。今陛下不忍悁悁之忿,欲驱士众,挤之大海之中,(悁,居缘反。)快心幽冥之地,非所以保全元元也。诗云:'蠢尔蛮荆,大邦为雠。'自古而患之久矣,何况乃复其南方万里之蛮乎!臣窃以往者羌军言之,暴师曾未一年,兵出不逾千里,费四十馀万万,大司农钱尽,乃以少府禁钱续之。夫一隅为不善,费尚如此,况於劳师远攻,亡士无功乎!臣愚以为非冠带之国,禹贡所及,皆可且无以为。"於是遂罢其郡。(具边防南蛮篇。)
hòu hàn guāng wǔ jiàn wǔ zhōng, běi xiōng nú shuāi ruò, zāng gōng mǎ wǔ shàng shū:" qǐng lín sāi, hòu xuán gòu shǎng, yù gào gāo gōu lí wū huán xiān bēi gōng qí zuǒ, fā hé xī sì jùn jí tiān shuǐ lǒng xī qiāng hú jī qí yòu, rú cǐ, běi lǔ zhī miè, bù guò shù nián yǐ." dì yuē:" shě jìn móu yuǎn zhě, láo ér wú gōng shě yuǎn móu jìn zhě, yì ér yǒu zhōng. gù yuē wù guǎng dì zhě huāng, wù guǎng dé zhě qiáng. yǒu qí yǒu zhě ān, tān rén yǒu zhě cán. cán miè zhī zhèng, suī chéng bì bài. jīn guó wú shàn zhèng, zāi biàn bù xī, bǎi xìng jīng huáng, rén bù zì bǎo, ér fù yuǎn shì biān wài hū? kǒng zǐ yuē:' wú kǒng jì sūn zhī yōu, bù zài zhuān yú.'" zì shì zhū jiàng mò gǎn fù yán bīng shì. jù biān fáng xiōng nú piān.
后汉光武建武中,北匈奴衰弱,臧宫、马武上书:"请临塞,厚悬购赏,喻告高句丽、乌桓、鲜卑攻其左,发河西四郡及天水、陇西羌胡击其右,如此,北虏之灭,不过数年矣。"帝曰:"舍近谋远者,劳而无功;舍远谋近者,逸而有终。故曰务广地者荒,务广德者强。有其有者安,贪人有者残。残灭之政,虽成必败。今国无善政,灾变不息,百姓惊惶,人不自保,而复远事边外乎?孔子曰:'吾恐季孙之忧,不在颛臾。'"自是诸将莫敢复言兵事。(具边防匈奴篇。)
wèi jiāng zhū gě dàn jù shòu chūn fǎn, wèi jiāng wáng jī tǎo zhī. sī mǎ wén wáng yù qiǎn zhū jiàng qīng bīng shēn rù, zhāo yíng wú jiāng táng zī děng zǐ dì, yīn xìn yǒu dàng fù wú zhī shì. jī jiàn yuē:" xī wú jiāng zhū gě kè chéng dōng guān zhī shèng, jié jiāng biǎo bīng, yǐ wéi xīn chéng, chéng jì bù bá, ér zhòng sǐ zhě tài bàn. shǔ jiāng jiāng wéi yīn táo shàng zhī lì, qīng jūn shēn rù, liáng xiǎng bù jì, jūn fù shàng guī. fū jì shèng zhī hòu, bì qīng dí, zé lǜ nán bù shēn. jīn zéi xīn bài yú wài, yòu nèi huàn wèi mǐ, shì qí xiū bèi shè lǜ zhī shí yě. qiě bīng chū yú nián, rén yǒu guī xīn. jīn fú guó shí wàn, zuì rén sī dé, zì lì dài zhēng fá, wèi yǒu quán bīng dú kè rú jīn zhī shèng zhě yě. xī wǔ huáng dì pò yuán shào yú guān dù, zì yǐ suǒ huò yǐ duō, bù fù zhuī bēn, jù cuò wēi yě." cóng zhī.
魏将诸葛诞据寿春反,魏将王基讨之。司马文王欲遣诸将轻兵深入,招迎吴将唐咨等子弟,因衅有荡覆吴之势。基谏曰:"昔吴将诸葛恪乘东关之胜,竭江表兵,以围新城,城既不拔,而众死者太半。蜀将姜维因洮上之利,轻军深入,粮饷不继,军覆上邽。夫既胜之后,必轻敌,则虑难不深。今贼新败於外,又内患未弭,是其修备设虑之时也。且兵出逾年,人有归心。今俘馘十万,罪人斯得,自历代征伐,未有全兵独克如今之盛者也。昔武皇帝破袁绍於官渡,自以所获已多,不复追奔,惧挫威也。"从之。
sòng wén dì lì jīng wèi zhì, sú fù rén kāng, yuán jiā shù shí nián xián, bǐ hàn zhī wén jǐng. zì yǐ cái yīn lì shèng, suì jīng lüè zhōng yuán, mìng wáng xuán mó děng dà jǔ běi fá, suì zhì hòu wèi tài wǔ qīn lǜ èr shí wàn zhòng zhì yú guā bù, sàng shī cù guó, sī bù liàng lì dú wǔ zhī wèi yě.
宋文帝励精为治,俗阜人康,元嘉数十年閒,比汉之文景。自以财殷力盛,遂经略中原,命王玄谟等大举北伐,遂至后魏太武亲率二十万众至於瓜步,丧师蹙国,斯不量力、黩武之谓也。
chén xuān dì jí wèi shù nián, qiǎn wú míng chè lǜ shī shí wàn dù jiāng, jǐn kè huái nán zhī dì. xī shī bù èr sān zài, gèng gōng hòu zhōu zhī péng chéng, dà bài yú lǚ liáng, míng chè bìng jiāng zú bìng méi. jiāng zuǒ xuē ruò, zì cǐ zhī yóu. sī yì bù liàng lì ér dú wǔ qióng bīng zhī wèi yě.
陈宣帝即位数年,遣吴明彻率师十万渡江,尽克淮南之地。息师不二三载,更攻后周之彭城,大败於吕梁,明彻并将卒并没。江左削弱,自此之由。斯亦不量力而黩武穷兵之谓也。
hòu zhōu wǔ dì fá qí, jūn cì bīng zhōu. qí jiāng ān dé wáng yán zōng yōng bīng sì wàn chū chéng jù dì, dì lǜ zhū jūn hé zhàn, qí rén tuì, dì chéng shèng zhú běi, lǜ qiān yú qí rù chéng dōng mén, lìng zhū jūn rào chéng zhì zhèn. zhì yè, yán zōng lǜ qí zhòng pái zhèn ér qián, chéng zhōng jūn què, rén xiāng róu jiàn, dà wéi yán zōng suǒ bài, sǐ shāng lüè jǐn. qí rén yù bì mén, yǐ kǔn xià jī shī, fēi bù dé hé. dì cóng shù qí, qí qū wēi xiǎn, jǐn nǎi dé chū. zhì míng, lǜ zhū jūn gèng zhàn, dà pò zhī, qín yán zōng, bīng zhōu píng. zhōu wǔ qióng bīng, jǐ yú bù jì.
后周武帝伐齐,军次并州。齐将安德王延宗拥兵四万出城拒帝,帝率诸军合战,齐人退,帝乘胜逐北,率千馀骑入城东门,令诸军绕城置阵。至夜,延宗率其众排阵而前,城中军卻,人相蹂践,大为延宗所败,死伤略尽。齐人欲闭门,以阃下积尸,扉不得阖。帝从数骑,崎岖危崄,仅乃得出。至明,率诸军更战,大破之,擒延宗,并州平。(周武穷兵,几於不济。)
lín dí yì jiàng
临敌易将
zhàn guó yàn zhāo wáng shǐ jiāng lè yì xià qí qī shí yú chéng, wéi jǔ jí mò èr chéng wèi xià. huì wáng sì lì, yǐ qí jié dài yì, suì wèi qí jiāng tián dān suǒ bài, dé qí dì fù guī yú qí.
战国燕昭王使将乐毅下齐七十馀城,唯莒、即墨二城未下。惠王嗣立,以骑劫代毅,遂为齐将田单所败,得齐地复归於齐。
qín shī fá zhào, zhào wáng shǐ lián pō yù zhī, pō gù bì bù zhàn. zhào wáng huò qín zhī jiān, yǐ zhào shē zhī zǐ dài pō, zhào shī dà bài.
秦师伐赵,赵王使廉颇御之,颇固壁不战。赵王惑秦之间,以赵奢之子代颇,赵师大败。
jìn zhèn nán jiāng jūn dù yuán kǎi dū du jīng zhōu zhū jūn shì, xí wú xī líng dū zhāng zhèng, xī líng, jīn yí líng jùn. dà pò zhī. zhèng, wú zhī míng jiàng, jù yào hài zhī dì, chǐ wú bèi qǔ bài, bù yǐ shí wén yú sūn hào. yuán kǎi yù xián wú biān jiāng, nǎi qǐng hái qí suǒ huò zhī zhòng yú hào. hào guǒ zhào zhèng, qiǎn wǔ chāng jiān liú xiàn dài zhī. gù jìn jūn jiāng zhì, shǐ qí jiàng shuài yí yì, chéng qīng dàng zhī shì, jìng tiǎn miè yān. hào bù wù zhì bài.
晋镇南将军杜元凯都督荆州诸军事,袭吴西陵督张政,(西陵,今夷陵郡。)大破之。政,吴之名将,据要害之地,耻无备取败,不以实闻於孙皓。元凯欲閒吴边将,乃请还其所获之众於皓。皓果召政,遣武昌监刘宪代之。故晋军将至,使其将帅移易,成倾荡之势,竟殄灭焉。(皓不悟致败。)
hòu zhōu mò, suí wén dì zuò xiāng, yù chí jiǒng jù xiāng zhōu jǔ bīng, suí wén dì qiǎn yún gōng wéi xiào kuān wèi dōng dào yuán shuài, shī cì qìn shuǐ, shuǐ zhǎng, wèi dé dù. qìn yīn qī zhèn fǎn. zhǎng shǐ lǐ xún shàng mì qǐ yún:" dà jiàng liáng shì yàn yǔ wén xīn cuī hóng dù děng bìng shòu yù chí jiǒng xiǎng jīn." jūn zhōng sāo sāo, rén qíng dà yì. wén dì yǐ wéi yōu, yù dài cǐ sān rén. lǐ dé lín dú jìn jì yún:" gōng yǔ zhū jiàng bìng shì guó jiā guì chén, wèi xiāng fú yù, jīn yǐ xié lìng zhī wēi, shǐ de zhī ěr, ān zhī hòu suǒ qiǎn zhě néng jǐn fù xīn, qián qiǎn zhī rén dú zhì guāi yì? yòu qǔ jīn zhī shì, xū shí nán míng, jí lìng huàn yì, bǐ jiāng jù zuì, kǒng qí táo yì, biàn xū jìn gù, rán zé yún gōng yǐ xià, bì yǒu jīng yí zhī yì. qiě lín dí dài jiāng, zì gǔ suǒ nán, lè yì suǒ yǐ cí yàn, zhào shē zhī zǐ suǒ yǐ zhì bài yú zhào. rú yú suǒ jiàn, dàn qiǎn gōng yī fù xīn, míng yú zhì lüè, wèi zhū jiàng jiù lái suǒ xìn fú zhě, sù zhì jūn suǒ, guān qí qíng wěi. zòng yǒu yì yì, bì bù gǎn dòng." wén dì dà wù, jí lìng gāo jiǒng chí yì wǎng jūn suǒ, wèi zhū jiàng jié dù, jìng chéng dà gōng. suí wén wù zhī ér shèng.
后周末,隋文帝作相,尉迟迥据相州举兵,隋文帝遣郧公韦孝宽为东道元帅,师次沁水,水涨,未得渡。(沁音七鸩反。)长史李询上密启云:"大将梁士彦、宇文欣、崔弘度等并受尉迟迥饟金。"军中慅慅,人情大异。文帝以为忧,欲代此三人。李德林独进计云:"公与诸将并是国家贵臣,未相伏驭,今以挟令之威,使得之耳,安知后所遣者能尽腹心,前遣之人独致乖异?又取金之事,虚实难明,即令换易,彼将惧罪,恐其逃逸,便须禁锢,然则郧公以下,必有惊疑之意。且临敌代将,自古所难,乐毅所以辞燕,赵奢之子所以致败於赵。如愚所见,但遣公一腹心,明於智略,为诸将旧来所信服者,速至军所,观其情伪。纵有异意,必不敢动。"文帝大悟,即令高颎驰驿往军所,为诸将节度,竟成大功。(隋文悟之而胜。)
sūn zǐ yuē:" jiāng zài jūn, jūn mìng yǒu suǒ bù shòu." gǒu biàn yú shì, bù jū yú jūn mìng yě. gù yuē" bù cóng zhōng yù".
孙子曰:"将在军,君命有所不受。"(苟便於事,不拘於君命也。故曰"不从中御"。)
jūn zhèng bù yī bì bài
军政不一必败
chūn qiū shí, chǔ zi fá zhèng, jìn shī jiù zhī. chǔ zi běi shī cì yú yán. yán, zhèng běi dì. yīn yán. wén jìn shī jì hé, chǔ zi yù hái, wǔ cān yán yú chǔ zǐ yuē: cān, cāng hán fǎn." jìn zhī cóng zhèng zhě xīn, wèi néng xíng lìng. qí zuǒ xiān hú gāng bì bù rén, wèi kěn yòng mìng. qí sān shuài zhě, zhuān xíng bù huò. yù zhuān qí suǒ xíng, ér bù dé. tīng ér wú shàng, zhòng shuí shì cóng? cǐ xíng yě, jìn shī bì bài." chǔ gǎi chéng yuán ér běi zhī, cì yú guǎn yǐ dài zhī. jìn shī zài áo hào kǔ gāo fǎn zhī jiān. jìn wèi qí qiú gōng zú wèi dé, yù wèi gōng zú dài fū. ér nù, yù bài jìn shī. qǐng zhì shī, bù xǔ. qǐng shǐ, xǔ zhī. suì wǎng, qǐng zhàn ér hái. zhào zhān qiú qīng wèi dé, zhān, zhào chuān zi. qǐng tiǎo zhàn, bù xǔ. qǐng zhào méng, xǔ zhī, yǔ wèi qí jiē mìng ér wǎng. xì kè yuē:" èr hàn wǎng yǐ, fú bèi bì bài." suí huì yuē:" ruò èr zi nù chǔ, chǔ rén chéng wǒ, sàng shī wú rì yǐ, chéng, yóu dēng yě. bù rú bèi zhī. chǔ zhī wú è, chú bèi ér méng, hé sǔn yú hǎo? ruò yǐ è lái, yǒu bèi bù bài. qiě suī zhū hóu xiāng jiàn, jūn wèi zhī chè, jǐng yě." chè, qù yě. xiān hú bù kě. bù kěn shè bèi. suí huì shǐ gǒng shuò hán chuān shuài qī fù yú áo qián, shuài, jiāng yě. fù, wèi fú bīng qī chù. gù shàng jūn bù bài. ér zhōng jūn xià jūn jiē bài jī.
春秋时,楚子伐郑,晋师救之。楚子北师次於郔。(郔,郑北地。音延。)闻晋师济河,楚子欲还,伍参言於楚子曰:(参,仓含反。)"晋之从政者新,未能行令。其佐先縠刚愎不仁,未肯用命。其三帅者,专行不获。(欲专其所行,而不得。)听而无上,众谁適从?此行也,晋师必败。"楚改乘辕而北之,次於管以待之。晋师在敖、鄗(苦高反)之间。晋魏锜求公族未得,(欲为公族大夫。)而怒,欲败晋师。请致师,不许。请使,许之。遂往,请战而还。赵旃求卿未得,(旃,赵穿子。)请挑战,不许。请召盟,许之,与魏锜皆命而往。郤克曰:"二憾往矣,弗备必败。"随会曰:"若二子怒楚,楚人乘我,丧师无日矣,(乘,犹登也。)不如备之。楚之无恶,除备而盟,何损於好?若以恶来,有备不败。且虽诸侯相见,军卫之彻,警也。"(彻,去也。)先縠不可。(不肯设备。)随会使巩朔、韩穿帅七覆於敖前,(帅,将也。覆,谓伏兵七处。)故上军不败。而中军、下军皆败绩。
chūn qiū shí, wú shī fá chǔ zhōu lái, chǔ jiù zhī. wú rén yù zhū zhōng lí. chǔ jiāng zi xiá zú, chǔ shī jiān. yīn jiān. wú chǔ zhī jiān, wèi huǒ miè wèi jiān. jūn zhōng zhòng zhǔ sàng wáng, gù qí zhàn rén wú fù qì shì yě. wú jiāng gōng zǐ guāng yuē:" zhū hóu cóng yú chǔ zhě zhòng, ér jiē xiǎo guó yě, wèi chǔ ér bù huò yǐ, shì yǐ lái. wú wén zhī:' zuò shì wēi kè qí ài, suī xiǎo bì jì.' kè, shèng yě. jūn shì shàng wēi. hú shěn zhī jūn yòu ér kuáng, xìng wú cháng. chén dài fū niè zhuàng ér wán, dùn yǔ xǔ cài jí dí. chǔ dà jiàng sǐ, qí shī jiān. wěi yuè wèi shuài, shuài jiàn, duō chǒng, zhèng lìng bù yī. yuè fēi zhèng qīng yě, jūn duō chǒng rén, zhèng lìng bù yī yú yuè yě. wěi, wèi wěi fǎn. qī guó tóng yì ér bù tóng xīn, qī guó, chǔ dùn hú shěn cài chén xǔ yě. shuài jiàn ér bù néng zhěng, wú dà wēi mìng, chǔ kě bài yě. xiān fēn shī yǐ fàn hú shěn yǔ chén, bì xiān bēn, zhū hóu zhī shī nǎi yáo xīn yǐ. zhū hóu guāi luàn, chǔ bì dà bēn. qǐng xiān zhě qù bèi báo wēi, shì zhī yǐ bù zhěng, yǐ yòu zhī. hòu zhě dūn chén zhěng lǚ." dūn, hòu. wú zǐ cóng zhī. zhàn yú jī fù. yīn fǔ. wú zǐ yǐ zuì rén sān qiān xiān fàn hú shěn yǔ chén, qiú tú bù xí zhàn, yǐ shì bù zhěng. sān guó zhēng zhī. wú wèi sān jūn yǐ jī yú hòu, zhōng jūn cóng wáng, guāng shuài yòu jūn, yǎn yú shuài zuǒ jūn. wú zhī zuì rén huò bēn huò zhǐ, sān guó luàn, wú shī jī zhī, bài, huò hú shěn zhī jūn jí chén dài fū. shě hú shěn zhī qiú, shǐ bēn xǔ yǔ cài dùn, yuē:" wú jūn sǐ yǐ!" shī zào ér cóng zhī, sān guó bēn, sān guó, xǔ cài dùn. chǔ shī dà bēn.
春秋时,吴师伐楚州来,楚救之。吴人御诸锺离。楚将子瑕卒,楚师熸。(音尖。吴、楚之间,谓火灭为熸。军中重主丧亡,故其战人无复气势也。)吴将公子光曰:"诸侯从於楚者众,而皆小国也,畏楚而不获已,是以来。吾闻之:'作事威克其爱,虽小必济。'(克,胜也。军事尚威。)胡、沈之君幼而狂,(性无常。)陈大夫齧壮而顽,顿与许、蔡疾敌。楚大将死,其师熸。薳越为帅,帅贱,多宠,政令不一。(越非正卿也,军多宠人,政令不一於越也。薳,为委反。)七国同役而不同心,(七国,楚、顿、胡、沈、蔡、陈、许也。)帅贱而不能整,无大威命,楚可败也。先分师以犯胡、沈与陈,必先奔,诸侯之师乃摇心矣。诸侯乖乱,楚必大奔。请先者去备薄威,(示之以不整,以诱之。)后者敦陈整旅。"(敦,厚。)吴子从之。战於鸡父。(音甫。)吴子以罪人三千先犯胡、沈与陈,(囚徒不习战,以示不整。)三国争之。吴为三军以击於后,中军从王,光帅右军,掩馀帅左军。吴之罪人或奔或止,三国乱,吴师击之,败,获胡、沈之君及陈大夫。舍胡、沈之囚,使奔许与蔡、顿,曰:"吾君死矣!"师譟而从之,三国奔,(三国,许、蔡、顿。)楚师大奔。
hòu hàn mò, cáo gōng jī mǎ chāo. shǐ, zéi měi yī bù dào, gōng zhé yǒu xǐ sè. zéi pò zhī hòu, zhū jiàng wèn qí gù. dá yuē:" guān zhōng cháng yuǎn, ruò zéi gè yī xiǎn zǔ, zhēng zhī, bù yī èr nián bù kě dìng yě. jīn jiē lái jí, qí zhòng suī duō, mò xiāng guī fú, jūn wú shì yīn de zhǔ, yī jǔ kě miè, wèi gōng shén yì, wú shì yǐ xǐ."
后汉末,曹公击马超。始,贼每一部到,公辄有喜色。贼破之后,诸将问其故。答曰:"关中长远,若贼各依崄阻,征之,不一二年不可定也。今皆来集,其众虽多,莫相归伏,军无適(音的)主,一举可灭,为功甚易,吾是以喜。"
jūn wú zhèng lìng bài
军无政令败
hòu wèi mò, yuán zhōu rén dòu lú láng hài dū du dà yě shù ér děng, jù zhōu chéng fǎn. zhōu rén lǐ xián nǎi zhāo jí háo jié móu yuē:" zéi qǐ cāng cù, biàn zhū èr jiāng, qí shì suī shèng, qí zhì yǐ jiāo. rán qí zhèng lìng mò shī, wéi yǐ cán bō wèi yè. fū yǐ jī lǚ zhī zéi, ér yù wū hé zhī zhòng, shì zì lí jiě. jīn ruò cóng zhōng jī zhī. zéi bì sàng dǎn. rú wú jì zhě, zhǐ rì qǔ zhī." zhòng jiē cóng yān. xián nǎi lǜ gǎn sǐ shì sān bǎi rén, fēn wéi liǎng dào, chéng yè gǔ zào ér chū. qún zéi dà jīng, yī zhàn ér bài, láng dùn zǒu, zhuī zhǎn zhī.
后魏末,原州人豆卢狼害都督大野树儿等,据州城反。州人李贤乃招集豪杰谋曰:"贼起仓卒,便诛二将,其势虽盛,其志已骄。然其政令莫施,惟以残剥为业。夫以羁旅之贼,而驭乌合之众,势自离解。今若从中击之。贼必丧胆。如吾计者,指日取之。"众皆从焉。贤乃率敢死士三百人,分为两道,乘夜鼓譟而出。群贼大惊,一战而败,狼遁走,追斩之。
tuī chéng
推诚
hòu hàn gēng shǐ chū, guāng wǔ wèi xiāo wáng, dìng hé běi zhū zéi. tóng mǎ yú zhòng jiàng, fēng qí qú shuài wèi liè hóu. jiàng zhě yóu bù zì ān, guāng wǔ zhī qí yì, chì lìng gè guī yíng lè bīng, nǎi zì chéng qīng qí àn xíng bù zhèn. jiàng zhě gèng xiāng yǔ yuē:" xiāo wáng tuī chì xīn zhì rén fù zhōng, ān dé bù tóu sǐ hū!" tóu sǐ, yóu yán zhì sǐ. yóu shì jiē fú.
后汉更始初,光武为萧王,定河北诸贼。铜马馀众降,封其渠帅为列侯。降者犹不自安,光武知其意,敕令各归营勒兵,乃自乘轻骑按行部阵。降者更相语曰:"萧王推赤心置人腹中,安得不投死乎!"(投死,犹言致死。)由是皆服。
dōng jìn mò, liú dào guī wèi jīng zhōu cì shǐ, huán xuán yú dǎng xún lín tún jiāng jīn, huán qiān jūn zhī jiāng, èr kòu jiāo bī, yǐ jué dū yì zhī jiān. jīng chǔ jì huán shì yì jiù, bìng huái yì xīn. dào guī nǎi huì jiàng shì, gào zhī yuē:" huán qiān jīn zài jìn jī, wén zhū jūn pō yǒu qù jiù zhī jì. wú dōng lái, wén wǔ zú yǐ jì shì. ruò yù qù zhě, běn bù xiāng jìn." yīn yè kāi chéng mén, dá xiǎo bù bì. zhòng xián dàn fú, mò yǒu qù zhě.
东晋末,刘道规为荆州刺史,桓玄馀党荀林屯江津,桓谦军枝江,二寇交逼,以绝都邑之间。荆、楚既桓氏义旧,并怀异心。道规乃会将士,告之曰:"桓谦今在近畿,闻诸军颇有去就之计。吾东来,文武足以济事。若欲去者,本不相禁。"因夜开城门,达晓不闭。众咸惮服,莫有去者。
xī wèi jiāng wáng pí zhī shǒu huá zhōu yě, jīn féng yì jùn. xī wèi shī yǔ dōng wèi shī zhàn yú hé qiáo, bù lì, dōng wèi jiàng zú zhào qīng què jù cháng ān chéng, suǒ zài mò yǒu gù zhì. pí nǎi dà kāi zhōu mén, zhào chéng zhōng jūn mín wèi zhī yuē:" rú wén tiān zǐ bài jī, bù zhī jí xiōng, zhū rén xiāng jīng, xián yǒu yì xīn. wáng pí shòu wěi yú cǐ, yǐ sǐ bào ēn. zhū rén ruò yǒu yì tú, kě lái jiàn shā. bì kǒng chéng xiàn méi zhě, yì rèn chū chéng. rú yǒu zhōng chéng néng yǔ wáng pí tóng xīn zhě, kě gòng gù shǒu." jūn mín jiàn qí chéng xìn, jiē wú yì zhì.
西魏将王罴之守华州也,(今冯翊郡。)西魏师与东魏师战於河桥,不利,东魏降卒赵青雀据长安城,所在莫有固志。罴乃大开州门,召城中军民谓之曰:"如闻天子败绩,不知吉凶,诸人相惊,咸有异心。王罴受委於此,以死报恩。诸人若有异图,可来见杀。必恐城陷没者,亦任出城。如有忠诚能与王罴同心者,可共固守。"军民见其诚信,皆无异志。
shì xìn
示信
chūn qiū shí, jìn wén gōng wéi yuán, mìng sān rì zhī liáng. yuán bù jiàng, mìng qù zhī. dié chū, dié, xián yě. yuē:" yuán jiāng jiàng yǐ." jūn lì qǐng dài zhī. gōng yuē:" xìn, guó zhī bǎo yě, rén zhī suǒ bì yě. dé yuán shī xìn, hé yǐ bì zhī? suǒ wáng zī duō." tuì yī shè ér yuán jiàng.
春秋时,晋文公围原,命三日之粮。原不降,命去之。谍出,(谍,閒也。)曰:"原将降矣。"军吏请待之。公曰:"信,国之宝也,人之所庇也。得原失信,何以庇之?所亡滋多。"退一舍而原降。
jìn wén gōng fá chǔ, guī guó xíng shǎng, hú yǎn wéi shǒu. huò yuē:" chéng pú zhī shì, xiān zhěn zhī móu." wén gōng yuē:" chéng pú zhī shì, yǎn shuō wǒ wú shī xìn, bù bèi sān shè zhī yuē. xiān zhěn suǒ móu, jūn shì, wú yòng zhī yǐ shèng. rán cǐ yī shí zhī shuō, yǎn yán wàn shì zhī zhèng, nài hé yǐ yī shí zhī lì, ér jiā wàn shì zhī gōng hū? shì yǐ xiān zhī." zhòng jiē yuè fú.
晋文公伐楚,归国行赏,狐偃为首。或曰:"城濮之事,先轸之谋。"文公曰:"城濮之事,偃说我无失信,不背三舍之约。先轸所谋,军事,吾用之以胜。然此一时之说,偃言万世之政,奈何以一时之利,而加万世之功乎?是以先之。"众皆悦服。
wèi míng dì zì zhēng shǔ, zhì cháng ān, qiǎn zhāng hé zhū jūn jìng zú sì shí yú wàn xiàng jiàn gé. zhū gě liàng yǒu zhàn shì wàn èr qiān, gèng xià zhě bā qiān. shí wèi jūn shǐ zhèn, fān bīng shì jiāo, liàng cān zuǒ xián yǐ dí zhòng qiáng duō, fēi lì suǒ zhì kòng, quán tíng xià bīng bìng shēng shì. liàng yuē:" wú wén yòng wǔ xíng shī, yǐ dà xìn wèi běn. dé yuán shī xìn, gǔ rén suǒ xī. qù zhě shù zhuāng yǐ dài qī, qī zǐ qǐ zhǒng ér jì rì." nǎi chì sù qiǎn. yú shì qù zhě gǎn yuè, yuàn liú yī zhàn zhù zhě fèn yǒng, xián sī zhì mìng. lín jūn zhī rì, mò bù bá rèn zhēng xiān, yǐ yī dāng shí, shā zhāng hé, què sī mǎ xuān wáng, yī zhàn dà kè, cǐ zhī yóu yě.
魏明帝自征蜀,至长安,遣张郃诸军劲卒四十馀万向剑阁。诸葛亮有战士万二千,更下者八千。时魏军始阵,番兵適交,亮参佐咸以敌众强多,非力所制控,权停下兵并声势。亮曰:"吾闻用武行师,以大信为本。得原失信,古人所惜。去者束装以待期,妻子企踵而计日。"乃饬速遣。於是去者感悦,愿留一战;住者愤踊,咸思致命。临军之日,莫不拔刃争先,以一当十,杀张郃,卻司马宣王,一战大克,此之由也。
shì yì
示义
chūn qiū shí, jìn jiāng xún wú fá xiān yú, wéi gǔ. gǔ, bái dí zhī bié yì. gǔ rén huò qǐng yǐ chéng pàn, wú yuē:" wú wén zhū shū xiàng:' hào wù bù qiān, rén zhī suǒ shì, shì wú bù jì.' qiān, guò. shì, guī. huò yǐ wú chéng pàn, wú suǒ shén è yě rén yǐ chéng lái, wú dú hé hǎo yān? shǎng suǒ shén è, ruò suǒ hǎo hé? wú fù jiā suǒ hǎo. ruò qí fú shǎng, shì shī xìn yě, hé yǐ bì mín? lì néng zé jìn, bù néng zé tuì, liàng lì ér xíng. wú bù kě yǐ yù chéng ér ěr jiān yě, suǒ sàng zī duō." shǐ gǔ rén shā pàn rén ér shàn shǒu bèi. wéi gǔ sān yuè, gǔ rén huò qǐng xiáng. shǐ qí mín jiàn, yuē:" yóu yǒu shí sè, gū xiū ér chéng." jūn lì yuē:" huò chéng ér bù qǔ, qín rén ér dùn bīng, hé yǐ shì jūn?" wú yuē:" suǒ yǐ shì jūn yě. huò yī yì ér jiào mín dài, jiāng yān yòng yì? yì yǐ jiǎ dài, bù rú wán jiù. wán, yóu bǎo shǒu yě. jiǎ yīn gǔ. jiǎ dài wú zú, zhōng yě. qì jiù bù xiáng. gǔ rén néng shì qí jūn, wǒ yì néng shì wú jūn. lǜ yì bù shuǎng, hào wù bù qiān, chéng kě huò ér mín zhī yì suǒ, zhī yì suǒ zài yě. xún wú bì qí néng huò, gù yīn yǐ shì yì. yǒu sǐ mìng ér wú èr xīn, bù yì kě hū?" gǔ rén gào shí jié lì jìn, ér hòu qǔ zhī. kè gǔ ér fǎn, bù lù yī rén.
春秋时,晋将荀吴伐鲜虞,围鼓。(鼓,白狄之别邑。)鼓人或请以城叛,吴曰:"吾闻诸叔向:'好恶不愆,人知所適,事无不济。'(愆,过。適,归。)或以吾城叛,吾所甚恶也;人以城来,吾独何好焉?赏所甚恶,若所好何?(无复加所好。)若其弗赏,是失信也,何以庇民?力能则进,不能则退,量力而行。吾不可以欲城而迩奸也,所丧滋多。"使鼓人杀叛人而缮守备。围鼓三月,鼓人或请降。使其民见,曰:"犹有食色,姑修而城。"军吏曰:"获城而不取,勤人而顿兵,何以事君?"吴曰:"所以事君也。获一邑而教民怠,将焉用邑?邑以贾怠,不如完旧。(完,犹保守也。贾音古。)贾怠无卒,(终也。)弃旧不祥。鼓人能事其君,我亦能事吾君。率义不爽,好恶不愆,城可获而民知义所,(知义所在也。荀吴必其能获,故因以示义。)有死命而无二心,不亦可乎?"鼓人告食竭力尽,而后取之。克鼓而返,不戮一人。
qín mò, tiān xià bīng qǐ, fàn zēng shuì xiàng liáng yuē:" chén shèng bài gù dāng. fū qín miè liù guó, chǔ zuì wú zuì. zì huái wáng rù qín bù fǎn, chǔ rén lián zhī zhì jīn, gù chǔ nán gōng yuē' chǔ suī sān hù, wáng qín bì chǔ'. jīn chén shèng shǒu shì, bù lì chǔ hòu ér zì lì, qí shì bù zhǎng. jīn jūn qǐ jiāng dōng, chǔ fēng qǐ zhī jiāng jiē zhēng fù jūn zhě, yǐ jūn shì shì chǔ jiāng, wèi néng fù lì chǔ zhī hòu yě." nǎi qiú chǔ huái wáng sūn xīn, lì wèi huái wáng, yǐ cóng mín yù.
秦末,天下兵起,范增说项梁曰:"陈胜败固当。夫秦灭六国,楚最无罪。自怀王入秦不返,楚人怜之至今,故楚南公曰'楚虽三户,亡秦必楚'。今陈胜首事,不立楚后而自立,其势不长。今君起江东,楚蜂起之将皆争附君者,以君世世楚将,为能复立楚之后也。"乃求楚怀王孙心,立为怀王,以从民欲。
hàn chǔ xiāng chí zhī jì, xiàng yǔ jī chén liú wài huáng, wài huáng bù xià. shù rì, jiàng, yǔ xī lìng nán zǐ nián shí wǔ yǐ shàng yì chéng dōng, yù kēng zhī. wài huáng lìng shè rén ér nián shí sān, lìng zhī shè rén, bēi yě. yǐ qí yòu ruò, gù xì qí fù. wǎng shuō yǔ yuē:" péng yuè qiáng jié wài huáng, qiáng yīn qí zhǎng fǎn. wài huáng kǒng, gù qiě jiàng dài wáng. dài wáng zhì, yòu kēng zhī, bǎi xìng qǐ yǒu suǒ guī xīn zāi! cóng cǐ yǐ dōng, liáng dì shí yú chéng jiē kǒng, mò kěn xià yǐ." yǔ rán qí yán, nǎi shè wài huáng dāng kēng zhě, ér dōng zhì suī yáng, wén zhī jiē zhēng xià.
汉、楚相持之际,项羽击陈留、外黄,外黄不下。数日,降,羽悉令男子年十五以上诣城东,欲坑之。外黄令舍人儿年十三,(令之舍人,卑也。以其幼弱,故系其父。)往说羽曰:"彭越强劫外黄,(强音其掌反。)外黄恐,故且降大王。大王至,又坑之,百姓岂有所归心哉!从此以东,梁地十馀城皆恐,莫肯下矣。"羽然其言,乃赦外黄当坑者,而东至睢阳,闻之皆争下。
hàn wáng zhì luò yáng, xīn chéng sān lǎo dǒng gōng zhē shuō hàn wáng yǐ yì dì sǐ, qǐng fā sāng. hàn wáng cóng zhī, suì wèi yì dì fā sāng, tǎn ér dà kū, āi lín sān rì. fā shǐ gào zhū hóu yuē:" tiān xià gòng lì yì dì, běi miàn shì zhī. jīn xiàng wáng fàng shā yì dì jiāng nán, dà nì wú dào. guǎ rén qīn wèi fā sāng, bīng jiē gǎo sù. xī fā guān zhōng bīng, shōu sān hé shì, nán fú jiāng hàn yǐ xià, yuàn cóng zhū hóu wáng jī chǔ zhī shā yì dì zhě." yú shì zhū hóu duō cóng zhī.
汉王至洛阳,新城三老董公遮说汉王以义帝死,请发丧。汉王从之,遂为义帝发丧,袒而大哭,哀临三日。发使告诸侯曰:"天下共立义帝,北面事之。今项王放杀义帝江南,大逆无道。寡人亲为发丧,兵皆缟素。悉发关中兵,收三河士,南浮江汉以下,愿从诸侯王击楚之杀义帝者。"於是诸侯多从之。
jìn zhēng nán dà jiàng jūn, dū du jīng zhōu zhū jūn shì yáng hù zhì zhèn, wù xiū dé xìn, yǐ huái róu chū fù, kǎi rán yǒu tūn wú zhī xīn. měi yǔ wú rén jiāo bīng, kè rì fāng zhàn, bù wéi yǎn xí zhī jì. jiàng shuài yǒu yù jìn jué zhà zhī cè zhě, zhé yǐn yǐ chún jiǔ, shǐ bù dé yán. rén yǒu lüè wú èr ér wèi fú zhě, hù qiǎn sòng hái qí jiā. hòu wú jiāng xià xiáng, shào yǐ děng jiàng, èr ér zhī fù yì lǜ qí shǔ yǔ jù. wú jiāng pān jǐng chén shàng lái kòu, hù zhuī zhǎn zhī, ér měi qí sǐ jié, hòu jiā bìn liàn. jǐng shàng zǐ dì yíng sàng, hù yǐ lǐ qiǎn hái. wú jiāng dèng xiāng lüè xià kǒu, hù mù shēng fù xiāng, jì zhì, yòu zhī. xiāng gǎn qí ēn, lǜ bù qǔ ér jiàng. hù chū jūn xíng wú jìng, yì gǔ wèi liáng, jiē jì suǒ qīn, sòng juàn cháng zhī. měi huì zhòng jiāng miǎn yóu liè, cháng zhǐ jìn dì. ruò shòu xiān wèi wú rén suǒ shāng ér wèi jìn bīng suǒ de zhě, jiē fēng hái zhī. yú shì wú rén xī rán yuè fú, chēng wéi yáng gōng, bù zhī míng yě. hù yǔ lù kàng xiāng duì, shǐ mìng jiāo tōng, kàng chēng hù zhī dé, suī lè yì zhū gě kǒng míng bù néng guò yě. kàng cháng bìng, hù kuì zhī yào, kàng fú zhī wú yí xīn. rén duō jiàn kàng, kàng yuē:" yáng hù qǐ zhèn rén zhě!" shí tán yǐ wéi huá yuán zǐ fǎn fù jiàn yú jīn. kàng měi gào qí shù yuē:" bǐ zhuān wèi dé, wǒ zhuān wèi bào, shì bù zhàn ér zì fú yě."
晋征南大将军,都督荆州诸军事羊祜至镇,务修德信,以怀柔初附,慨然有吞吴之心。每与吴人交兵,克日方战,不为掩袭之计。将帅有欲进谲诈之策者,辄饮以醇酒,使不得言。人有掠吴二儿为俘者,祜遣送还其家。后吴将夏详,邵顗等降,二儿之父亦率其属与俱。吴将潘景、陈尚来寇,祜追斩之,而美其死节,厚加殡殓。景、尚子弟迎丧,祜以礼遣还。吴将邓香掠夏口,祜募生缚香,既至,宥之。香感其恩,率部曲而降。祜出军行吴境,刈穀为粮,皆计所侵,送绢偿之。每会众江、沔游猎,常止晋地。若兽先为吴人所伤而为晋兵所得者,皆封还之。於是吴人翕然悦服,称为羊公,不之名也。祜与陆抗相对,使命交通,抗称祜之德,虽乐毅、诸葛孔明不能过也。抗常病,祜馈之药,抗服之无疑心。人多谏抗,抗曰:"羊祜岂酖人者!"时谈以为华元、子反复见於今。抗每告其戍曰:"彼专为德,我专为暴,是不战而自服也。"
dōng jìn mò, sòng wǔ dì wèi jiāng, běi fá hòu qín yáo hóng, yǐ tán dào jì wèi qián fēng. zhì luò yáng, fán bá chéng pò lěi, fú sì qiān yú rén, yì zhě wèi yīng yǐ lù wèi jīng guān. dào jì yuē:" fá zuì diào mín, zhèng zài jīn rì." jiē shì ér qiǎn zhī. yú shì róng yí gǎn yuè, xiāng shuài guī zhī zhě shén zhòng.
东晋末,宋武帝为将,北伐后秦姚泓,以檀道济为前锋。至洛阳,凡拔城破垒,俘四千馀人,议者谓应以戮为京观。道济曰:"伐罪吊民,正在今日。"皆释而遣之。於是戎夷感悦,相率归之者甚众。
hòu wèi qiǎn jiàng mù róng bái yào fá sòng wú yán chéng, kè zhī, jiāng jǐn yǐ qí rén wéi jūn shí. fù jiāng lì fàn yuē:" qí sì lǚ zhī dì, hào wèi' dōng qín', bù yuǎn wèi jīng lüè, kǒng wèi kě dìng yě. jīn huáng wēi sì bèi, rén wèi zhān zé, lián chéng yǒu huái èr zhī jiāng, bǐ yì yǒu jù shǒu zhī fū. yí xiān xìn yì, shì zhī guǐ wù, rán hòu rén xīn kě huái, èr zhōu kě dìng." bái yào cóng zhī. jìn cì féi chéng, bái yào jiāng gōng zhī. fàn yuē:" féi chéng suī xiǎo, gōng zé yān rì, dé zhī wú yì jūn shēng, shī zhī yǒu sǔn jūn shì, qiě jiàn wú yán zhī zú, sǐ zhě tú tàn, chéng bài zhī jī, zú wèi jiàn yǐ. ruò fēi shū gào yù, kě bù gōng zì fú zòng qí bù jiàng, yì dāng táo sàn." bái yào nǎi yǐ shū xiǎo zhī, féi chéng guǒ kuì.
后魏遣将慕容白曜伐宋无盐城,克之,将尽以其人为军实。副将郦范曰:"齐四履之地,号为'东秦',不远为经略,恐未可定也。今皇威鈶被,人未霑泽,连城有怀贰之将,比邑有拒守之夫。宜先信义,示之轨物,然后人心可怀,二州可定。"白曜从之。进次肥城,白曜将攻之。范曰:"肥城虽小,攻则淹日,得之无益军声,失之有损军势,且见无盐之卒,死者涂炭,成败之机,足为鉴矣。若飞书告谕,可不攻自伏;纵其不降,亦当逃散。"白曜乃以书晓之,肥城果溃。
suí guì zhōu rén lǐ guāng shì jǔ bīng zuò luàn, suí jiāng zhōu fǎ shàng tǎo zhī. guāng shì shuài jìn bīng bǎo bái shí dòng, fǎ shàng bǔ dé qí dì guāng lüè guāng dù, dà huò jiā kǒu. qí dǎng yǒu lái jiàng fù zhě, zhé yǐ qī zǐ hái zhī. jū xún rì, jiàng qí shù qiān rén. fǎ shàng qiǎn bīng liè zhèn, yǐ dāng guāng shì, qīn lǜ qí bīng, bì lín shè fú. liǎng zhèn shǐ jiāo, fǎ shàng chí jī qí zhà, zhà zhōng rén jiē zǒu sàn, guāng shì dà kuì, zhuī zhǎn zhī.
隋桂州人李光仕举兵作乱,隋将周法尚讨之。光仕帅劲兵保白石洞,法尚捕得其弟光略、光度,大获家口。其党有来降附者,辄以妻子还之。居旬日,降其数千人。法尚遣兵列阵,以当光仕,亲率奇兵,蔽林设伏。两阵始交,法尚驰击其栅,栅中人皆走散,光仕大溃,追斩之。
dà táng wǔ dé zhōng, lǐ jìng jì kè jiāng líng, jiàng xiāo xǐ. shí zhū jiàng xián yún:" xǐ zhī jiàng shuài yǔ guān jūn jù zhàn, zuì zhuàng jì zhòng, qǐng jí mò qí jiā, yǐ shǎng jiàng shì." jìng yuē:" wáng zhě zhī shī, yì cún diào fá. bǎi xìng jì shòu qū bī, jù zhàn qǐ qí suǒ yuàn? qiě quǎn fèi fēi zhǔ, wú róng tóng pàn nì zhī kē, cǐ kuǎi tōng suǒ yǐ miǎn dà lù yú hàn zǔ yě. jīn suǒ dìng jīng yǐng, yí hóng kuān dà, yǐ wèi yuǎn jìn zhī xīn. jiàng ér jí zhī, kǒng fēi jiù fén zhěng nì zhī yì, dàn kǒng zì cǐ yǐ nán chéng zhèn gè jiān shǒu bù xià, fēi jì zhī shàn." yú shì suì zhǐ. jiāng hàn zhī chéng wén zhī, mò bù zhēng xià.
大唐武德中,李靖既克江陵,降萧铣。时诸将咸云:"铣之将帅与官军拒战,罪状既重,请籍没其家,以赏将士。"靖曰:"王者之师,义存吊伐。百姓既受驱逼,拒战岂其所愿?且犬吠非主,无容同叛逆之科,此蒯通所以免大戮於汉祖也。今所定荆、郢,宜弘宽大,以慰远近之心。降而籍之,恐非救焚拯溺之义,但恐自此以南城镇各坚守不下,非计之善。"於是遂止。江、汉之城闻之,莫不争下。