gōng chéng fǎ dàn zéi duǒ bì yú chéng yòng cǐ fǎ gōng zhī fù qì jù tú
攻城法(但賊躲避於城用此法攻之附器具圖)
yòng bīng zhī fǎ, quán guó wèi shàng, pò guó cì zhī quán zú wèi shàng, pò zú cì zhī. cǐ wèi yòng móu yǐ jiàng dí, bì bù dé yǐ, shǐ xiū chē lǔ, jù qì xiè, sān yuè ér hòu chéng yǒng tǔ jù, yòu sān yuè ér hòu yǐ. kǒng shāng rén zhī shén yě, gù yuē gōng chéng wèi xià. rán gōng yì yǒu dào, bì zài hu shěn bǐ zhī qiáng ruò, liàng wǒ zhī zhòng guǎ, huò gōng ér bù wéi, huò wéi ér bù gōng. zhī cǐ zhī dào, zé néng shèng yǐ. gōng zhī zhě, dà yào gōng qí suǒ bì shǒu yǔ qí suǒ bì jiù, gù chéng yǒu yí jí ér qǔ zhī zhě, yǒu yí huǎn ér kè zhī zhě. ruò bǐ wǒ shì jūn, wài yǒu qiáng yuán, lǜ fù bèi zhī huàn zhě, xū jí gōng zhī, yǐ sù qí lì. rú wǒ qiáng bǐ ruò, wài wú kòu yuán, lì zú yǐ zhì zhě, dāng jī mí shǒu zhī, yǐ dài qí bì. shì wèi bù yǐ bīng gōng, yǐ jì kùn zhī, lìng qí zì bá, lìng qí zì huǐ. ruò chéng jiān bīng zhòng, yù liú wǒ shī, wài yuán qiě zhì, zé biǎo lǐ shòu dí, yuán zhī wèi zú wèi lì, bù bá zú yǐ cuò wēi, ruò shì ér jiāng yǒu bù shèng qí fèn ér yǐ fù zhī, shì zú bèi shāng, chéng zhōng bù bá zhě, nǎi gōng zhī zāi. cǐ suǒ wèi bù shěn bǐ zhī qiáng ruò zhě yě. fǎ yuē: shí zé wéi zhī, wǔ zé gōng zhī. bīng shǎo zé bù kě jiǔ wéi, huán ér dòu zhī, lí ér hé zhī, cǐ suǒ wèi liàng wǒ zhī zhòng guǎ zhě yě. yòu chéng yǒu suǒ bì gōng zhě yǒu suǒ bù gōng zhě, gù bīng xiàng chéng, bì xiān shǐ dié zhě qiú zhī chéng zhōng zhī liáng shù, jì rén wèi fèi, liáng duō ér rén shǎo, zé gōng ér wù wéi liáng shǎo ér rén duō, zé wéi ér wù gōng yě. cǐ suǒ wèi huò gōng huò wéi zhě. fán yù gōng chéng, bèi gōng jù, rán hòu xíng zhī dé zhǔ dì, rán hòu lín zhī. qū qí suǒ yì, wèi gōng qí jūn zhǔ zhī suǒ zài jué qí suǒ shì, wèi duàn qí liáng dào ér shǒu qí guī lù, shǐ wài jiāo bù dé xiāng jiù yě. wéi bīng bì qù chéng sān bǎi bù wài, zé gōng shǐ bù jí, jiān wěi bù tōng, zéi chū tū wéi, shì lì yǐ kùn yù gōng qí yī miàn, zé sì miàn náo zhī, shǐ dí bù zhī suǒ bèi. cǐ bīng móu yě. bù fā juē fén mù, bù shā lǎo yòu fù nǚ, bù fén lú shě, bù wū jǐng zào, bù huǐ shén cí fó xiàng, kǒng nù dí yě. pò chéng gǔ shēng wèi jué, bù xǔ sàn fú lǔ, fú lǔ xū xiàn yǐ shí. jí shí, jī gǔ sān tòng, jūn rén biàn xū guī yíng. ruò zhuō huò fù nǚ zhě, sān rì wài bù xǔ liú zhì zài yíng, cǐ jūn lǐ yě. dé zéi chéng bǎo, fēi yǒu yào hài kě shì zhě, bù fēn bīng zhèn shǒu. dé zéi chéng jìn jìng zhě, zé gù shǒu yǐ jī liáng chǔ xīn chú zhōng bèi zhī wù, cǐ suǒ yǐ miǎn zhuǎn shū zhī láo yě. jīn cǎi lì dài gōng chéng zhī qì, kě shī shè zhě, tú xíng yú zuǒ, yǐ bèi yòng.
用兵之法,全國為上,破國次之;全卒為上,破卒次之。此謂用謀以降敵,必不得已,始修車櫓,具器械,三月而後成;踴土距,又三月而後已。恐傷人之甚也,故曰攻城為下。然攻亦有道,必在乎審彼之強弱,量我之眾寡,或攻而不圍,或圍而不攻。知此之道,則能勝矣。攻之者,大要攻其所必守與其所必救,故城有宜急而取之者,有宜緩而克之者。若彼我勢均,外有強援,慮腹背之患者,須急攻之,以速其利。如我強彼弱,外無寇援,力足以制者,當羈縻守之,以待其弊。是謂不以兵攻,以計困之,令其自拔,令其自毀。若城堅兵眾,欲留我師,外援且至,則表里受敵,援之未足為利,不拔足以挫威,若是而將有不勝其忿而蟻附之,士卒被傷,城終不拔者,乃攻之災。此所謂不審彼之強弱者也。法曰:十則圍之,五則攻之。兵少則不可久圍,環而斗之,離而合之,此所謂量我之眾寡者也。又城有所必攻者、有所不攻者,故兵向城,必先使諜者求知城中之糧數,計人為費,糧多而人少,則攻而勿圍;糧少而人多,則圍而勿攻也。此所謂或攻或圍者。凡欲攻城,備攻具,然後行之;得主地,然後臨之。趨其所邑,謂攻其軍主之所在;絕其所恃,謂斷其糧道而守其歸路,使外交不得相救也。圍兵必去城三百步外,則弓矢不及,奸偽不通,賊出突圍,勢力已困;欲攻其一面,則四面撓之,使敵不知所備。此兵謀也。不發撅墳墓,不殺老幼婦女,不焚廬舍,不污井灶,不毀神祠佛像,恐怒敵也。破城鼓聲未絕,不許散俘虜,□俘虜須限以時。及時,擊鼓三通,軍人便須歸營。若捉獲婦女者,三日外不許留置在營,此軍禮也。得賊城堡,非有要害可恃者,不分兵鎮守。得賊城近境者,則固守以積糧儲薪芻中備之物,此所以免轉輸之勞也。今采歷代攻城之器,可施設者,圖形於左,以備用。
tú A quē yòu dì dào, yuē gāo qī chǐ wǔ cùn, guǎng bā chǐ. fán gōng chéng zhě, shǐ tóu chē dǐ chéng, záo chéng wèi dì dào. měi kāi zhì chǐ yú, biàn shī héng dì fú, lì pái shā zhù, jià yǎn liáng, fáng chéng tǔ xià cuī. záo zhī jiàn shēn, zé suí yì shè zhī. yì fū yùn mù, jiē zì tóu chē xù péng nèi wài lái wǎng rǒng chéng. yù tòu, liàng liú sān wǔ chǐ yǐ lái, zé jī xīn yú nèi, zòng huǒ fén zhī, zhù zhé zé chéng cuī.
(圖A)(缺)右地道,約高七尺五寸,廣八尺。凡攻城者,使頭車抵城,鑿城為地道。每開至尺余,便施橫地伏,立排沙柱,架罨梁,防城土下摧。鑿之漸深,則隨益設之。役夫運木,皆自頭車緒棚內外來往冗城。欲透,量留三五尺以來,則積薪於內,縱火焚之,柱折則城摧。
tú A quē yòu jù yīn, jí tǔ shān yě. fán tóu chē rǒng chéng, zé qǔ qí tǔ wèi duī fù fēi rǒng chéng zhě, yì kě záo tǔ wèi zhī. shǐ rén chéng chéng ér shàng, shì yì wèi zhī dié dào. réng yòng shēng niú pí zuò xiǎo wū, bìng sì miàn méng zhī, wū zhōng róng yùn tǔ rén yǐ bì shǐ.
(圖A)(缺)右距堙,即土山也。凡頭車冗城,則取其土為堆阜;非冗城者,亦可鑿土為之。使人乘城而上,世亦謂之疊道。仍用生牛皮作小屋,並四面蒙之,屋中容運土人以避矢。
tú A quē yòu xù péng, jiē xù tóu chē, jià mù wèi péng, gù yuē xù péng. qí gāo xià rú tóu chē, péng shàng jí liǎng páng jiē shè pí bā, yǐ yù shǐ shí. ruò tóu chē jìn, zé yì shè zhī, suí qí yuǎn jìn. ruò dí rén yǐ huǒ fén chē jí péng, zé shī shè ní jiāng má dā hún tuō shuǐ dài yǐ jiù zhī.
(圖A)(缺)右緒棚,接緒頭車,架木為棚,故曰緒棚。其高下如頭車,棚上及兩旁皆設皮笆,以御矢石。若頭車進,則益設之,隨其遠近。若敵人以火焚車及棚,則施設泥漿、麻搭、渾脫水袋以救之。
fēng rèn yā zuǐ huá qiāo fāng qiāo tiě chǎn zi. yòu dì dào nèi juē tǔ yòng zhī, bìng shè rén cháng yòng, gèng bù tú xíng.
鋒刃、鴉嘴、鏵鍬、方鍬、鐵、鏟子。右地道內撅土用之,並設人常用,更不圖形。
tú A quē yòu tóu chē, gōng chéng qì yě. shēn zhǎng jiǔ chǐ, kuò qī chǐ, qián gāo qī chǐ, hòu gāo bā chǐ. yǐ liǎng jù mù wèi dì fú, qián hòu tī guāng gè yī, qián guāng yóu yào zhuàng dà. shàng zhí sì zhù, zhù tóu shè xián yī liáng, shàng pù sàn zi mù wèi gài, zhōng liú fāng qiào, guǎng èr chǐ, róng rén shàng xià. gài shàng pù pí bā yī zhòng pí bā yǐ zhú piàn biān chéng, yǐ shēng niú pí màn, bā shàng pù ráng gǎo, hòu chǐ yú, ráng gǎo shàng yòu shī pí bā, suǒ yǐ yù pào shí yě. chē sān miàn jiē shè yuē gān rú jīn zuò kǎn shàng lán gàn. tóu pái mù měi pái zhǎng jiǔ chǐ, kuò wǔ cùn, hòu liù cùn, shǒu yǒu xiǎo qiào, yǐ pí shéng xì zhe chē gài, chuí zài yuē gān wài, mù wú dìng shù, dàn qǔ zhē mì sān miàn. pái wài yòu chuí pí bā, yì yǐ yù pào. fāng qiào xià zhì tī, yǐ shēng. gài shàng qián shī píng fēng bā yī, bā zhōng kāi jiàn chuāng, yǐ yǐ mù mǎ, lìng rén yú bā nèi shè wài. fán gōng chéng záo dì dào, yǐ chē bì rén. xiān yú bǎi bù nèi, yǐ shǐ shí jī dāng miàn shǒu chéng rén, shǐ bù néng lì, nǎi zì háo wài jìn chē. yòng dà mù èr tiáo, gè zhǎng yī zhàng bā chǐ, wèi zhī jiē gān, shǒu chā qián guāng xià, shāo yā hòu guāng, chū, yǐ tǔ náng yā gān, shāo lìng jiē chē shǒu áng qǐ. chē měi jìn, biàn shè xù péng xù chē hòu. yù háo, zé yùn tǔ zá chú gǎo tián zhī, yùn zhě jiē zì chē zhōng jí xù péng xià wǎng lái, shǐ shí bù néng jí. yòu yǐ qiān jīn dà má shéng xì chē qián guāng, yǐn xiàng hòu chū, yǐ jiǎo chē zì hòu jí jiǎo, yǐ zhù gān lì, lìng chē shǒu cháng qù dì chǐ yú. liǎng miàn yuē gān pái mù xià fēn yòng sān shí rén cuī shou kè tī, guāng xià yòu yǐ mù jué tiě tǐng wò tiào, shǐ jìn dǐ chéng xià.
(圖A)(缺)右頭車,攻城器也。身長九尺,闊七尺,前高七尺,後高八尺。以兩巨木為地伏,前後梯桄各一,前桄尤要壯大。上植四柱,柱頭設涎衣梁,上鋪散子木為蓋,中留方竅,廣二尺,容人上下。蓋上鋪皮笆一重(皮笆以竹片編成,以生牛皮漫),笆上鋪穰藁,厚尺餘,穰藁上又施皮笆,所以御炮石也。車三面皆設約竿(如今坐檻上欄干)。頭牌木每牌長九尺,闊五寸,厚六寸,首有小竅,以皮繩系著車蓋,垂在約竿外,木無定數,但取遮密三面。牌外又垂皮笆,亦以御炮。方竅下置梯,以升。蓋上前施屏風笆一,笆中開箭窗,倚以木馬,令人於笆內射外。凡攻城鑿地道,以車蔽人。先於百步內,以矢石擊當面守城人,使不能立,乃自壕外進車。用大木二條,各長一丈八尺,謂之揭竿,首插前桄下,稍壓後桄,出,以土囊壓竿,稍令揭車首昂起。車每進,便設緒棚續車後。遇壕,則運土雜芻藁填之,運者皆自車中及緒棚下往來,矢石不能及。又以千斤大麻繩系車前桄,引向後出,以絞車自後急絞,以助竿力,令車首常去地尺余。兩面約竿牌木下分用三十人摧扌克梯,桄下又以木橛鐵挺斡跳,使進抵城下。
tóu chē jiù běn wú lún, yòu wú tóu pái. jīn tiān rù liǎng páng shí lún jí qián miàn píng fēng pái, bìng liǎng yǎn shǒu, shù kě shì yòng.
頭車舊本無輪,又無頭牌。今添入兩旁十輪及前面屏風牌,並兩掩手,庶可適用。
tú A quē yòu háo qiáo, zhǎng duǎn yǐ háo wèi zhǔn. xià shī liǎng jù lún, shǒu guàn liǎng xiǎo lún. tuī jìn rù háo, lún xiàn zé qiáo píng kě dù. ruò háo kuò, zé yòng zhé dié qiáo, qí zhì yǐ liǎng háo qiáo xiāng jiē, zhōng shī zhuǎn zhóu, yòng fǎ yì rú zhī.
(圖A)(缺)右壕橋,長短以壕為準。下施兩巨輪,首貫兩小輪。推進入壕,輪陷則橋平可渡。若壕闊,則用摺疊橋,其制以兩壕橋相接,中施轉軸,用法亦如之。
yòu yún tī, yǐ dà mù wèi chuáng, xià shī dà lún, shàng lì èr tī, gè zhǎng èr zhàng yú, zhōng shī zhuǎn zhóu. chē sì miàn yǐ shēng niú pí wèi píng bì, nèi yǐ rén tuī jìn jí chéng, zé qǐ fēi tī yú yún tī zhī shàng, yǐ kuī chéng zhōng, gù yuē yún tī. fēi tī zhǎng èr sān zhàng shǒu guàn shuāng lún. yù yǐ fù, zé yǐ lún zhe chéng tuī jìn. zhú fēi tī, yòng dú gān dà zhú, liǎng páng shī jiǎo sè yǐ dēng.
右雲梯,以大木為床,下施大輪,上立二梯,各長二丈余,中施轉軸。車四面以生牛皮為屏蔽,內以人推進及城,則起飛梯於雲梯之上,以窺城中,故曰云梯。飛梯長二三丈首貫雙輪。欲蟻附,則以輪著城推進。竹飛梯,用獨竿大竹,兩旁施腳澀以登。
niè tóu fēi tī, rú fēi tī zhī zhì, wèi liǎng céng, shàng céng yòng dú gān zhú, zhōng shī zhuǎn zhóu, yǐ qǐ tī. gān shǒu guàn shuāng lún, qǔ qí fù chéng yì qǐ.
躡頭飛梯,如飛梯之制,為兩層,上層用獨竿竹,中施轉軸,以起梯。竿首貫雙輪,取其附城易起。
tú A quē yòu huǒ chē, yǐ chē lún chē zhōng wèi lú, shàng shī huò, mǎn shèng yǐ yóu, chì tàn huǒ cuàn, lìng fèi, réng sì miàn jī xīn, tuī zhì chéng mén lóu xià, zòng huǒ ér qù. dí bì xià shuǐ wò zhī, yóu dé shuǐ, zé yàn yì gāo, zé lóu kě fán yě.
(圖A)(缺)右火車,以車輪車中為爐,上施鑊,滿盛以油,熾炭火爨,令沸,仍四面積薪,推至城門樓下,縱火而去。敵必下水沃之,油得水,則焰益高,則樓可燔也。
tú A quē yòu bì chē, xià xū shàng gài, rú fǔ rèn qí chē tī pán wù shī guāng bǎn, zhōng kě róng rén zháo dì tuī chē, zài yǐ sì chē lún, qí gài yǐ dú shéng wèi jí, yǐ shēng niú pí gé méng zhī. zhōng kě bì shí rén, fén huáng tuī zhī, zhí dǐ chéng xià gōng jué.
(圖A)(缺)右賁せ車,下虛上蓋,如斧刃(其車梯盤勿施桄板,中可容人着地推車),載以四車輪,其蓋以獨繩為脊,以生牛皮革蒙之。中可蔽十人,墳隍推之,直抵城下攻厥。
jiān tóu mù lǘ, xíng rú bì chē, wéi zēng èr lún, shàng héng dà mù wèi jí, zhǎng yī zhàng wǔ chǐ, shàng ruì xià fāng, gāo bā chǐ, yǐ shēng niú gé guǒ zhī, nèi bì shí rén, tuī bī chéng xià, yǐ gōng chéng zuò dì dào.
尖頭木驢,形如賁せ車,惟增二輪,上橫大木為脊,長一丈五尺,上銳下方,高八尺,以生牛革裹之,內蔽十人,推逼城下,以攻城作地道。
mù niú, yǐ jiān mù hòu bǎn wèi píng wū, guǒ yǐ shēng niú gé, xià shī sì chē lún, zì nèi tuī jìn, yǐ bì gōng chéng rén, yì mù lǘ zhī lèi yě.
木牛,以堅木厚板為平屋,裹以生牛革,下施四車輪,自內推進,以蔽攻城人,亦木驢之類也。
mù màn, yǐ bǎn wèi zhī, zhì rú píng, guǒ yǐ shēng niú gé, shàng shī jié gāo, zài yǐ sì chē lún, dī áng, yǐ shéng wǎn zhī. fán gōng chéng, yù yǐ fù zhě, zé yǐ màn yù dāng miàn shǐ shí yě.
木幔,以版為之,制如屏,裹以生牛革,上施桔槔,載以四車輪,低昂,以繩挽之。凡攻城,欲蟻附者,則以幔御當面矢石也。
tú A quē yòu fán wàng lóu, yǔ chéng zhōng wàng lóu wèi yī zhì jù shǒu chéng mén, suǒ yǐ xià wàng chéng zhōng shì. gōng chéng, yù lì tuī tú, gù yǐ chē zài. qí zhì, yǐ jiān mù wèi chē zuò, bìng yuán zhǎng yī zhàng wǔ chǐ. xià shī sì lún, lún gāo sān chǐ wǔ cùn. shàng jiàn wàng gān fán jiàn gān, jiē yòng lù jiá mù, zhǎng sì shí wǔ chǐ, shàng jìng bā cùn, xià jìng yī chǐ èr cùn rú fá zhǎng mù, yì kě jiē yòng, shàng ān wàng lóu, gān xià shī zhuǎn zhóu, liǎng bàng shī chā shǒu mù. xì má shéng sān péng, shàng péng èr tiáo, gè zhǎng qī shí chǐ zhōng péng èr tiáo, gè zhǎng wǔ shí chǐ xià péng èr tiáo, gè zhǎng sì shí chǐ.
(圖A)(缺)右凡望樓,與城中望樓為一(制具守城門),所以下望城中事。攻城,欲利推徒,故以車載。其制,以堅木為車坐,並轅長一丈五尺。下施四輪,輪高三尺五寸。上建望竿(凡建竿,皆用鹿頰木),長四十五尺,上徑八寸,下徑一尺二寸(如乏長木,亦可接用),上安望樓,竿下施轉軸,兩傍施叉手木。系麻繩三棚,上棚二條,各長七十尺;中棚二條,各長五十尺;下棚二條,各長四十尺。
dài huán tiě juē shí tiáo, jiē xià ruì. fán lì gān, rú zhōu shàng jiàn qiáng fǎ, dīng juē xì shéng, liù miàn wéi zhī, lìng gù.
帶環、鐵撅十條,皆下銳。凡立竿,如舟上建檣法,釘撅繫繩,六面維之,令固。
yú zhì jí hòu wàng fǎ, jiē yuē chéng zhōng wàng lóu yě.
餘制及候望法,皆約城中望樓也。
yòu tiě māo, yǐ tiě suǒ xì sān xū.
右鐵貓,以鐵索系三須。
huǒ gōu, yǐ shuāng gōu dāo wèi rèn.
火鈎,以雙鈎刀為刃。
huǒ lián, yǐ gōu dāo wèi rèn.
火鐮,以鈎刀為刃。
huǒ chā, yǐ tiě wèi liǎng qí. fán gōng chéng jiāng tòu, jī xīn cǎo sōng míng má xùn yīn shēn yú dì dào zhōng, jiā yǐ gào yóu, zòng huǒ fén chéng, xù zhī lìng bù miè, zé shī sì wù yǐ bèi yòng. shāo zhī sān rì, qí chéng zì cuī.
火叉,以鐵為兩歧。凡攻城將透,積薪草、松明、麻迅(音詵)於地道中,加以膏油,縱火焚城,續之令不滅,則施四物以備用。燒之三日,其城自摧。
tú A quē yòu duǎn rèn qiāng bìng, zhǎng èr chǐ, gān zhǎng liù chǐ.
(圖A)(缺)右短刃槍並,長二尺,杆長六尺。
duǎn zhuī qiāng bìng, zhǎng yī chǐ èr cùn, gān zhǎng liù chǐ.
短錐槍並,長一尺二寸,杆長六尺。
zhuā qiāng, rèn zhǎng yī chǐ wǔ cùn, rèn hòu yǒu sì nì xū. gān zhǎng liù chǐ, qián èr chǐ shī tiě, cì rú jī jù.
抓槍,刃長一尺五寸,刃後有四逆須。杆長六尺,前二尺施鐵,刺如雞距。
jí lí qiāng, rèn bìng zhǎng yī chǐ sān cùn, gān zhǎng liù chǐ, qián èr chǐ shī tiě jí lí. jiē tóu chē xù péng zhōng suǒ yòng zhàn qì.
蒺梨槍,刃並長一尺三寸,杆長六尺,前二尺施鐵蒺梨。皆頭車、緒棚中所用戰器。
guǎi qiāng rèn lián kù, zhǎng èr chǐ wǔ cùn, gān zhǎng sì chǐ, yǒu guǎi. gōng chéng jiāng tòu, dí lái yíng wǒ, zé yǔ qián sì qiāng tōng yòng hàn dí yě.
拐槍刃連褲,長二尺五寸,杆長四尺,有拐。攻城將透,敵來迎我,則與前四槍通用捍敵也。
tú A quē yòu liè zuān, rèn lián zhǎng yī chǐ wǔ cùn, shàng ruì xià fāng, kuò bā cùn, bǐng zhǎng sān chǐ, yǒu guǎi.
(圖A)(缺)右烈鑽,刃連長一尺五寸,上銳下方,闊八寸,柄長三尺,有拐。
ěr dāo, rèn lián zhǎng yī chǐ, shàng ruì xià xiá, bǐng zhǎng sān chǐ. fán rǒng chéng, xiān yòng dāo zuān tǔ, hòu shī qiāo chā.
耳刀,刃連長一尺,上銳下狹,柄長三尺。凡冗城,先用刀鑽土,後施鍬鍤。
jīn huò zhuī, rèn lián zhǎng èr chǐ, bǐng zhǎng èr chǐ wǔ cùn. rǒng chéng shēn zhě, yǐ zhuī tàn tòu fǒu.
釒霍錐,刃連長二尺,柄長二尺五寸。冗城深者,以錐探透否。
é méi qú, zhǎng jiǔ cùn, rèn kuò wǔ cùn, bǐng zhǎng sān chǐ.
蛾眉鑺,長九寸,刃闊五寸,柄長三尺。
huáng tóu fǔ, tóu zhǎng bā cùn, bǐng zhǎng èr chǐ wǔ cùn. bìng dì dào nèi juē tǔ yòng zhī.
凰頭斧,頭長八寸,柄長二尺五寸。並地道內撅土用之。
tú A quē gǔ zhù pán, fāng sì chǐ, shēn qī cùn, zhōng kāi yī qiào.
(圖A)(缺)古注盤,方四尺,深七寸,中開一竅。
mù kǎn, fāng sì chǐ, shēn èr chǐ, yǐ chǔ rén qīng chòu yào.
木檻,方四尺,深二尺,以儲人清臭藥。
pí tòu cáo, zhǎng sì chǐ, kuò sān chǐ, yǐ shēng niú pí wèi zhī.
皮透槽,長四尺,闊三尺,以生牛皮為之。
pí màn, fāng liù chǐ wǔ cùn, yì shēng niú pí wèi zhī. sì jiǎo gè shī tiě lián huán, huán guàn huǒ shéng. fán gōng chéng, wèi dì dào, dí rén fǎn rǒng dì yǐ yíng wǒ, wǒ zé zhǔ rén qīng chòu yào, zì fān shēn kū zhōng, yǐ zhù pán tòu cáo xià guàn dí rén fān shēn, wèi chéng zhōng záo dì dào yíng wǒ, yǐ wèng tīng shěn zhī suǒ zì, wǒ zé bàng chuān àn dào, céng jí jiàn gāo, zhí zhì dí rén suǒ záo dì dào shàng wèi rǒng, rǒng kǒu shī zhù pán, yǐ tòu cáo zhù yào yǐ guàn zhī. pí màn, fán wǒ záo dì dào, dí rén zuò fān shēn kū zhù yào hài wǒ, wǒ zé zhāng pí màn, xì shéng yú pái shā zhù duān yǐ shèng zhī, zé wú hài.
皮漫,方六尺五寸,亦生牛皮為之。四角各施鐵連環,環貫火繩。凡攻城,為地道,敵人返冗地以迎我,我則煮人清臭藥,自翻身窟中,以注盤透槽下灌敵人(翻身,謂城中鑿地道迎我,以瓮聽審知所自,我則傍穿暗道,層級漸高,直至敵人所鑿地道上為冗,冗口施注盤,以透槽注藥以灌之)。皮漫,凡我鑿地道,敵人作翻身窟注藥害我,我則張皮漫,繫繩於排沙柱端以盛之,則無害。
tú A quē chén chē, yuē xíng yān zhì sān èr shí jù, rú fēi tī bǎn wū zhī lèi huò jí yǐ fēi tī bǎn wū yí yòng zhī, yì tōng. qí chē yǔ yān tóng zòng, dài yān qì shèng, jí tuī chē bī chéng, qí chén huī, shǒu chéng rén bù néng cún lì, bì huí bì, jù xiàng yī biān, zé gōng chéng rén kě yuán shàng yòng shí huī zuì jiā.
(圖A)(缺)塵車,約行煙置三二十具,如飛梯板屋之類(或即以飛梯板屋移用之,亦通)。其車與煙同縱,待煙氣盛,即推車逼城,其塵灰,守城人不能存立,必迴避,聚向一邊,則攻城人可緣上(用石灰最佳)。
tú A quē yòu cháo chē, qí zhì yǐ bā lún chē dāng zhōng jiàn gāo gān, gān shǒu shī lù lú, yǐ shéng wǎn bǎn wū shàng gān shǒu. qí wū fāng sì chǐ, gāo wǔ chǐ, yǐ shēng niú pí guǒ zhī, yǐ yù shǐ shí. gān zhī gāo xià, yǐ chéng wèi zhǔn. shǐ rén cáng wū zhōng, xià kuī chéng zhōng shì. yuǎn wàng rú niǎo cháo, gù wèi zhī cháo chē yě.
(圖A)(缺)右巢車,其制以八輪車當中建高竿,竿首施轆轤,以繩挽板屋上竿首。其屋方四尺,高五尺,以生牛皮裹之,以御矢石。竿之高下,以城為準。使人藏屋中,下窺城中事。遠望如鳥巢,故謂之巢車也。
yòu qí shuō bù zhe.
右其說不著。