gōng chéng fǎ dàn zéi duǒ bì yú chéng yòng cǐ fǎ gōng zhī fù qì jù tú
攻城法(但贼躲避于城用此法攻之附器具图)
yòng bīng zhī fǎ, quán guó wèi shàng, pò guó cì zhī quán zú wèi shàng, pò zú cì zhī. cǐ wèi yòng móu yǐ jiàng dí, bì bù dé yǐ, shǐ xiū chē lǔ, jù qì xiè, sān yuè ér hòu chéng yǒng tǔ jù, yòu sān yuè ér hòu yǐ. kǒng shāng rén zhī shén yě, gù yuē gōng chéng wéi xià. rán gōng yì yǒu dào, bì zài hu shěn bǐ zhī qiáng ruò, liàng wǒ zhī zhòng guǎ, huò gōng ér bù wéi, huò wéi ér bù gōng. zhī cǐ zhī dào, zé néng shèng yǐ. gōng zhī zhě, dà yào gōng qí suǒ bì shǒu yǔ qí suǒ bì jiù, gù chéng yǒu yí jí ér qǔ zhī zhě, yǒu yí huǎn ér kè zhī zhě. ruò bǐ wǒ shì jūn, wài yǒu qiáng yuán, lǜ fù bèi zhī huàn zhě, xū jí gōng zhī, yǐ sù qí lì. rú wǒ qiáng bǐ ruò, wài wú kòu yuán, lì zú yǐ zhì zhě, dāng jī mí shǒu zhī, yǐ dài qí bì. shì wèi bù yǐ bīng gōng, yǐ jì kùn zhī, lìng qí zì bá, lìng qí zì huǐ. ruò chéng jiān bīng zhòng, yù liú wǒ shī, wài yuán qiě zhì, zé biǎo lǐ shòu dí, yuán zhī wèi zú wèi lì, bù bá zú yǐ cuò wēi, ruò shì ér jiāng yǒu bù shèng qí fèn ér yǐ fù zhī, shì zú bèi shāng, chéng zhōng bù bá zhě, nǎi gōng zhī zāi. cǐ suǒ wèi bù shěn bǐ zhī qiáng ruò zhě yě. fǎ yuē: shí zé wéi zhī, wǔ zé gōng zhī. bīng shǎo zé bù kě jiǔ wéi, huán ér dòu zhī, lí ér hé zhī, cǐ suǒ wèi liàng wǒ zhī zhòng guǎ zhě yě. yòu chéng yǒu suǒ bì gōng zhě yǒu suǒ bù gōng zhě, gù bīng xiàng chéng, bì xiān shǐ dié zhě qiú zhī chéng zhōng zhī liáng shù, jì rén wéi fèi, liáng duō ér rén shǎo, zé gōng ér wù wéi liáng shǎo ér rén duō, zé wéi ér wù gōng yě. cǐ suǒ wèi huò gōng huò wéi zhě. fán yù gōng chéng, bèi gōng jù, rán hòu xíng zhī dé zhǔ dì, rán hòu lín zhī. qū qí suǒ yì, wèi gōng qí jūn zhǔ zhī suǒ zài jué qí suǒ shì, wèi duàn qí liáng dào ér shǒu qí guī lù, shǐ wài jiāo bù dé xiāng jiù yě. wéi bīng bì qù chéng sān bǎi bù wài, zé gōng shǐ bù jí, jiān wěi bù tōng, zéi chū tū wéi, shì lì yǐ kùn yù gōng qí yī miàn, zé sì miàn náo zhī, shǐ dí bù zhī suǒ bèi. cǐ bīng móu yě. bù fā juē fén mù, bù shā lǎo yòu fù nǚ, bù fén lú shè, bù wū jǐng zào, bù huǐ shén cí fó xiàng, kǒng nù dí yě. pò chéng gǔ shēng wèi jué, bù xǔ sàn fú lǔ, fú lǔ xū xiàn yǐ shí. jí shí, jī gǔ sān tòng, jūn rén biàn xū guī yíng. ruò zhuō huò fù nǚ zhě, sān rì wài bù xǔ liú zhì zài yíng, cǐ jūn lǐ yě. dé zéi chéng bǎo, fēi yǒu yào hài kě shì zhě, bù fēn bīng zhèn shǒu. dé zéi chéng jìn jìng zhě, zé gù shǒu yǐ jī liáng chǔ xīn chú zhōng bèi zhī wù, cǐ suǒ yǐ miǎn zhuǎn shū zhī láo yě. jīn cǎi lì dài gōng chéng zhī qì, kě shī shè zhě, tú xíng yú zuǒ, yǐ bèi yòng.
用兵之法,全国为上,破国次之;全卒为上,破卒次之。此谓用谋以降敌,必不得已,始修车橹,具器械,三月而后成;踊土距,又三月而后已。恐伤人之甚也,故曰攻城为下。然攻亦有道,必在乎审彼之强弱,量我之众寡,或攻而不围,或围而不攻。知此之道,则能胜矣。攻之者,大要攻其所必守与其所必救,故城有宜急而取之者,有宜缓而克之者。若彼我势均,外有强援,虑腹背之患者,须急攻之,以速其利。如我强彼弱,外无寇援,力足以制者,当羁縻守之,以待其弊。是谓不以兵攻,以计困之,令其自拔,令其自毁。若城坚兵众,欲留我师,外援且至,则表里受敌,援之未足为利,不拔足以挫威,若是而将有不胜其忿而蚁附之,士卒被伤,城终不拔者,乃攻之灾。此所谓不审彼之强弱者也。法曰:十则围之,五则攻之。兵少则不可久围,环而斗之,离而合之,此所谓量我之众寡者也。又城有所必攻者、有所不攻者,故兵向城,必先使谍者求知城中之粮数,计人为费,粮多而人少,则攻而勿围;粮少而人多,则围而勿攻也。此所谓或攻或围者。凡欲攻城,备攻具,然后行之;得主地,然后临之。趋其所邑,谓攻其军主之所在;绝其所恃,谓断其粮道而守其归路,使外交不得相救也。围兵必去城三百步外,则弓矢不及,奸伪不通,贼出突围,势力已困;欲攻其一面,则四面挠之,使敌不知所备。此兵谋也。不发撅坟墓,不杀老幼妇女,不焚庐舍,不污井灶,不毁神祠佛像,恐怒敌也。破城鼓声未绝,不许散俘虏,□俘虏须限以时。及时,击鼓三通,军人便须归营。若捉获妇女者,三日外不许留置在营,此军礼也。得贼城堡,非有要害可恃者,不分兵镇守。得贼城近境者,则固守以积粮储薪刍中备之物,此所以免转输之劳也。今采历代攻城之器,可施设者,图形于左,以备用。
tú A quē yòu dì dào, yuē gāo qī chǐ wǔ cùn, guǎng bā chǐ. fán gōng chéng zhě, shǐ tóu chē dǐ chéng, záo chéng wèi dì dào. měi kāi zhì chǐ yú, biàn shī héng dì fú, lì pái shā zhù, jià yǎn liáng, fáng chéng tǔ xià cuī. záo zhī jiàn shēn, zé suí yì shè zhī. yì fū yùn mù, jiē zì tóu chē xù péng nèi wài lái wǎng rǒng chéng. yù tòu, liàng liú sān wǔ chǐ yǐ lái, zé jī xīn yú nèi, zòng huǒ fén zhī, zhù zhé zé chéng cuī.
(图A)(缺)右地道,约高七尺五寸,广八尺。凡攻城者,使头车抵城,凿城为地道。每开至尺余,便施横地伏,立排沙柱,架罨梁,防城土下摧。凿之渐深,则随益设之。役夫运木,皆自头车绪棚内外来往冗城。欲透,量留三五尺以来,则积薪于内,纵火焚之,柱折则城摧。
tú A quē yòu jù yīn, jí tǔ shān yě. fán tóu chē rǒng chéng, zé qǔ qí tǔ wèi duī fù fēi rǒng chéng zhě, yì kě záo tǔ wèi zhī. shǐ rén chéng chéng ér shàng, shì yì wèi zhī dié dào. réng yòng shēng niú pí zuò xiǎo wū, bìng sì miàn méng zhī, wū zhōng róng yùn tǔ rén yǐ bì shǐ.
(图A)(缺)右距堙,即土山也。凡头车冗城,则取其土为堆阜;非冗城者,亦可凿土为之。使人乘城而上,世亦谓之叠道。仍用生牛皮作小屋,并四面蒙之,屋中容运土人以避矢。
tú A quē yòu xù péng, jiē xù tóu chē, jià mù wèi péng, gù yuē xù péng. qí gāo xià rú tóu chē, péng shàng jí liǎng páng jiē shè pí bā, yǐ yù shǐ shí. ruò tóu chē jìn, zé yì shè zhī, suí qí yuǎn jìn. ruò dí rén yǐ huǒ fén chē jí péng, zé shī shè ní jiāng má dā hún tuō shuǐ dài yǐ jiù zhī.
(图A)(缺)右绪棚,接绪头车,架木为棚,故曰绪棚。其高下如头车,棚上及两旁皆设皮笆,以御矢石。若头车进,则益设之,随其远近。若敌人以火焚车及棚,则施设泥浆、麻搭、浑脱水袋以救之。
fēng rèn yā zuǐ huá qiāo fāng qiāo tiě chǎn zǐ. yòu dì dào nèi juē tǔ yòng zhī, bìng shè rén cháng yòng, gèng bù tú xíng.
锋刃、鸦嘴、铧锹、方锹、铁、铲子。右地道内撅土用之,并设人常用,更不图形。
tú A quē yòu tóu chē, gōng chéng qì yě. shēn cháng jiǔ chǐ, kuò qī chǐ, qián gāo qī chǐ, hòu gāo bā chǐ. yǐ liǎng jù mù wèi dì fú, qián hòu tī guāng gè yī, qián guāng yóu yào zhuàng dà. shàng zhí sì zhù, zhù tóu shè xián yī liáng, shàng pù sàn zi mù wèi gài, zhōng liú fāng qiào, guǎng èr chǐ, róng rén shàng xià. gài shang pù pí bā yī zhòng pí bā yǐ zhú piàn biān chéng, yǐ shēng niú pí màn, bā shàng pù ráng gǎo, hòu chǐ yú, ráng gǎo shàng yòu shī pí bā, suǒ yǐ yù pào shí yě. chē sān miàn jiē shè yuē gān rú jīn zuò kǎn shàng lán gàn. tóu pái mù měi pái zhǎng jiǔ chǐ, kuò wǔ cùn, hòu liù cùn, shǒu yǒu xiǎo qiào, yǐ pí shéng xì zhe chē gài, chuí zài yuē gān wài, mù wú dìng shù, dàn qǔ zhē mì sān miàn. pái wài yòu chuí pí bā, yì yǐ yù pào. fāng qiào xià zhì tī, yǐ shēng. gài shang qián shī píng fēng bā yī, bā zhōng kāi jiàn chuāng, yǐ yǐ mù mǎ, lìng rén yú bā nèi shè wài. fán gōng chéng záo dì dào, yǐ chē bì rén. xiān yú bǎi bù nèi, yǐ shǐ shí jī dāng miàn shǒu chéng rén, shǐ bù néng lì, nǎi zì háo wài jìn chē. yòng dà mù èr tiáo, gè zhǎng yī zhàng bā chǐ, wèi zhī jiē gān, shǒu chā qián guāng xià, shāo yā hòu guāng, chū, yǐ tǔ náng yā gān, shāo lìng jiē chē shǒu áng qǐ. chē měi jìn, biàn shè xù péng xù chē hòu. yù háo, zé yùn tǔ zá chú gǎo tián zhī, yùn zhě jiē zì chē zhōng jí xù péng xià wǎng lái, shǐ shí bù néng jí. yòu yǐ qiān jīn dà má shéng xì chē qián guāng, yǐn xiàng hòu chū, yǐ jiǎo chē zì hòu jí jiǎo, yǐ zhù gān lì, lìng chē shǒu cháng qù dì chǐ yú. liǎng miàn yuē gān pái mù xià fēn yòng sān shí rén cuī shou kè tī, guāng xià yòu yǐ mù jué tiě tǐng wò tiào, shǐ jìn dǐ chéng xià.
(图A)(缺)右头车,攻城器也。身长九尺,阔七尺,前高七尺,后高八尺。以两巨木为地伏,前后梯桄各一,前桄尤要壮大。上植四柱,柱头设涎衣梁,上铺散子木为盖,中留方窍,广二尺,容人上下。盖上铺皮笆一重(皮笆以竹片编成,以生牛皮漫),笆上铺穰藁,厚尺馀,穰藁上又施皮笆,所以御炮石也。车三面皆设约竿(如今坐槛上栏干)。头牌木每牌长九尺,阔五寸,厚六寸,首有小窍,以皮绳系著车盖,垂在约竿外,木无定数,但取遮密三面。牌外又垂皮笆,亦以御炮。方窍下置梯,以升。盖上前施屏风笆一,笆中开箭窗,倚以木马,令人于笆内射外。凡攻城凿地道,以车蔽人。先于百步内,以矢石击当面守城人,使不能立,乃自壕外进车。用大木二条,各长一丈八尺,谓之揭竿,首插前桄下,稍压后桄,出,以土囊压竿,稍令揭车首昂起。车每进,便设绪棚续车后。遇壕,则运土杂刍藁填之,运者皆自车中及绪棚下往来,矢石不能及。又以千斤大麻绳系车前桄,引向后出,以绞车自后急绞,以助竿力,令车首常去地尺余。两面约竿牌木下分用三十人摧扌克梯,桄下又以木橛铁挺斡跳,使进抵城下。
tóu chē jiù běn wú lún, yòu wú tóu pái. jīn tiān rù liǎng páng shí lún jí qián miàn píng fēng pái, bìng liǎng yǎn shǒu, shù kě shì yòng.
头车旧本无轮,又无头牌。今添入两旁十轮及前面屏风牌,并两掩手,庶可适用。
tú A quē yòu háo qiáo, cháng duǎn yǐ háo wéi zhǔn. xià shī liǎng jù lún, shǒu guàn liǎng xiǎo lún. tuī jìn rù háo, lún xiàn zé qiáo píng kě dù. ruò háo kuò, zé yòng zhé dié qiáo, qí zhì yǐ liǎng háo qiáo xiāng jiē, zhōng shī zhuǎn zhóu, yòng fǎ yì rú zhī.
(图A)(缺)右壕桥,长短以壕为准。下施两巨轮,首贯两小轮。推进入壕,轮陷则桥平可渡。若壕阔,则用折叠桥,其制以两壕桥相接,中施转轴,用法亦如之。
yòu yún tī, yǐ dà mù wèi chuáng, xià shī dà lún, shàng lì èr tī, gè zhǎng èr zhàng yú, zhōng shī zhuǎn zhóu. chē sì miàn yǐ shēng niú pí wèi píng bì, nèi yǐ rén tuī jìn jí chéng, zé qǐ fēi tī yú yún tī zhī shàng, yǐ kuī chéng zhōng, gù yuē yún tī. fēi tī zhǎng èr sān zhàng shǒu guàn shuāng lún. yù yǐ fù, zé yǐ lún zhe chéng tuī jìn. zhú fēi tī, yòng dú gān dà zhú, liǎng páng shī jiǎo sè yǐ dēng.
右云梯,以大木为床,下施大轮,上立二梯,各长二丈余,中施转轴。车四面以生牛皮为屏蔽,内以人推进及城,则起飞梯于云梯之上,以窥城中,故曰云梯。飞梯长二三丈首贯双轮。欲蚁附,则以轮著城推进。竹飞梯,用独竿大竹,两旁施脚涩以登。
niè tóu fēi tī, rú fēi tī zhī zhì, wèi liǎng céng, shàng céng yòng dú gān zhú, zhōng shī zhuǎn zhóu, yǐ qǐ tī. gān shǒu guàn shuāng lún, qǔ qí fù chéng yì qǐ.
蹑头飞梯,如飞梯之制,为两层,上层用独竿竹,中施转轴,以起梯。竿首贯双轮,取其附城易起。
tú A quē yòu huǒ chē, yǐ chē lún chē zhōng wèi lú, shàng shī huò, mǎn shèng yǐ yóu, chì tàn huǒ cuàn, lìng fèi, réng sì miàn jī xīn, tuī zhì chéng mén lóu xià, zòng huǒ ér qù. dí bì xià shuǐ wò zhī, yóu dé shuǐ, zé yàn yì gāo, zé lóu kě fán yě.
(图A)(缺)右火车,以车轮车中为炉,上施镬,满盛以油,炽炭火爨,令沸,仍四面积薪,推至城门楼下,纵火而去。敌必下水沃之,油得水,则焰益高,则楼可燔也。
tú A quē yòu bēn chē, xià xū shàng gài, rú fǔ rèn qí chē tī pán wù shī guāng bǎn, zhōng kě róng rén zháo dì tuī chē, zài yǐ sì chē lún, qí gài yǐ dú shéng wèi jí, yǐ shēng niú pí gé méng zhī. zhōng kě bì shí rén, fén huáng tuī zhī, zhí dǐ chéng xià gōng jué.
(图A)(缺)右贲せ车,下虚上盖,如斧刃(其车梯盘勿施桄板,中可容人着地推车),载以四车轮,其盖以独绳为脊,以生牛皮革蒙之。中可蔽十人,坟隍推之,直抵城下攻厥。
jiān tóu mù lǘ, xíng rú bēn chē, wéi zēng èr lún, shàng héng dà mù wèi jí, zhǎng yī zhàng wǔ chǐ, shàng ruì xià fāng, gāo bā chǐ, yǐ shēng niú gé guǒ zhī, nèi bì shí rén, tuī bī chéng xià, yǐ gōng chéng zuò dì dào.
尖头木驴,形如贲せ车,惟增二轮,上横大木为脊,长一丈五尺,上锐下方,高八尺,以生牛革裹之,内蔽十人,推逼城下,以攻城作地道。
mù niú, yǐ jiān mù hòu bǎn wèi píng wū, guǒ yǐ shēng niú gé, xià shī sì chē lún, zì nèi tuī jìn, yǐ bì gōng chéng rén, yì mù lǘ zhī lèi yě.
木牛,以坚木厚板为平屋,裹以生牛革,下施四车轮,自内推进,以蔽攻城人,亦木驴之类也。
mù màn, yǐ bǎn wèi zhī, zhì rú píng, guǒ yǐ shēng niú gé, shàng shī jié gāo, zài yǐ sì chē lún, dī áng, yǐ shéng wǎn zhī. fán gōng chéng, yù yǐ fù zhě, zé yǐ màn yù dāng miàn shǐ shí yě.
木幔,以版为之,制如屏,裹以生牛革,上施桔槔,载以四车轮,低昂,以绳挽之。凡攻城,欲蚁附者,则以幔御当面矢石也。
tú A quē yòu fán wàng lóu, yǔ chéng zhōng wàng lóu wèi yī zhì jù shǒu chéng mén, suǒ yǐ xià wàng chéng zhōng shì. gōng chéng, yù lì tuī tú, gù yǐ chē zài. qí zhì, yǐ jiān mù wèi chē zuò, bìng yuán zhǎng yī zhàng wǔ chǐ. xià shī sì lún, lún gāo sān chǐ wǔ cùn. shàng jiàn wàng gān fán jiàn gān, jiē yòng lù jiá mù, zhǎng sì shí wǔ chǐ, shàng jìng bā cùn, xià jìng yī chǐ èr cùn rú fá zhǎng mù, yì kě jiē yòng, shàng ān wàng lóu, gān xià shī zhuǎn zhóu, liǎng bàng shī chā shǒu mù. xì má shéng sān péng, shàng péng èr tiáo, gè zhǎng qī shí chǐ zhōng péng èr tiáo, gè zhǎng wǔ shí chǐ xià péng èr tiáo, gè zhǎng sì shí chǐ.
(图A)(缺)右凡望楼,与城中望楼为一(制具守城门),所以下望城中事。攻城,欲利推徒,故以车载。其制,以坚木为车坐,并辕长一丈五尺。下施四轮,轮高三尺五寸。上建望竿(凡建竿,皆用鹿颊木),长四十五尺,上径八寸,下径一尺二寸(如乏长木,亦可接用),上安望楼,竿下施转轴,两傍施叉手木。系麻绳三棚,上棚二条,各长七十尺;中棚二条,各长五十尺;下棚二条,各长四十尺。
dài huán tiě juē shí tiáo, jiē xià ruì. fán lì gān, rú zhōu shàng jiàn qiáng fǎ, dīng juē jì shéng, liù miàn wéi zhī, lìng gù.
带环、铁撅十条,皆下锐。凡立竿,如舟上建樯法,钉撅系绳,六面维之,令固。
yú zhì jí hòu wàng fǎ, jiē yuē chéng zhōng wàng lóu yě.
馀制及候望法,皆约城中望楼也。
yòu tiě māo, yǐ tiě suǒ xì sān xū.
右铁猫,以铁索系三须。
huǒ gōu, yǐ shuāng gōu dāo wèi rèn.
火钩,以双钩刀为刃。
huǒ lián, yǐ gōu dāo wèi rèn.
火镰,以钩刀为刃。
huǒ chā, yǐ tiě wèi liǎng qí. fán gōng chéng jiāng tòu, jī xīn cǎo sōng míng má xùn yīn shēn yú dì dào zhōng, jiā yǐ gào yóu, zòng huǒ fén chéng, xù zhī lìng bù miè, zé shī sì wù yǐ bèi yòng. shāo zhī sān rì, qí chéng zì cuī.
火叉,以铁为两歧。凡攻城将透,积薪草、松明、麻迅(音诜)于地道中,加以膏油,纵火焚城,续之令不灭,则施四物以备用。烧之三日,其城自摧。
tú A quē yòu duǎn rèn qiāng bìng, zhǎng èr chǐ, gān zhǎng liù chǐ.
(图A)(缺)右短刃枪并,长二尺,杆长六尺。
duǎn zhuī qiāng bìng, zhǎng yī chǐ èr cùn, gān zhǎng liù chǐ.
短锥枪并,长一尺二寸,杆长六尺。
zhuā qiāng, rèn zhǎng yī chǐ wǔ cùn, rèn hòu yǒu sì nì xū. gān zhǎng liù chǐ, qián èr chǐ shī tiě, cì rú jī jù.
抓枪,刃长一尺五寸,刃后有四逆须。杆长六尺,前二尺施铁,刺如鸡距。
jí lí qiāng, rèn bìng zhǎng yī chǐ sān cùn, gān zhǎng liù chǐ, qián èr chǐ shī tiě jí lí. jiē tóu chē xù péng zhōng suǒ yòng zhàn qì.
蒺梨枪,刃并长一尺三寸,杆长六尺,前二尺施铁蒺梨。皆头车、绪棚中所用战器。
guǎi qiāng rèn lián kù, zhǎng èr chǐ wǔ cùn, gān zhǎng sì chǐ, yǒu guǎi. gōng chéng jiāng tòu, dí lái yíng wǒ, zé yǔ qián sì qiāng tōng yòng hàn dí yě.
拐枪刃连裤,长二尺五寸,杆长四尺,有拐。攻城将透,敌来迎我,则与前四枪通用捍敌也。
tú A quē yòu liè zuān, rèn lián cháng yī chǐ wǔ cùn, shàng ruì xià fāng, kuò bā cùn, bǐng zhǎng sān chǐ, yǒu guǎi.
(图A)(缺)右烈钻,刃连长一尺五寸,上锐下方,阔八寸,柄长三尺,有拐。
ěr dāo, rèn lián cháng yī chǐ, shàng ruì xià xiá, bǐng zhǎng sān chǐ. fán rǒng chéng, xiān yòng dāo zuān tǔ, hòu shī qiāo chā.
耳刀,刃连长一尺,上锐下狭,柄长三尺。凡冗城,先用刀钻土,后施锹锸。
jīn huò zhuī, rèn lián cháng èr chǐ, bǐng zhǎng èr chǐ wǔ cùn. rǒng chéng shēn zhě, yǐ zhuī tàn tòu fǒu.
钅霍锥,刃连长二尺,柄长二尺五寸。冗城深者,以锥探透否。
é méi qú, zhǎng jiǔ cùn, rèn kuò wǔ cùn, bǐng zhǎng sān chǐ.
蛾眉鑺,长九寸,刃阔五寸,柄长三尺。
huáng tóu fǔ, tóu zhǎng bā cùn, bǐng zhǎng èr chǐ wǔ cùn. bìng dì dào nèi juē tǔ yòng zhī.
凰头斧,头长八寸,柄长二尺五寸。并地道内撅土用之。
tú A quē gǔ zhù pán, fāng sì chǐ, shēn qī cùn, zhōng kāi yī qiào.
(图A)(缺)古注盘,方四尺,深七寸,中开一窍。
mù kǎn, fāng sì chǐ, shēn èr chǐ, yǐ chǔ rén qīng chòu yào.
木槛,方四尺,深二尺,以储人清臭药。
pí tòu cáo, zhǎng sì chǐ, kuò sān chǐ, yǐ shēng niú pí wèi zhī.
皮透槽,长四尺,阔三尺,以生牛皮为之。
pí màn, fāng liù chǐ wǔ cùn, yì shēng niú pí wèi zhī. sì jiǎo gè shī tiě lián huán, huán guàn huǒ shéng. fán gōng chéng, wèi dì dào, dí rén fǎn rǒng dì yǐ yíng wǒ, wǒ zé zhǔ rén qīng chòu yào, zì fān shēn kū zhōng, yǐ zhù pán tòu cáo xià guàn dí rén fān shēn, wèi chéng zhōng záo dì dào yíng wǒ, yǐ wèng tīng shěn zhī suǒ zì, wǒ zé bàng chuān àn dào, céng jí jiàn gāo, zhí zhì dí rén suǒ záo dì dào shàng wèi rǒng, rǒng kǒu shī zhù pán, yǐ tòu cáo zhù yào yǐ guàn zhī. pí màn, fán wǒ záo dì dào, dí rén zuò fān shēn kū zhù yào hài wǒ, wǒ zé zhāng pí màn, jì shéng yú pái shā zhù duān yǐ shèng zhī, zé wú hài.
皮漫,方六尺五寸,亦生牛皮为之。四角各施铁连环,环贯火绳。凡攻城,为地道,敌人返冗地以迎我,我则煮人清臭药,自翻身窟中,以注盘透槽下灌敌人(翻身,谓城中凿地道迎我,以瓮听审知所自,我则傍穿暗道,层级渐高,直至敌人所凿地道上为冗,冗口施注盘,以透槽注药以灌之)。皮漫,凡我凿地道,敌人作翻身窟注药害我,我则张皮漫,系绳于排沙柱端以盛之,则无害。
tú A quē chén chē, yuē xíng yān zhì sān èr shí jù, rú fēi tī bǎn wū zhī lèi huò jí yǐ fēi tī bǎn wū yí yòng zhī, yì tōng. qí chē yǔ yān tóng zòng, dài yān qì shèng, jí tuī chē bī chéng, qí chén huī, shǒu chéng rén bù néng cún lì, bì huí bì, jù xiàng yī biān, zé gōng chéng rén kě yuán shàng yòng shí huī zuì jiā.
(图A)(缺)尘车,约行烟置三二十具,如飞梯板屋之类(或即以飞梯板屋移用之,亦通)。其车与烟同纵,待烟气盛,即推车逼城,其尘灰,守城人不能存立,必回避,聚向一边,则攻城人可缘上(用石灰最佳)。
tú A quē yòu cháo chē, qí zhì yǐ bā lún chē dāng zhōng jiàn gāo gān, gān shǒu shī lù lú, yǐ shéng wǎn bǎn wū shàng gān shǒu. qí wū fāng sì chǐ, gāo wǔ chǐ, yǐ shēng niú pí guǒ zhī, yǐ yù shǐ shí. gān zhī gāo xià, yǐ chéng wéi zhǔn. shǐ rén cáng wū zhōng, xià kuī chéng zhōng shì. yuǎn wàng rú niǎo cháo, gù wèi zhī cháo chē yě.
(图A)(缺)右巢车,其制以八轮车当中建高竿,竿首施辘轳,以绳挽板屋上竿首。其屋方四尺,高五尺,以生牛皮裹之,以御矢石。竿之高下,以城为准。使人藏屋中,下窥城中事。远望如鸟巢,故谓之巢车也。
yòu qí shuō bù zhe.
右其说不著。