sī dǎ
廝打
jiào guān zǐ yǔ xiàn chéng zi sī dǎ, jiào guān zǐ lǚ fù, guī ér kū sù qí mǔ. mǔ yuē: bǐ jiā zhōng rì chī ròu, gù nèn bān qiáng jiàn huì dǎ. nǐ jiā zhōng rì chī fǔ, lì qì shuāi wēi, rú hé dí dé tā guò? jiào guān yuē: zhè bān wǒ ér bú yào máng, děng jì guò le dīng, zài yǔ tā bào fù biàn liǎo.
教官子與縣丞子廝打,教官子屢負,歸而哭訴其母。母曰:「彼家終日吃肉,故恁般強健會打。你家終日吃腐,力氣衰微,如何敵得他過?」教官曰:「這般我兒不要忙,等祭過了丁,再與他報復便了。」
zuān cì
鑽刺
shǔ yǔ huáng fēng wèi xiōng dì, yāo yī xiù cái zuò méng zhèng, xiù cái bù dé yǐ wǎng, liè wèi dì sān rén. yī yǒu wèn yuē: xiōng hé jū hū shǔ bèi zhī xià? dá yuē: tā liǎng gè yī huì zuān, yī huì cì, wǒ zhǐ de ràng tā xiē bà le.
鼠與黃蜂為兄弟,邀一秀才做盟證,秀才不得已往,列為第三人。一友問曰:「兄何居乎鼠輩之下?」答曰:「他兩個一會鑽,一會刺,我只得讓他些罷了。」
zhèng kǒng zǐ
證孔子
liǎng dào xué xiān shēng yì lùn bù hé, gè zì chà zhēn dào xué ér hù dǐ wèi jiǎ, jiǔ zhī bù jué, nǎi qǐng zhèng yú kǒng zǐ. kǒng zǐ xià jiē, jū gōng zhì jìng ér yán yuē: wú dào shén dà, hé bì xiāng tóng. èr wèi lǎo xiān shēng jiē zhēn zhèng dào xué, qiū sù suǒ qīn yǎng, qǐ yǒu wěi zāi. liǎng rén gè dà xǐ ér tuì. dì zǐ yuē: fū zǐ hé yú zhī shén yě? kǒng zǐ yuē: cǐ bèi rén hōng dé tā dòng shēn jiù gòu, rě tā zěn me!
兩道學先生議論不合,各自詫真道學而互詆為假,久之不決,乃請證於孔子。孔子下階,鞠躬致敬而言曰:「吾道甚大,何必相同。二位老先生皆真正道學,丘素所欽仰,豈有偽哉。」兩人各大喜而退。弟子曰:「夫子何諛之甚也?」孔子曰:「此輩人哄得他動身就夠,惹他怎麼!」
sān shàng
三上
yī rú shēng, měi zuò wén zì yè xiān bèi. yī xiān bèi píng qí wén yuē: xī ōu yáng gōng zuò wén, zì yán duō cóng sān shàng dé lái, zi wén jué shì ōu yáng dì sān shàng dé zhě. rú shēng jí xǐ. yǒu jiàn yuē: mǒu gōng cháo ěr. rú shēng yuē: bǐ wǒ ōu yáng, hé dé yún cháo? dá yuē: ōu yáng gōng sān shàng, wèi zhěn shàng mǎ shàng cè shàng dì sān shàng, zhǐ cè yě. rú shēng fāng wù.
一儒生,每作文字謁先輩。一先輩評其文曰:「昔歐陽公作文,自言多從三上得來,子文絕似歐陽第三上得者。」儒生極喜。友見曰:「某公嘲爾。」儒生曰:「比我歐陽,何得雲嘲?」答曰:「歐陽公三上,謂枕上、馬上、廁上;第三上,指廁也。」儒生方悟。
píng shǎng qù rù
平上去入
mǒu rì, yǒu yǒu rén zhī zǐ jié hūn. xiǎo lán xié le lǐ wù yī yàng qù chī xǐ jiǔ. qí lái kè zuò dìng, xiǎo lán huǎn huǎn qǔ chū lǐ wù, shì yī bù shī yùn dà quán. yǒu kè rén mǒu mì le, duì xiǎo lán yuē: yǐ shū běn zuò wèi hè lǐ, dǎo shì shǎo jiàn, kě fǒu tīng tīng nǐ sòng zhè yàng lǐ wù de yòng yì? xiǎo lán shuō dào: shī yùn zhī shū, suǒ tán bù wài shì píng shǎng qù rù, jié hūn zhī shì, yě bù wài shì píng shǎng qù rù, wǒ sòng zhè yàng lǐ wù, zhù tā men zǎo shēng guì zi, shuí shuō bù yí? zuò shàng bīn kè yī tīng, wú bù pěng fù.
某日,有友人之子結婚。曉嵐攜了禮物一樣去吃喜酒。俟來客坐定,曉嵐緩緩取出禮物,是一部《詩韻大全》。有客人某覓了,對曉嵐曰:「以書本作為賀禮,倒是少見,可否聽聽你送這樣禮物的用意?」曉嵐說道:「詩韻之書,所談不外是『平、上、去、入』,結婚之事,也不外是『平、上、去、入』,我送這樣禮物,祝他們早生貴子,誰說不宜?」座上賓客一聽,無不捧腹。
yǔ rén jiā chī
與人家吃
mǒu jiǎ jiāng tóu yě, yán wáng wèn tā: yuàn yǔ rén jiā chī, hái shì yuàn chī rén jiā de? bǐ sī zì jǐ de dōng xī, rú hé shě dé yǔ rén chī, nǎi wèi yuàn chī rén jiā de. jí tóu shēng, jǐ fù wèi yōng, bāng yú rén, yǐ ér jǐ yì yōng yú rén, zhōng nián xīn kǔ fēi fán. nǎi wù jí yán wáng yǔ, yuán lái chī rén jiā de, jiù shì bāng yōng. wèi lái shì tā ruò zài wèn qǐ wǒ lái, wǒ yí dìng lián lián yuē: yǔ rén jiā chī, yǔ rén jiā chī.
某甲將投也,閻王問他:「願與人家吃,還是願吃人家的?」彼思自己的東西,如何捨得與人吃,乃謂願吃人家的。及投生,己父為傭,幫於人,已而己亦傭於人,終年辛苦非凡。乃悟及閻王語,原來吃人家的,就是幫傭。謂來世他若再問起我來,我一定連連曰:「與人家吃,與人家吃。」
zuò shī zì yú
作詩自娛
xǔ yì fāng zhī qī liú shì, yǐ duān jié zì xǔ. yì fāng cháng chū, jīng nián shǐ guī, yǔ qí qī yuē: dú chù wú liáo, dé wú yǔ lín lǐ qīn qī wǎng lái hū? liú yuē: zì jūn zhī chū, wéi bì mén zì shǒu, zú wèi cháng lǚ yù. yì fāng jiē tàn bù yǐ. yòu wèn: hé yǐ zì yú? dá: wéi shí zuò xiǎo shī yǐ shì qíng ěr. yì fāng xīn rán mìng qǔ shī guān zhī, kāi juàn dì yī piān tí yún: yuè yè zhāo lín sēng xián huà.
許義方之妻劉氏,以端潔自許。義方嘗出,經年始歸,語其妻曰:「獨處無聊,得無與鄰里親戚往來乎?」劉曰:「自君之出,惟閉門自守,足未嘗履閾。」義方嗟嘆不已。又問:「何以自娛?」答:「惟時作小詩以適情耳。」義方欣然命取詩觀之,開卷第一篇題云:「月夜招鄰僧閒話。」
dào niú
盜牛
yǒu dào niú bèi jiā zhě, qīn yǒu wèn yuē: rǔ fàn hé zuì zhì cǐ? dào niú zhě yuē: ǒu zài jiē shàng zǒu guò, jiàn dì xià yǒu tiáo cǎo shéng, yǐ wèi méi yòng, wù shí ér guī, gù lián cǐ huò. yù zhě yuē: wù shí cǎo shéng, yǒu hé zuì fàn? dào niú zhě yuē: yīn shéng shàng hái yǒu yī wù. rén wèn: hé wù? duì yuē: shì yī zhī xiǎo xiǎo gēng niú.
有盜牛被枷者,親友問曰:「汝犯何罪至此?」盜牛者曰:「偶在街上走過,見地下有條草繩,以為沒用,誤拾而歸,故連此禍。」遇者曰:「誤拾草繩,有何罪犯?」盜牛者曰:「因繩上還有一物。」人問:「何物?」對曰:「是一隻小小耕牛。」
chán zhù
纏住
yī páng xiè yǔ tián jī jié wèi xiōng dì, gè yào dǔ tiào guò jiàn, xiān guò zhě jū zhǎng. tián jī liū biàn zǎo tiào guò lái, páng xiè fāng xíng, hū bèi nǚ zǐ zhuàng jiàn, yòng cǎo kǔn zhù. tián jī jiàn tā bù lái, huí zhuǎn huàn yún: yuán hé hái bù guò lái? xiè yuē: bù rán jǐ shí lái le, zhǐ yīn bèi zhè wāi cì gǔ chán zhù zài cǐ, suǒ yǐ dān chí lái bù dé.
一螃蟹與田雞結為兄弟,各要賭跳過澗,先過者居長。田雞溜便早跳過來,螃蟹方行,忽被女子撞見,用草捆住。田雞見他不來,迴轉喚云:「緣何還不過來?」蟹曰:「不然幾時來了,只因被這歪刺骨纏住在此,所以耽遲來不得。」
lǎo guān
老鰥
sū zhōu lǎo guān, rén wèn: yǒu le lìng láng me? dá yún: tí qǐ xiǎo r, qí shí xīn suān. qián miàn qī zǔ yǔ qī fù dìng qīn, shuō dé lái chuí chéng le, bèi yī gè tiān shā de yòng jì chù tuì le. zhì shǐ qī fù bù céng qǔ dé qī mǔ, qī mǔ bù céng yǎng dé jiàn nèi, zhì jīn xiǎo ér yǎo rán.
蘇州老鰥,人問:「有了令郎麼?」答云:「提起小兒,其實心酸。前面妻祖與妻父定親,說得來垂成了,被一個天殺的用計矗退了。致使妻父不曾娶得妻母,妻母不曾養得賤內,至今小兒杳然。」
jù jīn
醵金
yǒu rén yù xǐ shì, yī yǒu fēng fēn jīn yī xīng wǎng hè. nǎi mì shū fēng nèi yún: xiàn wǔ fēn, shē wǔ fēn. yǐ ér cǐ yǒu yì yǒu hè fēn. qí rén réng yǐ yī xīng zhī shù dá zhī, nǎi yǐ kōng fēng wǎng, nèi shū yún: tuì wǔ fēn, shē wǔ fēn.
有人遇喜事,一友封分金一星往賀。乃密書封內云:「現五分,賒五分。」已而此友亦有賀分。其人仍以一星之數答之,乃以空封往,內書云:「退五分,賒五分。」
lù shuǐ zhuō
露水桌
yī rén ǒu jiàn lù shuǐ zhuō zi, yīn yǐ zhǐ xì xiě móu cuàn zì yàng. bèi yī chóu jiā jiàn zhī, duó zhuō jiù zǒu, wǎng fǔ shǒu gào. jí guān zuò táng, lù shuǐ yǐ wèi rì sè pù gàn, zì jī jiǎn qù, guān wèn hé shì, qí rén wú kě shuō dé, huāng yuē: xiǎo rén yǒu zhuō zi yī táng, tè bǎ zhè zhāng lái kàn yàng, bù zhī lǎo yé yào mǎi fǒu?
一人偶見露水桌子,因以指戲寫「謀篡」字樣。被一仇家見之,奪桌就走,往府首告。及官坐堂,露水已為日色曝干,字跡減去,官問何事,其人無可說得,慌曰:「小人有桌子一堂,特把這張來看樣,不知老爺要買否?」
sēng shì jié biàn
僧士詰辯
xiù cái jié wèn hé shàng yuē: nǐ men jīng diǎn nèi nán wú èr zì, zhǐ yīng niàn běn yīn, wèi hé niàn zuò nà mó? sēng yì huí wèn yún: xiàng gōng sì shū shàng yú xì èr zì, wèi hé yì dú zuò wū hū? rú jīn xiàng gōng ruò dú yú xì, xiǎo sēng jiù niàn nán wú xiàng gōng ruò shì wū hū, xiǎo sēng zì rán nà mó.
秀才詰問和尚曰:「你們經典內『南無』二字,只應念本音,為何念作『那摩』?」僧亦回問云:「相公四書上『於戲』二字,為何亦讀作『嗚呼』?如今相公若讀『於戲』,小僧就念『南無』;相公若是『嗚呼』,小僧自然『那摩』。」
shí qì
識氣
yī xiā zi shuāng mù bù míng, shàn néng wén xiāng shí qì. yǒu xiù cái ná yī xī xiāng jì yǔ tā wén. yuē: xī xiāng jì. wèn: hé yǐ zhī zhī? dá yuē: yǒu xiē zhī fěn qì. yòu ná sān guó zhì yǔ tā wén. yuē: sān guó zhì. yòu wèn: hé yǐ zhī zhī? dá yuē: yǒu xiē bīng qì. xiù cái yǐ wèi qí yì. què jiāng zì zuò de wén zì yǔ tā wén. xiā zǐ yuē: cǐ shì nǐ de jiā zuò. wèn: nǐ zěn zhī? dá yuē: yǒu xiē pì qì.
一瞎子雙目不明,善能聞香識氣。有秀才拿一《西廂記》與他聞。曰:「《西廂記》。」問:「何以知之?」答曰:「有些脂粉氣。」又拿《三國志》與他聞。曰:「《三國志》。」又問:「何以知之?」答曰:「有些兵氣。」秀才以為奇異。卻將自作的文字與他聞。瞎子曰:「此是你的佳作。」問:「你怎知?」答曰:「有些屁氣。」
hòu chǎng
後場
bīn zhǔ èr rén tóng shuì, kè suǒ yè hú. zhǔ rén shuō: zài chuáng xià, wèi zēng dào dé. zhǐ hǎo péng guò tóu dì chǎng, hòu chǎng duàn duàn zài lái bù dé le.
賓主二人同睡,客索夜壺。主人說:「在床下,未曾倒得。」只好棚過頭地場,後場斷斷再來不得了。
jiè liáng
借糧
kǒng zǐ zài chén jué liáng, mìng yán zi wǎng huí huí guó jiè zhī. yǐ qí míng yǔ guó hào xiāng tóng, jì yǒu qíng shú. bǐ wǎng tōng qì, dà nù yuē: rǔ kǒng zǐ yào rǎng yí dí, guài ǎn huí huí, píng rì yòu mà ǎn huí zhī wèi rén yě zé zé zéi tóng yīn hū! liáng duàn bù yǔ. yán zi yàng yàng ér guī. zi gòng qǐng wǎng, zì chēng píng xī jí fèng chéng. cháng yuē: cì yě hé gǎn wàng huí huí. qún huí dà xǐ. yǐ bái liáng yī dān, xiān lìng xié qù, xǔ yǐ lù xù yùn fù. zi gòng guī, shù zhī fū zǐ. kǒng zǐ zǎn méi yuē: liáng biàn piàn le yī dān, zhǐ shì wén lǐ bù tōng.
孔子在陳絕糧,命顏子往回回國借之。以其名與國號相同,冀有情熟。比往通訖,大怒曰:「汝孔子要攘夷狄,怪俺回回,平日又罵俺回之為人也擇(擇賊同音)乎!」糧斷不與。顏子怏怏而歸。子貢請往,自稱平昔極奉承。常曰:「賜也何敢望回回。」群回大喜。以白糧一擔,先令攜去,許以陸續運付。子貢歸,述之夫子。孔子攢眉曰:「糧便騙了一擔,只是文理不通。」
yáng xiàng gōng
楊相公
yī rén wèn yuē: xiàng gōng zūn xìng? yuē: xìng yáng. qí rén yuē: jì shì yáng, wèi shén wú jiǎo? shì nù yuē: dāi gǒu rù chū de. nà rén cuò huì qí yì, yuē: á!
一人問曰:「相公尊姓?」曰:「姓楊。」其人曰:「既是羊,為甚無角?」士怒曰:「呆狗入出的。」那人錯會其意,曰:「嗄!」
wú yī wù
無一物
qióng rén wǎng gè sì yuàn, qiè qǔ shén wù líng xīn. zhǐ yǒu tǔ dì miào wèi qǔ, jí qù wā kāi, jiàn kōng kōng rú yě. nǎi hài tàn yuē: kàn tā jīn biàn dài yī dǐng, yuán lái fù zhōng háo wú yī wù!
窮人往各寺院,竊取神物靈心。止有土地廟未取,及去挖開,見空空如也。乃駭嘆曰:「看他巾便戴一頂,原來腹中毫無一物!」
qióng xiù cái
窮秀才
yǒu chū sǐ jiàn míng wáng zhě, wáng wèi qí shēng qián shòu yòng tài guò, pàn lái shēng qù zuò yī xiù cái, yǔ yǐ wǔ zǐ. guǐ lì bǐng yuē: cǐ rén zuì zhòng, bù yīng rú cǐ shàn qiǎn. wáng xiào yuē: zhèng wéi zuì zhòng, wǒ yào chù tā yī gè qióng xiù cái, bǎ tā xǔ duō ér zi, huó huó lèi shā tā bà le.
有初死見冥王者,王謂其生前受用太過,判來生去做一秀才,與以五子。鬼吏稟曰:「此人罪重,不應如此善遣。」王笑曰:「正惟罪重,我要處他一個窮秀才,把他許多兒子,活活累殺他罷了。」
còu bù qǐ
湊不起
yī shì zǐ fù shì. jiān yú gòu sī. zhū shēng suí pái jù chū. jiē kǎo zhě hòu jiǔ. jiǎ pū wèn yǐ pū yuē: bù zhī zuò wén yī piān, yuē yǒu duō shǎo zì? yǐ yuē: xiǎng lái bù guò wǔ liù bǎi. jiǎ yuē: wǔ liù bǎi zì, nán dào xiōng zhōng biàn méi yǒu le, cǐ shí hái bù chū lái? yǐ yuē: wǔ liù bǎi zì suī yǒu zài dù lǐ, zhǐ shì yī shí còu bù qǐ lái ěr.
一士子赴試。艱於構思。諸生隨牌俱出。接考者候久。甲仆問乙仆曰:「不知作文一篇,約有多少字?」乙曰:「想來不過五六百。」甲曰:「五六百字,難道胸中便沒有了,此時還不出來?」乙曰:「五六百字雖有在肚裡,只是一時湊不起來耳。」
bù wán juǎn
不完卷
yī shēng bù wán juǎn, kǎo le sì děng, shòu zhàng. duì yǒu yuē: wǒ zhǐ quē dé bàn piān. yǒu yún: hái hǎo, ruò zuò wán, kàn le dìng yào dǎ shā.
一生不完卷,考了四等,受杖。對友曰:「我只缺得半篇。」友云:「還好,若做完,看了定要打殺。」
qiú qiān
求籤
yī shì suì kǎo qiú qiān. tōng chén yuē: kǎo zài liù děng qiú shàng shàng, sì děng xià xià. miào zhù yuē: xiàng gōng chà yǐ. sì děng zhǐ zhàng zé, rú hé fǎn shì xià xià? shì yuē: fēi rǔ suǒ zhī, liù děng chù tuì, jí shì gān jìng. ruò shì sì děng, kàn le wǒ de wén zì, jué bèi dǎ shā.
一士歲考求籤。通陳曰:「考在六等求上上,四等下下。」廟祝曰:「相公差矣。四等止杖責,如何反是下下?」士曰:「非汝所知,六等黜退,極是乾淨。若是四等,看了我的文字,決被打殺。」
mèng rù pàn
夢入泮
fǔ qǔ tóng shēng qí mèng. kǎo kě wàng rù pàn fǒu? shén wèn yuē: rǔ zǔ fù shì kē jiǎ fǒu? yuē: bú shì. yòu wèn: jiā zhōng fù ráo fǒu? yuē: wú dé. shén xiào yuē: jì shì zhè děng, nǐ zuò shén me mèng!
府取童生祈夢。「考可望入泮否?」神問曰:「汝祖父是科甲否?」曰:「不是。」又問:「家中富饒否?」曰:「無得。」神笑曰:「既是這等,你做甚麼夢!」
yè kǒng miào
謁孔廟
yǒu yǐ yín qián huì yuán rù pàn zhě, bài yè kǒng miào. kǒng zǐ xià xí dá zhī. shì yuē: jīn rì shì fū zǐ dì zǐ lǐ, yīng zuò shòu. kǒng zǐ yuē: qǐ gǎn, nǐ shì kǒng fāng xiōng de dì zǐ, duàn bù shòu bài.
有以銀錢匯緣入泮者,拜謁孔廟。孔子下席答之。士曰:「今日是夫子弟子禮,應坐受。」孔子曰:「豈敢,你是孔方兄的弟子,斷不受拜。」
gǒu tóu shī
狗頭師
guǎn shī suì mù mǎi zhōu huí jiā. zhōu zǐ wèn yuē: xiàng gōng guì gēng? dá yuē: shǔ gǒu de, kāi nián yǐ shì wǔ shí suì le. zhōu rén yuē: wǒ yě shǔ gǒu, wèi hé guì jiàn bù děng? yòu wèn: nǎ yī yuè shēng de? dá yuē: zhēng yuè. zhōu zǐ dà wù yuē: shì le shì le, guài bù dé! wǒ shí èr yuè shēng, shì gè gǒu wěi, suǒ yǐ yáo le zhè yī shì. xiàng gōng zhēng yuè shēng, shì gǒu tóu, suǒ yǐ jiào jiào le zhè yī shì.
館師歲暮買舟回家。舟子問曰:「相公貴庚?」答曰:「屬狗的,開年已是五十歲了。」舟人曰:「我也屬狗,為何貴賤不等?」又問:「哪一月生的?」答曰:「正月。」舟子大悟曰:「是了是了,怪不得!我十二月生,是個狗尾,所以搖了這一世。相公正月生,是狗頭,所以教(叫)了這一世。」
gǒu zuò guǎn
狗坐館
yī rén guàn shuō huǎng. duì qīn jiā yún: shě jiān yǒu sān bǎo, yī niú měi rì néng xíng qiān lǐ yī jī měi gèng zhǐ tí yī shēng yòu yī gǒu shàn néng dú shū. qīn jiā hài yún: yǒu cǐ yì shì, lái rì bì yào dēng táng qiú kàn. qí rén guī yǔ qī shù zhī. yī shí shuō le huǎng, zěn shēng huí hù? qī yuē: bù fáng, wǒ zì yǒu chù. cì rì, qīn jiā lái fǎng, nèi yún: zǎo shàng wǎng běi jīng qù le. wèn jǐ shí huí? dá yuē: qī bā rì jiù lái de. yòu wèn wèi hé néng kuài, yuē: qí le zì jiā niú qù. wèn: zhái shàng hái yǒu bào gèng jī? shì zhí tíng zhōng wǔ jī tí, jí zhǐ yuē: zhī cǐ biàn shì, bù dàn yè lǐ bào gèng, rì wén shēng kè lái yě bào de. yòu wèn: dú shū gǒu qǐng jiè yī guān. dá yuē: bù mán qīn jiā shuō, zhǐ wèi jiā hán, chū wài zuò guǎn qù le.
一人慣說謊。對親家云:「舍間有三寶,一牛每日能行千里;一雞每更止啼一聲;又一狗善能讀書。」親家駭云:「有此異事,來日必要登堂求看。」其人歸與妻述之。「一時說了謊,怎生回護?」妻曰:「不妨,我自有處。」次日,親家來訪,內云:「早上往北京去了。」問幾時回?答曰:「七八日就來的。」又問為何能快,曰:「騎了自家牛去。」問:「宅上還有報更雞?」適值亭中午雞啼,即指曰:「只此便是,不但夜裡報更,日聞生客來也報的。」又問:「讀書狗請借一觀。」答曰:「不瞞親家說,只為家寒,出外坐館去了。」
jiǎng shū
講書
yī xiān shēng jiǎng shū, zhì kāng zi kuì yào. tú wèn: shì jiān yào shì wán yào? xiān shēng xiàng zhǔ rén kuā jiǎng yuē: fēi lìng láng měi zhì bù néng wèn, fēi xué shēng bó xué bù néng dá. shàng jié xiāng rén nuó, nuó de zì rán shì wán yào. xià jié yòu shì jiān yào. bú shì yòng lú huǒ, rú hé jiù jiù fén qǐ lái!
一先生講書,至「康子饋藥」。徒問:「是煎藥是丸藥?」先生向主人誇獎曰:「非令郎美質不能問,非學生博學不能答。上節『鄉人儺』,儺的自然是丸藥。下節又是煎藥。不是用爐火,如何就『廄焚』起來!」
qǐng xiān shēng
請先生
yī shī guàn móu rén guǎn, bèi míng wáng fǎng zhī, zhe yè chā ná lái. shī duǒ zài mén nèi bù chū. guǐ zú shè jì hōng piàn yuē: nǐ kuài chū lái, yǒu yī hǎo guǎn qǐng nǐ. shī wén yǒu guǎn, jí biàn qū chū, bèi yè chā qín zhù. xiān shēng yuē: kàn nǐ zhè guǐ tóu guǐ nǎo, yuán bù xiàng gè qǐng xiān shēng de.
一師慣謀人館,被冥王訪知,着夜叉拿來。師躲在門內不出。鬼卒設計哄騙曰:「你快出來,有一好館請你。」師聞有館,即便趨出,被夜叉擒住。先生曰:「看你這鬼頭鬼腦,原不像個請先生的。」
xiōng dì yán shī
兄弟延師
yǒu xiōng dì liǎng rén, gòng yán yī shī, fēn bān gōng gěi. měi jiāo bān, bì hù xián shī shòu, guài gōng gěi zhī bù fēng. yú shì xiōng dì jiāo shī yú yuē. shī lún zhì rì, jí chēng jīn liǎng yǐ wèi jiāo bān féi shòu zhī yàn. yī rì, dì jiāng jiāo shī yú xiōng, nǎi lìng shī cān ér qù, jí shàng chèng, shī ǒu sā yī pì. nǎi jiù zhī yuē: chèng shàng mǎi mài, qǐ kě qīng yì sā chū. shuō bù dé yuán tì wǒ chī le xià qù.
有兄弟兩人,共延一師,分班供給。每交班,必互嫌師瘦,怪供給之不豐。於是兄弟交師於約。師輪至日,即稱斤兩以為交班肥瘦之驗。一日,弟將交師於兄,乃令師餐而去,即上秤,師偶撒一屁。乃咎之曰:「秤上買賣,豈可輕易撒出。說不得原替我吃了下去。」
tuì shù xiū
退束脩
yī shī xué qiǎn. shàn dú bié zì, zhǔ rén è zhī. yǔ shī yuē, měi dú yī bié zì, chú xiū yī fēn. zhì suì zhōng, tuì chú jiāng jǐn. zhǐ yú yín sān fēn, fēng sòng zhī. shī nù yuē: shì hé yán xìng, shì hé yán xìng! zhǔ rén yuē: rú jīn zài kòu èr fēn, cún yín yī fēn yǐ. dōng jiā mǔ zài páng yuē: yī nián xīn kǔ, bàn chú yě bà. xiān shēng jìn qián zuò xiè yuē: fū rén bù yán, yán bì yǒu zhòng. zhǔ rén yuē: qià hǎo lián zhè yī fēn, gān jìng ná jìn qù.
一師學淺。善讀別字,主人惡之。與師約,每讀一別字,除脩一分。至歲終,退除將盡。止余銀三分,封送之。師怒曰:「是何言興,是何言興!」主人曰:「如今再扣二分,存銀一分矣。」東家母在旁曰:「一年辛苦,半除也罷。」先生近前作謝曰:「夫人不言,言必有中。」主人曰:「恰好連這一分,乾淨拿進去。」
chì bì fù
赤壁賦
yōng shī guàn dú bié zì. yī yè, yǔ tú jiǎng lùn qián hòu chì bì liǎng fù, jìng niàn fù zì wèi zéi zì. shì yǒu tōu ér qián cì chuāng wài, shī nǎi lǎng sòng dà yán yuē: zhè qián miàn chì bì zéi ya. zéi dà jīng, yīn sī qián miàn jì jué, bù ruò wǎng fáng hòu chuān yú ér rù. shí yǐ yè shēn, shī jiǎng wán, wǎng hòu fáng jiù qǐn. jì shàng chuáng, fù yǔ tú lùn hòu miàn chì bì fù, yì rú qián dú. tōu ér zài wài tàn xī yuē: wǒ qián hòu xíng cáng, xī bèi cǐ rén shí pò, rén jiā qǐng le zhè yàng xiān shēng, kān jiā gǒu dōu bù xiāo yǎng dé le!
庸師慣讀別字。一夜,與徒講論前後《赤壁》兩賦,竟念「賦」字為賊字。適有偷兒潛伺窗外,師乃朗誦大言曰:「這前面《赤壁賊》呀。」賊大驚,因思前面既覺,不若往房後穿逾而入。時已夜深,師講完,往後房就寢。既上床,復與徒論後面《赤壁賦》,亦如前讀。偷兒在外嘆息曰:「我前後行藏,悉被此人識破,人家請了這樣先生,看家狗都不消養得了!」
yú xì zuǒ dú
於戲左讀
yǒu méng xùn zhě, shǒu jiào dà xué. zhì yú xì qián wáng bù wàng jù, jìng rú zì dú zhī. zhǔ yuē: wù yǐ, yí dú zuò wū hū. shī cóng zhī. zhì dōng jiān, dú lùn yǔ zhù: nuó suī gǔ lǐ ér jìn yú xì. nǎi dú zuò wū hū. zhǔ rén yuē: yòu wù yǐ, cǐ nǎi yú xì yě. shī dà nù, sù qí yǒu yuē: zhè dōng jiā shén nán lǐ huì. zhǐ yú xì liǎng zì, cóng nián tóu zhí yǔ wǒ ǎo dào nián wěi.
有蒙訓者,首教《大學》。至「於戲前王不忘」句,竟如字讀之。主曰:「誤矣,宜讀作『嗚呼』。」師從之。至冬間,讀《論語》註:「儺雖古禮而近於戲。」乃讀做嗚呼。主人曰:「又誤矣,此乃於戲也。」師大怒,訴其友曰:「這東家甚難理會。只『於戲』兩字,從年頭直與我拗到年尾。」
zhōng jiǔ
中酒
yī shī shè jiào, tú wèn dà xué zhī dào, rú hé jiǎng? shī yáng zuì yuē: rǔ piān jiǎn zuì shí lái wèn wǒ. guī yǔ qī yán zhī. qī yuē: dà xué shì shū míng, zhī dào shì shū zhōng zhī dào lǐ. shī hàn zhī. míng rì, wèi qí tú yuē: rǔ bèi wú zhī, zuó rì chéng zuì biàn lái wèn wǒ, jīn rì wǒ xǐng, piān bù lái wèn, hé yě? rǔ zuó rì suǒ wèn hé yì? duì yǐ dà xué zhī dào. shī rú qī yán shì zhī. dì zǐ yòu wèn: zài míng míng dé rú hé jiǎng? shī jù pěng é yuē: qiě zhù, wǒ hái zhōng jiǔ zài cǐ.
一師設教,徒問「大學之道,如何講?」師佯醉曰:「汝偏揀醉時來問我。」歸與妻言之。妻曰:「《大學》是書名,『之道』是書中之道理。」師頷之。明日,謂其徒曰:「汝輩無知,昨日乘醉便來問我,今日我醒,偏不來問,何也?汝昨日所問何義?」對以「《大學》之道」。師如妻言釋之。弟子又問:「『在明明德』如何講?」師遽捧額曰:「且住,我還中酒在此。」
xiān shēng yì qì
先生意氣
zhǔ rén wèn xiān shēng yuē: wèi hé jiǎng shū zǒng bù míng bái? shī yuē: xiōng shì xiāng zhī de, wǒ xiōng zhōng ruò yǒu, bù jiǎng chū lái, tiān zhū dì miè! yòu wèn: jì jiǎng bù chū, yě gāi zuò dìng xiē. dá yún: zhǐ wèi jiā xià bù zú, gù bù dé bù zǒu. zhǔ rén yún: jì rú cǐ, wèi shén gōng gěi lüè dàn bó, jiù yào jiàn guò? xiān shēng yì rán biàn sè yuē: ruò zhè diǎn yì qì méi le, hái xiàng gè xiān shēng lī!
主人問先生曰:「為何講書總不明白?」師曰:「兄是相知的,我胸中若有,不講出來,天誅地滅!」又問:「既講不出,也該坐定些。」答云:「只為家下不足,故不得不走。」主人云:「既如此,為甚供給略淡泊,就要見過?」先生毅然變色曰:「若這點意氣沒了,還像個先生哩!」
mèng zhōu gōng
夢周公
yī shī zhòu qǐn, ér bù róng xué shēng kē shuì, xué shēng jié zhī. shī miù yán yuē: wǒ nǎi mèng zhōu gōng ěr. míng zhòu, qí tú yì xiào zhī, shī yǐ jiè fāng jī xǐng yuē: rǔ hé dé rú cǐ? tú yuē: yì wǎng jiàn zhōu gōng ěr. shī yuē: zhōu gōng hé yǔ? dá yuē: zhōu gōng shuō, zuó rì bìng bù céng huì jiàn zūn shī.
一師晝寢,而不容學生瞌睡,學生詰之。師謬言曰:「我乃夢周公耳。」明晝,其徒亦效之,師以戒方擊醒曰:「汝何得如此?」徒曰:「亦往見周公耳。」師曰:「周公何語?」答曰:「周公說,昨日並不曾會見尊師。」
wèn guǎn
問館
qǐ ér zhì yī xīn zhú tǒng, zhòng gài gū jiǔ chēng hè. měi yǐn bì, zhé hū yuē: qìng xīn guǎn jiǔ gàn. yī shī zhèng zài mì guǎn, ǒu jīng guò wén zhī, wù tīng yǐ wèi qìng xīn guǎn yě. jí xiàng qián yī zhī yuē: liè wèi jì yǒu le xīn guǎn, bǎ zhè jiù guǎn ràng yǔ xué shēng bà!
乞兒制一新竹筒,眾丐沽酒稱賀。每飲畢,輒呼曰:「慶新管酒干。」一師正在覓館,偶經過聞之,誤聽以為慶新館也。急向前揖之曰:「列位既有了新館,把這舊館讓與學生罷!」
gǎi duì
改對
xùn méng xiān shēng chū liǎng zì kè yǔ xué shēng duì yuē: mǎ sī. yī tú duì yuē: péng fèn. shī yuē: hǎo, bù xū gǎi dé. yòu yī tú yuē: niú shǐ. shī chì yuē: gǒu pì! tú yì yī ér yù xíng, shī zhǐ zhī yuē: nǐ duì yě bù céng duì hǎo, rú hé biàn zǒu? tú yuē: wǒ duì de shì niú shǐ, xiān shēng gǎi de shì gǒu pì.
訓蒙先生出兩字課與學生對曰:「馬嘶。」一徒對曰:「鵬奮。」師曰:「好,不須改得。」又一徒曰:「牛屎。」師叱曰:「狗屁!」徒亦揖而欲行,師止之曰:「你對也不曾對好,如何便走?」徒曰:「我對的是『牛屎』,先生改的是『狗屁』。」
tà tú
撻徒
guǎn zhōng èr tú, yī cōng jùn, yī dāi bèn. shī chū yè kè, shì tíng zhōng zāi yǒu méi shù. jí zhǐ yuē: lǎo méi. yī tú jiàn pén nèi zhǒng bǎi, yīng shēng
館中二徒,一聰俊,一呆笨。師出夜課,適庭中栽有梅樹。即指曰:「老梅。」一徒見盆內種柏,應聲
yuē: xiǎo bǎi. shī yuē: shàn. yòu mìng yī tú: kě duì hǎo xiē. tú yuē: ā diē. shī yǐ qí duì dé hú shuō, nù tà qí shǒu. tú kū yuē: tā xiǎo bǎi bó bù dǎ, dào lái dǎ ā diē.
曰:「小柏。」師曰:「善。」又命一徒:「可對好些。」徒曰:「阿爹。」師以其對得胡說,怒撻其首。徒哭曰:「他小柏(伯)不打,倒來打阿爹。」
chī fèn
吃糞
shī zài tián jiān sàn bù, jiàn xiāng rén tiāo fèn guàn cài. shī yà yuē: cài shì rén chī de, rú hé pō cǐ huì wù zài shàng? xiāng rén yuē: xiàng gōng zhǐ huì dú shū, bù xiǎo wǒ nóng jiā de shì, cài ruò bù yòng fèn jiāo, biàn chéng kǔ cài yǐ. yī rì dōng jiā yǐ kǔ cài shàn shī, shī wèn: jīn rì wèi hé cài wèi kǔ zhī shén? guǎn tóng yuē: yīn xiàng gōng xián wò chuò. gù jiāng bù jiāo fèn de cài qǐng xiàng gōng. shī yuē: jì rú cǐ, fèn wèi kě jiàn, ná xiē lái dài wǒ chī bà.
師在田間散步,見鄉人挑糞灌菜。師訝曰:「菜是人吃的,如何潑此穢物在上?」鄉人曰:「相公只會讀書,不曉我農家的事,菜若不用糞澆,便成苦菜矣。」一日東家以苦菜膳師,師問:「今日為何菜味苦之甚?」館僮曰:「因相公嫌齷齪。故將不澆糞的菜請相公。」師曰:「既如此,糞味可鑑,拿些來待我吃罷。」
yǎo bǐng
咬餅
yī méng shī jiàn tú shǒu chí yī bǐng. xì zhī yuē: wǒ yǎo gè yuè wān yǔ nǐ kàn. jì yǎo yī kǒu. yòu yuē: wǒ zài yǎo gè dìng shèng yǔ nǐ kàn. tú bù shě, nǎi yǐ shǒu yǎn zhī. wù yǎo qí zhǐ. nǎi ā yuē: méi shì, méi shì, jīn rì bú yào nǐ niàn shū le, jiā zhōng ruò wèn nǐ, zhǐ shuō shì gǒu duó bǐng chī, yǎo shāng de.
一蒙師見徒手持一餅。戲之曰:「我咬個月灣與你看。」既咬一口。又曰:「我再咬個定勝與你看。」徒不舍,乃以手掩之。誤咬其指。乃呵曰:「沒事,沒事,今日不要你念書了,家中若問你,只說是狗奪餅吃,咬傷的。」
shì wǒ
是我
yī shī zhí qīng míng fàng xué, lǜ tú jiāo wài tà qīng. shī zài qián xíng, ǒu sā yī pì, tú yuē: xiān shēng, qīng míng guǐ jiào le. xiān shēng yuē: fàng gǒu pì! shǎo qǐng, dà yǔ qīng pén. tián jiān yī wǎ, wèi shuǐ yān méi, jǐn lù qí bèi. tú yòu zhǐ wèi xiān shēng yuē: zhè xiàng shì gè wū guī. shī yuē: shì wǎ wǎ wǒ tóng yīn.
一師值清明放學,率徒郊外踏青。師在前行,偶撒一屁,徒曰:「先生,清明鬼叫了。」先生曰:「放狗屁!」少頃,大雨傾盆。田間一瓦,為水淹沒,僅露其背。徒又指謂先生曰:「這像是個烏龜。」師曰:「是瓦(瓦我同音)。」
shǐ zài kǒu tóu
屎在口頭
xué shēng wèn xiān shēng yuē: shǐ zì rú hé xiě? shī yī shí wàng què, bù néng huí dá. chén yín bàn shǎng yuē: yí, fāng cái zài kǒu tóu, rú hé zài shuō bù chū.
學生問先生曰:「『屎』字如何寫?」師一時忘卻,不能回答。沉吟半晌曰:「咦,方才在口頭,如何再說不出。」
wēn niú
瘟牛
jīng xué xiān shēng chū yī kè yǔ xué shēng duì. yuē: gé hé bìng mǎ. xué shēng wù rèn bìng zì wèi bìng zì, jí yīng shēng yuē: guò jiāng wēn niú.
經學先生出一課與學生對。曰:「隔河並馬。」學生誤認「並」字為「病」字,即應聲曰:「過江瘟牛。」
gè rén gè qī
個人個妻
yī shàng lù xiān shēng xiàng rén yuē: yuán lái wú xià péng yǒu de lǎo mā guān, gè rén shì yī gè gē lǎ.
一上路先生向人曰:「原來吳下朋友的老媽官,個人是一個歌喇。」
yǒng zhōng shī
詠鍾詩
yǒu sì rén zì fù néng shī. yī rì tóng yóu sì zhōng, jiàn diàn jiǎo xuán zhōng yī kǒu. gè rén shī xìng bó rán, suì lián jù yī shǒu. qí yī yuē: sì lǐ yī kǒu zhōng. cì yùn yún: běn zhì yuán shì tóng. sān yuē: fù zhuǎn xiàng zhǐ wǎn. sì yuē: qiāo lái wēng wēng wēng. yín bì, hù xiāng zàn měi bù zhì kǒu, yǐ wèi shī cái mǐn jié, wú chū qí yòu. dàn tiān dì zào huà zhī qì, yǐ xiè jǐn wú yí. dìng duó wǒ bèi shòu suàn yǐ. sì rén yōu yí, xiāng jù huán qì. hū yǒu lǎo rén zì wài zhì, xún wèn hé shì, zhòng gào yǐ gù. lǎo zhě yuē: shòu shù gù wú ài, dàn gè yào huàn bìng sì shí jiǔ rì. zhòng wèn hé bìng, dá yuē: le bǎng gǔ tòng!
有四人自負能詩。一日同游寺中,見殿角懸鐘一口。各人詩興勃然,遂聯句一首。其一曰:「寺里一口鐘。」次韻云:「本質原是銅。」三曰:「覆轉像只碗。」四曰:「敲來嗡嗡嗡。」吟畢,互相讚美不置口,以為詩才敏捷,無出其右。「但天地造化之氣,已泄盡無遺。定奪我輩壽算矣。」四人憂疑,相聚環泣。忽有老人自外至,詢問何事,眾告以故。老者曰:「壽數固無礙,但各要患病四十九日。」眾問何病,答曰:「了膀骨痛!」
zuò bù chū
做不出
zū hù lián nián qiàn zū, měi tuī tián shòu zuò bù chū mǐ lái. shì nù yuē: míng nián dài wǒ zì zhǒng, kàn shì rú hé? zū hù yuē: píng xiàng gōng pàn zhe mìng qù zhǒng, dào dǐ shì zuò bù chū de.
租戶連年欠租,每推田瘦做不出米來。士怒曰:「明年待我自種,看是如何?」租戶曰:「憑相公拚着命去種,到底是做不出的。」
zhù mào
蛀帽
yǒu shèng dà shèng èr zhě, suǒ dài zhān mào, hé fàng yī chù. yī bèi chóng zhù, xiōng dì èr rén hù xiāng tuī jìng, gè rèn qí bù zhù zhě duó zhī. shì yī shì jīng guò, yǐ qí dú shū rén míng lǐ, qǐng bǐ jué zhī. shì zhí zhù mào fǎn fù xì kàn, nǎi nì shèng dà yuē: cǐ rǔ mào yě! wèn: hé yǐ jiàn dé? shì yuē: qǐ bù wén dà xué zhù jiě yún: xuān zuò xiān zhù zuò zhù, shèng dà zhī mào mào tóng yīn.
有盛大、盛二者,所戴氈帽,合放一處。一被蟲蛀,兄弟二人互相推競,各認其不蛀者奪之。適一士經過,以其讀書人明理,請彼決之。士執蛀帽反覆細看,乃睨盛大曰:「此汝帽也!」問:「何以見得?」士曰:「豈不聞《大學》註解云:『宣(作先)著(作蛀),盛大之貌(帽同音)。』」
wāi shī
歪詩
yī shì hǎo zuò wāi shī. ǒu dào yī sì qián, jiàn shān mén shàng sù zhào xuán tán hē hǔ xiàng. shì jí shī xìng bó fā, suì yín yuē: xuán tán pú sà nù, jiǎo xià tà gè hǔ qù shēng niàn yīn zuò. páng lì yī pàn guān, zuǐ shàng yī liǎn è. jí dào lǐ miàn, jiàn diàn yǔ wēi é, suí yòu xù tí yuē: bǎo diàn xióng zāi dà niàn zuò dù, dà fó guī zhōng zuò. wén shū qí shī zi, pǔ xián qí bái tù. sēng chū jiàn yuē: xiàng gōng shī cái mǐn miào, dàn yùn jiǎo qiàn tuǒ. xiǎo sēng huí fèng yī shǒu hé rú? shì yuē: shén hǎo. sēng niàn yuē: chū zài shān mén lù, zhuàng zhe yī píng cù. shī yòu bù chéng shī, zhǐ dāng fàng gè pò pò shēng pì yě.
一士好作歪詩。偶到一寺前,見山門上塑趙玄壇喝虎像。士即詩興勃發,遂吟曰:「玄壇菩薩怒,腳下踏個虎(去聲念音座)。旁立一判官,嘴上一臉惡。」及到裡面,見殿宇巍峨,隨又續題曰:「寶殿雄哉大(念作度),大佛歸中坐。文殊騎獅子,普賢騎白兔。」僧出見曰:「相公詩才敏妙,但韻腳欠妥。小僧回奉一首何如?」士曰:「甚好。」僧念曰:「出在山門路,撞着一瓶醋。詩又不成詩,只當放個破(破聲屁也)。」
wèn ǒu
問藕
shàng lù xiān shēng xié zi chū wài, chī zhe xiān ǒu. nǎi wèn fù yuē: diē, lái gè shà dōng xī, shù dā qǐ jìng shì yān cōng, héng dā jìng hǎo xiàng ní lóng, niē dā shǒu lǐ shì bǎ wān gōng, jué dā kǒu lǐ xǐng sōng xǐng sōng. yǐ jiè tián shuǐ nóng nóng, yàn dā luò qù zhī zhū sī bàn zhù zi hóu lóng, cóng lái wù céng jiàn guò? qí fù nù yuē: dāi nú, dāi nú! gè jiù shì nán huò diàn lǐ bāo dōng xī dà dú tǔ yīn yè gè gēn jié me.
上路先生攜子出外,吃着鮮藕。乃問父曰:「爹,來個啥東西,豎搭起竟似煙囪,橫搭竟好像泥籠,捏搭手裡似把彎弓,嚼搭口裡醒松醒松。已介甜水濃濃,咽搭落去蜘蛛絲絆住子喉嚨,從來勿曾見過?」其父怒曰:「呆奴,呆奴!個就是南貨店裡包東西大(讀土音)葉個根結麼。」
lǎo tóng shēng
老童生
lǎo hǔ chū shān ér huí, hū dù jī. qún hǔ yuē: jīn rì gù bù yù yī rén hū? duì yuē: yù ér bù shí. wèn qí gù, yuē: shǐ yù yī hé shàng, yīn sāo qì bù shí. cì yù yī xiù cái, yīn suān qì bù shí. zuì hòu yī tóng shēng lái, yì bù céng shí. wèn: tóng shēng hé yǐ bù shí? yuē: pà yǎo shāng le yá chǐ.
老虎出山而回,呼肚飢。群虎曰:「今日固不遇一人乎?」對曰:「遇而不食。」問其故,曰:「始遇一和尚,因臊氣不食。次遇一秀才,因酸氣不食。最後一童生來,亦不曾食。」問:「童生何以不食?」曰:「怕咬傷了牙齒。」
rèn guǎi zhàng
認拐杖
xiàn guān kǎo tóng shēng, zhì wǎn hū wén gǔ jiǎo xuān nào. wèn zhī, mén zi bǐng yuē: tóng shēng ná chà le guǎi zhàng, zài nà lǐ zhēng rèn.
縣官考童生,至晚忽聞鼓角喧鬧。問之,門子稟曰:「童生拿差了拐杖,在那裡爭認。」