yuán wáng lí yáng yán dòu
元王黎楊嚴竇
yuán zài, zì gōng fǔ, fèng xiáng qí shān rén. fù shēng, běn jǐng shì. cáo wáng míng fēi yuán shì cì tián zài fú fēng, shēng zhǔ qí zū rù, yǒu láo, qǐng yú fēi, mào wèi yuán shì. zài shǎo gū, jì zhǎng, shì xué, gōng shǔ wén. tiān bǎo chū, xià zhào jǔ míng zhuāng lǎo liè wén sì zǐ xué zhě, zài cè rù gāo dì, bǔ xīn píng wèi. wéi jiàn jiān xuǎn qián zhōng, miáo jìn qīng dōng dōu liú shǒu, jiē shǔ pàn guān, jìn yǐ míng wén. zhì dé chū, jiāng dū cǎi fǎng shǐ lǐ xī yán biǎo zài zì fù, zhuó cí bù yuán wài láng hóng zhōu cì shǐ. rù wèi dù zhī láng zhōng, zhàn zòu mǐn gěi, sù zōng yì zhī. lèi qiān hù bù shì láng, chōng dù zhī jiāng huái zhuǎn yùn děng shǐ.
元載,字公輔,鳳翔岐山人。父昇,本景氏。曹王明妃元氏賜田在扶風,昇主 其租入,有勞,請於妃,冒為元氏。載少孤,既長,嗜學,工屬文。天寶初,下詔 舉明莊、老、列、文四子學者,載策入高第,補新平尉。韋鑒監選黔中,苗晉卿東 都留守,皆署判官,浸以名聞。至德初,江都採訪使李希言表載自副,擢祠部員外 郎、洪州刺史。入為度支郎中,占奏敏給,肅宗異之。累遷戶部侍郎,充度支、江 淮轉運等使。
dì bù yù, lǐ fǔ guó yòng shì, fǔ guó qī, zài zōng nǚ yě, yīn xiāng dì nì. huì jīng zhào yǐn quē, fǔ guó bái yòng zài, zài yì shǔ guó bǐng, gù cí, fǔ guó xiǎo zhī, yì rì, bài tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, lǐng shǐ rú gù. dài zōng lì, fǔ guó shì yù zhòng, shù chēng qí cái, jìn bài zhōng shū shì láng xǔ chāng xiàn zi. zài yǐ dù zhī fán hào, yǒu lì shì dū zé, sǔn wēi chǒng, nǎi xī tiān xià qián gǔ wěi liú yàn. wèi jǐ, pàn tiān xià yuán shuài xíng jūn sī mǎ.
帝不豫,李輔國用事,輔國妻,載宗女也,因相締昵。會京兆尹缺,輔國白用 載,載意屬國柄,固辭,輔國曉之,翌日,拜同中書門下平章事,領使如故。代宗 立,輔國勢愈重,數稱其才,進拜中書侍郎、許昌縣子。載以度支繁浩,有吏事督 責,損威寵,乃悉天下錢穀委劉晏。未幾,判天下元帥行軍司馬。
dào shā lǐ fǔ guó, zài yīn yǔ qí móu. nǎi fù jié zhōng rén dǒng xiù, hòu dàn yǐ jīn, shǐ cì qǔ mì zhǐ, dì yǒu suǒ shǔ, bì xiān zhī zhī, tàn wēi chuāi duān, wú bù xié qì, gù dì rèn bù yí. huá yuán lìng gù yáo shàng fēng bái fà qí sī, dì fāng yǐ yǐ dāng guó, nǎi chì yáo, chú míng wèi mín. yú cháo ēn jiāo héng zhèn tiān xià, yǔ zài bù yè, dàn zhī, suī dì yì xián huì, nǎi chéng jiān zòu zhū cháo ēn, dì wèi yǒu biàn, zài jié qí ài jiāng wèi zhù. cháo ēn yǐ zhū, zài dé yì shén, yì jīn sì. shí nǐ zòu wén wǔ guān gōng zhuàng duō miù chuǎn, zài yú yǒu sī bó zhèng, nǎi qǐng bié chì shòu liù pǐn yǐ xià guān, lì bù bīng bù jí fù jiǎ tuán zòu, bù xū jiǎn kān, yù shì quán chū yú jǐ. yòu yǔ wáng jìn qǐng yǐ hé zhōng wèi zhōng dōu, póu guān fǔ hé dōng shí zhōu shuì fèng jīng shī, xuǎn bīng wǔ wàn tún zhōng dōu, zhèn yù sì fāng, miǎo qiū xíng xìng, shàng chūn hái, kě yǐ bì qiāng róng huàn. zài yǐ yì rù, jí cóng, qián chì suǒ yóu lì yú hé zhōng jīng tú gōng diàn, zhú sī dì. dì wén, è zhī, zhì qí yì.
盜殺李輔國,載陰與其謀。乃復結中人董秀,厚啖以金,使刺取密旨,帝有所 屬,必先知之,探微揣端,無不諧契,故帝任不疑。華原令顧繇上封白髮其私,帝 方倚以當國,乃斥繇,除名為民。魚朝恩驕橫震天下,與載不葉,憚之,雖帝亦銜 恚,乃乘間奏誅朝恩,帝畏有變,載結其愛將為助。朝恩已誅,載得意甚,益矜肆。 時擬奏文武官功狀多謬舛,載虞有司駁正,乃請別敕授六品以下官,吏部、兵部即 附甲團奏,不須檢勘,欲示權出於己。又與王縉請以河中為中都,裒關輔河東十州 稅奉京師,選兵五萬屯中都,鎮御四方,杪秋行幸,上春還,可以避羌戎患。載以 議入,即從,前敕所由吏於河中經圖宮殿,築私第。帝聞,惡之,置其議。
chū, sì zhèn běi tíng xíng yíng jié dù shǐ jì zhì jīng zhōu, dà lì bā nián, tǔ bō kòu bīn níng, yì zhě wèi sān fǔ yǐ xī wú jīn dài zhī gù, ér jīng zhōu sàn dì bù zú shǒu. zài cháng zài xī zhōu, jù zhī hé xī lǒng yòu yào lǐng, nǎi yán yú dì yuē: guó jiā xī jìng jí yú pān yuán, tǔ bō fáng shù nǎi zài cuī shā bǎo, ér yuán zhōu jiè qí jiān, cǎo jiàn shuǐ gān, jiù lěi cún yān, bǐ tǔ bō huǐ yí yuán yōng, qì bù jū, qí yòu zé jiān mù gù dì, jù qiàn zhǎng háo, zhòng fù shēn gù. yuán zhōu suī zǎo shuāng bù kě yì, ér píng liáng zài qí dōng, dú gēng yī xiàn, kě yǐ zú shí. qǐng xǐ jīng xī jūn shù yuán zhōu, chéng jiān zhú zuò, èr xún kě qì, zhù sù yī suì. róng rén xià mù qīng hǎi shàng, yǔ shū bǐ zhì, zé wǒ gōng jí yǐ. xǐ zi yí dà jūn zài jīng, yǐ wèi gēn běn, fēn bīng shǒu shí mén mù xiá, lǒng shān zhī guān, běi dǐ yú hé, jiē lián shān jùn xiǎn, kòu bù kě yuè. shāo zhì míng shā xiàn fēng ān jūn wèi zhī yǔ yì, běi dài líng wǔ wǔ chéng, wèi zhī xíng shì, rán hòu jǔ lǒng yòu zhī dì, yǐ zhì ān xī, shì wèi duàn xī róng jìng, cháo tíng gāo zhěn yǐ. yīn tú shàng dì xíng, shǐ lì jiān rù yuán zhōu dù shuǐ quán, jì tú yōng, chē chéng běn zhá zhī qì xī jù. ér tián shén gōng jǔ duǎn qí yì, nǎi yuē: xìng shī liào dí, lǎo jiāng suǒ nán, bì xià xìn yī shū shēng yán, jǔ guó cóng zhī, wù yǐ. dì yóu shì yí bù jué.
初,四鎮北庭行營節度使寄治涇州,大曆八年,吐蕃寇邠寧,議者謂三輔以西 無襟帶之固,而涇州散地不足守。載嘗在西州,具知河西、隴右要領,乃言於帝曰: 「國家西境極於潘原,吐蕃防戍乃在摧沙堡,而原州界其間,草荐水甘,舊壘存焉, 比吐蕃毀夷垣墉,棄不居,其右則監牧故地,巨塹長壕,重複深固。原州雖早霜不 可蓺,而平涼在其東,獨耕一縣,可以足食。請徙京西軍戍原州,乘間築作,二旬 可訖,貯粟一歲。戎人夏牧青海上,羽書比至,則我功集矣。徙子儀大軍在涇,以 為根本,分兵守石門、木峽,隴山之關,北抵於河,皆連山峻險,寇不可越。稍置 鳴沙縣、豐安軍為之羽翼,北帶靈武五城,為之形勢,然後舉隴右之地,以至安西, 是謂斷西戎脛,朝廷高枕矣。」因圖上地形,使吏間入原州度水泉,計徒庸,車乘 畚閘之器悉具。而田神功沮短其議,乃曰:「興師料敵,老將所難,陛下信一書生 言,舉國從之,誤矣。」帝由是疑不決。
zài zhì lüè kāi guǒ, jiǔ dé jūn, yǐ wèi wén wǔ cái lüè mò jǐ ruò. wài wěi zhǔ shū zhuō yīng qiàn lǐ dài róng, nèi jié fù yán, zòng zhū zi guān tōng huò huì. jīng shī yào sī jí fāng miàn, jiē jǐ qiǎn zhōng liáng, jìn tān wěi. fán shì jìn gàn qǐng, bù jié zǐ dì, zé yè zhǔ shū. chéng zhōng kāi nán běi èr dì, shì yǔ shē guǎng, dāng shí wèi guān. jìn jiāo zuò guān xiè, zhàng yì shén qì bù xǐ ér gōng. gāo yú bié shù, jiāng zhěn xiāng wàng, qiě shù shí qū. míng shū yì jì, suī jìn zhōng bù dǎi. dì jǐn dé qí zhuàng. zài cháng dú jiàn, dì shēn jiè zhī, áo rán bù quān. kè yǒu fù dōu lú xún tóng piān fěng qí wēi, zài qì xià ér bù zhī wù. huì lǐ shǎo liáng shàng shū dǐ qí chǒu zhuàng, zài nù, zòu shā shǎo liáng, dào lù mù yǔ, bù gǎn fù yì. zài yóu shì fēi dǎng yǔ bù fù jiē, shēng píng dào yì jiāo jiē xiè jué.
載智略開果,久得君,以為文武才略莫己若。外委主書卓英倩、李待榮,內劫 婦言,縱諸子關通貨賄。京師要司及方面,皆擠遣忠良,進貪猥。凡仕進干請,不 結子弟,則謁主書。城中開南北二第,室宇奢廣,當時為冠。近郊作觀榭,帳帟什 器不徙而供。膏腴別墅,疆畛相望,且數十區。名姝異伎,雖禁中不逮。帝盡得其 狀。載嘗獨見,帝深戒之,謷然不悛。客有賦《都盧尋橦篇》諷其危,載泣下而不 知悟。會李少良上書詆其丑狀,載怒,奏殺少良,道路目語,不敢複議。載由是非 黨與不復接,生平道義交皆謝絕。
dì jī nù, dà lì shí èr nián sān yuè gēng chén, zhàng xià, dì yù yán yīng diàn, qiǎn zuǒ jīn wú dà jiāng jūn wú còu shōu zài jí wáng jìn, xì zhèng shì táng, fēn bǔ qīn lì zhū zi xià yù. zhào lì bù shàng shū liú yàn yù shǐ dài fū lǐ hán sàn qí cháng shì xiāo xīn bīng bù shì láng yuán yǎo lǐ bù shì láng cháng gǔn jiàn yì dài fū dù yà xùn zhuàng, ér zé biàn duān mù jiē chū jìn zhōng. qiǎn zhōng shǐ lín jié yīn shì, jiē fú. nǎi xià zhào cì zài zì jǐn, qī wáng jí zi yáng zhōu bīng cáo cān jūn bó hé cí bù yuán wài láng zhòng wǔ xiào shū láng jì néng bìng cì sǐ, fā qí zǔ fù zhǒng, guān qì shī, huǐ sī miào zhǔ jí dà níng ān rén lǐ èr dì, yǐ cì bǎi guān shǔ shě, pò dōng dōu dì zhù zhì jìn yuàn.
帝積怒,大曆十二年三月庚辰,仗下,帝御延英殿,遣左金吾大將軍吳湊收載 及王縉,系政事堂,分捕親吏、諸子下獄。詔吏部尚書劉晏、御史大夫李涵、散騎 常侍蕭昕、兵部侍郎袁騕、禮部侍郎常袞、諫議大夫杜亞訊狀,而責辨端目皆出禁 中。遣中使臨詰陰事,皆服。乃下詔賜載自盡,妻王及子揚州兵曹參軍伯和、祠部 員外郎仲武、校書郎季能並賜死,發其祖、父冢,棺棄屍,毀私廟主及大寧、安仁 里二第,以賜百官署舍,破東都第助治禁苑。
wáng shì, hé xī jié dù shǐ zhōng sì nǚ, hàn jiāo lì dá, zài pǒ jìn. ér zhū zi móu zéi, jù liǎn wú yá yì, qīng fú zhě bēn zǒu. zhēng xù jì qiè, wèi chàng yōu xiè xì, qīn zú huán guān bù kuì yě. jí sǐ, xíng lù wú jiē yǐn zhě. jí qí jiā, zhōng rǔ wǔ bǎi liǎng, zhào fēn cì zhōng shū mén xià tái shěng guān, hú jiāo zhì bā bǎi shí, tā wù chēng shì. nǚ zhēn yī, shǎo wèi ní, méi rù yè tíng. dé zōng shí, shǐ gào yǐ zài sǐ, hào yǒng tóu dì, zuǒ yòu ā zhǐ, dì yuē: ān yǒu wén qīn sàng zé qí āi yǔn hū? mìng fú chū.
王氏,河西節度使忠嗣女,悍驕戾沓,載叵禁。而諸子牟賊,聚斂無涯藝,輕 浮者奔走。爭蓄妓妾,為倡優褻戲,親族環觀不愧也。及死,行路無嗟隱者。籍其 家,鍾乳五百兩,詔分賜中書、門下台省官,胡椒至八百石,它物稱是。女真一, 少為尼,沒入掖庭。德宗時,始告以載死,號踴投地,左右呵止,帝曰:「安有聞 親喪責其哀殞乎?」命扶出。
dì wèi tài zǐ yě, shí yòng zài yì. xìng yuán yuán nián, zhào fù qí guān, tīng gǎi zàng. gù lì xǔ chū yáng jiǎo jì tāo děng hé zī yǐ zàng, shì yuē huāng, hòu gǎi yuē chéng zòng. zài bài, dǒng xiù zhuō yīng qiàn lǐ dài róng shù zhě lǐ jì lián xī lùn sǐ. qí tā yǔ zài hòu shàn zuò biǎn zhě, ruò yáng yán wáng áng sòng huì hán huí wáng dìng bāo jí xú yǎn péi jì wáng jì hán huì děng fán shù shí bǎi rén.
帝為太子也,實用載議。興元元年,詔復其官,聽改葬。故吏許初、楊晈、紀 慆等合貲以葬,諡曰荒,後改曰成縱。載敗,董秀、卓英倩、李待榮、術者李季連 悉論死。其它與載厚善坐貶者,若楊炎、王昂、宋晦、韓洄、王定、包佶、徐縯、 裴冀、王紀、韓會等凡數十百人。
yīng qiàn dì yīng lín, jiā jīn zhōu, zhōu rén yuán yǐ shòu guān zhě yì bǎi yú, háo zhì xiāng qū, jù wú lài shào nián yǐ cì biàn, shì zài quán, mù zǎi mò gǎn wèn. zài zhū, yīng lín dào kù bīng jù xiǎn yǐ pàn. zhào fà jìn bīng jí shān nán xī dào bīng èr qiān tǎo bǔ, cì shǐ sūn dào píng qín shā zhī. zhào gěi fù qí zhōu sān nián.
英倩弟英璘,家金州,州人緣以授官者亦百餘,豪制鄉曲,聚無賴少年以伺變, 恃載權,牧宰莫敢問。載誅,英璘盜庫兵據險以叛。詔髮禁兵及山南西道兵二千討 捕,刺史孫道平禽殺之。詔給復其州三年。
lǐ shǎo liáng zhě, yǐ lì zhì yóu zhū shuài fǔ qiān lèi diàn zhōng shì yù shǐ. bà, yóu jīng shī, bù jiàn diào, fèn zài bù fǎ, shū lùn qí è, dì liú shǎo liáng kè shěng, yù jiū qí shì. qí yǒu wéi sòng zhě hòu zhī, lòu yán yú lù tǐng. zài zhào tǐng wèn zhī zhī, nǎi zòu xià shǎo liáng yù shǐ tái, hé qí lòu jìn zhōng yǔ, bìng yǔ sòng tǐng lùn shā zhī. tǐng, shàn jīng zi, yǔ sòng jí shǎo liáng shàn, yòu xiá zài zǐ dì qīn dǎng, gù zài lián dé qí móu. chū, zài shèng shí, rén jiē jí yàn zhī. dà lì bā nián, yǒu jìn zhōu nán zǐ huán mó yǐ má zǒng fā, chí zhú sì wěi xí, xíng kū zhǎng ān dōng shì, rén wèn zhī, yuē: wǒ yǒu zì sān shí, yù yǐ xiàn shàng, zì yán yī shì, jí bù zhōng, yǐ sì zhù shī, xí guǒ ér qì zhī. jīng zhào yǐ wén, dì zhào jiàn, cì yǐ yī, guǎn nèi kè shěng, wèn zhuàng, duō jī qiè zài. qí yán tuán zhě, yuàn bà zhū zhōu tuán liàn shǐ, qí yán jiān zhě, qǐng bà zhū dào jiān jūn, dà dǐ lèi cǐ. xiān shì, tiān xià bīng xìng, fán yào zhōu quán shǔ tuán liàn cì shǐ. zài yòng shì, shòu cì shǐ zhě xī dài tuán liàn yǐ yuè rén xīn, gù mó zhǐ ér cì yún.
李少良者,以吏治由諸帥府遷累殿中侍御史。罷,游京師,不見調,憤載不法, 疏論其惡,帝留少良客省,欲究其事。其友韋頌者候之,漏言於陸珽。載召珽問知 之,乃奏下少良御史台,劾其漏禁中語,並與頌、珽論殺之。珽,善經子,與頌及 少良善,又狎載子弟親黨,故載廉得其謀。初,載盛時,人皆疾厭之。大曆八年, 有晉州男子郇謨以麻總發,持竹笥、葦席,行哭長安東市,人問之,曰:「我有字 三十,欲以獻上,字言一事,即不中,以笥貯屍,席裹而棄之。」京兆以聞,帝召 見,賜以衣,館內客省,問狀,多譏切載。其言「團」者,願罷諸州團練使,其言 「監」者,請罷諸道監軍,大抵類此。先是,天下兵興,凡要州權署團練、刺史。 載用事,授刺史者悉帶團練以悅人心,故謨指而刺雲。
wáng jìn, zì xià qīng, běn tài yuán qí rén, hòu kè hé zhōng. shǎo hǎo xué, yǔ xiōng wéi jù yǐ míng wén. jǔ cǎo zé wén cí qīng lì kē shàng dì, lì shì yù shǐ wǔ bù yuán wài láng. lù shān luàn, zhuó tài yuán shǎo yǐn, zuǒ lǐ guāng bì, yǐ gōng jiā xiàn bù shì láng, qiān bīng bù. shǐ cháo yì píng, zhào xuān wèi hé běi, shǐ hái yǒu zhǐ, é bài huáng mén shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. jìn shì zhōng, chí jié dōu tǒng hé nán huái xī shān nán dōng dào zhū jié dù xíng yíng shì. cí shì zhōng, jiā dōng dōu liú shǒu. suì yú, bài hé nán fù yuán shuài, sǔn jūn zī qián sì shí wàn mín, yíng wán gōng shì. zhū xī cǎi shā lǐ huái xiān yě, zhào bài lú lóng jié dù shǐ, zhì yōu zhōu, wěi jūn yú xī cǎi nǎi hái. huì xīn yún jīng zú, jiān lǐng hé dōng jié dù, ràng hái hé nán fù yuán shuài dōng dōu liú shǒu. tài yuán jiāng wáng wú zòng zhāng fèng zhāng shì gōng, yǐ jìn rú zhě yì zhī, bù rú lǜ lìng, jìn zhǎn yǐ xùn, zhū jiāng gǔ lì. zài suì hái, yǐ běn guān fù zhī zhèng shì. shí yuán zài zhuān cháo, tiān zǐ gǒng shǒu, jìn qū yì fù lí, wú gǎn wǔ. yòu shì cái duō suǒ xiá wǔ, suī zài yì jí qí líng jìn yě. jīng zhào yǐn lí gàn shù lùn zhí, zài è zhī, jìn shé qián yuē: yǐn, nán fāng gū shēng, ān xiǎo cháo tíng shì?
王縉,字夏卿,本太原祁人,後客河中。少好學,與兄維俱以名聞。舉草澤、 文辭清麗科上第,歷侍御史、武部員外郎。祿山亂,擢太原少尹,佐李光弼,以功 加憲部侍郎,遷兵部。史朝義平,詔宣慰河北,使還有指,俄拜黃門侍郎、同中書 門下平章事。進侍中,持節都統河南、淮西、山南東道諸節度行營事。辭侍中,加 東都留守。歲餘,拜河南副元帥,損軍資錢四十萬緡,營完宮室。硃希彩殺李懷仙 也,詔拜盧龍節度使,至幽州,委軍於希彩乃還。會辛雲京卒,兼領河東節度,讓 還河南副元帥、東都留守。太原將王無縱、張奉璋恃功,以縉儒者易之,不如律令, 縉斬以徇,諸將股慄。再歲還,以本官復知政事。時元載專朝,天子拱手,縉曲意 附離,無敢忤。又恃才多所狎侮,雖載亦疾其凌靳也。京兆尹黎干數論執,載惡之, 縉折干曰:「尹,南方孤生,安曉朝廷事?」
jìn sù fèng fú, bù rú hūn shí ròu, wǎn jié yóu jǐn. qī sǐ, yǐ dào zhèng lǐ dì wèi fú cí, zhū dào jié dù guān chá shǐ lái cháo, bì yāo zhì qí suǒ, fěng lìng chū cái zuǒ yíng zuò. chū, dài zōng xǐ cí sì, ér wèi zhòng fú tú fǎ, měi cóng róng wèn suǒ yǐ rán, jìn yǔ yuán zài shèng chén fú yè bào yīng, dì yì xiàng zhī. yáo shì jìn zhōng sì fú, fěng bei zhāi xūn, hào nèi dào chǎng, yǐn nèi shā mén rì bǎi yú, zhuàn gōng zhēn zī, chū rù chéng jiù mǎ, dù zhī jù bǐng gěi. huò yí dí rù kòu, bì hé zhòng shā mén sòng hù guó rén wáng jīng wèi ráng yàn, xìng qí qù, zé héng jiā xī yǔ, bù zhī jì jí. hú rén guān zhì qīng jiān fēng guó gōng zhě, zhe jí jìn shěng, shì qīng gōng wáng, qún jū lài chǒng, gèng xiāng líng duó, fán jīng jī shàng tián měi chǎn, duō guī fú tú. suī cáng jiān sù luàn zhǒng xiāng dǎi, ér dì zhōng bù wù, zhào tiān xià guān sī bù dé chuí rǔ sēng ní. chū, wǔ tái shān cí zhù tóng wèi wǎ, jīn tú zhī, fèi yì wàn jì. jìn gěi zhōng shū fú, qiǎn fú tú shù shí bèi xíng zhōu xiàn, liǎn gài zī huò. jìn wèi shàng yán: guó jiā qìng zuò líng zhǎng, fú bào suǒ féng, suī shí duō nán, wú zú dào zhě. lù shān sī míng dú luàn fāng shān, ér jiē yǒu zi huò, pú gù huái ēn lín luàn ér bó, xī róng nèi kòu, wèi jí jī zhé qù, fēi rén shì yě. gù dì xìn yù dǔ. qī yuè wàng rì, gōng zhōng zào yú lán pén, zhuì shì liú yǐn bèi, shè gāo zǔ yǐ xià qī shèng wèi, fān jié yì guān jiē jù, gè yǐ dì hào shí qí fān, zì jìn nèi fēn yì dào fú cí, náo chuī gǔ wǔ, bēn zǒu xiàng shǔ. shì rì lì zhàng, bǎi guān bān guāng shùn mén, fèng yíng dǎo cóng, suì yǐ wèi cháng. qún chén chéng fēng, jiē yán shēng sǐ bào yīng, gù rén shì zhì ér bù xiū, dà lì zhèng xíng, rì yǐ yīn líng, yóu jìn yǔ yuán zài dù hóng jiàn chàng zhī yě.
縉素奉佛,不茹葷食肉,晚節尤謹。妻死,以道政里第為佛祠,諸道節度、觀 察使來朝,必邀至其所,諷令出財佐營作。初,代宗喜祠祀,而未重浮屠法,每從 容問所以然,縉與元載盛陳福業報應,帝意向之。繇是禁中祀佛,諷唄齋薰,號 「內道場」,引內沙門日百餘,饌供珍滋,出入乘廄馬,度支具稟給。或夷狄入寇, 必合眾沙門誦《護國仁王經》為禳厭,幸其去,則橫加錫與,不知紀極。胡人官至 卿監、封國公者,著籍禁省,勢傾公王,群居賴寵,更相凌奪,凡京畿上田美產, 多歸浮屠。雖藏奸宿亂踵相逮,而帝終不悟,詔天下官司不得棰辱僧尼。初,五台 山祠鑄銅為瓦,金塗之,費億萬計。縉給中書符,遣浮屠數十輩行州縣,斂丐貲貨。 縉為上言:「國家慶祚靈長,福報所馮,雖時多難,無足道者。祿山、思明毒亂方 煽,而皆有子禍,僕固懷恩臨亂而踣,西戎內寇,未及擊輒去,非人事也。」故帝 信愈篤。七月望日,宮中造盂蘭盆,綴飾鏐飲琲,設高祖以下七聖位,幡節、衣冠 皆具,各以帝號識其幡,自禁內分詣道佛祠,鐃吹鼓舞,奔走相屬。是日立仗,百 官班光順門,奉迎導從,歲以為常。群臣承風,皆言生死報應,故人事置而不脩, 大曆政刑,日以堙陵,由縉與元載、杜鴻漸倡之也。
xìng tān mào, zòng qīn qī ní mán zhāo nà cái huì, wěi xiè xiāng jī, ruò shì jiǎ rán. jí bài, liú yàn děng jū qí zuì, tóng zài lùn sǐ, yàn yuē: zhòng xíng zài fù, yǒu guó cháng diǎn, kuàng dà chén hū! fǎ yǒu shǒu cóng, bù róng jù sǐ. yú shì yǐ wén, shàng mǐn qí mào, bù jiā xíng, nǎi biǎn kuò zhōu cì shǐ. jiǔ zhī, qiān tài zǐ bīn kè, fēn sī dōng dōu. jiàn zhōng èr nián sǐ, nián bā shí èr.
性貪冒,縱親戚尼姏招納財賄,猥屑相稽,若市賈然。及敗,劉晏等鞫其罪, 同載論死,晏曰:「重刑再覆,有國常典,況大臣乎!法有首從,不容俱死。」於 是以聞,上憫其耄,不加刑,乃貶括州刺史。久之,遷太子賓客,分司東都。建中 二年死,年八十二。
lí gàn, róng zhōu rén. shàn xīng wěi shù, dé dài zhào hàn lín, zhuó lèi jiàn yì dài fū, fēng shòu chūn gōng. zì fù qí biàn, zhān zhān xǐ yì lùn. chū, táng jiā jiāo jì tiān dì, yǐ gāo zǔ shén yáo huáng dì pèi. bǎo yīng yuán nián, dù hóng jiàn wèi tài cháng qīng lǐ yí shǐ, yú shì lǐ yí pàn guān xuē qí jí xián xiào lǐ guī chóng jìng děng gòng jiàn: shén yáo dú shòu mìng zhī zhǔ, fēi shǐ fēng jūn, bù dé mào tài zǔ pèi tiān dì. jǐng huáng dì shòu fēng yú táng, jí shāng zhī qì zhōu zhī hòu jì, qǐng fèng jǐng huáng dì pèi tiān dì, yú lǐ yí shén. gàn fēi zhī, nǎi shàng shí jié shí nán, fù jīng yì, dǐ zhèng xuán, yǐ zhé qí chóng jìng děng, yuē: qí děng yǐn dì zhě zhì rì jì tiān yú yuán qiū, zhōu rén yǐ yuǎn zǔ pèi, jīn yí yǐ jǐng huáng dì wèi shǐ zǔ, pèi hào tiān yuán qiū. chén gàn yī jié: guó yǔ chēng yǒu yú shì xià hòu shì bìng dì huáng dì, shāng dì shùn, zhōu dì kù. èr jié: shāng sòng zhǎng fā, dà dì yě. sān jié: zhōu sòng yōng, dì tài zǔ yě. sì jié: jì fǎ, yú xià bìng dì huáng dì, shāng zhōu jù dì kù. wǔ jié: dà chuán bù wáng bù dì, wáng zhě dì qí zǔ zhī suǒ zì chū, yǐ qí zǔ pèi zhī. liù jié: ěr yǎ dì, dà jì yě. qī jié: jiā yǔ fán sì dài dì wáng suǒ jiāo, jiē yǐ pèi tiān suǒ wèi dì, wǔ nián dà jì yě. bā jié: lú zhí yǐ dì, jì míng. dì, dì yě, shì qǔ míng dì, gù yún. jiǔ jié: wáng sù yán dì, wǔ nián dà jì. shí jié: guō pú yì yún. cǐ jīng chuán xiān rú jiē bù yán jì hào tiān yú yuán qiū, gēn zhèng zhāng zhāng, gù chén wèi dì zhǐ wǔ nián zōng miào dà jì, le wú yí huì.
黎干,戎州人。善星緯術,得待詔翰林,擢累諫議大夫,封壽春公。自負其辯, 沾沾喜議論。初,唐家郊祭天地,以高祖神堯皇帝配。寶應元年,杜鴻漸為太常卿、 禮儀使,於是禮儀判官薛頎、集賢校理歸崇敬等共建:「神堯獨受命之主,非始封 君,不得冒太祖配天地。景皇帝受封於唐,即商之契、周之后稷,請奉景皇帝配天 地,於禮宜甚。」干非之,乃上《十詰》、《十難》,傅經誼,抵鄭玄,以折頎、 崇敬等,曰:「頎等引禘者至日祭天於圓丘,周人以遠祖配,今宜以景皇帝為始祖, 配昊天圓丘。臣干一詰:《國語》稱有虞氏、夏后氏並禘黃帝,商禘舜,周禘嚳。 二詰:《商頌『《長發》,大禘也』。三詰:《周頌》『《雍》,禘太祖也』。四 詰:《祭法》,虞、夏並禘黃帝,商、周俱禘嚳。五詰:《大傳》『不王不禘,王 者禘其祖之所自出,以其祖配之』。六詰:《爾雅》『禘,大祭也』。七詰:《家 語》『凡四代帝王所郊,皆以配天;所謂禘,五年大祭也』。八詰:盧植以『禘, 祭名。禘,諦也,事取明諦,故云』。九詰:王肅言『禘,五年大祭』。十詰:郭 璞亦云。此經傳先儒皆不言祭昊天於圓丘,根證章章,故臣謂禘止五年宗廟大祭, 了無疑晦。」
qí shí nán, yī yuē: zhōu sòng yōng zhī xù yuē: dì, jì tài zǔ yě. zhèng xuán shuō dì, dà jì yě. tài zǔ, wèi wén wáng yě. shāng sòng zhǎng fā, dà dì yě xuán yuē dà dì, jì tiān yě. shāng zhōu liǎng sòng, tóng wén yì jiě, suǒ xuán zhī yì, yǐ dì jiā dà, yīn yuē jì tiān. chén wèi chūn qiū dà shì yú tài miào, suī yuē dà, dé jì tiān hū? yú xià shāng zhōu dì huáng dì yǔ kù, lǐ bù wáng bù dì, jiē bù yán dà, xuán ān dé chēng jì tiān hū? zhǎng fā suǒ sòng, bù jí kù yǔ gǎn shēng dì, gù zhī bù wèi jì tiān yòu kù míng yǐ. shāng zhōu wǔ dì dà jì jiàn yú jīng zhě shén xiáng, ér dì zhǔ miào, bù zhǔ tiān. jīn bèi kǒng zǐ zhī xùn yán, qǔ xuán zhī piān yì, wū móu sì diǎn, bù jiàn qí kě.
其《十難》,一曰:「《周頌》《雍》之序曰:『禘,祭太祖也。』鄭玄說 『禘,大祭也。太祖,謂文王也』。《商頌》『《長發》,大禘也』玄曰;『大禘, 祭天也。』商、周兩《頌》,同文異解,索玄之意,以禘加『大』,因曰『祭天』。 臣謂《春秋》『大事於太廟』,雖曰『大』,得祭天乎?虞、夏、商、周禘黃帝與 嚳,《禮》『不王不禘』,皆不言『大』,玄安得稱祭天乎?《長發》所頌,不及 嚳與感生帝,故知不為祭天侑嚳明矣。商、周五帝大祭見於經者甚詳,而禘主廟, 不主天。今背孔子之訓言,取玄之偏誼,誣繆祀典,不見其可。」
èr yuē: bù wáng bù dì, wáng zhě dì qí zǔ zhī suǒ zì chū, yǐ qí zǔ pèi zhī. cǐ yán wéi tiān zǐ dāng dì. rú yú xià chū huáng dì, shāng zhōu chū kù, yǐ jìn zǔ pèi zhī. zì chū zhī zǔ wú miào, jí zì wài zhì. zì wài zhì zhě, tóng zhī tiān dì, dé zhǔ ér zhǐ. yòu zì chū zhě zài mǔ yì rán. chūn qiū chuán chén, zé wǒ zhōu zhī zì chū. jù kě wèi chū tài wēi wǔ dì hū? xuán yǐ yī dì wèi sān yì, zài jì fǎ zé yuē jì hào tiān yú yuán qiū. zài chūn qiū chuán zé jiāo yǐ hòu jì pèi líng wēi yǎng. zài shāng sòng yuē jì tiān. zài zhōu sòng zé dì yuē dà yú sì shí jì, ér xiǎo yú xiá. běn mò bó chuǎn, yì pàn zì sī, bù zú yǐ xùn.
二曰:「『不王不禘,王者禘其祖之所自出,以其祖配之』。此言惟天子當禘。 如虞、夏出黃帝,商、周出嚳,以近祖配之。自出之祖無廟,及自外至。自外至者, 同之天地,得主而止。又自出者在母亦然。《春秋傳》『陳,則我周之自出』。詎 可謂出太微五帝乎?玄以一『禘』為三誼,在《祭法》則曰『祭昊天於圓丘』。在 《春秋傳》則『郊以后稷配靈威仰』。在《商頌》曰『祭天』。在《周頌》則禘曰 『大於四時祭,而小於祫』。本末駁舛,臆判自私,不足以訓。」
sān yuē: shāng zhōu zhī qián, dì suǒ zì chū. zì hàn wèi yǐ lái, kuàng qiān yú suì, qí lǐ bù jiǎng. gài xuán suǒ shuō bù dāng yú jīng, bù zhì yú shèng, xiān rú zhì zhī bù yòng, shì wèi qì yán.
三曰:「商、周之前,禘所自出。自漢、魏以來,曠千餘歲,其禮不講。蓋玄 所說不當於經,不質於聖,先儒置之不用,是為棄言。」
sì yuē: jīn lǐ jiā xíng yú shì zhě, jiē běn xuán xué. chén qǐng qǔ xuán zhī xì, hái pò qí děng suǒ jiàn. qí děng yuē: jǐng huáng dì wèi shǐ zǔ, yǐ pèi tiān. àn wáng zhì tiān zǐ qī miào. xuán yuē: zhōu lǐ yě. tài zǔ yǔ wén wǔ zhī tiāo, hé qīn miào sì ér qī. shāng shì liù miào, qì yǔ tāng hé èr zhāo èr mù ér liù. jù xuán, zé xià bù yǐ gǔn zhuān xū chāng yì wèi shǐ zǔ, shì yòu yǔ xuán guāi bèi. zì gǔ wèi yǒu yǐ rén chén wèi shǐ zǔ zhě, wéi shāng yǐ qì, zhōu yǐ jì. fū jì qì jiē tiān zǐ yuán fēi zǐ. jiǎn dí tūn xuán niǎo luǎn ér shēng qì, qì zuǒ yǔ yǒu dà gōng, shùn fēng zhī shāng, qí shī yuē: tiān mìng xuán niǎo, jiàng ér shēng shāng, zhái yīn tǔ máng máng. hòu jì mǔ yuē jiāng yuán, chū yě lǚ jù jī ér shēng jì, jì qín jià sè, yáo jǔ wèi nóng shī, shùn fēng zhī tái, hào yuē hòu jì. qí shī yuē: lǚ dì wǔ mǐn xīn, yōu jiè yōu zhǐ. jí yǒu tái jiā shì. shùn yǔ yǒu tiān xià, qì jì zài yān. chuán yuē: gōng shī yú rén zé sì zhī, yǐ sǐ qín shì zé sì zhī. qì wèi sī tú, ér rén jí mù, jì qín bǎi gǔ ér shān sǐ, jiē zài sì diǎn. jí zi sūn ér yǒu tiān xià, gù zūn ér zǔ zhī.
四曰:「今禮家行於世者,皆本玄學。臣請取玄之隙,還破頎等所建。頎等曰: 『景皇帝為始祖,以配天。』按《王制》『天子七廟』。玄曰:『周禮也。太祖與 文、武之祧,合親廟四而七。商氏六廟,契與湯合二昭二穆而六。』據玄,則夏不 以鮌、顓頊、昌意為始祖,是又與玄乖背。自古未有以人臣為始祖者,唯商以契, 周以稷。夫稷、契皆天子元妃子。簡狄吞玄鳥卵而生契,契佐禹有大功,舜封之商, 其《詩》曰:『天命玄鳥,降而生商,宅殷土芒芒。』后稷母曰姜嫄,出野履巨跡 而生稷,稷勤稼穡,堯舉為農師,舜封之邰,號曰后稷。其詩曰:『履帝武敏歆, 攸介攸止。』『即有邰家室。』舜、禹有天下,契、稷在焉。《傳》曰:『功施於 人則祀之,以死勤事則祀之。』契為司徒,而人輯睦,稷勤百穀而山死,皆在祀典。 及子孫而有天下,故尊而祖之。」
wǔ yuē: jì yòng xuán shuō, xiǎo dé pèi guǎ, ér hòu jì zhǐ pèi yī dì, bù dé quán pèi wǔ dì. jīn yǐ jǐng dì pèi hào tiān, yú xuán wèi kě wèi bù kě hū?
五曰:「既用玄說,小德配寡,而后稷止配一帝,不得全配五帝。今以景帝配 昊天,於玄為可為不可乎?」
liù yuē: zhòng jié chén yuē: shàng dì yī dì, zhōu guān: sì tiān lǚ shàng dì, sì dì lǚ sì wàng. lǚ, zhòng yě. zé shàng dì shì wǔ dì. chén yuē: fǒu, lǚ yǒu zhòng yì, chū yú ěr yǎ. yòu wèi jì míng, yì yuē chén yě. rú qián suǒ jié, lǚ shàng dì wèi wǔ dì, zé jì shì lǚ yú tài shān kě dé wèi sì zhèn xié?
六曰:「眾詰臣曰:『上帝一帝,《周官》:祀天旅上帝,祀地旅四望。旅, 眾也。則上帝是五帝。』臣曰:『否,旅有眾義,出於《爾雅》。又為祭名,亦曰 陳也。如前所詰,旅上帝為五帝,則季氏旅於泰山可得為四鎮邪?』」
qī yuē: yuán xuán zhī yán, zé jǐng dì qīn jǐn, zhǔ yīng zài tiāo, fǎn pèi tiān dì, lǐ bù xiāng zhí. fū suǒ wèi shǐ zǔ zhě, jīng lún cǎo mèi, gōng pǔ tǐ dà, yǐ bǐ yuán qì hán fù guǎng dà zhě yě. gù yuē wàn wù zhī shǐ, tiān yě rén zhī shǐ, zǔ yě rì zhī shǐ, zhì yě. sǎo dì ér jì, zé zhì qì yòng táo páo, zé xìng shēng yòng dú, zé chéng zhào yú nán jiāo, zé jiù yáng. zhì zūn zhì zhì, bù gǎn tóng yú xiān zǔ yě. bái hǔ tōng yì yuē: jì tiān suì yī zhě hé? shì zhī bù gǎn dú yě. gù yīn suì zhī yáng qì shǐ dá ér jì zhī. jīn yī suì sì jì, dú mò dà yān. shàng dì wǔ dì, sì què bù jǔ, dài shú shén yān? dú yǔ dài, jiē shī yě. chén wén qīn yǒu xiàn, zǔ yǒu cháng, shèng rén zhì lǐ bù yǐ qíng biàn. táng jiā lěi shèng, lì sì bǎi nián, fēi bù zhī jǐng dì wèi shǐ fēng. dāng shí tōng rú jù gōng zūn gāo zǔ yǐ pèi tiān, zōng tài zōng yǐ pèi shàng dì, rén shén kè yàn, wèi rì jì jiǔ. nǎi jīn yǐ shén yáo jiàng yòu hán shū niǔ, ér tài zōng réng pèi shàng dì, zé shū niǔ shàng dì zuǒ yě. yǐ zi xiān fù, fēi tiān dì zǔ zōng zhī yì.
七曰:「援玄之言,則景帝親盡,主應在祧,反配天地,禮不相值。夫所謂始 祖者,經綸草昧,功普體大,以比元氣含覆廣大者也。故曰萬物之始,天也;人之 始,祖也;日之始,至也。掃地而祭,則質;器用陶匏,則性;牲用犢,則誠;兆 於南郊,則就陽。至尊至質,不敢同於先祖也。」《白虎通議》曰:『祭天歲一者 何?事之不敢黷也。』故因歲之陽氣始達而祭之。今一歲四祭,黷莫大焉。上帝五 帝,祀闕不舉,怠孰甚焉?黷與怠,皆失也。臣聞親有限,祖有常,聖人制禮不以 情變。唐家累聖,歷祀百年,非不知景帝為始封。當時通儒鉅工尊高祖以配天,宗 太宗以配上帝,人神克厭,為日既久。乃今以神堯降侑含樞紐,而太宗仍配上帝, 則樞紐上帝佐也。以子先父,非天地祖宗之意。」
bā yuē: jǐng huáng dì fēi zào wǒ qū xià, bù dé yǔ xià zhī yǔ shāng zhī qì zhōu zhī jì hàn gāo dì wèi wǔ dì jìn xuān dì táng shén yáo huáng dì bìng gōng, zé zhì pèi yuán qiū, shàng yǔ tiān pǐ, céng wèi yuán qiū bù rú lín fàng hū?
八曰:「景皇帝非造我區夏,不得與夏之禹、商之契、周之稷、漢高帝、魏武 帝、晉宣帝、唐神堯皇帝並功,則陟配圜丘,上與天匹,曾謂圜丘不如林放乎?」
jiǔ yuē: wèi yǐ wǔ dì jìn yǐ xuān dì wèi shǐ zǔ zhě, fū cāo yǔ yì jiē rén jié yě. yōng tiān xià qiáng bīng, xié ruò zhǔ, zhì hǎi nèi zhī mìng, míng suī wèi chén, shì shí wèi jūn, hòu shì yīn zhī yǐ chéng dì yè, zūn ér zǔ zhī, bù yì kě hū?
九曰:「魏以武帝、晉以宣帝為始祖者,夫操與懿皆人傑也。擁天下強兵,挾 弱主,制海內之命,名雖為臣,勢實為君,後世因之以成帝業,尊而祖之,不亦可 乎?」
shí yuē: shén yáo zhěng suí shì zhī luàn, zhèn bì dà hū, jì rén tú tàn, xùn sǎo dàng rǎng, qún xiōng wú yú, chū rù bù shù nián ér chéng wáng yè, hàn zǔ zhī gōng bù néng jiā yān. xià yǐ yǔ, hàn yǐ gāo dì, wǒ yǐ shén yáo wèi shǐ zǔ, dìng xià fǎ hàn, yú yì hé xián? jīn qí chóng jìng gé tiān duì, yì zǔ miào, shì zhī dà zhě bù jī yú gǔ, nán yǐ yí wén pì shuō dìng zhī. chén guān yǐ jiàn wèi míng, bù gǎn bù jǐn yú.
十曰:「神堯拯隋室之亂,振臂大呼,濟人塗炭,汛掃蕩攘,群凶無餘,出入 不數年而成王業,漢祖之功不能加焉。夏以禹,漢以高帝,我以神堯為始祖,訂夏 法漢,於義何嫌?今頎、崇敬革天對,易祖廟,事之大者不稽於古,難以疑文僻說 定之。臣官以諫為名,不敢不盡愚。」
yì wén, dài zōng bù wěi qí yán. qí hòu míng rú dà yì, ér jǐng dì pèi tiān zú zhe yú lǐ.
議聞,代宗不韙其言。其後名儒大議,而景帝配天卒著於禮。
é qiān jīng zhào yǐn, pō yǐ zhì chēng. jīng shī kǔ qiáo xīn fá, gàn dù kāi cáo qú, xìng nán shān gǔ kǒu, wěi rù yú yuàn, yǐ biàn yùn zài. dì wèi yù ān fú mén guān zhī. gàn mì jù tóng chuán zuò chàng yōu shuǐ xī, jì yǐ mèi dì. jiǔ zhī, qú bù jiù. é gǎi xíng bù shì láng. yú cháo ēn bài, zuò jiāo tōng, chū wèi guì guǎn guān chá shǐ. dà lì bā nián, fù zhào wèi jīng zhào yǐn. shí dà hàn, gàn zào tǔ lóng, zì yǔ wū xí duì wǔ, mí yuè bù yīng. yòu dǎo kǒng zǐ miào, dì xiào yuē: qiū zhī dǎo jiǔ yǐ. shǐ huǐ tǔ lóng, dì jiǎn shàn jié yòng, jì ér yín yǔ. shí sān nián, jīng shuǐ yōng gé, qǐng kāi zhèng bái zhī qú, fù qín hàn gù dào yǐ gài mín tián, fèi niǎn wéi bā shí yú suǒ.
俄遷京兆尹,頗以治稱。京師苦樵薪乏,干度開漕渠,興南山谷口,尾入於苑, 以便運載。帝為御安福門觀之。干密具同船作倡優水嬉,冀以媚帝。久之,渠不 就。俄改刑部侍郎。魚朝恩敗,坐交通,出為桂管觀察使。大曆八年,復召為京兆 尹。時大旱,干造土龍,自與巫覡對舞,彌月不應。又禱孔子廟,帝笑曰:「丘之 禱久矣。」使毀土龍,帝減膳節用,既而霪雨。十三年,涇水擁隔,請開鄭、白支 渠,復秦、漢故道以溉民田,廢碾磑八十餘所。
gān xìng tān bào, jì fù yòng, bù xiá niàn zhì, zhuān xùn cái sè, fù huì bì jìn, xié zuǒ dào xī zhǔ ēn, dì shén huò zhī. dé zōng zài dōng gōng, gàn yǔ huàn zhě tè jìn liú zhōng yì yīn móu, jǐ wēi zōng sì. jí jí wèi, yòu guǐ dào xī jìn, mì chéng chē yè zhōng yì. shì jué, chú míng zhǎng liú, jì xíng, shì rén shù bǎi qún zào tóu lì cóng zhī, é cì sǐ lán tián yì.
乾性貪暴,既復用,不暇念治,專徇財色,附會嬖近,挾左道希主恩,帝甚惑 之。德宗在東宮,干與宦者特進劉忠翼陰謀,幾危宗嗣。及即位,又詭道希進,密 乘車謁忠翼。事覺,除名長流,既行,市人數百群噪投礫從之,俄賜死藍田驛。
zhōng yì běn míng qīng tán, yǔ zuǒ wèi jiāng jūn dǒng xiù jiē yǒu chǒng yú dài zōng. dāng shèng shí, jué shǎng zài qí kǒu wěn, póu mào cái huì, zī chǎn lèi jiē jù wàn. zhì shì, jī qián zuì, bìng jí zhū.
忠翼本名清潭,與左衛將軍董秀皆有寵於代宗。當盛時,爵賞在其口吻,掊冒 財賄,貲產累皆巨萬。至是,積前罪,並及誅。
yáng yán, zì gōng nán, fèng xiáng tiān xìng rén. zēng zǔ dà bǎo, wǔ dé chū wèi lóng mén lìng, liú wǔ zhōu gōng zhī, sǐ yú shǒu, zèng quán jié hóu. zǔ zhé, yǐ xiào xíng chēng. fù bō, jǔ jìn shì, tuì jū qiú zhì, xuán zōng zhào bài jiàn yì dài fū, qì guān guī yǎng. sù zōng shí, jí jiā bài sàn qí cháng shì, hào xuán jìng xiān shēng. yán měi xū méi, jùn fēng yǔ, wén zǎo xióng wèi, rán háo shuǎng shàng qì. hé xī jié dù shǐ lǚ chóng bì pì zhǎng shū jì. shén wū lìng lǐ tài jiǎn cháng zuì rǔ zhī, yán lìng zuǒ yòu fǎn jiē, bàng èr bǎi yú, jǐ sǐ, chóng bì ài qí cái, bù wèn. lǐ guāng bì biǎo wèi pàn guān, bù yīng. zhào bài qǐ jū shè rén, gù cí. fù sàng, lú mù cè, hào mù bù fèi shēng, yǒu zǐ zhī bái què zhī xiáng, zhào biǎo qí lǘ. yán sān shì yǐ xiào xíng wén, zhì mén shù liù què, gǔ suǒ wèi yǒu. zhōng sàng, wèi sī xūn yuán wài láng, qiān zhōng shū shè rén, yǔ cháng gǔn tóng shí zhī zhì gào. gǔn zhǎng yú chú shū, ér yán shàn dé yīn, zì kāi yuán hòu yán zhì zhào zhě, chēng cháng yáng yún. zǎi xiàng yuán zài yǔ yán tóng jùn, yán yòu yuán chū yě, gù zhuó yán lì bù shì láng shǐ guǎn xiū zhuàn. zài dāng guó, yīn zé cái kě dài jǐ zhě, yǐn yǐ zì jìn, chū dé lǐ bù shì láng liú dān, huì zú, fù qǔ lì bù shì láng xuē yōng, yōng zuò shì biǎn, hòu dé yán, qīn zhòng wú bǐ. huì zài bài, zuò biǎn dào zhōu sī mǎ.
楊炎,字公南,鳳翔天興人。曾祖大寶,武德初為龍門令,劉武周攻之,死於 守,贈全節侯。祖哲,以孝行稱。父播,舉進士,退居求志,玄宗召拜諫議大夫, 棄官歸養。肅宗時,即家拜散騎常侍,號玄靖先生。炎美鬚眉,峻風宇,文藻雄蔚, 然豪爽尚氣。河西節度使呂崇賁辟掌書記。神烏令李太簡嘗醉辱之,炎令左右反接, 搒二百餘,幾死,崇賁愛其才,不問。李光弼表為判官,不應。召拜起居舍人,固 辭。父喪,廬墓側,號慕不廢聲,有紫芝白雀之祥,詔表其閭。炎三世以孝行聞, 至門樹六闕,古所未有。終喪,為司勛員外郎,遷中書舍人,與常袞同時知制誥。 袞長於除書,而炎善德音,自開元後言制詔者,稱「常楊」雲。宰相元載與炎同郡, 炎又元出也,故擢炎吏部侍郎、史館脩撰。載當國,陰擇才可代己者,引以自近, 初得禮部侍郎劉單,會卒,復取吏部侍郎薛邕,邕坐事貶,後得炎,親重無比。會 載敗,坐貶道州司馬。
dé zōng zài dōng gōng, yǎ zhī qí míng, yòu cháng dé yán suǒ wèi lǐ kǎi luò bēi, zhì yú bì, rì fěng wán zhī. jí jí wèi, cuī yòu fǔ jiàn yán kě qì rèn, jí bài mén xià shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
德宗在東宮,雅知其名,又嘗得炎所為《李楷洛碑》,寘於壁,日諷玩之。及 即位,崔祐甫薦炎可器任,即拜門下侍郎、同中書門下平章事。
jiù zhì, tiān xià cái fù jiē rù zuǒ cáng kù, ér tài fǔ sì shí yǐ shù wén, shàng shū bǐ bù fù chū nà, jǔ wú gàn qī. jí dì wǔ qí wèi dù zhī yán tiě shǐ, jīng shī háo jiāng qiú qǔ wú jié, qí bù néng jìn, nǎi xī zū fù jìn dà yíng nèi kù. tiān zǐ yǐ gěi qǔ wèi biàn, gù bù fù chū. zì shì tiān xià gōng fù wèi rén jūn sī cáng, yǒu sī bù dé jì yíng shǎo. ér huàn guān yǐ rǒng míng chí bù zhě sān bǎi rén, fèng gěi qí jiān, gēn dǐ lián jié bù kě dòng. jí yán wèi xiāng, yán yú dì yuē: cái fù zhě, bāng guó dà běn, ér shēng rén zhī hóu mìng, tiān xià zhì luàn zhòng qīng xì yān. xiān cháo quán zhì, yǐ zhōng rén lǐng qí zhí, wǔ chǐ huàn shù, cāo bāng zhī bǐng, fēng jiǎn yíng xū, suī dà chén bù dé zhī, zé wú yǐ jì tiān xià lì hài. bì xià zhì dé, wéi rén shì xù, cān jì bì dù, mò yǔ sī shén. chén qǐng chū zhī, yǐ guī yǒu sī. dù gōng zhōng jīng fèi yī suì jǐ hé, liàng shù fèng rù, bù gǎn yǐ què. rú cǐ, rán hòu kě yǐ yì zhèng, wéi bì xià shěn chá. dì cóng zhī. nǎi zhào suì zhōng cái qǔ yǐ rù dà yíng, dù zhī jù shù xiān wén.
舊制,天下財賦皆入左藏庫,而太府四時以數聞,尚書比部覆出納,舉無干欺。 及第五琦為度支、鹽鐵使,京師豪將求取無節,琦不能禁,乃悉租賦進大盈內庫。 天子以給取為便,故不復出。自是天下公賦為人君私藏,有司不得計贏少。而宦官 以冗名持簿者三百人,奉給其間,根柢連結不可動。及炎為相,言於帝曰:「財賦 者,邦國大本,而生人之喉命,天下治亂重輕系焉。先朝權制,以中人領其職,五 尺宦豎,操邦之柄,豐儉盈虛,雖大臣不得知,則無以計天下利害。陛下至德,惟 人是恤,參計敝蠹,莫與斯甚。臣請出之,以歸有司。度宮中經費一歲幾何,量數 奉入,不敢以闕。如此,然後可以議政,惟陛下審察。」帝從之。乃詔歲中裁取以 入大盈,度支具數先聞。
chū, dìng lìng yǒu zū fù yōng diào fǎ, zì kāi yuán chéng píng jiǔ, bù wèi bǎn jí, fǎ dù wán bì. ér dīng kǒu zhuǎn sǐ, tián mǔ huàn yì, pín fù shēng jiàng, xī fēi xiàng shí, ér hù bù suì yǐ kōng wén shàng zhī. yòu shù biān zhě, juān qí zū yōng, liù suì miǎn guī. xuán zōng shì yí dí, shù zhě duō sǐ, biān jiāng huì bù yǐ wén, gù guàn jí bù chú. tiān bǎo zhōng, wáng jīn gòng wèi hù kǒu shǐ, fāng wù jù liǎn, yǐ qí jí cún ér dīng bù zài, shì yǐn kè bù chū, nǎi àn jiù jí, chú dāng miǎn zhě, jī sān shí nián, zé qí zū yōng, rén kǔ wú gào, gù fǎ suì dà bì. zhì dé hòu, tiān xià bīng qǐ, yīn yǐ jī lì, bǎi yì bìng zuò, rén hù diāo hào, bǎn tú kōng xū. jūn guó zhī yòng, yǎng gěi yú dù zhī zhuǎn yùn shǐ sì fāng zhēng zhèn, yòu zì gěi yú jié dù dōu tuán liàn shǐ. fù liǎn zhī sī shù sì, mò xiāng tǒng shè, gāng mù dà huài. cháo tíng bù néng fù zhū shǐ, zhū shǐ bù néng fù zhū zhōu. sì fāng gòng xiàn, xī rù nèi kù, quán chén qiǎo lì, yīn dé páng yuán, gōng tuō jìn xiàn, sī wèi zāng dào zhě, dòng wàn wàn jì. hé nán shān dōng jīng xiāng jiàn nán zhòng bīng chù, jiē hòu zì fèng yǎng, wáng fù suǒ rù wú jǐ. kē liǎn fán shù bǎi míng, fèi zhě bù xuē, zhòng zhě bù qù, xīn jiù réng jī, bù zhī qí yá. bǎi xìng jié gāo xuè, yù qīn ài, xún shū yuè sòng, wú yǒu xiū xī. lì yīn qí kē, cán shí yú rén. fù rén duō dīng zhě, yǐ huàn xué shì lǎo dé miǎn, pín rén wú suǒ rù zé dīng cún. gù kè miǎn yú shàng, ér fù zēng yú xià. shì yǐ tiān xià cán cuì, dàng wèi fú rén, xiāng jū dì zhù zhě bǎi bù sì wǔ. yán jí qí bì, nǎi qǐng wèi liǎng shuì fǎ yǐ yī qí zhì. fán bǎi yì zhī fèi, yī qián zhī liǎn, xiān dù qí shù ér fù yú rén, liàng chū zhì rù. hù wú zhǔ kè, yǐ jiàn jū wèi bù rén wú dīng zhōng, yǐ pín fù wèi chà. bù jū chù ér háng shāng zhě, zài suǒ zhōu xiàn shuì sān shí zhī yī, dù suǒ qǔ yǔ jū zhě jūn, shǐ wú jiǎo lì. jū rén zhī shuì, qiū xià liǎng rù zhī, sú yǒu bù biàn zhě sān zhī. qí zū yōng zá yáo xī shěng, ér dīng é bù fèi. qí tián mǔ zhī shuì, lǜ yǐ dà lì shí sì nián kěn tián zhī shù wèi zhǔn, ér jūn shōu zhī. xià shuì jǐn liù yuè, qiū shuì jǐn shí yī yuè, suì zhōng yǐ hù fù zēng shī jìn tuì zhǎng lì, ér shàng shū dù zhī zǒng yān. dì shàn zhī, shǐ yù zhōng wài. yì zhě jǔ jié, yǐ wèi zū yōng lìng xíng shù bǎi nián, bù kě qīng gǎi. dì bù tīng. tiān xià guǒ lì zhī. zì shì rén bù tǔ duàn ér dì zhe, fù bù jiā liǎn ér zēng rù, bǎn jí bù zào ér dé qí xū shí, lì bù jiè ér jiān wú suǒ qǔ, qīng zhòng zhī quán shǐ guī cháo tíng yǐ.
初,定令有租賦庸調法,自開元承平久,不為版籍,法度玩敝。而丁口轉死, 田畝換易,貧富升降,悉非向時,而戶部歲以空文上之。又戍邊者,蠲其租、庸, 六歲免歸。玄宗事夷狄,戍者多死,邊將諱不以聞,故貫籍不除。天寶中,王釒共 為戶口使,方務聚斂,以其籍存而丁不在,是隱課不出,乃按舊籍,除當免者,積 三十年,責其租、庸,人苦無告,故法遂大敝。至德後,天下兵起,因以飢癘,百 役並作,人戶凋耗,版圖空虛。軍國之用,仰給於度支、轉運使;四方征鎮,又自 給於節度、都團練使。賦斂之司數四,莫相統攝,綱目大壞。朝廷不能覆諸使,諸 使不能覆諸州。四方貢獻,悉入內庫,權臣巧吏,因得旁緣,公托進獻,私為贓盜 者,動萬萬計。河南、山東、荊襄、劍南重兵處,皆厚自奉養,王賦所入無幾。科 斂凡數百名,廢者不削,重者不去,新舊仍積,不知其涯。百姓竭膏血,鬻親愛, 旬輸月送,無有休息。吏因其苛,蠶食於人。富人多丁者,以宦、學、釋、老得免, 貧人無所入則丁存。故課免於上,而賦增於下。是以天下殘瘁,盪為浮人,鄉居地 著者百不四五。炎疾其敝,乃請為「兩稅法」以一其制。凡百役之費,一錢之斂, 先度其數而賦於人,量出制入。戶無主客,以見居為簿;人無丁中,以貧富為差。 不居處而行商者,在所州縣稅三十之一,度所取與居者均,使無僥利。居人之稅, 秋夏兩入之,俗有不便者三之。其租、庸、雜徭悉省,而丁額不廢。其田畝之稅, 率以大曆十四年墾田之數為準,而均收之。夏稅盡六月,秋稅盡十一月,歲終以戶 賦增失進退長吏,而尚書度支總焉。帝善之,使諭中外。議者沮詰,以為租庸令行 數百年,不可輕改。帝不聽。天下果利之。自是人不土斷而地著,賦不加斂而增入, 版籍不造而得其虛實,吏不誡而奸無所取,輕重之權始歸朝廷矣。
yán xìng lǐng biǎo, yǐ dān yì wù tiān zǐ, zhōng wài xī rán shǔ wàng wèi xián xiāng. jū shù yuè, cuī yòu fǔ jí, bù néng shì, qiáo lín miǎn, yán dú dāng guó, suì duō biàn yòu fǔ zhī zhèng, jiǎn báo hù yuán líng gōng yōu, rén shǐ bù yuè. yòu qǐng kāi fēng zhōu líng yáng qú, fā jī xiàn mín yì zuò, lǘ lǐ sāo rán, qú zú bù jiù.
炎興嶺表,以單議悟天子,中外翕然屬望為賢相。居數月,崔祐甫疾,不能事, 喬琳免,炎獨當國,遂多變祐甫之政,減薄護元陵功優,人始不悅。又請開豐州陵 陽渠,發畿縣民役作,閭里騷然,渠卒不就。
sù dé yuán zài, sī yǒu yǐ bào zhī, yú shì fù yì chéng yuán zhōu, jié dù shǐ duàn xiù shí wèi ān biān què dí, yí yǐ huǎn jì, fāng nóng shì, bù kě jù xìng gōng. yán nù, zhuī xiù shí wèi sī nóng qīng, yǐ bīn níng lǐ huái guāng dū zuò, qiǎn zhū cǐ cuī níng tǒng bīng gè wàn rén yì zhī. zhào shū xià, jīng jūn huì yuē: wú jūn wèi guó xī píng shí yú nián. shǐ zì bīn tǔ, nóng sāng dì zhe zhī ān, xǐ cǐ zhēn mǎng zhōng, shǒu pī zú jiàn, jì lì chéng lěi, zé yòu tóu zhī sài wài, qiě ān zhì cǐ hū? yòu huái guāng chí fǎ yán, jǔ jūn wèi zhī. bì jiāng liú wén xǐ yīn rén zhī yuàn, nǎi shàng shū qiú xiù shí zhū cǐ wèi shǐ. zhào yǐ cǐ dài huái guāng, wén xǐ bù fèng zhào, bì chéng jù shǒu, zhì qí zi tǔ bō yǐ qiú yuán. shí fāng yáng hàn, rén qíng sāo xié, qún chén jiē qǐng shè wén xǐ, dì bù tīng. zhào jiǎn fú yù gěi jūn, qiě qù shī jīng zhōu, shì dāng shòu chūn fú zhě jiē jí cì. mìng cǐ huái guāng lǜ jūn gōng zhī, lěi huán qí zhōu. bié jiāng liú hǎi bīn zhǎn wén xǐ, xiàn qí shǒu, jīng zhōu píng, ér yuán zú bù néng chéng. yòu yǐ liú yàn hé zài, yǐ zuò biǎn, nǎi chū yàn zhōng zhōu, yòng yǔ zhǔn wèi jīng nán jié dù shǐ, wū yàn shā zhī, cháo yě cè mù. lǐ zhèng jǐ biǎo qǐng yàn zuì, yán jù, nǎi qiǎn fù xīn fēn zǒu zhū dào: péi jì shǐ dōng dōu hé yáng wèi bó, sūn chéng shǐ zé lù cí xíng yōu zhōu, lú dōng měi shǐ hé nán zī qīng, lǐ zhōu shǐ shān nán hú nán, wáng dìng shǐ huái xī. shēng yán xuān wèi, ér shí zì biàn jiě, yán yàn wǎng cháng fù huì jiān xié, móu lì dú gū fēi wèi hòu, dì zì è zhī, fēi tā guò yě. dì wén, shǐ zhōng rén fù qí yán yú zhèng jǐ, hái bào xìn rán, yú shì dì yì xián zhī, wèi fā yě.
素德元載,思有以報之,於是複議城原州,節度使段秀實謂「安邊卻敵,宜以 緩計,方農事,不可遽興功。」炎怒,追秀實為司農卿,以邠寧李懷光督作,遣硃 泚、崔寧統兵各萬人翼之。詔書下,涇軍恚曰:「吾軍為國西屏十餘年。始自邠土, 農桑地著之安,徙此榛莽中,手披足踐,既立城壘,則又投之塞外,且安寘此乎?」 又懷光持法嚴,舉軍畏之。裨將劉文喜因人之怨,乃上疏求秀實、硃泚為使。詔以 泚代懷光,文喜不奉詔,閉城拒守,質其子吐蕃以求援。時方煬旱,人情騷攜,群 臣皆請赦文喜,帝不聽。詔減服御給軍,且趣師涇州,士當受春服者皆即賜。命泚、 懷光率軍攻之,壘環其州。別將劉海賓斬文喜,獻其首,涇州平,而原卒不能城。 又以劉晏劾載,已坐貶,乃出晏忠州,用庾准為荊南節度使,誣晏殺之,朝野側目。 李正己表請晏罪,炎懼,乃遣腹心分走諸道:裴冀使東都、河陽、魏博,孫成使澤 潞、礠邢、幽州,盧東美使河南、淄青,李舟使山南、湖南,王定使淮西。聲言宣 慰,而實自辯解,言「晏往嘗傅會奸邪,謀立獨孤妃為後,帝自惡之,非它過也」。 帝聞,使中人復其言於正己,還報信然,於是帝意銜之,未發也。
huì lú qǐ yǐ mén xià shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, jìn yán zhōng shū shì láng, tóng bǐng zhèng. qǐ wú shù xué, mào me lòu, yán báo zhī, tuō jí bù yǔ huì shí, qǐ yīn wèi hàn. jiù zhì, zhōng shū shè rén fēn yā shàng shū liù cáo, yǐ píng zòu bào. kāi yuán chū, fèi qí zhí. qǐ qǐng fù zhī, yán gù yǐ wèi bù kě, qǐ yì nù. yòu mì qǐ zhǔ shū guò jiù, zhú zhī, yán yuē: zhǔ shū, wú jú lì yě, wú dāng zì zhì zhī, nài hé xiāng qīn xié? shǐ, yán hái cháo, dào xiāng hàn, yīn quàn liáng chóng yì rù cháo, hòu yòu shǐ lǐ zhōu yāo shuō zhī, chóng yì yì fǎn cè. jí qí pàn, yì zhě guī jiù yán, yǐ wèi qù chéng zhī. dì yù yǐ huái xī lǐ xī liè tǒng zhū jūn zhì tǎo, yán yuē: xī liè shǐ yǔ lǐ zhōng chén wèi zi, zhú zhōng chén qǔ qí wèi, cǐ kě yǐ rèn hū? jū wú chǐ cùn gōng, yóu jué qiáng bù fèng fǎ, shè shǐ píng zéi, bì xià jiāng hé yǐ zhì zhī? dì bù néng píng, huì yuē: qú bù néng shí wú yán. suì yòng xī liè. yòu cháng fǎng qún chén kě dà rèn zhě, qǐ jiàn zhāng yì yán yǐng, ér yán jǔ cuī zhāo zhào huì bó. dì yǐ yán lùn yì shū kuò, suì bà wèi shàng shū zuǒ pú shè. jì xiè, duì yán yīng qì, bù zhì zhōng shū, qǐ nù, yì yù zhōng zhī.
會盧杞以門下侍郎同中書門下平章事,進炎中書侍郎,同秉政。杞無術學,貌 麼陋,炎薄之,託疾不與會食,杞陰為憾。舊制,中書舍人分押尚書六曹,以平奏 報。開元初,廢其職。杞請復之,炎固以為不可,杞益怒。又密啟主書過咎,逐之, 炎曰:「主書,吾局吏也,吾當自治之,奈何相侵邪?」始,炎還朝,道襄、漢, 因勸梁崇義入朝,後又使李舟邀說之,崇義益反側。及其叛,議者歸咎炎,以為趣 成之。帝欲以淮西李希烈統諸軍致討,炎曰:「希烈始與李忠臣為子,逐忠臣取其 位,此可以任乎?居無尺寸功,猶倔強不奉法,設使平賊,陛下將何以制之?」帝 不能平,恚曰:「氍不能食吾言。」遂用希烈。又嘗訪群臣可大任者,杞薦張鎰、 嚴郢,而炎舉崔昭、趙惠伯。帝以炎論議疏闊,遂罷為尚書左僕射。既謝,對延英 訖,不至中書,杞怒,益欲中之。
xiān shì, yán yǐng wèi jīng zhào yǐn, bù fù yán, yán fěng yù shǐ zhāng zhe hé zhī, bà jiān yù shǐ zhōng chéng. yuán xiū yǔ yǐng bù shàn, zì liú rén zhuó xiū wèi jīng zhào shǎo yǐn, lìng cì yǐng guò. xiū fǎn yǔ yǐng shàn, yán nù. huì zhāng guāng chéng móu shā huí hé qiú shuài, nǎi shǐ xiū shǐ huí hé. yǐng zuò dù tián bù shí, xià chú dà lǐ qīng. zhì shì yán bà, qí zi hóng yè qiú lù láng jí, gù qǐ yǐn yǐng wèi yù shǐ dài fū àn zhī, bìng dé tā guò. huì bó wèi hé nán yǐn shí, cháng shì yán dì wèi guān xiè. yù shǐ hé yán zǎi xiàng yì lì shì sī dì, guì qǔ qí zhí. qǐ zhào dà lǐ zhèng tián jìn píng zuì, jìn yuē: zǎi xiàng yú shù guān bǐ jiān lín, jì xiàn lì, zuì duó guān. qǐ nù, zhé jìn héng zhōu sī mǎ. yú shì dāng jiān zhǔ zì dào, zuì jiǎo. kāi yuán shí, xiāo sōng cháng dù qǔ jiāng nán, yù lì sī miào, yǐ wèi tiān zǐ lín xìng chù nǎi zhǐ, hòu yán fù qǔ yǐ lì miào. fēi yǔ yún: dì yǒu wáng qì, gù yán qǔ zhī. dì wén, zhèn nù, huì yù jù, zhào sān sī tóng fù, biǎn yá zhōu sī mǎ tóng zhèng. wèi zhì bǎi lǐ, cì sǐ, nián wǔ shí wǔ. biǎn huì bó duō tián wèi, yì shā zhī.
先是,嚴郢為京兆尹,不附炎,炎諷御史張著劾之,罷兼御史中丞。源休與郢 不善,自流人擢休為京兆少尹,令伺郢過。休反與郢善,炎怒。會張光晟謀殺回紇 酋帥,乃使休使回紇。郢坐度田不實,下除大理卿。至是炎罷,其子弘業賕賂狼藉, 故杞引郢為御史大夫按之,並得它過。惠伯為河南尹時,嘗市炎第為官廨。御史劾 炎宰相抑吏市私第,貴取其直。杞召大理正田晉評罪,晉曰:「宰相於庶官比監臨, 計羨利,罪奪官。」杞怒,謫晉衡州司馬。於是當監主自盜,罪絞。開元時,蕭嵩 嘗度曲江南,欲立私廟,以為天子臨幸處乃止,後炎復取以立廟。飛語云:「地有 王氣,故炎取之。」帝聞,震怒,會獄具,詔三司同覆,貶崖州司馬同正。未至百 里,賜死,年五十五。貶惠伯多田尉,亦殺之。
chū, yán jiǎo chì zhì jié, pō dé míng. jì fù huì yuán zài dǐ zuì, é ér dé zhèng, rán zhì hài gēn zhōng, bù néng zì zhǐ. zì yá bì chóu, guǒ yú yòng sī, zhōng yǐ cǐ jí huò. zì dào zhōu hái yě, jiā rén yǐ lǜ páo mù jiǎn qì zhī, yán zhǐ yuē: wú lǐng shàng yī zhú lì, chāo dēng shàng tái, kě cháng zāi? qiě yǒu fēi cháng zhī fú, bì yǒu fēi cháng zhī huò, ān kě qì shì hū? jí biǎn, hái suǒ fú. jiǔ zhī, zhào fù qí guān, shì sù mǐn, zuǒ chéng kǒng bó zhī, gèng yuē píng lì.
初,炎矯飭志節,頗得名。既傅會元載抵罪,俄而得政,然忮害根中,不能自 止。眥睚必讎,果於用私,終以此及禍。自道州還也,家人以綠袍木簡棄之,炎止 曰:「吾嶺上一逐吏,超登上台,可常哉?且有非常之福,必有非常之禍,安可棄 是乎?」及貶,還所服。久之,詔復其官,諡肅愍,左丞孔駁之,更曰平厲。
yǔ zhǔn zhě, cháng zhōu rén. wú xué shù, yǐ róu mèi zì jìn, de xìng yú wáng jìn, zhòu zhì zhōng shū shè rén, shí liú chī báo zhī. zài qiān shàng shū yòu chéng. jìn dé zuì, chū wèi rǔ zhōu cì shǐ. fù rù wèi sī nóng qīng. yòu shàn yán, gù yán shǐ jié dù jīng nán yàn yǐ wū sǐ, yǐn wèi shàng shū zuǒ chéng. jiàn zhōng sān nián zú, zèng gōng bù shàng shū.
庾准者,常州人。無學術,以柔媚自進,得幸於王縉,驟至中書舍人,時流嗤 薄之。再遷尚書右丞。縉得罪,出為汝州刺史。復入為司農卿。又善炎,故炎使節 度荊南;晏已誣死,引為尚書左丞。建中三年卒,贈工部尚書。
yán yǐng, zì shū áo, huá zhōu huá yīn rén. fù zhèng huì, yǐ cái lì gèng qī jùn zhōng jiāng nán xī dào cǎi fǎng shǐ. yǐng jí jìn shì dì, bǔ tài cháng xié lǜ láng, shǒu dōng dōu tài miào. lù shān luàn, yǐng qǔ shén zhǔ mì yú jiā, zhì dé chū, dìng luò yáng, yǒu sī dé yǐ fèng yíng hái miào, zhuó dà lǐ sī zhí. lǚ yīn zhèn jiāng líng, biǎo wèi pàn guān. fāng shì shēn tài zhī yǐ shù dé xìng sù zōng, áo yóu hú héng jiān, yǐ yāo huàn guǐ zhòng, jiān zāng jù wàn, tán zhōu cì shǐ páng chéng dǐng àn zhì. dì bù xìn, zhào hái tài zhī, xià chéng dǐng jiāng líng yù. yǐng jù yán tài zhī zuǒ dào, dì qiǎn zhōng rén yǔ yīn zá xùn yǒu zhuàng, dì bù wèi rán. yù shǐ zhōng chéng jìng yǔ bái dài tài zhī, yǐng fāng rù cháo, jí biàn zhī. dì nù, chì yǐng qù. yǐng fù yuē: chéng dǐng hé tài zhī guǐ dá yǒu shí, tài zhī yán chéng dǐng yàn zuǒ bù cún. jīn huǎn yǒu zuì, jí wú zuì, chén sǐ bù gǎn rú zhào. dì zú shā chéng dǐng, liú yǐng jiàn zhōu. tài zhī hòu zuò yāo wàng bù dào zhū. dài zōng chū, zhuī hái chéng dǐng guān, zhào yǐng wèi jiān chá yù shǐ, lián shǔ shuài fǔ sī mǎ. guō zi yí biǎo wèi guān nèi hé dōng fù yuán shuài fǔ pàn guān, qiān xíng jūn sī mǎ. zi yí zhèn bīn zhōu, xí yǐng zhǔ liú wù. hé zhōng shì zú bù lè shù bīn, duō táo hái. yǐng qǔ qú shǒu shī zhī, nǎi dìng. suì yú, zhào zhì jīng shī, yuán zài jiàn zhī dì, shí zài dé zuì, bù jiàn yòng. yù shǐ dài fū lǐ qī yún yì jiàn yǐng, dì yuē: shì yuán zài suǒ hòu, kě hū? dá yuē: rú yǐng cái lì, bì xià bù zì qǔ, ér liú wèi jiān rén yòng xié? jí rì bài hé nán yǐn shuǐ lù yùn shǐ. dà lì mò, jìn bài jīng zhào yǐn. yán míng chí fǎ lìng, jí è fǔ qióng, gǎn zhū shā, dào zéi yī shuāi, jiǎn lì guān jiàng dīng shù bǎi qiān rén, hào chēng zhí yǐn.
嚴郢,字叔敖,華州華陰人。父正誨,以才吏更七郡、終江南西道採訪使。郢 及進士第,補太常協律郎,守東都太廟。祿山亂,郢取神主秘於家,至德初,定洛 陽,有司得以奉迎還廟,擢大理司直。呂諲鎮江陵,表為判官。方士申泰芝以術得 幸肅宗,遨遊湖、衡間,以妖幻詭眾,奸贓鉅萬,潭州刺史龐承鼎按治。帝不信, 召還泰芝,下承鼎江陵獄。郢具言泰芝左道,帝遣中人與諲雜訊有狀,帝不為然。 御史中丞敬羽白貸泰芝,郢方入朝,亟辨之。帝怒,叱郢去。郢復曰:「承鼎劾泰 芝詭沓有實,泰芝言承鼎驗左不存。今緩有罪,急無罪,臣死不敢如詔。」帝卒殺 承鼎,流郢建州。泰芝後坐妖妄不道誅。代宗初,追還承鼎官,召郢為監察御史, 連署帥府司馬。郭子儀表為關內、河東副元帥府判官,遷行軍司馬。子儀鎮邠州, 檄郢主留務。河中士卒不樂戍邠,多逃還。郢取渠首屍之,乃定。歲余,召至京師, 元載薦之帝,時載得罪,不見用。御史大夫李棲筠亦薦郢,帝曰:「是元載所厚, 可乎?」答曰:「如郢材力,陛下不自取,而留為奸人用邪?」即日拜河南尹、水 陸運使。大曆末,進拜京兆尹。嚴明持法令,疾惡撫窮,敢誅殺,盜賊一衰,減隸 官匠丁數百千人,號稱職尹。
zǎi xiàng yáng yán qǐng tún tián fēng zhōu, fā guān fǔ mín záo líng yáng qú, yǐng xí shuò biān bìng lì, jí zòu: jiù tún féi ráo dì, jīn shí bù kěn yī, shuǐ tián shén guǎng, lì bù jí ér fèi. ruò fā èr jīng guān fǔ mín jùn fēng qú yíng tián, rǎo ér wú lì. qǐng yǐ nèi yuàn shí dào yàn zhī, qín dì gāo yú, tián shàng shàng, gēng zhě jiē jī rén, yuè yī dài, gōng shén yì, yòu rén gěi qián yuè bā qiān, liáng bù zài, rán yǒu sī cháng mù bù néng zú. hé fǔ xiàn gòng zhī, jì yī nóng suì qián jiǔ wàn liù qiān, mǐ yuè qī hú èr dòu, dà dǐ suì jiù dīng sān bǎi, qián èr qiān bā bǎi bā shí wàn, mǐ èr qiān yī bǎi liù shí hú, chén kǒng zhōng suì huò bù chóu fèi. kuàng èr qiān lǐ fā rén chū sài, ér suì yī dài hū? yòu zì tài yuán zhuǎn liáng yǐ bǔ, sī chū zī fèi bèi zhī, shì xū jī diān, shì kōng yáo yě. yǐng yòu yán: wǔ chéng jiù tún dì zhì guǎng, qǐng yǐ záo qú liáng bǐ zhū chéng, xià dài dōng shū, qǔ qú gōng bù bó gěi tián zhě, lìng jù zhí zhuǎn gǔ, zé guān fǔ miǎn diào fā, ér zhū chéng pì tián. yán bù xǔ, qú zú bù chéng, qì zhī.
宰相楊炎請屯田豐州,發關輔民鑿陵陽渠,郢習朔邊病利,即奏:「舊屯肥饒 地,今十不墾一,水田甚廣,力不及而廢。若發二京關輔民浚豐渠營田,擾而無利。 請以內苑蒔稻驗之,秦地膏腴,田上上,耕者皆畿人,月一代,功甚易,又人給錢 月八千,糧不在,然有司常募不能足。合府縣共之,計一農歲錢九萬六千,米月七 斛二斗,大抵歲僦丁三百,錢二千八百八十萬,米二千一百六十斛,臣恐終歲獲不 酬費。況二千里發人出塞,而歲一代乎?又自太原轉糧以哺,私出資費倍之,是虛 畿甸,事空徭也。」郢又言:「五城舊屯地至廣,請以鑿渠糧俾諸城,夏貸冬輸, 取渠工布帛給田者,令據直轉谷,則關輔免調發,而諸城闢田。」炎不許,渠卒不 成,棄之。
yù shǐ tái qǐng tiān xià duàn yù yī qiè dài bào, wéi shā rén xǔ cháng sǐ, lùn tú zhě dé xī xǐ biān. yǐng yán: zuì rén xǐ biān, jí liú yě. liú yǒu sān, ér yī yòng zhī, chéng nán. qiě shā rén wài yóu yǒu shí è wěi zào yòng fú yìn qiáng guāng huǒ zhū dào, jīn yī xǐ zhī, fǎ tài qīng, bù zú jìn è. yòu zuì dǐ tú, kē bié chà shū, huò ōu shāng fū fù lí fēi yì jué yǎng nán bié xìng lì dí bù rú shì sī dù guān mào hù děng bù kě xī, ér yǔ shí è tóng xǐ, jí qīng zhòng bù lún. yòu àn, jīng shī tiān xià jù, lùn tú zhě zhì guǎng, lì bù fù yàn, jīn ruò xī dài bào, yǒu sī duàn jué yǒu chéng, yuè bù chì wǔ qiān yù, zhèng kǒng dié àn tián wěi, zhāng chéng wěn náo. qiě biān jí jìn biān fàn sǐ tú liú zhě, ruò hé wèi chà? qǐng xià yǒu sī gèng yì. yán è yì jǐ, yīn fěng yù shǐ zhāng zhe hé yǐng nì fā mín jùn qú, shǐ yuàn guī shàng. xì jīn wú. zhǎng ān zhōng rì shù qiān rén zhē jiàn fú mén sòng yǐng yuān, dì wēi zhī zhī, xuē jiān yù shǐ zhōng chéng. rén zhī yǐng dé yuán, jiē yíng bài. huì qiū hàn, yǐng qǐng juān zū shuì, yán lìng dù zhī yù shǐ àn fù, yǐ bù shí, bà wèi dà lǐ qīng.
御史台請天下斷獄一切待報,唯殺人許償死,論徒者得悉徙邊。郢言:「罪人 徙邊,即流也。流有三,而一用之,誠難。且殺人外猶有十惡、偽造用符印、強光 火諸盜,今一徙之,法太輕,不足禁惡。又罪抵徒,科別差殊,或毆傷、夫婦離非 義絕、養男別姓、立嫡不如式、私度關、冒戶等不可悉,而與十惡同徙,即輕重不 倫。又按,京師天下聚,論徒者至廣,例不覆讞,今若悉待報,有司斷決有程,月 不啻五千獄,正恐牒按填委,章程紊撓。且邊及近邊犯死徒流者,若何為差?請下 有司更議。」炎惡異己,陰諷御史張著劾郢匿發民浚渠,使怨歸上。系金吾。長安 中日數千人遮建福門訟郢冤,帝微知之,削兼御史中丞。人知郢得原,皆迎拜。會 秋旱,郢請蠲租稅,炎令度支御史按覆,以不實,罷為大理卿。
yán zhī bà, lú qǐ yǐn yǐng wèi yù shǐ dài fū, gòng móu yán zuì. jí dài bǔ hé zhōng guān chá shǐ zhào huì bó xià yù, chǔ lüè cǎn jí, duàn chéng qí zuì, zú zhú yán yá zhōu, huì bó fèi zhōu. tiān xià yǐ yǐng xié zǎi xiàng bào chóu wèi bù zhí. rán qǐ yòng yǐng bài yán, nèi jì yǐng cái, yīn àn cài tíng yù shì, shā yù shǐ zhèng zhān, chū yǐng wèi fèi zhōu cì shǐ. dào féng jiù bìn, wèn zhī, huò yuē: zhào huì bó zhī bìn. yǐng nèi cán, hū hū suì yú zú.
炎之罷,盧杞引郢為御史大夫,共謀炎罪。即逮捕河中觀察使趙惠伯下獄,楚 掠慘棘,鍛成其罪,卒逐炎崖州,惠伯費州。天下以郢挾宰相報仇為不直。然杞用 郢敗炎,內忌郢才,因按蔡廷玉事,殺御史鄭詹,出郢為費州刺史。道逢柩殯,問 之,或曰:「趙惠伯之殯。」郢內慚,忽忽歲余卒。
dòu cān, zì shí zhōng, xíng bù shàng shū dàn sì shì sūn. xué lǜ lìng, wèi rén jīn yán xìng zhí, guǒ yú duàn. yǐ yìn lèi wèi wàn nián wèi. tóng shě dāng xī zhí zhě, wén qīn jí huáng jù, cān wèi dài zhī. huì shī qiú, jīng zhào àn zhí bù hé qí rén, cān yuē: bǐ yǐ bù jí yè ér wǎng, cān dāng zuò. nǎi biǎn jiāng xià wèi, rén jiē yì zhī. qiān fèng xiān wèi. nán zǐ cáo fēn xiōng dì lì běi jūn, zuì bào qí mèi, fù jiù bù zhǐ, huì fù jǐng sǐ. cān dāng xiōng dì zhòng pì, zhòng qǐng qí miǎn sàng, cān yuē: fù yáo zi sǐ, ruò yǐ sàng yán, shì shā fù bù zuò. jiē bǎng shā zhī, yī xiàn wèi fú.
竇參,字時中,刑部尚書誕四世孫。學律令,為人矜嚴悻直,果於斷。以廕累 為萬年尉。同舍當夕直者,聞親疾惶遽,參為代之。會失囚,京兆按直簿劾其人, 參曰:「彼以不及謁而往,參當坐。」乃貶江夏尉,人皆義之。遷奉先尉。男子曹 芬兄弟隸北軍,醉暴其妹,父救不止,恚赴井死。參當兄弟重辟,眾請俟免喪,參 曰:「父繇子死,若以喪延,是殺父不坐。」皆榜殺之,一縣畏伏。
jìn dà lǐ sī zhí, àn jiāng huái yù yáng zhōu, jié dù shǐ chén shǎo yóu yǎn jiǎn bù jiāo yíng, qiǎn jūn lì zhì wèn, cān lì cí qiào ràng, shǎo yóu cán, wǎng yè cān, cān bù gù jí qù. wù zhōu cì shǐ dèng tǐng dào zāng bā qiān mín, zǎi xiàng yòu tǐng, yù miǎn shū qí cái, zhào bǎi guān jí shàng shū shěng yì, duō xī yì wèi zhù, cān dú chí fǎ, zú shū rù zhī. qiān jiān chá yù shǐ. hú nán pàn guān mǎ yí fā bù lìng zāng qiān wàn, lìng zhī zǐ yīn quán xìng wū zòu yí, cān wǎng àn, zhí qí qīn miè. yí hòu zuǒ cáo wáng gāo, yǐ gàn zhí wén zhě yě.
進大理司直,按江淮獄揚州,節度使陳少游偃蹇不郊迎,遣軍吏致問,參厲辭 譙讓,少游慚,往謁參,參不顧即去。婺州刺史鄧珽盜贓八千緡,宰相右珽,欲免 輸其財,詔百官集尚書省議,多希意為助,參獨持法,卒輸入之。遷監察御史。湖 南判官馬彝發部令贓千萬,令之子因權幸誣奏彝,參往按,直其侵衊。彝後佐曹王 皋,以干直聞者也。
rù wèi yù shǐ zhōng chéng, jǔ hé wú suǒ huí jì. dé zōng shù zhào jiàn, yǔ tiān xià shì, huò jué dà yì, dì qì zhī. rán duō yǔ zǎi xiàng bó yì, shù wèi pái què, zú wú yǐ shāng. cān yóu shì wú suǒ dàn, huò lǜ qíng zhì shì yǐ. shí dìng bǎi guān bān bǐng, cān cháng wèi dà lǐ sī zhí, gù duō qí rù, shǐ zài chéng shàng. è zhān shì lǐ shēng, yì qí bān zài zhū fǔ shǎo yǐn xià. zhōng wài shāo è qí zhuān.
入為御史中丞,舉劾無所回忌。德宗數召見,語天下事,或決大議,帝器之。 然多與宰相駁異,數為排卻,卒無以傷。參由是無所憚,或率情制事矣。時定百官 班稟,參嘗為大理司直,故多其入,使在丞上。惡詹事李昇,抑其班在諸府少尹下。 中外稍惡其專。
jìn jiān hù bù shì láng. mín jiā shēng shǐ èr shǒu sì zú, yǒu sī yù yǐ wén, cān yuē: cǐ nǎi shǐ huò. píng bù zòu. chén shǎo yóu sǐ, zi qǐng xí fēng, cān dà shǔ shěng mén yuē: shǎo yóu wèi jiāng xiāng, yǐ jiān wēi yì jié, shàng hán gòu bù rěn fā, qí xī róng dé chuán xí xié? shén cè jiāng jūn mèng huá zhàn yǒu gōng, huò wū yǐ fǎn, lóng wǔ jiāng jūn lǐ jiàn yù xiàn tǔ fān zì bá guī, bù qǔ gào yǔ lǔ tōng, jiē lùn sǐ. cān xī zhì chū zhī, rén shǐ shǔ wàng.
進兼戶部侍郎。民家生豕二首四足,有司欲以聞,參曰:「此乃豕禍。」屏不 奏。陳少游死,子請襲封,參大署省門曰:「少游位將相,以艱危易節,上含垢不 忍發,其息容得傳襲邪?」神策將軍孟華戰有功,或誣以反,龍武將軍李建玉陷吐 蕃自拔歸,部曲告與虜通,皆論死。參悉治出之,人始屬望。
é yǐ zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, lǐng dù zhī yán tiě shǐ. měi yán yīng duì, tā xiāng bà, cān bì liú, yǐ dù zhī wèi yán, shí zhuān zhèng yě. rán cān wú xué shù, bù néng jī gǔ lì shì, wéi shù qīn dǎng, duō suǒ yán jiōng chá, sì fāng wèi zhī. yú shì zī qīng lǐ nà hòu kuì cān, wài shì yán wèi, shí lù dì qīn jìn wèi jiān, gù zuǒ yòu zhēng huǐ duǎn zhī.
俄以中書侍郎同中書門下平章事,領度支、鹽鐵使。每延英對,它相罷,參必 留,以度支為言,實專政也。然參無學術,不能稽古立事,惟樹親黨,多所訁冋察, 四方畏之。於是淄青李納厚饋參,外示嚴畏,實賂帝親近為間,故左右爭毀短之。
shēn, qí zú zi yě, wèi gěi shì zhōng, cān qīn ài, měi chú lì duō fǎng shēn, shēn yīn dé zhāo lù, lòu jìn mì yǔ, gù shēn suǒ zhì, rén mù wèi xǐ què. dì wén, yǐ jiè cān, qiě yuē: shì bì wèi lèi, bù rú chì zhī. cān yǐ qíng sù yuē: chén wú qiáng zi xìng, shēn suī shū shǔ, wú tā è. dì yuē: ér suī zì bǎo, rú wài yán hé? cān gù chén gài.
申,其族子也,為給事中,參親愛,每除吏多訪申,申因得招賂,漏禁密語, 故申所至,人目為「喜鵲」。帝聞,以戒參,且曰:「是必為累,不如斥之。」參 以情訴曰:「臣無強子姓,申雖疏屬,無它惡。」帝曰:「而雖自保,如外言何?」 參固陳丐。
chū, lù zhì yǔ cān bù píng, wú tōng xuán xiōng dì jiē zài hàn lín, yǔ zhì xuān zhì bù dé, shēn jiù sì guó wáng zé zhī yǔ tōng wēi děng shàn, suì gòng zèn zhì. dì dé qí jiān, zhú shēn wèi dào zhōu sī mǎ. bù jiā rì, biǎn cān chēn zhōu bié jià. xuān wǔ liú shì níng xiǎng cān juàn wǔ qiān, hú nán guān chá shǐ lǐ xùn gù yǔ cān xì, yǐ zhuàng wén, yòu zhōng rén wèi zhī yàn zuǒ, dì dà nù, yǐ wèi wài jiāo róng chén, yù shā cān. zhì suī yuàn, rán yì yǐ shā zhī tài zhòng, nǎi biǎn huān zhōu sī mǎ, zhú qí xī jǐng bó yú quán zhōu, nǚ ní yú chēn zhōu, méi rù zī chǎn nú bì. dì yòu yù shā shēn zé zhī jí shǔ rén róng, zhì gù zhēng: fǎ yǒu shǒu cóng, shǒu yuán zé cóng jiǎn. róng yǔ cān suī shàn, rán chū wú xié pì, shù jī fèn yǒu zhí yán, wǎn pō shū jì, qǐng biǎn róng yuǎn guān, shēn zé zhī chú míng liú lǐng nán. zhào kě. shí huàn shì bàng jǔ bù yǐ, cān jìng cì sǐ yú yōng zhōu, nián liù shí. ér zhàng shā shēn, miǎn róng sǐ, zhū dòu bìng zhú yún.
初,陸贄與參不平,吳通玄兄弟皆在翰林,與贄軒輊不得,申舅嗣虢王則之與 通微等善,遂共譖贄。帝得其奸,逐申為道州司馬。不浹日,貶參郴州別駕。宣武 劉士寧餉參絹五千,湖南觀察使李巽故與參隙,以狀聞,又中人為之驗左,帝大怒, 以為外交戎臣,欲殺參。贄雖怨,然亦以殺之太重,乃貶驩州司馬,逐其息景伯於 泉州,女尼於郴州,沒入貲產奴婢。帝又欲殺申、則之及屬人榮,贄固爭:「法有 首從,首原則從減。榮與參雖善,然初無邪僻,數激憤有直言,晚頗疏忌,請貶榮 遠官,申、則之除名流嶺南。」詔可。時宦侍謗沮不已,參竟賜死於邕州,年六十。 而杖殺申,免榮死,諸竇並逐雲。
wú tōng xuán zhě, hǎi zhōu rén, yǔ dì tōng wēi jiē bó xué shàn wén zhāng. fù dào guàn, yǐ dào shì zhào shòu tài zǐ zhū wáng jīng, gù tōng xuán děng jiē dé shì tài zǐ yóu, tài zǐ dài zhī shén shàn. shǐ, tōng xuán jǔ shén tóng, bǔ mì shū zhèng zì. yòu zhuó wén cí qīng lì kē, diào tóng zhōu sī hù cān jūn. dé zōng lì, dì xiōng zhǒng zhào wèi hàn lín xué shì. qǐng zhī, tōng wēi qiān zhí fāng láng zhōng, tōng xuán qǐ jū shè rén, bìng zhī zhì gào. fán dì yǒu zhuàn shù, fēi tōng xuán bǐ wèi cháng qiàn.
吳通玄者,海州人,與弟通微皆博學善文章。父道瓘,以道士詔授太子諸王經, 故通玄等皆得侍太子游,太子待之甚善。始,通玄舉神童,補秘書正字。又擢文辭 清麗科,調同州司戶參軍。德宗立,弟兄踵召為翰林學士。頃之,通微遷職方郎中, 通玄起居舍人,並知制誥。凡帝有撰述,非通玄筆未嘗慊。
yǔ lù zhì jí zhōng fú wéi zhí yì bìng wèi. zhì wén gāo yǒu móu, tè wèi dì qì yù, qiě gèng xiǎn nán, yǒu gōng. tōng xuán děng tè yǐ dōng gōng ēn jiù jìn, nì ér bù lǐ, jiàn zhì zhòu zhuó, pō mào hèn. zhì zì shì jìn zhèng, lǚ duǎn tōng xuán yú dì qián, yù chì yuǎn zhī, jí jiàn yán: chéng píng shí, gōng yì shū huà zhī rǒng, jiē dài zhào hàn lín ér wú xué shì, zhì dé yǐ lái, mìng jí xián xué shì rù jìn zhōng cǎo shū zhào, dài jìn zhǐ yú hàn lín yuàn, yīn yǐ míng guān. jīn sì fāng wú shì, zhì shū zhí fēn yí guī zhōng shū shè rén, qǐng bà xué shì. dì bù xǔ. tōng xuán yuàn rì jié, móu duó qí nèi zhí. huì zhì quán zhī bīng bù shì láng, zhǔ gòng jǔ, nǎi mìng wèi zhēn. zhēn yuán shí nián, tōng xuán bài jiàn yì dài fū, zì yǐ jiǔ cì, dāng dé zhòng shū shě rén, dà yuàn wàng. zhì yǔ dòu cān jiāo è, cān cóng zi shēn cóng jiù sì guó wáng zé zhī fāng wèi jīn wú jiāng jūn, gù shēn jiè zhī shǐ jié tōng xuán xiōng dì, gòng wēi zhì. ér tōng xuán yǐ zōng shì nǚ wèi wài fù, dì zhī, wèi jí zé. zé zhī fēi bàng yún: zhì shì jìn shì, shòu huì xiè. dì è wū gòu, dà nù, bà cān zǎi xiàng, zhú zé zhī zhāo zhōu sī mǎ, tōng xuán quán zhōu sī mǎ. yòu xián yín wū jìn shǔ shì, zì jié zhī, bù gǎn dá, cì sǐ zhǎng chéng yì. zhì suì xiāng yǐ.
與陸贄、吉中孚、韋執誼並位。贄文高有謀,特為帝器遇,且更險難,有功。 通玄等特以東宮恩舊進,昵而不禮,見贄驟擢,頗媢恨。贄自恃勁正,屢短通玄於 帝前,欲斥遠之,即建言:「承平時,工藝書畫之冗,皆待詔翰林而無學士,至德 以來,命集賢學士入禁中草書詔,待進止於翰林院,因以名官。今四方無事,制書 職分宜歸中書舍人,請罷學士。」帝不許。通玄怨日結,謀奪其內職。會贄權知兵 部侍郎,主貢舉,乃命為真。貞元十年,通玄拜諫議大夫,自以久次,當得中書舍 人,大怨望。贄與竇參交惡,參從子申從舅嗣虢王則之方為金吾將軍,故申介之使 結通玄兄弟,共危贄。而通玄以宗室女為外婦,帝知,未及責。則之飛謗云:「贄 試進士,受賄謝。」帝惡誣構,大怒,罷參宰相,逐則之昭州司馬,通玄泉州司馬。 又銜淫污近屬事,自詰之,不敢答,賜死長城驛。贄遂相矣。
tōng xuán sǐ, tōng wēi bái yī dài zuì yú mén, dì yòu zhī, nèi jù huò, bù gǎn xíng sàng fú.
通玄死,通微白衣待罪於門,帝宥之,內懼禍,不敢行喪服。
zàn yuē: yuán zài yáng yán gè yǐ cái zī fèn, shì zhǔ àn yōng, gù zhì wèi fǔ xiāng. ruò qí jiǎn yān yǐn, chéng yuán zhōu yǐ móu xī xià, hái zuǒ cáng yǒu sī, yī zū fù yǐ jiǎn zhì yǒu wáng, chéng yǒu qǔ yān. rán zài běn yǔ fǔ guó yǐ lì hé, xiǎn kè zhe zhū xīn, xī hè zhī yù, fā hū wú yàn. yán qiān lián zài shì, xìng chǒu yì, bǐng guó wéi gāng, fǎn wèi zài fù chóu, shì yán yú jūn, zú yǔ qī zǐ bìng zhū, bào xiān gǔ, jí mìng yú dào, gài zì qǔ zhī yě. fū jiān rén duō cái, wèi shǐ bù wèi huàn, gù fēng shū yǐ jùn sǐ, ér dèng xī yǐ biàn wáng. ruò liǎng rén zhě, suǒ wèi duō cái zhě xié! jìn yán fú yè bào yīng, cān dé jūn zì sī, wú kě lùn zhě. yì chēng dǐng zhé zú, qí xíng wū liàng zāi!
贊曰:元載、楊炎各以才資奮,適主暗庸,故致位輔相。若其翦閹尹,城原州 以謀西夏,還左藏有司,一租賦以檢制有亡,誠有取焉。然載本與輔國以利合,險 刻著諸心,溪壑之欲,發乎無厭。炎牽連載勢,興丑裔,秉國維綱,返為載復讎, 釋言於君,卒與妻子並誅,暴先骨,殛命於道,蓋自取之也。夫奸人多才,未始不 為患,故鄷舒以俊死,而鄧析以辯亡。若兩人者,所謂多才者邪!縉言福業報應, 參得君自私,無可論者。《易》稱「鼎折足,其刑剭諒哉!