gāo zōng
高宗
gāo zōng tiān huáng dà shèng dà hóng xiào huáng dì huì zhì, zì wéi shàn, tài zōng dì jiǔ zǐ yě. mǔ yuē wén dé huáng hòu zhǎng sūn shì. shǐ fēng jìn wáng, zhēn guān qī nián, yáo lǐng bīng zhōu dū du. shí qī nián, tài zǐ chéng gān fèi, ér wèi wáng tài cì dāng lì, yì yǐ zuì chù, nǎi lì zi zhì wèi huáng tài zǐ. tài zōng cháng mìng huáng tài zǐ yóu guān xí shè, tài zǐ cí yǐ fēi suǒ hǎo, yuàn dé fèng zhì zūn, jū xī xià. tài zōng dà xǐ, nǎi yíng qǐn diàn cè wèi bié yuàn, shǐ tài zǐ jū zhī. tài zōng měi shì cháo, huáng tài zǐ cháng shì, guān jué shù zhèng.
高宗天皇大圣大弘孝皇帝讳治,字为善,太宗第九子也。母曰文德皇后长孙氏。 始封晋王,贞观七年,遥领并州都督。十七年,太子承乾废,而魏王泰次当立,亦 以罪黜,乃立子治为皇太子。太宗尝命皇太子游观习射,太子辞以非所好,愿得奉 至尊,居膝下。太宗大喜,乃营寝殿侧为别院,使太子居之。太宗每视朝,皇太子 常侍,观决庶政。
èr shí sān nián, tài zōng yǒu jí, zhào huáng tài zǐ tīng zhèng yú jīn yè mén. sì yuè, cóng xìng cuì wēi gōng. tài zōng bēng, yǐ yǔ xí fā liù fǔ jiǎ shì sì qiān, wèi huáng tài zǐ rù yú jīng shī. liù yuè jiǎ xū, jí huáng dì wèi yú jiù qián. dà shè, cì wén wǔ guān xūn yī zhuǎn, mín bā shí yǐ shàng sù bó, gěi fù yōng zhōu jí bǐ suì gōng jūn suǒ yī nián. guǐ wèi, zhǎng sūn wú jì wèi tài wèi. guǐ sì, jiǎn jiào luò zhōu cì shǐ lǐ jī wèi kāi fǔ yí tóng sān sī, cān zhǎng jī mì. bā yuè guǐ yǒu, hé dōng dì zhèn. yǐ hài, yòu zhèn. gēng chén, qiǎn shǐ cún wèn hé dōng, gěi fù èr nián, cì yā sǐ zhě rén juàn sān pǐ. gēng yín, zàng wén huáng dì yú zhāo líng. jiǔ yuè jiǎ yín, jīng wáng yuán jǐng wèi sī tú, wú wáng kè wèi sī kōng. yǐ mǎo, lǐ jī wèi shàng shū zuǒ pú yè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. shí yī yuè yǐ chǒu, jìn zhōu dì zhèn. zuǒ yì wèi láng jiāng gāo kǎn fá tū jué. shì dōng, wú xuě.
二十三年,太宗有疾,诏皇太子听政于金液门。四月,从幸翠微宫。太宗崩, 以羽檄发六府甲士四千,卫皇太子入于京师。六月甲戌,即皇帝位于柩前。大赦, 赐文武官勋一转,民八十以上粟帛,给复雍州及比岁供军所一年。癸未,长孙无忌 为太尉。癸巳,检校洛州刺史李勣为开府仪同三司,参掌机密。八月癸酉,河东地 震。乙亥,又震。庚辰,遣使存问河东,给复二年,赐压死者人绢三匹。庚寅,葬 文皇帝于昭陵。九月甲寅,荆王元景为司徒,吴王恪为司空。乙卯,李勣为尚书左 仆射、同中书门下三品。十一月乙丑,晋州地震。左翊卫郎将高偘伐突厥。是冬, 无雪。
yǒng huī yuán nián zhēng yuè xīn chǒu, gǎi yuán. bǐng wǔ, lì fēi wáng shì wèi huáng hòu. zhāng xíng chéng wéi shì zhōng. èr yuè xīn mǎo, fēng zǐ xiào wèi xǔ wáng, shàng jīn qǐ wáng, sù jié yōng wáng. sì yuè jǐ sì, jìn zhōu dì zhèn. wǔ yuè sì wèi, tài bái zhòu jiàn. liù yuè, gāo kǎn jí tū jué zhàn yú jīn shān, bài zhī. gēng chén, jìn zhōu dì zhèn, zhào wǔ pǐn yǐ shàng yán shì. qī yuè xīn yǒu, yǐ hàn lǜ qiú. bā yuè wù chén, gěi wǔ pǐn yǐ shàng jiě guān chōng shì zhě bàn lù, jiā cì bó. gēng wǔ, jiàng sǐ zuì yǐ xià. jiǔ yuè guǐ mǎo, gāo kǎn fú tū jué chē bí kè hán yǐ xiàn. shí yuè wù chén, lǐ jī bà zuǒ pú yè. shí yī yuè jǐ wèi, biǎn chǔ suì liáng wèi tóng zhōu cì shǐ. shí èr yuè gēng wǔ, yǎn zhōu liáo kòu biān, zǐ zhōu dū du xiè wàn suì sǐ zhī.
永徽元年正月辛丑,改元。丙午,立妃王氏为皇后。张行成为侍中。二月辛卯, 封子孝为许王,上金杞王,素节雍王。四月己巳,晋州地震。五月巳未,太白昼见。 六月,高偘及突厥战于金山,败之。庚辰,晋州地震,诏五品以上言事。七月辛酉, 以旱虑囚。八月戊辰,给五品以上解官充侍者半禄,加赐帛。庚午,降死罪以下。 九月癸卯,高偘俘突厥车鼻可汗以献。十月戊辰,李勣罢左仆射。十一月己未,贬 褚遂良为同州刺史。十二月庚午,琰州獠寇边,梓州都督谢万岁死之。
èr nián zhēng yuè wù xū, kāi yì cāng yǐ zhèn mín. yǐ sì, huáng mén shì láng yǔ wén jié zhōng shū shì láng liǔ shì tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. yǐ mǎo, yáo chí dū du ā shǐ nà hè lǔ pàn. sì yuè yǐ chǒu, mìng yǒu sī wú jìn ròu shí, qì yú wǔ yuè. qī yuè dīng wèi, hè lǔ kòu tíng zhōu, zuǒ wǔ wèi dà jiàng jūn liáng jiàn fāng yòu xiāo wèi dà jiàng jūn qì bì hé lì wèi gōng yuè dào héng jūn zǒng guǎn yǐ fá zhī. bā yuè jǐ sì, gāo jì fǔ wèi shì zhōng yú zhì níng wèi shàng shū zuǒ pú yè, zhāng xíng chéng wéi yòu pú yè, tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. jǐ mǎo, bái shuǐ mán guān biān, zuǒ lǐng jūn jiāng jūn zhào xiào zǔ wèi láng zhōu dào héng jūn zǒng guǎn yǐ fá zhī. jiǔ yuè guǐ mǎo, yǐ tóng zhōu kǔ quán mù dì cì pín mín. shí yuè xīn mǎo, jìn zhōu dì zhèn. shí yī yuè xīn yǒu, yǒu shì yú nán jiāo. guǐ yǒu, jìn jìn quǎn mǎ yīng gǔ. wù yín, xīn zhōu dì zhèn. jiǎ shēn, yǔ mù bīng. shì yuè, dòu zhōu yì zhōu mán kòu biān, guì zhōu dū du liú bó yīng bài zhī. zhào xiào zǔ jí bái shuǐ mán zhàn yú luó wǔ hòu shān, bài zhī. shí èr yuè yǐ wèi, tài bái zhòu jiàn. rén zǐ, chù yuè zhū xié gū zhù shā zhāo wèi shǐ dān dào huì, pàn fù yú hè lǔ. shì dōng, wú xuě.
二年正月戊戌,开义仓以赈民。乙巳,黄门侍郎宇文节、中书侍郎柳奭同中书 门下三品。乙卯,瑶池都督阿史那贺鲁叛。四月乙丑,命有司毋进肉食,讫于五月。 七月丁未,贺鲁寇庭州,左武卫大将军梁建方、右骁卫大将军契苾何力为弓月道行 军总管以伐之。八月己巳,高季辅为侍中;于志宁为尚书左仆射,张行成为右仆射, 同中书门下三品。己卯,白水蛮冠边,左领军将军赵孝祖为郎州道行军总管以伐之。 九月癸卯,以同州苦泉牧地赐贫民。十月辛卯,晋州地震。十一月辛酉,有事于南 郊。癸酉,禁进犬马鹰鹘。戊寅,忻州地震。甲申,雨木冰。是月,窦州、义州蛮 寇边,桂州都督刘伯英败之。赵孝祖及白水蛮战于罗仵候山,败之。十二月乙未, 太白昼见。壬子,处月硃邪孤注杀招慰使单道惠,叛附于贺鲁。是冬,无雪。
sān nián zhēng yuè guǐ hài, liáng jiàn fāng jí chù yuè zhàn yú láo shān, bài zhī. jiǎ zǐ, yǐ hàn bì zhèng diàn, jiǎn shàn, jiàng qiú zuì, tú yǐ xià yuán zhī. jǐ sì, chǔ suì liáng wèi lì bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. bǐng zǐ, xiǎng yú tài miào. dīng hài, gēng jí tián. sān yuè xīn sì, yǔ tǔ. yǔ wén jié wèi shì zhōng, liǔ shì shǒu zhōng shū lìng. sì yuè gēng yín, zhào xiào zǔ jí bái shuǐ mán zhàn, bài zhī. jiǎ wǔ, péng wáng yuán zé hōng. shì yuè, bīng bù shì láng hán yuàn wèi huáng mén shì láng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. wǔ yuè gēng shēn, qiú qí shì zhōng cuī jì shū jǐ shì huáng mén shì láng péi zé suí yí tóng sān sī dòu lú yù yù shǐ zhōng chéng yóu chǔ kè zǐ sūn guān zhī. qī yuè dīng sì, lì chén wáng zhōng wèi huáng tài zǐ, dà shè, cì wǔ pǐn yǐ shàng zi wèi fù hòu zhě xūn yī zhuǎn, mín pú sān rì. jiǔ yuè bǐng chén, qiú zhōu sī mù dài fū péi róng shàng shū zuǒ chéng fēng xiào yǎn zǐ sūn guān zhī. shì yuè, zhōng shū shì láng lái jì tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. shí èr yuè guǐ sì, pú wáng tài hōng.
三年正月癸亥,梁建方及处月战于牢山,败之。甲子,以旱避正殿,减膳,降 囚罪,徒以下原之。己巳,褚遂良为吏部尚书、同中书门下三品。丙子,享于太庙。 丁亥,耕藉田。三月辛巳,雨土。宇文节为侍中,柳奭守中书令。四月庚寅,赵孝 祖及白水蛮战,败之。甲午,彭王元则薨。是月,兵部侍郎韩瑗为黄门侍郎、同中 书门下三品。五月庚申,求齐侍中崔季舒、给事黄门侍郎裴泽、隋仪同三司豆卢毓、 御史中丞游楚客子孙官之。七月丁巳,立陈王忠为皇太子,大赦,赐五品以上子为 父后者勋一转,民酺三日。九月丙辰,求周司沐大夫裴融、尚书左丞封孝琰子孙官 之。是月,中书侍郎来济同中书门下三品。十二月癸巳,濮王泰薨。
sì nián èr yuè jiǎ shēn, fù mǎ dū wèi fáng yí ài xuē wàn chè chái lìng wǔ gāo yáng bā líng gōng zhǔ móu fǎn, fú zhū shā jīng wáng yuán jǐng wú wáng kè. yǐ yǒu, liú yǔ wén jié yú guì zhōu. wù zǐ, fèi shǔ wáng yīn wèi shù rén. jǐ hài, xú wáng yuán lǐ wèi sī tú, lǐ jī wèi sī kōng. sì yuè rén yín, yǐ hàn lǜ qiú, qiǎn shǐ jué tiān xià yù, jiǎn diàn zhōng tài pú mǎ sù, zhào wén wǔ guān yán shì. jiǎ chén, bì zhèng diàn, jiǎn shàn. liù yuè jǐ chǒu, tài bái zhòu jiàn. bā yuè jǐ hài, yǔn shí yú féng yì shí yǒu bā. jiǔ yuè rén xū, zhāng xíng chéng hōng. jiǎ xū, chǔ suì liáng wèi shàng shū yòu pú yè. shí yuè gēng zǐ, xìng wēn tāng. jiǎ chén, shè xīn fēng. yǐ sì, zhì zì wēn tāng. wù shēn, mù zhōu nǚ zǐ chén shuò zhēn fǎn, wù zhōu cì shǐ cuī yì xuán tǎo zhī. shí yī yuè gēng xū, chén shuò zhēn fú zhū. guǐ chǒu, bīng bù shàng shū cuī dūn lǐ wèi shì zhōng. dīng sì, liǔ shì wèi zhōng shū lìng. shí èr yuè gēng zǐ, gāo jì fǔ hōng.
四年二月甲申,驸马都尉房遗爱薛万彻柴令武、高阳巴陵公主谋反,伏诛;杀 荆王元景、吴王恪。乙酉,流宇文节于桂州。戊子,废蜀王愔为庶人。己亥,徐王 元礼为司徒,李勣为司空。四月壬寅,以旱虑囚,遣使决天下狱,减殿中、太仆马 粟,诏文武官言事。甲辰,避正殿,减膳。六月己丑,太白昼见。八月己亥,陨石 于冯翊十有八。九月壬戌,张行成薨。甲戌,褚遂良为尚书右仆射。十月庚子,幸 温汤。甲辰,赦新丰。乙巳,至自温汤。戊申,睦州女子陈硕真反,婺州刺史崔义 玄讨之。十一月庚戌,陈硕真伏诛。癸丑,兵部尚书崔敦礼为侍中。丁巳,柳奭为 中书令。十二月庚子,高季辅薨。
wǔ nián zhēng yuè bǐng yín, yǐ hàn zhào wén wǔ guān cháo jí shǐ yán shì. sān yuè wù wǔ, rú wàn nián gōng. yǐ chǒu, cì fèng quán tāng. xīn wèi, shè qí zhōu jí suǒ guò tú zuì yǐ xià. liù yuè guǐ hài, liǔ shì bà. bǐng yín, hé běi dà shuǐ, qiǎn shǐ lǜ qiú. bā yuè jǐ wèi, zhào miǎn lín yóu qí yáng jīn suì kè yì, qí zhōu jí gōng dùn xiàn bàn suì. jiǔ yuè dīng yǒu, zhì zì wàn nián gōng. shí yuè guǐ mǎo, zhù jīng shī luó guō, qǐ guān yú jiǔ mén.
五年正月丙寅,以旱诏文武官、朝集使言事。三月戊午,如万年宫。乙丑,次 凤泉汤。辛未,赦岐州及所过徒罪以下。六月癸亥,柳奭罢。丙寅,河北大水,遣 使虑囚。八月己未,诏免麟游、岐阳今岁课役,岐州及供顿县半岁。九月丁酉,至 自万年宫。十月癸卯,筑京师罗郭,起观于九门。
liù nián zhēng yuè rén shēn, bài zhāo líng, shè lǐ quán jí xíng cóng, miǎn xiàn jīn suì zū diào, líng suǒ sù wèi jìn jué yī jí, lìng chéng jiā yī jiē. guǐ yǒu, yǐ shǎo láo jì péi zàng zhě. jiǎ xū, zhì zì zhāo líng. gēng yín, fēng zǐ hóng wèi dài wáng, xián lù wáng. èr yuè yǐ sì, huáng tài zǐ jiā yuán fú, jiàng sǐ zuì yǐ xià, cì pú sān rì, wǔ pǐn yǐ shàng wèi fù hòu zhě xūn yī zhuǎn. yǐ chǒu, yíng zhōu dū du chéng míng zhèn zuǒ wèi zhōng láng jiàng sū dìng fāng fá gāo lí. wǔ yuè rén wǔ, jí gāo lí zhàn yú guì duān shuǐ, bài zhī. guǐ wèi, zuǒ tún wèi dà jiàng jūn chéng zhī jié wèi cōng shān dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ fá hè lǔ. rén chén, hán yuàn wèi shì zhōng, lái jì wèi zhōng shū lìng. qī yuè yǐ yǒu, cuī dūn lǐ wèi zhōng shū lìng. shì yuè, zhōng shū shè rén lǐ yì fǔ wèi zhōng shū shì láng, cān zhī zhèng shì. jiǔ yuè gēng wǔ, biǎn chǔ suì liáng wèi tán zhōu dū du. yǐ yǒu, luò shuǐ yì. shí yuè, qí zhōu huáng hé yì. jǐ yǒu, fèi huáng hòu wèi shù rén. yǐ mǎo, lì chén fēi wǔ shì wèi huáng hòu. dīng sì, dà shè, cì mín bā shí yǐ shàng sù bó. shí yī yuè jǐ sì, huáng hòu jiàn yú tài miào. wù zǐ, tíng zhū zhōu gòng zhū. guǐ sì, zhào jìn lì kù fǎ jí wèi yǐn míng shū zhě. shì dōng, huáng hòu shā wáng shù rén.
六年正月壬申,拜昭陵,赦醴泉及行从,免县今岁租、调,陵所宿卫进爵一级, 令、丞加一阶。癸酉,以少牢祭陪葬者。甲戌,至自昭陵。庚寅,封子弘为代王, 贤潞王。二月乙巳,皇太子加元服,降死罪以下,赐酺三日,五品以上为父后者勋 一转。乙丑,营州都督程名振、左卫中郎将苏定方伐高丽。五月壬午,及高丽战于 贵端水,败之。癸未,左屯卫大将军程知节为葱山道行军大总管,以伐贺鲁。壬辰, 韩瑗为侍中,来济为中书令。七月乙酉,崔敦礼为中书令。是月,中书舍人李义府 为中书侍郎,参知政事。九月庚午,贬褚遂良为潭州都督。乙酉,洛水溢。十月, 齐州黄河溢。己酉,废皇后为庶人。乙卯,立宸妃武氏为皇后。丁巳,大赦,赐民 八十以上粟帛。十一月己巳,皇后见于太庙。戊子,停诸州贡珠。癸巳,诏禁吏酷 法及为隐名书者。是冬,皇后杀王庶人。
xiǎn qìng yuán nián zhēng yuè xīn wèi, fèi huáng tài zǐ wèi liáng wáng, lì dài wáng hóng wèi huáng tài zǐ. rén shēn, dà shè, gǎi yuán, cì wǔ pǐn yǐ shàng zi wèi fù hòu zhě xūn yī zhuǎn, mín pú sān rì, bā shí yǐ shàng sù bó, bǐng xū, jìn hú rén wéi huàn xì zhě. jiǎ wǔ, fàng gōng rén. sān yuè xīn sì, huáng hòu qīn cán. bǐng xū, hù bù shì láng dù zhèng lún wèi huáng mén shì láng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. sì yuè rén yín, zhào wǔ pǐn yǐ shàng lǎo jí bù yǐ zuì zhě tóng zhì shì. rén zǐ, jǔ zhōu rén xiè wú líng fǎn, fú zhū. qī yuè guǐ wèi, cuī dūn lǐ wèi tài zǐ shǎo shī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. bā yuè bǐng shēn, cuī dūn lǐ hōng. xīn chǒu, chéng zhī jié jí hè lǔ bù gē luó lù chù yuè zhàn yú yú mù gǔ, bài zhī. jiǔ yuè gēng chén, kuò zhōu hǎi yì. guǐ wèi, chéng zhī jié jí hè lǔ zhàn yú dá dǔ chéng, bài zhī. shí yī yuè yǐ chǒu, yǐ zi xiǎn shēng, cì jīng guān cháo jí shǐ xūn yī zhuǎn. zì bā yuè shuāng qiě yǔ zhì yú shì yuè. shì suì, qiū cí dà jiàng jié liè diān fù yú hè lǔ, zuǒ tún wèi dà jiàng jūn yáng zhòu fá zhī.
显庆元年正月辛未,废皇太子为梁王,立代王弘为皇太子。壬申,大赦,改元, 赐五品以上子为父后者勋一转,民酺三日,八十以上粟帛,丙戌,禁胡人为幻戏者。 甲午,放宫人。三月辛巳,皇后亲蚕。丙戌,户部侍郎杜正伦为黄门侍郎、同中书 门下三品。四月壬寅,诏五品以上老疾不以罪者同致仕。壬子,矩州人谢无零反, 伏诛。七月癸未,崔敦礼为太子少师、同中书门下三品。八月丙申,崔敦礼薨。辛 丑,程知节及贺鲁部歌逻禄、处月战于榆慕谷,败之。九月庚辰,括州海溢。癸未, 程知节及贺鲁战于怛笃城,败之。十一月乙丑,以子显生,赐京官、朝集使勋一转。 自八月霜且雨至于是月。是岁,龟兹大将羯猎颠附于贺鲁,左屯卫大将军杨胄伐之。
èr nián rùn zhēng yuè rén yín, rú luò yáng gōng. gēng xū, yòu tún wèi jiāng jūn sū dìng fāng wèi yī lì dào héng jūn zǒng guǎn, yǐ fá hè lǔ. èr yuè guǐ hài, jiàng luò zhōu qiú zuì, tú yǐ xià yuán zhī, miǎn mín yī suì zū diào, cì bǎi suì yǐ shàng zhān qīn sù bó. gēng wǔ, fēng zǐ xiǎn wèi zhōu wáng. rén shēn, xǐ fēng sù jié wèi huán wáng. sān yuè wù shēn, jìn jiù gū bài gōng zhǔ, fù mǔ bài wáng fēi. guǐ chǒu, lǐ yì fǔ jiān zhōng shū lìng. wǔ yuè bǐng shēn, xìng míng dé gōng. qī yuè dīng hài, rú luò yáng gōng. bā yuè dīng mǎo, biǎn hán yuàn wèi zhèn zhōu cì shǐ, lái jì wèi tái zhōu cì shǐ. xīn wèi, wèi wèi qīng xǔ jìng zōng wèi shì zhōng. jiǔ yuè gēng yín, dù zhèng lún jiān zhōng shū lìng. shí yī yuè wù xū, rú xǔ zhōu. jiǎ chén, qiǎn shǐ lǜ suǒ guò zhōu xiàn qiú. yǐ sì, liè yú zhì nán. rén zǐ, jiǎng wǔ yú xīn zhèng, shè zhèng zhōu, miǎn yī suì zū fù, cì bā shí yǐ shàng sù bó, qí cháng shì gāo zǔ rèn zuǒ shǐ zhě yǐ míng wén. shí èr yuè yǐ mǎo, rú luò yáng gōng. dīng sì, sū dìng fāng bài hè lǔ yú jīn yá shān, zhí zhī. dīng mǎo, yǐ luò yáng gōng wèi dōng dōu.
二年闰正月壬寅,如洛阳宫。庚戌,右屯卫将军苏定方为伊丽道行军总管,以 伐贺鲁。二月癸亥,降洛州囚罪,徒以下原之,免民一岁租、调,赐百岁以上氈衾 粟帛。庚午,封子显为周王。壬申,徙封素节为郇王。三月戊申,禁舅姑拜公主, 父母拜王妃。癸丑,李义府兼中书令。五月丙申,幸明德宫。七月丁亥,如洛阳宫。 八月丁卯,贬韩瑗为振州刺史,来济为台州刺史。辛未,卫尉卿许敬宗为侍中。九 月庚寅,杜正伦兼中书令。十一月戊戌,如许州。甲辰,遣使虑所过州县囚。乙巳, 猎于滍南。壬子,讲武于新郑,赦郑州,免一岁租赋,赐八十以上粟帛,其尝事高 祖任佐史者以名闻。十二月乙卯,如洛阳宫。丁巳,苏定方败贺鲁于金牙山,执之。 丁卯,以洛阳宫为东都。
sān nián zhēng yuè wù shēn, yáng zhòu jí qiū cí jié liè diān zhàn yú ní shī yù, bài zhī. èr yuè jiǎ xū, zhì zì dōng dōu. wù yín, lǜ qiú. liù yuè rén zǐ, chéng míng zhèn jí gāo lí zhàn yú chì fēng zhèn, bài zhī. shí yī yuè yǐ yǒu, biǎn dù zhèng lún wèi héng zhōu cì shǐ, lǐ yì fǔ pǔ zhōu cì shǐ. wù zǐ, xǔ jìng zōng quán jiǎn jiào zhōng shū lìng. jiǎ wǔ, sū dìng fāng fú hè lǔ yǐ xiàn. wù xū, xǔ jìng zōng wèi zhōng shū lìng, dà lǐ qīng xīn mào jiāng jiān shì zhōng.
三年正月戊申,杨胄及龟兹羯猎颠战于泥师域,败之。二月甲戌,至自东都。 戊寅,虑囚。六月壬子,程名振及高丽战于赤烽镇,败之。十一月乙酉,贬杜正伦 为横州刺史,李义府普州刺史。戊子,许敬宗权检校中书令。甲午,苏定方俘贺鲁 以献。戊戌,许敬宗为中书令,大理卿辛茂将兼侍中。
sì nián sān yuè rén wǔ, kūn líng dū hù ā shǐ nà mí shè jí xī tū jué zhēn zhū yè hù zhàn yú shuāng hé, bài zhī. sì yuè bǐng chén, yú zhì níng wèi tài zǐ tài shī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. yǐ chǒu, huáng mén shì láng xǔ yǔ shī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. wù chén, liú zhǎng sūn wú jì yú qián zhōu. yú zhì níng bà. wǔ yuè jǐ mǎo, xǔ yǔ shī wèi zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. bǐng shēn, bīng bù shàng shū rèn yǎ xiàng dù zhī shàng shū lú chéng qìng cān zhī zhèng shì. wù xū, shā liáng zhōu dū du zhǎng shǐ zhào chí mǎn. qī yuè jǐ chǒu, yǐ hàn bì zhèng diàn. rén chén, lǜ qiú. bā yuè rén zǐ, lǐ yì fǔ wèi lì bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. shí yuè bǐng wǔ, huáng tài zǐ jiā yuán fú, dà shè, cì wǔ pǐn yǐ shàng zǐ sūn wèi fù zǔ hòu zhě xūn yī zhuǎn, mín pú sān rì. rùn yuè wù yín, rú dōng dōu, huáng tài zǐ jiān guó. xīn sì, zhào suǒ guò gōng dùn miǎn jīn suì zū fù zhī bàn, cì mín bā shí yǐ shàng zhān qīn sù bó. shí yī yuè bǐng wǔ, xǔ yǔ shī wèi zuǒ sàn qí cháng shì jiǎn jiào shì zhōng. wù wǔ, xīn mào jiāng hōng. guǐ hài, hè lǔ bù xī jié quē qí jīn dōu màn kòu biān, zuǒ xiāo wèi dà jiàng jūn sū dìng fāng wèi ān fǔ dà shǐ yǐ fá zhī. lú chéng qìng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn.
四年三月壬午,昆陵都护阿史那弥射及西突厥真珠叶护战于双河,败之。四月 丙辰,于志宁为太子太师、同中书门下三品。乙丑,黄门侍郎许圉师同中书门下三 品。戊辰,流长孙无忌于黔州。于志宁罢。五月己卯,许圉师为中书侍郎、同中书 门下三品。丙申,兵部尚书任雅相、度支尚书卢承庆参知政事。戊戌,杀凉州都督 长史赵持满。七月己丑,以旱避正殿。壬辰,虑囚。八月壬子,李义府为吏部尚书、 同中书门下三品。十月丙午,皇太子加元服,大赦,赐五品以上子孙为父祖后者勋 一转,民酺三日。闰月戊寅,如东都,皇太子监国。辛巳,诏所过供顿免今岁租赋 之半,赐民八十以上氈衾粟帛。十一月丙午,许圉师为左散骑常侍、检校侍中。戊 午,辛茂将薨。癸亥,贺鲁部悉结阙俟斤都曼寇边,左骁卫大将军苏定方为安抚大 使以伐之。卢承庆同中书门下三品。
wǔ nián zhēng yuè guǐ mǎo, sū dìng fāng fú dōu màn yǐ xiàn. jiǎ zǐ, rú bīng zhōu. jǐ sì, cì cháng píng, cì fù lǎo bù bó. èr yuè bǐng xū, shè bīng zhōu jí suǒ guò zhōu xiàn, yì qí chū cháng rèn wǔ pǐn yǐ shàng zàng bīng zhōu zhě jì zhī, jiā zuǒ mìng gōng chén shí bié fēng zhě zǐ sūn èr jiē, dà jiàng jūn fǔ liáo zuǒ cún zhě yī jiē, mín nián bā shí yǐ shàng bǎn shòu cì shǐ xiàn lìng, cì pú sān rì. jiǎ wǔ, cí jiù zhái. sān yuè bǐng wǔ, huáng hòu yàn qīn zú lín lǐ yú cháo táng, huì mìng fù yú nèi diàn. cì cóng guān wǔ pǐn yǐ shàng bīng zhōu zhǎng shǐ sī mǎ xūn yī zhuǎn. fù rén bā shí yǐ shàng bǎn shòu jùn jūn, cì zhān qīn sù bó. jǐ yǒu, jiǎng wǔ yú chéng xī. xīn hài, zuǒ wǔ wèi dà jiàng jūn sū dìng fāng wèi shén bīng dào héng jūn zǒng guǎn, xīn luó wáng jīn chūn qiū wèi yú yí dào héng jūn zǒng guǎn, lǜ sān jiāng jūn jí xīn luó bīng yǐ fá bǎi jì. sì yuè guǐ sì, rú dōng dōu. wǔ yuè xīn chǒu, zuò bā guān gōng. wù chén, dìng xiāng dū du ā shǐ dé shū bīn wèi shā zhuān dào héng jūn zǒng guǎn, yǐ fá qì dān. liù yuè gēng wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. qī yuè yǐ sì, fèi liáng wáng zhōng wèi shù rén. dīng mǎo, lú chéng qìng bà. bā yuè gēng chén, sū dìng fāng jí bǎi jì zhàn, bài zhī. rén wǔ, zuǒ wǔ wèi dà jiàng jūn zhèng rén tài jí xī jié bá yě gù pū gǔ tóng luó zhàn, bài zhī. guǐ wèi, shè shén bīng dào dà zǒng guǎn yǐ xià jūn shì jí qí jiā, cì mín pú sān rì. shí yī yuè wù xū, sū dìng fāng fú bǎi jì wáng yǐ xiàn. jiǎ yín, rú xǔ zhōu. shí èr yuè xīn wèi, liè yú ān lè chuān. jǐ mǎo, rú dōng dōu. rén wǔ, zuǒ xiāo wèi dà jiàng jūn qì bì hé lì wèi pèi jiāng dào héng jūn dà zǒng guǎn, sū dìng fāng wèi liáo dōng dào héng jūn dà zǒng guǎn, zuǒ xiāo wèi jiāng jūn liú bó yīng wèi píng rǎng dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ fá gāo lí. ā shǐ dé shū bīn jí xī qì dān zhàn, bài zhī.
五年正月癸卯,苏定方俘都曼以献。甲子,如并州。己巳,次长平,赐父老布 帛。二月丙戌,赦并州及所过州县,义旗初尝任五品以上葬并州者祭之,加佐命功 臣食别封者子孙二阶,大将军府僚佐存者一阶,民年八十以上版授刺史、县令,赐 酺三日。甲午,祠旧宅。三月丙午,皇后宴亲族邻里于朝堂,会命妇于内殿。赐从 官五品以上、并州长史司马勋一转。妇人八十以上版授郡君,赐氈衾粟帛。己酉, 讲武于城西。辛亥,左武卫大将军苏定方为神兵道行军总管,新罗王金春秋为嵎夷 道行军总管,率三将军及新罗兵以伐百济。四月癸巳,如东都。五月辛丑,作八关 宫。戊辰,定襄都督阿史德枢宾为沙砖道行军总管,以伐契丹。六月庚午朔,日有 食之。七月乙巳,废梁王忠为庶人。丁卯,卢承庆罢。八月庚辰,苏定方及百济战, 败之。壬午,左武卫大将军郑仁泰及悉结、拔也固、仆骨同罗战,败之。癸未,赦 神兵道大总管以下军士及其家,赐民酺三日。十一月戊戌,苏定方俘百济王以献。 甲寅,如许州。十二月辛未,猎于安乐川。己卯,如东都。壬午,左骁卫大将军契 苾何力为浿江道行军大总管,苏定方为辽东道行军大总管,左骁卫将军刘伯英为平 壤道行军大总管,以伐高丽。阿史德枢宾及奚、契丹战,败之。
lóng shuò yuán nián zhēng yuè wù wǔ, hóng lú qīng xiāo sì yè wèi fú yú dào héng jūn zǒng guǎn, yǐ fá gāo lí. èr yuè yǐ wèi, gǎi yuán, shè luò zhōu. sì yuè gēng chén, rèn yǎ xiàng wèi pèi jiāng dào héng jūn zǒng guǎn, qì bì hé lì wèi liáo dōng dào héng jūn zǒng guǎn, sū dìng fāng wèi píng rǎng dào héng jūn zǒng guǎn, xiāo sì yè wèi fú yú dào héng jūn zǒng guǎn, yòu xiāo wèi jiāng jūn chéng míng zhèn wèi lòu fāng dào xíng jūn zǒng guǎn, zuǒ xiāo wèi jiāng jūn páng xiào tài wèi wò jǔ dào héng jūn zǒng guǎn, lǜ sān shí wǔ jūn yǐ fá gāo lí. jiǎ wǔ huì, rì yǒu shí zhī. liù yuè xīn sì, tài bái jīng tiān. bā yuè jiǎ xū, sū dìng fāng jí gāo lí zhàn yú pèi jiāng, bài zhī. jiǔ yuè guǐ mǎo, jí huáng hòu xìng lǐ jī xǔ yǔ shī dì. rén zǐ, xǐ fēng xián wèi pèi wáng. shí yuè dīng mǎo, liè yú lù hún. wù chén, liè yú fēi shān. guǐ yǒu, rú dōng dōu. zhèng rén tài wèi tiě lè dào héng jūn dà zǒng guǎn, xiāo sì yè wèi xiān è dào héng jūn dà zǒng guǎn, zuǒ xiāo wèi dà jiàng jūn ā shǐ nà zhōng wèi zhǎng cén dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ fá tiě lè.
龙朔元年正月戊午,鸿胪卿萧嗣业为扶余道行军总管,以伐高丽。二月乙未, 改元,赦洛州。四月庚辰,任雅相为浿江道行军总管,契苾何力为辽东道行军总管, 苏定方为平壤道行军总管,萧嗣业为扶余道行军总管,右骁卫将军程名振为镂方道 行军总管,左骁卫将军庞孝泰为沃沮道行军总管,率三十五军以伐高丽。甲午晦, 日有食之。六月辛巳,太白经天。八月甲戌,苏定方及高丽战于浿江,败之。九月 癸卯,及皇后幸李勣、许圉师第。壬子,徙封贤为沛王。十月丁卯,猎于陆浑。戊 辰,猎于非山。癸酉,如东都。郑仁泰为铁勒道行军大总管,萧嗣业为仙崿道行军 大总管,左骁卫大将军阿史那忠为长岑道行军大总管,以伐铁勒。
èr nián èr yuè jiǎ zǐ, dà yì guān míng. jiǎ xū, rèn yǎ xiàng hōng. wù yín, páng xiào tài jí gāo lí zhàn yú shé shuǐ, sǐ zhī. sān yuè gēng yín, zhèng rén tài jí tiě lè zhàn yú tiān shān, bài zhī. yǐ sì, rú hé běi xiàn. xīn hài, rú pú zhōu. guǐ chǒu, rú tóng zhōu. sì yuè gēng shēn, zhì zì tóng zhōu. xīn sì, zuò péng lái gōng. liù yuè guǐ hài, jìn zōng qī xiàn zuǎn zǔ diāo lòu. qī yuè wù zǐ, yǐ zi xù lún shēng mǎn yuè, dà shè, cì pú sān rì. yòu wēi wèi jiāng jūn sūn rén shī wèi xióng jīn dào xíng jūn zǒng guǎn, yǐ fá bǎi jì. wù xū, lǐ yì fǔ bà. bā yuè rén yín, xǔ jìng zōng wèi tài zǐ shǎo shī tóng dōng xī tái sān pǐn. jiǔ yuè dīng chǒu, lǐ yì fǔ qǐ fù. shí yuè dīng yǒu, xìng wēn tāng, huáng tài zǐ jiān guó. dīng wèi, zhì zì wēn tāng. gēng xū, xī tái shì láng shàng guān yí tóng dōng xī tái sān pǐn. shí yī yuè xīn wèi, biǎn xǔ yǔ shī wèi qián zhōu cì shǐ. guǐ yǒu, fēng zǐ xù lún wèi yīn wáng. shì suì, yòu wèi jiāng jūn sū hǎi zhèng wèi qiàn hǎi dào héng jūn zǒng guǎn, yǐ fá qiū cí. hǎi zhèng shā kūn líng dū hù ā shǐ nà mí shè.
二年二月甲子,大易官名。甲戌,任雅相薨。戊寅,庞孝泰及高丽战于蛇水, 死之。三月庚寅,郑仁泰及铁勒战于天山,败之。乙巳,如河北县。辛亥,如蒲州。 癸丑,如同州。四月庚申,至自同州。辛巳,作蓬莱宫。六月癸亥,禁宗戚献纂组 雕镂。七月戊子,以子旭轮生满月,大赦,赐酺三日。右威卫将军孙仁师为熊津道 行军总管,以伐百济。戊戌,李义府罢。八月壬寅,许敬宗为太子少师、同东西台 三品。九月丁丑,李义府起复。十月丁酉,幸温汤,皇太子监国。丁未,至自温汤。 庚戌,西台侍郎上官仪同东西台三品。十一月辛未,贬许圉师为虔州刺史。癸酉, 封子旭轮为殷王。是岁,右卫将军苏海政为蒨海道行军总管,以伐龟兹。海政杀昆 陵都护阿史那弥射。
sān nián zhēng yuè yǐ chǒu, lǐ yì fǔ wèi yòu xiāng. èr yuè jiǎn bǎi guān yī yuè fèng, fù yōng tóng děng shí wǔ zhōu mín qián, yǐ zuò péng lái gōng. yǐ hài, shā fù mǎ dū wèi wéi zhèng jǔ. gēng xū, lǜ qiú. sì yuè wù zǐ, liú lǐ yì fǔ yú guī zhōu. wǔ yuè rén wǔ, liǔ zhōu mán pàn, jì zhōu dū du zhǎng shǐ liú bó yīng yǐ lǐng nán bīng fá zhī. liù yuè, tǔ bō gōng tǔ yù hún, liáng zhōu dū du zhèng rén tài wèi qīng hǎi dào héng jūn dà zǒng guǎn yǐ jiù zhī. bā yuè guǐ mǎo, yǒu huì xīng chū yú zuǒ shè tí. wù shēn, zhào bǎi liáo yán shì. qiǎn àn chá dà shǐ yú shí dào. jiǔ yuè wù wǔ, sūn rén shī jí bǎi jì zhàn yú bái jiāng, bài zhī. shí yuè xīn sì, zhào huáng tài zǐ wǔ rì yī zhì guāng shùn mén, jiān zhū sī zòu shì, xiǎo shì jué zhī. shí yī yuè jiǎ xū, yǔ mù bīng. shí èr yuè gēng zǐ, gǎi míng nián wèi lín dé yuán nián, jiàng jīng shī yōng zhōu zhū xiàn sǐ zuì yǐ xià. rén yín, ān xī dū hù gāo xián wèi xíng jūn zǒng guǎn, yǐ fá gōng yuè.
三年正月乙丑,李义府为右相。二月减百官一月俸,赋雍、同等十五州民钱, 以作蓬莱宫。乙亥,杀驸马都尉韦正矩。庚戌,虑囚。四月戊子,流李义府于巂州。 五月壬午,柳州蛮叛,冀州都督长史刘伯英以岭南兵伐之。六月,吐蕃攻吐谷浑, 凉州都督郑仁泰为青海道行军大总管以救之。八月癸卯,有彗星出于左摄提。戊申, 诏百寮言事。遣按察大使于十道。九月戊午,孙仁师及百济战于白江,败之。十月 辛巳,诏皇太子五日一至光顺门,监诸司奏事,小事决之。十一月甲戌,雨木冰。 十二月庚子,改明年为麟德元年,降京师、雍州诸县死罪以下。壬寅,安西都护高 贤为行军总管,以伐弓月。
lín dé yuán nián èr yuè wù zǐ, rú fú chāng gōng. guǐ mǎo, rú wàn nián gōng. sì yuè rén wǔ, dào wáng yuán qìng hōng. wǔ yuè wù shēn, xǔ wáng xiào hōng. bǐng yín, yǐ hàn bì zhèng diàn. qī yuè dīng wèi, zhào yǐ sān nián zhēng yuè yǒu shì yú tài shān. bā yuè jǐ mǎo, xìng jiù dì, jiàng wàn nián xiàn sǐ zuì yǐ xià. rén wǔ, zhì zì wàn nián gōng. dīng hài, sī liè tài cháng bó liú xiáng dào jiān yòu xiāng, dà sī xiàn dòu dé xuán wèi sī yuán tài cháng bó jiǎn jiào zuǒ xiāng. shí èr yuè bǐng xū, shā shàng guān yí. wù zǐ, shā shù rén zhōng. liú xiáng dào bà. tài zǐ yòu zhōng hù lè yàn wěi xī tái shì láng sūn chù yuē tóng zhī jūn guó zhèng shì. shì dōng, wú xuě.
麟德元年二月戊子,如福昌宫。癸卯,如万年宫。四月壬午,道王元庆薨。五 月戊申,许王孝薨。丙寅,以旱避正殿。七月丁未,诏以三年正月有事于泰山。八 月己卯,幸旧第,降万年县死罪以下。壬午,至自万年宫。丁亥,司列太常伯刘祥 道兼右相,大司宪窦德玄为司元太常伯、检校左相。十二月丙戌,杀上官仪。戊子, 杀庶人忠。刘祥道罢。太子右中护乐彦玮、西台侍郎孙处约同知军国政事。是冬, 无雪。
èr nián èr yuè rén wǔ rú dōng dōu. sān yuè jiǎ yín, sī róng tài cháng bó jiāng kè tóng dōng yǒu tái sān pǐn. wù wǔ, qiǎn shǐ lǜ jīng shī zhū sī jí yōng luò èr zhōu qiú. rùn yuè guǐ yǒu, rì yǒu shí zhī. shì chūn, shū lè gōng yuè tǔ bō gōng yú tián, yǒu zhōu dū du cuī zhì biàn zuǒ wǔ wèi jiāng jūn cáo jì shū jiù zhī. sì yuè bǐng wǔ, shè guì guǎng qián sān dū dū fǔ. bǐng yín, jiǎng wǔ yú máng shān zhī yáng. wù chén, zuǒ shì jí lù dūn xìn jiǎn jiào yòu xiāng, sūn chù yuē lè yàn wěi bà. qī yuè jǐ chǒu, dèng wáng yuán yù hōng. shí yuè rén xū, dài fāng zhōu cì shǐ liú rén guǐ wèi dà sī xiàn jiān zhī zhèng shì. dīng mǎo, rú tài shān. dà yǒu nián.
二年二月壬午如东都。三月甲寅,司戎太常伯姜恪同东酉台三品。戊午,遣使 虑京师诸司及雍、洛二州囚。闰月癸酉,日有食之。是春,疏勒、弓月、吐蕃攻于 阗,酉州都督崔智辩、左武卫将军曹继叔救之。四月丙午,赦桂、广、黔三都督府。 丙寅,讲武于邙山之阳。戊辰,左侍极陆敦信检校右相,孙处约、乐彦玮罢。七月 己丑,邓王元裕薨。十月壬戌,带方州刺史刘仁轨为大司宪兼知政事。丁卯,如泰 山。大有年。
gān fēng yuán nián zhēng yuè wù chén, fēng yú tài shān. gēng wǔ, chán yú shè shǒu, yǐ huáng hòu wèi yà xiàn. rén shēn, dà shè, gǎi yuán. cì wén wǔ guān jiē xūn jué. mín nián bā shí yǐ shàng bǎn shòu xià zhōu cì shǐ sī mǎ xiàn lìng, fù rén jùn xiàn jūn qī shí yǐ shàng zhì bā shí, cì gǔ jué yī jí. mín pú qī rì, nǚ zǐ bǎi hù niú jiǔ. miǎn suǒ guò jīn nián zū fù, gěi fù qí zhōu yī nián bàn yǎn zhōu èr nián. xīn mǎo, xìng qū fù, cí kǒng zǐ, zèng tài shī. èr yuè jǐ wèi, rú bó zhōu, cí lǎo zi, zhuī hào tài shàng xuán yuán huáng dì, xiàn rén zōng xìng gěi fù yī nián. sì yuè jiǎ chén, zhì zì bó zhōu. gēng xū, lù dūn xìn bà. liù yuè rén yín, gāo lí quán nán shēng qǐng nèi fù, yòu xiāo wèi dà jiàng jūn qì bì hé lì wèi liáo dōng ān fǔ dà shǐ, lǜ bīng yuán zhī. zuǒ jīn wú wèi jiāng jūn páng tóng shàn yíng zhōu dū du gāo kǎn wèi liáo dōng dào héng jūn zǒng guǎn, zuǒ wǔ wèi jiāng jūn xuē rén guì zuǒ jiān mén wèi jiāng jūn lǐ jǐn xíng wéi hòu yuán. qī yuè yǐ chǒu, xǐ fēng xù lún wèi yù wáng. gēng wǔ, liú rén guǐ jiān yòu xiāng. bā yuè xīn chǒu, dòu dé xuán hōng. dīng wèi, shā shǐ zhōu cì shǐ wǔ wéi liáng zī zhōu cì shǐ wǔ huái yùn. jiǔ yuè, páng tóng shàn jí gāo lí zhàn, bài zhī. shí èr yuè jǐ yǒu, lǐ jī wèi liáo dōng dào héng tái dà zǒng guǎn, lǜ liù zǒng guǎn bīng yǐ fá gāo lí.
乾封元年正月戊辰,封于泰山。庚午,禅于社首,以皇后为亚献。壬申,大赦, 改元。赐文武官阶、勋、爵。民年八十以上版授下州刺史、司马、县令,妇人郡、 县君;七十以上至八十,赐古爵一级。民酺七日,女子百户牛酒。免所过今年租赋, 给复齐州一年半、兗州二年。辛卯,幸曲阜,祠孔子,赠太师。二月己未,如亳州, 祠老子,追号太上玄元皇帝,县人宗姓给复一年。四月甲辰,至自亳州。庚戌,陆 敦信罢。六月壬寅,高丽泉男生请内附,右骁卫大将军契苾何力为辽东安抚大使, 率兵援之。左金吾卫将军庞同善、营州都督高偘为辽东道行军总管,左武卫将军薛 仁贵、左监门卫将军李谨行为后援。七月乙丑,徙封旭轮为豫王。庚午,刘仁轨兼 右相。八月辛丑,窦德玄薨。丁未,杀始州刺史武惟良、淄州刺史武怀运。九月, 庞同善及高丽战,败之。十二月己酉,李勣为辽东道行台大总管,率六总管兵以伐 高丽。
èr nián zhēng yuè dīng chǒu, yǐ hàn bì zhèng diàn, jiǎn shàn, lǜ qiú. èr yuè dīng yǒu, fú líng jùn wáng yīn hōng. xīn chǒu, jìn gōng shāng chéng mǎ. liù yuè yǐ mǎo, xī tái shì láng yáng wǔ dài zhì dé dōng tái shì láng lǐ ān qī sī liè shǎo cháng bó zhào rén běn tóng dōng xī tái sān pǐn. dōng tái shè rén zhāng wén guàn cān zhī zhèng shì. qī yuè jǐ mǎo, yǐ hàn bì zhèng diàn. jiǎn shàn, qiǎn shǐ lǜ qiú. bā yuè jǐ chǒu shuò, rì yǒu shí zhī. xīn hài, lǐ ān qī bà. jiǔ yuè gēng shēn, yǐ ěr yào, huáng tài zǐ jiān guó. xīn wèi, lǐ jī jí gāo lí zhàn yú xīn chéng, bài zhī. shì suì, lǐng nán dòng liáo xiàn qióng zhōu.
二年正月丁丑,以旱避正殿,减膳,虑囚。二月丁酉,涪陵郡王愔薨。辛丑, 禁工商乘马。六月乙卯,西台侍郎杨武戴至德、东台侍郎李安期、司列少常伯赵仁 本同东西台三品。东台舍人张文瓘参知政事。七月己卯,以旱避正殿。减膳,遣使 虑囚。八月己丑朔,日有食之。辛亥,李安期罢。九月庚申,以饵药,皇太子监国。 辛未,李勣及高丽战于新城,败之。是岁,岭南洞獠陷琼州。
zǒng zhāng yuán nián zhēng yuè rén zǐ, liú rén guǐ wèi liáo dōng dào fù dà zǒng guǎn jiān ān fǔ dà shǐ pèi jiāng dào héng jūn zǒng guǎn. èr yuè dīng sì, huáng tài zǐ shì diàn yú guó xué. wù yín, rú jiǔ chéng gōng. rén wǔ, lǐ jī bài gāo lí, kè fú yú nán sū mù dǐ cāng yán chéng. sān yuè gēng yín, dà shè, gǎi yuán. sì yuè yǐ mǎo, zèng yán huí tài zǐ shǎo shī, zēng shēn tài zi shǎo bǎo. bǐng chén, yǒu huì xīng chū yú wǔ chē, bì zhèng diàn jiǎn shàn, chè lè, zhào nèi wài guān yán shì. gēng shēn, yǐ tài yuán yuán cóng xī fǔ gōng chén wèi èr děng: dì yī gōng hòu guān wú wǔ pǐn zhě, shòu qí zi ruò sūn yī rén, yǒu zhì sì pǐn wǔ pǐn zhě jiā èr jiē, yǒu sān pǐn yǐ shàng jiā jué sān děng dì èr gōng hòu guān wú wǔ pǐn zhě, shòu qí zi ruò sūn cóng liù pǐn yī rén, yǒu zhì wǔ pǐn zhě jiā yī jiē, liù pǐn zhě èr jiē, sān pǐn yǐ shàng jué yī děng. xīn sì, yáng wǔ hōng. bā yuè guǐ yǒu, zhì zì jiǔ chéng gōng. jiǔ yuè guǐ sì, lǐ jī bài gāo lí wáng gāo cáng, zhí zhī. shí èr yuè dīng sì, fú gāo cáng yǐ xiàn. dīng mǎo, yǒu shì yú nán jiāo. jiǎ xū, jiāng kè jiǎn jiào zuǒ xiāng, sī píng tài cháng bó yán lì běn shǒu yòu xiāng.
总章元年正月壬子,刘仁轨为辽东道副大总管兼安抚大使、浿江道行军总管。 二月丁巳,皇太子释奠于国学。戊寅,如九成宫。壬午,李勣败高丽,克扶馀、南 苏、木底、苍岩城。三月庚寅,大赦,改元。四月乙卯,赠颜回太子少师,曾参太 子少保。丙辰,有彗星出于五车,避正殿;减膳,撤乐,诏内外官言事。庚申,以 太原元从西府功臣为二等:第一功后官无五品者,授其子若孙一人,有至四品五品 者加二阶,有三品以上加爵三等;第二功后官无五品者,授其子若孙从六品一人, 有至五品者加一阶,六品者二阶,三品以上爵一等。辛巳,杨武薨。八月癸酉,至 自九成宫。九月癸巳,李勣败高丽王高藏,执之。十二月丁巳,俘高藏以献。丁卯, 有事于南郊。甲戌,姜恪检校左相,司平太常伯阎立本守右相。
èr nián èr yuè xīn yǒu, yòu sù jī lǐ jìng xuán wèi xī tái shì láng, zhāng wén guàn wèi dōng tái shì láng: tóng dōng xī tái sān pǐn. sān yuè bǐng xū, dōng tái shì láng hǎo chù jùn tóng dōng xī tái sān pǐn. guǐ sì, huáng hòu qīn cán. sì yuè jǐ yǒu, rú jiǔ chéng gōng. liù yuè wù shēn shuò, rì yǒu shí zhī. qī yuè guǐ sì, zuǒ wèi dà jiàng jūn qì bì hé lì wèi wū hǎi dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ yuán tǔ yù hún. jiǔ yuè gēng yín, kuò zhōu hǎi yì. rén yín, rú qí zhōu. yǐ sì, shè qí zhōu, cì gāo nián sù bó. shí yuè dīng sì, zhì zì qí zhōu. shí yī yuè dīng hài, xǐ fēng xù lún wèi jì wáng, gǎi míng lún. shí èr yuè wù shēn, lǐ jī hōng. shì dōng, wú xuě.
二年二月辛酉,右肃机李敬玄为西台侍郎,张文瓘为东台侍郎:同东西台三品。 三月丙戌,东台侍郎郝处俊同东西台三品。癸巳,皇后亲蚕。四月己酉,如九成宫。 六月戊申朔,日有食之。七月癸巳,左卫大将军契苾何力为乌海道行军大总管,以 援吐谷浑。九月庚寅,括州海溢。壬寅,如岐州。乙巳,赦岐州,赐高年粟帛。十 月丁巳,至自岐州。十一月丁亥,徙封旭轮为冀王,改名轮。十二月戊申,李勣薨。 是冬,无雪。
xián hēng yuán nián zhēng yuè dīng chǒu, liú rén guǐ bà. èr yuè wù shēn, lǜ qiú. dīng sì, dōng nán yǒu shēng ruò léi. sān yuè jiǎ xū, dà shè, gǎi yuán. rén chén, xǔ jìng zōng bà. sì yuè guǐ mǎo, tǔ bō xiàn qiū cí bō huàn chéng. fèi ān xī sì zhèn. jǐ yǒu, lǐ jìng xuán bà. xīn hài, yòu wēi wèi dà jiàng jūn xuē rén guì wèi luó suō dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ fá tǔ bō. gēng wǔ, rú jiǔ chéng gōng. yōng zhōu dà yǔ báo. gāo lí qiú zhǎng qián móu cén pàn, kòu biān, zuǒ jiān mén wèi dà jiàng jūn gāo kǎn wèi dōng zhōu dào héng jūn zǒng guǎn, yòu lǐng jūn wèi dà jiàng jūn lǐ jǐn xíng wéi yān shān dào héng jūn zǒng guǎn, yǐ fá zhī. liù yuè rén yín shuò, rì yǒu shí zhī. qī yuè jiǎ xū, yǐ yōng huá pú tóng sì zhōu hàn, qiǎn shǐ lǜ qiú, jiǎn zhōng yù zhū jiù mǎ. wù zǐ, lǐ jìng xuán qǐ fù. xuē rén guì jí tǔ bō zhàn yú dà fēi chuān, bài jī. bā yuè gēng xū, yǐ gǔ guì jìn jiǔ. dīng sì, zhì zì jiǔ chéng gōng. jiǎ zǐ, zhào wáng fú hōng. bǐng yín, yǐ hàn bì zhèng diàn, jiǎn shàn. jiǔ yuè dīng chǒu, gěi fù yōng huá tóng qí bīn lǒng liù zhōu yī nián. rùn yuè guǐ mǎo, huáng hòu yǐ hàn qǐng bì wèi. jiǎ yín, jiāng kè wèi liáng zhōu dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ fá tǔ bō. shí yuè gēng chén, zhào wén wǔ guān yán shì. yǐ wèi, zhào rén běn bà. shí èr yuè gēng yín, fù guān míng. shì suì, dà jī.
咸亨元年正月丁丑,刘仁轨罢。二月戊申,虑囚。丁巳,东南有声若雷。三月 甲戌,大赦,改元。壬辰,许敬宗罢。四月癸卯,吐蕃陷龟兹拨换城。废安西四镇。 己酉,李敬玄罢。辛亥,右威卫大将军薛仁贵为逻娑道行军大总管,以伐吐蕃。庚 午,如九成宫。雍州大雨雹。高丽酋长钳牟岑叛,寇边,左监门卫大将军高偘为东 州道行军总管,右领军卫大将军李谨行为燕山道行军总管,以伐之。六月壬寅朔, 日有食之。七月甲戌,以雍、华、蒲、同四州旱,遣使虑囚,减中御诸厩马。戊子, 李敬玄起复。薛仁贵及吐蕃战于大非川,败绩。八月庚戌,以谷贵禁酒。丁巳,至 自九成宫。甲子,赵王福薨。丙寅,以旱避正殿,减膳。九月丁丑,给复雍、华、 同、岐、邠、陇六州一年。闰月癸卯,皇后以旱请避位。甲寅,姜恪为凉州道行军 大总管,以伐吐蕃。十月庚辰,诏文武官言事。乙未,赵仁本罢。十二月庚寅,复 官名。是岁,大饥。
èr nián zhēng yuè yǐ sì, rú dōng dōu, huáng tài zǐ jiān guó. èr yuè xīn wèi, qiǎn shǐ cún wèn zhū zhōu. sì yuè wù zǐ, dà fēng, yǔ báo. liù yuè guǐ sì, yǐ hàn lǜ qiú. jiǔ yuè, dì zhèn. bǐng shēn, xú wáng yuán lǐ hōng. shí yuè bǐng zǐ, qiú míng lǐ yuè zhī shì. shí yī yuè jiǎ wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. gēng xū, rú xǔ zhōu, qiǎn shǐ cún wèn suǒ guò jí lǎo guān guǎ, lǜ qiú. shí èr yuè guǐ yǒu, liè yú kūn yáng. bǐng xū, rú dōng dōu. shì suì, jiāng kè wèi shì zhōng, yán lì běn wèi zhōng shū lìng.
二年正月乙巳,如东都,皇太子监国。二月辛未,遣使存问诸州。四月戊子, 大风,雨雹。六月癸巳,以旱虑囚。九月,地震。丙申,徐王元礼薨。十月丙子, 求明礼乐之士。十一月甲午朔,日有食之。庚戌,如许州,遣使存问所过疾老鳏寡, 虑囚。十二月癸酉,猎于昆阳。丙戌,如东都。是岁,姜恪为侍中,阎立本为中书 令。
sān nián zhēng yuè xīn chǒu, yáo zhōu mán kòu biān, tài zǐ yòu wèi fù lǜ liáng jī shòu wèi yáo zhōu dào héng jūn zǒng guǎn yǐ fá zhī. èr yuè jǐ mǎo, jiāng kè hōng. sì yuè rén shēn, xiào qí yú luò shuǐ zhī yīn. jiǔ yuè guǐ mǎo, xǐ fēng xián wèi yōng wáng. shí yuè jǐ wèi, huáng tài zǐ jiān guó. shí yī yuè wù zǐ shuò, rì yǒu shí zhī. jiǎ chén, zhì zì dōng dōu. shí èr yuè, jīn zǐ guāng lù dài fū zhì shì liú rén guǐ wèi tài zǐ zuǒ shù zǐ tóng zhōng shū mén xià sān pǐn.
三年正月辛丑,姚州蛮寇边,太子右卫副率梁积寿为姚州道行军总管以伐之。 二月己卯,姜恪薨。四月壬申,校旗于洛水之阴。九月癸卯,徙封贤为雍王。十月 己未,皇太子监国。十一月戊子朔,日有食之。甲辰,至自东都。十二月,金紫光 禄大夫致仕刘仁轨为太子左庶子、同中书门下三品。
sì nián zhēng yuè bǐng chén, zhèng wáng yuán yì hōng. sì yuè bǐng zǐ, rú jiǔ chéng gōng. rùn wǔ yuè dīng mǎo, jìn zuò yǎn bǔ yú yíng quān qǔ shòu zhě. bā yuè xīn chǒu, yǐ bù yù zhào huáng tài zǐ tīng zhū sī qǐ shì. jǐ yǒu, dà fēng luò tài miào chī wěi. shí yuè rén wǔ, yán lì běn hōng. yǐ wèi, yǐ huáng tài zǐ nà fēi, shè qí zhōu, cì pú sān rì. yǐ sì, zhì zì jiǔ chéng gōng.
四年正月丙辰,郑王元懿薨。四月丙子,如九成宫。闰五月丁卯,禁作甗捕鱼、 营圈取兽者。八月辛丑,以不豫诏皇太子听诸司启事。己酉,大风落太庙鸱尾。十 月壬午,阎立本薨。乙未,以皇太子纳妃,赦岐州,赐酺三日。乙巳,至自九成宫。
shàng yuán yuán nián èr yuè rén wǔ, liú rén guǐ wèi jī lín dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ fá xīn luó. sān yuè xīn hài shuò, rì yǒu shí zhī. jǐ sì, huáng hòu qīn cán. bā yuè rén chén, huáng dì chēng tiān huáng, huáng hòu chēng tiān hòu. zhuī zūn liù dài zǔ xuān jiǎn gōng wèi xuān huáng dì, bǐ zhāng shì yuē xuān zhuāng huáng hòu wǔ dài zǔ yì wáng wèi guāng huáng dì, bǐ jiǎ shì yuē guāng yì huáng hòu. zēng gāo zǔ tài zōng jí hòu shì. dà shè, gǎi yuán, cì pú sān rì. shí yī yuè bǐng wǔ, rú dōng dōu. jǐ yǒu, dú yú huà shān qū wǔ yuán. shí èr yuè guǐ wèi, jiǎng wáng yùn zì shā.
上元元年二月壬午,刘仁轨为鸡林道行军大总管,以伐新罗。三月辛亥朔,日 有食之。己巳,皇后亲蚕。八月壬辰,皇帝称天皇,皇后称天后。追尊六代祖宣简 公为宣皇帝,妣张氏曰宣庄皇后;五代祖懿王为光皇帝,妣贾氏曰光懿皇后。增高 祖、太宗及后谥。大赦,改元,赐酺三日。十一月丙午,如东都。己酉,独于华山 曲武原。十二月癸未,蒋王恽自杀。
èr nián zhēng yuè jǐ wèi, gěi fù yōng tóng huá qí lǒng wǔ zhōu yī nián. xīn wèi, tǔ bō qǐng hé. èr yuè, liú rén guǐ jí xīn luó zhàn yú qī zhòng chéng, bài zhī. sān yuè dīng sì, tiān hòu qīn cán. sì yuè xīn sì, tiān hòu shā zhōu wáng xiǎn fēi zhào shì. bǐng xū, yǐ hàn bì zhèng diàn, jiǎn shàn, chè lè, zhào bǎi guān yán shì. jǐ hài, tiān hòu shā huáng tài zǐ. wǔ yuè wù shēn, zhuī hào huáng tài zǐ wèi xiào jìng huáng dì. liù yuè wù yín, lì yōng wáng xián wèi huáng tài zǐ, dà shè. qī yuè xīn hài, qǐ wáng shàng jīn miǎn guān, xuē fēng yì. bā yuè gēng yín, zàng xiào jìng huáng dì yú gōng líng. dīng yǒu, zhào fù rén wéi gōng guān zhě suì yī jiàn qí qīn. gēng zǐ, zhāng wén guàn wèi shì zhōng, hǎo chù jùn wèi zhōng shū lìng, liú rén guǐ wèi shàng shū zuǒ pú yè, dài zhì dé wèi yòu pú yè. shí yuè gēng chén, yōng zhōu yǔ báo. rén wǔ, yǒu huì xīng chū yú jiǎo kàng.
二年正月己未,给复雍、同、华、岐、陇五州一年。辛未,吐蕃请和。二月, 刘仁轨及新罗战于七重城,败之。三月丁巳,天后亲蚕。四月辛巳,天后杀周王显 妃赵氏。丙戌,以旱避正殿,减膳,撤乐,诏百官言事。己亥,天后杀皇太子。五 月戊申,追号皇太子为孝敬皇帝。六月戊寅,立雍王贤为皇太子,大赦。七月辛亥, 杞王上金免官,削封邑。八月庚寅,葬孝敬皇帝于恭陵。丁酉,诏妇人为宫官者岁 一见其亲。庚子,张文瓘为侍中,郝处俊为中书令,刘仁轨为尚书左仆射,戴至德 为右仆射。十月庚辰,雍州雨雹。壬午,有彗星出于角、亢。
yí fèng yuán nián zhēng yuè rén xū, xǐ fēng lún wèi xiāng wáng. dīng mǎo, nà zhōu liáo kòu biān. èr yuè dīng hài, rú rǔ zhōu wēn tāng, qiǎn shǐ lǜ miǎn rǔ zhōu qīng xì. sān yuè guǐ mǎo, huáng mén shì láng lái héng zhōng shū shì láng xuē yuán chāo tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. jiǎ chén, rú dōng dōu, miǎn rǔ zhōu jīn suì bàn zū, cì mín bā shí yǐ shàng bó. rùn yuè jǐ sì. tǔ bō kòu shàn kuò hé fāng sì zhōu, zuǒ jiān mén wèi zhōng láng jiàng líng hú zhì tōng fá zhī. yǐ yǒu, zhōu wáng xiǎn wèi táo hé dào héng jūn yuán shuài, lǐng zuǒ wèi dà jiàng jūn liú shěn lǐ děng shí èr zǒng guǎn, xiāng wáng lún wèi liáng zhōu dào héng jūn yuán shuài, lǐng qì bì hé lì děng jūn, yǐ fá tǔ bō. sì yuè wù shēn, zhì zì dōng dōu. jiǎ yín, zhōng shū shì láng lǐ yì yǎn tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. wù wǔ, rú jiǔ chéng gōng. liù yuè guǐ hài, huáng mén shì láng gāo zhì zhōu tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. qī yuè dīng hài, yǒu huì xīng chū yú dōng jǐng. yǐ wèi, tǔ bō kòu dié zhōu. bā yuè gēng zǐ, bì zhèng diàn, jiǎn shàn, chè lè, sǔn shí sù mǎ, lǜ qiú, zhào wén wǔ guān yán shì. jiǎ zǐ, tíng nán běi zhōng shàng lí yuán zuō fang, jiǎn shào fǔ zá jiàng. shì yuè, qīng zhōu hǎi yì. shí yuè yǐ wèi, zhì zì jiǔ chéng gōng. bǐng wǔ, jiàng fēng huán wáng sù jié pó yáng jùn wáng. shí yī yuè rén shēn, sì shè, gǎi yuán. gēng yín, lǐ jìng xuán wèi zhōng shū lìng. shí èr yuè wù wǔ, lái héng xuē yuán chāo wèi hé nán hé běi dào dà shǐ.
仪凤元年正月壬戌,徙封轮为相王。丁卯,纳州獠寇边。二月丁亥,如汝州温 汤,遣使虑免汝州轻系。三月癸卯,黄门侍郎来恒、中书侍郎薛元超同中书门下三 品。甲辰,如东都,免汝州今岁半租,赐民八十以上帛。闰月己巳。吐蕃寇鄯、廓、 河、芳四州,左监门卫中郎将令狐智通伐之。乙酉,周王显为洮河道行军元帅,领 左卫大将军刘审礼等十二总管,相王轮为凉州道行军元帅,领契苾何力等军,以伐 吐蕃。四月戊申,至自东都。甲寅,中书侍郎李义琰同中书门下三品。戊午,如九 成宫。六月癸亥,黄门侍郎高智周同中书门下三品。七月丁亥,有彗星出于东井。 乙未,吐蕃寇叠州。八月庚子,避正殿,减膳,撤乐,损食粟马,虑囚,诏文武官 言事。甲子,停南北中尚、梨园、作坊,减少府杂匠。是月,青州海溢。十月乙未, 至自九成宫。丙午,降封郇王素节鄱阳郡王。十一月壬申,寺赦,改元。庚寅,李 敬玄为中书令。十二月戊午,来恒、薛元超为河南、河北道大使。
èr nián zhēng yuè yǐ hài, gēng jí tián. gēng chén, jīng shī dì zhèn. sì yuè, tài zǐ zuǒ shù zǐ zhāng dà ān tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. wǔ yuè, tǔ bō kòu fú zhōu. bā yuè xīn hài, liú rén guǐ wèi táo hé jūn zhèn shǒu shǐ. shí yuè rén chén, xǐ fēng xiǎn wèi yīng wáng, gēng míng zhé. shí èr yuè yǐ mǎo, mù guān nèi hé dōng měng shì, yǐ fá tǔ bō. shì suì, xī tū jué jí tǔ bō kòu ān xī. dōng, wú xuě.
二年正月乙亥,耕藉田。庚辰,京师地震。四月,太子左庶子张大安同中书门 下三品。五月,吐蕃寇扶州。八月辛亥,刘仁轨为洮河军镇守使。十月壬辰,徙封 显为英王,更名哲。十二月乙卯,募关内、河东猛士,以伐吐蕃。是岁,西突厥及 吐蕃寇安西。冬,无雪。
sān nián zhēng yuè bǐng zǐ, lǐ jìng xuán wèi táo hé dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ fá tǔ bō. guǐ wèi, qiǎn shǐ mù hé nán hé běi měng shì, yǐ fá tǔ bō. sì yuè dīng hài, yǐ hàn bì zhèng diàn, lǜ qiú. wù shēn, dà shè, gǎi míng nián wèi tōng gān yuán nián. guǐ chǒu, jīng zhōu mín shēng zǐ yì tǐ lián xīn. wǔ yuè rén xū, rú jiǔ chéng gōng. dà yǔ lín. jiǔ yuè xīn yǒu, zhì zì jiǔ chéng gōng. guǐ hài, zhāng wén guàn hōng. bǐng yín, lǐ jìng xuán liú shěn lǐ jí tǔ bō zhàn yú qīng hǎi, bài jī, shěn lǐ sǐ zhī. shí yuè bǐng shēn, tíng jiàn nán lǒng yòu suì gòng. bǐng wǔ, mì wáng yuán xiǎo hōng. rùn shí yī yuè bǐng shēn, yǔ mù bīng. rén zǐ, lái héng hōng. shí èr yuè guǐ chǒu, bà tōng gān hào.
三年正月丙子,李敬玄为洮河道行军大总管,以伐吐蕃。癸未,遣使募河南、 河北猛士,以伐吐蕃。四月丁亥,以旱避正殿,虑囚。戊申,大赦,改明年为通乾 元年。癸丑,泾州民生子异体连心。五月壬戌,如九成宫。大雨霖。九月辛酉,至 自九成宫。癸亥,张文瓘薨。丙寅,李敬玄、刘审礼及吐蕃战于青海,败绩,审礼 死之。十月丙申,停剑南、陇右岁贡。丙午,密王元晓薨。闰十一月丙申,雨木冰。 壬子,来恒薨。十二月癸丑,罢通乾号。
diào lù yuán nián zhēng yuè wù zǐ, rú dōng dōu. gēng xū, dài zhì dé hōng. sì yuè xīn yǒu, hǎo chù jùn wèi shì zhōng. wǔ yuè bǐng xū, huáng tài zǐ jiān guó. wù xū, zuò zǐ guì gōng. liù yuè xīn hài, dà shè, gǎi yuán. lì bù shì láng péi xíng jiǎn fá xī tū jué. jiǔ yuè rén wǔ, xíng jiǎn bài xī tū jué, zhí qí kè hán dōu zhī. shí yuè, tū jué wēn fù fèng zhí èr bù kòu biān, chán yú dà dū hù fǔ zhǎng shǐ xiāo sì yè fá zhī. shí yī yuè wù yín, gāo zhì zhōu bà. jiǎ chén, lǐ bù shàng shū péi xíng jiǎn wèi dìng xiāng dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ fá tū jué.
调露元年正月戊子,如东都。庚戌,戴至德薨。四月辛酉,郝处俊为侍中。五 月丙戌,皇太子监国。戊戌,作紫桂宫。六月辛亥,大赦,改元。吏部侍郎裴行俭 伐西突厥。九月壬午,行俭败西突厥,执其可汗都支。十月,突厥温傅、奉职二部 寇边,单于大都护府长史萧嗣业伐之。十一月戊寅,高智周罢。甲辰,礼部尚书裴 行俭为定襄道行军大总管,以伐突厥。
yǒng lóng yuán nián èr yuè guǐ chǒu, rú rǔ zhōu wēn tāng. dīng sì, rú shǎo shì shān. yǐ chǒu, rú dōng dōu. sān yuè, péi xíng jiǎn jí tū jué zhàn yú hēi shān, bài zhī. sì yuè yǐ chǒu, rú zǐ guì gōng. wù chén, huáng mén shì láng péi yán cuī zhī wēn, zhōng shū shì láng wáng dé zhēn: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. wǔ yuè dīng yǒu, tài bái jīng tiān. qī yuè jǐ mǎo, tǔ bō kòu hé yuán. xīn sì, lǐ jìng xuán jí tǔ bō zhàn yú huáng chuān, bài jī. zuǒ wǔ wèi jiāng jūn hēi chǐ cháng zhī wèi hé yuán jūn jīng lüè dà shǐ. bǐng shēn, jiāng wáng yuán xiáng hōng. tū jué kòu yún zhōu, dū du dòu huái zhé bài zhī. bā yuè dīng wèi, rú dōng dōu. dīng sì, biǎn lǐ jìng xuán wèi héng zhōu cì shǐ. jiǎ zǐ, fèi huáng tài zǐ wèi shù rén. yǐ chǒu, lì yīng wáng zhé wèi huáng tài zǐ, dà shè, gǎi yuán, cì pú sān rì. jǐ sì, biǎn zhāng dà ān wèi pǔ zhōu cì shǐ. jiǔ yuè jiǎ shēn, wáng dé zhēn bà. shí yuè rén yín, jiàng fēng cáo wáng míng wèi líng líng jùn wáng. wù chén, zhì zì dōng dōu. shí yī yuè rén shēn shuò, rì yǒu shí zhī.
永隆元年二月癸丑,如汝州温汤。丁巳,如少室山。乙丑,如东都。三月,裴 行俭及突厥战于黑山,败之。四月乙丑,如紫桂宫。戊辰,黄门侍郎裴炎、崔知温, 中书侍郎王德真:同中书门下三品。五月丁酉,太白经天。七月己卯,吐蕃寇河源。 辛巳,李敬玄及吐蕃战于湟川,败绩。左武卫将军黑齿常之为河源军经略大使。丙 申,江王元祥薨。突厥寇云州,都督窦怀哲败之。八月丁未,如东都。丁巳,贬李 敬玄为衡州刺史。甲子,废皇太子为庶人。乙丑,立英王哲为皇太子,大赦,改元, 赐酺三日。己巳,贬张大安为普州刺史。九月甲申,王德真罢。十月壬寅,降封曹 王明为零陵郡王。戊辰,至自东都。十一月壬申朔,日有食之。
kāi yào yuán nián zhēng yuè yǐ hài, tū jué kòu yuán qìng èr zhōu. xīn sì, cì jīng guān jiǔ pǐn yǐ shàng pú sān rì. guǐ sì, péi xíng jiǎn wèi dìng xiāng dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ fá tū jué. jǐ hài, jiǎn diàn zhōng tài pú mǎ, shěng zhū fāng gòng xiàn, miǎn yōng qí huá tóng sì zhōu èr suì shuì, hé nán hé běi yī nián diào. èr yuè bǐng wǔ, huáng tài zǐ shì diàn yú guó xué. sān yuè xīn mǎo, hǎo chù jùn bà. wǔ yuè yǐ yǒu, cháng zhōu rén liú lóng zǐ móu fǎn, fú zhū. bǐng xū, dìng xiāng dào fù zǒng guǎn cáo huái shùn jí tū jué zhàn yú héng shuǐ, bài jī. jǐ chǒu, hēi chǐ cháng zhī jí tǔ bō zhàn yú liáng fēi chuān, bài zhī. liù yuè rén zi, yǒng jiā jùn wáng zhuó yǒu zuì, fú zhū. qī yuè jǐ chǒu, yǐ tài píng gōng zhǔ xià jià, shè jīng shī. jiǎ wǔ, liú rén guǐ bà zuǒ pú yè. rùn yuè dīng wèi, péi yán wèi shì zhōng, cuī zhī wēn xuē yuán chāo shǒu zhōng shū lìng. gēng xū, yǐ ěr yào, huáng tài zǐ jiān guó. gēng shēn, péi xíng jiǎn jí tū jué zhàn, bài zhī. bā yuè dīng mǎo, yǐ hé nán hé běi dà shuǐ, qiǎn shǐ zhèn fá jué, shì lú huài zhě gěi fù yī nián, nì sǐ zhě zèng wù, rén sān duàn. jiǔ yuè bǐng shēn, yǒu huì xīng chū yú tiān shì. rén xū, péi xíng jiǎn fú tū jué wēn fù kè hán ā shǐ nà fú niàn yǐ xiàn. yǐ chǒu, gǎi yuán, shè dìng xiāng jūn jí zhū dào yuán zhēng guān lì bīng mù. shí yuè bǐng yín shuò, rì yǒu shí zhī. shí yī yuè guǐ mǎo, xǐ shù rén xián yú bā zhōu.
开耀元年正月乙亥,突厥寇原、庆二州。辛巳,赐京官九品以上酺三日。癸巳, 裴行俭为定襄道行军大总管,以伐突厥。己亥,减殿中、太仆马,省诸方贡献,免 雍、岐、华、同四州二岁税,河南、河北一年调。二月丙午,皇太子释奠于国学。 三月辛卯,郝处俊罢。五月乙酉,常州人刘龙子谋反,伏诛。丙戌,定襄道副总管 曹怀舜及突厥战于横水,败绩。己丑,黑齿常之及吐蕃战于良非川,败之。六月壬 子,永嘉郡王晫有罪,伏诛。七月己丑,以太平公主下嫁,赦京师。甲午,刘仁轨 罢左仆射。闰月丁未,裴炎为侍中,崔知温、薛元超守中书令。庚戌,以饵药,皇 太子监国。庚申,裴行俭及突厥战,败之。八月丁卯,以河南、河北大水,遣使赈 乏绝,室庐坏者给复一年,溺死者赠物,人三段。九月丙申,有彗星出于天市。壬 戌,裴行俭俘突厥温傅可汗、阿史那伏念以献。乙丑,改元,赦定襄军及诸道缘征 官吏兵募。十月丙寅朔,日有食之。十一月癸卯,徙庶人贤于巴州。
yǒng chún yuán nián èr yuè guǐ wèi, yǐ sūn zhòng zhào shēng mǎn yuè, dà shè, gǎi yuán, cì pú sān rì. shì yuè, tū jué chē báo yàn miàn kòu biān. sān yuè wù wǔ, lì zhòng zhào wèi huáng tài sūn. sì yuè jiǎ zǐ shuò, rì yǒu shí zhī. bǐng yín, rú dōng dōu, huáng tài zǐ jiān guó. xīn wèi, péi xíng jiǎn wèi jīn yá dào héng jūn dà zǒng guǎn, lǜ sān zǒng guǎn bīng yǐ fá tū jué. ān xī fù dū hù wáng fāng yì jí chē báo yàn miàn zhàn yú zhí hǎi, bài zhī. dīng hài, huáng mén shì láng guō dài jǔ bīng bù shì láng cén zhǎng qiàn mì shū yuán wài shǎo jiān guō zhèng yī lì bù shì láng wèi xuán tóng yǔ zhōng shū mén xià tóng chéng shòu jìn zhǐ píng zhāng shì. wǔ yuè yǐ mǎo, luò shuǐ yì. liù yuè jiǎ zǐ, tū jué gǔ duō lù kòu biān, lán zhōu cì shǐ wáng dé mào sǐ zhī. shì yuè, dà huáng, rén xiāng shí. qī yuè, zuò wàn quán gōng. jǐ hài, zuò fèng tiān gōng. gēng shēn, líng líng jùn wáng míng zì shā. jiǔ yuè, tǔ bō kòu zhè zhōu, xiāo wèi láng jiāng lǐ xiào yì fá zhī. shí yuè jiǎ zǐ, jīng shī dì zhèn. bǐng yín, huáng mén shì láng liú qí xián tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
永淳元年二月癸未,以孙重照生满月,大赦,改元,赐酺三日。是月,突厥车 薄、咽面寇边。三月戊午,立重照为皇太孙。四月甲子朔,日有食之。丙寅,如东 都,皇太子监国。辛未,裴行俭为金牙道行军大总管,率三总管兵以伐突厥。安西 副都护王方翼及车薄、咽面战于执海,败之。丁亥,黄门侍郎郭待举、兵部侍郎岑 长倩、秘书员外少监郭正一、吏部侍郎魏玄同与中书门下同承受进止平章事。五月 乙卯,洛水溢。六月甲子,突厥骨咄禄寇边,岚州刺史王德茂死之。是月,大蝗, 人相食。七月,作万泉宫。己亥,作奉天宫。庚申,零陵郡王明自杀。九月,吐蕃 寇柘州,骁卫郎将李孝逸伐之。十月甲子,京师地震。丙寅,黄门侍郎刘齐贤同中 书门下平章事。
hóng dào yuán nián zhēng yuè jiǎ wǔ, xìng fèng tiān gōng. èr yuè gēng wǔ, tū jué kòu dìng zhōu, cì shǐ huò wáng yuán guǐ bài zhī. sān yuè gēng yín, tū jué kòu chán yú dū hù fǔ, sī mǎ zhāng xíng shī sǐ zhī. gēng zǐ, lǐ yì yǎn bà. bǐng wǔ, yǒu huì xīng chū yú wǔ chē. guǐ chǒu, cuī zhī wēn hōng. sì yuè jǐ wèi, rú dōng dōu. rén shēn, guō dài jǔ guō zhèng yī tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. jiǎ shēn, suí zhōu bù luò jī bái tiě yú kòu biān, yòu wǔ wèi jiāng jūn chéng wù tǐng bài zhī. wǔ yuè yǐ sì, tū jué kòu wèi zhōu, cì shǐ lǐ sī jiǎn sǐ zhī. qī yuè jiǎ chén, xǐ fēng lún wèi yù wáng, gǎi míng dàn. xuē yuán chāo bà. bā yuè yǐ chǒu, huáng tài zǐ cháo yú dōng dōu, huáng tài sūn liú shǒu jīng shī. dīng mǎo, hū tuó yì. jǐ sì, hé yì, huài hé yáng chéng. jiǔ yuè jǐ chǒu, yǐ tài píng gōng zhǔ zi shēng, shè dōng dōu. shí yuè guǐ hài, xìng fèng tiān gōng. shí yī yuè wù xū, yòu wǔ wèi jiāng jūn chéng wù tǐng wèi chán yú dào ān fǔ dà shǐ, yǐ fá tū jué. xīn chǒu, huáng tài zǐ jiān guó. dīng wèi, rú dōng dōu. wù shēn, péi yán liú qí xián guō zhèng yī jiān yú dōng gōng píng zhāng shì. shí èr yuè dīng sì, gǎi yuán, dà shè. shì xī, huáng dì bēng yú zhēn guān diàn, nián wǔ shí liù. shì yuē tiān huáng dà dì. tiān bǎo bā zài, gǎi shì tiān huáng dà shèng huáng dì shí sān zài, zēng shì tiān huáng dà shèng dà hóng xiào huáng dì.
弘道元年正月甲午,幸奉天宫。二月庚午,突厥寇定州,刺史霍王元轨败之。 三月庚寅,突厥寇单于都护府,司马张行师死之。庚子,李义琰罢。丙午,有彗星 出于五车。癸丑,崔知温薨。四月己未,如东都。壬申,郭待举、郭正一同中书门 下平章事。甲申,绥州部落稽白铁余寇边,右武卫将军程务挺败之。五月乙巳,突 厥寇蔚州,刺史李思俭死之。七月甲辰,徙封轮为豫王,改名旦。薛元超罢。八月 乙丑,皇太子朝于东都,皇太孙留守京师。丁卯,滹沱溢。己巳,河溢,坏河阳城。 九月己丑,以太平公主子生,赦东都。十月癸亥,幸奉天宫。十一月戊戌,右武卫 将军程务挺为单于道安抚大使,以伐突厥。辛丑,皇太子监国。丁未,如东都。戊 申,裴炎、刘齐贤、郭正一兼于东宫平章事。十二月丁巳,改元,大赦。是夕,皇 帝崩于贞观殿,年五十六。谥曰天皇大帝。天宝八载,改谥天皇大圣皇帝;十三载, 增谥天皇大圣大弘孝皇帝。
zàn yuē: xiǎo yǎ yuē:" hè hè zōng zhōu, bāo sì miè zhī." cǐ zhōu yōu wáng zhī shī yě. shì shí, yōu wáng suī wáng, ér tài zǐ yí jiù lì, shì wèi píng wáng. ér shī rén nǎi yán miè zhī zhě, yǐ wéi wén wǔ zhī yè yú shì dàng jǐn, dōng zhōu suī zài, bù néng fù xīng yǐ. qí yuē miè zhě, shén jí zhī zhī cí yě. wǔ shì zhī luàn, táng zhī zōng shì qiāng shā dài jìn, qí xián shì dài fū bù miǎn zhě shí bā jiǔ. yǐ tài zōng zhī zhì, qí yí dé yú liè zài rén zhě wèi yuǎn, ér jǐ yú suì jué, qí wèi è qǐ yī bāo sì zhī bǐ xié? yǐ tài zōng zhī míng, mèi yú zhī zi, fèi lì zhī jì, bù néng zì jué, zú yòng hūn tóng. gāo zōng nì ài yī rèn xí, bù jiè lǚ shuāng zhī jiàn, ér dú liú tiān xià, yí huò bāng jiā. wū hū, fù zǐ fū fù zhī jiān, kě wèi nán zāi! kě bù shèn zāi?
赞曰:《小雅》曰:“赫赫宗周,褒姒灭之。”此周幽王之诗也。是时,幽王 虽亡,而太子宜臼立,是为平王。而诗人乃言灭之者,以为文、武之业于是荡尽, 东周虽在,不能复兴矣。其曰灭者,甚疾之之辞也。武氏之乱,唐之宗室戕杀殆尽, 其贤士大夫不免者十八九。以太宗之治,其遗德余烈在人者未远,而几于遂绝,其 为恶岂一褒姒之比邪?以太宗之明,昧于知子,废立之际,不能自决,卒用昏童。 高宗溺爱衤任席,不戒履霜之渐,而毒流天下,贻祸邦家。呜呼,父子夫妇之间, 可谓难哉!可不慎哉?