zé tiān huáng hòu zhōng zōng
则天皇后 中宗
zé tiān shùn shèng huáng hòu wǔ shì huì zhào, bīng zhōu wén shuǐ rén yě. fù shì hào, guān zhì gōng bù shàng shū jīng zhōu dū du, fēng yīng guó gōng.
则天顺圣皇后武氏讳曌,并州文水人也。父士皞,官至工部尚书、荆州都督, 封应国公。
hòu nián shí sì, tài zōng wén qí yǒu sè, xuǎn wèi cái rén. tài zōng bēng, hòu xuē fà wèi bǐ qiū ní, jū yú gǎn yè sì. gāo zōng xìng gǎn yè sì, jiàn ér yuè zhī, fù zhào rù gōng. jiǔ zhī, lì wèi zhāo yí, jìn hào chén fēi. yǒng huī liù nián, gāo zōng fèi huáng hòu wáng shì, lì chén fēi wèi huáng hòu.
后年十四,太宗闻其有色,选为才人。太宗崩,后削发为比丘尼,居于感业寺。 高宗幸感业寺,见而悦之,复召入宫。久之,立为昭仪,进号宸妃。永徽六年,高 宗废皇后王氏,立宸妃为皇后。
gāo zōng zì xiǎn qìng hòu, duō kǔ fēng jí, bǎi sī zòu shì, shí shí lìng hòu jué zhī, cháng chēng zhǐ, yóu shì cān yù guó zhèng. hòu jì zhuān chǒng yǔ zhèng, nǎi shù shàng shū yán tiān xià lì hài, wù shōu rén xīn, ér gāo zōng chūn qiū gāo, kǔ jí, hòu yì yòng shì, suì bù néng zhì. gāo zōng huǐ, yīn yù fèi zhī, ér móu xiè bù guǒ. shàng yuán yuán nián, gāo zōng hào tiān huáng, huáng hòu yì hào tiān hòu, tiān xià zhī rén wèi zhī" èr shèng".
高宗自显庆后,多苦风疾,百司奏事,时时令后决之,常称旨,由是参豫国政。 后既专宠与政,乃数上书言天下利害,务收人心,而高宗春秋高,苦疾,后益用事, 遂不能制。高宗悔,阴欲废之,而谋泄不果。上元元年,高宗号天皇,皇后亦号天 后,天下之人谓之“二圣”。
hóng dào yuán nián shí èr yuè, gāo zōng bēng, yí zhào huáng tài zǐ jí huáng dì wèi, jūn guó dà wù bù jué zhě, jiān qǔ tiān hòu jìn zhǐ. jiǎ zǐ, huáng tài zǐ jí huáng dì wèi, zūn hòu wèi huáng tài hòu, lín cháo chēng zhì. dà shè, cì jiǔ pǐn yǐ xià xūn guān yī jí. gēng wǔ, hán wáng yuán jiā wèi tài wèi, huò wáng yuán guǐ wèi sī tú, shū wáng yuán míng wéi sī kōng. jiǎ xū, liú rén guǐ wèi shàng shū zuǒ pú yè, péi yán wèi zhōng shū lìng, liú qí xián wèi shì zhōng: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. wù yín, guō dài jǔ wèi xuán tóng cén zhǎng qiàn tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. guǐ wèi, guō zhèng yī bà.
弘道元年十二月,高宗崩,遗诏皇太子即皇帝位,军国大务不决者,兼取天后 进止。甲子,皇太子即皇帝位,尊后为皇太后,临朝称制。大赦,赐九品以下勋官 一级。庚午,韩王元嘉为太尉,霍王元轨为司徒,舒王元名为司空。甲戌,刘仁轨 为尚书左仆射,裴炎为中书令,刘齐贤为侍中:同中书门下三品。戊寅,郭待举、 魏玄同、岑长倩同中书门下三品。癸未,郭正一罢。
guāng zhái yuán nián zhēng yuè guǐ wèi, gǎi yuán sì shèng. guǐ sì, zuǒ sàn qí cháng shì wéi hóng mǐn wèi tài fǔ qīng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. èr yuè wù wǔ, fèi huáng dì wèi lú líng wáng, yōu zhī. jǐ wèi, lì yù wáng dàn wèi huáng dì, fēi liú shì wèi huáng hòu, lì yǒng píng jùn wáng chéng qì wèi huáng tài zǐ. dà shè, gǎi yuán wéi wén míng. cì wén wǔ guān wǔ pǐn yǐ shàng jué yī děng jiǔ pǐn yǐ shàng xūn liǎng zhuǎn. lǎo rén bǎn shòu guān, cì sù bó. zhí guān wǔ pǐn yǐ shàng jǔ suǒ zhī yī rén. huáng tài hòu réng lín cháo chēng zhì. gēng shēn, fèi huáng tài sūn zhòng zhào wèi shù rén, shā shù rén xián yú bā zhōu. jiǎ zǐ, huáng dì lǜ qún chén shàng zūn hào yú wǔ chéng diàn. dīng mǎo, cè huáng dì. dīng chǒu, tài cháng qīng wáng dé zhēn wèi shì zhōng, zhōng shū shì láng liú yī zhī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. gēng chén, zèng yù qīng guān dào shì tài zhōng dài fū wáng yuǎn zhī jīn zǐ guāng lù dài fu. sān yuè dīng hài, xǐ fēng shàng jīn wèi bì wáng, sù jié gé wáng. sì yuè dīng sì, téng wáng yuán yīng hōng. xīn yǒu, xǐ fēng shàng jīn wèi zé wáng, sù jié xǔ wáng. guǐ yǒu, qiān lú líng wáng yú fáng zhōu dīng chǒu, yòu qiān yú jūn zhōu. wǔ yuè guǐ sì, yǐ dà sàng jìn shè liè. rùn yuè jiǎ zǐ, lǐ bù shàng shū wǔ chéng sì wèi tài cháng qīng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. qī yuè wù wǔ, guǎng zhōu kūn lún shā qí dū du lù yuán ruì. yǐ chǒu, tū jué kòu shuò zhōu, zuǒ wǔ wèi dà jiàng jūn chéng wù tǐng bài zhī. xīn wèi, yǒu huì xīng chū yú xī fāng. bā yuè gēng yín, zàng tiān huáng dà dì yú qián líng. bǐng wǔ, wǔ chéng sì bà. jiǔ yuè jiǎ yín, dà shè, gǎi yuán. qí zhì shàng bái, yì nèi wài guān fú qīng zhě yǐ bì, dà yì guān míng, gǎi dōng dōu wèi shén dōu, zhuī zūn lǎo zǐ mǔ wèi xiān tiān tài hòu. bǐng chén, zuǒ wēi wèi dà jiàng jūn chéng wù tǐng wèi chán yú dào ān fǔ dà shǐ, yǐ bèi tū jué. jǐ sì, zhuī zūn wǔ shì wǔ dài zǔ kè jǐ wèi lǔ guó gōng, bǐ péi shì wèi lǔ guó fū rén gāo zǔ jū cháng wèi tài wèi běi píng jùn wáng, bǐ liú shì wèi wáng fēi zēng zǔ jiǎn wèi tài wèi jīn chéng jùn wáng, bǐ sòng shì wèi wáng fēi zǔ huá wéi tài wèi tài yuán jùn wáng, bǐ zhào shì wèi wáng fēi kǎo shì hào wèi tài shī wèi wáng, bǐ yáng shì wèi wáng fēi. dīng chǒu, liǔ zhōu sī mǎ lǐ jìng yè jǔ bīng yú yáng zhōu yǐ tǎo luàn. biǎn wéi hóng mǐn wèi fén zhōu cì shǐ. shí yuè guǐ wèi, chǔ zhōu sī mǎ lǐ chóng fú yǐ shān yáng ān yí yán chéng sān xiàn guī yú jìng yè. jiǎ shēn, zuǒ yù qián wèi dà jiàng jūn liáng jùn gōng xiào yì wèi yáng zhōu dào héng jūn dà zǒng guǎn, zuǒ jīn wú wèi dà jiàng jūn lǐ zhī shí wèi fù, lǜ bīng sān shí wàn yǐ jù lǐ jìng yè. dīng hài, zuǒ sù zhèng tái yù shǐ dài fū qiān wèi dào jiǎn jiào nèi shǐ tóng fèng gé luán tái sān pǐn, fèng gé shè rén lǐ jǐng chén tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. rén chén, lǐ jìng yè kè rùn zhōu. bǐng shēn, shā péi yán. zhuī shì wǔ dài zǔ lǔ guó gōng yuē jìng, gāo zǔ běi píng jùn wáng yuē gōng sù, zēng zǔ jīn chéng jùn wáng yuē yì kāng, zǔ tài yuán jùn wáng yuē ān chéng, kǎo wèi wáng yuē zhōng xiào. dīng yǒu, qū shè yáng chǔ èr zhōu. fù jìng yè xìng xú shì. biǎn liú qí xián wèi chén zhōu cì shǐ. lǐ jǐng chén bà. yòu shǐ shěn jūn liàng zhù zuò láng cuī chá wèi zhèng jiàn dài fū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yī yuè xīn hài, zuǒ yīng yáng wèi dà jiàng jūn hēi chǐ cháng zhī wèi jiāng nán dào héng jūn dà zǒng guǎn. gēng shēn, yòu jiān mén wèi jiāng jūn sū xiào xiáng jí xú jìng yè zhàn yú ā xī, sǐ zhī. yǐ chǒu, xú jìng yè jiāng wáng nà xiāng shā jìng yè jiàng. dīng mǎo, guō dài jǔ bà. luán tái shì láng wéi fāng zhì wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí èr yuè wù zǐ, qiǎn yù shǐ chá fēng sú. guǐ mǎo, shā chéng wù tǐng.
光宅元年正月癸未,改元嗣圣。癸巳,左散骑常侍韦弘敏为太府卿、同中书门 下三品。二月戊午,废皇帝为庐陵王,幽之。己未,立豫王旦为皇帝,妃刘氏为皇 后,立永平郡王成器为皇太子。大赦,改元为文明。赐文武官五品以上爵一等、九 品以上勋两转。老人版授官,赐粟帛。职官五品以上举所知一人。皇太后仍临朝称 制。庚申,废皇太孙重照为庶人,杀庶人贤于巴州。甲子,皇帝率群臣上尊号于武 成殿。丁卯,册皇帝。丁丑,太常卿王德真为侍中,中书侍郎刘祎之同中书门下三 品。庚辰,赠玉清观道士太中大夫王远知金紫光禄大夫。三月丁亥,徙封上金为毕 王,素节葛王。四月丁巳,滕王元婴薨。辛酉,徙封上金为泽王,素节许王。癸酉, 迁庐陵王于房州;丁丑,又迁于均州。五月癸巳,以大丧禁射猎。闰月甲子,礼部 尚书武承嗣为太常卿、同中书门下三品。七月戊午,广州昆仑杀其都督路元睿。乙 丑,突厥寇朔州,左武卫大将军程务挺败之。辛未,有彗星出于西方。八月庚寅, 葬天皇大帝于乾陵。丙午,武承嗣罢。九月甲寅,大赦,改元。旗帜尚白,易内外 官服青者以碧,大易官名,改东都为神都,追尊老子母为先天太后。丙辰,左威卫 大将军程务挺为单于道安抚大使,以备突厥。己巳,追尊武氏五代祖克己为鲁国公, 妣裴氏为鲁国夫人;高祖居常为太尉、北平郡王,妣刘氏为王妃;曾祖俭为太尉、 金城郡王,妣宋氏为王妃;祖华为太尉、太原郡王,妣赵氏为王妃;考士皞为太师、 魏王,妣杨氏为王妃。丁丑,柳州司马李敬业举兵于扬州以讨乱。贬韦弘敏为汾州 刺史。十月癸未,楚州司马李崇福以山阳、安宜、盐城三县归于敬业。甲申,左玉 钤卫大将军梁郡公孝逸为扬州道行军大总管,左金吾卫大将军李知十为副,率兵三 十万以拒李敬业。丁亥,左肃政台御史大夫骞味道检校内史、同凤阁鸾台三品,凤 阁舍人李景谌同凤阁鸾台平章事。壬辰,李敬业克润州。丙申,杀裴炎。追谥五代 祖鲁国公曰靖,高祖北平郡王曰恭肃,曾祖金城郡王曰义康,祖太原郡王曰安成, 考魏王曰忠孝。丁酉,曲赦扬、楚二州。复敬业姓徐氏。贬刘齐贤为辰州刺史。李 景谌罢。右史沈君谅、著作郎崔察为正谏大夫、同凤阁鸾台平章事。十一月辛亥, 左鹰扬卫大将军黑齿常之为江南道行军大总管。庚申,右监门卫将军苏孝祥及徐敬 业战于阿谿,死之。乙丑,徐敬业将王那相杀敬业降。丁卯,郭待举罢。鸾台侍郎 韦方质为凤阁侍郎、同凤阁鸾台平章事。十二月戊子,遣御史察风俗。癸卯,杀程 务挺。
chuí gǒng yuán nián zhēng yuè dīng wèi, dà shè, gǎi yuán. gēng xū, qiān wèi dào shǒu nèi shǐ. wù chén, liú rén guǐ hōng. èr yuè yǐ sì, chūn guān shàng shū wǔ chéng sì qiū guān shàng shū péi jū dào yòu sù zhèng tái yù shǐ dài fū wéi sī qiān tóng fèng gé luán tái sān pǐn. tū jué kòu biān, zuǒ yù qián wèi zhōng láng jiàng chún yú chù píng wèi yáng qǔ dào héng jūn zǒng guǎn yǐ jī zhī. shěn jūn liàng bà. sān yuè, cuī chá bà. bǐng chén, qiān lú líng wáng yú fáng zhōu. xīn yǒu, wǔ chéng sì bà. xīn wèi, bān chuí gǒng gé. sì yuè bǐng zǐ, biǎn qiān wèi dào wèi qīng zhōu cì shǐ. guǐ wèi, chún yú chù píng jí tū jué zhàn yú xīn zhōu, bài jī. wǔ yuè bǐng wǔ, péi jū dào wèi nà yán. dīng wèi, liú wáng dé zhēn yú xiàng zhōu. jǐ yǒu, dōng guān shàng shū sū liáng sì shǒu nà yán. fēng huáng dì zi chéng yì wèi héng wáng. rén xū, yǐ hàn lǜ qiú. rén shēn, wéi fāng zhì tóng fèng gé luán tái sān pǐn. liù yuè, tiān guān shàng shū wéi dài jià tóng fèng gé luán tái sān pǐn. jiǔ yuè dīng mǎo, yáng zhōu dì shēng máo. shí yī yuè guǐ mǎo, wéi dài jià wèi yàn rán dào xíng jūn dà zǒng guǎn, yǐ jī tū jué.
垂拱元年正月丁未,大赦,改元。庚戌,骞味道守内史。戊辰,刘仁轨薨。二 月乙巳,春官尚书武承嗣、秋官尚书裴居道、右肃政台御史大夫韦思谦同凤阁鸾台 三品。突厥寇边,左玉钤卫中郎将淳于处平为阳曲道行军总管以击之。沈君谅罢。 三月,崔察罢。丙辰,迁庐陵王于房州。辛酉,武承嗣罢。辛未,颁《垂拱格》。 四月丙子,贬骞味道为青州刺史。癸未,淳于处平及突厥战于忻州,败绩。五月丙 午,裴居道为纳言。丁未,流王德真于象州。己酉,冬官尚书苏良嗣守纳言。封皇 帝子成义为恒王。壬戌,以旱虑囚。壬申,韦方质同凤阁鸾台三品。六月,天官尚 书韦待价同凤阁鸾台三品。九月丁卯,扬州地生毛。十一月癸卯,韦待价为燕然道 行军大总管,以击突厥。
èr nián zhēng yuè xīn yǒu, dà shè, cì pú sān rì, nèi wài guān xūn yī zhuǎn. èr yuè xīn wèi shuò, rì yǒu shí zhī. sān yuè wù shēn, zuò tóng guǐ. sì yuè gēng chén, cén zhǎng qiàn wèi nèi shǐ. wǔ yuè bǐng wǔ, péi jū dào wèi nèi shǐ. liù yuè xīn wèi, sū liáng sì tóng fèng gé luán tái sān pǐn. jǐ mǎo, wéi sī qiān shǒu nà yán. shí yuè jǐ sì, yǒu shān chū yú xīn fēng xiàn, gǎi xīn fēng wèi qìng shān, shè qiú, gěi fù yī nián, cì pú sān rì. shí èr yuè, miǎn bīng zhōu bǎi xìng yōng diào, zhōng qí shēn. shì dōng, wú xuě.
二年正月辛酉,大赦,赐酺三日,内外官勋一转。二月辛未朔,日有蚀之。三 月戊申,作铜匦。四月庚辰,岑长倩为内史。五月丙午,裴居道为内史。六月辛未, 苏良嗣同凤阁鸾台三品。己卯,韦思谦守纳言。十月己巳,有山出于新丰县,改新 丰为庆山,赦囚,给复一年,赐酺三日。十二月,免并州百姓庸、调,终其身。是 冬,无雪。
sān nián rùn zhēng yuè dīng mǎo, fēng huáng dì zi lóng jī wèi chǔ wáng, lóng fàn wèi wáng, lóng yè zhào wáng. èr yuè jǐ hài, yǐ hàn bì zhèng diàn, jiǎn shàn. bǐng chén, tū jué kòu chāng píng, hēi chǐ cháng zhī jī zhī. sān yuè yǐ chǒu, wéi sī qiān bà. sì yuè xīn chǒu, zhuī hào xiào jìng huáng dì fēi péi shì yuē āi huáng hòu, zàng yú gōng líng. guǐ chǒu, yǐ hàn lǜ qiú, mìng jīng guān jiǔ pǐn yǐ shàng yán shì. rén xū, péi jū dào wèi nà yán. wǔ yuè bǐng yín, xià guān shì láng zhāng guāng fǔ wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. gēng wǔ, shā liú yī zhī. qī yuè dīng mǎo, jì zhōu cí jī huà wéi xióng. yǐ hài, jīng shī dì zhèn, yǔ jīn yú guǎng zhōu. bā yuè rén zǐ, wèi xuán tóng jiān jiǎn jiào nà yán, jiāo zhǐ rén lǐ sì xiān shā ān nán dū hù liú yán yòu, jù jiāo zhōu, guì zhōu sī mǎ cáo xuán jìng bài zhī. shì yuè, tū jué kòu shuò zhōu, yàn rán dào héng jūn dà zǒng guǎn hēi chǐ cháng zhī bài zhī. jiǔ yuè sì mǎo, guó zhōu rén yáng chū chéng zì chēng láng jiāng, mù zhōu rén yíng lú líng wáng yú fáng zhōu, bù guǒ, jiàn shā. shí yuè gēng zǐ, yòu jiān mén wèi zhōng láng jiàng cuàn bǎo bì jí tū jué zhàn, bài jī. shí èr yuè rén chén, wéi dài jià wèi ān xī dào héng jūn dà zǒng guǎn, ān xī dà dū hù yán wēn gǔ fù zhī, yǐ jī tǔ bō. shì suì, dà jī.
三年闰正月丁卯,封皇帝子隆基为楚王,隆范卫王,隆业赵王。二月己亥,以 旱避正殿,减膳。丙辰,突厥寇昌平,黑齿常之击之。三月乙丑,韦思谦罢。四月 辛丑,追号孝敬皇帝妃裴氏曰哀皇后,葬于恭陵。癸丑,以旱虑囚,命京官九品以 上言事。壬戌,裴居道为纳言。五月丙寅,夏官侍郎张光辅为凤阁侍郎、同凤阁鸾 台平章事。庚午,杀刘祎之。七月丁卯,冀州雌鸡化为雄。乙亥,京师地震,雨金 于广州。八月壬子,魏玄同兼检校纳言,交趾人李嗣仙杀安南都护刘延祐,据交州, 桂州司马曹玄静败之。是月,突厥寇朔州,燕然道行军大总管黑齿常之败之。九月 巳卯,虢州人杨初成自称郎将,募州人迎庐陵王于房州,不果,见杀。十月庚子, 右监门卫中郎将爨宝璧及突厥战,败绩。十二月壬辰,韦待价为安息道行军大总管, 安西大都护阎温古副之,以击吐蕃。是岁,大饥。
sì nián zhēng yuè jiǎ zǐ, zēng qī miào, lì gāo zǔ tài zōng gāo zōng miào yú shén dōu. gēng wǔ, huǐ qián yuán diàn, zuò míng táng. sān yuè rén xū, shā lín tái shǎo jiān zhōu sī mào. sì yuè wù xū, shā tài zǐ tōng shì shè rén hǎo xiàng xián. wǔ yuè gēng shēn, dé" bǎo tú" yú luò shuǐ. yǐ hài, jiā zūn hào wèi shèng mǔ shén huáng. liù yuè dīng hài shuò, rì yǒu shí zhī. dé ruì shí yú sì shuǐ. qī yuè dīng sì, dà shè, gǎi" bǎo tú" wèi" tiān shòu shèng tú", luò shuǐ wèi yǒng chāng luò shuǐ, fēng qí shén wèi xiǎn shèng hóu, jiā tè jìn, jìn yú diào. gǎi sōng shān wèi shén yuè, fēng qí shén wèi tiān zhōng wáng tài shī shǐ chí jié dà dū dū. cì pú wǔ rì. wù wǔ, jīng shī dì zhèn. bā yuè wù xū, shén dōu dì zhèn. bǐng wǔ, bó zhōu cì shǐ láng yá jùn wáng chōng jǔ bīng yǐ tǎo luàn, qiǎn zuǒ jīn wú wèi dà jiàng jūn qiū shén jī jù zhī. wù shēn, chōng sǐ zhī. gēng xū, yuè wáng zhēn jǔ bīng yú yù zhōu yǐ tǎo luàn. xīn hài, qū shè bó zhōu. jiǔ yuè bǐng chén, zuǒ bào tāo wèi dà jiàng jūn qū chóng yù wèi zhōng jūn dà zǒng guǎn, cén zhǎng qiàn wèi hòu jūn dà zǒng guǎn, yǐ jù yuè wáng zhēn zhāng guāng fǔ wèi zhū jūn jié dù. xuē yuè wáng zhēn jí láng yá jùn wáng chōng shǔ jí, gǎi qí xìng wèi huī shì. zhēn sǐ zhī. bǐng yín, shè yù zhōu. shā hán wáng yuán jiā lǔ wáng líng kuí fàn yáng jùn wáng ǎi huáng guó gōng shēn dōng guǎn jùn gōng róng jí cháng lè gōng zhǔ, jiē gǎi qí xìng wèi huī shì. dīng mǎo, zuǒ sù zhèng tái yù shǐ dài fū qiān wèi dào xià guān shì láng wáng běn lì tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yuè xīn hài, dà fēng bá mù. shí yī yuè xīn yǒu, shā jì zhōu cì míng xuē yǐ jí qí dì fù mǎ dū wèi shào. shí èr yuè yǐ yǒu, shā huò wáng yuán guǐ jiāng dū jùn wáng xù jí diàn zhōng jiān péi chéng guāng. dà shā táng zōng shì, liú qí yòu zhě yú lǐng nán. jǐ hài, shā qiān wèi dào. jǐ yǒu, bài luò shòu tú. xīn hài, gǎi míng táng wèi wàn xiàng shén gōng, dà shè.
四年正月甲子,增七庙,立高祖、太宗、高宗庙于神都。庚午,毁乾元殿,作 明堂。三月壬戌,杀麟台少监周思茂。四月戊戌,杀太子通事舍人郝象贤。五月庚 申,得“宝图”于洛水。乙亥,加尊号为圣母神皇。六月丁亥朔,日有食之。得瑞 石于汜水。七月丁巳,大赦,改“宝图”为“天授圣图”,洛水为永昌洛水,封其 神为显圣侯,加特进,禁渔钓。改嵩山为神岳,封其神为天中王、太师、使持节、 大都督。赐酺五日。戊午,京师地震。八月戊戌,神都地震。丙午,博州刺史琅邪 郡王冲举兵以讨乱,遣左金吾卫大将军丘神勣拒之。戊申,冲死之。庚戌,越王贞 举兵于豫州以讨乱。辛亥,曲赦博州。九月丙辰,左豹韬卫大将军曲崇裕为中军大 总管,岑长倩为后军大总管,以拒越王贞;张光辅为诸军节度。削越王贞及琅邪郡 王冲属籍,改其姓为虺氏。贞死之。丙寅,赦豫州。杀韩王元嘉、鲁王灵夔、范阳 郡王霭、黄国公诜、东莞郡公融及常乐公主,皆改其姓为虺氏。丁卯,左肃政台御 史大夫骞味道、夏官侍郎王本立同凤阁鸾台平章事。十月辛亥,大风拔木。十一月 辛酉,杀济州刺名薛顗及其弟驸马都尉绍。十二月乙酉,杀霍王元轨、江都郡王绪 及殿中监裴承光。大杀唐宗室,流其幼者于岭南。己亥,杀骞味道。己酉,拜洛受 图。辛亥,改明堂为万象神宫,大赦。
yǒng chāng yuán nián zhēng yuè yǐ mǎo, xiǎng yú wàn xiàng shén gōng, dà shè, gǎi yuán, cì pú qī rì. dīng sì, shū wáng yuán míng wèi sī tú. wù wǔ, bù zhèng yú wàn xiàng shén gōng, bān jiǔ tiáo yǐ xùn bǎi guān. jǐ wèi, lǎng zhōu cí jī huà wéi xióng. èr yuè dīng yǒu, zūn kǎo tài shī wèi zhōng xiào wáng yuē zhōu zhōng xiào tài huáng. zhì chóng xiān fǔ guān. wù xū, zhuī shì bǐ yáng shì yuē zhōu zhōng xiào tài hòu tài yuán jùn wáng yuē zhōu ān chéng wáng, fēi zhào shì wèi wáng fēi jīn chéng jùn wáng yuē wèi yì kāng wáng, bǐ sòng shì wèi wáng fēi běi píng jùn wáng yuē zhào sù gōng wáng, fēi liú shì wèi wáng fēi wǔ dài zǔ lǔ guó gōng yuē tài yuán jìng wáng, fū rén péi shì wèi wáng fēi. sān yuè jiǎ zǐ, zhāng guāng fǔ shǒu nà yán. guǐ yǒu, tiān guān shàng shū wǔ chéng sì wèi nà yán, zhāng guāng fǔ shǒu nèi shǐ. sì yuè jiǎ chén, shā rǔ nán jùn wáng wěi pó yáng jùn gōng yīn guǎng hàn jùn gōng mì wèn shān jùn gōng zhēn líng líng jùn wáng jùn guǎng dōu jùn gōng, xǐ qí jiā yú guī zhōu. jǐ yǒu, shā tiān guān shì láng dèng xuán tǐng. wǔ yuè bǐng chén, wéi dài jià jí tǔ bō zhàn yú yín shí jiā hé, bài jī. jǐ sì, bái mǎ sì sēng xuē huái yì wèi xīn píng dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ jī tū jué. qī yuè dīng sì, liú jì wáng shèn yú bā zhōu, gǎi qí xìng wèi huī shì. bǐng zǐ, liú wéi dài jià yú xiù zhōu, shā yán wēn gǔ. wù yín, wáng běn lì tóng fèng gé luán tái sān pǐn. bā yuè guǐ wèi, xuē huái yì wèi xīn píng dào zhōng jūn dà zǒng guǎn, yǐ jī tū jué. jiǎ shēn, shā zhāng guāng fǔ luò zhōu sī mǎ gōng sì yè luò yáng lìng gōng sì míng shǎn zhōu cān jūn gōng sì gǔ liú rén xú jìng zhēn. yǐ wèi, sōng zhōu cí jī huà wéi xióng. xīn chǒu, shā shǎn zhōu cì shǐ guō zhèng yī. dīng wèi, shā xiāng zhōu cì shǐ gōng zhì yuán pú zhōu cì shǐ gōng péng zǔ shàng fāng jiān wáng lìng jī. jiǔ yuè gēng xū, shā héng shān jùn wáng chéng gān zhī zǐ jué. rùn yuè jiǎ wǔ, shā wèi xuán tóng xià guān shì láng cuī chá. wù shēn, shā péng zhōu zhǎng shǐ liú yì cóng. shí yuè guǐ chǒu, shā liáng zhōu dū du lǐ guāng yì. dīng sì, shā shǎn zhōu cì shǐ liú yán jǐng. wù wǔ, shā yòu wǔ wēi wèi dà jiàng jūn hēi chǐ cháng zhī yòu yīng yáng wèi jiāng jūn zhào huái jié. jǐ wèi, shā sì zhèng wáng jǐng. dīng mǎo, chūn guān shàng shū fàn lǚ bīng fèng gé shì láng xíng wén wěi tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì.
永昌元年正月乙卯,享于万象神宫,大赦,改元,赐酺七日。丁巳,舒王元名 为司徒。戊午,布政于万象神宫,颁九条以训百官。己未,朗州雌鸡化为雄。二月 丁酉,尊考太师魏忠孝王曰周忠孝太皇。置崇先府官。戊戌,追谥妣杨氏曰周忠孝 太后;太原郡王曰周安成王,妃赵氏为王妃;金城郡王曰魏义康王,妣宋氏为王妃; 北平郡王曰赵肃恭王,妃刘氏为王妃;五代祖鲁国公曰太原靖王,夫人裴氏为王妃。 三月甲子,张光辅守纳言。癸酉,天官尚书武承嗣为纳言,张光辅守内史。四月甲 辰,杀汝南郡王玮、鄱阳郡公諲、广汉郡公谧、汶山郡公蓁、零陵郡王俊、广都郡 公,徙其家于巂州。己酉,杀天官侍郎邓玄挺。五月丙辰,韦待价及吐蕃战于寅 识迦河,败绩。己巳,白马寺僧薛怀义为新平道行军大总管,以击突厥。七月丁巳, 流纪王慎于巴州,改其姓为虺氏。丙子,流韦待价于绣州,杀阎温古。戊寅,王本 立同凤阁鸾台三品。八月癸未,薛怀义为新平道中军大总管,以击突厥。甲申,杀 张光辅、洛州司马弓嗣业、洛阳令弓嗣明、陕州参军弓嗣古、流人徐敬真。乙未, 松州雌鸡化为雄。辛丑,杀陕州刺史郭正一。丁未,杀相州刺史弓志元、蒲州刺史 弓彭祖、尚方监王令基。九月庚戌,杀恒山郡王承乾之子厥。闰月甲午,杀魏玄同、 夏官侍郎崔察。戊申,杀彭州长史刘易从。十月癸丑,杀凉州都督李光谊。丁巳, 杀陕州刺史刘延景。戊午,杀右武威卫大将军黑齿常之、右鹰扬卫将军赵怀节。己 未,杀嗣郑王璥。丁卯,春官尚书范履冰、凤阁侍郎邢文伟同凤阁鸾台平章事。
tiān shòu yuán nián zhēng yuè gēng chén, dà shè, gǎi yuán yuē zài chū, yǐ shí yī yuè wèi zhēng yuè, shí èr yuè wèi là yuè, lái suì zhēng yuè wèi yī yuè. yǐ zhōu hàn zhī hòu wèi èr wáng hòu, fēng jué yǔ tāng zhī yì wèi sān kè, zhōu suí tóng liè guó, fēng qí sì. yǐ wèi, chú táng zōng shì shǔ jí. là yuè bǐng yín, shā liú qí xián. yī yuè wù zǐ, wáng běn lì bà. xíng wén wěi wèi nèi shǐ, cén zhǎng qiàn wǔ chéng sì tóng fèng gé luán tái sān pǐn, fèng gé shì láng wǔ yōu níng wèi nà yán. jiǎ wǔ, liú wéi fāng zhì yú dān zhōu. èr yuè dīng mǎo, shā dì guān shàng shū wáng běn lì. sān yuè yǐ yǒu, yǐ hàn jiǎn shàn. dīng hài, sū liáng sì hōng. wǔ yuè wù zǐ, shā fàn lǚ bīng. jǐ hài, shā liáng jùn gōng xiào yì. liù yuè wù shēn, shā biàn zhōu cì shǐ liǔ míng sù. qī yuè xīn sì, liú shū wáng yuán míng yú hé zhōu. bān dà yún jīng yú tiān xià. rén wǔ, shā yù zhāng jùn wáng zhī. dīng hài, shā zé wáng shàng jīn xǔ wáng sù jié. jiǎ wǔ, shè yǒng chāng xiàn. guǐ mǎo, shā tài cháng chéng sū jiàn yán. bā yuè xīn hài, shā xǔ wáng sù jié zhī zǐ jǐng céng jiāng xiàn lìng bái lìng yán. jiǎ yín, shā péi jū dào. rén xū, shā jiāng jūn ā shǐ nà huì yòu sī láng zhōng qiáo zhī zhī. guǐ hài, shā shàng shū yòu chéng zhāng xíng lián tài zhōu cì shǐ dù rú tóng. jiǎ zǐ, shā liú rén zhāng chǔ jīn. wù chén, shā liú rén yuán wàn qǐng miáo shén kè. xīn wèi, shā nán ān jùn wáng yǐng yǔ guó gōng zhāo jí zhū zōng shì lǐ zhí lǐ chǎng lǐ rán lǐ xūn lǐ cè lǐ yuè lǐ àn lǐ xuán lǐ yīng lǐ zhì yè lǐ zhī yán lǐ xuán zhēn. jiǔ yuè yǐ hài, shā jù lù jùn gōng huǎng lín tái láng péi wàng jí qí dì sī shàn chéng liǎn. rén wǔ, gǎi guó hào zhōu. dà shè, gǎi yuán, cì pú qī rì. yǐ yǒu, jiā zūn hào yuē shèng shén huáng dì, jiàng huáng dì wèi huáng sì, cì xìng wǔ shì, huáng tài zǐ wèi huáng sūn. bǐng xū, lì wǔ shì qī miào yú shén dōu. zhuī zūn zhōu wén wáng yuē shǐ zǔ wén huáng dì, bǐ sì shì yuē wén dìng huáng hòu sì shí dài zǔ píng wáng shǎo zǐ wǔ yuē ruì zǔ kāng huáng dì, bǐ jiāng shì yuē kāng huì huáng hòu tài yuán jìng wáng yuē yán zǔ chéng huáng dì, bǐ yuē chéng zhuāng huáng hòu zhào sù gōng wáng yuē sù zǔ zhāng jìng huáng dì, bǐ yuē zhāng jìng huáng hòu wèi yì kāng wáng yuē liè zǔ zhāo ān huáng dì, bǐ yuē zhāo ān huáng hòu zhōu ān chéng wáng yuē xiǎn zǔ wén mù huáng dì, bǐ yuē wén mù huáng hòu zhōng xiào tài huáng yuē tài zǔ xiào míng gāo huáng dì, bǐ yuē xiào míng gāo huáng hòu. zhuī fēng bó fù jí xiōng dì zhī zǐ wèi wáng, táng xiōng wèi jùn wáng, zhū gū zǐ wèi cháng gōng zhǔ, táng zǐ mèi wèi jùn zhǔ. sī bīn qīng shǐ wù zī shǒu nà yán, fèng gé shì láng zōng qín kè jiǎn jiào nèi shǐ, jǐ shì zhōng fù yóu yì wèi luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yuè dīng sì, gěi fù bīng zhōu wǔ xīng xiàn bǎi xìng, zǐ sūn xiāng chéng rú hàn fēng pèi. jiǎ zǐ, biǎn zōng qín kè wèi zūn huà wèi. dīng mǎo, shā liú rén wéi fāng zhì. jǐ sì, shā xǔ wáng sù jié zhī zǐ yīng qí wǎn zàn chàng yuàn chēn táng chén. xīn wèi, biǎn xíng wén wěi wèi zhēn zhōu cì shǐ. zhì dà yún sì. fēng zhōu gōng wèi bāo dé wáng, kǒng zǐ wèi lóng dào gōng. gǎi táng tài miào wèi xiǎng dé miào, yǐ wǔ shì qī miào wèi tài miào.
天授元年正月庚辰,大赦,改元曰载初,以十一月为正月,十二月为腊月,来 岁正月为一月。以周、汉之后为二王后,封爵、禹、汤之裔为三恪,周、隋同列国, 封其嗣。乙未,除唐宗室属籍。腊月丙寅,杀刘齐贤。一月戊子,王本立罢。邢文 伟为内史,岑长倩、武承嗣同凤阁鸾台三品,凤阁侍郎武攸宁为纳言。甲午,流韦 方质于儋州。二月丁卯,杀地官尚书王本立。三月乙酉,以旱减膳。丁亥,苏良嗣 薨。五月戊子,杀范履冰。己亥,杀梁郡公孝逸。六月戊申,杀汴州刺史柳明肃。 七月辛巳,流舒王元名于和州。颁《大云经》于天下。壬午,杀豫章郡王鳷。丁亥, 杀泽王上金、许王素节。甲午,赦永昌县。癸卯,杀太常丞苏践言。八月辛亥,杀 许王素节之子璟、曾江县令白令言。甲寅,杀裴居道。壬戌,杀将军阿史那惠、右 司郎中乔知之。癸亥,杀尚书右丞张行廉、太州刺史杜儒童。甲子,杀流人张楚金。 戊辰,杀流人元万顷、苗神客。辛未,杀南安郡王颖、鄅国公昭及诸宗室李直、李 敞、李然、李勋、李策、李越、李黯、李玄、李英、李志业、李知言、李玄贞。九 月乙亥,杀钜鹿郡公晃、麟台郎裴望及其弟司膳丞琏。壬午,改国号周。大赦,改 元,赐酺七日。乙酉,加尊号曰圣神皇帝,降皇帝为皇嗣,赐姓武氏,皇太子为皇 孙。丙戌,立武氏七庙于神都。追尊周文王曰始祖文皇帝,妣姒氏曰文定皇后;四 十代祖平王少子武曰睿祖康皇帝,妣姜氏曰康惠皇后;太原靖王曰严祖成皇帝,妣 曰成庄皇后;赵肃恭王曰肃祖章敬皇帝,妣曰章敬皇后;魏义康王曰烈祖昭安皇帝, 妣曰昭安皇后;周安成王曰显祖文穆皇帝,妣曰文穆皇后;忠孝太皇曰太祖孝明高 皇帝,妣曰孝明高皇后。追封伯父及兄弟之子为王,堂兄为郡王,诸姑姊为长公主, 堂姊妹为郡主。司宾卿史务滋守纳言,凤阁侍郎宗秦客检校内史,给事中傅游艺为 鸾台侍郎、同凤阁鸾台平章事。十月丁巳,给复并州武兴县百姓,子孙相承如汉丰、 沛。甲子,贬宗秦客为遵化尉。丁卯,杀流人韦方质。己巳,杀许王素节之子瑛、 琪、琬、瓚、瑒、瑗、琛、唐臣。辛未,贬邢文伟为珍州刺史。置大云寺。封周公 为褒德王,孔子为隆道公。改唐太庙为享德庙,以武氏七庙为太庙。
èr nián zhēng yuè jiǎ xū, gǎi zhì shè jì, qí zhì shàng chì. wù yín, shā yǎ zhōu cì shǐ liú xíng shí jí qí dì qú zhōu cì shǐ xíng yú shàng yī fèng yù xíng gǎn xiōng zi zuǒ yīng yáng wèi jiāng jūn qián tōng. wù zǐ, wǔ chéng sì wéi wén chāng zuǒ xiāng. gēng yín, cì pú. yǐ wèi, shā qiū shén jī zuǒ bào tāo wèi jiāng jūn wèi pú shān. gēng zǐ, shā shǐ wù zī. là yuè jǐ wèi, shǐ yòng zhōu là. sì yuè rén yín shuò, rì yǒu shí zhī. bǐng wǔ, dà shè. wǔ yuè dīng hài, dà fēng zhé mù. cén zhǎng qiàn wèi wǔ wēi dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ jī tǔ bō. liù yuè gēng xū, zuǒ sù zhèng tái yù shǐ dài fū gé fǔ yuán wèi dì guān shàng shū, luán tái shì láng lè sī huì, fèng gé shì láng rèn zhī gǔ: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. qī yuè gēng wǔ, xǐ guān nèi qī zhōu hù yǐ shí shén dōu. bā yuè wù shēn, wǔ yōu níng bà. xià guān shàng shū ōu yáng tōng wèi sī lǐ qīng jiān pàn nà yán shì. gēng shēn, shā yòu yù qián wèi dà jiàng jūn zhāng qián xù. jiǔ yuè yǐ hài, shā qí zhōu cì shǐ yún hóng sì. rén chén, shā fù yóu yì. guǐ sì, zuǒ yǔ lín wèi dà jiàng jūn wǔ yōu níng shǒu nà yán, dōng guān shì láng péi xíng běn, luò zhōu sī mǎ dí rén jié wèi dì guān shì láng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yuè jǐ yǒu, shā cén zhǎng qiàn ōu yáng tōng gé fǔ yuán. rén xū, shā lè sī huì zuǒ wèi jiāng jūn lǐ ān jìng.
二年正月甲戌,改置社稷,旗帜尚赤。戊寅,杀雅州刺史刘行实及其弟渠州刺 史行瑜、尚衣奉御行感、兄子左鹰扬卫将军虔通。戊子,武承嗣为文昌左相。庚寅, 赐酺。乙未,杀丘神勣、左豹韬卫将军卫蒲山。庚子,杀史务滋。腊月己未,始用 周腊。四月壬寅朔,日有蚀之。丙午,大赦。五月丁亥,大风折木。岑长倩为武威 道行军大总管,以击吐蕃。六月庚戌,左肃政台御史大夫格辅元为地官尚书,鸾台 侍郎乐思晦,凤阁侍郎任知古:同凤阁鸾台平章事。七月庚午,徙关内七州户以实 神都。八月戊申,武攸宁罢。夏官尚书欧阳通为司礼卿兼判纳言事。庚申,杀右玉 钤卫大将军张虔勖。九月乙亥,杀岐州刺史云弘嗣。壬辰,杀傅游艺。癸巳,左羽 林卫大将军武攸宁守纳言,冬官侍郎裴行本,洛州司马狄仁杰为地官侍郎:同凤阁 鸾台平章事。十月己酉,杀岑长倩、欧阳通、格辅元。壬戌,杀乐思晦、左卫将军 李安静。
cháng shòu yuán nián zhēng yuè wù chén, xià guān shàng shū yáng zhí róu tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. gēng wǔ, biǎn rèn zhī gǔ wèi jiāng xià lìng, dí rén jié péng zé lìng. liú péi xíng běn yú lǐng nán. yǐ hài, shā yòu wèi dà jiàng jūn quán xiàn chéng. gēng chén, sī xíng qīng lǐ yóu dào wèi dōng guān shàng shū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. èr yuè wù wǔ, qiū guān shàng shū yuán zhì hóng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. sì yuè bǐng shēn shuò, rì yǒu shí zhī. dà shè, gǎi yuán rú yì. wǔ yuè, luò shuǐ yì. qī yuè, yòu yì. bā yuè jiǎ xū, hé yì, huài hé yáng xiàn. wù yín, wǔ chéng sì wǔ yōu níng yáng zhí róu bà qiū guān shì láng cuī yuán zōng wèi luán tái shì láng, xià guān shì láng lǐ zhāo dé wèi fèng gé shì láng, quán jiǎn jiào tiān guān shì láng yáo wéi wén chāng zuǒ chéng, jiǎn jiào dì guān shì láng lǐ yuán sù wéi wén chāng yòu chéng, yíng shàn dà jiàng wáng xuán wèi xià guān shàng shū, sī bīn qīng cuī shén jī: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. jiǔ yuè wù xū, dà wù. gēng zǐ, dà shè, gǎi yuán. gǎi yòng jiǔ yuè shè, cì pú qī yuè. guǐ mǎo, yǐ bīng zhōu wèi běi dōu. guǐ chǒu, liú lǐ yóu dào yuán zhì hóng wáng xuán cuī shén jī lǐ yuán sù yú lǐng nán. shí yuè bǐng xū, wǔ wēi dào héng jūn zǒng guǎn wáng xiào jié bài tǔ bō, kè sì zhèn.
长寿元年正月戊辰,夏官尚书杨执柔同凤阁鸾台平章事。庚午,贬任知古为江 夏令,狄仁杰彭泽令。流裴行本于岭南。乙亥,杀右卫大将军泉献诚。庚辰,司刑 卿李游道为冬官尚书、同凤阁鸾台平章事。二月戊午,秋官尚书袁智弘同凤阁鸾台 平章事。四月丙申朔,日有食之。大赦,改元如意。五月,洛水溢。七月,又溢。 八月甲戌,河溢,坏河阳县。戊寅,武承嗣、武攸宁、杨执柔罢;秋官侍郎崔元综 为鸾台侍郎,夏官侍郎李昭德为凤阁侍郎,权检校天官侍郎姚为文昌左丞,检校 地官侍郎李元素为文昌右丞,营缮大匠王璿为夏官尚书,司宾卿崔神基:同凤阁鸾 台平章事。九月戊戌,大雾。庚子,大赦,改元。改用九月社,赐酺七月。癸卯, 以并州为北都。癸丑,流李游道、袁智弘、王璿、崔神基、李元素于岭南。十月丙 戌,武威道行军总管王孝杰败吐蕃,克四镇。
èr nián là yuè guǐ hài, shā huáng sì fēi liú shì dé fēi dòu shì. dīng mǎo, jiàng fēng huáng sūn chéng qì wèi shòu chūn jùn wáng, héng wáng chéng yì héng yáng jùn wáng, chǔ wáng lóng jī lín zī jùn wáng, wèi wáng lóng fàn bā líng jùn wáng, yuè wáng lóng yè péng chéng jùn wáng. yī yuè gēng zǐ, xià guān shì láng lóu shī dé tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. jiǎ yín, shā shàng fāng jiān péi fěi gōng nèi cháng shì fàn yún xiān. sān yuè jǐ mǎo, shā zuǒ wèi yuán wài dà jiàng jūn ā shǐ nà yuán qìng bái rùn fǔ guǒ yì xuē dà xìn. wǔ yuè yǐ wèi, shā dōng guān shàng shū sū gān xiāng zhōu cì shǐ lái tóng mǐn. guǐ chǒu, hé yì dì zhōu. jiǔ yuè dīng hài shuò, rì yǒu shí zhī. yǐ wèi, jiā hào jīn lún shèng shén huáng dì, dà shè, cì pú qī rì, zuò qī bǎo. gēng zǐ, zhuī zūn liè zǔ zhāo ān huáng dì yuē hún yuán zhāo ān huáng dì, xiǎn zǔ wén mù huáng dì yuē lì jí wén mù huáng dì, tài zǔ xiào míng gāo huáng dì yuē wú shàng xiào míng gāo huáng dì. xīn chǒu, yáo bà. wén chāng yòu chéng wéi jù yuán tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, qiū guān shì láng lù yuán fāng wèi luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, sī bīn qīng dòu lú qīn wàng shǒu nèi shǐ.
二年腊月癸亥,杀皇嗣妃刘氏、德妃窦氏。丁卯,降封皇孙成器为寿春郡王, 恒王成义衡阳郡王,楚王隆基临淄郡王,卫王隆范巴陵郡王,越王隆业彭城郡王。 一月庚子,夏官侍郎娄师德同凤阁鸾台平章事。甲寅,杀尚方监裴匪躬、内常侍范 云仙。三月己卯,杀左卫员外大将军阿史那元庆、白润府果毅薛大信。五月乙未, 杀冬官尚书苏乾、相州刺史来同敏。癸丑,河溢棣州。九月丁亥朔,日有食之。乙 未,加号金轮圣神皇帝,大赦,赐酺七日,作七宝。庚子,追尊烈祖昭安皇帝曰浑 元昭安皇帝,显祖文穆皇帝曰立极文穆皇帝,太祖孝明高皇帝曰无上孝明高皇帝。 辛丑,姚罢。文昌右丞韦巨源同凤阁鸾台平章事,秋官侍郎陆元方为鸾台侍郎、 同凤阁鸾台平章事,司宾卿豆卢钦望守内史。
yán zài yuán nián là yuè jiǎ xū, tū jué mò chuài kòu líng zhōu. yòu yīng yáng wèi dà jiàng jūn lǐ duō zuò bài zhī. yī yuè jiǎ wǔ, lóu shī dé wèi hé yuán jī shí huái yuǎn děng jūn yíng tián dà shǐ. èr yuè gēng wǔ, xuē huái yì wèi fá nì dào héng jūn dà zǒng guǎn, lǐng shí bā jiāng jūn yǐ jī mò chuài. yǐ hài, yǐ hàn lǜ qiú. jǐ mǎo, wǔ wēi dào dà zǒng guǎn wáng xiào jié jí tǔ bō zhàn yú lěng quán, bài zhī. sān yuè jiǎ shēn, fèng gé shè rén sū wèi dào wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, lǐ zhāo dé jiǎn xiào nèi shǐ. xuē huái yì wèi shuò fāng dào héng jūn dà zǒng guǎn, jī mò chuài. zhāo dé wèi shuò fāng dào héng jūn zhǎng shǐ, wèi dào wèi sī mǎ. sì yuè rén xū, cháng zhōu dì zhèn. wǔ yuè jiǎ wǔ, jiā hào yuè gǔ jīn lún shèng shén huáng dì, dà shè, gǎi yuán, cì pú qī rì. qī yuè guǐ wèi, sōng yuè shān rén wǔ shén fāng wèi zhèng jiàn dài fū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. bā yuè, shén fāng bà. wù chén, wáng xiào jié wèi hàn hǎi dào héng jūn zǒng guǎn. jǐ sì, sī bīn shǎo qīng yáo shǒu nà yán zuǒ sù zhèng tái yù shǐ dài fū yáng zài sī wèi luán tái shì láng, luò zhōu sī mǎ dù jǐng quán jiǎn jiào fèng gé shì láng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. wù yín, liú cuī yuán zōng yú zhèn zhōu. jiǔ yuè rén wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. rén yín, biǎn lǐ zhāo dé wèi nán bīn wèi. shí yuè rén shēn, wén chāng yòu chéng lǐ yuán sù wèi fèng gé shì láng, yòu sù zhèng tái yù shǐ zhōng chéng zhōu yǔn yuán jiǎn jiào fèng gé shì láng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. lǐng nán liáo kòu biān, róng zhōu dū du zhāng xuán yù wèi guì yǒng děng zhōu jīng lüè dà shǐ. guǐ yǒu, yǔ mù bīng.
延载元年腊月甲戌,突厥默啜寇灵州。右鹰扬卫大将军李多祚败之。一月甲午, 娄师德为河源、积石、怀远等军营田大使。二月庚午,薛怀义为伐逆道行军大总管, 领十八将军以击默啜。乙亥,以旱虑囚。己卯,武威道大总管王孝杰及吐蕃战于冷 泉,败之。三月甲申,凤阁舍人苏味道为凤阁侍郎、同凤阁鸾台平章事,李昭德检 校内史。薛怀义为朔方道行军大总管,击默啜。昭德为朔方道行军长史,味道为司 马。四月壬戌,常州地震。五月甲午,加号越古金轮圣神皇帝,大赦,改元,赐酺 七日。七月癸未,嵩岳山人武什方为正谏大夫、同凤阁鸾台平章事。八月,什方罢。 戊辰,王孝杰为瀚海道行军总管。己巳,司宾少卿姚守纳言;左肃政台御史大夫 杨再思为鸾台侍郎,洛州司马杜景佺检校凤阁侍郎:同凤阁鸾台平章事。戊寅,流 崔元综于振州。九月壬午朔,日有食之。壬寅,贬李昭德为南宾尉。十月壬申,文 昌右丞李元素为凤阁侍郎,右肃政台御史中丞周允元检校凤阁侍郎:同凤阁鸾台平 章事。岭南獠寇边,容州都督张玄遇为桂、永等州经略大使。癸酉,雨木冰。
tiān cè wàn suì yuán nián zhēng yuè xīn sì, jiā hào cí shì yuè gǔ jīn lún shèng shén huáng dì, gǎi yuán zhèng shèng. dà shè, cì pú sān rì. wù zǐ, biǎn dòu lú qīn wàng wèi zhào zhōu cì shǐ, wéi jù yuán fū zhōu cì shǐ, dù jǐng quán qín zhōu cì shǐ, sū wèi dào jí zhōu cì shǐ, lù yuán fāng suí zhōu cì shǐ. bǐng shēn, wàn xiàng shén gōng huǒ. bǐng wǔ, wáng xiào jié wèi shuò fāng xíng jūn zǒng guǎn, yǐ jī tū jué. èr yuè jǐ yǒu shuò, rì yǒu shí zhī. rén zǐ, shā xuē huái yì. jiǎ zǐ, bà" cí shì yuè gǔ" hào. sān yuè bǐng chén, zhōu yǔn yuán hōng. sì yuè wù yín, jiàn dà zhōu wàn guó sòng dé tiān shū. qī yuè xīn yǒu, tǔ bō kòu lín táo, wáng xiào jié wèi sù biān dào héng jūn dà zǒng guǎn yǐ jī zhī. jiǔ yuè jiǎ yín, sì nán jiāo. jiā hào tiān cè jīn lún dà shèng huáng dì. dà shè, gǎi yuán, cì pú jiǔ rì. yǐ chóng xiān miào wèi chóng zūn miào.
天册万岁元年正月辛巳,加号慈氏越古金轮圣神皇帝,改元证圣。大赦,赐酺 三日。戊子,贬豆卢钦望为赵州刺史,韦巨源鄜州刺史,杜景佺溱州刺史,苏味道 集州刺史,陆元方绥州刺史。丙申,万象神宫火。丙午,王孝杰为朔方行军总管, 以击突厥。二月己酉朔,日有食之。壬子,杀薛怀义。甲子,罢“慈氏越古”号。 三月丙辰,周允元薨。四月戊寅,建大周万国颂德天枢。七月辛酉,吐蕃寇临洮, 王孝杰为肃边道行军大总管以击之。九月甲寅,祀南郊。加号天册金轮大圣皇帝。 大赦,改元,赐酺九日。以崇先庙为崇尊庙。
wàn suì tōng tiān yuán nián là yuè jiǎ xū, rú shén yuè. jiǎ shēn, fēng yú shén yuè. gǎi yuán yuē wàn suì dēng fēng. dà shè, miǎn jīn suì zū shuì, cì pú shí rì. dīng hài, chán yú shǎo shì shān. jǐ chǒu, gěi fù luò zhōu èr nián, dēng fēng gào chéng xiàn sān nián. guǐ sì, fù yú shén dōu. yī yuè jiǎ yín, lóu shī dé wèi sù biān dào héng jūn fù zǒng guǎn, yǐ jī tǔ bō. jǐ sì, gǎi chóng zūn miào wèi tài miào. èr yuè xīn sì, zūn shén yuè tiān zhōng wáng wèi shén yuè tiān zhōng huáng dì, tiān líng fēi wèi tiān zhōng huáng hòu. sān yuè rén yín, wáng xiào jié lóu shī dé jí tǔ bō zhàn yú sù luó hàn shān, bài jī. dīng sì, fù zuò míng táng, gǎi yuē tōng tiān gōng. dà shè, gǎi yuán, cì pú qī rì. sì yuè guǐ yǒu, jiǎn jiào xià guān shì láng sūn yuán hēng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. gēng zǐ, biǎn lóu shī dé wèi yuán zhōu dū du fǔ sī mǎ. wǔ yuè rén zǐ, qì dān shǒu lǐng sōng mò dū du lǐ jìn zhōng guī chéng zhōu cì shǐ sūn wàn róng xiàn yíng zhōu, shā dū du zhào wén huì. yǐ chǒu, zuǒ yīng yáng wèi jiāng jūn cáo rén shī yòu jīn wú wèi dà jiàng jūn zhāng xuán yù zuǒ wēi wèi dà jiàng jūn lǐ duō zuò sī nóng shǎo qīng má rén jié děng jī zhī. qī yuè xīn hài, chūn guān shàng shū wǔ sān sī wèi yú guān dào ān fǔ dà shǐ, nà yán yáo wèi fù, yǐ bèi qì dān. bā yuè dīng yǒu, zhāng xuán yù cáo rén shī má rén jié děng jí qì dān zhàn yú huáng zhāng, bài jī, zhí xuán yù rén jié. jiǔ yuè gēng zǐ, tóng zhōu cì shǐ wǔ yōu yí wèi qīng biān dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ jī qì dān. dīng sì, tǔ bō kòu liáng zhōu, dū du xǔ qīn míng sǐ zhī. gēng shēn, bīng zhōu zhǎng shǐ wáng fāng qìng wèi luán tái shì láng, diàn zhōng jiān lǐ dào guǎng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yuè xīn mǎo, qì dān kòu jì zhōu, cì shǐ lù bǎo jī sǐ zhī. jiǎ wǔ, lǜ qiú.
万岁通天元年腊月甲戌,如神岳。甲申,封于神岳。改元曰万岁登封。大赦, 免今岁租税,赐酺十日。丁亥,禅于少室山。己丑,给复洛州二年,登封、告成县 三年。癸巳,复于神都。一月甲寅,娄师德为肃边道行军副总管,以击吐蕃。己巳, 改崇尊庙为太庙。二月辛巳,尊神岳天中王为神岳天中黄帝,天灵妃为天中黄后。 三月壬寅,王孝杰、娄师德及吐蕃战于素罗汗山,败绩。丁巳,复作明堂,改曰通 天宫。大赦,改元,赐酺七日。四月癸酉,检校夏官侍郎孙元亨同凤阁鸾台平章事。 庚子,贬娄师德为原州都督府司马。五月壬子,契丹首领松漠都督李尽忠、归诚州 刺史孙万荣陷营州,杀都督赵文翙。乙丑,左鹰扬卫将军曹仁师、右金吾卫大将军 张玄遇、左威卫大将军李多祚、司农少卿麻仁节等击之。七月辛亥,春官尚书武三 思为榆关道安抚大使,纳言姚为副,以备契丹。八月丁酉,张玄遇、曹仁师、麻 仁节等及契丹战于黄麞,败绩,执玄遇、仁节。九月庚子,同州刺史武攸宜为清边 道行军大总管,以击契丹。丁巳,吐蕃寇凉州,都督许钦明死之。庚申,并州长史 王方庆为鸾台侍郎,殿中监李道广:同凤阁鸾台平章事。十月辛卯,契丹寇冀州, 刺史陆宝积死之。甲午,虑囚。
shén gōng yuán nián zhēng yuè rén xū, shā lǐ yuán sù sūn yuán hēng luò zhōu lù shì cān jūn qí lián yào jī zhōu cì shǐ liú sī lǐ zhī tiān guān shì láng shì shí bào zhōng liú qí jǐ shì zhōng zhōu bò fèng gé shè rén wáng biàn qián jīng zhōu cì shǐ wáng miǎn tài zi sī yì láng lù jìng chún sī mén yuán wài láng liú shùn zhī yòu sī yuán wài láng yǔ wén quán zhì lái tíng xiàn zhǔ bù liǔ qiú. guǐ hài, tū jué mò chuài kòu shèng zhōu, píng dí jūn fù shǐ ān dào mǎi bài zhī. jiǎ zǐ, lóu shī dé shǒu fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. èr yuè yǐ sì, lǜ qiú. sān yuè gēng zǐ, wáng xiào jié jí sūn wàn zhǎn zhàn yú dōng xiá shí gǔ, bài jī, xiào jié sǐ zhī. wù shēn, shè hé nán běi. sì yuè wù chén, zhì jiǔ dǐng yú tōng tiān gōng. guǐ yǒu, qián yì zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ wáng jí shàn wèi nèi shǐ. guǐ wèi, yòu jīn wú wèi dà jiàng jūn wǔ yì zōng wèi shén bīng dào héng jūn dà zǒng guǎn, jí yòu bào tāo wèi jiāng jūn hé jiā mì yǐ jī qì dān. wǔ yuè guǐ mǎo, lóu shī dé wèi qīng biān dào héng jūn fù dà zǒng guǎn, yòu wǔ wèi jiāng jūn shā zhā zhōng yì wèi qīng biān zhōng dào qián jūn zǒng guǎn, yǐ jī qì dān. liù yuè dīng mǎo, shā jiān chá yù shǐ lǐ zhāo dé sī pū shǎo qīng lái jùn chén. jǐ mǎo, shàng fāng shǎo jiān zōng chǔ kè tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. wù zǐ, tè jìn wǔ chéng sì chūn guān shàng shū wǔ sān sī tóng fèng gé luán tái sān pǐn. xīn mǎo, lóu shī dé ān fǔ hé běi. qī yuè dīng yǒu, wǔ chéng sì wǔ sān sī bà. bā yuè bǐng xū, yáo bà. jiǔ yuè rén yín, dà shè, gǎi yuán, cì pú qī rì. gēng xū, lóu shī dé shǒu nà yán. shí yuè jiǎ zǐ, gěi fù xùn zhōng lì jié èr xiàn yī nián. rùn yuè jiǎ yín, jiǎn jiào sī xíng qīng yōu zhōu dū du dí rén jié wèi luán tái shì láng, sī xíng qīng dù jǐng quán wèi fèng gé shì láng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì.
神功元年正月壬戌,杀李元素、孙元亨、洛州录事参军綦连耀、箕州刺史刘思 礼、知天官侍郎事石抱忠刘奇、给事中周譒、凤阁舍人王抃、前泾州刺史王勔、太 子司议郎路敬淳、司门员外郎刘顺之、右司员外郎宇文全志、来庭县主簿柳璆。癸 亥,突厥默啜寇胜州,平狄军副使安道买败之。甲子,娄师德守凤阁侍郎、同凤阁 鸾台平章事。二月乙巳,虑囚。三月庚子,王孝杰及孙万斩战于东硖石谷,败绩, 孝杰死之。戊申,赦河南、北。四月戊辰,置九鼎于通天宫。癸酉,前益州大都督 府长史王及善为内史。癸未,右金吾卫大将军武懿宗为神兵道行军大总管,及右豹 韬卫将军何迦密以击契丹。五月癸卯,娄师德为清边道行军副大总管,右武卫将军 沙吒忠义为清边中道前军总管,以击契丹。六月丁卯,杀监察御史李昭德、司仆少 卿来俊臣。己卯,尚方少监宗楚客同凤阁鸾台平章事。戊子,特进武承嗣、春官尚 书武三思同凤阁鸾台三品。辛卯,娄师德安抚河北。七月丁酉,武承嗣、武三思罢。 八月丙戌,姚罢。九月壬寅,大赦,改元,赐酺七日。庚戌,娄师德守纳言。十 月甲子,给复徇忠、立节二县一年。闰月甲寅,检校司刑卿、幽州都督狄仁杰为鸾 台侍郎,司刑卿杜景佺为凤阁侍郎:同凤阁鸾台平章事。
shèng lì yuán nián zhēng yuè jiǎ zǐ, dà shè, gǎi yuán, cì pú jiǔ rì. bǐng yín, zōng chǔ kè bà. dīng hài, lǐ dào guǎng bà. sān yuè jǐ sì, zhào lú líng wáng yú fáng zhōu. wù zǐ, lú líng wáng zhì zì fáng zhōu. sì yuè gēng yín, shè shén dōu jí hé běi. xīn chǒu, lóu shī dé wèi lǒng yòu zhū jūn dà shǐ, jiǎn jiào hé xī yíng tián shì. wǔ yuè gēng wǔ, jìn tú. liù yuè yǐ mǎo, dà fēng bá mù. qī yuè xīn wèi, dù jǐng quán bà. bā yuè, tū jué kòu biān. wù zǐ, zuǒ bào tāo wèi jiāng jūn yán zhī wēi jiàng yú tū jué, kòu biān. jiǎ wǔ, wáng fāng qìng bà. gēng zǐ, chūn guān shàng shū wǔ sān sī jiǎn jiào nèi shǐ, dí rén jié jiān nà yán. sī shǔ qīng wǔ zhòng guī wèi tiān bīng zhōng dào dà zǒng guǎn, shā zhā zhōng yì wèi tiān bīng xī dào qián jūn zǒng guǎn, yōu zhōu dū du zhāng rén dǎn wèi tiān bīng dōng dào zǒng guǎn, zuǒ yǔ lín wèi dà jiàng jūn lǐ duō zuò yòu yǔ lín wèi dà jiàng jūn yán jìng róng wèi tiān bīng dào xī hòu jūn zǒng guǎn, yǐ jī tū jué. guǐ chǒu, tū jué kòu wèi zhōu. yǐ mǎo, kòu dìng zhōu, cì shǐ sūn yàn gāo sǐ zhī. jiǔ yuè jiǎ zǐ, xià guān shàng shū wǔ yōu níng tóng fèng gé luán tái sān pǐn. wù chén, tū jué kòu zhào zhōu, zhǎng shǐ táng bō ruò jiàng yú tū jué, cì shǐ gāo ruì sǐ zhī. tū jué kòu xiāng zhōu, shā zhā zhōng yì wèi hé běi dào qián jūn zǒng guǎn, jiāng jūn yáng jī fù zhī, lǐ duō zuò wèi hòu jūn zǒng guǎn, dà jiàng jūn fù fú xìn wèi qí bīng zǒng guǎn, yǐ yù zhī. rén shēn, lì lú líng wáng xiǎn wèi huáng tài zǐ, dà shè, cì pú wǔ rì. jiǎ xū, huáng tài zǐ wèi hé běi dào héng jūn yuán shuài, yǐ jī tū jué. wù yín, dí rén jié wèi hé běi dào héng jūn fù yuán shuài jiǎn jiào nà yán. xīn sì, shì tiān guān shì láng sū wèi dào wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yuè guǐ mǎo, dí rén jié wèi hé běi dào ān fǔ dà shǐ. xià guān shì láng yáo yuán chóng lín tái shǎo jiān lǐ jiào tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. zú yán zhī wēi.
圣历元年正月甲子,大赦,改元,赐酺九日。丙寅,宗楚客罢。丁亥,李道广 罢。三月己巳,召庐陵王于房州。戊子,庐陵王至自房州。四月庚寅,赦神都及河 北。辛丑,娄师德为陇右诸军大使,检校河西营田事。五月庚午,禁屠。六月乙卯, 大风拔木。七月辛未,杜景佺罢。八月,突厥寇边。戊子,左豹韬卫将军阎知微降 于突厥,寇边。甲午,王方庆罢。庚子,春官尚书武三思检校内史,狄仁杰兼纳言。 司属卿武重规为天兵中道大总管,沙吒忠义为天兵西道前军总管,幽州都督张仁亶 为天兵东道总管,左羽林卫大将军李多祚、右羽林卫大将军阎敬容为天兵道西后军 总管,以击突厥。癸丑,突厥寇蔚州。乙卯,寇定州,刺史孙彦高死之。九月甲子, 夏官尚书武攸宁同凤阁鸾台三品。戊辰,突厥寇赵州,长史唐波若降于突厥,刺史 高睿死之。突厥寇相州,沙吒忠义为河北道前军总管,将军阳基副之,李多祚为后 军总管,大将军富福信为奇兵总管,以御之。壬申,立庐陵王显为皇太子,大赦, 赐酺五日。甲戌,皇太子为河北道行军元帅,以击突厥。戊寅,狄仁杰为河北道行 军副元帅、检校纳言。辛巳,试天官侍郎苏味道为凤阁侍郎、同凤阁鸾台平章事。 十月癸卯,狄仁杰为河北道安抚大使。夏官侍郎姚元崇、麟台少监李峤同凤阁鸾台 平章事。族阎知微。
èr nián zhēng yuè rén xū, fēng huáng sì dàn wèi xiāng wáng. là yuè wù zǐ, zuǒ sù zhèng tái yù shǐ zhōng chéng jí xū wèi tiān guān shì láng, jiǎn jiào yòu sù zhèng tái yù shǐ zhōng chéng wèi yuán zhōng wèi fèng gé shì láng: tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. xīn hài, cì huáng tài zi xìng wǔ shì, dà shè. yī yuè gēng shēn, wǔ yōu níng bà. èr yuè jǐ chǒu, rú gōu shì. xīn mǎo, rú sōng yáng. dīng yǒu, fù yú shén dōu. sān yuè jiǎ xū, yǐ suí táng wèi èr wáng hòu. lóu shī dé wèi nà yán. sì yuè rén chén, wèi yuán zhōng jiǎn jiào bīng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ tiān bīng jūn dà zǒng guǎn, lóu shī dé fù zhī, yǐ bèi tū jué. xīn chǒu, lèi shī dé wèi lǒng yòu zhū jūn dà shǐ. jiǎ chén, lǜ qiú. qī yuè bǐng chén, shén dōu dà yǔ, luò shuǐ yì. bā yuè gēng zǐ, wáng jí shàn wéi wén chāng zuǒ xiāng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, tài zǐ gōng yǐn dòu lú qīn wàng wéi wén chāng yòu xiāng tóng fèng gé luán tái sān pǐn. yáng zài sī bà. dīng wèi, shì tiān guān shì láng lù yuán fāng wèi luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. lóu shī dé hōng. wù shēn, wǔ sān sī wèi nèi shǐ. jiǔ yuè yǐ hài, rú fú chāng xiàn, qū shè. wù yín, fù yú shén dōu. gēng chén, wáng jí shàn hōng. shì qiū, huáng hé yì. shí yuè dīng hài, tǔ bō shǒu lǐng zàn pó lái.
二年正月壬戌,封皇嗣旦为相王。腊月戊子,左肃政台御史中丞吉顼为天官侍 郎,检校右肃政台御史中丞魏元忠为凤阁侍郎:同凤阁鸾台平章事。辛亥,赐皇太 子姓武氏,大赦。一月庚申,武攸宁罢。二月己丑,如缑氏。辛卯,如嵩阳。丁酉, 复于神都。三月甲戌,以隋、唐为二王后。娄师德为纳言。四月壬辰,魏元忠检校 并州大都督府长史、天兵军大总管,娄师德副之,以备突厥。辛丑,类师德为陇右 诸军大使。甲辰,虑囚。七月丙辰,神都大雨,洛水溢。八月庚子,王及善为文昌 左相、同凤阁鸾台平章事,太子宫尹豆卢钦望为文昌右相、同凤阁鸾台三品。杨再 思罢。丁未,试天官侍郎陆元方为鸾台侍郎、同凤阁鸾台平章事。娄师德薨。戊申, 武三思为内史。九月乙亥,如福昌县,曲赦。戊寅,复于神都。庚辰,王及善薨。 是秋,黄河溢。十月丁亥,吐蕃首领赞婆来。
jiǔ shì yuán nián zhēng yuè wù wǔ, biǎn jí xū wèi yǎn chuān wèi. rén shēn, wǔ sān sī bà. là yuè xīn sì, fēng huáng tài zǐ zhī zǐ zhòng rùn wèi shào wáng. gēng yín, lù yuán fāng bà sī lǐ qīng. ā shǐ nà hú sè luó wèi píng xī jūn dà zǒng guǎn. dīng yǒu, dí rén jié wèi nèi shǐ. gēng zǐ, wén chāng zuǒ xiāng wéi jù yuán wèi nà yán. yǐ sì, rú sōng shān. yī yuè dīng mǎo, rú rǔ zhōu wēn tāng. wù yín, fù yú shén dōu. zuò sān yáng gōng. èr yuè yǐ wèi, dòu lú qīn wàng bà. sān yuè guǐ chǒu, xià guān shàng shū táng fèng yī wèi tiān bīng zhōng jūn dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. sì yuè wù shēn, rú sān yáng gōng. wǔ yuè jǐ yǒu shuò, rì yǒu shí zhī. guǐ chǒu, dà shè, gǎi yuán, bà" tiān cè jīn lún dà shèng" hào, cì pú wǔ rì, gěi fù gào chéng xiàn yī nián. rùn qī yuè wù yín, fù yú shén dōu. jǐ chǒu, tiān guān shì láng zhāng xī wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. lǐ jiào bà. dīng yǒu, tǔ bō kòu liáng zhōu, lǒng yòu zhū jūn zhōu dà shǐ táng xiū jǐng bài zhī yú hóng yuán gǔ. bā yuè gēng xū, wèi yuán zhōng wèi lǒng yòu zhū jūn zhōu dà zǒng guǎn, yǐ jī tǔ bō. gēng shēn, liǎn tiān xià sēng qián zuò dà xiàng. jiǔ yuè xīn chǒu, dí rén jié hōng. shí yuè xīn hài, wèi yuán zhōng wèi xiāo guān dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. jiǎ yín, fù táng zhēng yuè, dà shè. dīng sì, wéi jù yuán bà. wén chāng yòu chéng wéi ān shí wèi luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. dīng mǎo, rú xīn ān lǒng jiàn shān, qū shè. rén shēn, fù yú shén dōu. shí èr yuè jiǎ yín, tū jué kòu lǒng yòu.
久视元年正月戊午,贬吉顼为琰川尉。壬申,武三思罢。腊月辛巳,封皇太子 之子重润为邵王。庚寅,陆元方罢司礼卿。阿史那斛瑟罗为平西军大总管。丁酉, 狄仁杰为内史。庚子,文昌左相韦巨源为纳言。乙巳,如嵩山。一月丁卯,如汝州 温汤。戊寅,复于神都。作三阳宫。二月乙未,豆卢钦望罢。三月癸丑,夏官尚书 唐奉一为天兵中军大总管,以备突厥。四月戊申,如三阳宫。五月己酉朔,日有食 之。癸丑,大赦,改元,罢“天册金轮大圣”号,赐酺五日,给复告成县一年。闰 七月戊寅,复于神都。己丑,天官侍郎张锡为凤阁侍郎、同凤阁鸾台平章事。李峤 罢。丁酉,吐蕃寇凉州,陇右诸军州大使唐休璟败之于洪源谷。八月庚戌,魏元忠 为陇右诸军州大总管,以击吐蕃。庚申,敛天下僧钱作大像。九月辛丑,狄仁杰薨。 十月辛亥,魏元忠为萧关道行军大总管,以备突厥。甲寅,复唐正月,大赦。丁巳, 韦巨源罢。文昌右丞韦安石为鸾台侍郎、同凤阁鸾台平章事。丁卯,如新安陇涧山, 曲赦。壬申,复于神都。十二月甲寅,突厥寇陇右。
cháng ān yuán nián zhēng yuè dīng chǒu, gǎi yuán dà zú. èr yuè jǐ yǒu, luán tái shì láng lǐ huái yuǎn tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. sān yuè bǐng shēn, liú zhāng xī yú xún zhōu. sì yuè bǐng wǔ, dà shè guǐ chǒu, yáo yuán chóng jiǎn jiào bīng zhōu yǐ běi zhū jūn zhōu bīng mǎ. wǔ yuè yǐ hài, rú sān yáng gōng. dīng chǒu, wèi yuán zhōng wèi líng wǔ dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. bǐng shēn, tiān guān shì láng gù cóng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. liù yuè gēng shēn, xià guān shì láng lǐ jiǒng xiù tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. xīn wèi, shè gào chéng xiàn. qī yuè jiǎ xū, fù yú shén dōu. yǐ hài, yáng chǔ cháng rùn sū wǔ zhōu dì zhèn. rén wǔ, sū wèi dào àn chá yōu píng děng zhōu bīng mǎ. jiǎ shēn, lǐ huái yuǎn bà. jiǔ yuè rén shēn, shā shào wáng zhòng rùn jí yǒng tài jùn zhǔ zhǔ xù wǔ yán jī. shí yuè rén yín, rú jīng shī. xīn yǒu, dà shè, gǎi yuán. gěi fù guān nèi sān nián, cì pú sān rì. bǐng yín, wèi yuán zhōng tóng fèng gé luán tái sān pǐn. shí yī yuè rén shēn, wǔ sān sī bà. wù yín, gǎi hán yuán gōng wèi dà míng gōng.
长安元年正月丁丑,改元大足。二月己酉,鸾台侍郎李怀远同凤阁鸾台平章事。 三月丙申,流张锡于循州。四月丙午,大赦癸丑,姚元崇检校并州以北诸军州兵马。 五月乙亥,如三阳宫。丁丑,魏元忠为灵武道行军大总管,以备突厥。丙申,天官 侍郎顾琮同凤阁鸾台平章事。六月庚申,夏官侍郎李迥秀同凤阁鸾台平章事。辛未, 赦告成县。七月甲戌,复于神都。乙亥,扬、楚、常、润、苏五州地震。壬午,苏 味道按察幽、平等州兵马。甲申,李怀远罢。九月壬申,杀邵王重润及永泰郡主、 主婿武延基。十月壬寅,如京师。辛酉,大赦,改元。给复关内三年,赐酺三日。 丙寅,魏元忠同凤阁鸾台三品。十一月壬申,武三思罢。戊寅,改含元宫为大明宫。
èr nián zhēng yuè, tū jué kòu yán zhōu. sān yuè bǐng xū, lǐ jiǒng xiù ān zhì shān dōng jūn mǎ, jiǎn jiào wǔ qí bīng. gēng yín, tū jué kòu bīng zhōu, yōng zhōu zhǎng shǐ xuē jì chǎng chí jié shān dōng fáng yù dà shǐ yǐ bèi zhī. qī yuè jiǎ wǔ, tū jué kòu dài zhōu. bā yuè xīn hài, jiàn nán liù zhōu dì zhèn. jiǔ yuè yǐ chǒu shuò, rì yǒu shí zhī. rén shēn, tū jué kòu xīn zhōu. jǐ mǎo, tǔ fān qǐng hé. shí yuè jiǎ chén, gù cóng hōng. wù shēn, tǔ bō kòu xī zhōu, mào zhōu dū du chén dà cí bài zhī. jiǎ yín, yáo yuán chóng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, sū wèi dào wéi ān shí lǐ jiǒng xiù tóng fèng gé luán tái sān pǐn. shí yī yuè jiǎ zǐ, xiāng wáng dàn wèi sī tú. wù zǐ, sì nán jiāo, dà shè, cì pú sān rì. shí èr yuè jiǎ wǔ, wèi yuán zhōng wèi ān dōng dào ān fǔ shǐ.
二年正月,突厥寇盐州。三月丙戌,李迥秀安置山东军马,检校武骑兵。庚寅, 突厥寇并州,雍州长史薛季昶持节山东防御大使以备之。七月甲午,突厥寇代州。 八月辛亥,剑南六州地震。九月乙丑朔,日有食之。壬申,突厥寇忻州。己卯,吐 蕃请和。十月甲辰,顾琮薨。戊申,吐蕃寇悉州,茂州都督陈大慈败之。甲寅,姚 元崇同凤阁鸾台平章事,苏味道、韦安石、李迥秀同凤阁鸾台三品。十一月甲子, 相王旦为司徒。戊子,祀南郊,大赦,赐酺三日。十二月甲午,魏元忠为安东道安 抚使。
sān nián sān yuè rén xū shuò, rì yǒu shí zhī. sì yuè gēng zǐ, xiāng wáng dàn bà. tǔ bō lái qiú hūn. yǐ sì, yǐ hàn bì zhèng diàn. rùn yuè gēng wǔ, chéng jūn jì jiǔ lǐ jiào tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. jǐ mǎo, lǐ jiào zhī nà yán shì. qī yuè rén yín, zhèng jiàn dài fū zhū jìng zé tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. gēng xū, jiǎn jiào liáng zhōu dū du táng xiū jǐng wèi xià guān shàng shū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. bā yuè yǐ yǒu, jīng shī dà yǔ báo. jiǔ yuè gēng yín shuò, rì yǒu shí zhī. dīng yǒu, biǎn wèi yuán zhōng wèi gāo yào wèi. shí yuè bǐng yín, rú shén dōu. shí èr yuè bǐng xū, tiān xià zhì guān sān shí.
三年三月壬戌朔,日有食之。四月庚子,相王旦罢。吐蕃来求婚。乙巳,以旱 避正殿。闰月庚午,成均祭酒李峤同凤阁鸾台平章事。己卯,李峤知纳言事。七月 壬寅,正谏大夫硃敬则同凤阁鸾台平章事。庚戌,检校凉州都督唐休璟为夏官尚书、 同凤阁鸾台平章事。八月乙酉,京师大雨雹。九月庚寅朔,日有蚀之。丁酉,贬魏 元忠为高要尉。十月丙寅,如神都。十二月丙戌,天下置关三十。
sì nián zhēng yuè dīng wèi, zuò xīng tài gōng. rén zǐ, tiān guān shì láng wéi sì lì wèi fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái sān pǐn. èr yuè guǐ hài, biǎn lǐ jiǒng xiù wèi lú zhōu cì shǐ. rén shēn, zhū jìng zé bà. sān yuè dīng hài, jìn fēng huáng sūn píng ēn jùn wáng zhòng fú wèi qiáo wáng. jǐ hài, xià guān shì láng zōng chǔ kè tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. biǎn sū wèi dào wèi fāng zhōu cì shǐ. sì yuè rén xū, wéi ān shí zhī nà yán shì, lǐ jiào zhī nèi shǐ shì. bǐng zǐ, rú xìng tài gōng, shè shòu ān xiàn, gěi fù yī nián. wǔ yuè dīng hài, dà fēng bá mù. liù yuè xīn yǒu, yáo yuán zhī bà. yǐ chǒu, tiān guān shì láng cuī xuán wèi luán tái shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. dīng chǒu, lǐ jiào tóng fèng gé luán tái sān pǐn. rén wǔ, xiāng wáng fǔ zhǎng shǐ yáo yuán zhī jiān zhī xià guān shàng shū tóng fèng gé luán tái sān pǐn. qī yuè bǐng xū, zuǒ sù zhèng tái yù shǐ dài fū yáng zài sī shǒu nèi shǐ. jiǎ wǔ, fù yú shén dōu. biǎn zōng chǔ kè wèi yuán zhōu dū du. bā yuè gēng shēn, táng xiū jǐng jiān yōu yíng èr zhōu dū du ān dōng dū hù. jiǔ yuè rén zǐ, yáo yuán zhī wèi líng wǔ dào héng jūn dà zǒng guǎn. shí yuè xīn yǒu, yuán zhī wèi líng wǔ dào ān fǔ dà shǐ. jiǎ xū, pàn qiū guān shì láng zhāng jiǎn zhī tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. rén wǔ, huái zhōu zhǎng shǐ fáng róng wèi zhèng jiàn dài fū tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. shí yī yuè dīng hài, tiān guān shì láng wéi chéng qìng xíng fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì. lǐ jiào bà. shí èr yuè bǐng chén, wéi sì lì bà.
四年正月丁未,作兴泰宫。壬子,天官侍郎韦嗣立为凤阁侍郎、同凤阁鸾台三 品。二月癸亥,贬李迥秀为庐州刺史。壬申,硃敬则罢。三月丁亥,进封皇孙平恩 郡王重福为谯王。己亥,夏官侍郎宗楚客同凤阁鸾台平章事。贬苏味道为坊州刺史。 四月壬戌,韦安石知纳言事,李峤知内史事。丙子,如兴泰宫,赦寿安县,给复一 年。五月丁亥,大风拔木。六月辛酉,姚元之罢。乙丑,天官侍郎崔玄为鸾台侍 郎、同凤阁鸾台平章事。丁丑,李峤同凤阁鸾台三品。壬午,相王府长史姚元之兼 知夏官尚书、同凤阁鸾台三品。七月丙戌,左肃政台御史大夫杨再思守内史。甲午, 复于神都。贬宗楚客为原州都督。八月庚申,唐休璟兼幽营二州都督、安东都护。 九月壬子,姚元之为灵武道行军大总管。十月辛酉,元之为灵武道安抚大使。甲戌, 判秋官侍郎张柬之同凤阁鸾台平章事。壬午,怀州长史房融为正谏大夫、同凤阁鸾 台平章事。十一月丁亥,天官侍郎韦承庆行凤阁侍郎、同凤阁鸾台平章事。李峤罢。 十二月丙辰,韦嗣立罢。
wǔ nián zhēng yuè rén wǔ, dà shè. gēng yín, jìn tú. guǐ mǎo, zhāng jiǎn zhī cuī xuán jí zuǒ yǔ lín wèi jiāng jūn jìng huī jiǎn jiào zuǒ yǔ lín wèi jiāng jūn huán yàn fàn sī xíng shǎo qīng yuán shù jǐ zuǒ yǔ lín wèi jiāng jūn lǐ zhàn xuē sī xíng zhào chéng ēn yòu yǔ lín wèi jiāng jūn yáng yuán yǎn zuǒ yǔ lín wèi dà jiàng jūn lǐ duō zuò zhí fāng láng zhōng cuī tài zhī miào bù yuán wài láng zhū jìng zé sī xíng píng shì jì zhòng fǔ jiǎn jiào sī nóng shǎo qīng jiān zhī zǒng jiān dí shì yán nèi zhí láng wáng tóng jiǎo lǜ zuǒ yòu yǔ lín bīng yǐ tǎo luàn lín tái jiān zhāng yì zhī chūn guān shì láng zhāng chāng zōng biàn zhōu cì shǐ zhāng chāng qī sī lǐ shǎo qīng zhāng tóng xiū tōng shì shè rén zhāng jǐng xióng fú zhū. bǐng wǔ, huáng dì fù yú wèi. dīng wèi, xǐ hòu yú shàng yáng gōng. wù shēn, shàng hòu hào yuē zé tiān dà shèng huáng dì. shí yī yuè, bēng, shì yuē dà shèng zé tiān huáng hòu. táng lóng yuán nián, gǎi wéi tiān hòu jǐng yún yuán nián, gǎi wéi dà shèng tiān hòu yán hé yuán nián, gǎi wéi tiān hòu shèng dì, wèi jǐ, gǎi wéi shèng hòu kāi yuán sì nián, gǎi wéi zé tiān huáng hòu tiān bǎo bā zài, jiā shì zé tiān shùn shèng huáng hòu.
五年正月壬午,大赦。庚寅,禁屠。癸卯,张柬之、崔玄及左羽林卫将军敬 晖、检校左羽林卫将军桓彦范、司刑少卿袁恕己、左羽林卫将军李湛薛思行赵承恩、 右羽林卫将军杨元琰、左羽林卫大将军李多祚、职方郎中崔泰之、庙部员外郎硃敬 则、司刑评事冀仲甫、检校司农少卿兼知总监翟世言、内直郎王同皎率左右羽林兵 以讨乱;麟台监张易之、春官侍郎张昌宗、汴州刺史张昌期、司礼少卿张同休、通 事舍人张景雄伏诛。丙午,皇帝复于位。丁未,徙后于上阳宫。戊申,上后号曰则 天大圣皇帝。十一月,崩,谥曰大圣则天皇后。唐隆元年,改为天后;景云元年, 改为大圣天后;延和元年,改为天后圣帝,未几,改为圣后;开元四年,改为则天 皇后;天宝八载,加谥则天顺圣皇后。
zhōng zōng dà hé dà shèng dà zhāo xiào huáng dì huì xiǎn, gāo zōng dì qī zǐ yě. mǔ yuē zé tiān shùn shèng huáng hòu wǔ shì. gāo zōng bēng, yǐ huáng tài zǐ jí huáng dì wèi, ér huáng tài hòu lín cháo chēng zhì. sì shèng yuán nián zhēng yuè, fèi jū yú jūn zhōu, yòu xuǎn yú fáng zhōu. shèng lì èr nián, fù wèi huáng tài zǐ. tài hòu lǎo qiě bìng.
中宗大和大圣大昭孝皇帝讳显,高宗第七子也。母曰则天顺圣皇后武氏。高宗 崩,以皇太子即皇帝位,而皇太后临朝称制。嗣圣元年正月,废居于均州,又选于 房州。圣历二年,复为皇太子。太后老且病。
shén lóng yuán nián zhēng yuè, zhāng jiǎn zhī děng yǐ yǔ lín bīng tǎo luàn. jiǎ chén, huáng tài zǐ jiān guó, dà shè, gǎi yuán. bǐng wǔ, fù yú wèi, dà shè, cì wén wǔ guān jiē jué, mín pú wǔ rì, miǎn jīn suì zū fù, gěi fù fáng zhōu sān nián, fàng gōng nǚ sān qiān rén. xiāng wáng dàn wèi ān guó xiāng wáng tài wèi tóng fèng gé luán tái sān pǐn. gēng xū, zhāng jiǎn zhī yuán shù jǐ tóng fèng gé luán tái sān pǐn, cuī xuán shǒu nèi shǐ, jìng huī wèi nà yán, xiāng yàn fàn shǒu nà yán. èr yuè jiǎ yín, fù guó hào táng. biǎn wéi chéng qìng wèi gāo yào wèi, liú fáng róng yú gāo zhōu. yáng zài sī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. yáo yuán zhī bà. jiǎ zǐ, huáng hòu wéi shì fù yú wèi, dà shè, cì pú sān rì, fù zōng shì sǐ yú zhōu zhě guān jué. bǐng yín, tài zǐ bīn kè wǔ sān sī wèi sī kōng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. biǎn qiáo wáng zhòng fú wèi pú zhōu cì shǐ. dīng mǎo, yòu sàn qí cháng shì fù mǎ dū wèi wǔ yōu jì wèi sī tú. xīn wèi, ān guó xiāng wáng dàn bà. jiǎ xū, tài zǐ shǎo zhān shì zhù qīn míng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. wéi ān shí bà. jìn fēng zǐ yì xīng jùn wáng zhòng jùn wèi wèi wáng, běi hǎi jùn wáng zhòng mào wēn wáng. dīng chǒu, wǔ sān sī wǔ yōu jì bà. sān yuè jiǎ shēn, zhào wén míng hòu pò jiā zhě zhāo xǐ zhī, hái qí zǐ sūn yìn. jǐ chǒu, yuán shù jǐ shǒu zhōng shū lìng. sì yuè xīn hài, huán yàn fàn wèi shì zhōng, yuán shù jǐ wèi zhōng shū lìng. dīng mǎo, gāo yào wèi wèi yuán zhōng wèi wèi wèi qīng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. xīn wèi, jìng huī wèi shì zhōng. jiǎ xū, wèi yuán zhōng cuī xuán, xíng bù shàng shū wéi ān shí wèi lì bù shàng shū, tài zǐ yòu shù zǐ lǐ huái yuǎn wèi zuǒ sàn qí cháng shì, liáng zhōu dū du táng xiū jǐng wèi fǔ guó dà jiàng jūn: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. yǐ hài, zhāng jiǎn zhī wèi zhōng shū lìng. wǔ yuè rén wǔ, qiān wǔ shì shén zhǔ yú chóng ēn miào. yǐ yǒu, lì tài miào shè jì yú dōng dōu. wù zǐ, fù zhōu suí èr wáng hòu. rén chén, jìn fēng xiōng chéng jì jùn wáng qiān lǐ wèi chéng wáng. jiǎ wǔ, jìng huī huán yàn fàn zhāng jiǎn zhī yuán shù jǐ cuī wéi xuán bà. wéi ān shí jiān jiǎn jiào zhōng shū lìng, wèi yuán zhōng jiān shì zhōng. jiǎ chén, táng xiū jǐng wèi shàng shū zuǒ pú yè, tè jìn dòu lú qīn wàng wèi shàng shū yòu pú yè: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. liù yuè rén zǐ, zuǒ xiāo wèi dà jiàng jūn péi sī liàng wèi líng wǔ dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. guǐ hài, wéi ān shí wèi zhōng shū lìng, wèi yuán zhōng wèi shì zhōng, yáng zài sī jiǎn jiào zhōng shū lìng, dòu lú qīn wàng píng zhāng jūn guó zhòng shì. qī yuè xīn sì, tài zǐ bīn kè wéi jù yuán tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. jiǎ chén, luò shuǐ yì. bā yuè wù shēn, gěi fù hé nán luò yáng èr xiàn yī nián. rén xū, zhuī cè fēi zhào shì wèi huáng hòu. yǐ hài, fù xiào jìng huáng dì yú dōng dōu tài miào. huáng hòu jiàn yú miào. dīng chǒu, xìng luò chéng nán mén, guān dòu xiàng. jiǔ yuè rén wǔ, sì tiān dì yú míng táng. dà shè, cì wén wǔ guān xūn jué, mín wèi fù hòu zhě gǔ jué yī jí, pú sān rì. guǐ sì, wéi jù yuán bà. shí yuè guǐ hài, xìng lóng mén. yǐ chǒu, liè yú xīn ān. xīn wèi, wèi yuán zhōng wèi zhōng shū lìng, yáng zài sī wèi shì zhōng. shí yī yuè wù yín, shàng zūn hào yuē yìng tiān huáng dì, huáng hòu yuē shùn tiān huáng hòu. rén wǔ, jí huáng hòu xiǎng yú tài miào, dà shè, cì wén wǔ guān jiē xūn jué, mín pú sān rì. jǐ chǒu, xìng luò chéng nán mén, guān pō hán hú xì. rén yín, huáng tài hòu bēng, fèi chóng ēn miào.
神龙元年正月,张柬之等以羽林兵讨乱。甲辰,皇太子监国,大赦,改元。丙 午,复于位,大赦,赐文武官阶、爵,民酺五日,免今岁租赋,给复房州三年,放 宫女三千人。相王旦为安国相王、太尉、同凤阁鸾台三品。庚戌,张柬之、袁恕己 同凤阁鸾台三品,崔玄守内史,敬晖为纳言,相彦范守纳言。二月甲寅,复国号 唐。贬韦承庆为高要尉,流房融于高州。杨再思同中书门下三品。姚元之罢。甲子, 皇后韦氏复于位,大赦,赐酺三日,复宗室死于周者官爵。丙寅,太子宾客武三思 为司空、同中书门下三品。贬谯王重福为濮州刺史。丁卯,右散骑常侍、附马都尉 武攸暨为司徒。辛未,安国相王旦罢。甲戌,太子少詹事祝钦明同中书门下三品。 韦安石罢。进封子义兴郡王重俊为卫王,北海郡王重茂温王。丁丑,武三思、武攸 暨罢。三月甲申,诏文明后破家者昭洗之,还其子孙廕。己丑,袁恕己守中书令。 四月辛亥,桓彦范为侍中,袁恕己为中书令。丁卯,高要尉魏元忠为卫尉卿、同中 书门下平章事。辛未,敬晖为侍中。甲戌,魏元忠、崔玄,刑部尚书韦安石为吏 部尚书,太子右庶子李怀远为左散骑常侍,凉州都督唐休璟为辅国大将军:同中书 门下三品。乙亥,张柬之为中书令。五月壬午,迁武氏神主于崇恩庙。乙酉,立太 庙、社稷于东都。戊子,复周、隋二王后。壬辰,进封兄成纪郡王千里为成王。甲 午,敬晖、桓彦范、张柬之、袁恕己、崔韦玄罢。韦安石兼检校中书令,魏元忠 兼侍中。甲辰,唐休璟为尚书左仆射,特进豆卢钦望为尚书右仆射:同中书门下三 品。六月壬子,左骁卫大将军裴思谅为灵武道行军大总管,以备突厥。癸亥,韦安 石为中书令,魏元忠为侍中,杨再思检校中书令,豆卢钦望平章军国重事。七月辛 巳,太子宾客韦巨源同中书门下三品。甲辰,洛水溢。八月戊申,给复河南、洛阳 二县一年。壬戌,追册妃赵氏为皇后。乙亥,祔孝敬皇帝于东都太庙。皇后见于庙。 丁丑,幸洛城南门,观斗象。九月壬午,祀天地于明堂。大赦,赐文武官勋、爵, 民为父后者古爵一级,酺三日。癸巳,韦巨源罢。十月癸亥,幸龙门。乙丑,猎于 新安。辛未,魏元忠为中书令,杨再思为侍中。十一月戊寅,上尊号曰应天皇帝, 皇后曰顺天皇后。壬午,及皇后享于太庙,大赦,赐文武官阶、勋、爵,民酺三日。 己丑,幸洛城南门,观泼寒胡戏。壬寅,皇太后崩,废崇恩庙。
èr nián zhēng yuè wù xū, lì bù shàng shū lǐ jiào tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, zhōng shū shì láng yú wéi qiān tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. rùn yuè bǐng wǔ, gōng zhǔ kāi fǔ zhì guān shǔ. èr yuè yǐ wèi, lǐ bù shàng shū wéi jù yuán wèi xíng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. bǐng shēn, qiǎn shí dào xún chá shǐ. sān yuè jiǎ chén, wéi ān shí bà. hù bù shàng shū sū huán shǒu shì zhōng. wù shēn, táng xiū jǐng bà. gēng xū, shā guāng lù qīng fù mǎ dū wèi wáng tóng jiǎo. shì yuè, zhì yuán wài guān. sì yuè jǐ chǒu, lǐ huái yuǎn bà. jǐ hài, yǔ máo yú mào xiàn. xīn chǒu, luò shuǐ yì. wǔ yuè gēng shēn, zàng zé tiān dà shèng huáng hòu. liù yuè wù yín, biǎn jìng huī wèi yá zhōu sī mǎ, huán yàn fàn lóng zhōu sī mǎ, yuán shù jǐ dòu zhōu sī mǎ, cuī xuán wéi bái zhōu sī mǎ, zhāng jiǎn zhī xīn zhōu sī mǎ. qī yuè wù shēn, lì wèi wáng zhòng jùn wèi huáng tài zǐ. bǐng yín, wèi yuán zhōng wèi shàng shū yòu pú yè jiān zhōng shū lìng, lǐ jiào shǒu zhōng shū lìng. xīn wèi, zuǒ sàn qí cháng shì zhì shì lǐ huái yuǎn tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. liú jìng huī yú jiā zhōu, huán yàn fàn yú ráng zhōu, yuán shù jǐ yú huán zhōu, cuī xuán wéi yú gǔ zhōu, zhāng jiǎn zhī yú lóng zhōu. bā yuè bǐng zi, biǎn zhù qīn míng wèi shēn zhōu cì shǐ. jiǔ yuè wù wǔ, lǐ huái yuǎn hōng. shí yuè guǐ sì, sū huán wèi shì zhōng. wù xū, zhì zì dōng dōu. shí yī yuè yǐ sì, dà shè, cì xíng cóng guān xūn yī zhuǎn. shí èr yuè jǐ mǎo, líng wǔ jūn dà zǒng guǎn shā zhā zhōng yì jí tū jué zhàn yú míng shā, bài jī. bǐng xū, yǐ tū jué kòu biān jīng shī hàn hé běi shuǐ, jiǎn shàn, bà tǔ mù gōng. sū huán cún fǔ hé běi. bǐng shēn, wèi yuán zhōng wèi shàng shū zuǒ pú yè.
二年正月戊戌,吏部尚书李峤同中书门下三品,中书侍郎于惟谦同中书门下平 章事。闰月丙午,公主开府置官属。二月乙未,礼部尚书韦巨源为刑部尚书、同中 书门下三品。丙申,遣十道巡察使。三月甲辰,韦安石罢。户部尚书苏环守侍中。 戊申,唐休璟罢。庚戌,杀光禄卿、附马都尉王同皎。是月,置员外官。四月己丑, 李怀远罢。己亥,雨毛于鄮县。辛丑,洛水溢。五月庚申,葬则天大圣皇后。六月 戊寅,贬敬晖为崖州司马,桓彦范泷州司马,袁恕己窦州司马,崔玄韦白州司马, 张柬之新州司马。七月戊申,立卫王重俊为皇太子。丙寅,魏元忠为尚书右仆射、 兼中书令,李峤守中书令。辛未,左散骑常侍致仕李怀远同中书门下三品。流敬晖 于嘉州,桓彦范于瀼州,袁恕己于环州,崔玄韦于古州,张柬之于泷州。八月丙 子,贬祝钦明为申州刺史。九月戊午,李怀远薨。十月癸巳,苏环为侍中。戊戌, 至自东都。十一月乙巳,大赦,赐行从官勋一转。十二月己卯,灵武军大总管沙吒 忠义及突厥战于鸣沙,败绩。丙戌,以突厥寇边、京师旱、河北水,减膳,罢土木 工。苏环存抚河北。丙申,魏元忠为尚书左仆射。
jǐng lóng yuán nián zhēng yuè bǐng chén, yǐ hàn lǜ qiú. èr yuè bǐng xū, fù wǔ shì miào líng, zhì lìng chéng shǒu hù rú zhāo líng. jiǎ wǔ, bāo dé miào róng xiān líng zhì lìng chéng. sì yuè gēng yín, shè yōng zhōu. wǔ yuè wù xū, yòu tún wèi dà jiāng jūn zhāng rén dǎn wèi shuò fāng dào héng jūn dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. bǐng wǔ, jiǎ hóng lú qīng zāng sī yán shǐ yú tū jué, sǐ zhī. yǐ hàn bì zhèng diàn, jiǎn shàn. liù yuè dīng mǎo shuò, rì yǒu shí zhī. gēng wǔ, yǔ tǔ yú shǎn zhōu. wù zǐ, tǔ bō jí yáo zhōu mán kòu biān, yáo juàn dào tǎo jī shǐ táng jiǔ zhēng bài zhī. qī yuè xīn chǒu, huáng tài zǐ yǐ yǔ lín qiān qí bīng zhū wǔ sān sī, bù kè, sǐ zhī. guǐ mǎo, dà shè. rén xū, lǐ jiào wèi zhōng shū lìng. bā yuè bǐng xū, shàng zūn hào yuē yìng tiān shén lóng huáng dì, huáng hòu yuē shùn tiān yì shèng huáng hòu. wèi yuán zhōng bà. jiǔ yuè dīng yǒu, lì bù shì láng xiāo zhì zhōng wèi huáng mén shì láng, bīng bù shàng shū zōng chǔ kè, zuǒ wèi jiāng jūn jiān tài fǔ qīng jì chù nè: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. yú wéi qiān bà. gēng zǐ, dà shè, gǎi yuán. cì wén wǔ guān jiē xūn jué. xīn hài, yáng zài sī wèi zhōng shū lìng, wéi jù yuán jì chù nè wèi shì zhōng. sū huán bà. shí yuè wù yín, shā xí yì guǎn nèi jiào sū ān héng. rén wǔ, yǒu huì xīng chū yú xī fāng. shí èr yuè yǐ chǒu shuò, rì yǒu shí zhī. dīng chǒu, yǔ tǔ.
景龙元年正月丙辰,以旱虑囚。二月丙戌,复武氏庙、陵,置令、丞、守户如 昭陵。甲午,褒德庙、荣先陵置令、丞。四月庚寅,赦雍州。五月戊戌,右屯卫大 将军张仁亶为朔方道行军大总管,以备突厥。丙午,假鸿胪卿臧思言使于突厥,死 之。以旱避正殿,减膳。六月丁卯朔,日有食之。庚午,雨土于陕州。戊子,吐蕃 及姚州蛮寇边,姚隽道讨击使唐九徵败之。七月辛丑,皇太子以羽林千骑兵诛武三 思,不克,死之。癸卯,大赦。壬戌,李峤为中书令。八月丙戌,上尊号曰应天神 龙皇帝,皇后曰顺天翊圣皇后。魏元忠罢。九月丁酉,吏部侍郎萧至忠为黄门侍郎, 兵部尚书宗楚客,左卫将军兼太府卿纪处讷:同中书门下三品。于惟谦罢。庚子, 大赦,改元。赐文武官阶、勋、爵。辛亥,杨再思为中书令,韦巨源、纪处讷为侍 中。苏环罢。十月戊寅,杀习艺馆内教苏安恒。壬午,有彗星出于西方。十二月乙 丑朔,日有食之。丁丑,雨土。
èr nián èr yuè guǐ wèi, yǒu xīng yǔn yú xī nán. gēng yín, dà shè, jìn wǔ pǐn yǐ shàng mǔ qī fēng hào èr děng, wú qī zhě shòu qí nǚ, fù rén bā shí yǐ shàng bǎn shòu jùn xiàn xiāng jūn. qī yuè guǐ sì, shuò fāng dào héng jūn dà zǒng guǎn zhāng rén dǎn tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. dīng yǒu, yǒu xīng bèi yú wèi mǎo. shí yī yuè gēng shēn, xī tū jué kòu biān, yù shǐ zhōng chéng féng jiā bīn shǐ yú tū jué, sǐ zhī. jǐ mǎo, dà shè, cì pú sān rì. guǐ wèi, ān xī dū hù niú shī jiǎng jí xī tū jué zhàn yú huǒ shāo chéng, sǐ zhī. shì suì, huáng hòu fēi zhǔ zhāo róng mài guān, xíng mò chì xié fēng.
二年二月癸未,有星陨于西南。庚寅,大赦,进五品以上母、妻封号二等,无 妻者授其女,妇人八十以上版授郡、县、乡君。七月癸巳,朔方道行军大总管张仁 亶同中书门下三品。丁酉,有星孛于胃、昴。十一月庚申,西突厥寇边,御史中丞 冯嘉宾使于突厥,死之。己卯,大赦,赐酺三日。癸未,安西都护牛师奖及西突厥 战于火烧城,死之。是岁,皇后、妃、主、昭容卖官,行墨敕斜封。
sān nián èr yuè jǐ chǒu, jí huáng hòu xìng xuán wǔ mén, guān gōng nǚ bá hé, wèi gōng shì yǐ xī. rén yín, wéi jù yuán wèi shàng shū zuǒ pú yè, yáng zài sī wèi yòu pú yè: tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. rén zǐ, jí huáng hòu xìng tài cháng sì. sān yuè wù wǔ, zōng chǔ kè wèi zhōng shū lìng, xiāo zhì zhōng shǒu shì zhōng, tài fǔ qīng wéi sì lì shǒu bīng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. zhōng shū shì láng jiān jiǎn jiào lì bù shì láng cuī shí, shǒu bīng bù shì láng zhào yàn zhāo wèi zhōng shū shì láng: tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. wù yín, lǐ bù shàng shū wéi wēn wèi tài zǐ shǎo bǎo tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. tài cháng shǎo qīng zhèng yīn shǒu lì bù shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. wǔ yuè bǐng xū, biǎn cuī shí wèi ráng zhōu cì shǐ, zhèng yīn jiāng zhōu sī mǎ. liù yuè guǐ sì, tài bái zhòu jiàn. gēng zǐ, yǐ hàn bì zhèng diàn, jiǎn shàn, chè lè. zhào kuò tiān xià tú jí. rén yín, lǜ qiú. guǐ mǎo, yáng zài sī hōng. qī yuè bǐng chén, xī tū jué suō gé jiàng. xīn yǒu, xǔ fù rén fēi yuán fū zǐ fēng zhě yìn qí zǐ sūn. guǐ hài, lǜ qiú. gēng chén, lǐ shuǐ yì. bā yuè yǐ yǒu, lǐ jiào tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, tè jìn wéi ān shí wèi shì zhōng. rén chén, yǒu xīng bèi yú zǐ gōng. jiǔ yuè wù chén, lì bù shàng shū sū huán wèi shàng shū zuǒ pú yè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. shí yī yuè yǐ chǒu, yǒu shì yú nán jiāo, yǐ huáng hòu wèi yà xiàn, dà shè, cì wén wǔ guān jiē jué, rù pǐn zhě jiǎn kǎo, miǎn guān nèi jīn suì fù, cì pú sān rì. jiǎ xū, dòu lú qīn wàng hōng. shí èr yuè rén chén, qián sòng guó gōng zhì shì táng xiū jǐng wèi tài zǐ shǎo shī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. jiǎ wǔ, rú xīn fēng wēn tāng. jiǎ chén, shè xīn fēng, gěi fù yī nián, cì cóng guān xūn yī zhuǎn. yǐ sì, zhì zì xīn fēng.
三年二月己丑,及皇后幸玄武门,观宫女拔河,为宫市以嬉。壬寅,韦巨源为 尚书左仆射,杨再思为右仆射:同中书门下三品。壬子,及皇后幸太常寺。三月戊 午,宗楚客为中书令,萧至忠守侍中,太府卿韦嗣立守兵部尚书、同中书门下三品。 中书侍郎兼检校吏部侍郎崔湜,守兵部侍郎赵彦昭为中书侍郎:同中书门下平章事。 戊寅,礼部尚书韦温为太子少保、同中书门下三品。太常少卿郑愔守吏部侍郎、同 中书门下平章事。五月丙戌,贬崔湜为瀼州刺史,郑愔江州司马。六月癸巳,太白 昼见。庚子,以旱避正殿,减膳,撤乐。诏括天下图籍。壬寅,虑囚。癸卯,杨再 思薨。七月丙辰,西突厥娑葛降。辛酉,许妇人非缘夫、子封者廕其子孙。癸亥, 虑囚。庚辰,澧水溢。八月乙酉,李峤同中书门下三品,特进韦安石为侍中。壬辰, 有星孛于紫宫。九月戊辰,吏部尚书苏环为尚书左仆射、同中书门下三品。十一月 乙丑,有事于南郊,以皇后为亚献,大赦,赐文武官阶、爵,入品者减考,免关内 今岁赋,赐酺三日。甲戌,豆卢钦望薨。十二月壬辰,前宋国公致仕唐休璟为太子 少师、同中书门下三品。甲午,如新丰温汤。甲辰,赦新丰,给复一年,赐从官勋 一转。乙巳,至自新丰。
sì nián zhēng yuè bǐng yín, jí huáng hòu wēi xíng yǐ guān dēng, suì xìng xiāo zhì zhōng dì. dīng mǎo, wēi xíng yǐ guān dēng, xìng wéi ān shí cháng níng gōng zhǔ dì. jǐ mǎo, rú shǐ píng. èr yuè rén wǔ, shè xián yáng shǐ píng, gěi fù yī nián. guǐ wèi, zhì zì shǐ píng. gēng xū, jí hòu fēi gōng zhǔ guān sān pǐn yǐ shàng bá hé. sān yuè, yǐ hé yuán jiǔ qǔ yǔ tǔ bō. gēng shēn, yǔ mù bīng, jǐng yì. wǔ yuè xīn yǒu, fēng sì guó wáng yōng wèi biàn wáng. dīng mǎo, shā xǔ zhōu sī bīng cān jūn yàn qīn róng. dīng chǒu, shàn xiàn dì zhèn. liù yuè, huáng hòu jí ān lè gōng zhǔ sàn qí cháng shì mǎ qín kè fǎn. rén wǔ, huáng dì bēng, nián wǔ shí wǔ, shì yuē xiào hé huáng dì tiān bǎo shí sān nián, jiā shì dà hé dà shèng dà zhāo xiào huáng dì.
四年正月丙寅,及皇后微行以观灯,遂幸萧至忠第。丁卯,微行以观灯,幸韦 安石、长宁公主第。己卯,如始平。二月壬午,赦咸阳、始平,给复一年。癸未, 至自始平。庚戌,及后、妃、公主观三品以上拔河。三月,以河源九曲予吐蕃。庚 申,雨木冰,井溢。五月辛酉,封嗣虢王邕为汴王。丁卯,杀许州司兵参军燕钦融。 丁丑,剡县地震。六月,皇后及安乐公主、散骑常侍马秦客反。壬午,皇帝崩,年 五十五,谥曰孝和皇帝天宝十三年,加谥大和大圣大昭孝皇帝。
zàn yuē: xī dōu kǒng zǐ zuò chūn qiū ér luàn chén zéi zǐ jù, qí yú shā jūn cuàn guó zhī zhǔ, jiē bù chù jué zhī, qǐ yǐ qí dào ér yǒu zhī zhě, mò dà zhī zuì yě, bù méi qí shí, suǒ yǐ zhe qí dà è ér bù yǐn yú? zì sī mǎ qiān bān gù jiē zuò gāo hòu jì, lǚ shì suī fēi cuàn hàn, ér dào zhí qí guó zhèng, suì bù gǎn méi qí shí, qǐ qí dé shèng rén zhī yì yú? yì yì ǒu hé yú chūn qiū zhī fǎ yě. táng zhī jiù shǐ yīn zhī, liè wǔ hòu yú běn jì, gài qí suǒ cóng lái yuǎn yǐ. fū jí xiōng zhī yú rén, yóu yǐng xiǎng yě, ér wéi shàn zhě dé jí cháng duō, qí bù xìng ér lí yú xiōng zhě yǒu yǐ wèi è zhě wèi shǐ bù jí yú xiōng, qí xìng ér miǎn zhě yì shí yǒu yān. ér xiǎo rén zhī lǜ, suì yǐ wéi tiān dào nán zhī, wéi shàn wèi bì fú, ér wèi è wèi bì huò yě. wǔ hòu zhī è, bù jí yú dà lù, suǒ wèi xìng miǎn zhě yě. zhì zhōng zōng wéi shì, zé huò bù xuán zhǒng yǐ. rán qí qīn zāo mǔ hòu zhī nán, ér gōng zì dǎo zhī, suǒ wèi xià yú zhī bù yí zhě yú!
赞曰:昔都孔子作《春秋》而乱臣贼子惧,其于杀君篡国之主,皆不黜绝之, 岂以其盗而有之者,莫大之罪也,不没其实,所以著其大恶而不隐欤?自司马迁、 班固皆作《高后纪》,吕氏虽非篡汉,而盗执其国政,遂不敢没其实,岂其得圣人 之意欤?抑亦偶合于《春秋》之法也。唐之旧史因之,列武后于本纪,盖其所从来 远矣。夫吉凶之于人,犹影响也,而为善者得吉常多,其不幸而罹于凶者有矣;为 恶者未始不及于凶,其幸而免者亦时有焉。而小人之虑,遂以为天道难知,为善未 必福,而为恶未必祸也。武后之恶,不及于大戮,所谓幸免者也。至中宗韦氏,则 祸不旋踵矣。然其亲遭母后之难,而躬自蹈之,所谓下愚之不移者欤!