rú xué shàng
儒學上
gāo zǔ shǐ shòu mìng, chú lèi yí huāng, tiān xià lüè dìng, jí zhào yǒu sī lì zhōu gōng kǒng zǐ miào yú guó xué, sì shí cí. qiú qí hòu, yì jiā jué tǔ. guó xué shǐ zhì shēng qī shí èr yuán, qǔ sān pǐn yǐ shàng zǐ dì ruò sūn wèi zhī tài xué bǎi sì shí yuán, qǔ wǔ pǐn yǐ shàng sì mén xué bǎi sān shí yuán, qǔ qī pǐn yǐ shàng. jùn xiàn sān děng, shàng jùn xué zhì shēng liù shí yuán, zhōng xià yǐ shí wèi chà shàng xiàn xué zhì shēng sì shí yuán, zhōng xià yì yǐ shí wèi chà. yòu zhào zōng shì gōng chén zǐ sūn jiù mì shū wài shěng, bié wèi xiǎo xué.
高祖始受命,鉏類夷荒,天下略定,即詔有司立周公、孔子廟於國學,四時祠。 求其後,議加爵土。國學始置生七十二員,取三品以上子、弟若孫為之;太學百四 十員,取五品以上;四門學百三十員,取七品以上。郡縣三等,上郡學置生六十員, 中、下以十為差;上縣學置生四十員,中、下亦以十為差。又詔宗室、功臣子孫就 秘書外省,別為小學。
tài zōng shēn tuó jiān, fēng lí lù mù, rán ruì qíng jīng shù, jí wáng fǔ kāi wén xué guǎn, zhào míng rú shí bā rén wèi xué shì, yǔ yì tiān xià shì. jì jí wèi, diàn zuǒ zhì hóng wén guǎn, xī yǐn nèi xué shì fān sù gèng xiū tīng cháo zhī jiān, zé yǔ tǎo gǔ jīn, dào qián wáng suǒ yǐ chéng bài, huò rì zè yè ài, wèi cháng shǎo dài. zhēn guān liù nián, zhào bà zhōu gōng cí, gèng yǐ kǒng zǐ wèi xiān shèng, yán shì wèi xiān shī, jǐn zhào tiān xià dūn shī lǎo dé yǐ wèi xué guān. shù lín xìng guān shì cài, mìng jì jiǔ bó shì jiǎng lùn jīng yì, cì yǐ shù bó. shēng néng tōng yī jīng zhě, dé shǔ lì. guǎng xué shě qiān èr bǎi qū, sān xué yì shēng yuán, bìng zhì shū suàn èr xué, jiē yǒu bó shì. dà dǐ zhū shēng yuán zhì sān qiān èr bǎi. zì xuán wǔ tún yíng fēi qí, jiē gěi bó shì shòu jīng, néng tōng yī jīng zhě, tīng rù gòng xiàn. sì fāng xiù ài, xié cè fù sù, bèn jí jīng shī, wén zhì wèi rán bó xìng. yú shì xīn luó gāo chāng bǎi jì tǔ bō gāo lì děng qún qiú zhǎng bìng qiǎn zǐ dì rù xué, gǔ sì zhǒng táng zhě, fán bā qiān yú rén. yū chǐ mèi, yè fāng lǚ, yín yín zhì zhì, suī sān dài zhī shèng, suǒ wèi wén yě. dì yòu chóu zhèng wǔ jīng móu què, bān tiān xià shì xué zhě, yǔ zhū rú zuì zhāng jù wèi yì shū, bǐ jiǔ qí chuán. yīn zhào qián dài tōng rú liáng huáng kǎn chǔ zhòng dōu zhōu xióng ān shēng shěn zhòng chén shěn wén ā zhōu hóng zhèng zhāng jī suí hé tuǒ liú xuàn děng zǐ sūn, bìng jiā yǐn zhuó. èr shí yī nián, zhào zuǒ qiū míng bo zi xià gōng yáng gāo gǔ liáng chì fú shèng gāo táng shēng dài shèng máo cháng kǒng ān guó liú xiàng zhèng zhòng dù zi chūn mǎ róng lú zhí zhèng xuán fú qián hé xiū wáng sù wáng bì dù yù fàn níng èr shí yī rén, yòng qí shū, xíng qí dào, yí yǒu yǐ bāo dà zhī, zì jīn bìng pèi xiǎng kǒng zǐ miào tíng. yú shì táng sān bǎi nián zhī shèng, chēng zhēn guān, níng bù qí rán.
太宗身橐鞬,風纚露沐,然銳情經術,即王府開文學館,召名儒十八人為學士, 與議天下事。既即位,殿左置弘文館,悉引內學士番宿更休;聽朝之間,則與討古 今,道前王所以成敗,或日昃夜艾,未嘗少怠。貞觀六年,詔罷周公祠,更以孔子 為先聖,顏氏為先師,盡召天下惇師老德以為學官。數臨幸觀釋菜,命祭酒博士講 論經義,賜以束帛。生能通一經者,得署吏。廣學舍千二百區,三學益生員,並置 書、算二學,皆有博士。大抵諸生員至三千二百。自玄武屯營飛騎,皆給博士受經, 能通一經者,聽入貢限。四方秀艾,挾策負素,坌集京師,文治煟然勃興。於是新 羅、高昌、百濟、吐蕃、高麗等群酋長並遣子弟入學,鼓笥踵堂者,凡八千餘人。 紆侈袂,曳方履,誾誾秩秩,雖三代之盛,所未聞也。帝又讎正《五經》繆闕,頒 天下示學者,與諸儒稡章句為義疏,俾久其傳。因詔前代通儒梁皇偘、褚仲都、周 熊安生、沈重、陳沈文阿、周弘正、張譏、隋何妥、劉炫等子孫,並加引擢。二十 一年,詔「左丘明、卜子夏、公羊高、穀梁赤、伏勝、高堂生、戴聖、毛萇、孔安 國、劉向、鄭眾、杜子春、馬融、盧植、鄭玄、服虔、何休、王肅、王弼、杜預、 范寧二十一人,用其書,行其道,宜有以褒大之,自今並配享孔子廟廷」。於是唐 三百年之盛,稱貞觀,寧不其然。
gāo zōng shàng lì shì, wǔ hòu jīn quán biàn, zhì zhū wáng fù mǎ, jiē dé lǐng jì jiǔ. chū, kǒng yǐng dá děng shǐ shǔ guān, fā wǔ jīng tí yǔ zhū shēng chóu wèn jí shì, wéi pàn xiáng ruì àn sān dié jí bà.
高宗尚吏事,武后矜權變,至諸王駙馬,皆得領祭酒。初,孔穎達等始署官, 發《五經》題與諸生酬問;及是,惟判祥瑞案三牒即罷。
xuán zōng zhào qún chén jí fǔ jùn jǔ tōng jīng shì, ér chǔ wú liàng mǎ huái sù děng quàn jiǎng jìn zhōng, tiān zǐ zūn lǐ, bù gǎn jǐn chén zhī. zhì jí xián yuàn bù fèn diǎn jí qián yuán diàn bó huì qún shū zhì liù wàn juǎn, jīng jí dà bèi, yòu chēng kāi yuán yān. lù shān zhī huò, liǎng jīng suǒ cáng, yī wèi yán āi, guān dì sī chǔ, sàng tuō jǐ jǐn, zhāng fǔ zhī tú, jié wèi màn hú. yú shì sì dì qū qū jiù luàn wèi zhī dé, ān xiá yǔ zhēn guān kāi yuán shì zāi? zì yáng wǎn zhèng yú qìng zhèng tán děng yǐ dà rú fǔ zhèng, yì yōu xué kē, xiān jīng yì, chù jìn shì, hòu wén cí, yì fú néng kè yě. wén zōng dìng wǔ jīng, chán zhī shí, zhāng cān děng shì zhèng é wén, liáo liáo yī èr kě jì. yóu shì guān zhī, shǐ wèi cháng bù chéng yú jiān nán, ér hòu bài yú yì yě.
玄宗詔群臣及府郡舉通經士,而褚無量、馬懷素等勸講禁中,天子尊禮,不敢 盡臣之。置集賢院部分典籍、乾元殿博匯群書至六萬卷,經籍大備,又稱開元焉。 祿山之禍,兩京所藏,一為炎埃,官啇私楮,喪脫幾盡,章甫之徒,劫為縵胡。於 是嗣帝區區救亂未之得,安暇語貞觀、開元事哉?自楊綰、鄭餘慶、鄭覃等以大儒 輔政,議優學科,先經誼,黜進士,後文辭,亦弗能克也。文宗定《五經》,鑱之 石,張參等是正訛文,寥寥一二可紀。由是觀之,始未嘗不成於艱難,而後敗於易 也。
cháng lùn zhī, wǔ wèi jiù shì biān jì, wén qí gāo liáng yú! luàn yǐ dìng, bì yǐ wén zhì zhī. fǒu zhě, shì bìng sǔn ér jìn biān jì, qí shāng duō yǐ! rán zé wǔ dé zhī, wǔ zhì zhī, bù miǎn bà qiě dào, shèng rén fǎn shì ér wáng. gù yuē wǔ chuàng yè, wén shǒu chéng, bǎi shì bù yì zhī dào yě. ruò nǎi jǔ tiān xià yī zhī yú rén yì, mò ruò rú. rú dài qí rén, nǎi néng guāng míng jué gōng, zǎi xiàng dà chén shì yǐ. zhì zhuān sòng xí chuán shòu wú tā dà shì yè zhě, zé cì wèi rú xué piān.
嘗論之,武為救世砭劑,文其膏粱歟!亂已定,必以文治之。否者,是病損而 進砭劑,其傷多矣!然則武得之,武治之,不免霸且盜,聖人反是而王。故曰武創 業,文守成,百世不易之道也。若乃舉天下一之於仁義,莫若儒。儒待其人,乃能 光明厥功,宰相大臣是已。至專誦習傳授、無它大事業者,則次為《儒學篇》。
xú kuàng, zì wén yuǎn, yǐ zì xíng. nán qí sī kōng xiào sì wǔ shì sūn. fù chè, liáng mì shū láng, shàng yuán dì nǚ ān chāng gōng zhǔ. jiāng líng xiàn, fú yǐ xī, kè yǎn shī, pín bù néng zì gěi. xiōng wén lín yù shū yú sì, wén yuǎn rì yuè zhī, yīn bó tōng wǔ jīng, míng zuǒ shì chūn qiū. shí qí rú shěn zhòng jiǎng tài xué, shòu yè cháng qiān rén, wén yuǎn cóng zhī zhì wèn, bù shù rì cí qù. huò wèn qí gù, dá yuē: xiān shēng suǒ shuō, zhǐ shàng yǔ ěr. ruò ào jìng, bǐ yǒu suǒ wèi jiàn zhě, shàng hé guān? zhòng zhī qí yǔ, zhào yǔ fǎn fù yán biàn, jiē tàn qí néng. xìng fāng zhèng, jǔ dòng chún zhòng, dòu wēi yáng xuán gǎn lǐ mì wáng shì chōng jiē cóng shòu xué.
徐曠,字文遠,以字行。南齊司空孝嗣五世孫。父徹,梁秘書郎,尚元帝女安 昌公主。江陵陷,俘以西,客偃師,貧不能自給。兄文林鬻書於肆,文遠日閱之, 因博通《五經》,明《左氏春秋》。時耆儒沈重講太學,授業常千人,文遠從之質 問,不數日辭去。或問其故,答曰:「先生所說,紙上語耳。若奧境,彼有所未見 者,尚何觀?」重知其語,召與反覆研辯,嗟嘆其能。性方正,舉動純重,竇威、 楊玄感、李密、王世充皆從受學。
suí kāi huáng zhōng, lèi qiān tài xué bó shì, zhào yǔ hàn wáng liàng shòu jīng. huì liàng fǎn, chú míng wèi mín. dà yè chū, lǐ bù shì láng xǔ shàn xīn jiàn wén yuǎn jí bāo kǎi chǔ huī lù dé míng lǔ dá wèi xué guān, zhuó guó zi bó shì, kǎi děng wèi tài xué bó shì. shì chēng zuǒ shì yǒu wén yuǎn, lǐ yǒu chǔ huī, shī yǒu lǔ dá, yì yǒu lù dé míng, jiē yī shí guān yún. wén yuǎn shuō jīng, biàn jǔ xiān rú yì lùn, fēn míng shì fēi, nǎi chū xīn yì yǐ shé zhōng, tīng zhě wàng láo. yuè wáng dòng shǔ guó zi jì jiǔ.
隋開皇中,累遷太學博士,詔與漢王諒授經。會諒反,除名為民。大業初,禮 部侍郎許善心薦文遠及包愷、褚徽、陸德明、魯達為學官,擢國子博士,愷等為太 學博士。世稱《左氏》有文遠,《禮》有褚徽,《詩》有魯達,《易》有陸德明, 皆一時冠雲。文遠說經,遍舉先儒異論,分明是非,乃出新意以折衷,聽者忘勞。 越王侗署國子祭酒。
shí luò yáng jī, wén yuǎn zì chū chéng qiáo shí, wèi lǐ mì suǒ de. mì shǐ wén yuǎn nán xiàng zuò, bèi dì zǐ lǐ bài zhī, wén yuǎn xiè yuē: qián rì yǐ xiān wáng zhī dào shòu jiāng jūn, jīn jiāng jūn yōng bīng bǎi wàn, wēi zhèn sì hǎi, yóu néng qū tǐ lǎo fū, cǐ shèng dé yě, ān gǎn bù jǐn? jiāng jūn ruò yù wèi yī huò, jì jué fú qīng, wú suī lǎo, yóu yuàn jǐn lì rú wèi mǎng zhuō, chéng wēi pò xiǎn, zé pū mào yǐ, wú néng wèi yě! mì dùn shǒu yuē: xìng de wèi shàng gōng, sī suǒ yǐ jié lì, xiān zhēng huà jí shuā guó chǐ, rán hòu rù jiàn tiān zǐ, qǐng zuì yú yǒu sī, wéi xiān shēng jiào zhī. dá yuē: jiāng jūn, míng chén zǐ, lěi shì jǐn jié, qián xiàn xuán gǎn dǎng, mí wèi yuǎn ér fù, jīn ruò zhōng zhī yǐ zhōng, tiān xià zhī rén suǒ wàng yú jiāng jūn zhě. mì dùn shǒu yuē: gōng wén mìng. é ér shì chōng zhuān zhì, mì yòu wèn yān, duì yuē: bǐ cán rěn ér yì biǎn cù, bì sù yú luàn, jiāng jūn fēi pò zhī bù kě yǐ cháo. mì yuē: cháng wèi xiān shēng rú zhě, bù xué jūn lǚ, zhì chóu dà jì, nǎi míng lüè guò rén.
時洛陽飢,文遠自出城樵拾,為李密所得。密使文遠南向坐,備弟子禮拜之, 文遠謝曰:「前日以先王之道授將軍,今將軍擁兵百萬,威振四海,猶能屈體老夫, 此盛德也,安敢不盡?將軍若欲為伊、霍,繼絕扶傾,吾雖老,猶願盡力;如為莽、 卓,乘危迫險,則仆耄矣,無能為也!」密頓首曰:「幸得位上公,思所以竭力, 先征化及刷國恥,然後入見天子,請罪於有司,惟先生教之。」答曰:「將軍,名 臣子,累世盡節,前陷玄感黨,迷未遠而復,今若終之以忠,天下之人所望於將軍 者。」密頓首曰:「恭聞命。」俄而世充專制,密又問焉,對曰:「彼殘忍而意褊 促,必速於亂,將軍非破之不可以朝。」密曰:「常謂先生儒者,不學軍旅,至籌 大計,乃明略過人。」
mì bài, fù rù dōng dōu. shì chōng gěi shāo yì děng, ér wén yuǎn jiàn zhé xiān bài. huò wèn: jūn jù jiàn lǐ mì ér xià wáng gōng, hé xié? dá yuē: mì, jūn zǐ, néng shòu lì shēng zhī yī shì chōng, xiǎo rén, wú róng gù rén yì. xiāng shí ér dòng kě yě. shì chōng jiàn hào, yǐ wèi guó zi bó shì. zi shì huì bēn zhǎng ān, shì chōng nù, jué qí bǐng, wén yuǎn è jǐ sǐ, shù yǐ. shēn chū qiáo, wèi luó shì xìn suǒ huò, sòng jīng shī, réng wèi guó zi bó shì.
密敗,復入東都。世充給稍異等,而文遠見輒先拜。或問:「君踞見李密而下 王公,何邪?」答曰:「密,君子,能受酈生之揖;世充,小人,無容故人義。相 時而動可也。」世充僭號,以為國子博士。子士會奔長安,世充怒,絕其稟,文遠 餓幾死,數矣。身出樵,為羅士信所獲,送京師,仍為國子博士。
gāo zǔ xìng guó xué guān shì diàn, wén yuǎn fā chūn qiū tí, lùn nán fēng shēng, suí fāng zhàn duì, mò néng qū. dì yì zhī, fēng dōng guǎn xiàn nán. zú, nián qī shí sì.
高祖幸國學觀釋奠,文遠發《春秋》題,論難鋒生,隨方占對,莫能屈。帝異 之,封東莞縣男。卒,年七十四。
sūn yǒu gōng, zì yǒu chuán.
孫有功,自有傳。
lù yuán lǎng, zì dé míng, yǐ zì xíng, sū zhōu wú rén. shàn míng lǐ yán, shòu xué yú zhōu hóng zhèng. chén tài jiàn zhōng, hòu zhǔ wèi tài zǐ, jí míng rú rù jiǎng chéng guāng diàn, dé míng shǐ guān, yǔ xià zuò. guó zi jì jiǔ xú xiào kè fū jīng, yǐ guì zòng biàn, zhòng duō xià zhī, dú dé míng shēn dá, lǚ duó qí shuō, jǔ zuò zī shǎng. jiě hè shǐ xìng guó zuǒ cháng shì. chén wáng, guī xiāng hàn.
陸元朗,字德明,以字行,蘇州吳人。善名理言,受學於周弘正。陳太建中, 後主為太子,集名儒入講承光殿,德明始冠,與下坐。國子祭酒徐孝克敷經,倚貴 縱辯,眾多下之,獨德明申答,屢奪其說,舉坐咨賞。解褐始興國左常侍。陳亡, 歸鄉閈。
suí yáng dì zhuó mì shū xué shì. dà yè jiān, guǎng zhào jīng míng shì, sì fāng zhǒng zhì. yú shì dé míng yǔ lǔ dá kǒng bāo gòng huì mén xià shěng xiāng chóu nán, mò néng qū. qiān guó zi zhù jiào. yuè wáng dòng shǔ wèi sī yè, rù diàn zhōng shòu jīng. wáng shì chōng jiàn hào, fēng zǐ xuán shù wèi hàn wáng, yǐ dé míng wèi shī, jí qí lú xíng shù xiū lǐ. dé míng chǐ zhī, fú bā dòu jì, jiāng yǎn dōng bì xià. xuán shù rù bài chuáng chuí, dé míng duì zhī yí lì, bù fù kāi kǒu, suì yí bìng chéng gāo.
隋煬帝擢秘書學士。大業間,廣召經明士,四方踵至。於是德明與魯達、孔褒 共會門下省相酬難,莫能詘。遷國子助教。越王侗署為司業,入殿中授經。王世充 僭號,封子玄恕為漢王,以德明為師,即其廬行束脩禮。德明恥之,服巴豆劑,僵 偃東壁下。玄恕入拜床垂,德明對之遺利,不復開口,遂移病成皋。
shì chōng píng, qín wáng pì wèi wén xué guǎn xué shì, yǐ jīng shòu zhōng shān wáng chéng gān, bǔ tài xué bó shì. gāo zǔ yǐ shì diàn, zhào bó shì xú wén yuǎn fú tú huì chéng dào shì liú jìn xǐ gè jiǎng jīng, dé míng suí fāng lì yì, biàn xī qí yào. dì dà xǐ yuē: sān rén zhě chéng biàn, rán dé míng yī jǔ zhé bì, kě wèi xián yǐ! cì bó wǔ shí pǐ, qiān guó zi bó shì, fēng wú xiàn nán. zú.
世充平,秦王闢為文學館學士,以經授中山王承乾,補太學博士。高祖已釋奠, 召博士徐文遠、浮屠慧乘、道士劉進喜各講經,德明隨方立義,遍析其要。帝大喜 曰:「三人者誠辯,然德明一舉輒蔽,可謂賢矣!」賜帛五十匹,遷國子博士,封 吳縣男。卒。
lùn zhuàn shén duō, chuán yú shì. hòu tài zōng yuè qí shū, jiā dé míng bó biàn, yǐ bù bó èr bǎi duàn cì qí jiā.
論撰甚多,傳於世。後太宗閱其書,嘉德明博辯,以布帛二百段賜其家。
zi dūn xìn, lín dé zhōng, yáo zuǒ shì jí jiǎn xiào yòu xiāng, lèi fēng jiā xìng xiàn zi, yǐ lǎo jí zhì shì, zhōng dà sī chéng.
子敦信,麟德中,繇左侍極檢校右相,累封嘉興縣子,以老疾致仕,終大司成。
cáo xiàn, yáng zhōu jiāng dū rén. shì suí wèi mì shū xué shì, jù tú jiào shòu fán shù bǎi rén, gōng qīng duō cóng zhī yóu. yú xiǎo xué jiā yóu suì, zì hàn dù lín wèi hóng yǐ hòu, gǔ wén wáng jué, zhì xiàn fù xìng. yáng dì lìng yǔ zhū rú zhuàn guì yuàn zhū cóng, guī zhèng wén zì. yòu zhù guǎng yǎ, xué zhě tuī qí gāi, cáng yú mì shū.
曹憲,揚州江都人。仕隋為秘書學士,聚徒教授凡數百人,公卿多從之游。於 小學家尤邃,自漢杜林、衛宏以後,古文亡絕,至憲復興。煬帝令與諸儒撰《桂苑 珠叢》,規正文字。又注《廣雅》,學者推其該,藏於秘書。
zhēn guān zhōng, yáng zhōu zhǎng shǐ lǐ xí yù jiàn zhī, yǐ hóng wén guǎn xué shì zhào, bù zhì, jí jiā bài cháo sàn dài fū, dāng shì róng zhī. tài zōng cháng dú shū, yǒu qí nán zì, zhé qiǎn shǐ zhě wèn xiàn, xiàn jù wèi yīn zhù, yuán yàn xiáng fù, dì zī shàng zhī. zú, nián bǎi yú suì.
貞觀中,揚州長史李襲譽薦之,以弘文館學士召,不至,即家拜朝散大夫,當 世榮之。太宗嘗讀書,有奇難字,輒遣使者問憲,憲具為音注,援驗詳復,帝咨尚 之。卒,年百餘歲。
xiàn shǐ yǐ liáng zhāo míng tài zǐ wén xuǎn shòu zhū shēng, ér tóng jùn wèi mó gōng sūn luó jiāng xià lǐ shàn xiāng jì chuán shòu, yú shì qí xué dà xìng. jù róng xǔ yān zhě, zì fú tú hái wèi rú, duō shí guǎng wén, jīng gù xùn, yǔ luó děng bìng míng jiā. luó guān pèi wáng fǔ cān jūn shì wú xī chéng. mó, wǔ hòu shí wèi zuǒ shí yí, zi jǐng qiàn yì shì qí xué, yǐ shí yí zhào, hòu lì dù zhī yuán wài láng. shàn, jiàn zi yōng chuán.
憲始以梁昭明太子《文選》授諸生,而同郡魏模、公孫羅、江夏李善相繼傳授, 於是其學大興。句容許淹者,自浮屠還為儒,多識廣聞,精故訓,與羅等併名家。 羅官沛王府參軍事、無錫丞。模,武后時為左拾遺,子景倩亦世其學,以拾遺召, 後歷度支員外郎。善,見子邕傳。
yán shī gǔ, zì zhòu, qí xiān láng yá lín yí rén. zǔ zhī tuī, zì gāo qí rù zhōu, zhōng suí huáng mén láng, suì jū guān zhōng, wèi jīng zhào wàn nián rén. fù sī lǔ, yǐ rú xué xiǎn. wǔ dé chū, wèi qín wáng fǔ jì shì cān jūn shì.
顏師古,字籀,其先琅邪臨沂人。祖之推,自高齊入周,終隋黃門郎,遂居關 中,為京兆萬年人。父思魯,以儒學顯。武德初,為秦王府記室參軍事。
shī gǔ shǎo bó lǎn, jīng gù xùn xué, shàn shǔ wén. rén shòu zhōng, lǐ gāng jiàn zhī, shòu ān yǎng wèi. shàng shū zuǒ pú shè yáng sù jiàn qí nián ruò, wèi yuē: ān yǎng, jù xiàn. zi hé yǐ zhì zhī? shī gǔ yuē: gē jī wèi yòng niú dāo. sù jīng qí yán dà, hòu guǒ yǐ gàn zhì wén. shí xuē dào héng wèi xiāng zhōu zǒng guǎn, yǔ zhī tuī jiù, jiā qí cái, měi zuò wén zhāng, lìng zhǐ zhāi cī duǎn. é shī zhí, guī zhǎng ān, bù dé diào, jù shén, zī jiào shòu wèi shēng.
師古少博覽,精故訓學,善屬文。仁壽中,李綱薦之,授安養尉。尚書左僕射 楊素見其年弱,謂曰:「安養,劇縣。子何以治之?」師古曰:「割雞未用牛刀。」 素驚其言大,後果以干治聞。時薛道衡為襄州總管,與之推舊,佳其才,每作文章, 令指摘疵短。俄失職,歸長安,不得調,窶甚,資教授為生。
gāo zǔ rù guān, yè jiàn zhǎng chūn gōng, shòu cháo sàn dài fū, bài dùn huáng gōng fǔ wén xué, lèi qiān zhōng shū shè rén, zhuān diǎn jī mì. shī gǔ xìng mǐn gěi, míng liàn zhì tǐ. fāng jūn guó wù duō, zhào lìng yī chū qí shǒu, cè zòu zhī gōng, dāng shí wèi yǒu jí zhě. tài zōng jí wèi, bài zhōng shū shì láng, fēng láng yá xiàn nán, yǐ mǔ sàng jiě. fú chú, hái guān. suì yú, zuò gōng shì miǎn.
高祖入關,謁見長春宮,授朝散大夫,拜燉煌公府文學,累遷中書舍人,專典 機密。師古性敏給,明練治體。方軍國務多,詔令一出其手,冊奏之工,當時未有 及者。太宗即位,拜中書侍郎,封琅邪縣男,以母喪解。服除,還官。歲余,坐公 事免。
dì cháng tàn wǔ jīng qù shèng yuǎn, chuán xí jìn é, zhào shī gǔ yú mì shū shěng kǎo dìng, duō suǒ lí zhèng. jì chéng, xī zhào zhū rú yì, yú shì gè zhí suǒ xí, gòng fēi jié shī gǔ. shī gǔ zhé yǐn jìn sòng jiù wén, suí fāng xiǎo dá, yì jù gāi míng, chū qí wù biǎo, rén rén tàn fú. xún jiā tōng zhí láng sàn qí cháng shì. dì yīn bān suǒ dìng shū yú tiān xià, xué zhě lài zhī.
帝嘗嘆《五經》去聖遠,傳習浸訛,詔師古於秘書省考定,多所釐正。既成, 悉詔諸儒議,於是各執所習,共非詰師古。師古輒引晉、宋舊文,隨方曉答,誼據 該明,出其悟表,人人嘆服。尋加通直郎、散騎常侍。帝因頒所定書於天下,學者 賴之。
é bài mì shū shǎo jiān, zhuān kān zhèng shì, gǔ piān qí zì shì suǒ huò zhě, tǎo xī shēn shú, bì chàng běn yuán. rán duō yǐn hòu shēng yǔ chóu xiào, yì sù liú, xiān guì shì, suī shāng jiǎ fù shì zi, yì cuàn xuǎn zhōng, yóu shì sù yì báo zhī, chì wèi chēn zhōu cì shǐ. wèi xíng, dì xī qí cái, ràng yuē: qīng zhī xué, xìn kě chēng zhě, ér shì qīn jū guān, zhèn wú wén yān. jīn rì zhī xíng, zì shuí qǔ zhī? niàn qīng nǎng jīng rèn shǐ, zhèn bù rěn qì, hòu yí zì jiè. shī gǔ xiè zuì, fù liú wèi gù guān.
俄拜秘書少監,專刊正事,古篇奇字世所惑者,討析申熟,必暢本源。然多引 後生與讎校,抑素流,先貴勢,雖商賈富室子,亦竄選中,由是素議薄之,斥為郴 州刺史。未行,帝惜其才,讓曰:「卿之學,信可稱者,而事親居官,朕無聞焉。 今日之行,自誰取之?念卿曩經任使,朕不忍棄,後宜自戒。」師古謝罪,復留為 故官。
shī gǔ xìng jiǎn qiào, shì bèi xíng ào rán, hǎn suǒ tuī jiē. jì fù qí cái, zǎo jiàn qū cè, yì wàng shén gāo. jí shì pín bèi qiǎn, shì yì bù jìn, wǎng rán sàng jǔ, nǎi hé mén xiè bīn kè, jīn hè qún pèi, fàng qíng xiāo sàn, wèi lín xū zhī shì. duō cáng gǔ tú huà qì wù shū tiē, yì xìng suǒ dǔ ài. yǔ zhuàn wǔ lǐ chéng, jìn jué wèi zi. yòu wèi tài zǐ chéng gān zhù bān gù hàn shū shàng zhī, cì wù èr bǎi duàn liáng mǎ yī, shí rén wèi dù zhēng nán yán mì shū wèi zuǒ qiū míng bān mèng jiān zhōng chén.
師古性簡峭,視輩行傲然,罕所推接。既負其才,早見驅策,意望甚高。及是 頻被譴,仕益不進,罔然喪沮,乃闔門謝賓客,巾褐裙帔,放情蕭散,為林墟之適。 多藏古圖畫、器物、書帖,亦性所篤愛。與撰《五禮》成,進爵為子。又為太子承 乾注班固《漢書》上之,賜物二百段、良馬一,時人謂杜征南、顏秘書為左丘明、 班孟堅忠臣。
dì jiāng yǒu shì tài shān, zhào gōng qīng bó shì zá dìng qí yí, ér lùn zhě zhēng wèi yì duān. shī gǔ zòu: chén zhuàn dìng fēng chán yí zhù shū zài shí yī nián, yú shí zhū rú wèi wèi shì zhōng. yú shì yǐ fù yǒu sī, duō cóng qí shuō. qiān mì shū jiān hóng wén guǎn xué shì. shí jiǔ nián, cóng zhēng liáo, dào bìng zú, nián liù shí wǔ, shì yuē dài.
帝將有事泰山,詔公卿博士雜定其儀,而論者爭為異端。師古奏:「臣撰定 《封禪儀注書》在十一年,於時諸儒謂為適中。」於是以付有司,多從其說。遷秘 書監、弘文館學士。十九年,從征遼,道病卒,年六十五,諡曰戴。
qí suǒ zhù hàn shū jí jiù zhāng dà xiǎn yú shí. yǒng huī sān nián, zi yáng tíng wèi fú xǐ láng, biǎo shàng shī gǔ suǒ zhuàn kuāng miù zhèng sú bā piān.
其所注《漢書》、《急就章》大顯於時。永徽三年,子揚廷為符璽郎,表上師 古所撰《匡謬正俗》八篇。
chū, sī lǔ yǔ qī bù xiāng yí, shī gǔ kǔ jiàn, fù bù tīng, qíng yǒu suǒ gé, gù dì jí zhī.
初,思魯與妻不相宜,師古苦諫,父不聽,情有所隔,故帝及之。
shī gǔ dì xiāng shí, zì ruì, yì yǐ xué wén. wèi tiān cè fǔ cān jūn shì. zhēn guān zhōng, lèi qiān jiàn yì dài fū, yǒu zhēng chén fēng. zhuǎn lǐ bù shì láng. léi jí duō bìng. shī gǔ sǐ, bù shèng āi ér zú.
師古弟相時,字睿,亦以學聞。為天策府參軍事。貞觀中,累遷諫議大夫,有 爭臣風。轉禮部侍郎。羸瘠多病。」師古死,不勝哀而卒。
shī gǔ shū yóu qín, wǔ dé chū, lèi qiān lián zhōu cì shǐ, fēng lín yí xiàn nán. shí liú hēi tà chū píng, rén duō qiáng bào, bǐ yóu qín zhì, lǐ ràng dà xíng, yì lǐ gē zhī, gāo zǔ xià xǐ shū jiǎng láo. zhōng yùn zhōu cì shǐ. zhuàn hàn shū jué yí, shī gǔ duō zī qǔ qí yì.
師古叔游秦,武德初,累遷廉州刺史,封臨沂縣男。時劉黑闥初平,人多強暴, 比游秦至,禮讓大行,邑里歌之,高祖下璽書獎勞。終鄆州刺史。撰《漢書決疑》, 師古多資取其義。
kǒng yǐng dá, zì zhòng dá, jì zhōu héng shuǐ rén. bā suì jiù xué, sòng jì rì qiān yú yán, àn jì sān lǐ yì zōng. jí zhǎng, míng fú shì chūn qiū chuán zhèng shì shàng shū shī lǐ jì wáng shì yì, shàn shǔ wén, tōng bù lì. cháng zào tóng jùn liú chāo, chāo míng zhòng hǎi nèi, chū bù zhī lǐ, jí qǐng zhì suǒ yí, suì dà wèi fú.
孔穎達,字仲達,冀州衡水人。八歲就學,誦記日千餘言,暗記《三禮義宗》。 及長,明服氏《春秋傳》、鄭氏《尚書》、《詩》、《禮記》、王氏《易》,善屬 文,通步歷。嘗造同郡劉焯,焯名重海內,初不之禮,及請質所疑,遂大畏服。
suí dà yè chū, jǔ míng jīng gāo dì, shòu hé nèi jùn bó shì. yáng dì zhào tiān xià rú guān jí dōng dōu, zhào guó zi mì shū xué shì yǔ lùn yì, yǐng dá wèi guān, yòu nián zuì shǎo, lǎo shī sù rú chǐ chū qí xià, yīn qiǎn kè cì zhī, nì yáng xuán gǎn jiā dé miǎn. bǔ tài xué zhù jiào. suí luàn, bì dì hǔ láo.
隋大業初,舉明經高第,授河內郡博士。煬帝召天下儒官集東都,詔國子秘書 學士與論議,穎達為冠,又年最少,老師宿儒恥出其下,陰遣客刺之,匿楊玄感家 得免。補太學助教。隋亂,避地虎牢。
tài zōng píng luò, shòu wén xué guǎn xué shì, qiān guó zi bó shì. zhēn guān chū, fēng qū fù xiàn nán, zhuǎn gěi shì zhōng. shí dì xīn jí wèi, yǐng dá shù yǐ zhōng yán jìn. dì wèn: kǒng zǐ chēng yǐ néng wèn yú bù néng, yǐ duō wèn yú guǎ, yǒu ruò wú, shí ruò xū, hé wèi yě? duì yuē: cǐ shèng rén jiào rén qiān ěr. jǐ suī néng, réng jiù bù néng zhī rén yǐ zī suǒ wèi néng jǐ suī duō, réng jiù guǎ shǎo zhī rén gèng zī qí duō. nèi yǒu dào, wài ruò wú zhōng suī shí, róng ruò xū. fēi tè pǐ fū, jūn dé yì rán. gù yì chēng méng yǐ yǎng zhèng, míng yí yǐ lì zhòng. ruò qí jù zūn jí zhī wèi, xuàn cōng yào míng, shì cái yǐ sì, zé shàng xià bù tōng, jūn chén dào guāi. zì gǔ miè wáng, mò bù yóu cǐ. dì chēng shàn. chú guó zi sī yè, suì yú, yǐ tài zǐ yòu shù zǐ jiān sī yè. yǔ zhū rú yì lì jí míng táng shì, duō cóng qí shuō. yǐ lùn zhuàn láo, jiā sàn qí cháng shì, jué wèi zi.
太宗平洛,授文學館學士,遷國子博士。貞觀初,封曲阜縣男,轉給事中。時 帝新即位,穎達數以忠言進。帝問:「孔子稱『以能問於不能,以多問於寡,有若 無,實若虛』,何謂也?」對曰:「此聖人教人謙耳。己雖能,仍就不能之人以咨 所未能;己雖多,仍就寡少之人更資其多。內有道,外若無;中雖實,容若虛。非 特匹夫,君德亦然。故《易》稱『蒙以養正』,『明夷以蒞眾』。若其據尊極之位, 炫聰耀明,恃才以肆,則上下不通,君臣道乖。自古滅亡,莫不由此。」帝稱善。 除國子司業,歲余,以太子右庶子兼司業。與諸儒議歷及明堂事,多從其說。以論 撰勞,加散騎常侍,爵為子。
huáng tài zǐ lìng yǐng dá zhuàn xiào jīng zhāng jù, yīn wén yǐ jǐn zhēn fěng. dì zhī shù zhēng tài zǐ shī, cì huáng jīn yī jīn juàn bǎi pǐ. jiǔ zhī, bài jì jiǔ, shì jiǎng dōng gōng. dì xìng tài xué guān shì cài, mìng yǐng dá jiǎng jīng, bì, shàng shì diàn sòng, yǒu zhào bāo měi. hòu tài zǐ shāo bù fǎ, yǐng dá zhēng bù yǐ, rǔ fū rén yuē: tài zǐ jì zhǎng, bù yí shù miàn zhé zhī. duì yuē: méng guó hòu ēn, suī sǐ bù hèn. kǎi qiè yù zhì. hòu zhì shì, zú, péi zàng zhāo líng, zèng tài cháng qīng, shì yuē xiàn.
皇太子令穎達撰《孝經章句》,因文以盡箴諷。帝知數爭太子失,賜黃金一斤、 絹百匹。久之,拜祭酒,侍講東宮。帝幸太學觀釋菜,命穎達講經,畢,上《釋奠 頌》,有詔褒美。後太子稍不法,穎達爭不已,乳夫人曰:「太子既長,不宜數面 折之。」對曰:「蒙國厚恩,雖死不恨。」剴切愈至。後致仕,卒,陪葬昭陵,贈 太常卿,諡曰憲。
chū, yǐng dá yǔ yán shī gǔ sī mǎ cái zhāng wáng gōng wáng yǎn shòu zhào zhuàn wǔ jīng yì xùn fán bǎi yú piān, hào yì zàn, zhào gǎi wèi zhèng yì yún. suī bāo guàn yì jiā wèi xiáng bó, rán qí zhōng bù néng wú miù rǒng, bó shì mǎ jiā yùn bó zhèng qí shī, zhì xiāng jī dǐ. yǒu zhào gèng lìng cái dìng, gōng wèi jiù. yǒng huī èr nián, zhào zhōng shū mén xià yǔ guó zi sān guǎn bó shì hóng wén guǎn xué shì kǎo zhèng zhī, yú shì shàng shū zuǒ pú shè yú zhì níng yòu pú shè zhāng xíng chéng shì zhōng gāo jì fǔ jiù jiā zēng sǔn, shū shǐ bù xià.
初,穎達與顏師古、司馬才章、王恭、王琰受詔撰《五經》義訓凡百餘篇,號 《義贊》,詔改為《正義》雲。雖包貫異家為詳博,然其中不能無謬冗,博士馬嘉 運駁正其失,至相譏詆。有詔更令裁定,功未就。永徽二年,詔中書門下與國子三 館博士、弘文館學士考正之,於是尚書左僕射于志寧、右僕射張行成、侍中高季輔 就加增損,書始布下。
yǐng dá zi zhì, zhōng sī yè. zhì zǐ huì yuán, lì xué guǎ yán, yòu wèi sī yè, zhuó lèi tài zǐ yù dé. sān shì sī yè, shí rén měi zhī.
穎達子志,終司業。志子惠元,力學寡言,又為司業,擢累太子諭德。三世司 業,時人美之。
wáng gōng zhě, huá zhōu bái mǎ rén. shǎo dǔ xué, jiào shòu xiāng lǘ, dì zǐ shù bǎi rén. zhēn guān chū, zhào bài tài xué bó shì, jiǎng sān lǐ, bié wèi yì zhèng, shén jīng bó. gài wén yì wén dá jiē dāng shí dà rú, měi jiǎng biàn jǔ xiān rú yì, ér bì chàng gōng suǒ shuō.
王恭者,滑州白馬人。少篤學,教授鄉閭,弟子數百人。貞觀初,召拜太學博 士,講《三禮》,別為《義證》,甚精博。蓋文懿、文達皆當時大儒,每講遍舉先 儒義,而必暢恭所說。
mǎ jiā yùn, wèi zhōu fán shuǐ rén. shǎo wèi shā mén, hái zhì rú xué, zhǎng lùn yì. zhēn guān chū, lèi chú yuè wáng dōng gé jì jiǔ. tuì yǐn bái lù shān, zhū fāng lái shòu yè zhì qiān rén. shí yī nián, zhào bài tài xué bó shì hóng wén guǎn xué shì. yǐ kǒng yǐng dá zhèng yì fán niàng, gù jǐ zhí qí cī, dāng shì zhū rú fú qí jīng. gāo zōng wèi tài zǐ, yǐn wèi chóng xián guǎn xué shì, shù yǔ xǐ mǎ qín shì jiǎng gōng zhōng, zhōng guó zi bó shì.
馬嘉運,魏州繁水人。少為沙門,還治儒學,長論議。貞觀初,累除越王東閣 祭酒。退隱白鹿山,諸方來授業至千人。十一年,召拜太學博士、弘文館學士。以 孔穎達《正義》繁釀,故掎摭其疵,當世諸儒服其精。高宗為太子,引為崇賢館學 士,數與洗馬秦侍講宮中,終國子博士。
ōu yáng xún, zì xìn běn, tán zhōu lín xiāng rén. fù hé, chén guǎng zhōu cì shǐ, yǐ móu fǎn zhū. xún dāng cóng zuò, nì ér miǎn. jiāng zǒng yǐ gù rén zǐ, sī yǎng zhī. mào qǐn tuì, mǐn wù jué rén. zǒng jiào yǐ shū jì, měi dú zhé shù xíng tóng jǐn, suì bó guàn jīng shǐ. shì suí, wèi tài cháng bó shì. gāo zǔ wēi shí, shù yǔ yóu, jì jí wèi, lèi zhuó gěi shì zhōng.
歐陽詢,字信本,潭州臨湘人。父紇,陳廣州刺史,以謀反誅。詢當從坐,匿 而免。江總以故人子,私養之。貌寢侻,敏悟絕人。總教以書記,每讀輒數行同盡, 遂博貫經史。仕隋,為太常博士。高祖微時,數與游,既即位,累擢給事中。
xún chū fǎng wáng xī zhī shū, hòu xiǎn jìn guò zhī, yīn zì míng qí tǐ. chǐ dú suǒ chuán, rén yǐ wèi fǎ. gāo lì cháng qiǎn shǐ qiú zhī, dì tàn yuē: bǐ guān qí shū, gù wèi xíng mào kuí wú xié? cháng xíng jiàn suǒ jìng suǒ shū bēi, guān zhī, qù shù bù fù fǎn, jí pí, nǎi bù zuò, zhì sù qí bàng, sān rì nǎi dé qù. qí suǒ shì lèi cǐ. zhēn guān chū, lì tài zǐ lǜ gèng lìng hóng wén guǎn xué shì, fēng bó hǎi nán. zú, nián bā shí wǔ.
詢初仿王羲之書,後險勁過之,因自名其體。尺牘所傳,人以為法。高麗嘗遣 使求之,帝嘆曰:「彼觀其書,固謂形貌魁梧邪?」嘗行見索靖所書碑,觀之,去 數步復返,及疲,乃布坐,至宿其傍,三日乃得去。其所嗜類此。貞觀初,歷太子 率更令、弘文館學士,封渤海男。卒,年八十五。
zi tōng, yí fèng zhōng lèi qiān zhōng shū shè rén. jū mǔ sàng, zhào duó āi. měi rù cháo, tú xiǎn jí mén. yè zhí, jí gǎo yǐ qǐn. fēi gōng shì bù yǔ, hái jiā zhé hào tòng. nián jī, wèi kè zàng, jū lú sì nián, bù shì fú. dōng yuè, jiā rén yǐ zhān xù qián zhì xí xià, tōng jué, jí chè qù. qiān lèi diàn zhōng jiān, fēng bó hǎi zǐ. tiān shòu chū, zhuǎn sī lǐ qīng, pàn nà yán shì. fǔ zhèng yuè yú, huì fèng gé shè rén zhāng jiā fú qǐng yǐ wǔ chéng sì wèi tài zǐ, tōng yǔ cén zhǎng qiàn děng gù zhí, wǔ zhū wǔ yì. jí zhǎng qiàn xià yù, zuò dà nì sǐ, lái jùn chén bìng yǐn tōng tóng móu, tōng suī bèi cǎn dú wú yì cí, jùn chén dài zhàn, zhū zhī. shén lóng chū, zhuī fù guān jué.
子通,儀鳳中累遷中書舍人。居母喪,詔奪哀。每入朝,徒跣及門。夜直,藉 藁以寢。非公事不語,還家輒號慟。年飢,未克葬,居廬四年,不釋服。冬月,家 人以氈絮潛置席下,通覺,即徹去。遷累殿中監,封渤海子。天授初,轉司禮卿, 判納言事。輔政月余,會鳳閣舍人張嘉福請以武承嗣為太子,通與岑長倩等固執, 忤諸武意。及長倩下獄,坐大逆死,來俊臣並引通同謀,通雖被慘毒無異詞,俊臣 代占,誅之。神龍初,追復官爵。
tōng zǎo gū, mǔ xú jiào yǐ fù shū, jù qí duò, cháng yí qián shǐ shì fù yí jī, tōng nǎi kè yì lín fǎng yǐ qiú shòu, shù nián, shū yà yú xún, fù zǐ qí míng, hào dà xiǎo ōu yáng tǐ. chǔ suì liáng yì yǐ shū zì míng, cháng wèn yú shì nán yuē: wú shū hé rú zhì yǒng? dá yuē: wú wén bǐ yī zì zhí wǔ wàn, jūn qǐ dé cǐ? yuē: shú yǔ xún? yuē: wú wén xún bù zé zhǐ bǐ, jiē dé rú zhì, jūn qǐ dé cǐ? suì liáng yuē: rán zé hé rú? shì nán yuē: jūn ruò shǒu hé bǐ diào, gù kě guì shàng. suì liáng dà xǐ. tōng wǎn zì jīn zhòng, yǐ lí máo wèi bǐ, fù yǐ tù háo, guǎn jiē xiàng xī, fēi shì wèi cháng shū.
通蚤孤,母徐教以父書,懼其墮,嘗遺錢使市父遺蹟,通乃刻意臨仿以求售, 數年,書亞於詢,父子齊名,號「大小歐陽體」。褚遂良亦以書自名,嘗問虞世南 曰:「吾書何如智永?」答曰:「吾聞彼一字直五萬,君豈得此?」曰:「孰與詢?」 曰:「吾聞詢不擇紙筆,皆得如志,君豈得此?」遂良曰:「然則何如?」世南曰: 「君若手和筆調,固可貴尚。」遂良大喜。通晚自矜重,以狸毛為筆,覆以兔毫, 管皆象犀,非是未嘗書。
zhū zi shē, sū zhōu wú rén, cóng xiāng rén gù biāo shòu zuǒ shì chūn qiū, shàn wén cí. suí dà yè zhōng, wèi zhí mì shū xué shì. tiān xià luàn, cí jí hái xiāng lǐ. hòu cóng dù fú wēi rù cháo, shòu guó zi zhù jiào.
硃子奢,蘇州吳人,從鄉人顧彪授《左氏春秋》,善文辭。隋大業中,為直秘 書學士。天下亂,辭疾還鄉里。後從杜伏威入朝,授國子助教。
tài zōng zhēn guān chū, gāo lì bǎi jì tóng fá xīn luó, lián nián bīng bù jiě. xīn luó gào jí, dì jiǎ zǐ shē yuán wài sàn qí shì láng, chí jié yù zhǐ, píng sān guó zhī hàn. zi shē yǒu yí guān, yí rén zūn wèi zhī. èr guó shàng shū xiè zuì, zèng yí shén hòu. chū, zi shē xíng, dì jiè yuē: hǎi yí zhòng xué, qīng wèi jiǎng dà yì, rán wù rù qí bì, hái dāng yǐ zhōng shū shè rén chù qīng. zi shē wěi wěi. zhì qí guó, wèi fā chūn qiū tí, nà qí měi nǚ. dì zé wéi zhǐ, ér yóu ài qí cái, yǐ sàn guān zhí guó zi xué, lèi zhuǎn jiàn yì dài fū hóng wén guǎn xué shì.
太宗貞觀初,高麗、百濟同伐新羅,連年兵不解。新羅告急,帝假子奢員外散 騎侍郎,持節諭旨,平三國之憾。子奢有儀觀,夷人尊畏之。二國上書謝罪,贈遺 甚厚。初,子奢行,帝戒曰:「海夷重學,卿為講大誼,然勿入其幣,還當以中書 舍人處卿。」子奢唯唯。至其國,為發《春秋》題,納其美女。帝責違旨,而猶愛 其才,以散官直國子學,累轉諫議大夫、弘文館學士。
shǐ, wǔ dé shí, tài miào xiǎng zhǐ sì shì, gāo zǔ bēng, jiāng fù zhǔ yú miào, dì zhào yǒu sī xiáng yì. zi shē jiàn yán: hàn chéng xiàng wéi xuán chéng zòu lì wǔ miào, liú xīn yì dāng qī, zhèng xuán běn xuán chéng, wáng sù zōng xīn, yú shì lì dài miào yì bù néng yī. qiě tiān zǐ qī miào, zhū hóu wǔ, jiàng shā yǐ liǎng, lǐ zhī zhèng yě. ruò tiān zǐ yǔ zǐ nán tóng, zé jiān wú róng děng, fēi dé hòu yóu guǎng dé báo yóu xiá zhī yì. chén qǐng yī gǔ wèi qī miào. ruò qīn jǐn, zé yǐ wáng yè suǒ jī wèi tài zǔ, xū tài zǔ shì yǐ qí wú jiāng, dié qiān nǎi chù zhī. yú shì shàng shū gòng zòu: zì chūn qiū yǐ lái, yán tiān zǐ qī miào, zhū hóu wǔ, dài fū sān, shì èr. tuī qīn qīn, xiǎn zūn zūn, wèi bù kě yì zhī fǎ, qǐng jiàn qīn miào liù. zhào kě. nǎi fù hóng nóng fǔ jūn gāo zǔ shén zhǔ wèi liù shì. jí dì bēng, lǐ bù shàng shū xǔ jìng zōng yì: hóng nóng fǔ jūn miào yīng huǐ. àn xuán chéng shuō, huǐ miào zhǔ dāng yì, qiě sì hǎi cháng suǒ zōng xiǎng yǐ, jǔ ér yì zhī, fēi shén lǐ suǒ qiè. jìn fàn xuān yì bié miào yǐ fèng huǐ miào zhī zhǔ, huò yán dāng cáng tiān fǔ. tiān fǔ, ruì yì suǒ shě yě. lǐ qù tiāo yǒu tán yǒu shàn, chén jiē suǒ wèi ān. táng jiā zōng miào, gòng diàn yì shì, yǐ yòu wèi shǒu. ruò fèng qiān zhǔ nà yòu jiā shì, ér dé zūn chù, qí zhī dǎo zhī wèi jué yě. yǒu zhào rú jìng zōng yì. rán yán qī miào zhě, běn zhī zǐ shē.
始,武德時,太廟享止四室,高祖崩,將祔主於廟,帝詔有司詳議。子奢建言: 「漢丞相韋玄成奏立五廟,劉歆議當七,鄭玄本玄成,王肅宗歆,於是歷代廟議不 能一。且天子七廟,諸侯五,降殺以兩,禮之正也。若天子與子、男同,則間無容 等,非德厚游廣、德薄游狹之義。臣請依古為七廟。若親盡,則以王業所基為太祖, 虛太祖室以俟無疆,迭遷乃處之。」於是尚書共奏:「自《春秋》以來,言天子七 廟,諸侯五,大夫三,士二。推親親,顯尊尊,為不可易之法,請建親廟六。」詔 可。乃祔弘農府君、高祖神主為六室。及帝崩,禮部尚書許敬宗議:「弘農府君廟 應毀。按玄成說,毀廟主當瘞,且四海常所宗享矣,舉而瘞之,非神理所愜。晉范 宣議別廟以奉毀廟之主,或言當藏天府。天府,瑞異所舍也。《禮》去祧有壇有墠, 臣皆所未安。唐家宗廟,共殿異室,以右為首。若奉遷主納右夾室,而得尊處,祈 之禱之未絕也。」有詔如敬宗議。然言七廟者,本之子奢。
dì cháng zhào: qǐ jū jì lù zāng pǐ, zhèn yù jiàn zhī yǐ zhī dé shī, ruò hé? zi shē yuē: bì xià suǒ jǔ wú guò shì, suī jiàn wú xián, rán yǐ cǐ kāi hòu shì shǐ guān zhī huò, kě jù yě. shǐ guān quán shēn wèi sǐ, zé yōu yōu qiān zài, shàng yǒu wén hū?
帝嘗詔:「起居紀錄臧否,朕欲見之以知得失,若何?」子奢曰:「陛下所舉 無過事,雖見無嫌,然以此開後世史官之禍,可懼也。史官全身畏死,則悠悠千載, 尚有聞乎?」
chí yáng lìng cuī wén kāng zuò shì, lì yáng wèi wèi lǐ chén hé zhì, yù chéng, yù shǐ yán qí wǎng. lǐ chén sù yù shǐ ā dǎng, qǐ xià yǒu sī zá xùn, bù rú suǒ yán qǐng sǐ. jū bào lǐ chén bù shí, zhào rú qǐng. zi shē yuē: zài lǜ, shàng shū bù shí yǒu dìng zuì, jīn dǐ yǐ sǐ, sǐ zhě bù kě fù shēng, suī yù zì xīn fú kě dé. qiě tiān xià wéi zhī shàng shū huò zuì, yù zì yán zhě, jiē jù ér bù gǎn shēn yǐ. zhào kě.
池陽令崔文康坐事,櫟陽尉魏禮臣劾治,獄成,御史言其枉。禮臣訴御史阿黨, 乞下有司雜訊,不如所言請死。鞫報禮臣不實,詔如請。子奢曰:「在律,上書不 實有定罪,今抵以死,死者不可復生,雖欲自新弗可得。且天下惟知上書獲罪,欲 自言者,皆懼而不敢申矣。」詔可。
zi shē wèi rén lè yì, néng jù tán, yǐ jīng yì yuán shì. měi shì yàn, dì lìng lùn nán qún chén, ēn lǐ shén dǔ. zú yú guān.
子奢為人樂易,能劇談,以經誼緣飾。每侍宴,帝令論難群臣,恩禮甚篤。卒 於官。
zhāng shì héng, yíng zhōu lè shòu rén. fù wén qìng, běi qí guó zi zhù jiào. shì héng jiǔ suì jū mǔ sàng, āi mù guò lǐ. bó shì liú guǐ sī jiàn zhī, wèi qì xià, qí qí cāo, wèi wén qìng yuē: gǔ bù qīn jiào zǐ, wú wèi jūn chéng jiù zhī. nǎi shòu yǐ shī lǐ. yòu cóng xióng ān shēng liú chāo děng shòu jīng, guàn zhī dà yì. shì suí wèi yú háng lìng, yǐ lǎo hái jiā.
張士衡,瀛州樂壽人。父文慶,北齊國子助教。士衡九歲居母喪,哀慕過禮。 博士劉軌思見之,為泣下,奇其操,謂文慶曰:「古不親教子,吾為君成就之。」 乃授以《詩》、《禮》。又從熊安生、劉焯等受經,貫知大義。仕隋為餘杭令,以 老還家。
dà yè bīng qǐ, zhū rú fèi xué. táng xìng, shì héng fù jiǎng jiào xiāng lǐ. yōu zhōu dū du yàn wáng líng kuí yǐ lǐ yāo pìn, běi miàn shì zhī. tài zǐ chéng gān mù fēng yíng zhì, yè tài zōng luò yáng gōng, dì cì shí, zhuó cháo sàn dài fū chóng xián guǎn xué shì.
大業兵起,諸儒廢學。唐興,士衡復講教鄉里。幽州都督燕王靈夔以禮邀聘, 北面事之。太子承乾慕風迎致,謁太宗洛陽宮,帝賜食,擢朝散大夫、崇賢館學士。
tài zǐ yǐ shì héng qí rén yě, wèn gāo shì hé yǐ wáng? shì héng yuē: gāo ā nà guī zhī xiōng xiǎn, luò tí pó zhī nìng, hán zhǎng luán zhī nüè, jiē nú lì cái, shì xìn shì shǐ, zhōng liáng wài zhū, gǔ ròu nèi lí, bō sàng lí yuán, gù zhōu shī lín jiāo, rén mò wèi zhī yòng, cǐ suǒ yǐ wáng. fù wèn: shì fú yíng fú, qí yīng nài hé? duì yuē: shì fú zài qīng jìng rén shù ěr, rú tān lán jiāo nüè, suī qīng cái shì zhī, wú sǔn yú huò. qiě shàn è bì bào, ruò yǐng fù xíng, shèng rén yán zhī bèi yǐ. wèi jūn rén, wèi chén zhōng, wèi zi xiào, zé fú zuò yǒng fǎn shì ér yāng huò zhì yǐ! shí tài zǐ yǐ guò shī wén, shì héng yīn shì guī zhī, rán bù néng yòng yě. tài zǐ fèi, gěi chuán bà guī xiāng lǐ, zú.
太子以士衡齊人也,問高氏何以亡?士衡曰:「高阿那瑰之兇險,駱提婆之佞, 韓長鸞之虐,皆奴隸才,是信是使,忠良外誅,骨肉內離,剝喪黎元,故周師臨郊, 人莫為之用,此所以亡。」復問:「事佛營福,其應奈何?」對曰:「事佛在清靜 仁恕爾,如貪婪驕虐,雖傾財事之,無損於禍。且善惡必報,若影赴形,聖人言之 備矣。為君仁,為臣忠,為子孝,則福祚永;反是而殃禍至矣!」時太子以過失聞, 士衡因是規之,然不能用也。太子廢,給傳罷歸鄉里,卒。
shì héng yǐ lǐ jiào zhū shēng, dāng shí xiǎn zhě: yǒng píng jiǎ gōng yàn zhào lǐ xuán zhí.
士衡以《禮》教諸生,當時顯者:永平賈公彥、趙李玄植。
gōng yàn zhōng tài xué bó shì, zhuàn cì zhāng jù shén duō. zi dà yǐn, yí fèng zhōng, wèi tài cháng bó shì. huì tài cháng zhòng chūn gào ruì tài miào, gāo zōng wèn lǐ guān: hé shì ér rán? dà yǐn duì yuē: gǔ zhě jì yǐ shǒu shí, jiàn yǐ zhòng yuè. jìn shì yuán rì zòu ruì, zé èr yuè gào miào. gào zhě bì yǒu jiàn, běn yú shǐ bù dé qí shí yān. qiān lèi zhōng shū shè rén. chuí gǒng zhōng, bó shì zhōu cóng qǐng wǔ shì miào wèi qī shì, táng miào wèi wǔ, xià bǐ zhū hóu. dà yǐn zòu yán: qín hàn mǔ hòu chēng zhì, wèi yǒu lì gǔ yuè lǐ zhě. cóng sǔn guó miào shù, bèi dà yì, bù kě yǐ xùn. wǔ hòu bù huò yǐ, wěi tīng zhī. shí jiē fú dà yǐn shěn zhèng bù guǐ cóng, yǒu dà chén tǐ. zhōng lǐ bù shì láng.
公彥終太學博士,撰次章句甚多。子大隱,儀鳳中,為太常博士。會太常仲春 告瑞太廟,高宗問禮官:「何世而然?」大隱對曰:「古者祭以首時,薦以仲月。 近世元日奏瑞,則二月告廟。告者必有薦,本於始不得其時焉。」遷累中書舍人。 垂拱中,博士周悰請武氏廟為七室,唐廟為五,下比諸侯。大隱奏言:「秦、漢母 後稱制,未有戾古越禮者。悰損國廟數,悖大義,不可以訓。」武后不獲已,偽聽 之。時皆服大隱沈正不詭從,有大臣體。終禮部侍郎。
gōng yàn chuán yè xuán zhí, xuán zhí yòu shòu zuǒ shì chūn qiū yú wáng dé sháo, shòu shī yú qí wēi, gāi lǎn bǎi jiā jì shū. zhēn guān jiān, wèi hóng wén guǎn zhí xué shì. gāo zōng shí, shù zhào jiàn, yǔ fāng shì fú tú jiǎng shuō. xuán zhí yǐ dì àn ruò, pō zhēn qiè qí duǎn, dì lǐ zhī, bù wù. zuò shì qiān bā lìng, zú.
公彥傳業玄植,玄植又受《左氏春秋》於王德韶,受《詩》於齊威,該覽百家 記書。貞觀間,為弘文館直學士。高宗時,數召見,與方士、浮屠講說。玄植以帝 暗弱,頗箴切其短,帝禮之,不寤。坐事遷巴令,卒。
zhāng hòu yìn, zì sì zōng, sū zhōu kūn shān rén. zǔ sēng shào, liáng líng líng tài shǒu. fù chōng, chén guó zi bó shì, rù suí wèi hàn wáng liàng bīng zhōu bó shì.
張後胤,字嗣宗,蘇州崑山人。祖僧紹,梁零陵太守。父沖,陳國子博士,入 隋為漢王諒并州博士。
hòu yìn fǔ guān, yǐ xué xíng chán qí jiā. gāo zǔ zhèn tài yuán, yǐn wèi kè, yǐ jīng shòu qín wáng. yì níng chū, wèi qí wáng wén xué, fēng xīn yě xiàn gōng. wǔ dé zhōng, zhuó yuán wài sàn qí shì láng, cì zhái yī qū.
後胤甫冠,以學行禪其家。高祖鎮太原,引為客,以經授秦王。義寧初,為齊 王文學,封新野縣公。武德中,擢員外散騎侍郎,賜宅一區。
tài zōng jí wèi, jìn yàn wáng zī yì, cóng wáng rù cháo, zhào jiàn. chū, dì zài tài yuán, cháng wèn: suí yùn jiāng zhōng, dé tiān xià zhě hé xìng? dá yuē: gōng jiā dé yè, tiān xià xì xīn, ruò shùn tiān ér dòng, zì hé yǐ běi, zhǐ zǒng kě dìng. rán hòu zhǎng qū guān yòu, dì yè kě chéng. zhì shì zì chén suǒ yán, dì yuē: shì shì wèi shǐ wàng zhī. nǎi cì yàn yuè chí. dì cóng róng yuē: jīn rì dì zǐ hé rú? hòu yìn yuē: xī kǒng zǐ mén rén sān qiān, dá zhě wú zǐ nán zhī wèi. chén yì zàn yī rén, nǎi wáng tiān xià, jì chén zhī gōng, guò yú xiān shèng. dì wèi zhī xiào, lìng qún chén yǐ chūn qiū chóu nán. dì yuē: zhèn xī shòu dà yì yú jūn, jīn shàng jì zhī. hòu yìn dùn shǒu xiè yuē: bì xià nǎi shēng zhī, chén dāo tiān gōng wèi jǐ lì, zuì yě. dì dà yuè, qiān yàn wáng fǔ sī mǎ. chū wèi mù zhōu cì shǐ, qǐ hái gǔ, dì jiàn qí qiáng lì, wèn yù hé guān, yīn chén xiè bù gǎn. dì yuē: zhèn cóng qīng shòu jīng, qīng cóng zhèn qiú guān, hé suǒ yí? hòu yìn dùn shǒu, yuàn dé guó zi jì jiǔ, shòu zhī. qiān sàn qí cháng shì. yǒng huī zhōng zhì shì, jiā jīn zǐ guāng lù dài fū, cháo shuò wàng, lù cì fáng gé rú jiù. zú, nián bā shí sān, zèng lǐ bù shàng shū, shì yuē kāng, péi zàng zhāo líng.
太宗即位,進燕王諮議,從王入朝,召見。初,帝在太原,嘗問:「隋運將終, 得天下者何姓?」答曰:「公家德業,天下繫心,若順天而動,自河以北,指捴可 定。然後長驅關右,帝業可成。」至是自陳所言,帝曰:「是事未始忘之。」乃賜 燕月池。帝從容曰:「今日弟子何如?」後胤曰:「昔孔子門人三千,達者無子男 之位。臣翼贊一人,乃王天下,計臣之功,過於先聖。」帝為之笑,令群臣以《春 秋》酬難。帝曰:「朕昔受大誼於君,今尚記之。」後胤頓首謝曰:「陛下乃生知, 臣叨天功為己力,罪也。」帝大悅,遷燕王府司馬。出為睦州刺史,乞骸骨,帝見 其強力,問欲何官,因陳謝不敢。帝曰:「朕從卿受經,卿從朕求官,何所疑?」 後胤頓首,願得國子祭酒,授之。遷散騎常侍。永徽中致仕,加金紫光祿大夫,朝 朔望,祿賜防閣如舊。卒,年八十三,贈禮部尚書,諡曰康,陪葬昭陵。
sūn qí qiū, lì jiān chá yù shǐ shuò fāng jié dù shǐ, zhōng dōng dōu liú shǒu, shì yuē zhēn xiàn. zi yì, bié yǒu chuán.
孫齊丘,歷監察御史、朔方節度使,終東都留守,諡曰貞獻。子鎰,別有傳。
gài wén dá, jì zhōu xìn dōu rén. bó shè qián zài, yóu míng chūn qiū sān jiā. cì shǐ dòu kàng jí zhū shēng jiǎng lùn, yú shì, liú chāo liú guǐ sī kǒng yǐng dá bìng yǐ qí rú kāi mén shòu yè, shì rì xī zhì, ér wén dá yī jīng biàn jǔ, jiē zhū rú yì suǒ wèi kòu, yī zuò yàn tàn. kàng qí zhī, wèn: ān suǒ cóng xué? chāo yuē: ruò rén qí yí, chū zì tiān rán, yǐ duō wèn guǎ, zé chāo wèi zhī shī. kàng yuē: bīng shēng yú shuǐ ér hán yú shuǐ, qí wèi cǐ xié?
蓋文達,冀州信都人。博涉前載,尤明《春秋》三家。刺史竇抗集諸生講論, 於是,劉焯、劉軌思、孔穎達並以耆儒開門授業,是日悉至,而文達依經辯舉,皆 諸儒意所未叩,一坐厭嘆。抗奇之,問:「安所從學?」焯曰:「若人岐嶷,出自 天然,以多問寡,則焯為之師。」抗曰:「冰生於水而寒於水,其謂此邪?」
wǔ dé zhōng, shòu guó zi zhù jiào, wèi qín wáng wén xué guǎn zhí xué shì. zhēn guān chū, zhuó jiàn yì dài fū jiān hóng wén guǎn xué shì, wèi shǔ wáng shī. wáng yǒu zuì, wén dá miǎn guān. bài chóng xián guǎn xué shì, zú.
武德中,授國子助教,為秦王文學館直學士。貞觀初,擢諫議大夫、兼弘文館 學士,為蜀王師。王有罪,文達免官。拜崇賢館學士,卒。
zōng rén wén yì, yì yǐ rú xué chēng, dāng shí hào èr gài. gāo zǔ yú mì shū shěng zhì xué yǐ jiào wáng gōng zǐ, wén yì wèi guó zi zhù jiào. jì shēng xí, gōng qīng gèng xiāng zhì wèn, wén yì pì xiǎo mì wēi, yuǎn jìn zōng yǎng. zhōng guó zi bó shì.
宗人文懿,亦以儒學稱,當時號「二蓋」。高祖於秘書省置學以教王公子,文 懿為國子助教。既升席,公卿更相質問,文懿譬曉密微,遠近宗仰。終國子博士。
gǔ nà lǜ, wèi zhōu chāng lè rén. zhēn guān zhōng, lèi qiān guó zi bó shì. yān shí qún shū, chǔ suì liáng cháng chēng wèi jiǔ jīng kù. qiān jiàn yì dài fū, jiān hóng wén guǎn xué shì. cóng tài zōng chū liè, yù yǔ zhān zì, yīn wèn yuē: yóu yī ruò wèi ér wú lòu xié? nà lǜ yuē: yǐ wǎ wèi zhī, dāng bù lòu. dì yuè qí zhí, cì bó èr bǎi duàn, zú.
谷那律,魏州昌樂人。貞觀中,累遷國子博士。淹識群書,褚遂良嘗稱為「 《九經》庫」。遷諫議大夫,兼弘文館學士。從太宗出獵,遇雨沾漬,因問曰: 「油衣若為而無漏邪?」那律曰:「以瓦為之,當不漏。」帝悅其直,賜帛二百段, 卒。
sūn yǐ xiāng, shì wèi mì shū shěng zhèng zì, chóu fù tú shū, duō suǒ kān dìng. zi chóng yì, tiān bǎo mò wèi yōu zhōu dà jiāng, yǐ xióng gǎn wén. lì zuǒ jīn wú wèi dà jiāng jūn, suì kè jì mén. shēng zǐ cóng zhèng, lüè shè rú xué, yǒu fēng cāo. shì lǐ bǎo chén, lì dìng zhōu cì shǐ, fēng qīng jiāng jùn wáng. bǎo chén jí zhāng xiào zhōng qī, qí nǚ xiōng dì yě.
孫倚相,仕為秘書省正字,讎覆圖書,多所刊定。子崇義,天寶末為幽州大將, 以雄敢聞。歷左金吾衛大將軍,遂客薊門。生子從政,略涉儒學,有風操。事李寶 臣,歷定州刺史,封清江郡王。寶臣及張孝忠妻,其女兄弟也。
bǎo chén chū yǐ rèn, wǎn shāo shū jì, cóng zhèng nǎi hé mén xiè jiāo yóu bù shì. jí wéi yuè zhī jié dù, yǔ tián yuè móu jù tiān zǐ mìng, cóng zhèng jiàn yuē: shàng shén duàn, chù zhū hóu, yù zhì tài píng. ěr kǎo yǔ yàn yǒu qiè gǔ hèn, tiān zǐ zhì tǎo, mìng shuài mò xiān yú yàn. zhū yuàn fù chóu, bì jǐn lì hòu yǐ. qián rì ér kǎo zhū dà jiāng bǎi yú, zǐ dì cún zhě cháng bù píng, chéng wēi xiāng fù, shuí bù néng ěr? xī wèi yǒu míng xiāng zhī wéi, wáng shī sì jí, shēn tóu líng líng, yǎng tiān chuí qì, bù zhī suǒ chū. lài ěr kǎo bǎo yòu, dùn bīng bù jìn, ér xiān dì kuān hòu, jǐn huò shè dài. bù rán, tián shì shàng yǒu zhǒng hū? jīn yuè xiōng kuài, shú yǔ chéng sì? ěr yòu yòu fù guì, bù chū hù tíng, biàn yù lǚ jù? qiě rén xīn nán zhī, tiān dào nán qī, jūn zhōng zhū jiāng chéng wēi tóu xì, zì gǔ qǐ shǎo zāi! jīn tú jiǔ ān jì, mò ruò lìng ér xiōng wéi chéng shè liú hòu, ěr sù rù sù wèi, zé fú lù kě bǎo yǐ. bù nà. cóng zhèng sāi mén yí jí bù chū, wéi yuè suǒ xìn wáng tā nú děng yí qí yuàn wàng, rì cì zhī. cóng zhèng jù, nǎi tù xiě, jí yǎng yào, wǔ rì sǐ. yuē: wú bù hèn sǐ, ér tòng qú fù zōng yǐ! hòu wéi yuè bèi shā yú wáng wǔ jùn, rú qí chuāi yún.
寶臣初倚任,晚稍疏忌,從政乃闔門謝交遊不事。及惟岳知節度,與田悅謀拒 天子命,從政諫曰:「上神斷,絀諸侯,欲致太平。爾考與燕有切骨恨,天子致討, 命帥莫先於燕。誅怨復仇,必盡力後已。前日而考誅大將百餘,子弟存者常不平, 乘危相覆,誰不能爾?昔魏有洺、相之圍,王師四集,身投零陵,仰天垂泣,不知 所出。賴爾考保佑,頓兵不進,而先帝寬厚,僅獲赦貸。不然,田氏尚有種乎?今 悅凶獪,孰與承嗣?爾又幼富貴,不出戶庭,便欲旅拒?且人心難知,天道難欺, 軍中諸將乘危投隙,自古豈少哉!今圖久安計,莫若令而兄惟誠攝留後,爾速入宿 衛,則福祿可保矣。」不納。從政塞門移疾不出,惟岳所信王他奴等疑其怨望,日 伺之。從政懼,乃吐血,即仰藥,五日死。曰:「吾不恨死,而痛渠覆宗矣!」後 惟岳被殺於王武俊,如其揣雲。
xiāo dé yán, zì wén xíng, chén lì bù láng yǐn zǐ yě, xì chū lán líng. míng zuǒ shì chūn qiū. fǔ guān, yǐ guó zi shēng wèi yuè yáng wáng bīn kè. chén wáng, xǐ guān zhōng. guǐ fú tú fú wáng guī jiāng nán, zhōu xiàn bù sòng jīng shī. rén shòu zhōng, shòu xiào shū láng. zhēn guān shí, lì zhù zuò láng hóng wén guǎn xué shì.
蕭德言,字文行,陳吏部郎引子也,系出蘭陵。明《左氏春秋》。甫冠,以國 子生為岳陽王賓客。陳亡,徙關中。詭浮屠服亡歸江南,州縣部送京師。仁壽中, 授校書郎。貞觀時,歷著作郎、弘文館學士。
tài zōng yù zhī qián shì dé shī, zhào wèi zhēng yú shì nán chǔ liàng jí dé yán póu cì jīng shǐ bǎi shì dì wáng suǒ yǐ xìng shuāi zhě shàng zhī, dì ài qí shū bó ér yào, yuē: shǐ wǒ jī gǔ lín shì bù huò zhě, gōng děng lì yě! lài cì yóu wò.
太宗欲知前世得失,詔魏徵、虞世南、褚亮及德言裒次經史百氏帝王所以興衰 者上之,帝愛其書博而要,曰:「使我稽古臨事不惑者,公等力也!」賚賜尤渥。
dé yán wǎn jié xué yù kǔ, měi kāi jīng, zhé fú zhuó shù dài wēi zuò, qī zǐ jiàn yuē: lǎo rén hé zhōng rì zì kǔ? dá yuē: duì xiān shèng zhī yán, hé fù dàn láo? zhào yǐ jīng shòu jìn wáng. shí xǔ shū yá wèi shì dú, tóng quàn jiǎng. wáng wèi tài zǐ, dé yán yòu jiān shì dú, ér shū yá yì jiān hóng wén guǎn xué shì. dé yán qǐng zhì shì, tài zōng bù xǔ, xià zhào dūn miǎn. fēng wǔ yáng xiàn hóu, jìn mì shū shǎo jiān, jiǔ nǎi dé xiè.
德言晚節學愈苦,每開經,輒祓濯束帶危坐,妻子諫曰:「老人何終日自苦?」 答曰:「對先聖之言,何復憚勞?」詔以經授晉王。時許叔牙為侍讀,同勸講。王 為太子,德言又兼侍讀,而叔牙亦兼弘文館學士。德言請致仕,太宗不許,下詔敦 勉。封武陽縣侯,進秘書少監,久乃得謝。
gāo zōng lì, bài yín qīng guāng lù dài fū, quán gěi qí lù, qiǎn tōng shì shè rén jí jiā zhì wèn. chéng yú zhì sù zhāng mén yǐn jiàn, lǐ yù lóng zhòng. yóu shì jìn fǔ jí dōng gōng jiù chén zǐ sūn, bìng zēng zhì cì jīn. zú, nián jiǔ shí qī, zèng tài cháng qīng, shì yuē bó.
高宗立,拜銀青光祿大夫,全給其祿,遣通事舍人即家致問。乘輿至肅章門引 見,禮遇隆重。由是晉府及東宮舊臣子孫,並增秩賜金。卒,年九十七,贈太常卿, 諡曰博。
shū yá, zì yán jī, jù róng rén. zhēn guān shí, qiān jìn wáng fǔ cān jūn shì hóng wén guǎn zhí xué shì. yú shī lǐ yóu suì, xiàn shī zuǎn yì shí piān, tài zǐ xiě fù sī jīng. yù shǐ dài fū gāo zhì zhōu jiàn zhī yuē: yù míng shī zhě, yí xiān dú cǐ.
叔牙,字延基,句容人。貞觀時,遷晉王府參軍事、弘文館直學士。於《詩》、 《禮》尤邃,獻《詩纂義》十篇,太子寫付司經。御史大夫高智周見之曰:「欲明 《詩》者,宜先讀此。」
zi zi rú, zì wén jǔ. gāo zōng shí wèi fèng cháng bó shì. chū, tài wèi zhǎng sūn wú jì děng yì: cí lìng jí lǐ yòng zhèng xuán liù tiān shuō, yuán qiū sì hào tiān shàng dì, nán jiāo tài wēi gǎn dì, míng táng tài wēi wǔ dì. zhí jù wěi wèi shuō, bù zhǐ cāng mín wèi tiān, ér yǐ hào tiān dì dāng běi chén yào pò bǎo, jiāo míng táng dāng tài wēi wǔ dì. táng jiā sì yuán qiū, tài shǐ suǒ shàng tú, hào tiān shàng dì wài zì yǒu běi chén. lìng lǐ chún fēng yuē: hào tiān shàng dì wèi yú tán, běi chén dòu liè dì èr gāi. yǔ wěi shū bó yì. sī mǎ qiān tiān guān shū, tài wēi gōng wǔ jīng zhī shén, wǔ xīng suǒ fèng, yǒu rén zhǔ xiàng, gù míng yuē dì, yóu fáng xīn yǒu tiān wáng xiàng, ān dé jǐn wèi tiān hū? rì yuè lì yú tiān, cǎo mù lì yú dì, yǐ rì yuè wèi tiān, cǎo mù wèi dì, mèi zhě bù xìn yě. zhōu guān zhào wǔ dì sì jiāo, yòu yǒu sì wǔ dì, jiē bù yán tiān, zhī tài wēi zhī shén, fēi tiān yě. jīng chēng jiāo sì hòu jì, wáng sù yǐ jiāo yuán qiū wèi yī, xuán xī ér èr zhī, yuē yuán qiū, yuē jiāo, fēi shèng rén yì. jīn cí lìng gù shǒu xuán shuō, yǔ zhe shì xiāng wéi, yí yǒu kān zhèng. qiě jīng yán fù mò dà yú pèi tiān, zōng sì wén wáng yú míng táng, yǐ pèi shàng dì. míng táng zhī sì, tiān yě, xīng bù zú pèi zhī yǐ. yuè lìng mèng chūn qí gǔ shàng dì, chūn qiū qǐ zhé ér jiāo, jiāo ér hòu gēng, gù jiāo hòu jì yǐ qí nóng, shī chūn xià qí gǔ yú shàng dì, jiē jì tiān yě. zhe zhī gǎn dì, yóu wèi bù jī. qǐng sì jiāo yíng qì sì tài wēi wǔ dì, jiāo míng táng bà liù tiān shuō, zhǐ sì hào tiān. fāng qiū jì jì dì, yòu jì shén zhōu běi jiāo, jiē bù zài jīng, qǐng zhǐ yī cí. zhào yuē: kě.
子子儒,字文舉。高宗時為奉常博士。初,太尉長孫無忌等議:「祠令及禮用 鄭玄六天說,圓丘祀昊天上帝,南郊太微感帝,明堂太微五帝。直據緯為說,不指 蒼旻為天,而以昊天帝當北辰耀魄寶,郊、明堂當太微五帝。唐家祀圓丘,太史所 上圖,昊天上帝外自有北辰。令李淳風曰:『昊天上帝位於壇,北辰、斗列第二垓。』 與緯書駁異。司馬遷《天官書》,太微宮五精之神,五星所奉,有人主象,故名曰 帝,猶房、心有天王象,安得盡為天乎?日月麗於天,草木麗於地,以日月為天, 草木為地,昧者不信也。《周官》『兆五帝四郊』,又有『祀五帝』,皆不言天, 知太微之神,非天也。《經》稱『郊祀后稷』,王肅以郊、圓丘為一,玄析而二之, 曰圓丘,曰郊,非聖人意。今祠令固守玄說,與著式相違,宜有刊正。且《經》 『嚴父莫大於配天』,『宗祀文王於明堂,以配上帝』。明堂之祀,天也,星不足 配之矣。《月令》『孟春祈谷上帝』,《春秋》『啟蟄而郊,郊而後耕』,故郊後 稷以祈農,《詩》『春夏祈谷於上帝』,皆祭天也。著之感帝,尤為不稽。請四郊 迎氣祀太微五帝,郊、明堂罷六天說,止祀昊天。方丘既祭地,又祭神州北郊,皆 不載經,請止一祠。」詔曰:「可。」
gān fēng chū, dì yǐ fēng chán, fù zhào sì gǎn dì shén zhōu, yǐ zhēng yuè jì běi jiāo. sī lǐ shǎo cháng bó hǎo chù jùn děng zòu yán: xiǎn qìng dìng lǐ, fèi gǎn dì sì ér qí gǔ hào tiān, yǐ gāo zǔ pèi. jiù sì gǎn dì shén zhōu, yǐ yuán huáng dì pèi. jīn gǎi qí gǔ wèi sì gǎn dì, yòu sì shén zhōu, hái yǐ gāo zǔ pèi, hé shēng jiàng fēn fēn yān? yú shì dì huáng dì, jiāo kù xià dì huáng dì, jiāo gǔn yīn dì kù, jiāo míng zhōu dì kù, jiāo jì. xuán wèi dì zhě, jì tiān yuán qiū jiāo zhě, jì shàng dì nán jiāo. cuī líng ēn shuō xià zhèng jiāo tiān, wáng zhě gè jì suǒ chū dì, suǒ wèi wáng zhě dì zǔ zhī suǒ zì chū, yǐ qí zǔ pèi zhī. zé dì yuǎn zǔ, jiāo shǐ zǔ yě. jīn dì jiāo tóng zǔ, lǐ wú suǒ guī. shén zhōu běn jì shí yuè, yǐ fāng yīn yòng shì yě. xuán shuō sān wáng zhī jiāo, yī yòng xià zhèng. líng ēn wèi jì shén zhōu běi jiāo, yǐ zhēng yuè. zhū rú suǒ yán, wěi hù bù míng. chén yuàn huì fèng cháng sī chéng bó shì pǔ yì. yú shì, zi rú yǔ bó shì lù zūn kǎi zhāng tǒng shī quán wú èr děng gòng bái: běi jiāo yuè bù jīng jiàn, hàn guāng wǔ zhēng yuè jiàn běi jiāo, xián hé zhōng yì běi jiāo yǐ zhēng yuè, wǔ dé yǐ lái yòng shí yuè, qǐng xún wǔ dé zhào shū. míng nián, zhào yuán fāng èr qiū míng táng gǎn dì shén zhōu yí fèng gāo zǔ tài zōng pèi, réng jì hào tiān shàng dì jí wǔ tiān dì yú míng táng.
乾封初,帝已封禪,復詔祀感帝、神州,以正月祭北郊。司禮少常伯郝處俊等 奏言:「顯慶定禮,廢感帝祀而祈谷昊天,以高祖配。舊祀感帝、神州,以元皇帝 配。今改祈谷為祀感帝,又祀神州,還以高祖配,何升降紛紛焉?虞氏禘黃帝,郊 嚳;夏禘黃帝,郊鯀;殷禘嚳,郊冥;周禘嚳,郊稷。玄謂禘者,祭天圓丘;郊者, 祭上帝南郊。崔靈恩說夏正郊天,王者各祭所出帝,所謂『王者禘祖之所自出,以 其祖配之』。則禘遠祖,郊始祖也。今禘、郊同祖,禮無所歸。神州本祭十月,以 方陰用事也。玄說三王之郊,一用夏正。靈恩謂祭神州北郊,以正月。諸儒所言, 猥互不明。臣願會奉常、司成、博士普議。」於是,子儒與博士陸遵楷、張統師、 權無二等共白:「北郊月不經見,漢光武正月建北郊,咸和中議北郊以正月,武德 以來用十月,請循武德詔書。」明年,詔圓方二丘、明堂、感帝、神州宜奉高祖、 太宗配,仍祭昊天上帝及五天帝於明堂。
zi rú, zhǎng shòu zhōng, lì tiān guān shì láng hóng wén guǎn xué shì, fēng yǐng chuān xiàn nán. yǐ xuǎn shì wěi lìng shǐ jù zhí, rì yǎn wò bù xià bǐ, shí rén yǔ yuē jù zhí píng pèi. jì ér bǔ shòu shī xù, chuán wèi kǒu shí.
子儒,長壽中,歷天官侍郎、弘文館學士,封潁川縣男。以選事委令史句直, 日偃臥不下筆,時人語曰「句直平配」。既而補授失序,傳為口實。
dé yán céng sūn zhì zhōng, zì yǒu chuán.
德言曾孫至忠,自有傳。
jìng bō, pú zhōu hé dōng rén. zhēn guān chū, zhuó jìn shì dì. shí yán shī gǔ kǒng yǐng dá zhuàn cì suí shǐ, zhào bō yì mì shū nèi shěng cān zuǎn. zài qiān zhù zuò zuǒ láng, jiān xiū guó shǐ. cóng tài zōng fá gāo lì, ér dì míng suǒ zhàn shān wèi zhù bì, bō wèi rén yuē: luán yú bù fù dōng yǐ, shān suǒ yǐ míng, gài tiān yì yě! qí hòu guǒ rán. qiān tài zǐ sī yì láng. shí chū zhì shì guān, yóu qīng jìn, zhōng shū lìng mǎ zhōu tàn yuē: hèn zī pǐn wàng gāo, bù dé lì cǐ zhí! yòu yǔ líng hú dé fēn děng zhuàn jìn shū, dà dǐ fán lì jiē bō suǒ fā yě.
敬播,蒲州河東人。貞觀初,擢進士第。時顏師古、孔穎達撰次《隋史》,詔 播詣秘書內省參纂。再遷著作佐郎,兼修國史。從太宗伐高麗,而帝名所戰山為駐 蹕,播謂人曰:「鑾輿不復東矣,山所以名,蓋天意也!」其後果然。遷太子司議 郎。時初置是官,尤清近,中書令馬周嘆曰:「恨資品妄高,不得歷此職!」又與 令狐德棻等撰《晉書》,大抵凡例皆播所發也。
yǒu sī jiàn yán: móu fǎn dà nì, wéi fù zǐ zuò sǐ, bù jí xiōng dì, qǐng gèng yì. zhào qún chén dà yì, bō yuē: xiōng dì suī kǒng huái zhī zhòng, rán bǐ yú fù zǐ zé qīng, gù shēng yǒu yì shì, sǐ yǒu bié zōng. jīn gāo guān zhòng jué, běn yìn wéi dǎi zi sūn, ér bù jí kūn jì, wū dé róng gé qí yìn, ér zuì jūn qí fá? zhào cóng bō yì.
有司建言:「謀反大逆,惟父子坐死,不及兄弟,請更議。」詔群臣大議,播 曰:「兄弟雖孔懷之重,然比於父子則輕,故生有異室,死有別宗。今高官重爵, 本廕唯逮子孫,而不及昆季,烏得榮隔其廕,而罪均其罰?」詔從播議。
yǒng huī hòu, shì yì guì, lì jiàn yì dài fū gěi shì zhōng. shǐ, bō yǔ xǔ jìng zōng zhuàn gāo zǔ shí lù, xìng chuàng yè, jǐn zhēn guān shí sì nián. zhì shì, yòu zhuàn tài zōng shí lù, qì èr shí sān nián. zuò shì chū wèi yuè zhōu zhǎng shǐ, xǐ ān zhōu, zú.
永徽後,仕益貴,歷諫議大夫、給事中。始,播與許敬宗撰《高祖實錄》,興 創業,盡貞觀十四年。至是,又撰《太宗實錄》,訖二十三年。坐事出為越州長史, 徙安州,卒。
fáng xuán líng cháng chēng bō: chén shòu zhī liú hū! xuán líng huàn yán shī gǔ zhù hàn shū wén fán, lìng duō qí yào wèi sì shí piān. shì shí hàn shū xué dà xìng, qí zhāng zhāng zhě ruò liú bó zhuāng qín jǐng tōng xiōng dì liú nè yán, jiē míng jiā.
房玄齡嘗稱播:「陳壽之流乎!」玄齡患顏師古注《漢書》文繁,令掇其要為 四十篇。是時《漢書》學大興,其章章者若劉伯莊、秦景通兄弟、劉訥言,皆名家。
bó zhuāng zhě, péng chéng rén, wèi hóng wén guǎn xué shì, qiān guó zi bó shì, yǔ xǔ jìng zōng děng lùn zhuàn shén duō, zhōng chóng xián guǎn xué shì. zì suǒ zhe shū yì bǎi yú piān.
伯莊者,彭城人,為弘文館學士,遷國子博士,與許敬宗等論撰甚多,終崇賢 館學士。自所著書亦百餘篇。
zi zhī hóng, shì qí xué. wǔ hòu shí, yǐ zhù zuò láng jiān xiū guó shǐ, zhōng xiāng wáng fǔ sī mǎ. ruì zōng lì, zèng mì shū jiān.
子之宏,世其學。武后時,以著作郎兼修國史,終相王府司馬。睿宗立,贈秘 書監。
jǐng tōng zhě, jìn líng rén. yǔ dì jù yǒu míng, jiē jīng hàn shū, hào dà qín jūn xiǎo qín jūn. dāng shí zhì hàn shū, fēi qí shòu zhě, yǐ wèi wú fǎ yún. jǐng tōng shì zhì tài zǐ xǐ mǎ jiān chóng xián guǎn xué shì. hòu fù jiàn qí guān jí zhí.
景通者,晉陵人。與弟俱有名,皆精《漢書》,號「大秦君」、「小秦君」。 當時治《漢書》,非其授者,以為無法雲。景通仕至太子洗馬、兼崇賢館學士。 後復踐其官及職。
nè yán, gān fēng zhōng lì dōu shuǐ jiān zhǔ bù, yǐ hàn shū shòu pèi wáng. wáng wèi tài zǐ, zhuó nè yán xǐ mǎ jiān shì dú. cháng jí pái xié shí wǔ piān, wèi tài zǐ huān. tài zǐ fèi, gāo zōng jiàn, nù, chú míng wèi mín. fù zuò shì liú sǐ zhèn zhōu.
訥言,乾封中歷都水監主簿,以《漢書》授沛王。王為太子,擢訥言洗馬兼侍 讀。嘗集俳諧十五篇,為太子歡。太子廢,高宗見,怒,除名為民。復坐事流死振 州。
luó dào cóng, pú zhōu yú xiāng rén. kāng kǎi shàng jié yì. zhēn guān mò, shàng shū wǔ zhǐ, xǐ lǐng biǎo. yǒu tóng chì zhě sǐ jīng xiāng jiān, lín zhōng qì yuē: rén shēng yǒu sǐ, dú wěi gǔ yì rǎng xié? dào cóng yuē: wú ruò hái, zhōng bù shǐ jūn dú liú cǐ. yì lù zuǒ qù. suì yú, yù shè guī, fāng lín lǎo jī shuǐ, shī qí bìn chù, dào cóng tòng zhū yě, bō zhōng hū ruò pén fèi zhě. dào cóng yuē: ruò shī zài, kě zài fèi. zhù yǐ, shuǐ fù yǒng, nǎi dé shī, fù zhī hái xiāng. xún zhuó míng jīng, shì zhì tài xué bó shì, wèi shí míng rú.
羅道琮,蒲州虞鄉人。慷慨尚節義。貞觀末,上書忤旨,徙嶺表。有同斥者死 荊、襄間,臨終泣曰:「人生有死,獨委骨異壤邪?」道琮曰:「吾若還,終不使 君獨留此。」瘞路左去。歲余,遇赦歸,方霖潦積水,失其殯處,道琮慟諸野,波 中忽若湓沸者。道琮曰:「若屍在,可再沸。」祝已,水復涌,乃得屍,負之還鄉。 尋擢明經,仕至太學博士,為時名儒。