rú xué shàng
儒学上
gāo zǔ shǐ shòu mìng, chú lèi yí huāng, tiān xià lüè dìng, jí zhào yǒu sī lì zhōu gōng kǒng zǐ miào yú guó xué, sì shí cí. qiú qí hòu, yì jiā jué tǔ. guó xué shǐ zhì shēng qī shí èr yuán, qǔ sān pǐn yǐ shàng zǐ dì ruò sūn wèi zhī tài xué bǎi sì shí yuán, qǔ wǔ pǐn yǐ shàng sì mén xué bǎi sān shí yuán, qǔ qī pǐn yǐ shàng. jùn xiàn sān děng, shàng jùn xué zhì shēng liù shí yuán, zhōng xià yǐ shí wèi chà shàng xiàn xué zhì shēng sì shí yuán, zhōng xià yì yǐ shí wèi chà. yòu zhào zōng shì gōng chén zǐ sūn jiù mì shū wài shěng, bié wèi xiǎo xué.
高祖始受命,鉏类夷荒,天下略定,即诏有司立周公、孔子庙于国学,四时祠。 求其后,议加爵土。国学始置生七十二员,取三品以上子、弟若孙为之;太学百四 十员,取五品以上;四门学百三十员,取七品以上。郡县三等,上郡学置生六十员, 中、下以十为差;上县学置生四十员,中、下亦以十为差。又诏宗室、功臣子孙就 秘书外省,别为小学。
tài zōng shēn tuó jiān, fēng lí lù mù, rán ruì qíng jīng shù, jí wáng fǔ kāi wén xué guǎn, zhào míng rú shí bā rén wéi xué shì, yǔ yì tiān xià shì. jì jí wèi, diàn zuǒ zhì hóng wén guǎn, xī yǐn nèi xué shì fān sù gèng xiū tīng cháo zhī jiān, zé yǔ tǎo gǔ jīn, dào qián wáng suǒ yǐ chéng bài, huò rì zè yè ài, wèi cháng shǎo dài. zhēn guān liù nián, zhào bà zhōu gōng cí, gèng yǐ kǒng zǐ wèi xiān shèng, yán shì wèi xiān shī, jǐn zhào tiān xià dūn shī lǎo dé yǐ wéi xué guān. shù lín xìng guān shì cài, mìng jì jiǔ bó shì jiǎng lùn jīng yì, cì yǐ shù bó. shēng néng tōng yī jīng zhě, dé shǔ lì. guǎng xué shè qiān èr bǎi qū, sān xué yì shēng yuán, bìng zhì shū suàn èr xué, jiē yǒu bó shì. dà dǐ zhū shēng yuán zhì sān qiān èr bǎi. zì xuán wǔ tún yíng fēi qí, jiē gěi bó shì shòu jīng, néng tōng yī jīng zhě, tīng rù gòng xiàn. sì fāng xiù ài, xié cè fù sù, bèn jí jīng shī, wén zhì wèi rán bó xīng. yú shì xīn luó gāo chāng bǎi jì tǔ bō gāo lí děng qún qiú zhǎng bìng qiǎn zǐ dì rù xué, gǔ sì zhǒng táng zhě, fán bā qiān yú rén. yū chǐ mèi, yè fāng lǚ, yín yín zhì zhì, suī sān dài zhī shèng, suǒ wèi wén yě. dì yòu chóu zhèng wǔ jīng móu quē, bān tiān xià shì xué zhě, yǔ zhū rú zuì zhāng jù wèi yì shū, bǐ jiǔ qí chuán. yīn zhào qián dài tōng rú liáng huáng kǎn chǔ zhòng dōu zhōu xióng ān shēng shěn zhòng chén shěn wén ā zhōu hóng zhèng zhāng jī suí hé tuǒ liú xuàn děng zǐ sūn, bìng jiā yǐn zhuó. èr shí yī nián, zhào" zuǒ qiū míng bo zi xià gōng yáng gāo gǔ liáng chì fú shèng gāo táng shēng dài shèng máo cháng kǒng ān guó liú xiàng zhèng zhòng dù zi chūn mǎ róng lú zhí zhèng xuán fú qián hé xiū wáng sù wáng bì dù yù fàn níng èr shí yī rén, yòng qí shū, xíng qí dào, yí yǒu yǐ bāo dà zhī, zì jīn bìng pèi xiǎng kǒng zǐ miào tíng". yú shì táng sān bǎi nián zhī shèng, chēng zhēn guān, níng bù qí rán.
太宗身橐鞬,风纚露沐,然锐情经术,即王府开文学馆,召名儒十八人为学士, 与议天下事。既即位,殿左置弘文馆,悉引内学士番宿更休;听朝之间,则与讨古 今,道前王所以成败,或日昃夜艾,未尝少怠。贞观六年,诏罢周公祠,更以孔子 为先圣,颜氏为先师,尽召天下惇师老德以为学官。数临幸观释菜,命祭酒博士讲 论经义,赐以束帛。生能通一经者,得署吏。广学舍千二百区,三学益生员,并置 书、算二学,皆有博士。大抵诸生员至三千二百。自玄武屯营飞骑,皆给博士受经, 能通一经者,听入贡限。四方秀艾,挟策负素,坌集京师,文治煟然勃兴。于是新 罗、高昌、百济、吐蕃、高丽等群酋长并遣子弟入学,鼓笥踵堂者,凡八千余人。 纡侈袂,曳方履,訚訚秩秩,虽三代之盛,所未闻也。帝又雠正《五经》缪阙,颁 天下示学者,与诸儒稡章句为义疏,俾久其传。因诏前代通儒梁皇偘、褚仲都、周 熊安生、沈重、陈沈文阿、周弘正、张讥、隋何妥、刘炫等子孙,并加引擢。二十 一年,诏“左丘明、卜子夏、公羊高、谷梁赤、伏胜、高堂生、戴圣、毛苌、孔安 国、刘向、郑众、杜子春、马融、卢植、郑玄、服虔、何休、王肃、王弼、杜预、 范宁二十一人,用其书,行其道,宜有以褒大之,自今并配享孔子庙廷”。于是唐 三百年之盛,称贞观,宁不其然。
gāo zōng shàng lì shì, wǔ hòu jīn quán biàn, zhì zhū wáng fù mǎ, jiē dé lǐng jì jiǔ. chū, kǒng yǐng dá děng shǐ shǔ guān, fā wǔ jīng tí yǔ zhū shēng chóu wèn jí shì, wéi pàn xiáng ruì àn sān dié jí bà.
高宗尚吏事,武后矜权变,至诸王驸马,皆得领祭酒。初,孔颖达等始署官, 发《五经》题与诸生酬问;及是,惟判祥瑞案三牒即罢。
xuán zōng zhào qún chén jí fǔ jùn jǔ tōng jīng shì, ér chǔ wú liàng mǎ huái sù děng quàn jiǎng jìn zhōng, tiān zǐ zūn lǐ, bù gǎn jǐn chén zhī. zhì jí xián yuàn bù fèn diǎn jí qián yuán diàn bó huì qún shū zhì liù wàn juǎn, jīng jí dà bèi, yòu chēng kāi yuán yān. lù shān zhī huò, liǎng jīng suǒ cáng, yī wèi yán āi, guān dì sī chǔ, sàng tuō jǐ jǐn, zhāng fǔ zhī tú, jié wèi màn hú. yú shì sì dì qū qū jiù luàn wèi zhī dé, ān xiá yǔ zhēn guān kāi yuán shì zāi? zì yáng wǎn zhèng yú qìng zhèng tán děng yǐ dà rú fǔ zhèng, yì yōu xué kē, xiān jīng yì, chù jìn shì, hòu wén cí, yì fú néng kè yě. wén zōng dìng wǔ jīng, chán zhī shí, zhāng cān děng shì zhèng é wén, liáo liáo yī èr kě jì. yóu shì guān zhī, shǐ wèi cháng bù chéng yú jiān nán, ér hòu bài yú yì yě.
玄宗诏群臣及府郡举通经士,而褚无量、马怀素等劝讲禁中,天子尊礼,不敢 尽臣之。置集贤院部分典籍、乾元殿博汇群书至六万卷,经籍大备,又称开元焉。 禄山之祸,两京所藏,一为炎埃,官啇私楮,丧脱几尽,章甫之徒,劫为缦胡。于 是嗣帝区区救乱未之得,安暇语贞观、开元事哉?自杨绾、郑余庆、郑覃等以大儒 辅政,议优学科,先经谊,黜进士,后文辞,亦弗能克也。文宗定《五经》,镵之 石,张参等是正讹文,寥寥一二可纪。由是观之,始未尝不成于艰难,而后败于易 也。
cháng lùn zhī, wǔ wèi jiù shì biān jì, wén qí gāo liáng yú! luàn yǐ dìng, bì yǐ wén zhì zhī. fǒu zhě, shì bìng sǔn ér jìn biān jì, qí shāng duō yǐ! rán zé wǔ dé zhī, wǔ zhì zhī, bù miǎn bà qiě dào, shèng rén fǎn shì ér wáng. gù yuē wǔ chuàng yè, wén shǒu chéng, bǎi shì bù yì zhī dào yě. ruò nǎi jǔ tiān xià yī zhī yú rén yì, mò ruò rú. rú dài qí rén, nǎi néng guāng míng jué gōng, zǎi xiàng dà chén shì yǐ. zhì zhuān sòng xí chuán shòu wú tā dà shì yè zhě, zé cì wèi rú xué piān.
尝论之,武为救世砭剂,文其膏粱欤!乱已定,必以文治之。否者,是病损而 进砭剂,其伤多矣!然则武得之,武治之,不免霸且盗,圣人反是而王。故曰武创 业,文守成,百世不易之道也。若乃举天下一之于仁义,莫若儒。儒待其人,乃能 光明厥功,宰相大臣是已。至专诵习传授、无它大事业者,则次为《儒学篇》。
xú kuàng, zì wén yuǎn, yǐ zì xíng. nán qí sī kōng xiào sì wǔ shì sūn. fù chè, liáng mì shū láng, shàng yuán dì nǚ ān chāng gōng zhǔ. jiāng líng xiàn, fú yǐ xī, kè yǎn shī, pín bù néng zì jǐ. xiōng wén lín yù shū yú sì, wén yuǎn rì yuè zhī, yīn bó tōng wǔ jīng, míng zuǒ shì chūn qiū. shí qí rú shěn zhòng jiǎng tài xué, shòu yè cháng qiān rén, wén yuǎn cóng zhī zhì wèn, bù shù rì cí qù. huò wèn qí gù, dá yuē:" xiān shēng suǒ shuō, zhǐ shàng yǔ ěr. ruò ào jìng, bǐ yǒu suǒ wèi jiàn zhě, shàng hé guān?" zhòng zhī qí yǔ, zhào yǔ fǎn fù yán biàn, jiē tàn qí néng. xìng fāng zhèng, jǔ dòng chún zhòng, dòu wēi yáng xuán gǎn lǐ mì wáng shì chōng jiē cóng shòu xué.
徐旷,字文远,以字行。南齐司空孝嗣五世孙。父彻,梁秘书郎,尚元帝女安 昌公主。江陵陷,俘以西,客偃师,贫不能自给。兄文林鬻书于肆,文远日阅之, 因博通《五经》,明《左氏春秋》。时耆儒沈重讲太学,授业常千人,文远从之质 问,不数日辞去。或问其故,答曰:“先生所说,纸上语耳。若奥境,彼有所未见 者,尚何观?”重知其语,召与反复研辩,嗟叹其能。性方正,举动纯重,窦威、 杨玄感、李密、王世充皆从受学。
suí kāi huáng zhōng, lèi qiān tài xué bó shì, zhào yǔ hàn wáng liàng shòu jīng. huì liàng fǎn, chú míng wéi mín. dà yè chū, lǐ bù shì láng xǔ shàn xīn jiàn wén yuǎn jí bāo kǎi chǔ huī lù dé míng lǔ dá wéi xué guān, zhuó guó zǐ bó shì, kǎi děng wéi tài xué bó shì. shì chēng zuǒ shì yǒu wén yuǎn, lǐ yǒu chǔ huī, shī yǒu lǔ dá, yì yǒu lù dé míng, jiē yī shí guān yún. wén yuǎn shuō jīng, biàn jǔ xiān rú yì lùn, fēn míng shì fēi, nǎi chū xīn yì yǐ shé zhōng, tīng zhě wàng láo. yuè wáng dòng shǔ guó zǐ jì jiǔ.
隋开皇中,累迁太学博士,诏与汉王谅授经。会谅反,除名为民。大业初,礼 部侍郎许善心荐文远及包恺、褚徽、陆德明、鲁达为学官,擢国子博士,恺等为太 学博士。世称《左氏》有文远,《礼》有褚徽,《诗》有鲁达,《易》有陆德明, 皆一时冠云。文远说经,遍举先儒异论,分明是非,乃出新意以折衷,听者忘劳。 越王侗署国子祭酒。
shí luò yáng jī, wén yuǎn zì chū chéng qiáo shí, wèi lǐ mì suǒ de. mì shǐ wén yuǎn nán xiàng zuò, bèi dì zǐ lǐ bài zhī, wén yuǎn xiè yuē:" qián rì yǐ xiān wáng zhī dào shòu jiāng jūn, jīn jiāng jūn yōng bīng bǎi wàn, wēi zhèn sì hǎi, yóu néng qū tǐ lǎo fū, cǐ shèng dé yě, ān gǎn bù jìn? jiāng jūn ruò yù wèi yī huò, jì jué fú qīng, wú suī lǎo, yóu yuàn jìn lì rú wèi mǎng zhuō, chéng wēi pò xiǎn, zé pū mào yǐ, wú néng wéi yě!" mì dùn shǒu yuē:" xìng de wèi shàng gōng, sī suǒ yǐ jié lì, xiān zhēng huà jí shuā guó chǐ, rán hòu rù jiàn tiān zǐ, qǐng zuì yú yǒu sī, wéi xiān shēng jiào zhī." dá yuē:" jiāng jūn, míng chén zǐ, lěi shì jǐn jié, qián xiàn xuán gǎn dǎng, mí wèi yuǎn ér fù, jīn ruò zhōng zhī yǐ zhōng, tiān xià zhī rén suǒ wàng yú jiāng jūn zhě." mì dùn shǒu yuē:" gōng wén mìng." é ér shì chōng zhuān zhì, mì yòu wèn yān, duì yuē:" bǐ cán rěn ér yì biǎn cù, bì sù yú luàn, jiāng jūn fēi pò zhī bù kě yǐ cháo." mì yuē:" cháng wèi xiān shēng rú zhě, bù xué jūn lǚ, zhì chóu dà jì, nǎi míng lüè guò rén."
时洛阳饥,文远自出城樵拾,为李密所得。密使文远南向坐,备弟子礼拜之, 文远谢曰:“前日以先王之道授将军,今将军拥兵百万,威振四海,犹能屈体老夫, 此盛德也,安敢不尽?将军若欲为伊、霍,继绝扶倾,吾虽老,犹愿尽力;如为莽、 卓,乘危迫险,则仆耄矣,无能为也!”密顿首曰:“幸得位上公,思所以竭力, 先征化及刷国耻,然后入见天子,请罪于有司,惟先生教之。”答曰:“将军,名 臣子,累世尽节,前陷玄感党,迷未远而复,今若终之以忠,天下之人所望于将军 者。”密顿首曰:“恭闻命。”俄而世充专制,密又问焉,对曰:“彼残忍而意褊 促,必速于乱,将军非破之不可以朝。”密曰:“常谓先生儒者,不学军旅,至筹 大计,乃明略过人。”
mì bài, fù rù dōng dōu. shì chōng gěi shāo yì děng, ér wén yuǎn jiàn zhé xiān bài. huò wèn:" jūn jù jiàn lǐ mì ér xià wáng gōng, hé xié?" dá yuē:" mì, jūn zǐ, néng shòu lì shēng zhī yī shì chōng, xiǎo rén, wú róng gù rén yì. xiāng shí ér dòng kě yě." shì chōng jiàn hào, yǐ wéi guó zǐ bó shì. zi shì huì bēn cháng ān, shì chōng nù, jué qí bǐng, wén yuǎn è jǐ sǐ, shù yǐ. shēn chū qiáo, wèi luó shì xìn suǒ huò, sòng jīng shī, réng wèi guó zǐ bó shì.
密败,复入东都。世充给稍异等,而文远见辄先拜。或问:“君踞见李密而下 王公,何邪?”答曰:“密,君子,能受郦生之揖;世充,小人,无容故人义。相 时而动可也。”世充僭号,以为国子博士。子士会奔长安,世充怒,绝其禀,文远 饿几死,数矣。身出樵,为罗士信所获,送京师,仍为国子博士。
gāo zǔ xìng guó xué guān shì diàn, wén yuǎn fā chūn qiū tí, lùn nàn fēng shēng, suí fāng zhàn duì, mò néng qū. dì yì zhī, fēng dōng guǎn xiàn nán. zú, nián qī shí sì.
高祖幸国学观释奠,文远发《春秋》题,论难锋生,随方占对,莫能屈。帝异 之,封东莞县男。卒,年七十四。
sūn yǒu gōng, zì yǒu chuán.
孙有功,自有传。
lù yuán lǎng, zì dé míng, yǐ zì xíng, sū zhōu wú rén. shàn míng lǐ yán, shòu xué yú zhōu hóng zhèng. chén tài jiàn zhōng, hòu zhǔ wèi tài zǐ, jí míng rú rù jiǎng chéng guāng diàn, dé míng shǐ guān, yǔ xià zuò. guó zǐ jì jiǔ xú xiào kè fū jīng, yǐ guì zòng biàn, zhòng duō xià zhī, dú dé míng shēn dá, lǚ duó qí shuō, jǔ zuò zī shǎng. jiě hè shǐ xīng guó zuǒ cháng shì. chén wáng, guī xiāng hàn.
陆元朗,字德明,以字行,苏州吴人。善名理言,受学于周弘正。陈太建中, 后主为太子,集名儒入讲承光殿,德明始冠,与下坐。国子祭酒徐孝克敷经,倚贵 纵辩,众多下之,独德明申答,屡夺其说,举坐咨赏。解褐始兴国左常侍。陈亡, 归乡闬。
suí yáng dì zhuó mì shū xué shì. dà yè jiān, guǎng zhào jīng míng shì, sì fāng zhǒng zhì. yú shì dé míng yǔ lǔ dá kǒng bāo gòng huì mén xià shěng xiāng chóu nán, mò néng qū. qiān guó zǐ zhù jiào. yuè wáng dòng shǔ wèi sī yè, rù diàn zhōng shòu jīng. wáng shì chōng jiàn hào, fēng zǐ xuán shù wèi hàn wáng, yǐ dé míng wèi shī, jí qí lú xíng shù xiū lǐ. dé míng chǐ zhī, fú bā dòu jì, jiāng yǎn dōng bì xià. xuán shù rù bài chuáng chuí, dé míng duì zhī yí lì, bù fù kāi kǒu, suì yí bìng chéng gāo.
隋炀帝擢秘书学士。大业间,广召经明士,四方踵至。于是德明与鲁达、孔褒 共会门下省相酬难,莫能诎。迁国子助教。越王侗署为司业,入殿中授经。王世充 僭号,封子玄恕为汉王,以德明为师,即其庐行束脩礼。德明耻之,服巴豆剂,僵 偃东壁下。玄恕入拜床垂,德明对之遗利,不复开口,遂移病成皋。
shì chōng píng, qín wáng pì wéi wén xué guǎn xué shì, yǐ jīng shòu zhōng shān wáng chéng gān, bǔ tài xué bó shì. gāo zǔ yǐ shì diàn, zhào bó shì xú wén yuǎn fú tú huì chéng dào shì liú jìn xǐ gè jiǎng jīng, dé míng suí fāng lì yì, biàn xī qí yào. dì dà xǐ yuē:" sān rén zhě chéng biàn, rán dé míng yī jǔ zhé bì, kě wèi xián yǐ!" cì bó wǔ shí pǐ, qiān guó zǐ bó shì, fēng wú xiàn nán. zú.
世充平,秦王辟为文学馆学士,以经授中山王承乾,补太学博士。高祖已释奠, 召博士徐文远、浮屠慧乘、道士刘进喜各讲经,德明随方立义,遍析其要。帝大喜 曰:“三人者诚辩,然德明一举辄蔽,可谓贤矣!”赐帛五十匹,迁国子博士,封 吴县男。卒。
lùn zhuàn shén duō, chuán yú shì. hòu tài zōng yuè qí shū, jiā dé míng bó biàn, yǐ bù bó èr bǎi duàn cì qí jiā.
论撰甚多,传于世。后太宗阅其书,嘉德明博辩,以布帛二百段赐其家。
zi dūn xìn, lín dé zhōng, yáo zuǒ shì jí jiǎn jiào yòu xiāng, lèi fēng jiā xīng xiàn zi, yǐ lǎo jí zhì shì, zhōng dà sī chéng.
子敦信,麟德中,繇左侍极检校右相,累封嘉兴县子,以老疾致仕,终大司成。
cáo xiàn, yáng zhōu jiāng dū rén. shì suí wèi mì shū xué shì, jù tú jiào shòu fán shù bǎi rén, gōng qīng duō cóng zhī yóu. yú xiǎo xué jiā yóu suì, zì hàn dù lín wèi hóng yǐ hòu, gǔ wén wáng jué, zhì xiàn fù xīng. yáng dì lìng yǔ zhū rú zhuàn guì yuàn zhū cóng, guī zhèng wén zì. yòu zhù guǎng yǎ, xué zhě tuī qí gāi, cáng yú mì shū.
曹宪,扬州江都人。仕隋为秘书学士,聚徒教授凡数百人,公卿多从之游。于 小学家尤邃,自汉杜林、卫宏以后,古文亡绝,至宪复兴。炀帝令与诸儒撰《桂苑 珠丛》,规正文字。又注《广雅》,学者推其该,藏于秘书。
zhēn guān zhōng, yáng zhōu zhǎng shǐ lǐ xí yù jiàn zhī, yǐ hóng wén guǎn xué shì zhào, bù zhì, jí jiā bài cháo sàn dài fū, dāng shì róng zhī. tài zōng cháng dú shū, yǒu qí nán zì, zhé qiǎn shǐ zhě wèn xiàn, xiàn jù wèi yīn zhù, yuán yàn xiáng fù, dì zī shàng zhī. zú, nián bǎi yú suì.
贞观中,扬州长史李袭誉荐之,以弘文馆学士召,不至,即家拜朝散大夫,当 世荣之。太宗尝读书,有奇难字,辄遣使者问宪,宪具为音注,援验详复,帝咨尚 之。卒,年百余岁。
xiàn shǐ yǐ liáng zhāo míng tài zǐ wén xuǎn shòu zhū shēng, ér tóng jùn wèi mó gōng sūn luó jiāng xià lǐ shàn xiāng jì chuán shòu, yú shì qí xué dà xīng. jù róng xǔ yān zhě, zì fú tú hái wèi rú, duō shí guǎng wén, jīng gù xùn, yǔ luó děng bìng míng jiā. luó guān pèi wáng fǔ cān jūn shì wú xī chéng. mó, wǔ hòu shí wéi zuǒ shí yí, zi jǐng qiàn yì shì qí xué, yǐ shí yí zhào, hòu lì dù zhī yuán wài láng. shàn, jiàn zi yōng chuán.
宪始以梁昭明太子《文选》授诸生,而同郡魏模、公孙罗、江夏李善相继传授, 于是其学大兴。句容许淹者,自浮屠还为儒,多识广闻,精故训,与罗等并名家。 罗官沛王府参军事、无锡丞。模,武后时为左拾遗,子景倩亦世其学,以拾遗召, 后历度支员外郎。善,见子邕传。
yán shī gǔ, zì zhòu, qí xiān láng yá lín yí rén. zǔ zhī tuī, zì gāo qí rù zhōu, zhōng suí huáng mén láng, suì jū guān zhōng, wèi jīng zhào wàn nián rén. fù sī lǔ, yǐ rú xué xiǎn. wǔ dé chū, wèi qín wáng fǔ jì shì cān jūn shì.
颜师古,字籀,其先琅邪临沂人。祖之推,自高齐入周,终隋黄门郎,遂居关 中,为京兆万年人。父思鲁,以儒学显。武德初,为秦王府记室参军事。
shī gǔ shǎo bó lǎn, jīng gù xùn xué, shàn zhǔ wén. rén shòu zhōng, lǐ gāng jiàn zhī, shòu ān yǎng wèi. shàng shū zuǒ pú yè yáng sù jiàn qí nián ruò, wèi yuē:" ān yǎng, jù xiàn. zi hé yǐ zhì zhī?" shī gǔ yuē:" gē jī wèi yòng niú dāo." sù jīng qí yán dà, hòu guǒ yǐ gàn zhì wén. shí xuē dào héng wèi xiāng zhōu zǒng guǎn, yǔ zhī tuī jiù, jiā qí cái, měi zuò wén zhāng, lìng zhǐ zhāi cī duǎn. é shī zhí, guī cháng ān, bù dé diào, jù shén, zī jiào shòu wéi shēng.
师古少博览,精故训学,善属文。仁寿中,李纲荐之,授安养尉。尚书左仆射 杨素见其年弱,谓曰:“安养,剧县。子何以治之?”师古曰:“割鸡未用牛刀。” 素惊其言大,后果以干治闻。时薛道衡为襄州总管,与之推旧,佳其才,每作文章, 令指摘疵短。俄失职,归长安,不得调,窭甚,资教授为生。
gāo zǔ rù guān, yè jiàn cháng chūn gōng, shòu cháo sàn dài fū, bài dùn huáng gōng fǔ wén xué, lèi qiān zhōng shū shè rén, zhuān diǎn jī mì. shī gǔ xìng mǐn gěi, míng liàn zhì tǐ. fāng jūn guó wù duō, zhào lìng yī chū qí shǒu, cè zòu zhī gōng, dāng shí wèi yǒu jí zhě. tài zōng jí wèi, bài zhōng shū shì láng, fēng láng yá xiàn nán, yǐ mǔ sāng jiě. fú chú, hái guān. suì yú, zuò gōng shì miǎn.
高祖入关,谒见长春宫,授朝散大夫,拜燉煌公府文学,累迁中书舍人,专典 机密。师古性敏给,明练治体。方军国务多,诏令一出其手,册奏之工,当时未有 及者。太宗即位,拜中书侍郎,封琅邪县男,以母丧解。服除,还官。岁余,坐公 事免。
dì cháng tàn wǔ jīng qù shèng yuǎn, chuán xí jìn é, zhào shī gǔ yú mì shū shěng kǎo dìng, duō suǒ lí zhèng. jì chéng, xī zhào zhū rú yì, yú shì gè zhí suǒ xí, gòng fēi jí shī gǔ. shī gǔ zhé yǐn jìn sòng jiù wén, suí fāng xiǎo dá, yì jù gāi míng, chū qí wù biǎo, rén rén tàn fú. xún jiā tōng zhí láng sàn qí cháng shì. dì yīn bān suǒ dìng shū yú tiān xià, xué zhě lài zhī.
帝尝叹《五经》去圣远,传习浸讹,诏师古于秘书省考定,多所厘正。既成, 悉诏诸儒议,于是各执所习,共非诘师古。师古辄引晋、宋旧文,随方晓答,谊据 该明,出其悟表,人人叹服。寻加通直郎、散骑常侍。帝因颁所定书于天下,学者 赖之。
é bài mì shū shǎo jiān, zhuān kān zhèng shì, gǔ piān qí zì shì suǒ huò zhě, tǎo xī shēn shú, bì chàng běn yuán. rán duō yǐn hòu shēng yǔ chóu xiào, yì sù liú, xiān guì shì, suī shāng gǔ fù shì zi, yì cuàn xuǎn zhòng, yóu shì sù yì báo zhī, chì wèi chēn zhōu cì shǐ. wèi xíng, dì xī qí cái, ràng yuē:" qīng zhī xué, xìn kě chēng zhě, ér shì qīn jū guān, zhèn wú wén yān. jīn rì zhī xíng, zì shuí qǔ zhī? niàn qīng nǎng jīng rèn shǐ, zhèn bù rěn qì, hòu yí zì jiè." shī gǔ xiè zuì, fù liú wèi gù guān.
俄拜秘书少监,专刊正事,古篇奇字世所惑者,讨析申熟,必畅本源。然多引 后生与雠校,抑素流,先贵势,虽商贾富室子,亦窜选中,由是素议薄之,斥为郴 州刺史。未行,帝惜其才,让曰:“卿之学,信可称者,而事亲居官,朕无闻焉。 今日之行,自谁取之?念卿曩经任使,朕不忍弃,后宜自戒。”师古谢罪,复留为 故官。
shī gǔ xìng jiǎn qiào, shì bèi xíng ào rán, hǎn suǒ tuī jiē. jì fù qí cái, zǎo jiàn qū cè, yì wàng shén gāo. jí shì pín bèi qiǎn, shì yì bù jìn, wǎng rán sàng jǔ, nǎi hé mén xiè bīn kè, jīn hè qún pèi, fàng qíng xiāo sàn, wèi lín xū zhī shì. duō cáng gǔ tú huà qì wù shū tiē, yì xìng suǒ dǔ ài. yǔ zhuàn wǔ lǐ chéng, jìn jué wèi zi. yòu wèi tài zǐ chéng gān zhù bān gù hàn shū shàng zhī, cì wù èr bǎi duàn liáng mǎ yī, shí rén wèi dù zhēng nán yán mì shū wèi zuǒ qiū míng bān mèng jiān zhōng chén.
师古性简峭,视辈行傲然,罕所推接。既负其才,早见驱策,意望甚高。及是 频被谴,仕益不进,罔然丧沮,乃阖门谢宾客,巾褐裙帔,放情萧散,为林墟之适。 多藏古图画、器物、书帖,亦性所笃爱。与撰《五礼》成,进爵为子。又为太子承 乾注班固《汉书》上之,赐物二百段、良马一,时人谓杜征南、颜秘书为左丘明、 班孟坚忠臣。
dì jiāng yǒu shì tài shān, zhào gōng qīng bó shì zá dìng qí yí, ér lùn zhě zhēng wèi yì duān. shī gǔ zòu:" chén zhuàn dìng fēng shàn yí zhù shū zài shí yī nián, yú shí zhū rú wèi wèi shì zhōng." yú shì yǐ fù yǒu sī, duō cóng qí shuō. qiān mì shū jiān hóng wén guǎn xué shì. shí jiǔ nián, cóng zhēng liáo, dào bìng zú, nián liù shí wǔ, shì yuē dài.
帝将有事泰山,诏公卿博士杂定其仪,而论者争为异端。师古奏:“臣撰定 《封禅仪注书》在十一年,于时诸儒谓为适中。”于是以付有司,多从其说。迁秘 书监、弘文馆学士。十九年,从征辽,道病卒,年六十五,谥曰戴。
qí suǒ zhù hàn shū jí jiù zhāng dà xiǎn yú shí. yǒng huī sān nián, zi yáng tíng wèi fú xǐ láng, biǎo shàng shī gǔ suǒ zhuàn kuāng miù zhèng sú bā piān.
其所注《汉书》、《急就章》大显于时。永徽三年,子扬廷为符玺郎,表上师 古所撰《匡谬正俗》八篇。
chū, sī lǔ yǔ qī bù xiāng yí, shī gǔ kǔ jiàn, fù bù tīng, qíng yǒu suǒ gé, gù dì jí zhī.
初,思鲁与妻不相宜,师古苦谏,父不听,情有所隔,故帝及之。
shī gǔ dì xiāng shí, zì ruì, yì yǐ xué wén. wèi tiān cè fǔ cān jūn shì. zhēn guān zhōng, lèi qiān jiàn yì dài fū, yǒu zhēng chén fēng. zhuǎn lǐ bù shì láng. léi jí duō bìng." shī gǔ sǐ, bù shèng āi ér zú.
师古弟相时,字睿,亦以学闻。为天策府参军事。贞观中,累迁谏议大夫,有 争臣风。转礼部侍郎。羸瘠多病。”师古死,不胜哀而卒。
shī gǔ shū yóu qín, wǔ dé chū, lèi qiān lián zhōu cì shǐ, fēng lín yí xiàn nán. shí liú hēi tà chū píng, rén duō qiáng bào, bǐ yóu qín zhì, lǐ ràng dà xíng, yì lǐ gē zhī, gāo zǔ xià xǐ shū jiǎng láo. zhōng yùn zhōu cì shǐ. zhuàn hàn shū jué yí, shī gǔ duō zī qǔ qí yì.
师古叔游秦,武德初,累迁廉州刺史,封临沂县男。时刘黑闼初平,人多强暴, 比游秦至,礼让大行,邑里歌之,高祖下玺书奖劳。终郓州刺史。撰《汉书决疑》, 师古多资取其义。
kǒng yǐng dá, zì zhòng dá, jì zhōu héng shuǐ rén. bā suì jiù xué, sòng jì rì qiān yú yán, àn jì sān lǐ yì zōng. jí zhǎng, míng fú shì chūn qiū chuán zhèng shì shàng shū shī lǐ jì wáng shì yì, shàn shǔ wén, tōng bù lì. cháng zào tóng jùn liú chāo, chāo míng zhòng hǎi nèi, chū bù zhī lǐ, jí qǐng zhì suǒ yí, suì dà wèi fú.
孔颖达,字仲达,冀州衡水人。八岁就学,诵记日千余言,暗记《三礼义宗》。 及长,明服氏《春秋传》、郑氏《尚书》、《诗》、《礼记》、王氏《易》,善属 文,通步历。尝造同郡刘焯,焯名重海内,初不之礼,及请质所疑,遂大畏服。
suí dà yè chū, jǔ míng jīng gāo dì, shòu hé nèi jùn bó shì. yáng dì zhào tiān xià rú guān jí dōng dōu, zhào guó zǐ mì shū xué shì yǔ lùn yì, yǐng dá wèi guān, yòu nián zuì shǎo, lǎo shī xiǔ rú chǐ chū qí xià, yīn qiǎn kè cì zhī, nì yáng xuán gǎn jiā dé miǎn. bǔ tài xué zhù jiào. suí luàn, bì dì hǔ láo.
隋大业初,举明经高第,授河内郡博士。炀帝召天下儒官集东都,诏国子秘书 学士与论议,颖达为冠,又年最少,老师宿儒耻出其下,阴遣客刺之,匿杨玄感家 得免。补太学助教。隋乱,避地虎牢。
tài zōng píng luò, shòu wén xué guǎn xué shì, qiān guó zǐ bó shì. zhēn guān chū, fēng qū fù xiàn nán, zhuǎn jǐ shì zhōng. shí dì xīn jí wèi, yǐng dá shù yǐ zhōng yán jìn. dì wèn:" kǒng zǐ chēng' yǐ néng wèn yú bù néng, yǐ duō wèn yú guǎ, yǒu ruò wú, shí ruò xū', hé wèi yě?" duì yuē:" cǐ shèng rén jiào rén qiān ěr. jǐ suī néng, réng jiù bù néng zhī rén yǐ zī suǒ wèi néng jǐ suī duō, réng jiù guǎ shǎo zhī rén gèng zī qí duō. nèi yǒu dào, wài ruò wú zhōng suī shí, róng ruò xū. fēi tè pǐ fū, jūn dé yì rán. gù yì chēng' méng yǐ yǎng zhèng',' míng yí yǐ lì zhòng'. ruò qí jù zūn jí zhī wèi, xuàn cōng yào míng, shì cái yǐ sì, zé shàng xià bù tōng, jūn chén dào guāi. zì gǔ miè wáng, mò bù yóu cǐ." dì chēng shàn. chú guó zǐ sī yè, suì yú, yǐ tài zǐ yòu shù zǐ jiān sī yè. yǔ zhū rú yì lì jí míng táng shì, duō cóng qí shuō. yǐ lùn zhuàn láo, jiā sàn qí cháng shì, jué wèi zi.
太宗平洛,授文学馆学士,迁国子博士。贞观初,封曲阜县男,转给事中。时 帝新即位,颖达数以忠言进。帝问:“孔子称‘以能问于不能,以多问于寡,有若 无,实若虚’,何谓也?”对曰:“此圣人教人谦耳。己虽能,仍就不能之人以咨 所未能;己虽多,仍就寡少之人更资其多。内有道,外若无;中虽实,容若虚。非 特匹夫,君德亦然。故《易》称‘蒙以养正’,‘明夷以莅众’。若其据尊极之位, 炫聪耀明,恃才以肆,则上下不通,君臣道乖。自古灭亡,莫不由此。”帝称善。 除国子司业,岁余,以太子右庶子兼司业。与诸儒议历及明堂事,多从其说。以论 撰劳,加散骑常侍,爵为子。
huáng tài zǐ lìng yǐng dá zhuàn xiào jīng zhāng jù, yīn wén yǐ jǐn zhēn fěng. dì zhī shù zhēng tài zǐ shī, cì huáng jīn yī jīn juàn bǎi pǐ. jiǔ zhī, bài jì jiǔ, shì jiǎng dōng gōng. dì xìng tài xué guān shì cài, mìng yǐng dá jiǎng jīng, bì, shàng shì diàn sòng, yǒu zhào bāo měi. hòu tài zǐ shāo bù fǎ, yǐng dá zhēng bù yǐ, rǔ fū rén yuē:" tài zǐ jì zhǎng, bù yí shù miàn zhé zhī." duì yuē:" méng guó hòu ēn, suī sǐ bù hèn." kǎi qiē yù zhì. hòu zhì shì, zú, péi zàng zhāo líng, zèng tài cháng qīng, shì yuē xiàn.
皇太子令颖达撰《孝经章句》,因文以尽箴讽。帝知数争太子失,赐黄金一斤、 绢百匹。久之,拜祭酒,侍讲东宫。帝幸太学观释菜,命颖达讲经,毕,上《释奠 颂》,有诏褒美。后太子稍不法,颖达争不已,乳夫人曰:“太子既长,不宜数面 折之。”对曰:“蒙国厚恩,虽死不恨。”剀切愈至。后致仕,卒,陪葬昭陵,赠 太常卿,谥曰宪。
chū, yǐng dá yǔ yán shī gǔ sī mǎ cái zhāng wáng gōng wáng yǎn shòu zhào zhuàn wǔ jīng yì xùn fán bǎi yú piān, hào yì zàn, zhào gǎi wéi zhèng yì yún. suī bāo guàn yì jiā wèi xiáng bó, rán qí zhōng bù néng wú miù rǒng, bó shì mǎ jiā yùn bó zhèng qí shī, zhì xiāng jī dǐ. yǒu zhào gèng lìng cái dìng, gōng wèi jiù. yǒng huī èr nián, zhào zhōng shū mén xià yǔ guó zǐ sān guǎn bó shì hóng wén guǎn xué shì kǎo zhèng zhī, yú shì shàng shū zuǒ pú yè yú zhì níng yòu pú yè zhāng xíng chéng shì zhōng gāo jì fǔ jiù jiā zēng sǔn, shū shǐ bù xià.
初,颖达与颜师古、司马才章、王恭、王琰受诏撰《五经》义训凡百余篇,号 《义赞》,诏改为《正义》云。虽包贯异家为详博,然其中不能无谬冗,博士马嘉 运驳正其失,至相讥诋。有诏更令裁定,功未就。永徽二年,诏中书门下与国子三 馆博士、弘文馆学士考正之,于是尚书左仆射于志宁、右仆射张行成、侍中高季辅 就加增损,书始布下。
yǐng dá zǐ zhì, zhōng sī yè. zhì zǐ huì yuán, lì xué guǎ yán, yòu wèi sī yè, zhuó lèi tài zǐ yù dé. sān shì sī yè, shí rén měi zhī.
颖达子志,终司业。志子惠元,力学寡言,又为司业,擢累太子谕德。三世司 业,时人美之。
wáng gōng zhě, huá zhōu bái mǎ rén. shǎo dǔ xué, jiào shòu xiāng lǘ, dì zǐ shù bǎi rén. zhēn guān chū, zhào bài tài xué bó shì, jiǎng sān lǐ, bié wèi yì zhèng, shén jīng bó. gài wén yì wén dá jiē dāng shí dà rú, měi jiǎng biàn jǔ xiān rú yì, ér bì chàng gōng suǒ shuō.
王恭者,滑州白马人。少笃学,教授乡闾,弟子数百人。贞观初,召拜太学博 士,讲《三礼》,别为《义证》,甚精博。盖文懿、文达皆当时大儒,每讲遍举先 儒义,而必畅恭所说。
mǎ jiā yùn, wèi zhōu fán shuǐ rén. shǎo wèi shā mén, hái zhì rú xué, zhǎng lùn yì. zhēn guān chū, lèi chú yuè wáng dōng gé jì jiǔ. tuì yǐn bái lù shān, zhū fāng lái shòu yè zhì qiān rén. shí yī nián, zhào bài tài xué bó shì hóng wén guǎn xué shì. yǐ kǒng yǐng dá zhèng yì fán niàng, gù jǐ zhí qí cī, dāng shì zhū rú fú qí jīng. gāo zōng wèi tài zǐ, yǐn wèi chóng xián guǎn xué shì, shù yǔ xiǎn mǎ qín shì jiǎng gōng zhōng, zhōng guó zǐ bó shì.
马嘉运,魏州繁水人。少为沙门,还治儒学,长论议。贞观初,累除越王东阁 祭酒。退隐白鹿山,诸方来授业至千人。十一年,召拜太学博士、弘文馆学士。以 孔颖达《正义》繁酿,故掎摭其疵,当世诸儒服其精。高宗为太子,引为崇贤馆学 士,数与洗马秦侍讲宫中,终国子博士。
ōu yáng xún, zì xìn běn, tán zhōu lín xiāng rén. fù gē, chén guǎng zhōu cì shǐ, yǐ móu fǎn zhū. xún dāng cóng zuò, nì ér miǎn. jiāng zǒng yǐ gù rén zǐ, sī yǎng zhī. mào qǐn tuì, mǐn wù jué rén. zǒng jiào yǐ shū jì, měi dú zhé shù xíng tóng jǐn, suì bó guàn jīng shǐ. shì suí, wèi tài cháng bó shì. gāo zǔ wēi shí, shù yǔ yóu, jì jí wèi, lèi zhuó jǐ shì zhōng.
欧阳询,字信本,潭州临湘人。父纥,陈广州刺史,以谋反诛。询当从坐,匿 而免。江总以故人子,私养之。貌寝侻,敏悟绝人。总教以书记,每读辄数行同尽, 遂博贯经史。仕隋,为太常博士。高祖微时,数与游,既即位,累擢给事中。
xún chū fǎng wáng xī zhī shū, hòu xiǎn jìn guò zhī, yīn zì míng qí tǐ. chǐ dú suǒ chuán, rén yǐ wéi fǎ. gāo lí cháng qiǎn shǐ qiú zhī, dì tàn yuē:" bǐ guān qí shū, gù wèi xíng mào kuí wú xié?" cháng xíng jiàn suǒ jìng suǒ shū bēi, guān zhī, qù shù bù fù fǎn, jí pí, nǎi bù zuò, zhì sù qí bàng, sān rì nǎi dé qù. qí suǒ shì lèi cǐ. zhēn guān chū, lì tài zǐ lǜ gèng lìng hóng wén guǎn xué shì, fēng bó hǎi nán. zú, nián bā shí wǔ.
询初仿王羲之书,后险劲过之,因自名其体。尺牍所传,人以为法。高丽尝遣 使求之,帝叹曰:“彼观其书,固谓形貌魁梧邪?”尝行见索靖所书碑,观之,去 数步复返,及疲,乃布坐,至宿其傍,三日乃得去。其所嗜类此。贞观初,历太子 率更令、弘文馆学士,封渤海男。卒,年八十五。
zi tōng, yí fèng zhōng lèi qiān zhōng shū shè rén. jū mǔ sāng, zhào duó āi. měi rù cháo, tú xiǎn jí mén. yè zhí, jí gǎo yǐ qǐn. fēi gōng shì bù yǔ, huán jiā zhé hào tòng. nián jī, wèi kè zàng, jū lú sì nián, bù shì fú. dōng yuè, jiā rén yǐ zhān xù qián zhì xí xià, tōng jué, jí chè qù. qiān lèi diàn zhōng jiān, fēng bó hǎi zǐ. tiān shòu chū, zhuǎn sī lǐ qīng, pàn nà yán shì. fǔ zhèng yuè yú, huì fèng gé shè rén zhāng jiā fú qǐng yǐ wǔ chéng sì wèi tài zǐ, tōng yǔ cén zhǎng qiàn děng gù zhí, wǔ zhū wǔ yì. jí zhǎng qiàn xià yù, zuò dà nì sǐ, lái jùn chén bìng yǐn tōng tóng móu, tōng suī bèi cǎn dú wú yì cí, jùn chén dài zhàn, zhū zhī. shén lóng chū, zhuī fù guān jué.
子通,仪凤中累迁中书舍人。居母丧,诏夺哀。每入朝,徒跣及门。夜直,藉 藁以寝。非公事不语,还家辄号恸。年饥,未克葬,居庐四年,不释服。冬月,家 人以氈絮潜置席下,通觉,即彻去。迁累殿中监,封渤海子。天授初,转司礼卿, 判纳言事。辅政月余,会凤阁舍人张嘉福请以武承嗣为太子,通与岑长倩等固执, 忤诸武意。及长倩下狱,坐大逆死,来俊臣并引通同谋,通虽被惨毒无异词,俊臣 代占,诛之。神龙初,追复官爵。
tōng zǎo gū, mǔ xú jiào yǐ fù shū, jù qí duò, cháng yí qián shǐ shì fù yí jī, tōng nǎi kè yì lín fǎng yǐ qiú shòu, shù nián, shū yà yú xún, fù zǐ qí míng, hào" dà xiǎo ōu yáng tǐ". chǔ suì liáng yì yǐ shū zì míng, cháng wèn yú shì nán yuē:" wú shū hé rú zhì yǒng?" dá yuē:" wú wén bǐ yī zì zhí wǔ wàn, jūn qǐ dé cǐ?" yuē:" shú yǔ xún?" yuē:" wú wén xún bù zé zhǐ bǐ, jiē dé rú zhì, jūn qǐ dé cǐ?" suì liáng yuē:" rán zé hé rú?" shì nán yuē: " jūn ruò shǒu hé bǐ diào, gù kě guì shàng." suì liáng dà xǐ. tōng wǎn zì jīn zhòng, yǐ lí máo wèi bǐ, fù yǐ tù háo, guǎn jiē xiàng xī, fēi shì wèi cháng shū.
通蚤孤,母徐教以父书,惧其堕,尝遗钱使市父遗迹,通乃刻意临仿以求售, 数年,书亚于询,父子齐名,号“大小欧阳体”。褚遂良亦以书自名,尝问虞世南 曰:“吾书何如智永?”答曰:“吾闻彼一字直五万,君岂得此?”曰:“孰与询?” 曰:“吾闻询不择纸笔,皆得如志,君岂得此?”遂良曰:“然则何如?”世南曰: “君若手和笔调,固可贵尚。”遂良大喜。通晚自矜重,以狸毛为笔,覆以兔毫, 管皆象犀,非是未尝书。
zhū zi shē, sū zhōu wú rén, cóng xiāng rén gù biāo shòu zuǒ shì chūn qiū, shàn wén cí. suí dà yè zhōng, wèi zhí mì shū xué shì. tiān xià luàn, cí jí huán xiāng lǐ. hòu cóng dù fú wēi rù cháo, shòu guó zǐ zhù jiào.
硃子奢,苏州吴人,从乡人顾彪授《左氏春秋》,善文辞。隋大业中,为直秘 书学士。天下乱,辞疾还乡里。后从杜伏威入朝,授国子助教。
tài zōng zhēn guān chū, gāo lí bǎi jì tóng fá xīn luó, lián nián bīng bù jiě. xīn luó gào jí, dì jiǎ zǐ shē yuán wài sàn qí shì láng, chí jié yù zhǐ, píng sān guó zhī hàn. zi shē yǒu yí guān, yí rén zūn wèi zhī. èr guó shàng shū xiè zuì, zèng yí shén hòu. chū, zi shē xíng, dì jiè yuē:" hǎi yí zhòng xué, qīng wèi jiǎng dà yì, rán wù rù qí bì, hái dāng yǐ zhōng shū shè rén chù qīng." zi shē wěi wěi. zhì qí guó, wèi fā chūn qiū tí, nà qí měi nǚ. dì zé wéi zhǐ, ér yóu ài qí cái, yǐ sàn guān zhí guó zǐ xué, lèi zhuǎn jiàn yì dài fū hóng wén guǎn xué shì.
太宗贞观初,高丽、百济同伐新罗,连年兵不解。新罗告急,帝假子奢员外散 骑侍郎,持节谕旨,平三国之憾。子奢有仪观,夷人尊畏之。二国上书谢罪,赠遗 甚厚。初,子奢行,帝戒曰:“海夷重学,卿为讲大谊,然勿入其币,还当以中书 舍人处卿。”子奢唯唯。至其国,为发《春秋》题,纳其美女。帝责违旨,而犹爱 其才,以散官直国子学,累转谏议大夫、弘文馆学士。
shǐ, wǔ dé shí, tài miào xiǎng zhǐ sì shì, gāo zǔ bēng, jiāng fù zhǔ yú miào, dì zhào yǒu sī xiáng yì. zi shē jiàn yán: " hàn chéng xiàng wéi xuán chéng zòu lì wǔ miào, liú xīn yì dāng qī, zhèng xuán běn xuán chéng, wáng sù zōng xīn, yú shì lì dài miào yì bù néng yī. qiě tiān zǐ qī miào, zhū hóu wǔ, jiàng shā yǐ liǎng, lǐ zhī zhèng yě. ruò tiān zǐ yǔ zǐ nán tóng, zé jiān wú róng děng, fēi dé hòu yóu guǎng dé báo yóu xiá zhī yì. chén qǐng yī gǔ wèi qī miào. ruò qīn jǐn, zé yǐ wáng yè suǒ jī wèi tài zǔ, xū tài zǔ shì yǐ qí wú jiāng, dié qiān nǎi chù zhī." yú shì shàng shū gòng zòu:" zì chūn qiū yǐ lái, yán tiān zǐ qī miào, zhū hóu wǔ, dài fū sān, shì èr. tuī qīn qīn, xiǎn zūn zūn, wèi bù kě yì zhī fǎ, qǐng jiàn qīn miào liù." zhào kě. nǎi fù hóng nóng fǔ jūn gāo zǔ shén zhǔ wèi liù shì. jí dì bēng, lǐ bù shàng shū xǔ jìng zōng yì:" hóng nóng fǔ jūn miào yīng huǐ. àn xuán chéng shuō, huǐ miào zhǔ dāng yì, qiě sì hǎi cháng suǒ zōng xiǎng yǐ, jǔ ér yì zhī, fēi shén lǐ suǒ qiè. jìn fàn xuān yì bié miào yǐ fèng huǐ miào zhī zhǔ, huò yán dāng cáng tiān fǔ. tiān fǔ, ruì yì suǒ shě yě. lǐ qù tiāo yǒu tán yǒu shàn, chén jiē suǒ wèi ān. táng jiā zōng miào, gòng diàn yì shì, yǐ yòu wéi shǒu. ruò fèng qiān zhǔ nà yòu jiā shì, ér dé zūn chù, qí zhī dǎo zhī wèi jué yě." yǒu zhào rú jìng zōng yì. rán yán qī miào zhě, běn zhī zǐ shē.
始,武德时,太庙享止四室,高祖崩,将祔主于庙,帝诏有司详议。子奢建言: “汉丞相韦玄成奏立五庙,刘歆议当七,郑玄本玄成,王肃宗歆,于是历代庙议不 能一。且天子七庙,诸侯五,降杀以两,礼之正也。若天子与子、男同,则间无容 等,非德厚游广、德薄游狭之义。臣请依古为七庙。若亲尽,则以王业所基为太祖, 虚太祖室以俟无疆,迭迁乃处之。”于是尚书共奏:“自《春秋》以来,言天子七 庙,诸侯五,大夫三,士二。推亲亲,显尊尊,为不可易之法,请建亲庙六。”诏 可。乃祔弘农府君、高祖神主为六室。及帝崩,礼部尚书许敬宗议:“弘农府君庙 应毁。按玄成说,毁庙主当瘗,且四海常所宗享矣,举而瘗之,非神理所惬。晋范 宣议别庙以奉毁庙之主,或言当藏天府。天府,瑞异所舍也。《礼》去祧有坛有墠, 臣皆所未安。唐家宗庙,共殿异室,以右为首。若奉迁主纳右夹室,而得尊处,祈 之祷之未绝也。”有诏如敬宗议。然言七庙者,本之子奢。
dì cháng zhào:" qǐ jū jì lù zāng pǐ, zhèn yù jiàn zhī yǐ zhī dé shī, ruò hé?" zi shē yuē:" bì xià suǒ jǔ wú guò shì, suī jiàn wú xián, rán yǐ cǐ kāi hòu shì shǐ guān zhī huò, kě jù yě. shǐ guān quán shēn wèi sǐ, zé yōu yōu qiān zǎi, shàng yǒu wén hū?"
帝尝诏:“起居纪录臧否,朕欲见之以知得失,若何?”子奢曰:“陛下所举 无过事,虽见无嫌,然以此开后世史官之祸,可惧也。史官全身畏死,则悠悠千载, 尚有闻乎?”
chí yáng lìng cuī wén kāng zuò shì, lì yáng wèi wèi lǐ chén hé zhì, yù chéng, yù shǐ yán qí wǎng. lǐ chén sù yù shǐ ā dǎng, qǐ xià yǒu sī zá xùn, bù rú suǒ yán qǐng sǐ. jū bào lǐ chén bù shí, zhào rú qǐng. zi shē yuē:" zài lǜ, shàng shū bù shí yǒu dìng zuì, jīn dǐ yǐ sǐ, sǐ zhě bù kě fù shēng, suī yù zì xīn fú kě dé. qiě tiān xià wéi zhī shàng shū huò zuì, yù zì yán zhě, jiē jù ér bù gǎn shēn yǐ." zhào kě.
池阳令崔文康坐事,栎阳尉魏礼臣劾治,狱成,御史言其枉。礼臣诉御史阿党, 乞下有司杂讯,不如所言请死。鞫报礼臣不实,诏如请。子奢曰:“在律,上书不 实有定罪,今抵以死,死者不可复生,虽欲自新弗可得。且天下惟知上书获罪,欲 自言者,皆惧而不敢申矣。”诏可。
zi shē wéi rén lè yì, néng jù tán, yǐ jīng yì yuán shì. měi shì yàn, dì lìng lùn nàn qún chén, ēn lǐ shén dǔ. zú yú guān.
子奢为人乐易,能剧谈,以经谊缘饰。每侍宴,帝令论难群臣,恩礼甚笃。卒 于官。
zhāng shì héng, yíng zhōu lè shòu rén. fù wén qìng, běi qí guó zǐ zhù jiào. shì héng jiǔ suì jū mǔ sāng, āi mù guò lǐ. bó shì liú guǐ sī jiàn zhī, wèi qì xià, qí qí cāo, wèi wén qìng yuē:" gǔ bù qīn jiào zǐ, wú wèi jūn chéng jiù zhī." nǎi shòu yǐ shī lǐ. yòu cóng xióng ān shēng liú chāo děng shòu jīng, guàn zhī dà yì. shì suí wèi yú háng lìng, yǐ lǎo huán jiā.
张士衡,瀛州乐寿人。父文庆,北齐国子助教。士衡九岁居母丧,哀慕过礼。 博士刘轨思见之,为泣下,奇其操,谓文庆曰:“古不亲教子,吾为君成就之。” 乃授以《诗》、《礼》。又从熊安生、刘焯等受经,贯知大义。仕隋为余杭令,以 老还家。
dà yè bīng qǐ, zhū rú fèi xué. táng xìng, shì héng fù jiǎng jiào xiāng lǐ. yōu zhōu dū du yàn wáng líng kuí yǐ lǐ yāo pìn, běi miàn shì zhī. tài zǐ chéng gān mù fēng yíng zhì, yè tài zōng luò yáng gōng, dì cì shí, zhuó cháo sàn dài fū chóng xián guǎn xué shì.
大业兵起,诸儒废学。唐兴,士衡复讲教乡里。幽州都督燕王灵夔以礼邀聘, 北面事之。太子承乾慕风迎致,谒太宗洛阳宫,帝赐食,擢朝散大夫、崇贤馆学士。
tài zǐ yǐ shì héng qí rén yě, wèn gāo shì hé yǐ wáng? shì héng yuē:" gāo ā nà guī zhī xiōng xiǎn, luò tí pó zhī nìng, hán zhǎng luán zhī nüè, jiē nú lì cái, shì xìn shì shǐ, zhōng liáng wài zhū, gǔ ròu nèi lí, bō sàng lí yuán, gù zhōu shī lín jiāo, rén mò wèi zhī yòng, cǐ suǒ yǐ wáng." fù wèn:" shì fú yíng fú, qí yīng nài hé?" duì yuē:" shì fú zài qīng jìng rén shù ěr, rú tān lán jiāo nüè, suī qīng cái shì zhī, wú sǔn yú huò. qiě shàn è bì bào, ruò yǐng fù xíng, shèng rén yán zhī bèi yǐ. wèi jūn rén, wèi chén zhōng, wèi zi xiào, zé fú zuò yǒng fǎn shì ér yāng huò zhì yǐ!" shí tài zǐ yǐ guò shī wén, shì héng yīn shì guī zhī, rán bù néng yòng yě. tài zǐ fèi, gěi chuán bà guī xiāng lǐ, zú.
太子以士衡齐人也,问高氏何以亡?士衡曰:“高阿那瑰之凶险,骆提婆之佞, 韩长鸾之虐,皆奴隶才,是信是使,忠良外诛,骨肉内离,剥丧黎元,故周师临郊, 人莫为之用,此所以亡。”复问:“事佛营福,其应奈何?”对曰:“事佛在清静 仁恕尔,如贪婪骄虐,虽倾财事之,无损于祸。且善恶必报,若影赴形,圣人言之 备矣。为君仁,为臣忠,为子孝,则福祚永;反是而殃祸至矣!”时太子以过失闻, 士衡因是规之,然不能用也。太子废,给传罢归乡里,卒。
shì héng yǐ lǐ jiào zhū shēng, dāng shí xiǎn zhě: yǒng píng jiǎ gōng yàn zhào lǐ xuán zhí.
士衡以《礼》教诸生,当时显者:永平贾公彦、赵李玄植。
gōng yàn zhōng tài xué bó shì, zhuàn cì zhāng jù shén duō. zi dà yǐn, yí fèng zhōng, wèi tài cháng bó shì. huì tài cháng zhòng chūn gào ruì tài miào, gāo zōng wèn lǐ guān:" hé shì ér rán?" dà yǐn duì yuē:" gǔ zhě jì yǐ shǒu shí, jiàn yǐ zhòng yuè. jìn shì yuán rì zòu ruì, zé èr yuè gào miào. gào zhě bì yǒu jiàn, běn yú shǐ bù dé qí shí yān." qiān lèi zhōng shū shè rén. chuí gǒng zhōng, bó shì zhōu cóng qǐng wǔ shì miào wèi qī shì, táng miào wèi wǔ, xià bǐ zhū hóu. dà yǐn zòu yán:" qín hàn mǔ hòu chēng zhì, wèi yǒu lì gǔ yuè lǐ zhě. cóng sǔn guó miào shù, bèi dà yì, bù kě yǐ xùn." wǔ hòu bù huò yǐ, wěi tīng zhī. shí jiē fú dà yǐn shěn zhèng bù guǐ cóng, yǒu dà chén tǐ. zhōng lǐ bù shì láng.
公彦终太学博士,撰次章句甚多。子大隐,仪凤中,为太常博士。会太常仲春 告瑞太庙,高宗问礼官:“何世而然?”大隐对曰:“古者祭以首时,荐以仲月。 近世元日奏瑞,则二月告庙。告者必有荐,本于始不得其时焉。”迁累中书舍人。 垂拱中,博士周悰请武氏庙为七室,唐庙为五,下比诸侯。大隐奏言:“秦、汉母 后称制,未有戾古越礼者。悰损国庙数,悖大义,不可以训。”武后不获已,伪听 之。时皆服大隐沈正不诡从,有大臣体。终礼部侍郎。
gōng yàn chuán yè xuán zhí, xuán zhí yòu shòu zuǒ shì chūn qiū yú wáng dé sháo, shòu shī yú qí wēi, gāi lǎn bǎi jiā jì shū. zhēn guān jiān, wèi hóng wén guǎn zhí xué shì. gāo zōng shí, shù zhào jiàn, yǔ fāng shì fú tú jiǎng shuō. xuán zhí yǐ dì àn ruò, pō zhēn qiè qí duǎn, dì lǐ zhī, bù wù. zuò shì qiān bā lìng, zú.
公彦传业玄植,玄植又受《左氏春秋》于王德韶,受《诗》于齐威,该览百家 记书。贞观间,为弘文馆直学士。高宗时,数召见,与方士、浮屠讲说。玄植以帝 暗弱,颇箴切其短,帝礼之,不寤。坐事迁巴令,卒。
zhāng hòu yìn, zì sì zōng, sū zhōu kūn shān rén. zǔ sēng shào, liáng líng líng tài shǒu. fù chōng, chén guó zǐ bó shì, rù suí wèi hàn wáng liàng bīng zhōu bó shì.
张后胤,字嗣宗,苏州昆山人。祖僧绍,梁零陵太守。父冲,陈国子博士,入 隋为汉王谅并州博士。
hòu yìn fǔ guān, yǐ xué xíng chán qí jiā. gāo zǔ zhèn tài yuán, yǐn wèi kè, yǐ jīng shòu qín wáng. yì níng chū, wèi qí wáng wén xué, fēng xīn yě xiàn gōng. wǔ dé zhōng, zhuó yuán wài sàn qí shì láng, cì zhái yī qū.
后胤甫冠,以学行禅其家。高祖镇太原,引为客,以经授秦王。义宁初,为齐 王文学,封新野县公。武德中,擢员外散骑侍郎,赐宅一区。
tài zōng jí wèi, jìn yàn wáng zī yì, cóng wáng rù cháo, zhào jiàn. chū, dì zài tài yuán, cháng wèn:" suí yùn jiàng zhōng, dé tiān xià zhě hé xìng?" dá yuē:" gōng jiā dé yè, tiān xià xì xīn, ruò shùn tiān ér dòng, zì hé yǐ běi, zhǐ zǒng kě dìng. rán hòu cháng qū guān yòu, dì yè kě chéng." zhì shì zì chén suǒ yán, dì yuē:" shì shì wèi shǐ wàng zhī." nǎi cì yàn yuè chí. dì cóng róng yuē:" jīn rì dì zǐ hé rú?" hòu yìn yuē:" xī kǒng zǐ mén rén sān qiān, dá zhě wú zǐ nán zhī wèi. chén yì zàn yī rén, nǎi wáng tiān xià, jì chén zhī gōng, guò yú xiān shèng." dì wèi zhī xiào, lìng qún chén yǐ chūn qiū chóu nán. dì yuē:" zhèn xī shòu dà yì yú jūn, jīn shàng jì zhī." hòu yìn dùn shǒu xiè yuē:" bì xià nǎi shēng zhī, chén dāo tiān gōng wèi jǐ lì, zuì yě." dì dà yuè, qiān yàn wáng fǔ sī mǎ. chū wèi mù zhōu cì shǐ, qǐ hái gǔ, dì jiàn qí qiáng lì, wèn yù hé guān, yīn chén xiè bù gǎn. dì yuē:" zhèn cóng qīng shòu jīng, qīng cóng zhèn qiú guān, hé suǒ yí?" hòu yìn dùn shǒu, yuàn dé guó zǐ jì jiǔ, shòu zhī. qiān sàn qí cháng shì. yǒng huī zhōng zhì shì, jiā jīn zǐ guāng lù dài fu, cháo shuò wàng, lù cì fáng gé rú jiù. zú, nián bā shí sān, zèng lǐ bù shàng shū, shì yuē kāng, péi zàng zhāo líng.
太宗即位,进燕王谘议,从王入朝,召见。初,帝在太原,尝问:“隋运将终, 得天下者何姓?”答曰:“公家德业,天下系心,若顺天而动,自河以北,指捴可 定。然后长驱关右,帝业可成。”至是自陈所言,帝曰:“是事未始忘之。”乃赐 燕月池。帝从容曰:“今日弟子何如?”后胤曰:“昔孔子门人三千,达者无子男 之位。臣翼赞一人,乃王天下,计臣之功,过于先圣。”帝为之笑,令群臣以《春 秋》酬难。帝曰:“朕昔受大谊于君,今尚记之。”后胤顿首谢曰:“陛下乃生知, 臣叨天功为己力,罪也。”帝大悦,迁燕王府司马。出为睦州刺史,乞骸骨,帝见 其强力,问欲何官,因陈谢不敢。帝曰:“朕从卿受经,卿从朕求官,何所疑?” 后胤顿首,愿得国子祭酒,授之。迁散骑常侍。永徽中致仕,加金紫光禄大夫,朝 朔望,禄赐防阁如旧。卒,年八十三,赠礼部尚书,谥曰康,陪葬昭陵。
sūn qí qiū, lì jiān chá yù shǐ shuò fāng jié dù shǐ, zhōng dōng dōu liú shǒu, shì yuē zhēn xiàn. zi yì, bié yǒu chuán.
孙齐丘,历监察御史、朔方节度使,终东都留守,谥曰贞献。子镒,别有传。
gài wén dá, jì zhōu xìn dōu rén. bó shè qián zài, yóu míng chūn qiū sān jiā. cì shǐ dòu kàng jí zhū shēng jiǎng lùn, yú shì, liú chāo liú guǐ sī kǒng yǐng dá bìng yǐ qí rú kāi mén shòu yè, shì rì xī zhì, ér wén dá yī jīng biàn jǔ, jiē zhū rú yì suǒ wèi kòu, yī zuò yàn tàn. kàng qí zhī, wèn:" ān suǒ cóng xué?" chāo yuē:" ruò rén qí yí, chū zì tiān rán, yǐ duō wèn guǎ, zé chāo wèi zhī shī." kàng yuē:" bīng shēng yú shuǐ ér hán yú shuǐ, qí wèi cǐ xié?"
盖文达,冀州信都人。博涉前载,尤明《春秋》三家。刺史窦抗集诸生讲论, 于是,刘焯、刘轨思、孔颖达并以耆儒开门授业,是日悉至,而文达依经辩举,皆 诸儒意所未叩,一坐厌叹。抗奇之,问:“安所从学?”焯曰:“若人岐嶷,出自 天然,以多问寡,则焯为之师。”抗曰:“冰生于水而寒于水,其谓此邪?”
wǔ dé zhōng, shòu guó zǐ zhù jiào, wèi qín wáng wén xué guǎn zhí xué shì. zhēn guān chū, zhuó jiàn yì dài fū jiān hóng wén guǎn xué shì, wèi shǔ wáng shī. wáng yǒu zuì, wén dá miǎn guān. bài chóng xián guǎn xué shì, zú.
武德中,授国子助教,为秦王文学馆直学士。贞观初,擢谏议大夫、兼弘文馆 学士,为蜀王师。王有罪,文达免官。拜崇贤馆学士,卒。
zōng rén wén yì, yì yǐ rú xué chēng, dāng shí hào" èr gài". gāo zǔ yú mì shū shěng zhì xué yǐ jiào wáng gōng zǐ, wén yì wèi guó zǐ zhù jiào. jì shēng xí, gōng qīng gèng xiāng zhì wèn, wén yì pì xiǎo mì wēi, yuǎn jìn zōng yǎng. zhōng guó zǐ bó shì.
宗人文懿,亦以儒学称,当时号“二盖”。高祖于秘书省置学以教王公子,文 懿为国子助教。既升席,公卿更相质问,文懿譬晓密微,远近宗仰。终国子博士。
gǔ nà lǜ, wèi zhōu chāng lè rén. zhēn guān zhōng, lèi qiān guó zǐ bó shì. yān shí qún shū, chǔ suì liáng cháng chēng wéi" jiǔ jīng kù". qiān jiàn yì dài fū, jiān hóng wén guǎn xué shì. cóng tài zōng chū liè, yù yǔ zhān zì, yīn wèn yuē: " yóu yī ruò wéi ér wú lòu xié?" nà lǜ yuē:" yǐ wǎ wèi zhī, dāng bù lòu." dì yuè qí zhí, cì bó èr bǎi duàn, zú.
谷那律,魏州昌乐人。贞观中,累迁国子博士。淹识群书,褚遂良尝称为“ 《九经》库”。迁谏议大夫,兼弘文馆学士。从太宗出猎,遇雨沾渍,因问曰: “油衣若为而无漏邪?”那律曰:“以瓦为之,当不漏。”帝悦其直,赐帛二百段, 卒。
sūn yǐ xiāng, shì wèi mì shū shěng zhèng zì, chóu fù tú shū, duō suǒ kān dìng. zi chóng yì, tiān bǎo mò wèi yōu zhōu dà jiàng, yǐ xióng gǎn wén. lì zuǒ jīn wú wèi dà jiàng jūn, suì kè jì mén. shēng zǐ cóng zhèng, lüè shè rú xué, yǒu fēng cāo. shì lǐ bǎo chén, lì dìng zhōu cì shǐ, fēng qīng jiāng jùn wáng. bǎo chén jí zhāng xiào zhōng qī, qí nǚ xiōng dì yě.
孙倚相,仕为秘书省正字,雠覆图书,多所刊定。子崇义,天宝末为幽州大将, 以雄敢闻。历左金吾卫大将军,遂客蓟门。生子从政,略涉儒学,有风操。事李宝 臣,历定州刺史,封清江郡王。宝臣及张孝忠妻,其女兄弟也。
bǎo chén chū yǐ rèn, wǎn shāo shū jì, cóng zhèng nǎi hé mén xiè jiāo yóu bù shì. jí wéi yuè zhī jié dù, yǔ tián yuè móu jù tiān zǐ mìng, cóng zhèng jiàn yuē:" shàng shén duàn, chù zhū hóu, yù zhì tài píng. ěr kǎo yǔ yàn yǒu qiè gǔ hèn, tiān zǐ zhì tǎo, mìng shuài mò xiān yú yàn. zhū yuàn fù chóu, bì jìn lì hòu yǐ. qián rì ér kǎo zhū dà jiàng bǎi yú, zǐ dì cún zhě cháng bù píng, chéng wēi xiāng fù, shuí bù néng ěr? xī wèi yǒu míng xiāng zhī wéi, wáng shī sì jí, shēn tóu líng líng, yǎng tiān chuí qì, bù zhī suǒ chū. lài ěr kǎo bǎo yòu, dùn bīng bù jìn, ér xiān dì kuān hòu, jǐn huò shè dài. bù rán, tián shì shàng yǒu zhǒng hū? jīn yuè xiōng kuài, shú yǔ chéng sì? ěr yòu yòu fù guì, bù chū hù tíng, biàn yù lǚ jù? qiě rén xīn nán zhī, tiān dào nán qī, jūn zhōng zhū jiàng chéng wēi tóu xì, zì gǔ qǐ shǎo zāi! jīn tú jiǔ ān jì, mò ruò lìng ér xiōng wéi chéng shè liú hòu, ěr sù rù sù wèi, zé fú lù kě bǎo yǐ." bù nà. cóng zhèng sāi mén yí jí bù chū, wéi yuè suǒ xìn wáng tā nú děng yí qí yuàn wàng, rì cì zhī. cóng zhèng jù, nǎi tù xiě, jí yǎng yào, wǔ rì sǐ. yuē:" wú bù hèn sǐ, ér tòng qú fù zōng yǐ!" hòu wéi yuè bèi shā yú wáng wǔ jùn, rú qí chuāi yún.
宝臣初倚任,晚稍疏忌,从政乃阖门谢交游不事。及惟岳知节度,与田悦谋拒 天子命,从政谏曰:“上神断,绌诸侯,欲致太平。尔考与燕有切骨恨,天子致讨, 命帅莫先于燕。诛怨复仇,必尽力后已。前日而考诛大将百余,子弟存者常不平, 乘危相覆,谁不能尔?昔魏有洺、相之围,王师四集,身投零陵,仰天垂泣,不知 所出。赖尔考保佑,顿兵不进,而先帝宽厚,仅获赦贷。不然,田氏尚有种乎?今 悦凶狯,孰与承嗣?尔又幼富贵,不出户庭,便欲旅拒?且人心难知,天道难欺, 军中诸将乘危投隙,自古岂少哉!今图久安计,莫若令而兄惟诚摄留后,尔速入宿 卫,则福禄可保矣。”不纳。从政塞门移疾不出,惟岳所信王他奴等疑其怨望,日 伺之。从政惧,乃吐血,即仰药,五日死。曰:“吾不恨死,而痛渠覆宗矣!”后 惟岳被杀于王武俊,如其揣云。
xiāo dé yán, zì wén xíng, chén lì bù láng yǐn zǐ yě, xì chū lán líng. míng zuǒ shì chūn qiū. fǔ guān, yǐ guó zi shēng wèi yuè yáng wáng bīn kè. chén wáng, xǐ guān zhōng. guǐ fú tú fú wáng guī jiāng nán, zhōu xiàn bù sòng jīng shī. rén shòu zhōng, shòu jiào shū láng. zhēn guān shí, lì zhù zuò láng hóng wén guǎn xué shì.
萧德言,字文行,陈吏部郎引子也,系出兰陵。明《左氏春秋》。甫冠,以国 子生为岳阳王宾客。陈亡,徙关中。诡浮屠服亡归江南,州县部送京师。仁寿中, 授校书郎。贞观时,历著作郎、弘文馆学士。
tài zōng yù zhī qián shì dé shī, zhào wèi zhēng yú shì nán chǔ liàng jí dé yán póu cì jīng shǐ bǎi shì dì wáng suǒ yǐ xīng shuāi zhě shàng zhī, dì ài qí shū bó ér yào, yuē:" shǐ wǒ jī gǔ lín shì bù huò zhě, gōng děng lì yě!" lài cì yóu wò.
太宗欲知前世得失,诏魏征、虞世南、褚亮及德言裒次经史百氏帝王所以兴衰 者上之,帝爱其书博而要,曰:“使我稽古临事不惑者,公等力也!”赉赐尤渥。
dé yán wǎn jié xué yù kǔ, měi kāi jīng, zhé fú zhuó shù dài wēi zuò, qī zǐ jiàn yuē:" lǎo rén hé zhōng rì zì kǔ?" dá yuē:" duì xiān shèng zhī yán, hé fù dàn láo?" zhào yǐ jīng shòu jìn wáng. shí xǔ shū yá wèi shì dú, tóng quàn jiǎng. wáng wèi tài zǐ, dé yán yòu jiān shì dú, ér shū yá yì jiān hóng wén guǎn xué shì. dé yán qǐng zhì shì, tài zōng bù xǔ, xià zhào dūn miǎn. fēng wǔ yáng xiàn hóu, jìn mì shū shǎo jiān, jiǔ nǎi dé xiè.
德言晚节学愈苦,每开经,辄祓濯束带危坐,妻子谏曰:“老人何终日自苦?” 答曰:“对先圣之言,何复惮劳?”诏以经授晋王。时许叔牙为侍读,同劝讲。王 为太子,德言又兼侍读,而叔牙亦兼弘文馆学士。德言请致仕,太宗不许,下诏敦 勉。封武阳县侯,进秘书少监,久乃得谢。
gāo zōng lì, bài yín qīng guāng lù dài fu, quán gěi qí lù, qiǎn tōng shì shè rén jí jiā zhì wèn. shèng yú zhì sù zhāng mén yǐn jiàn, lǐ yù lóng zhòng. yóu shì jìn fǔ jí dōng gōng jiù chén zǐ sūn, bìng zēng zhì cì jīn. zú, nián jiǔ shí qī, zèng tài cháng qīng, shì yuē bó.
高宗立,拜银青光禄大夫,全给其禄,遣通事舍人即家致问。乘舆至肃章门引 见,礼遇隆重。由是晋府及东宫旧臣子孙,并增秩赐金。卒,年九十七,赠太常卿, 谥曰博。
shū yá, zì yán jī, jù róng rén. zhēn guān shí, qiān jìn wáng fǔ cān jūn shì hóng wén guǎn zhí xué shì. yú shī lǐ yóu suì, xiàn shī zuǎn yì shí piān, tài zǐ xiě fù sī jīng. yù shǐ dài fū gāo zhì zhōu jiàn zhī yuē:" yù míng shī zhě, yí xiān dú cǐ."
叔牙,字延基,句容人。贞观时,迁晋王府参军事、弘文馆直学士。于《诗》、 《礼》尤邃,献《诗纂义》十篇,太子写付司经。御史大夫高智周见之曰:“欲明 《诗》者,宜先读此。”
zi zi rú, zì wén jǔ. gāo zōng shí wéi fèng cháng bó shì. chū, tài wèi zhǎng sūn wú jì děng yì:" cí lìng jí lǐ yòng zhèng xuán liù tiān shuō, yuán qiū sì hào tiān shàng dì, nán jiāo tài wēi gǎn dì, míng táng tài wēi wǔ dì. zhí jù wěi wèi shuō, bù zhǐ cāng mín wèi tiān, ér yǐ hào tiān dì dāng běi chén yào pò bǎo, jiāo míng táng dāng tài wēi wǔ dì. táng jiā sì yuán qiū, tài shǐ suǒ shàng tú, hào tiān shàng dì wài zì yǒu běi chén. lìng lǐ chún fēng yuē:' hào tiān shàng dì wèi yú tán, běi chén dòu liè dì èr gāi.' yǔ wěi shū bó yì. sī mǎ qiān tiān guān shū, tài wēi gōng wǔ jīng zhī shén, wǔ xīng suǒ fèng, yǒu rén zhǔ xiàng, gù míng yuē dì, yóu fáng xīn yǒu tiān wáng xiàng, ān dé jǐn wèi tiān hū? rì yuè lì yú tiān, cǎo mù lì yú dì, yǐ rì yuè wèi tiān, cǎo mù wèi dì, mèi zhě bù xìn yě. zhōu guān' zhào wǔ dì sì jiāo', yòu yǒu' sì wǔ dì', jiē bù yán tiān, zhī tài wēi zhī shén, fēi tiān yě. jīng chēng' jiāo sì hòu jì', wáng sù yǐ jiāo yuán qiū wèi yī, xuán xī ér èr zhī, yuē yuán qiū, yuē jiāo, fēi shèng rén yì. jīn cí lìng gù shǒu xuán shuō, yǔ zhe shì xiāng wéi, yí yǒu kān zhèng. qiě jīng ' yán fù mò dà yú pèi tiān',' zōng sì wén wáng yú míng táng, yǐ pèi shàng dì'. míng táng zhī sì, tiān yě, xīng bù zú pèi zhī yǐ. yuè lìng' mèng chūn qí gǔ shàng dì', chūn qiū' qǐ zhé ér jiāo, jiāo ér hòu gēng', gù jiāo hòu jì yǐ qí nóng, shī' chūn xià qí gǔ yú shàng dì', jiē jì tiān yě. zhe zhī gǎn dì, yóu wéi bù jī. qǐng sì jiāo yíng qì sì tài wēi wǔ dì, jiāo míng táng bà liù tiān shuō, zhǐ sì hào tiān. fāng qiū jì jì dì, yòu jì shén zhōu běi jiāo, jiē bù zài jīng, qǐng zhǐ yī cí." zhào yuē:" kě."
子子儒,字文举。高宗时为奉常博士。初,太尉长孙无忌等议:“祠令及礼用 郑玄六天说,圆丘祀昊天上帝,南郊太微感帝,明堂太微五帝。直据纬为说,不指 苍旻为天,而以昊天帝当北辰耀魄宝,郊、明堂当太微五帝。唐家祀圆丘,太史所 上图,昊天上帝外自有北辰。令李淳风曰:‘昊天上帝位于坛,北辰、斗列第二垓。’ 与纬书驳异。司马迁《天官书》,太微宫五精之神,五星所奉,有人主象,故名曰 帝,犹房、心有天王象,安得尽为天乎?日月丽于天,草木丽于地,以日月为天, 草木为地,昧者不信也。《周官》‘兆五帝四郊’,又有‘祀五帝’,皆不言天, 知太微之神,非天也。《经》称‘郊祀后稷’,王肃以郊、圆丘为一,玄析而二之, 曰圆丘,曰郊,非圣人意。今祠令固守玄说,与著式相违,宜有刊正。且《经》 ‘严父莫大于配天’,‘宗祀文王于明堂,以配上帝’。明堂之祀,天也,星不足 配之矣。《月令》‘孟春祈谷上帝’,《春秋》‘启蛰而郊,郊而后耕’,故郊后 稷以祈农,《诗》‘春夏祈谷于上帝’,皆祭天也。著之感帝,尤为不稽。请四郊 迎气祀太微五帝,郊、明堂罢六天说,止祀昊天。方丘既祭地,又祭神州北郊,皆 不载经,请止一祠。”诏曰:“可。”
gān fēng chū, dì yǐ fēng shàn, fù zhào sì gǎn dì shén zhōu, yǐ zhēng yuè jì běi jiāo. sī lǐ shǎo cháng bó hǎo chù jùn děng zòu yán:" xiǎn qìng dìng lǐ, fèi gǎn dì sì ér qí gǔ hào tiān, yǐ gāo zǔ pèi. jiù sì gǎn dì shén zhōu, yǐ yuán huáng dì pèi. jīn gǎi qí gǔ wèi sì gǎn dì, yòu sì shén zhōu, hái yǐ gāo zǔ pèi, hé shēng jiàng fēn fēn yān? yú shì dì huáng dì, jiāo kù xià dì huáng dì, jiāo gǔn yīn dì kù, jiāo míng zhōu dì kù, jiāo jì. xuán wèi dì zhě, jì tiān yuán qiū jiāo zhě, jì shàng dì nán jiāo. cuī líng ēn shuō xià zhèng jiāo tiān, wáng zhě gè jì suǒ chū dì, suǒ wèi' wáng zhě dì zǔ zhī suǒ zì chū, yǐ qí zǔ pèi zhī'. zé dì yuǎn zǔ, jiāo shǐ zǔ yě. jīn dì jiāo tóng zǔ, lǐ wú suǒ guī. shén zhōu běn jì shí yuè, yǐ fāng yīn yòng shì yě. xuán shuō sān wáng zhī jiāo, yī yòng xià zhèng. líng ēn wèi jì shén zhōu běi jiāo, yǐ zhēng yuè. zhū rú suǒ yán, wěi hù bù míng. chén yuàn huì fèng cháng sī chéng bó shì pǔ yì." yú shì, zi rú yǔ bó shì lù zūn kǎi zhāng tǒng shī quán wú èr děng gòng bái:" běi jiāo yuè bù jīng jiàn, hàn guāng wǔ zhēng yuè jiàn běi jiāo, xián hé zhōng yì běi jiāo yǐ zhēng yuè, wǔ dé yǐ lái yòng shí yuè, qǐng xún wǔ dé zhào shū." míng nián, zhào yuán fāng èr qiū míng táng gǎn dì shén zhōu yí fèng gāo zǔ tài zōng pèi, réng jì hào tiān shàng dì jí wǔ tiān dì yú míng táng.
乾封初,帝已封禅,复诏祀感帝、神州,以正月祭北郊。司礼少常伯郝处俊等 奏言:“显庆定礼,废感帝祀而祈谷昊天,以高祖配。旧祀感帝、神州,以元皇帝 配。今改祈谷为祀感帝,又祀神州,还以高祖配,何升降纷纷焉?虞氏禘黄帝,郊 喾;夏禘黄帝,郊鲧;殷禘喾,郊冥;周禘喾,郊稷。玄谓禘者,祭天圆丘;郊者, 祭上帝南郊。崔灵恩说夏正郊天,王者各祭所出帝,所谓‘王者禘祖之所自出,以 其祖配之’。则禘远祖,郊始祖也。今禘、郊同祖,礼无所归。神州本祭十月,以 方阴用事也。玄说三王之郊,一用夏正。灵恩谓祭神州北郊,以正月。诸儒所言, 猥互不明。臣愿会奉常、司成、博士普议。”于是,子儒与博士陆遵楷、张统师、 权无二等共白:“北郊月不经见,汉光武正月建北郊,咸和中议北郊以正月,武德 以来用十月,请循武德诏书。”明年,诏圆方二丘、明堂、感帝、神州宜奉高祖、 太宗配,仍祭昊天上帝及五天帝于明堂。
zi rú, cháng shòu zhōng, lì tiān guān shì láng hóng wén guǎn xué shì, fēng yǐng chuān xiàn nán. yǐ xuǎn shì wěi lìng shǐ jù zhí, rì yǎn wò bù xià bǐ, shí rén yǔ yuē" jù zhí píng pèi". jì ér bǔ shòu shī xù, chuán wèi kǒu shí.
子儒,长寿中,历天官侍郎、弘文馆学士,封颍川县男。以选事委令史句直, 日偃卧不下笔,时人语曰“句直平配”。既而补授失序,传为口实。
dé yán zēng sūn zhì zhōng, zì yǒu chuán.
德言曾孙至忠,自有传。
jìng bō, pú zhōu hé dōng rén. zhēn guān chū, zhuó jìn shì dì. shí yán shī gǔ kǒng yǐng dá zhuàn cì suí shǐ, zhào bō yì mì shū nèi xǐng cān zuǎn. zài qiān zhù zuò zuǒ láng, jiān xiū guó shǐ. cóng tài zōng fá gāo lí, ér dì míng suǒ zhàn shān wèi zhù bì, bō wèi rén yuē:" luán yú bù fù dōng yǐ, shān suǒ yǐ míng, gài tiān yì yě!" qí hòu guǒ rán. qiān tài zǐ sī yì láng. shí chū zhì shì guān, yóu qīng jìn, zhōng shū lìng mǎ zhōu tàn yuē:" hèn zī pǐn wàng gāo, bù dé lì cǐ zhí!" yòu yǔ líng hú dé fēn děng zhuàn jìn shū, dà dǐ fán lì jiē bō suǒ fā yě.
敬播,蒲州河东人。贞观初,擢进士第。时颜师古、孔颖达撰次《隋史》,诏 播诣秘书内省参纂。再迁著作佐郎,兼修国史。从太宗伐高丽,而帝名所战山为驻 跸,播谓人曰:“銮舆不复东矣,山所以名,盖天意也!”其后果然。迁太子司议 郎。时初置是官,尤清近,中书令马周叹曰:“恨资品妄高,不得历此职!”又与 令狐德棻等撰《晋书》,大抵凡例皆播所发也。
yǒu sī jiàn yán:" móu fǎn dà nì, wéi fù zǐ zuò sǐ, bù jí xiōng dì, qǐng gèng yì." zhào qún chén dà yì, bō yuē:" xiōng dì suī kǒng huái zhī zhòng, rán bǐ yú fù zǐ zé qīng, gù shēng yǒu yì shì, sǐ yǒu bié zōng. jīn gāo guān zhòng jué, běn yìn wéi dǎi zǐ sūn, ér bù jí kūn jì, wū dé róng gé qí yìn, ér zuì jūn qí fá?" zhào cóng bō yì.
有司建言:“谋反大逆,惟父子坐死,不及兄弟,请更议。”诏群臣大议,播 曰:“兄弟虽孔怀之重,然比于父子则轻,故生有异室,死有别宗。今高官重爵, 本廕唯逮子孙,而不及昆季,乌得荣隔其廕,而罪均其罚?”诏从播议。
yǒng huī hòu, shì yì guì, lì jiàn yì dài fū jǐ shì zhōng. shǐ, bō yǔ xǔ jìng zōng zhuàn gāo zǔ shí lù, xìng chuàng yè, jǐn zhēn guān shí sì nián. zhì shì, yòu zhuàn tài zōng shí lù, qì èr shí sān nián. zuò shì chū wèi yuè zhōu zhǎng shǐ, xǐ ān zhōu, zú.
永徽后,仕益贵,历谏议大夫、给事中。始,播与许敬宗撰《高祖实录》,兴 创业,尽贞观十四年。至是,又撰《太宗实录》,讫二十三年。坐事出为越州长史, 徙安州,卒。
fáng xuán líng cháng chēng bō:" chén shòu zhī liú hū!" xuán líng huàn yán shī gǔ zhù hàn shū wén fán, lìng duō qí yào wèi sì shí piān. shì shí hàn shū xué dà xīng, qí zhāng zhāng zhě ruò liú bó zhuāng qín jǐng tōng xiōng dì liú nè yán, jiē míng jiā.
房玄龄尝称播:“陈寿之流乎!”玄龄患颜师古注《汉书》文繁,令掇其要为 四十篇。是时《汉书》学大兴,其章章者若刘伯庄、秦景通兄弟、刘讷言,皆名家。
bó zhuāng zhě, péng chéng rén, wèi hóng wén guǎn xué shì, qiān guó zǐ bó shì, yǔ xǔ jìng zōng děng lùn zhuàn shén duō, zhōng chóng xián guǎn xué shì. zì suǒ zhù shū yì bǎi yú piān.
伯庄者,彭城人,为弘文馆学士,迁国子博士,与许敬宗等论撰甚多,终崇贤 馆学士。自所著书亦百余篇。
zi zhī hóng, shì qí xué. wǔ hòu shí, yǐ zhù zuò láng jiān xiū guó shǐ, zhōng xiāng wáng fǔ sī mǎ. ruì zōng lì, zèng mì shū jiān.
子之宏,世其学。武后时,以著作郎兼修国史,终相王府司马。睿宗立,赠秘 书监。
jǐng tōng zhě, jìn líng rén. yǔ dì jù yǒu míng, jiē jīng hàn shū, hào" dà qín jūn"" xiǎo qín jūn". dāng shí zhì hàn shū, fēi qí shòu zhě, yǐ wéi wú fǎ yún. jǐng tōng shì zhì tài zǐ xiǎn mǎ jiān chóng xián guǎn xué shì. hòu fù jiàn qí guān jí zhí.
景通者,晋陵人。与弟俱有名,皆精《汉书》,号“大秦君”、“小秦君”。 当时治《汉书》,非其授者,以为无法云。景通仕至太子洗马、兼崇贤馆学士。 后复践其官及职。
nè yán, gān fēng zhōng lì dōu shuǐ jiān zhǔ bù, yǐ hàn shū shòu pèi wáng. wáng wèi tài zǐ, zhuó nè yán xiǎn mǎ jiān shì dú. cháng jí pái xié shí wǔ piān, wèi tài zǐ huān. tài zǐ fèi, gāo zōng jiàn, nù, chú míng wéi mín. fù zuò shì liú sǐ zhèn zhōu.
讷言,乾封中历都水监主簿,以《汉书》授沛王。王为太子,擢讷言洗马兼侍 读。尝集俳谐十五篇,为太子欢。太子废,高宗见,怒,除名为民。复坐事流死振 州。
luó dào cóng, pú zhōu yú xiāng rén. kāng kǎi shàng jié yì. zhēn guān mò, shàng shū wǔ zhǐ, xǐ lǐng biǎo. yǒu tóng chì zhě sǐ jīng xiāng jiān, lín zhōng qì yuē:" rén shēng yǒu sǐ, dú wěi gǔ yì rǎng xié?" dào cóng yuē:" wú ruò hái, zhōng bù shǐ jūn dú liú cǐ." yì lù zuǒ qù. suì yú, yù shè guī, fāng lín lǎo jī shuǐ, shī qí bìn chù, dào cóng tòng zhū yě, bō zhōng hū ruò pén fèi zhě. dào cóng yuē:" ruò shī zài, kě zài fèi." zhù yǐ, shuǐ fù yǒng, nǎi dé shī, fù zhī huán xiāng. xún zhuó míng jīng, shì zhì tài xué bó shì, wéi shí míng rú.
罗道琮,蒲州虞乡人。慷慨尚节义。贞观末,上书忤旨,徙岭表。有同斥者死 荆、襄间,临终泣曰:“人生有死,独委骨异壤邪?”道琮曰:“吾若还,终不使 君独留此。”瘗路左去。岁余,遇赦归,方霖潦积水,失其殡处,道琮恸诸野,波 中忽若湓沸者。道琮曰:“若尸在,可再沸。”祝已,水复涌,乃得尸,负之还乡。 寻擢明经,仕至太学博士,为时名儒。