lǐ dé yù
李德裕
lǐ dé yù, zì wén ráo, yuán hé zǎi xiàng jí fǔ zi yě. shǎo lì yú xué, jì guān, zhuō luò yǒu dà jié. bù xǐ yǔ zhū shēng shì yǒu sī, yǐ yìn bǔ xiào shū láng. hé dōng zhāng hóng jìng pì wèi zhǎng shū jì. fǔ bà, zhào bài jiān chá yù shǐ.
李德裕,字文饒,元和宰相吉甫子也。少力於學,既冠,卓犖有大節。不喜與 諸生試有司,以廕補校書郎。河東張弘靖闢為掌書記。府罷,召拜監察御史。
mù zōng jí wèi, zhuó hàn lín xué shì. dì wèi tài zǐ shí, yǐ wén jí fǔ míng, yóu shì gù dé yù hòu, fán hào lìng dà diǎn cè, jiē gèng qí shǒu. shù zhào jiàn, lài jiǎng yōu huá. dì dài huāng yú zhèng, gù qī lǐ duō suǒ qǐng gài, xié huàn rén yán jiōng jìn zhōng yǔ, guān tuō dà chén. dé yù jiàn yán: jiù zhì, fù mǎ dū wèi yǔ yào guān jìn bù wǎng lái. kāi yuán zhōng, hē dū yóu qiè, jīn nǎi gōng zhì zǎi xiàng jí dà chén sī dì. shì děng wú tuó cái, zhí xiè lòu jìn mì, jiāo tōng zhōng wài ěr. qǐng bái shì zǎi xiàng zhě, tīng zhì zhōng shū, wú zhé yì dì. dì rán zhī. zài jìn zhōng shū shè rén. wèi jǐ, shòu yù shǐ zhōng chéng.
穆宗即位,擢翰林學士。帝為太子時,已聞吉甫名,由是顧德裕厚,凡號令大 典冊,皆更其手。數召見,賚獎優華。帝怠荒於政,故戚里多所請丐,挾宦人訁冋 禁中語,關托大臣。德裕建言:「舊制,駙馬都尉與要官禁不往來。開元中,訶督 尤切,今乃公至宰相及大臣私第。是等無佗材,直泄漏禁密,交通中外耳。請白事 宰相者,聽至中書,無輒詣第。」帝然之。再進中書舍人。未幾,授御史中丞。
shǐ, jí fǔ xiāng xiàn zōng, niú sēng rú lǐ zōng mǐn duì zhí yán cè, tòng dǐ dāng lù, tiáo shī zhèng. jí fǔ sù yú dì, qiě qì, yǒu sī jiē dé zuì, suì yǔ wèi yuàn. jí fǔ yòu wèi dì móu tǎo liǎng hé pàn jiāng, lǐ féng jí jǔ jiě qí yán, gōng wèi jì ér jí fǔ zú, péi dù shí jì zhī. féng jí yǐ yì bù hé bà qù, gù zhuī xián jí fǔ ér yuàn dù, bìn dé yù bù dé jìn. zhì shì, jiān dì àn yōng, yán mù dù shǐ yǔ yuán zhěn xiāng yuàn, duó qí zǎi xiàng ér jǐ dài zhī. yù yǐn sēng rú yì shù dǎng, nǎi chū dé yù wèi zhè xī guān chá shǐ. é ér sēng rú rù xiàng, yóu shì niú lǐ zhī hàn jié yǐ.
始,吉甫相憲宗,牛僧孺、李宗閔對直言策,痛詆當路,條失政。吉甫訴於帝, 且泣,有司皆得罪,遂與為怨。吉甫又為帝謀討兩河叛將,李逢吉沮解其言,功未 既而吉甫卒,裴度實繼之。逢吉以議不合罷去,故追銜吉甫而怨度,擯德裕不得進。 至是,間帝暗庸,訁木度使與元稹相怨,奪其宰相而己代之。欲引僧孺益樹黨,乃 出德裕為浙西觀察使。俄而僧孺入相,由是牛、李之憾結矣。
chū, rùn zhōu chéng wáng guó qīng luàn, dòu yì zhí qīng fǔ kù lài jūn, zī yòng kōng dān, ér xià yì jiāo. dé yù zì jiǎn yuē, yǐ liú zhōu cái shàn bīng, suī jiǎn ér jūn, gù shì wú yuàn. zài qī, zé fù wù chǔ niu rèn. nán fāng xìn jī wū, suī fù mǔ lì jí, zi qì bù gǎn yǎng. dé yù zé zhǎng lǎo kě yǔ zhě, yù yǐ xiào cí dà lún, huàn nán xiāng shōu bù kě qì zhī yì, shǐ guī xiāng xiǎo chì, wéi yuē zhě xiǎn zhì yǐ fǎ. shù nián, è sú dà biàn. yòu àn shǔ zhōu fēi jīng cí zhě, huǐ qiān yú suǒ, chè sī yì shān fáng qiān sì bǎi shě, kòu wú suǒ sōu bì. tiān zǐ xià zhào bāo yáng.
初,潤州承王國清亂,竇易直傾府庫賚軍,貲用空殫,而下益驕。德裕自檢約, 以留州財贍兵,雖儉而均,故士無怨。再期,則賦物儲牜刃。南方信禨巫,雖父母 癘疾,子棄不敢養。德裕擇長老可語者,諭以孝慈大倫,患難相收不可棄之義,使 歸相曉敕,違約者顯置以法。數年,惡俗大變。又按屬州非經祠者,毀千餘所,撤 私邑山房千四百舍,寇無所廋蔽。天子下詔褒揚。
jìng zōng lì, chǐ yòng wú dù, zhào zhè xī shàng zhī qiè zhuāng jù, dé yù zòu: bǐ nián hàn zāi, wù lì wèi wán. nǎi sān yuè rén zǐ shè lìng, cháng gòng zhī wài, xī bà jìn xiàn. cǐ bì xià kǒng jù liǎn zhī lì yuán yǐ chéng jiān, diāo jù zhī rén bù shèng qí bì yě. běn dào sù hào fù ráo, gèng lǐ qí xuē píng, jiē què jiǔ yú mín, gōng yǒu xiàn cái. yuán hé zhào shū tíng què gū, yòu shè lìng jìn zhū zhōu xiàn yú wú sòng shǐ. jīn cún zhě wéi liú shǐ qián wǔ shí wàn mín, lǜ suì jīng fèi cháng shǎo shí sān wàn, jūn yòng biǎn jí. jīn suǒ xū zhī qiè zhuāng jù, dù yòng yín èr wàn sān qiān liǎng, jīn bǎi sān shí liǎng, wù fēi tǔ chǎn, suī lì yíng suǒ, shàng kǒng bù dǎi. yuàn zhào zǎi xiàng yì, hé yǐ bǐ chén bù wéi zhào zhǐ, bù fá jūn xìng, bù pí rén, bù liǎn yuàn, zé qián chì hòu zhào, xián kě zūn chéng. bù bào. fāng shì shí, bà jìn xiàn, bù yuè yuè, ér qiú gòng shǐ zhě zú xiāng jiē yú dào, gù dé yù tuī yī yǐ fěng tā.
敬宗立,侈用無度,詔浙西上脂朅妝具,德裕奏:「比年旱災,物力未完。乃 三月壬子赦令,常貢之外,悉罷進獻。此陛下恐聚斂之吏緣以成奸,雕窶之人不勝 其敝也。本道素號富饒,更李錡、薛苹,皆榷酒於民,供有羨財。元和詔書停榷酤, 又赦令禁諸州羨餘無送使。今存者惟留使錢五十萬緡,率歲經費常少十三萬,軍用 褊急。今所須脂朅妝具,度用銀二萬三千兩,金百三十兩,物非土產,雖力營索, 尚恐不逮。願詔宰相議,何以俾臣不違詔旨,不乏軍興,不疲人,不斂怨,則前敕 後詔,咸可遵承。」不報。方是時,罷進獻,不閱月,而求貢使者足相接於道,故 德裕推一以諷它。
yòu zhào suǒ pán tāo liáo líng qiān pǐ, fù zòu yán: tài zōng shí, shǐ zhì liáng zhōu, jiàn míng yīng, fěng lǐ dà liàng xiàn zhī, dà liàng jiàn zhǐ, cì zhào jiā tàn. xuán zōng shí, shǐ zhě dǐ jiāng nán bǔ cuì niǎo, biàn zhōu cì shǐ ní ruò shuǐ yán zhī, jí jiàn bāo nà. huáng fǔ xún zhī bàn bì zào pí pá hàn bō lòu yá tóng yú yì zhōu, sū tǐng bù fèng zhào, dì bù jiā zuì. fū lòu yá, wēi wù yě. èr sān chén shàng yǐ láo rén sǔn dé wèi yán, qǐ èr zǔ yǒu chén rú cǐ, jīn dú wú zhī? gài yǒu wèi zhě bì ér bù wén, fēi bì xià jù bù nà yě. qiě lì é tiān mǎ, pán tāo jū bào, wén cǎi guài lì, wéi chéng yú dāng yù. jīn guǎng yòng qiān pǐ, chén suǒ wèi yù. xī hàn wén shēn yī yì tí, yuán dì bà qīng xiān fú, gù rén dé cí jiǎn, zhì jīn chēng zhī. yuàn bì xià shī èr zǔ róng nà, yuǎn sī hàn jiā gōng yuē, cái cì jié jiǎn, zé hǎi yú cāng shēng bì shòu cì yǐ. yōu zhào wèi tíng.
又詔索盤絛繚綾千匹,復奏言:「太宗時,使至涼州,見名鷹,諷李大亮獻之, 大亮諫止,賜詔嘉嘆。玄宗時,使者抵江南捕、翠鳥,汴州刺史倪若水言之, 即見褒納。皇甫詢織半臂、造琵琶捍撥、鏤牙筩於益州,蘇頲不奉詔,帝不加罪。 夫、鏤牙,微物也。二三臣尚以勞人損德為言,豈二祖有臣如此,今獨無之? 蓋有位者蔽而不聞,非陛下拒不納也。且立鵝天馬,盤絛掬豹,文彩怪麗,惟乘輿 當御。今廣用千匹,臣所未諭。昔漢文身衣弋綈,元帝罷輕纖服,故仁德慈儉,至 今稱之。願陛下師二祖容納,遠思漢家恭約,裁賜節減,則海隅蒼生畢受賜矣。」 優詔為停。
zì yuán hé hòu, tiān xià jìn wú sī dù sēng. xú zhōu wáng zhì xìng dài yán tiān zǐ dàn yuè, qǐng zhú tán dù rén yǐ zī fú, zhào kě. jí xiǎn mù jiāng huái jiān, mín jiē cáo bèi bēn zǒu, yīn móu xié qí cái yǐ zì rù. dé yù hé zòu: zhì xìng wèi tán sì zhōu, mù yuàn dù zhě, rén shū qián èr qiān, zé bù fù kān jié, pǔ jiā kūn luò. zì huái ér yòu, hù sān dīng nán, bì yī nán tī fā, guī yǐng yáo fù, suǒ dù wú suàn. chén yuè dù jiāng zhě rì shù bǎi, sū cháng qí mín, shí gù bā jiǔ, ruò bù jiā jìn è, zé qián zhì dàn yuè, jiāng huái shī dīng nán liù shí wàn, bù wèi xì biàn. yǒu zhào xú zhōu jìn zhǐ.
自元和後,天下禁毋私度僧。徐州王智興紿言天子誕月,請築壇度人以資福, 詔可。即顯募江淮間,民皆曹輩奔走,因牟擷其財以自入。德裕劾奏:「智興為壇 泗州,募願度者,人輸錢二千,則不復勘詰,普加髡落。自淮而右,戶三丁男,必 一男剔發,規影傜賦,所度無算。臣閱度江者日數百,蘇、常齊民,十固八九,若 不加禁遏,則前至誕月,江淮失丁男六十萬,不為細變。」有詔徐州禁止。
shí dì hūn huāng, shù yóu xìng, xiá bǐ qún xiǎo, tīng cháo jiǎn hū. dé yù shàng dān yǐ liù zhēn, biǎo yán: xīn hū ài yǐ, xiá bù wèi yǐ, cǐ gǔ zhī xián rén dǔ yú shì jūn zhě yě. fū jī shū ér yán qīn zhě wēi, dì yuǎn ér yì zhōng zhě wǔ. chén qiè wéi niàn bá zì xiān shèng, biàn hé chǒng sī, bù néng jié zhōng, shì fù líng jiàn. chén zài xiān cháo, cháng xiàn dà míng fù yǐ fěng, pō méng jiā cǎi. jīn rì jǐn jié míng zhǔ, yì yóu shì yě. qí yī yuē xiāo yī, fěng shì cháo xī wǎn yě èr yuē zhèng fú, fěng fú yù fēi fǎ yě sān yuē bà xiàn, fěng liǎn qiú guài zhēn yě sì yuē nà huì, fěng wǔ qì zhōng yán yě wǔ yuē biàn xié, fěng rèn qún xiǎo yě liù yuē fáng wēi, fěng wěi yóu qīng chū yě. cí jiē míng zhí wǎn qiè. dì suī bù néng yòng qí yán, yóu chì wéi chù hòu zhūn zhūn zuò zhào, hòu xiè qí yì. rán wèi féng jí pái zé, qì bù nèi xǐ.
時帝昏荒,數游幸,狎比群小,聽朝簡忽。德裕上《丹扆六箴》,表言:「 『心乎愛矣,遐不謂矣』,此古之賢人篤於事君者也。夫跡疏而言親者危,地遠而 意忠者忤。臣竊惟念拔自先聖,遍荷寵私,不能竭忠,是負靈鑒。臣在先朝,嘗獻 《大明賦》以諷,頗蒙嘉采。今日盡節明主,亦由是也。」其一曰《宵衣》,諷視 朝希晚也;二曰《正服》,諷服御非法也;三曰《罷獻》,諷斂求怪珍也;四曰 《納誨》,諷侮棄忠言也;五曰《辨邪》,諷任群小也;六曰《防微》,諷偽游輕 出也。辭皆明直婉切。帝雖不能用其言,猶敕韋處厚諄諄作詔,厚謝其意。然為逢 吉排笮,訖不內徙。
shí bó zhōu fú tú guǐ yán shuǐ kě yù jí, hào yuē shèng shuǐ, zhuǎn xiāng liú wén, nán fāng zhī rén, lǜ shí hù jiù yī rén shǐ wǎng jí. jì xíng ruò yǐn, bìng zhě bù gǎn jìn hūn xuè, wēi lǎo zhī rén lǜ duō sǐ. ér shuǐ dòu sān shí qiān, qǔ zhě yì tā jí, zhuǎn yù yú dào, hù xiāng qī xù, wǎng zhě rì shù shí bǎi rén. dé yù yán lēi jīn luó bǔ jué zhī, qiě yán: xī wú yǒu shèng shuǐ, sòng qí yǒu shèng huǒ, jiē běn yāo xiáng, gǔ rén suǒ jìn. qǐng xià guān chá shǐ líng hú chǔ tián sāi, yǐ jué wàng yuán. cóng zhī. dì fāng huò fó lǎo, dǎo fú qí nián, fú tú fāng shì, bìng chū rù jìn zhōng. kuáng rén dù jǐng xiān shàng yán, qí yǒu zhōu xī yuán shòu shù bǎi suì, dì qiǎn huàn zhě zhì zhè xī yíng zhī, zhào zài suǒ chí yì dūn qiǎn. dé yù shàng shū yuē: dào zhī gāo zhě, mò ruò guǎng chéng xuán yuán rén zhī shèng zhě, mò ruò xuān yuán kǒng zǐ. xī xuān yuán wèn guǎng chéng zi zhì shēn zhī yào, yuē: wú shì wú tīng, bào shén yǐ jìng, xíng jiāng zì zhèng. wú láo zi xíng, wú yáo zǐ jīng, nǎi kě zhǎng shēng. shèn shǒu qí yī, yǐ chù qí hé. gù wǒ xiū shēn qiān èr bǎi suì yǐ, xíng wèi cháng shuāi. yòu yuē: dé wú dào zhě shàng wèi huáng, xià wèi wáng. xuán yuán yǔ kǒng zǐ yuē: qù zi zhī jiāo qì yǔ duō yù tài sè yǔ yín zhì, shì jiē wú yì yú zi zhī shēn. bì xià xiū xuān hòu zhī shù, wù sè yì rén, ruò shǐ guǎng chéng xuán yuán hùn jī ér zhì, gào bì xià zhī yán, yì wú chū yú cǐ. chén lǜ jīn suǒ de zhě, jiē yū guài zhī shì, shǐ wù nào bīng, yǐ xiǎo shù qī cōng míng, rú wén chéng wǔ lì zhě yě. yòu qián shì tiān zǐ suī hǎo fāng shì, wèi yǒu yù qí yào zhě. gù hàn rén chēng huáng jīn kě chéng, yǐ wèi yǐn shí qì zé shòu. gāo zōng shí liú dào hé xuán zōng shí sūn zèng shēng jiē néng zuò huáng jīn, èr zǔ bù zhī fú, qǐ fēi yǐ zōng miào wèi zhòng hū? tǎng bì zhì zhēn yǐn, yuàn zhǐ shī bǎo hé zhī shù, shèn wú jí yào, zé jiǔ miào wèi yuè yǐ. xī yuán guǒ dàn jué bù qíng, zì yán yǔ zhāng guǒ yè jìng néng yóu. dì zhào huà gōng xiào zhuàng wèi tú yǐ guān zhī, zhōng dì shì wú tā yàn. wén zōng jí wèi, nǎi zhú zhī.
時亳州浮屠詭言水可愈疾,號曰「聖水」,轉相流聞,南方之人,率十戶僦一 人使往汲。既行若飲,病者不敢近葷血,危老之人率多死。而水斗三十千,取者益 它汲,轉鬻於道,互相欺訹,往者日數十百人。德裕嚴勒津邏捕絕之,且言:「昔 吳有聖水,宋、齊有聖火,皆本妖祥,古人所禁。請下觀察使令狐楚填塞,以絕妄 源。」從之。帝方惑佛老,禱福祈年,浮屠方士,並出入禁中。狂人杜景先上言, 其友周息元壽數百歲,帝遣宦者至浙西迎之,詔在所馳驛敦遣。德裕上疏曰:「道 之高者,莫若廣成、玄元;人之聖者,莫若軒轅、孔子。昔軒轅問廣成子治身之要, 曰:『無視無聽,抱神以靜,形將自正。無勞子形,無搖子精,乃可長生。慎守其 一,以處其和。故我脩身千二百歲矣,形未嘗衰。』又曰:『得吾道者上為皇,下 為王。』玄元語孔子曰:『去子之驕氣與多欲、態色與淫志,是皆無益於子之身。』 陛下脩軒後之術,物色異人,若使廣成、玄元混跡而至,告陛下之言,亦無出於此。 臣慮今所得者,皆迂怪之士,使物淖冰,以小術欺聰明,如文成、五利者也。又前 世天子雖好方士,未有御其藥者。故漢人稱黃金可成,以為飲食器則壽。高宗時劉 道合、玄宗時孫甑生皆能作黃金,二祖不之服,豈非以宗廟為重乎?儻必致真隱, 願止師保和之術,慎毋及藥,則九廟尉悅矣。」息元果誕譎不情,自言與張果、葉 靜能游。帝詔畫工肖狀為圖以觀之,終帝世無它驗。文宗即位,乃逐之。
tài hé sān nián, zhào bài bīng bù shì láng. péi dù jiàn cái kān zǎi xiàng, ér lǐ zōng mǐn yǐ zhōng rén zhù, xiān bǐng zhèng, qiě dé jūn, chū dé yù wèi zhèng huá jié dù shǐ, yǐn sēng rú xié lì, bà dù zhèng shì. èr yuàn xiāng jì, fán dé yù suǒ shàn, xī zhú zhī. yú shì èr rén quán zhèn tiān xià, dǎng rén láo bù kě pò yǐ.
太和三年,召拜兵部侍郎。裴度薦材堪宰相,而李宗閔以中人助,先秉政,且 得君,出德裕為鄭滑節度使,引僧孺協力,罷度政事。二怨相濟,凡德裕所善,悉 逐之。於是二人權震天下,黨人牢不可破矣。
yú nián, xǐ jiàn nán xī chuān. shǔ zì nán zhào rù kòu, bài dù yuán yǐng, ér guō zhāo dài zhī, bìng bù néng shì, mín shī zhí, wú liáo shēng. dé yù zhì, zé wán cán fèn qiè, jiē yǒu tiáo cì. chéng dū jì nán shī yáo xié, xī wáng wéi sōng, yóu qīng xī xià mò shuǐ ér zuǒ, jǐn wèi mán yǒu. shǐ, wéi gāo zhāo lái nán zhào, fù guī zhōu, qīng nèi zī jié mán hǎo, shì yǐ zhàn zhèn wén fǎ. dé yù yǐ gāo qǐ róng zī dào, qí cè fēi shì, yǎng chéng yōng jū, dì wèi jué ěr. zhì yuán yǐng shí, yù xì ér fā, gù zhǎng qū shēn rù, róu tī qiān lǐ, dàng wú jié yí. jīn bān yí shàng xīn, fēi tòng jiǎo gé, bù néng shuā yī fāng chǐ. nǎi jiàn chóu biān lóu, àn nán dào shān chuān xiǎn yào yǔ mán xiāng rù zhě tú zhī zuǒ, xī dào yǔ tǔ bō jiē zhě tú zhī yòu. qí bù luò zhòng guǎ, kuì yùn yuǎn ěr, qū zhé xián jù. nǎi zhào xí biān shì zhě yǔ zhī zhǐ huà shāng dìng, fán lǔ zhī qíng wěi jǐn zhī zhī. yòu liào zé fú zhàng jiù liáo yǔ zhōu bīng zhī rèn zhàn zhě, fèi qiǎn níng mào shén sān sì, shì wú gǎn yuàn. yòu qǐng jiǎ rén yú ān dìng, gōng rén hé zhōng, nǔ rén zhè xī. yáo shì shǔ zhī qì xiè jiē xī ruì. lǜ hù èr bǎi qǔ yī rén, shǐ xí zhàn, dài wù shì, huǎn zé nóng, jí zé zhàn, wèi zhī xióng biān zǐ dì. qí jīng bīng yuē nán yàn bǎo yì bǎo huì liǎng hé mù yì zuǒ yòu lián nǔ qí shì yuē fēi xīng zhì jī qí fēng liú diàn tíng shēng tū qí. zǒng shí yī jūn. zhú zhàng yì chéng, yǐ zhì dà dù qīng xī guān zhī zǔ zuò yù wǔ chéng, yǐ kòng róng jīng jī jiǎo shì zuò róu yuǎn chéng, yǐ è xī shān tǔ bō fù qióng lái guān, xǐ guī zhōu zhì tái dēng, yǐ duó mán xiǎn.
逾年,徙劍南西川。蜀自南詔入寇,敗杜元穎,而郭釗代之,病不能事,民失 職,無聊生。德裕至,則完殘奮怯,皆有條次。成都既南失姚、協,西亡維、松, 由清溪下沫水而左,盡為蠻有。始,韋皋招來南詔,復巂州,傾內資結蠻好,示以 戰陣文法。德裕以皋啟戎資盜,其策非是,養成癰疽,第未決耳。至元穎時,遇隙 而發,故長驅深入,蹂剔千里,盪無孑遺。今瘢夷尚新,非痛矯革,不能刷一方恥。 乃建籌邊樓,按南道山川險要與蠻相入者圖之左,西道與吐蕃接者圖之右。其部落 眾寡,饋餫遠邇,曲折咸具。乃召習邊事者與之指畫商訂,凡虜之情偽盡知之。又 料擇伏瘴舊獠與州兵之任戰者,廢遣獰耄什三四,士無敢怨。又請甲人於安定,弓 人河中,弩人浙西。繇是蜀之器械皆犀銳。率戶二百取一人,使習戰,貸勿事,緩 則農,急則戰,謂之「雄邊子弟」。其精兵曰南燕保義、保惠、兩河慕義、左右連 弩;騎士曰飛星、鷙擊、奇鋒、流電、霆聲、突騎。總十一軍。築杖義城,以制大 度、青溪關之阻;作禦侮城,以控榮經犄角勢;作柔遠城,以厄西山吐蕃;復邛崍 關,徙巂州治台登,以奪蠻險。
jiù zhì, suì chāo yùn nèi sù shàn lí guī zhōu, qǐ jiā méi, dào yáng shān jiāng, ér dá dà dù, nǎi fēn xiǎng zhū shù. cháng yǐ shèng xià zhì, dì kǔ zhàng dú, niǎn fū duō sǐ. dé yù mìng zhuǎn qióng yǎ sù, yǐ shí yuè wèi cáo shǐ, xiān xià ér zhì, yǐ zuǒ yáng shān zhī yùn, kuì zhě bù shè yán yuè, yuǎn mín nǎi ān. shǔ rén duō yù nǚ wèi rén qiè, dé yù wèi zhe kē yuē: fán shí sān ér shàng, zhí sān nián láo xià zhě, wǔ suì jí qī zé guī zhī fù mǔ. huǐ shǔ xià fú tú sī lú shù qiān, yǐ dì yǔ nóng. shǔ xiān zhǔ cí páng yǒu náo cūn, qí mín tī fā ruò fú tú zhě, chù qī zǐ zì rú, dé yù xià lìng jìn zhǐ. shǔ fēng dà biàn.
舊制,歲抄運內粟贍黎、巂州,起嘉、眉,道陽山江,而達大度,乃分餉諸戍。 常以盛夏至,地苦瘴毒,輦夫多死。德裕命轉邛、雅粟,以十月為漕始,先夏而至, 以佐陽山之運,饋者不涉炎月,遠民乃安。蜀人多鬻女為人妾,德裕為著科約:凡 十三而上,執三年勞;下者,五歲;及期則歸之父母。毀屬下浮屠私廬數千,以地 予農。蜀先主祠旁有猱村,其民剔發若浮屠者,畜妻子自如,德裕下令禁止。蜀風 大變。
yú shì èr biān jìn jù, nán zhào qǐng hái suǒ fú lüè sì qiān rén, tǔ bō wéi zhōu jiāng xī dá móu yǐ chéng jiàng. wéi jù chéng dū sì bǎi lǐ, yīn shān wèi gù, dōng běi yáo suǒ cóng lǐng ér xià èr bǎi lǐ, dì wú xiǎn, zǒu zhǎng chuān bù sān qiān lǐ, zhí tǔ bō zhī yá, yì shí shù zhī, yǐ zhì lǔ rù zhě yě. dé yù jì dé zhī, jí fā bīng yǐ shǒu, qiě chén chū shī zhī lì. sēng rú jū zhōng jǔ qí gōng, mìng fǎn xī dá móu yú lǔ, yǐ xìn suǒ méng, dé yù zhōng shēn yǐ wèi hèn. huì jiān jūn shǐ wáng jiàn yán rù cháo, shèng yán xī dá móu sǐ, jù yuǎn rén xiàng huà yì. dì yì huǐ zhī, jí yǐ bīng bù shàng shū zhào, é bài zhōng shū mén xià píng zhāng shì, fēng zàn huáng xiàn bó.
於是二邊浸懼,南詔請還所俘掠四千人,吐蕃維州將悉怛謀以城降。維距成都 四百里,因山為固,東北繇索叢嶺而下二百里,地無險,走長川不三千里,直吐蕃 之牙,異時戍之,以制虜入者也。德裕既得之,即發兵以守,且陳出師之利。僧孺 居中沮其功,命返悉怛謀於虜,以信所盟,德裕終身以為恨。會監軍使王踐言入朝, 盛言悉怛謀死,拒遠人向化意。帝亦悔之,即以兵部尚書召,俄拜中書門下平章事, 封贊皇縣伯。
gù shì, chéng láng yì zǎi xiàng, xū shǎo jiān nǎi gǎn tōng, láng guān fēi gōng shì bù gǎn yè. lǐ zōng mǐn shí, wǎng wǎng tōng bīn kè. lǐ tīng wèi tài zǐ tài fù, zhāo suǒ shàn zài jiǔ jí zōng mǐn gé, hān zuì nǎi qù. zhì dé yù, zé yù yù shǐ: yǒu yǐ shì jiàn zǎi xiàng, bì xiān bái tái nǎi tīng. fán bà cháo, yóu lóng wěi dào qū chū. suì wú zhé zhì gé zhě. yòu bà jīng zhào zhú shā dī liǎng jiē shàng cháo wèi bīng. cháng jiàn yán: cháo tíng wéi xié zhèng èr tú, zhèng bì qù xié, xié bì hài zhèng. rán qí cí jiē ruò kě tīng, yuàn shěn suǒ qǔ shě. bù rán, èr zhě bìng jìn, suī shèng xián jīng yíng, wú yáo chéng gōng. é ér zōng mǐn bà, dé yù dài wèi zhōng shū shì láng jí xián diàn dà xué shì. shǐ, èr shěng fú jiāng huái dà jiǎ, shǐ zhǔ táng chú shí lì, yīn shì xié zī xíng tiān xià, suǒ zhì zhōu zhèn wèi yòu kè, fù rén yǐ yǐ zì gāo. dé yù yī qiè bà zhī.
故事,丞郎詣宰相,須少間乃敢通,郎官非公事不敢謁。李宗閔時,往往通賓 客。李聽為太子太傅,招所善載酒集宗閔閣,酣醉乃去。至德裕,則喻御史:「有 以事見宰相,必先白台乃聽。凡罷朝,由龍尾道趨出。」遂無輒至閣者。又罷京兆 築沙堤、兩街上朝衛兵。常建言:「朝廷惟邪正二途,正必去邪,邪必害正。然其 辭皆若可聽,願審所取捨。不然,二者並進,雖聖賢經營,無繇成功。」俄而宗閔 罷,德裕代為中書侍郎、集賢殿大學士。始,二省符江淮大賈,使主堂廚食利,因 是挾貲行天下,所至州鎮為右客,富人倚以自高。德裕一切罷之。
hòu dì bào gǎn fēng, hài yǔ yán. zhèng zhù shǐ yīn wáng shǒu chéng yǐ yào jìn, dì shǎo jiān, yòu jiàn lǐ xùn shǐ dài zhào, dì yù shòu jiàn guān, dé yù yuē: xī zhū gé liàng yǒu yán: qīn xián chén, yuǎn xiǎo rén, xiān hàn suǒ yǐ xìng lóng yě. qīn xiǎo rén, yuǎn xián shì, hòu hàn suǒ yǐ qīng tuí yě. jīn xùn xiǎo rén, qǐng jiù è bào tiān xià, bù yí yǐn zhì zuǒ yòu. dì yuē: rén shuí wú guò, dāng róng qí gǎi. qiě féng jí cháng yán zhī. duì yuē: shèng xián zé yǒu gǎi guò, ruò xùn tiān zī jiān xié, shàng hé néng gǎi? féng jí wèi zǎi xiàng, ér gù ài xiōng huí, yǐ lèi bì xià, yì zuì rén yě. dì yǔ wáng yá bié yǔ guān, dé yù yáo shǒu zhǐ yá, dì shì jiàn, bù yì, xùn zhù jiē yuàn, jí fù zhào zōng mǐn fǔ zhèng, bài dé yù wèi xìng yuán jié dù shǐ. rù jiàn dì, zì chén yuàn liú què xià, fù bài bīng bù shàng shū. zōng mǐn zòu: mìng yǐ xíng, bù kě zhǐ. gèng xǐ zhèn hǎi jūn yǐ dài wáng fán.
後帝暴感風,害語言。鄭注始因王守澄以藥進,帝少間,又薦李訓使待詔,帝 欲授諫官,德裕曰:「昔諸葛亮有言:『親賢臣,遠小人,先漢所以興隆也。親小 人,遠賢士,後漢所以傾頹也。』今訓小人,頃咎惡暴天下,不宜引致左右。」帝 曰:「人誰無過,當容其改。且逢吉嘗言之。」對曰:「聖賢則有改過,若訓天資 奸邪,尚何能改?逢吉位宰相,而顧愛凶回,以累陛下,亦罪人也。」帝語王涯別 與官,德裕搖手止涯,帝適見,不懌,訓、注皆怨,即復召宗閔輔政,拜德裕為興 元節度使。入見帝,自陳願留闕下,復拜兵部尚書。宗閔奏:「命已行,不可止。」 更徙鎮海軍以代王璠。
xiān shì tài hé zhōng, zhāng wáng yǎng mǔ dù zhòng yáng guī zhè xī, yǒu zhào zài suǒ cún wèn. shí dé yù bèi zhào, nǎi xí liú hòu shǐ rú zhào shū. fán rù wèi shàng shū zuǒ chéng, ér zhāng wáng yǐ zuì fèi sǐ, yīn yǔ hù bù shì láng lǐ hàn gòng zèn dé yù cháng lù zhòng yáng dǎo wáng wèi bù guǐ. dì huò qí yán, zhào wáng yá lǐ gù yán lù suí zhì zhī, zhù fán hàn sān rén zhě yǔ yì jiān, dú suí yán: dé yù dà chén, bù yí yǒu cǐ. chán yàn shǎo shuāi. suì biǎn dé yù wèi tài zǐ bīn kè, fēn sī dōng dōu. fù biǎn yuán zhōu zhǎng shǐ, suí yì miǎn zǎi xiàng. wèi jǐ, zōng mǐn yǐ zuì chì, ér zhù xùn děng luàn bài. dì zhuī wù dé yù yǐ wū gòu zhú, nǎi xǐ chú zhōu cì shǐ. yòu yǐ tài zǐ bīn kè fēn sī dōng dōu. kāi chéng chū, dì cóng róng yǔ zǎi xiàng: cháo tíng qǐ yǒu yí shì hū? zhòng jiē yǐ sòng shēn xī duì. dì fǔ shǒu tì shù xíng xià, yuē: dāng cǐ shí, xiōng dì bù xiāng bǎo, kuàng shēn xī xié? yǒu sī wèi wǒ bāo xiǎn zhī. yòu yuē: dé yù yì shēn xī bǐ yě. qǐ wèi zhè xī guān chá shǐ. hòu duì xué shì jìn zhōng, lí zhí dùn shǒu yán: dé yù yǔ zōng mǐn jiē zhú, ér dú sān jìn guān. dì yuē: bǐ cháng jìn zhèng zhù, ér dé yù yù shā zhī, jīn dāng yǐ guān yǔ hé rén? zhí jù ér chū. yòu zhǐ zuò yǐ qián shì zǎi xiàng yuē: cǐ dé yù zhēng zhèng zhù chù.
先是太和中,漳王養母杜仲陽歸浙西,有詔在所存問。時德裕被召,乃檄留後 使如詔書。璠入為尚書左丞,而漳王以罪廢死,因與戶部侍郎李漢共譖德裕嘗賂仲 陽導王為不軌。帝惑其言,召王涯、李固言、路隋質之,注、璠、漢三人者語益堅, 獨隋言:「德裕大臣,不宜有此。」讒焰少衰。遂貶德裕為太子賓客,分司東都。 復貶袁州長史,隋亦免宰相。未幾,宗閔以罪斥,而注、訓等亂敗。帝追悟德裕以 誣構逐,乃徙滁州刺史。又以太子賓客分司東都。開成初,帝從容語宰相:「朝廷 豈有遺事乎?」眾皆以宋申錫對。帝俯首涕數行下,曰:「當此時,兄弟不相保, 況申錫邪?有司為我褒顯之。」又曰:「德裕亦申錫比也。」起為浙西觀察使。後 對學士禁中,黎埴頓首言:「德裕與宗閔皆逐,而獨三進官。」帝曰:「彼嘗進鄭 注,而德裕欲殺之,今當以官與何人?」埴懼而出。又指坐扆前示宰相曰:「此德 裕爭鄭注處。」
dé yù sān zài zhè xī, chū rù shí nián, qiān huái nán jié dù shǐ, dài niú sēng rú. sēng rú wén zhī, yǐ jūn shì fù qí fù zhāng lù, jí chí qù. huái nán fǔ qián bā shí wàn mín, dé yù zòu yán zhǐ sì shí wàn, wèi lù yòng qí bàn. sēng rú sù yú dì, ér jiàn guān yáo hé wèi mó děng gòng hé zòu dé yù xié sī yuàn jǔ shāng sēng rú, dì zhì zhāng bù xià, zhào dé yù fù shí. dé yù shàng yán: zhū zhèn gēng dài, lì shā bàn shù yǐ bèi shuǐ hàn zhù jūn fèi. yīn suǒ wáng bō duàn wén chāng cuī cóng xiāng shòu bù zuì jù zài. wéi cóng sǐ guān xià, sēng rú dài zhī, qí suǒ shā shù zuì duō. jí zì hé shǐ zhì zhèn, shī yú yòng lì, bù gǎn wàng, suì dài zuì, yǒu zhào shì zhī.
德裕三在浙西,出入十年,遷淮南節度使,代牛僧孺。僧孺聞之,以軍事付其 副張鷺,即馳去。淮南府錢八十萬緡,德裕奏言止四十萬,為鷺用其半。僧孺訴於 帝,而諫官姚合、魏謨等共劾奏德裕挾私怨沮傷僧孺,帝置章不下,詔德裕覆實。 德裕上言:「諸鎮更代,例殺半數以備水旱、助軍費。因索王播、段文昌、崔從相 授簿最具在。惟從死官下,僧孺代之,其所殺數最多。」即自劾「始至鎮,失於用 例,不敢妄」,遂待罪,有詔釋之。
wǔ zōng lì, zhào wèi mén xià shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. jì rù xiè, jí jìn jiè dì: biàn xié zhèng, zhuān wěi rèn, ér hòu cháo tíng zhì. chén cháng wèi xiān dì yán zhī, bù jiàn yòng. fū zhèng rén jì hū xiǎo rén wèi xié, xiǎo rén yì wèi zhèng rén wèi xié, hé yǐ biàn zhī? qǐng jiè wù wèi yù, sōng bǎi zhī wèi mù, gū shēng jìn tè, wú suǒ yīn yǐ. luó niǎo zé bù rán, ruò bù néng lì, bì fù tā mù. gù zhèng rén yī xīn shì jūn, wú dài yú zhù. xié rén bì gèng wèi dǎng, yǐ xiāng bì qī. jūn rén zhě yǐ shì biàn zhī, zé wú huò yǐ. yòu wèi zhì luàn xì xìn rèn, yǐn qí huán gōng wèn guǎn zhòng suǒ yǐ hài bà zhě, zhòng duì qín sè shēng yú yì liè chí chěng, fēi hài bà zhě wéi zhī rén bù néng jǔ, jǔ bù néng rèn, rèn ér yòu zá yǐ xiǎo rén, hài bà yě. tài xuán dé xiàn sì zōng jiē shèng cháo, qí shǐ lín yù, zì shì ruò yáo shùn, jìn jiǔ zé bù jí chū, bì xià zhī qí rán hū? shǐ yī wěi fǔ xiāng, gù xián zhě dé jǐn xīn. jiǔ zé xiǎo rén bìng jìn, zào dǎng yǔ, luàn shì tīng, gù shàng yí ér bù zhuān. zhèng qù zǎi xiàng zé bù zhì yǐ. zài dé zōng zuì shén, wǎn jié zǎi xiàng wéi fèng xíng zhào shū, suǒ yǔ tú shì zhě, lǐ qí yùn péi yán líng wéi qú móu děng, qì jīn wèi zhī luàn zhèng. fū fǔ xiāng yǒu qī wǎng bù zhōng, dāng jí miǎn, zhōng ér cái zhě shǔ rèn zhī. zhèng wú tā mén, tiān xià ān yǒu bù zhì? xiān dì rèn rén, shǐ jiē huí róng, jī xiān wēi yǐ zhì zhū biǎn. chéng shǐ suī xiǎo guò bì zhī ér gǎi zhī, jūn chén wú cāi, zé chán xié bù gàn qí jiān yǐ. yòu yán: kāi yuán chū, fǔ xiāng shuài sān kǎo zhé qù, suī yáo chóng sòng jǐng bù néng yú. zhì lǐ lín fǔ, bǐng quán nǎi shí jiǔ nián, suì jí huò bài. shì zhī jí jìn bà zǎi xiàng, shǐ zhèng zài zhōng shū, chéng zhì běn yě.
武宗立,召為門下侍郎、同中書門下平章事。既入謝,即進戒帝:「辨邪正, 專委任,而後朝廷治。臣嘗為先帝言之,不見用。夫正人既呼小人為邪,小人亦謂 正人為邪,何以辨之?請借物為諭,松柏之為木,孤生勁特,無所因倚。蘿蔦則不 然,弱不能立,必附它木。故正人一心事君,無待於助。邪人必更為黨,以相蔽欺。 君人者以是辨之,則無惑矣。」又謂治亂系信任,引齊桓公問管仲所以害霸者,仲 對琴瑟笙竽、弋獵馳騁,非害霸者;惟知人不能舉,舉不能任,任而又雜以小人, 害霸也。「太、玄、德、憲四宗皆盛朝,其始臨御,自視若堯、舜,浸久則不及初, 陛下知其然乎?始一委輔相,故賢者得盡心。久則小人並進,造黨與,亂視聽,故 上疑而不專。政去宰相則不治矣。在德宗最甚,晚節宰相惟奉行詔書,所與圖事者, 李齊運、裴延齡、韋渠牟等,訖今謂之亂政。夫輔相有欺罔不忠,當亟免,忠而材 者屬任之。政無它門,天下安有不治?先帝任人,始皆回容,積纖微以至誅貶。誠 使雖小過必知而改之,君臣無猜,則讒邪不干其間矣。」又言:「開元初,輔相率 三考輒去,雖姚崇、宋璟不能逾。至李林甫,秉權乃十九年,遂及禍敗。是知亟進 罷宰相,使政在中書,誠治本也。」
dì cháng yí yáng sì fù lǐ jué gù wàng bù zhōng, qiǎn shǐ shā zhī. dé yù zhī dì xìng gāng ér guǒ yú duàn, jí lǜ sān zǎi xiāng jiàn yán yīng, wū yàn liú tì yuē: xī tài zōng dé zōng zhū dà chén, wèi cháng bù huǐ. chén yù bì xià quán huó zhī, wú yì shí hèn. shǐ èr rén zuì è bào zhe, tiān xià gòng jí zhī. dì bù xǔ, dé yù fú bù qǐ. dì yuē: wèi gōng děng shè zhī. dé yù jiàng bài shēng zuò. dì yuē: rú lìng jiàn guān lùn zhēng, suī qiān shū, wǒ bù shè. dé yù zhòng bài. yīn zhuī hái shǐ zhě, sì fù děng nǎi miǎn.
帝嘗疑楊嗣復、李珏顧望不忠,遣使殺之。德裕知帝性剛而果於斷,即率三宰 相見延英,嗚咽流涕曰:「昔太宗、德宗誅大臣,未嘗不悔。臣欲陛下全活之,無 異時恨。使二人罪惡暴著,天下共疾之。」帝不許,德裕伏不起。帝曰:「為公等 赦之。」德裕降拜升坐。帝曰:「如令諫官論爭,雖千疏,我不赦。」德裕重拜。 因追還使者,嗣復等乃免。
shí dì shù chū tián yóu, mù yè nǎi hái, dé yù shàng yán rén jūn dòng fǎ yú rì, gù chū ér shì cháo, rù ér yàn xī. chuán yuē: jūn jiù fáng yǒu cháng jié. wéi shēn chá gǔ yì, wú jì yǐ yè. cè wén wǔ xīng shī dù, kǒng tiān yǐ shì qín qín jǐng jiè. shī yuē: jìng tiān zhī yú, bù gǎn chí qū. yuàn jié tián yóu, chéng tiān yì. xún cè bài sī kōng.
時帝數出畋游,暮夜乃還,德裕上言;「人君動法於日,故出而視朝,入而燕 息。《傳》曰:『君就房有常節。』惟深察古誼,毋繼以夜。側聞五星失度,恐天 以是勤勤儆戒。《詩》曰:『敬天之渝,不敢馳驅。』願節田游,承天意。」尋冊 拜司空。
huí gú zì kāi chéng shí wèi xiá jiá sī suǒ pò. huì chāng hòu, wū jiè kè hán xié gōng zhǔ yá sāi xià, zhǒng zú dà jī, yǐ ruò kǒu zhòng qì yì sù yú biān. tuì hún dǎng xiàng lì lǔ lüè, yīn tiān dé jūn shǐ tián móu shàng yán, yuàn yǐ bù luò bīng jī zhī. yì zhě qǐng kě qí yán. dé yù yuē: huí gú yú guó cháng yǒu gōng, yǐ qióng lái guī, wèi zhé rǎo biān, jù fá zhī, fēi hàn xuān dì dài hū hán zhī yì. bù rú yǔ zhī shí, yǐ dài qí biàn. chén yí xíng yuē: zī dào liáng, fēi jì yě, bù rú jī zhī biàn. dé yù yuē: shā tuó tuì hún, bù kě shì yě. fū jiàn lì zé jìn, yù dí zé zǒu, zá lǔ zhī cháng tài, shú kěn wèi guó jiā yòng xié? tiān dé bīng sù ruò, yǐ yī chéng yǔ jìn lǔ què, wú bù bài. qǐng zhào móu wú tīng zhū róng jì. dì yú shì dài sù èr wàn hú.
回鶻自開成時為黠戛斯所破。會昌後,烏介可汗挾公主牙塞下,種族大飢,以 弱口、重器易粟於邊。退渾、党項利虜掠,因天德軍使田牟上言,願以部落兵擊之。 議者請可其言。德裕曰:「回鶻於國嘗有功,以窮來歸,未輒擾邊,遽伐之,非漢 宣帝待呼韓之義。不如與之食,以待其變。」陳夷行曰:「資盜糧,非計也,不如 擊之便。」德裕曰:「沙陀、退渾,不可恃也。夫見利則進,遇敵則走,雜虜之常 態,孰肯為國家用邪?天德兵素弱,以一城與勁虜確,無不敗。請詔牟無聽諸戎計。」 帝於是貸粟二萬斛。
huì wà méi sī shā chì xīn yǐ jiàng, chì xīn bīng kuì qù. yú shì huí gú shì qióng, shù gài yáng mǎ, yù jí bīng fù gù dì, yòu yuàn jiǎ tiān dé chéng yǐ shě gōng zhǔ, dì bù xǔ. nǎi jìn bī zhèn wǔ bǎo dà shān pá tóu fēng, yǐ lüè shuò chuān, zhuǎn zhàn yún zhōu, cì shǐ zhāng xiàn jié yīng chéng bù chū. huí gú nǎi dà lüè, dǎng xiàng tuì hún jiē bǎo xiǎn mò gǎn jù. dì yì zhī xiàng bù xǔ tián móu yòng èr bù bīng zhī xiào, nǎi fù wèn yǐ jì, dé yù yuē: pá tóu fēng běi jiē dà qì, lì yòng qí, bù kě yǐ bù dāng zhī. jīn wū jiè suǒ shì, gōng zhǔ ěr, dé jiàn jiāng chū qí duó hái zhī, wáng shī jí jī, bǐ bì zǒu. jīn ruì jiāng wú yì shí xióng zhě, qǐng yǐ fān hún jìn zú yǔ hàn bīng xián méi yè jī zhī, shì bì děi. dì jí yǐ fāng lüè shòu liú miǎn, lìng xióng yāo jī kè hán yú shā hú shān, bài zhī, yíng gōng zhǔ hái, huí gú suì bài. jìn wèi sī tú.
會嗢沒斯殺赤心以降,赤心兵潰去。於是回鶻勢窮,數丐羊馬,欲藉兵復故地, 又願假天德城以舍公主,帝不許。乃進逼振武保大柵杷頭峰,以略朔川,轉戰雲州, 刺史張獻節嬰城不出。回鶻乃大掠,党項、退渾皆保險莫敢拒。帝益知向不許田牟 用二部兵之效,乃復問以計,德裕曰:「杷頭峰北皆大磧,利用騎,不可以步當之。 今烏介所恃,公主爾,得健將出奇奪還之,王師急擊,彼必走。今銳將無易石雄者, 請以籓渾勁卒與漢兵銜枚夜擊之,勢必得。」帝即以方略授劉沔,令雄邀擊可汗於 殺胡山,敗之,迎公主還,回鶻遂敗。進位司徒。
xiá jiá sī qiǎn shǐ lái, qiě yán gōng qǔ ān xī běi tíng, dì yù cóng xiá jiá sī qiú qí dì, dé yù yuē: bù kě. ān xī jù jīng shī qī qiān lǐ, běi tíng wǔ qiān lǐ. yì shí yáo hé xī lǒng yòu dǐ yù mén guān, jiē wǒ jùn xiàn, wǎng wǎng yǒu bīng, gù néng huǎn jí diào fā. zì hé lǒng rù tǔ bō, zé dào chū huí gú. huí gú jīn pò miè, wèi zhī xiá jiá sī guǒ yǒu qí dì xié? jiǎ lìng ān xī kě dé, jí fù zhì dōu hù, yǐ wàn rén wǎng shù, hé suǒ xìng fā, hé dào kuì wǎn? bǐ tiān dé zhèn wǔ yú jīng shī jìn, lì yóu kǔ bù zú, kuàng qī qiān lǐ ān xī zāi? chén yǐ wèi zòng dé zhī, wú yòng yě. xī hàn wèi xiāng qǐng bà tián chē shī, jiǎ juān zhī qǐng qì zhū yá, jìn dí rén jié yì qǐng qì sì zhèn jí ān dōng, jiē bù yuàn tān wài yǐ hào nèi. cǐ sān chén zhě, dāng quán shèng shí, shàng yù qì gē yǐ féi zhōng guó, kuàng jiǔ méi shén yuǎn zhī dì hū? shì chí shí fèi, shì xū shì, miè yī huí gú, ér yòu shēng zhī. dì nǎi zhǐ.
黠戛斯遣使來,且言攻取安西、北庭,帝欲從黠戛斯求其地,德裕曰:「不可。 安西距京師七千里,北庭五千里。異時繇河西、隴右抵玉門關,皆我郡縣,往往有 兵,故能緩急調發。自河、隴入吐蕃,則道出回鶻。回鶻今破滅,未知黠戛斯果有 其地邪?假令安西可得,即復置都護,以萬人往戍,何所興發,何道饋輓?彼天德、 振武於京師近,力猶苦不足,況七千里安西哉?臣以為縱得之,無用也。昔漢魏相 請罷田車師,賈捐之請棄珠崖,近狄仁傑亦請棄四鎮及安東,皆不願貪外以耗內。 此三臣者,當全盛時,尚欲棄割以肥中國,況久沒甚遠之地乎?是持實費,市虛事, 滅一回鶻,而又生之。」帝乃止。
zé lù liú cóng jiàn sǐ, qí cóng zi zhěn shàn liú shì, yǐ yāo jié dù, dé yù yuē: zé lù nèi dì, fēi hé shuò bǐ, xī jiē rú shù dà chén shǒu zhī. lǐ bào zhēn shǐ jiàn zhāo yì jūn, zuì yǒu gōng, dé zōng shàng bù xǔ qí zi jì. jí liú wù sǐ, jìng zōng fāng dài yú zhèng, suì yǐ fú jié fù cóng jiàn. tài hé shí, shàn bīng zhǎng zi, yīn lián xùn zhù, wài tuō xiào zhōng, qǐng chú jūn cè. jí yǒu gǒu mǎ jí, xiè yī jù shǐ, biàn yǐ bīng shǔ zhěn. shě ér bù tǎo, wú yǐ shì sì fāng. dì yuē: kě shèng hū? duì yuē: hé shuò, zhěn suǒ shì yǐ chún chǐ yě. rú lìng wèi zhèn bù yǔ, zé pò yǐ. fū sān zhèn shì sì, liè shèng xǔ zhī. qǐng shǐ jìn chén míng gào: yǐ zé lù mìng shuài, bù dé shì sān zhèn, jīn zhèn yù zhū zhěn, qí gè yǐ bīng huì. dì rán zhī. nǎi yǐ lǐ huí chí jié yù wáng yuán kuí hé hóng jìng, jiē tīng mìng. shǐ yì yòng bīng, zhōng wài jiāo zhāng gù zhēng, jiē yuē: wù gōng gāo, bù kě jué qí sì. yòu cóng jiàn chù bīng shí wàn, sù zhī shí nián, wèi kě yǐ pò yě. tā zǎi xiàng yì yǎn ē qū hé, dé yù dú yuē: zhū gé liàng yán cáo cāo shàn wèi bīng, yóu wǔ gōng chāng bà, sān yuè cháo, kuàng qí xià zāi? rán yíng suō shèng fù, bīng jiā zhī cháng, wéi bì xià shèng cè xiān dìng, bù yǐ xiǎo lì dùn wèi fú yì suǒ yáo, zé yǒu gōng yǐ. yǒu rú bù lì, chén qǐng yǐ sǐ sāi zé! dì fèn rán yuē: wèi wǒ yǔ yú cháo, yǒu jǔ wú jūn yì zhě, xiān zhū zhī! qún lùn suì xī. yuán kuí bīng yǐ chū, ér hóng jìng dòu liú chí liǎng duān. dé yù jiàn qiǎn wáng zǎi yǐ chén xǔ jīng jiǎ, jiǎ dào yú wèi yǐ fá cí. hóng jìng wén, jù lè bīng qǐng zì shè zhāng qǔ cí lù.
澤潞劉從諫死,其從子稹擅留事,以邀節度,德裕曰:「澤潞內地,非河朔比, 昔皆儒術大臣守之。李抱真始建昭義軍,最有功,德宗尚不許其子繼。及劉悟死, 敬宗方怠於政,遂以符節付從諫。太和時,擅兵長子,陰連訓、注,外托效忠,請 除君側。及有狗馬疾,謝醫拒使,便以兵屬稹。舍而不討,無以示四方。」帝曰: 「可勝乎?」對曰:「河朔,稹所恃以脣齒也。如令魏、鎮不與,則破矣。夫三鎮 世嗣,列聖許之。請使近臣明告:『以澤潞命帥,不得視三鎮,今朕欲誅稹,其各 以兵會。』」帝然之。乃以李回持節諭王元逵、何弘敬,皆聽命。始議用兵,中外 交章固爭,皆曰:「悟功高,不可絕其嗣。又從諫畜兵十萬,粟支十年,未可以破 也。」它宰相亦弇婀趨和,德裕獨曰:「諸葛亮言曹操善為兵,猶五攻昌霸,三 越漅,況其下哉?然贏縮勝負,兵家之常,惟陛下聖策先定,不以小利鈍為浮議所 搖,則有功矣。有如不利,臣請以死塞責!」帝忿然曰:「為我語於朝,有沮吾軍 議者,先誅之!」群論遂息。元逵兵已出,而弘敬逗留持兩端。德裕建遣王宰以陳、 許精甲,假道於魏以伐磁。弘敬聞,遽勒兵請自涉漳取磁、潞。
huì héng shuǐ shù bīng pàn, rù tài yuán, zhú qí shuài lǐ shí, fèng bì jiāng yáng biàn zhǔ liú shì. fāng shì shí, zhěn wèi xià, cháo tíng yì wèi yōu. yì zhě pō yán bīng jiē kě bà. dì qiǎn zhōng rén mǎ yuán shí rú tài yuán, zhēn qí biàn. biàn hòu huì zhōng rén, zhàng yǐn sān rì. hái, miù yuē: biàn bīng duō, shǔ míng guāng jiǎ zhě shí wǔ lǐ. dé yù jié yuē: lǐ shí yǐ tài yuán wú bīng, gù diào héng shuǐ zú qiān wǔ bǎi shǐ shù yú shè, biàn yīn yǐ luàn, qú néng liè zú rú cǐ duō xié? zé yuē: jìn rén yǒng, jiē bīng yě, mù ér dé zhī. dé yù yuē: mù shì dāng yǐ cái, lǐ shí yǐ rén qiàn yī jiān, gù bīng luàn, shí wú yǐ suǒ zhī, biàn hé dé xié? tài yuán yī kǎi yī jǐ, jǔ sòng xíng yíng, ān zhì shí wǔ lǐ míng guāng hū? shǐ zhě yǔ sāi. dé yù jí zòu: biàn jiàn wǔ, bù kě shè. rú lì bù zú, qǐng shě zhěn ér zhū biàn. jù qù wáng féng qǐ yú shè jūn, zhào yuán kuí qū tǔ mén, huì tài yuán. hé dōng jiān jūn lǚ yì zhōng wén, jí rì zhào yú shè zú rù zhǎn biàn, xiàn shǒu jīng shī.
會橫水戍兵叛,入太原,逐其帥李石,奉裨將楊弁主留事。方是時,稹未下, 朝廷益為憂。議者頗言兵皆可罷。帝遣中人馬元實如太原,偵其變。弁厚賄中人, 帳飲三日。還,謬曰:「弁兵多,屬明光甲者十五里。」德裕詰曰:「李石以太原 無兵,故調橫水卒千五百使戍榆社,弁因以亂,渠能列卒如此多邪?」則曰:「晉 人勇,皆兵也,募而得之。」德裕曰:「募士當以財,李石以人欠一縑,故兵亂, 石無以索之,弁何得邪?太原一鎧一戟,舉送行營,安致十五里明光乎?」使者語 塞。德裕即奏:「弁賤伍,不可赦。如力不足,請舍稹而誅弁。」遽趣王逢起榆社 軍,詔元逵趨土門,會太原。河東監軍呂義忠聞,即日召榆社卒入斬弁,獻首京師。
dé yù měi jí zhēn yuán tài hé jiān yǒu suǒ tǎo fá, zhū dào bīng chū jìng, jí yǎng gěi dù zhī, duō qiān yán yǐ kùn guó lì. huò yǔ zéi yuē, lìng xiè shǒu bèi, dé yī xiàn yī tún yǐ bào tiān zǐ, gù shī wú dà gōng. yīn qǐng chì zhū jiāng, lìng zhí qǔ zhōu, wù gōng xiàn. gù yuán kuí děng xià xíng míng cí, ér zhěn qì suǒ yǐ. é ér gāo wén duān guī mìng, chēng zhěn liáng fá, jiē nǚ zi ruá suì bǔ bīng. wèi jǐ, guō yì chí zhěn shǒu jiàng. dì wèn: hé yǐ chù yì? dé yù yuē: zhěn shù zi, ān zhī fǎn? zhí yì wèi zhī. jīn sān zhōu yǐ jiàng, ér zhěn qióng cù, yòu fàn qí zú yǐ yāo fù guì, bù zhū, hòu wú yǐ chéng è. dì yuē: zhèn yì yì ěr. yīn zhào shí xióng rù lù, jǐn qǔ yì děng jí cháng wèi zhěn yòng zhě, xī zhū zhī. cè gōng bài tài wèi, jìn fēng zhào guó gōng. dé yù gù ràng, yán: táng xìng, tài wèi wéi qī rén, shàng fù zǐ yí nǎi bù gǎn bài. jìn wáng zhì xìng lǐ zài yì jiē chāo bài bǎo fù, gài zhòng xī cǐ guān. péi dù wèi sī tú shí nián, yì bù qiān, chén yuàn shǒu jiù zhì zú yǐ. dì yuē: wú hèn wú guān chóu gōng, wú gù cí. dé yù yòu chén: xiān chén fēng yú zhào, zhǒng sūn kuān zhōng shǐ shēng, zì yuē sān zhào, yì jiāng chuán dí, bù jí zhī shù. chén qián yì fēng, yǐ gǎi zhōng shān. chén xiān shì jiē cháng jū jí, yuàn dé fēng wèi. cóng zhī, suì gǎi wèi guó gōng.
德裕每疾貞元、太和間有所討伐,諸道兵出境,即仰給度支,多遷延以困國力。 或與賊約,令懈守備,得一縣一屯以報天子,故師無大功。因請敕諸將,令直取州, 勿攻縣。故元逵等下邢、洺、磁,而稹氣索矣。俄而高文端歸命,稱稹糧乏,皆女 子挼穟哺兵。未幾,郭誼持稹首降。帝問:「何以處誼?」德裕曰:「稹豎子,安 知反?職誼為之。今三州已降,而稹窮蹙,又販其族以邀富貴,不誅,後無以懲惡。」 帝曰:「朕意亦爾。」因詔石雄入潞,盡取誼等及嘗為稹用者,悉誅之。策功拜太 尉,進封趙國公。德裕固讓,言:「唐興,太尉惟七人,尚父子儀乃不敢拜。近王 智興、李載義皆超拜保、傅,蓋重惜此官。裴度為司徒十年,亦不遷,臣願守舊秩 足矣。」帝曰:「吾恨無官酬公,毋固辭。」德裕又陳:「先臣封於趙,冢孫寬中 始生,字曰三趙,意將傳嫡,不及支庶。臣前益封,已改中山。臣先世皆嘗居汲, 願得封衛。」從之,遂改衛國公。
dì cháng cóng róng wèi zǎi xiàng yuē: yǒu rén chēng kǒng zǐ qí tú sān qiān yì wèi dǎng, xìn hū? dé yù yuē: xī liú xiàng yún: kǒng zǐ yǔ yán huí zi gòng gèng xiāng chēng yù, bù wèi péng dǎng yǔ jì yǔ gāo yáo zhuǎn xiāng jí yǐn, bù wèi bǐ zhōu. wú xié xīn yě. chén cháng yǐ gòng gǔn huān dōu yǔ shùn yǔ zá chù yáo cháo, gòng gōng huān dōu zé wèi dǎng, shùn yǔ bù wèi dǎng. xiǎo rén xiāng yǔ bǐ zhōu, dié wèi yǎn bì yě. xián rén jūn zǐ bù rán, zhōng yú guó zé tóng xīn, wén yú yì zé tóng zhì, tuì ér gè xíng qí jǐ, bù kě jiāo yǐ sī. zhào xuān zi suí huì jì ér nà jiàn, sī mǎ hóu shū xiàng bǐ yǐ shì jūn, bù wèi dǎng yě. gōng sūn hóng měi yǔ jí àn qǐng jiān, àn xiān fā zhī, hóng tuī qí hòu, wǔ dì suǒ yán jiē tīng. àn hóng suī bìng jìn, rán tíng jié qí rén shǎo qíng, jī qí bù bèi wèi zhà, zé xiān fā hòu jì, bù wèi dǎng yě. tài zōng yǔ fáng xuán líng tú shì, zé yuē fēi dù rú huì mò néng chóu zhī. jí rú huì zài yān, yì tuī xuán líng zhī cè. zé tóng xīn tú guó, bù wèi dǎng yě. hàn zhū bó chén xián xiāng wèi fù xīn, bèi gōng sǐ dǎng. zhōu fú fáng zhí gè yǐ qí dǎng xiāng qīng, yì lùn xiāng yà, gù péng dǎng shǐ yú gān líng èr bù. jí shén yě, wèi zhī gōu dǎng, jì shòu zhū yí. yǐ wáng zhì yán zhī, fēi bù xìng yě. zhōu zhī shuāi, liè guó gōng zǐ yǒu xìn líng píng yuán mèng cháng chūn shēn, yóu tán zhě yǐ sì háo wèi chēng shǒu, yì gè yǒu kè sān qiān, wù yǐ jué zhà shì lì xiāng gāo zhòng ní zhī tú, wéi xíng rén yì. jīn yì zhě yù yǐ bǐ zhī, wǎng yǐ. chén wèi zhī suǒ wèi dǎng zhě, wèi guó hū? wèi shēn hū? chéng wèi guó xié, suí huì shū xiàng jí àn fáng dù zhī dào kě xíng, bù bì dǎng yě. jīn suǒ wèi dǎng zhě, wū shàn bì zhōng, fù xià wǎng shàng, chē mǎ chí qū, yǐ qū quán shì, zhòu yè hé móu, měi guān yào xuǎn, xī yǐn qí dǎng wèi zhī, fǒu zé yì yā yǐ tuì. zhòng ní zhī tú, yǒu shì hū? bì xià yǐ shì chá zhī, zé jiān wěi jiàn yǐ.
帝嘗從容謂宰相曰:「有人稱孔子其徒三千亦為黨,信乎?」德裕曰:「昔劉 向云:『孔子與顏回、子貢更相稱譽,不為朋黨;禹、稷與皋陶轉相汲引,不為比 周。無邪心也。』臣嘗以共、鮌、驩兜與舜、禹雜處堯朝,共工、驩兜則為黨,舜、 禹不為黨。小人相與比周,迭為掩蔽也。賢人君子不然,忠於國則同心,聞於義則 同志,退而各行其己,不可交以私。趙宣子、隨會繼而納諫,司馬侯、叔向比以事 君,不為黨也。公孫弘每與汲黯請間,黯先發之,弘推其後,武帝所言皆聽。黯、 弘雖並進,然廷詰齊人少情,譏其布被為詐,則先發後繼,不為黨也。太宗與房玄 齡圖事,則曰非杜如晦莫能籌之。及如晦在焉,亦推玄齡之策。則同心圖國,不為 黨也。漢硃博、陳咸相為腹心,背公死黨。周福、房植各以其黨相傾,議論相軋, 故朋黨始於甘陵二部。及甚也,謂之鈎黨,繼受誅夷。以王制言之,非不幸也。周 之衰,列國公子有信陵、平原、孟嘗、春申,游談者以四豪為稱首,亦各有客三千, 務以譎詐勢利相高;仲尼之徒,唯行仁義。今議者欲以比之,罔矣。臣未知所謂黨 者,為國乎?為身乎?誠為國邪,隨會、叔向、汲黯、房、杜之道可行,不必黨也。 今所謂黨者,誣善蔽忠,附下罔上,車馬馳驅,以趨權勢,晝夜合謀,美官要選, 悉引其黨為之,否則抑壓以退。仲尼之徒,有是乎?陛下以是察之,則奸偽見矣。」
shí wéi hóng zhì jiàn yán: zǎi xiàng bù kě jiān zhì qián gǔ. dé yù zòu yán: guǎn zhòng míng yú zhì guó, qí yǔ yuē: guó zhī zhòng qì, mò zhòng yú lìng. lìng zhòng jūn zūn, jūn zūn guó ān. zhì rén zhī běn, mò yào yú lìng. gù yuē kuī lìng zhě sǐ, yì lìng zhě sǐ, bù xíng lìng zhě sǐ, liú lìng zhě sǐ, bù cóng lìng zhě sǐ. wǔ zhě wú shè. yòu yuē: lìng zài shàng ér lùn kě fǒu zài xià, shì zhǔ wēi xià xì yú rén yě. tài hé hòu, fēng sú jìn bì, lìng chū yú shàng, fēi zhī zài xià. cǐ bì bù zhǐ, wú yǐ zhì guó. kuāng héng yuē: dà chén zhě, guó jiā gǔ gōng, wàn xìng suǒ zhān yǎng, míng zhǔ suǒ shèn zé yě. chuán yuē: xià qīng qí shàng jué, jiàn rén tú bǐng chén, zé guó jiā yáo dòng ér rén bù jìng. jīn hóng zhì wèi rén suǒ jiào ér yán, shì tú bǐng chén zhě yě. qiě xiāo wàng zhī, hàn míng rú, wèi yù shǐ dài fū, zòu yún: suì shǒu, rì yuè shǎo guāng, jiù zài chén děng. xuān dì yǐ wàng zhī yì qīng chéng xiàng, xià yǒu sī jié wèn. zhēn guān zhōng, jiān chá yù shǐ chén shī hé shàng yán: rén zhī sī lǜ yǒu xiàn, yī rén bù kě zǒng shù zhí. tài zōng yuē: cǐ yù lí jiān wǒ jūn chén. chì zhī lǐng wài. chén wèi zǎi xiàng yǒu jiān móu yǐn tè, zé rén rén jiē dé shàng lùn. zhì yú zhì zhì zhí yè, rén zhǔ zhī bǐng, fēi xiǎo rén suǒ de gàn. gǔ zhě cháo tíng zhī shì, gè shǒu guān yè, sī bù chū wèi. hóng zhì jiàn chén, qǐ dé yǐ fēi suǒ yí yán wàng chù tiān tīng! shì qīng zǎi xiàng. bì xià zhào qí xié jì, cóng dǎng rén zhōng lái, dāng è jué zhī. dé yù dà yì, yù cháo tíng zūn, chén xià sù, ér zhèng chū zǎi xiàng, shēn jí péng dǎng, gù gǎn fèn qiè yán zhī.
時韋弘質建言:「宰相不可兼治錢穀。」德裕奏言:「管仲明於治國,其語曰: 『國之重器,莫重於令。令重君尊,君尊國安。治人之本,莫要於令。』故曰『虧 令者死,益令者死,不行令者死,留令者死,不從令者死。五者無赦。』又曰: 『令在上而論可否在下,是主威下繫於人也。』太和後,風俗浸敝,令出於上,非 之在下。此敝不止,無以治國。匡衡曰:『大臣者,國家股肱,萬姓所瞻仰,明主 所慎擇也。』《傳》曰:『下輕其上爵,賤人圖柄臣,則國家搖動而人不靜。』今 弘質為人所教而言,是圖柄臣者也。且蕭望之,漢名儒,為御史大夫,奏云:『歲 首,日月少光,咎在臣等。』宣帝以望之意輕丞相,下有司詰問。貞觀中,監察御 史陳師合上言:『人之思慮有限,一人不可總數職。』太宗曰:『此欲離間我君臣。』 斥之嶺外。臣謂宰相有奸謀隱慝,則人人皆得上論。至於制置職業,人主之柄,非 小人所得干。古者朝廷之士,各守官業,思不出位。弘質賤臣,豈得以非所宜言妄 觸天聽!是輕宰相。陛下照其邪計,從黨人中來,當遏絕之。」德裕大意,欲朝廷 尊,臣下肅,而政出宰相,深疾朋黨,故感憤切言之。
yòu cháng wèi: shěng shì bù rú shěng guān, shěng guān bù rú shěng lì, néng jiǎn rǒng guān, chéng zhì běn yě. nǎi qǐng bà jùn xiàn lì fán èr qiān yú yuán, yì guān qù zhě jiē yuàn. shí tiān xià yǐ píng, shù shàng shū qǐ hái gǔ, ér xīng jiā yán yíng huò fàn shàng xiāng, yòu kěn gài qù wèi, jiē bù xǔ. dāng guó fán liù nián, fāng yòng bīng shí, jué cè zhì shèng, tā xiāng wú yǔ, gù wēi míng dú zhòng yú shí. xuān zōng jí wèi, dé yù fèng cè tài jí diàn. dì tuì wèi zuǒ yòu yuē: xiàng xíng shì jìn wǒ zhě, fēi tài wèi xié? měi gù wǒ, máo fà wèi sēn shù. yì rì, bà wèi jiǎn xiào sī tú tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, jīng nán jié dù shǐ. é xǐ dōng dōu liú shǒu. bái mǐn zhōng líng hú táo cuī xuàn jiē sù chóu, dà zhōng yuán nián, shǐ dǎng rén lǐ xián chì dé yù yīn shì. gù yǐ tài zǐ shǎo bǎo fēn sī dōng dōu, zài biǎn cháo zhōu sī mǎ. míng nián, yòu dǎo wú rǔ nà sòng lǐ shēn shā wú xiāng shì, ér dà lǐ qīng lú yán xíng bù shì láng mǎ zhí yù shǐ zhōng chéng wèi fú yán: shēn shā wú zuì, dé yù xùn chéng qí yuān, zhì wèi chù yù shǐ, wǎng shàng bù dào. nǎi biǎn wèi yá zhōu sī hù cān jūn shì. míng nián, zú, nián liù shí sān. dé yù jì méi, jiàn mèng líng hú táo yuē: gōng xìng āi wǒ, shǐ de guī zàng. táo yǔ qí zi hào, hào yuē: zhí zhèng jiē gòng hàn, kě hū? jì xī, yòu mèng, táo jù yuē: wèi gōng jīng shuǎng kě wèi, bù yán, huò jiāng jí. bái yú dì, dé yǐ sàng hái.
又嘗謂:「省事不如省官,省官不如省吏,能簡冗官,誠治本也。」乃請罷郡 縣吏凡二千餘員,衣冠去者皆怨。時天下已平,數上疏乞骸骨,而星家言熒惑犯上 相,又懇丐去位,皆不許。當國凡六年,方用兵時,決策制勝,它相無與,故威名 獨重於時。宣宗即位,德裕奉冊太極殿。帝退謂左右曰:「向行事近我者,非太尉 邪?每顧我,毛髮為森豎。」翌日,罷為檢校司徒、同中書門下平章事,荊南節度 使。俄徙東都留守。白敏中、令狐綯、崔鉉皆素仇,大中元年,使黨人李咸斥德裕 陰事。故以太子少保分司東都,再貶潮州司馬。明年,又導吳汝納訟李紳殺吳湘事, 而大理卿盧言、刑部侍郎馬植、御史中丞魏扶言:「紳殺無罪,德裕徇成其冤,至 為黜御史,罔上不道。」乃貶為崖州司戶參軍事。明年,卒,年六十三。德裕既沒, 見夢令狐綯曰:「公幸哀我,使得歸葬。」綯語其子滈,滈曰:「執政皆共憾,可 乎?」既夕,又夢,綯懼曰:「衛公精爽可畏,不言,禍將及。」白於帝,得以喪 還。
dé yù xìng gū qiào, míng biàn yǒu fēng cǎi, shàn wèi wén zhāng. suī zhì dà wèi, yóu bù qù shū. qí móu yì yuán gǔ wèi zhì, gǔn gǔn kě xǐ. cháng yǐ jīng lún tiān xià zì wèi, wǔ zōng zhī ér néng rèn zhī, yán cóng jì xíng, shì shí wáng shì jǐ zhōng xìng.
德裕性孤峭,明辯有風采,善為文章。雖至大位,猶不去書。其謀議援古為質, 袞袞可喜。常以經綸天下自為,武宗知而能任之,言從計行,是時王室幾中興。
xiān shì, hán quán yì bài yú cài, dù shū liáng bài yú shēn, jiē jiān jūn huàn rén zhì qí quán, jiāng bù dé zhuān jìn tuì, zhào shū yī rì sān sì xià, zǎi xiàng bù yù. yòu zhū dào ruì bīng piào shì, jiē jiān jūn qǔ yǐ zì suí, měi dū zhàn, chéng gāo jiàn qí zì biǎo, shī xiǎo bù shèng, zhé juǎn qí qù, dà bīng suí yǐ běi. yáo shì wáng shī suǒ xiàng duō fù. zhì tǎo huí gú zé lù, dé yù jiàn qǐng zhào shū fù zǎi sī nǎi xià, jiān jūn bù dé gàn jūn yào, lǜ bīng bǎi rén qǔ yī yǐ wèi wèi. zì shì, hào lìng míng yī, jiāng nǎi yǒu gōng.
先是,韓全義敗於蔡,杜叔良敗於深,皆監軍宦人制其權,將不得專進退,詔 書一日三四下,宰相不豫。又諸道銳兵票士,皆監軍取以自隨,每督戰,乘高建旗 自表,師小不勝,輒卷旗去,大兵隨以北。繇是王師所向多負。至討回鶻、澤潞, 德裕建請詔書付宰司乃下,監軍不得干軍要,率兵百人取一以為衛。自是,號令明 壹,將乃有功。
yuán hé hòu shù yòng bīng, zǎi xiàng bù xiū mù, huò jì huǒ, nǎi dé bà. dé yù zài wèi, suī jù shū jǐng zòu, jiē cóng róng cái jué, lǜ wǔ lòu xià hái dì, xiū mù zhé rú lìng, pèi rán ruò wú shì shí. qí chù bào jī jí, dì yī qiè lìng dé yù zuò zhào, dé yù shù cí, dì yuē: xué shì bù néng jǐn wú yì. fá liú zhěn yě, zhào wáng yuán kuí hé hóng jìng yuē: wù wèi zi sūn zhī móu, cún fǔ chē zhī shì. yuán kuí děng qíng dé, jiē zhèn kǒng sī xiào. yǐ ér sān zhōu jiàng, zéi suì píng. dì měi chēng wèi bó gōng, zé gù dé yù dào zhào yǔ, zī qí qiè yú shì ér néng fá móu yě. sān zhèn měi zòu shì, dé yù yǐn shǐ zhě jiè chì wèi zhōng yì, zhǐ yì dīng níng, shǐ guī gè wèi qí shuài dào zhī, gù hé shuò wèi wēi bù gǎn màn. hòu chú fú tú fǎ, sēng wáng mìng duō qù yōu zhōu, dé yù zhào dǐ lì jiè yuē: wèi wǒ xiè zhāng zhòng wǔ, liú cóng jiàn zhāo nà wáng mìng, jīn shì zhī hé yì? zhòng wǔ jù, yǐ dāo shòu jū yōng guān lì yuē: sēng gǎn rù zhě, zhǎn!
元和後數用兵,宰相不休沐,或繼火,乃得罷。德裕在位,雖遽書警奏,皆從 容裁決,率午漏下還第,休沐輒如令,沛然若無事時。其處報機急,帝一切令德裕 作詔,德裕數辭,帝曰:「學士不能盡吾意。」伐劉稹也,詔王元逵、何弘敬曰: 「勿為子孫之謀,存輔車之勢。」元逵等情得,皆震恐思效。已而三州降,賊遂平。 帝每稱魏博功,則顧德裕道詔語,咨其切於事而能伐謀也。三鎮每奏事,德裕引使 者戒敕為忠義,指意丁寧,使歸各為其帥道之,故河朔畏威不敢慢。後除浮屠法, 僧亡命多趣幽州,德裕召邸吏戒曰:「為我謝張仲武,劉從諫招納亡命,今視之何 益?」仲武懼,以刀授居庸關吏曰:「僧敢入者,斬!」
dì jì shù tǎo pàn yǒu gōng, dé yù lǜ tài yú wǔ, bù kě jí, jí zòu yán: cáo cāo pò yuán shào yú guān dù, bù zhuī bēn, zì wèi suǒ huò yǐ duō, kǒng shāng wēi zhòng. yǎng yóu jī gǔ shàn shè zhě, liǔ yè suī bǎi bù bì zhōng, guān zhě yuē: bù rú shǎo xī, ruò gōng bō shǐ gōu, qián gōng jiē qì. bì xià zhēng fá wú bù dé suǒ yù, yuàn yǐ bīng wèi jiè, nǎi kě bǎo chéng gōng. dì jiā nà qí yán. fāng shì zhào guī zhēn yǐ shù jìn, dé yù jiàn yuē: shì cháng jìng zōng shí yǐ guǐ wàng chū rù jìn zhōng, rén jiē bù yuàn zhì bì xià qián. dì yuē: guī zhēn wǒ zì shí, gù wú dà guò, zhào yǔ yǔ yǎng shēng shù ěr. duì yuē: xiǎo rén yú lì, ruò é fù zhú. xiàng jiàn guī zhēn zhī mén, chē zhé mǎn yǐ. dì bù tīng. yú shì xié shù guǐ shí zhě jìn, dì zhì shuāi yān.
帝既數討叛有功,德裕慮忲於武,不可戢,即奏言:「曹操破袁紹於官渡,不 追奔,自謂所獲已多,恐傷威重。養由基古善射者,柳葉雖百步必中,觀者曰: 『不如少息,若弓撥矢鈎,前功皆棄。』陛下征伐無不得所欲,願以兵為戒,乃可 保成功。」帝嘉納其言。方士趙歸真以術進,德裕諫曰:「是嘗敬宗時以詭妄出入 禁中,人皆不願至陛下前。」帝曰:「歸真我自識,顧無大過,召與語養生術爾。」 對曰:「小人於利,若蛾赴燭。向見歸真之門,車轍滿矣。」帝不聽。於是挾術詭 時者進,帝志衰焉。
suǒ jū ān yì lǐ dì, yǒu yuàn hào qǐ cǎo, tíng yuē jīng sī, měi jì dà shì, zé chù qí zhōng, suī zuǒ yòu shì yù bù dé yù. bù xǐ yǐn jiǔ, hòu fáng wú shēng sè yú. shēng píng suǒ lùn zhe duō xíng yú shì yún.
所居安邑里第,有院號「起草」,亭曰「精思」,每計大事,則處其中,雖左 右侍御不得豫。不喜飲酒,後房無聲色娛。生平所論著多行於世雲。
zi yè, shì biàn sòng mù fǔ, biǎn xiàng zhōu lì shān wèi. yì zōng shí, yǐ shè lìng xǐ chēn zhōu. yú zi jiē cóng sǐ biǎn suǒ. yè zi yán gǔ, gān fú zhōng, wèi jí xián xiào lǐ, zhuó lèi sī xūn yuán wài láng, hái jū píng quán. zhāo zōng dōng qiān, zuò bù cháo yè, biǎn wèi wèi zhǔ bù.
子燁,仕汴宋幕府,貶象州立山尉。懿宗時,以赦令徙郴州。餘子皆從死貶所。 燁子延古,乾符中,為集賢校理,擢累司勛員外郎,還居平泉。昭宗東遷,坐不朝 謁,貶衛尉主簿。
dé yù zhī chì, zhōng shū shè rén cuī gǔ, zì gān xī, yì shì yě. zuò shū zhì bù shēn qiè, biǎn duān zhōu cì shǐ. gǔ jǔ jìn shì, fù yǐ zhì cè lì xíng zhōu cì shǐ. liú zhěn pàn, shǐ qí dǎng péi wèn shù yú zhōu, gǔ shuō shǐ tīng mìng, gǎi kǎo gōng láng zhōng, shí jiē wèi lín shǎng. zhì shì, zuò zhào bù kěn qiǎo fù yǐ zuì. wú rǔ nà zhī yù, cháo tíng gōng qīng wú wèi biàn zhě, wéi huái nán fǔ zuǒ wèi xíng jiù dǎi, lì shǐ wū yǐn dé yù, suī tòng chǔ lüè, zhōng bù cóng, jìng biǎn sǐ lǐng wài. yòu dīng róu lì zhě, dé yù dāng guó shí, huò jiàn qí zhí qīng kě rèn jiàn zhēng guān, bù guǒ yòng. dà zhōng chū, wèi zuǒ shí yí. jì dé yù bèi fàng, róu lì nèi mǐn shāng zhī, wèi shàng shū zhí qí yuān, zuò ē fù, biǎn nán yáng wèi.
德裕之斥,中書舍人崔嘏,字乾錫,誼士也。坐書制不深切,貶端州刺史。嘏 舉進士,復以制策歷刑州刺史。劉稹叛,使其黨裴問戍於州,嘏說使聽命,改考功 郎中,時皆謂遴賞。至是,作詔不肯巧傅以罪。吳汝納之獄,朝廷公卿無為辨者, 惟淮南府佐魏鉶就逮,吏使誣引德裕,雖痛楚掠,終不從,竟貶死嶺外。又丁柔立 者,德裕當國時,或薦其直清可任諫爭官,不果用。大中初,為左拾遺。既德裕被 放,柔立內愍傷之,為上書直其冤,坐阿附,貶南陽尉。
yì zōng shí, zhào zhuī fù dé yù tài zǐ shǎo bǎo wèi guó gōng, zèng shàng shū zuǒ pú shè, jù qí méi shí nián.
懿宗時,詔追復德裕太子少保、衛國公,贈尚書左僕射,距其沒十年。
zàn yuē: hàn liú xiàng lùn péng dǎng, qí yán míng qiè, kě wèi liú tì, ér zhǔ bù wù, zú xiàn wáng gū. dé yù fù yuán xiàng yán, zhǐ zhì xié zhèng, zài bèi zhú, zhōng yīng dà huò. jiē hū! péng dǎng zhī xìng yě, dài zāi! gēn fū zhǔ wēi duó zhě xià líng, tīng fú míng zhě xián bù xiào liǎng jìn, jìn bì wù shèng, ér hòu rén rén yǐn suǒ sī, yǐ suǒ sī chéng hú yí bù duàn zhī xì shì yǐn jié zhí kǒng yán xiāng hōng yú qián, ér yǐ zhòng guǎ wèi shèng fù yǐ. yù guó bù wáng, dé hū? shēn wèi míng zǎi xiàng, bù néng sǔn suǒ zēng, xiǎn jǐ yǐ chóu, shǐ bǐ zhōu shì chéng, gēn zhū qiān lián, xián zhì bō bēn, ér wáng shì yì shuāi, níng míng yǒu wèi zhé yú? bù rán, gōng liè guāng míng, zuǒ wǔ zhōng xìng, yǔ yáo sòng děng yǐ.
贊曰:漢劉向論朋黨,其言明切,可為流涕,而主不悟,卒陷亡辜。德裕復援 向言,指質邪正,再被逐,終嬰大禍。嗟乎!朋黨之興也,殆哉!根夫主威奪者下 陵,聽弗明者賢不肖兩進,進必務勝,而後人人引所私,以所私乘狐疑不斷之隙; 是引桀、跖、孔、顏相哄於前,而以眾寡為勝負矣。欲國不亡,得乎?身為名宰相, 不能損所憎,顯擠以仇,使比周勢成,根株牽連,賢智播奔,而王室亦衰,寧明有 未哲歟?不然,功烈光明,佐武中興,與姚、宋等矣。