shā tuó
沙陀
shā tuó, xī tū jué bié bù chù yuè zhǒng yě. shǐ, tū jué dōng xī bù fèn zhì wū sūn gù dì, yǔ chù yuè chù mì zá jū. zhēn guān qī nián, tài zōng yǐ gǔ dào lì lì bì duō lù kè hán, ér zú rén bù zhēn jué wàng, móu bìng qí dì mí shè nǎi zì lì. mí shè jù, lǜ chù yuè děng rù cháo. ér bù zhēn shì qióng, yì guī guó. qí liú zhě, duō lù yǐ shè guì tè lè jié yuè zhī zǐ hè lǔ tǒng zhī.
沙陀,西突厥別部處月種也。始,突厥東西部分治烏孫故地,與處月、處蜜雜 居。貞觀七年,太宗以鼓纛立利邲咄陸可汗,而族人步真觖望,謀並其弟彌射乃自 立。彌射懼,率處月等入朝。而步真勢窮,亦歸國。其留者,咄陸以射匱特勒劫越 之子賀魯統之。
xī tū jué jìn qiáng, nèi xiāng gōng, qí dà qiú yǐ pí duō lù kè hán jiàn tíng zú hé shān zhī xī, hào běi tíng, ér chù yuè děng yòu lì shǔ zhī. chù yuè jū jīn suō shān zhī yáng, pú lèi zhī dōng, yǒu dà qì, míng shā tuó, gù hào shā tuó tū jué yún.
西突厥浸強,內相攻,其大酋乙毘咄陸可汗建廷鏃曷山之西,號北庭,而處月 等又隸屬之。處月居金娑山之陽,蒲類之東,有大磧,名沙陀,故號沙陀突厥雲。
duō lù kòu yī zhōu, yǐn èr bù bīng wéi tiān shān, ān xī dōu hù guō xiào kè jī zǒu zhī, bá chù yuè qí jīn zhī chéng. hòu yǐ pí kè hán bài, bēn tǔ huǒ luó. hè lǔ lái jiàng, zhào bài yáo chí dū du, xǐ qí bù tíng zhōu zhī mò hè chéng. chù yuè zhū xié què qí jīn ā jué yì qǐng nèi shǔ.
咄陸寇伊州,引二部兵圍天山,安西都護郭孝恪擊走之,拔處月俟斤之城。後 乙毘可汗敗,奔吐火羅。賀魯來降,詔拜瑤池都督,徙其部庭州之莫賀城。處月硃 邪闕俟斤阿厥亦請內屬。
yǒng huī chū, hè lǔ fǎn, ér zhū xié gū zhù yì shā zhāo wèi shǐ lián hé, yǐn bīng jù láo shān. yú shì shè pí qí jīn shā tuó nà sù bù kěn cóng, gāo zōng yǐ hè lǔ suǒ lǐng shòu zhī. míng nián, gōng yuè dào zǒng guǎn liáng jiàn fāng qì bì hé lì yǐn bīng zhǎn gū zhù, fú jiǔ qiān rén. yòu míng nián, fèi yáo chí dū du fǔ, jí chù yuè dì zhì jīn mǎn shā tuó èr zhōu, jiē lǐng dū du. hè lǔ wáng, ān fǔ dà shǐ ā shǐ nà mí shè cì yī lì shuǐ, ér chù yuè lái guī. nǎi zhì kūn líng dōu hù fǔ, tǒng duō lù bù, yǐ mí shè wèi dōu hù.
永徽初,賀魯反,而硃邪孤注亦殺招慰使連和,引兵據牢山。於是射脾俟斤沙 陀那速不肯從,高宗以賀魯所領授之。明年,弓月道總管梁建方、契苾何力引兵斬 孤注,俘九千人。又明年,廢瑤池都督府,即處月地置金滿、沙陀二州,皆領都督。 賀魯亡,安撫大使阿史那彌射次伊麗水,而處月來歸。乃置昆陵都護府,統咄陸部, 以彌射為都護。
lóng shuò chū, yǐ chù yuè qiú shā tuó jīn shān cóng wǔ wèi jiāng jūn xuē rén guì tǎo tiě lēi, shòu mò lí jūn tǎo jī shǐ. zhǎng ān èr nián, jìn wèi jīn mǎn zhōu dū du, lèi fēng zhāng yē jùn gōng. jīn shān sǐ, zi fǔ guó sì. xiān tiān chū bì tǔ bō, xǐ bù běi tíng, lǜ qí xià rù cháo. kāi yuán èr nián, fù lǐng jīn mǎn zhōu dū du, fēng qí mǔ shǔ ní shī wèi shàn guó fū rén. fǔ guó lèi jué yǒng shòu jùn wáng. sǐ, zi gǔ duō zhī sì.
龍朔初,以處月酋沙陀金山從武衛將軍薛仁貴討鐵勒,授墨離軍討擊使。長安 二年,進為金滿州都督,累封張掖郡公。金山死,子輔國嗣。先天初避吐蕃,徙部 北庭,率其下入朝。開元二年,復領金滿州都督,封其母鼠尼施為鄯國夫人。輔國 累爵永壽郡王。死,子骨咄支嗣。
tiān bǎo chū, huí hé nèi fù, yǐ gǔ duō zhī jiān huí hé fù dōu hù. cóng sù zōng píng ān lù shān, bài tè jìn xiāo wèi shàng jiāng jūn. sǐ, zi jǐn zhōng sì, lèi qiān jīn wú wèi dà jiāng jūn jiǔ quán xiàn gōng. zhì dé bǎo yīng jiān, zhōng guó duō gù, běi tíng xī zhōu bì bù tōng, cháo zòu shǐ jiē dào chū huí hé, ér lǔ duō yú xié, yóu kǔ zhī, suī shā tuó zhī yǐ běi tíng zhě, yì kùn qí bào liǎn.
天寶初,回紇內附,以骨咄支兼回紇副都護。從肅宗平安祿山,拜特進、驍衛 上將軍。死,子盡忠嗣,累遷金吾衛大將軍、酒泉縣公。至德、寶應間,中國多故, 北庭、西州閉不通,朝奏使皆道出回紇,而虜多漁擷,尤苦之,雖沙陀之倚北庭者, 亦困其暴斂。
zhēn yuán zhōng, shā tuó bù qī qiān zhàng fù tǔ bō, yǔ gòng kòu běi tíng, xiàn zhī. tǔ bō xǐ qí bù gān zhōu, yǐ jǐn zhōng wèi jūn dà lùn. tǔ bō kòu biān, cháng yǐ shā tuó wèi qián fēng.
貞元中,沙陀部七千帳附吐蕃,與共寇北庭,陷之。吐蕃徙其部甘州,以盡忠 為軍大論。吐蕃寇邊,常以沙陀為前鋒。
jiǔ zhī, huí gú qǔ liáng zhōu, tǔ bō yí jǐn zhōng chí liǎng duān, yì xǐ shā tuó yú hé wài, jǔ bù chóu kǒng. jǐn zhōng yǔ zhū xié zhí yí móu, yuē: wǒ shì wèi táng chén, bù xìng xiàn wū, jīn ruò zǒu xiāo guān zì guī, bù yù yú jué zhǒng hū? jǐn zhōng yuē: shàn. yuán hé sān nián, xī zhòng sān wàn luò xún wū dé jiān shān ér dōng. tǔ bō zhuī zhī. xíng qiě zhàn, páng táo shuǐ, zòu shí mén, zhuǎn dòu bù jiě, bù zhòng lüè jǐn, jǐn zhōng sǐ zhī. zhí yí póu bān shāng, shì cái èr qiān, qí qī bǎi, zá chù tuó tā qiān jì, kuǎn líng zhōu sāi. jié dù shǐ fàn xī cháo yǐ wén. zhào chù qí bù yán zhōu, zhì yīn shān fǔ, yǐ zhí yí wèi fǔ bīng mǎ shǐ. shā tuó sù jiàn dòu, xī cháo yù jiè yǐ hàn lǔ, wèi shì niú yáng, guǎng xù mù, xiū yǎng zhī. qí tóng mào zì fèng xiáng xìng yuán tài yuán dào guī zhě, jiē hái qí bù. jǐn zhōng dì gé lēi ā bō lǜ cán bù qī bǎi kòu zhèn wǔ jiàng, shòu zuǒ wǔ wèi dà jiāng jūn, jiān yīn shān fǔ dū du.
久之,回鶻取涼州,吐蕃疑盡忠持兩端,議徙沙陀於河外,舉部愁恐。盡忠與 硃邪執宜謀,曰:「我世為唐臣,不幸陷污,今若走蕭關自歸,不愈於絕種乎?」 盡忠曰:「善。」元和三年,悉眾三萬落循烏德鞬山而東。吐蕃追之。行且戰,旁 洮水,奏石門,轉斗不解,部眾略盡,盡忠死之。執宜裒瘢傷,士裁二千,騎七百, 雜畜橐它千計,款靈州塞。節度使范希朝以聞。詔處其部鹽州,置陰山府,以執宜 為府兵馬使。沙陀素健斗,希朝欲藉以捍虜,為市牛羊,廣畜牧,休養之。其童耄 自鳳翔、興元、太原道歸者,皆還其部。盡忠弟葛勒阿波率殘部七百叩振武降,授 左武衛大將軍,兼陰山府都督。
zhí yí cháo zhǎng ān, cì jīn bì páo mǎ wàn jì, shòu tè jìn jīn wú wèi jiāng jūn. rán yì zhě yǐ líng wǔ pò tǔ bō, kǒng hòu fǎn fù shēng biàn, yòu bīn biān, yì kǒu zé shí xiáng jià. qǐng zhī, xī cháo zhèn tài yuán, yīn zhào shā tuó jǔ jūn cóng zhī. xī cháo nǎi liào qí jìn qí qiān èr bǎi, hào shā tuó jūn, zhì jūn shǐ, ér chù yú zhòng yú dìng xiāng chuān. zhí yí nǎi bǎo shén wǔ chuān zhī huáng huā duī, gèng hào yīn shān běi shā tuó. shì shí, tiān zǐ fá zhèn zhōu, zhí yí yǐ jūn qī bǎi wèi qián fēng, wáng chéng zōng zhòng shù wàn fú mù dāo gōu, yǔ zhí yí yù, fēi shǐ yǔ jí. zhí yí tí jūn héng guàn zéi zhèn áo dòu, lǐ guāng yán děng chéng zhī, zhǎn shǒu wàn jí. zhèn bīng jiě, jìn wèi zhōu cì shǐ. wáng è jié dù tài yuán, jiàn yán: zhū xié zú zī chì, sǎn jū běi chuān, kǒng qǐ yě xīn, yuàn xī qí zú lì zhū zhōu, shì fēn yì ruò yě. suì jiàn shí fǔ yǐ chù shā tuó. bā nián, huí gú guò qì nán qǔ xī chéng liǔ gǔ, zhào zhí yí tún tiān dé. míng nián, fá wú yuán jì, yòu zhào zhí yí lì lǐ guāng yán, pò cài rén shí qū, bá líng yún shān. yuán jì píng, shòu jiǎn xiào xíng bù shàng shū, yóu lì guāng yán jūn. zhǎng qìng chū, fá zhèn zhōu, xī fā shā tuó, yǔ yì dìng jūn jǐ jiǎo, pò zéi shēn zhōu. zhí yí rù cháo, liú sù wèi, bài jīn wú wèi jiāng jūn. dà hé zhōng, liǔ gōng chuò lǐng hé dōng, zòu xíng běi shā tuó sù wèi jiǔ xìng liù zhōu suǒ wèi, qǐng wěi zhí yí zhì yún shuò sāi xià fèi fǔ shí yī, liào bù rén sān qiān yù běi biān, hào dài běi xíng yíng, shòu zhí yí yīn shān fǔ dū du dài běi xíng yíng zhāo fǔ shǐ, lì hé dōng jié dù.
執宜朝長安,賜金幣袍馬萬計,授特進、金吾衛將軍。然議者以靈武迫吐蕃, 恐後反覆生變,又濱邊,益口則食翔價。頃之,希朝鎮太原,因詔沙陀舉軍從之。 希朝乃料其勁騎千二百,號沙陀軍,置軍使,而處餘眾於定襄川。執宜乃保神武川 之黃花堆,更號陰山北沙陀。是時,天子伐鎮州,執宜以軍七百為前鋒,王承宗眾 數萬伏木刀溝,與執宜遇,飛矢雨集。執宜提軍橫貫賊陣鏖斗,李光顏等乘之,斬 首萬級。鎮兵解,進蔚州刺史。王鍔節度太原,建言:「硃邪族孳熾,散居北川, 恐啟野心,願析其族隸諸州,勢分易弱也。」遂建十府以處沙陀。八年,回鶻過磧 南取西城、柳谷,詔執宜屯天德。明年,伐吳元濟,又詔執宜隸李光顏,破蔡人時 曲,拔凌雲柵。元濟平,授檢校刑部尚書,猶隸光顏軍。長慶初,伐鎮州,悉發沙 陀,與易定軍掎角,破賊深州。執宜入朝,留宿衛,拜金吾衛將軍。大和中,柳公 綽領河東,奏陘北沙陀素為九姓、六州所畏,請委執宜治雲、朔塞下廢府十一,料 部人三千御北邊,號代北行營,授執宜陰山府都督、代北行營招撫使,隸河東節度。
zhí yí sǐ, zi chì xīn sì. kāi chéng sì nián, huí gú jìng qì kǒu, dǐ yú lín sāi. zǎi xiàng jué luó wù yǐ liáng mǎ sān bǎi yí chì xīn, yuē gòng gōng zhāng xìn kè hán. kè hán sǐ, jié dù shǐ liú miǎn yǐ shā tuó jī huí gú yú shā hú shān. jiǔ zhī, fá lù, zhū liú zhěn, zhào chì xīn lǜ dài běi qí jūn sān qiān lì shí xióng wèi qián jūn, pò shí huì guān, zhù wáng zǎi xià tiān jǐng, hé tài yuán jūn, cì yú shè, yǔ jiān jūn shǐ lǚ yì zhōng qín yáng biàn. lù zhōu píng, qiān shuò zhōu cì shǐ, réng wèi dài běi jūn shǐ.
執宜死,子赤心嗣。開成四年,回鶻徑磧口,抵榆林塞。宰相掘羅勿以良馬三 百遺赤心,約共攻彰信可汗。可汗死,節度使劉沔以沙陀擊回鶻於殺胡山。久之, 伐潞,誅劉稹,詔赤心率代北騎軍三千隸石雄為前軍,破石會關,助王宰下天井, 合太原軍,次榆社,與監軍使呂義忠禽楊弁。潞州平,遷朔州刺史,仍為代北軍使。
dà zhōng chū, tǔ bō hé dǎng xiàng jí huí gú cán zhòng kòu hé xī, tài yuán wáng zǎi tǒng dài běi zhū jūn jìn tǎo, shā tuó cháng shēn rù, guān zhū jūn. chì xīn suǒ xiàng, lǔ zhé pī mǐ, yuē: wú jiàn chì mǎ jiāng jūn huǒ shēng tóu shàng. shǐ, shā tuó chén tǔ bō, qí zuǒ lǎo yòu zhuàng, hùn nán nǚ, lüè yǔ tóng, ér chí shè qiáo hàn guò zhī, lǔ yǐ qí bīng, cháng kǔ biān. jí guī guó, tǔ bō yóu cǐ yì shuāi. xuān zōng yǐ fù sān zhōu qī guān, zhēng xī shù jiē bà, nǎi qiān chì xīn wèi zhōu cì shǐ yún zhōu shǒu zhuō shǐ.
大中初,吐蕃合党項及回鶻殘眾寇河西,太原王宰統代北諸軍進討,沙陀常深 入,冠諸軍。赤心所向,虜輒披靡,曰:「吾見赤馬將軍火生頭上。」始,沙陀臣 吐蕃,其左老右壯,溷男女,略與同,而馳射趫悍過之,虜倚其兵,常苦邊。及歸 國,吐蕃由此亦衰。宣宗已復三州、七關,征西戍皆罷,乃遷赤心蔚州刺史、雲州 守捉使。
páng xūn luàn, zhào yì chéng kāng chéng xùn wèi xíng yíng zhāo tǎo shǐ, chì xīn yǐ tū qí sān qiān cóng. chéng xùn bīng jué huàn shuǐ, yù fú, duò wéi zhōng jǐ méi, chì xīn yǐ qí wǔ bǎi xiān chū zhī. xūn yù sù zhàn, zhòng bā wàn, duǎn bīng jiē, chì xīn lēi jìn qí tū zéi, yǔ guān jūn jiā jī, bài zhī. qí dì chì shuāi yǐ qiān qí zhuī zhī bó dōng. xūn píng, jìn dà tóng jūn jié dù shǐ, cì shì lǐ, míng guó chāng, yù zhèng wáng shǔ jí, cì qīn rén lǐ jiǎ dì. huí gú kòu yú lín, rǎo líng yán, zhào guó chāng wèi fū yán jié dù shǐ. yòu kòu tiān dé, nǎi xǐ jié zhèn wǔ, jìn jiǎn xiào sī tú. wáng xiān zhī xiàn jīng xiāng, cháo tíng fā zhū zhōu bīng tǎo bǔ, guó chāng qiǎn liú qiān tǒng yún zhōng tū qí zhú zéi, shù yǒu gōng.
龐勛亂,詔義成康承訓為行營招討使,赤心以突騎三千從。承訓兵絕渙水,遇 伏,墮圍中幾沒,赤心以騎五百掀出之。勛欲速戰,眾八萬,短兵接,赤心勒勁騎 突賊,與官軍夾擊,敗之。其弟赤衰以千騎追之亳東。勛平,進大同軍節度使,賜 氏李,名國昌,預鄭王屬籍,賜親仁里甲第。回鶻叩榆林,擾靈、鹽,詔國昌為鄜 延節度使。又寇天德,乃徙節振武,進檢校司徒。王仙芝陷荊、襄,朝廷發諸州兵 討捕,國昌遣劉遷統雲中突騎逐賊,數有功。
gān fú sān nián, duàn wén chǔ wèi dài běi shuǐ lù fā yùn yún zhōu fáng yù shǐ. shì shí wú nián, wén chǔ jùn sǔn yòng dù, xià jiē yuàn. biān xiào chéng huái xìn wáng xíng shěn gài yù lǐ cún zhāng xuē tiě shān kāng jūn lì děng cáo yì yuē: shì duō nán, zhàng fū dāng tóu xià lì gōng. duàn gōng nǎi rú zhě, nán gòng jì. shā tuó xióng jìn, lǐ zhèn wǔ fù zǐ yǒng guān jūn, wǒ ruò tuī zhī, wú bù yīng, zé dài běi tuò shǒu kě dìng. shí qǔ fù guì ruò hé? xián yuē: shàn! nǎi yè yè guó chāng zi yún zhōng shǒu zhuō shǐ kè yòng yuē: suì jiān bǐng shí xuē, wú děng bù rěn è sǐ, gōng jiā wēi dé zhe wén, qǐng zhū nüè shuài, ān bù nèi. kè yòng xǔ zhī, mù dé shì wàn rén, qū yún zhōu, cì dòu jī tái. chéng zhōng zhí wén chǔ zhì, shā zhī jù zhōu yǐ wén, gòng gài kè yòng wèi dà tóng fáng yù liú hòu. bù xǔ, fā zhū dào bīng jìn bǔ, zhū dào bù shèn lì, ér huáng cháo fāng yǐn dù jiāng, cháo tíng dù wèi néng zhì, nǎi shè zhī, yǐ guó chāng wèi dà tóng jūn fáng yù shǐ. guó chāng bù shòu mìng, zhào hé dōng jié dù shǐ cuī yàn zhāo yōu zhōu zhāng gōng sù gòng jī zhī, wú gōng.
乾符三年,段文楚為代北水陸發運、雲州防禦使。是時無年,文楚晙損用度, 下皆怨。邊校程懷信、王行審、蓋寓、李存璋、薛鐵山、康君立等曹議曰:「世多 難,丈夫當投罅立功。段公乃儒者,難共計。沙陀雄勁,李振武父子勇冠軍,我若 推之,無不應,則代北唾手可定。拾取富貴若何?」咸曰:「善!」乃夜謁國昌子 雲中守捉使克用曰:「歲艱稟食削,吾等不忍餓死,公家威德著聞,請誅虐帥,安 部內。」克用許之,募得士萬人,趨雲州,次鬥雞台。城中執文楚至,殺之;據州 以聞,共丐克用為大同防禦留後。不許,發諸道兵進捕,諸道不甚力,而黃巢方引 度江,朝廷度未能制,乃赦之,以國昌為大同軍防禦使。國昌不受命,詔河東節度 使崔彥昭、幽州張公素共擊之,無功。
guó chāng yǔ dǎng xiàng zhàn, wèi jué, dà tóng chuān tǔ hún hè lián duó xí zhèn wǔ, jǐn qǔ qí zī xiè. guó chāng qióng, qiè qí wǔ bǎi hái yún zhōu, zhōu bù nà, duó suì qǔ zhī. kè yòng zhuǎn cè wèi shuò jiān, póu bīng cái sān qiān, tún xīn chéng, duó yǐn wàn rén wéi zhī, suì ér gōng, sān rì bù bá, duó bīng shā shāng shén. guó chāng zì wèi zhōu lái, duó yǐn qù. xī zōng yǐ duó lǐng dà tóng jié dù, bì tǎo guó chāng. liù nián, zhào zhāo yì lǐ jūn wèi běi miàn zhāo tǎo shǐ, dū lù tài yuán bīng tún dài zhōu yōu zhōu lǐ kě jǔ huì duó gōng wèi zhōu, guó chāng yǐ yī duì dāng zhī. kè yòng fēn bīng dǐ zhē lǔ chéng jù jūn, tiān dà xuě, shì shì pū, jūn zhòng kuì, hái dài zhōu, jūn suì luàn, jūn sǐ yú bīng. guǎng míng yuán nián, yǐ lǐ zuó wèi wèi shuò zhāo tǎo dōu tǒng, lǜ bīng shù wàn tún dài zhōu. kè yòng shǐ fù wén dá diào wèi shuò bīng, shuò zhōu cì shǐ gāo wén jí fù yǐ sòng zuó. zuó jìn gōng wèi zhōu, guó chāng bài, yǔ kè yòng jǔ zōng bēn dá dá. duó mì bì qiú zhǎng tú zhī, kè yòng dé qí jì, yīn háo jié dà huì chí shè, bǎi bù wài zhēn máng mù yè wú bù zhōng, bù rén dà jīng, jí chàng yán: jīn huáng cháo běi kòu, wèi zhōng yuán huàn, yī rì tiān zǐ shè wǒ, yuàn yǔ gōng děng nán xiàng dìng tiān xià, yōng néng zhōng lǎo shā qì zāi! dá dá zhī bù liú, nǎi zhǐ.
國昌與党項戰,未決,大同川吐渾赫連鐸襲振武,盡取其貲械。國昌窮,挈騎 五百還雲州,州不納,鐸遂取之。克用轉側蔚、朔間,裒兵才三千,屯新城,鐸引 萬人圍之,隧而攻,三日不拔,鐸兵殺傷甚。國昌自蔚州來,鐸引去。僖宗以鐸領 大同節度,畀討國昌。六年,詔昭義李鈞為北面招討使,督潞、太原兵屯代州;幽 州李可舉會鐸攻蔚州,國昌以一隊當之。克用分兵抵遮虜城拒鈞,天大雪,士戺仆, 鈞眾潰,還代州,軍遂亂,鈞死於兵。廣明元年,以李琢為蔚、朔招討都統,率兵 數萬屯代州。克用使傅文達調蔚、朔兵,朔州刺史高文集縛以送琢。琢進攻蔚州, 國昌敗,與克用舉宗奔達靼。鐸密畀酋長圖之,克用得其計,因豪桀大會馳射,百 步外針芒木葉無不中,部人大驚,即倡言:「今黃巢北寇,為中原患,一日天子赦 我,願與公等南向定天下,庸能終老沙磧哉!」達靼知不留,乃止。
cháo gōng tóng guān, rù jīng shī, zhào hé dōng jiān jūn chén jǐng sī fā dài běi jūn. shí shā tuó dū du lǐ yǒu jīn tún xìng táng jūn, sà gé shǒu lǐng mǐ hǎi wàn ān qìng dū du shǐ jìng cún tún gǎn yì jūn, kè yòng kè sāi xià, zhòng shù qiān wú suǒ shǔ. jǐng sī wén tiān zǐ xī, nǎi yǔ yǒu jīn liào qí wǔ qiān rù jū jiàng, bīng shàn jié tǎng zì sī. hái dài zhōu, yì mù shì sān wàn, tún guō xī, shì xiāo zòng, yǒu jīn bù néng zhì, móu yuē: jīn hé dà zhòng, bù dé wēi míng sù jiāng, qiě wú gōng. wú xiōng sī tú fù zǐ, cái ér xióng, zhòng suǒ tuī wèi, bǐ dé zuì yú cháo, qiáo shù běi bù bù gǎn hái. jīn ruò zhào zhī shǐ jiāng bīng, dài běi háo yīng, yī hū kě jí, zhěng háng wǔ, gǔ ér nán, zéi bù zú píng yě. jǐng sī yuē: shàn! nǎi gài shè guó chāng, shǐ tǎo zéi shú zuì. yǒu zhào bài kè yòng dài zhōu cì shǐ xīn dài bīng mǎ liú hòu, cù běn jūn tǎo zéi. kè yòng mù dá dá wàn rén, qū dài zhōu, jiāng nán dào tài yuán. jié dù shǐ zhèng cóng dǎng sāi shí lǐng guān, bù dé qián, kè yòng chán dào zhì tài yuán, yíng chéng xià wǔ rì, yāo liáng zī, cóng dǎng bù dá, nǎi dà lüè, hái tún dài zhōu.
巢攻潼關,入京師,詔河東監軍陳景思發代北軍。時沙陀都督李友金屯興唐軍, 薩葛首領米海萬、安慶都督史敬存屯感義軍,克用客塞下,眾數千無所屬。景思聞 天子西,乃與友金料騎五千入居絳,兵擅劫帑自私。還代州,益募士三萬,屯崞西, 士囂縱,友金不能制,謀曰:「今合大眾,不得威名宿將,且無功。吾兄司徒父子, 材而雄,眾所推畏,比得罪於朝,僑戍北部不敢還。今若召之使將兵,代北豪英, 一呼可集,整行伍,鼓而南,賊不足平也。」景思曰:「善!」乃丐赦國昌,使討 賊贖罪。有詔拜克用代州刺史、忻代兵馬留後,促本軍討賊。克用募達靼萬人,趨 代州,將南道太原。節度使鄭從讜塞石嶺關,不得前,克用儳道至太原,營城下五 日,邀糧貲,從讜不答,乃大略,還屯代州。
zhōng hé èr nián, wèi zhōu cì shǐ sū yòu huì hè lián duó bīng jiāng gōng dài zhōu, kè yòng lǜ qí wǔ bǎi xiān xí wèi zhōu, xià zhī. yòu tún měi nǚ gǔ, duó yǔ yōu zhōu lǐ kě jǔ zhòng qī wàn gōng wèi zhōu, qiào shān xiāng shǔ. kè yòng zhí dǎo yíng, rù wèi zhōu, fán fǔ kù, qì ér qù, tún yàn mén. guó chāng zì dá dá lǜ bīng guī dài zhōu. rǎo fén bìng lóu fán, bù shì kǎi. dì zhào kè yòng hái jūn shuò zhōu.
中和二年,蔚州刺史蘇祐會赫連鐸兵將攻代州,克用率騎五百先襲蔚州,下之。 祐屯美女谷,鐸與幽州李可舉眾七萬攻蔚州,譙柵相屬。克用直搗營,入蔚州,燔 府庫,棄而去,屯雁門。國昌自達靼率兵歸代州。擾汾、並、樓煩,不釋鎧。帝詔 克用還軍朔州。
yú shì yì wǔ jié dù shǐ wáng chù cún hé zhōng jié dù shǐ wáng zhòng róng chuán zhào zhāo kè yòng tóng tǎo cháo. kè yòng xǐ, jí dà yuè yàn mén, dé xīn dài wèi shuò dá dá zhòng sān wàn qí wǔ qiān ér nán. yú shì guó chāng shǒu dài zhōu. zhèng cóng dǎng bù kěn jiǎ dào, kè yòng jūn fù tài yuán ér yíng, fèng bì mǎ yí cóng dǎng, shēn cóng shù qí hū yuē: wǒ qiě xī, yuàn yǔ gōng yī yán. cóng dǎng shēng pí wèi miǎn, guī huò bì yōng xì. kè yòng nǎi zì yīn dì qū jìn, huì hé zhōng. dì wén, zhuó kè yòng yàn mén jié dù shén cè tiān níng jūn zhèn è xīn dài guān chá shǐ. míng nián, zǎi xiàng wáng duó chéng zhì, shòu kè yòng dōng běi miàn xíng yíng dōu tǒng, hé dōng jiān jūn chén jǐng sī wèi jiān jūn shǐ. kè yòng shǐ dì kè xiū lǐng gòu qí wǔ bǎi dù hé, kè yòng zì xià yáng jì, liú xuē ā tán è jīn kǒu, cì tóng zhōu, bì gān kēng, yǔ zéi zhàn liáng tián pō, bài zhī. jìn bì wèi qiáo, suì shōu jīng shī. gōng dì yī, jìn tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì lǒng xī jùn gōng guó chāng wèi dài běi jūn jié dù shǐ. wèi jǐ, yǐ kè yòng lǐng hé dōng jié dù.
於是義武節度使王處存、河中節度使王重榮傳詔招克用同討巢。克用喜,即大 閱雁門,得忻、代、蔚、朔、達靼眾三萬、騎五千而南。於是國昌守代州。鄭從讜 不肯假道,克用軍傅太原而營,奉幣馬遺從讜,身從數騎呼曰:「我且西,願與公 一言。」從讜升陴慰勉,歸貨幣饔餼。克用乃自陰地趨晉,會河中。帝聞,擢克用 雁門節度、神策天寧軍鎮遏、忻代觀察使。明年,宰相王鐸承制,授克用東北面行 營都統,河東監軍陳景思為監軍使。克用使弟克脩領彀騎五百度河,克用自夏陽濟, 留薛阿檀扼津口,次同州,壁乾坑,與賊戰梁田坡,敗之。進壁渭橋,遂收京師。 功第一,進同中書門下平章事、隴西郡公;國昌為代北軍節度使。未幾,以克用領 河東節度。
huáng cháo yǔ qín zōng quán hé kòu hé nán. sì nián, kè yòng lǜ hé dōng dài běi bīng jiāng zì zé lù xià tiān jǐng guān, hé yáng zhū gé shuǎng yīn jǐng yǐ jù, kè yòng nǎi yóu hé zhōng jì, qū xǔ zhōu, hé xú biàn bīng pò shàng ràng yú tài kāng. zhàn xī huá, yòu pò zhī. zéi zǒu, hé nán píng. zhuī běi cáo zhōu, hái guò biàn, zhū quán zhōng yāo zhī, kè yòng liú bīng yú jiāo, rù shě shàng yuán guǎn. yè zhàng yǐn, quán zhōng zì zuǒ yōng, jìn zī bǎo, wò shǒu zhūn láo. shì shí, quán zhōng jì kè yòng jié mài nán zhì, zé lián chē wài huán, chén bīng dào zuǒ yòu. kè yòng zuì. nǎi gōng guǎn, xià jù zhàn, qīn jiāng guō jǐng zhū miè zhú fú kè yòng, xú gào zhī, shàng bèi jiǔ, nǎi yǐn gōng shè. huì yān xiāo sì hé, dà zhèn diàn, kè yòng yǔ xuē zhì qín děng jiān guān shēng nán qiào mén, zhuì zǒu yíng. bù xià sǐ zhě shù bǎi rén, suǒ huò zéi chéng yú wù jǐn wáng zhī. kè yòng zhěng zhòng guī tài yuán, yì xùn bīng, jiāng bào chóu, shǐ dì kè qín yǐ wàn qí tún hé zhōng, nǎi qǐng jī quán zhōng. shǐ zhě bā fǎn, nèi wài zhèn kǒng, dì shǐ nèi yè wèi jiě. xún jìn wèi jiǎn xiào tài fù lǒng xī jùn wáng.
黃巢與秦宗權合寇河南。四年,克用率河東、代北兵將自澤、潞下天井關,河 陽諸葛爽堙井以拒,克用乃由河中濟,趨許州,合徐、汴兵破尚讓於太康。戰西華, 又破之。賊走,河南平。追北曹州,還過汴,硃全忠邀之,克用留兵於郊,入舍上 源館。夜帳飲,全忠自佐饔,進貲寶,握手諄勞。是時,全忠忌克用桀邁難制,則 連車外環,陳兵道左右。克用醉。乃攻館,下拒戰,親將郭景銖滅燭扶克用,徐告 之,尚被酒,乃引弓射。會煙囂四合,大震電,克用與薛志勤等間關升南譙門,縋 走營。部下死者數百人,所獲賊乘輿物盡亡之。克用整眾歸太原,益訓兵,將報仇, 使弟克勤以萬騎屯河中,乃請擊全忠。使者八返,內外震恐,帝使內謁慰解。尋進 位檢校太傅、隴西郡王。
guāng qǐ yuán nián, yōu zhōu lǐ kě jǔ zhèn zhōu wáng jǐng chóng yán: yì dìng gù yàn zhào jìng, qǐng qǔ fēn zhī. yú shì kě jǔ gōng yì zhōu, xià zhī jǐng chóng gōng wú jí. yì dìng jié dù shǐ wáng chù cún qiú jiù yú kè yòng, kè yòng zì jiāng jiù wú jí, bài zhèn rén, gōng mǎ tóu, gù xīn chéng. zhèn bīng zǒu, chù cún fù qǔ yì zhōu. fèng xiáng lǐ chāng fú bīn níng zhū méi yǔ quán zhōng lián hé, guān jūn róng shǐ tián lìng zī è kè yòng yǔ wáng zhòng róng hé, jiàn yán: bù kě chù jìn fǔ, qǐng shòu wáng chù cún hé zhōng, ér xǐ zhòng róng yú yì dìng, zé kè yòng gū yǐ. dì cóng zhī. zhòng róng yǐ gào, kè yòng nù yuē: wǒ dāng cóng gōng tí gǔ chū sì shuǐ guān zhū quán zhōng, huí jiān xué shǔ ěr. zhòng róng jì yuē: gōng bīng cháo chū guān, zé bīn qí bīng xī fù wú dié, yuàn xiān zhì bīn qí. kè yòng nǎi biǎo yán: méi chāng fú lián quán zhōng wèi luàn, qǐng yǐ bīng shí wǔ wàn dù hé xiāo èr shù, rán hòu píng biàn xuě dà chǐ, yuàn bì xià jiè yán, wú wèi zéi suǒ yáo. dì qiǎn shǐ wèi zhǐ, bèi xiāng wàng yě. kè yòng bù fèng zhào, méi yì yǐn bīn fèng bīng yíng shā yuàn. kè yòng báo zhàn, méi bài, yè wáng qù. kè yòng hái hé zhōng, tiān zi chū qù fèng xiáng, dào chuán bīng qiě zhì, jí qù bǎo jī. kè yòng yǔ zhòng róng lián zhāng qǐng hái gōng, yuàn liú bīng wèi jīng shī, jí hái zhèn. dì jù, zǒu dà sàn guān, zhù xìng yuán. kè yòng yǐn guī. sì xiāng wáng yùn wěi zhào zhì tài yuán, kè yòng fán zhī, zhí qí shǐ, jiān dào fèng biǎo xìng yuán. shǐ, cháo tíng yì méi jié kè yòng pò chéng yú, jí biǎo zhì, shì qún chén, yīn téng xiǎo shān nán zhū zhèn, xíng zài shǎo ān. wáng xíng yú zhǎn méi, kè yòng yǐ qiān qí jīng lüè jīng jī. sān nián, guó chāng zú. é ér zhāo zōng jí wèi, jìn kè yòng jiǎn xiào tài shī jiān shì zhōng.
光啟元年,幽州李可舉、鎮州王景崇言:「易定故燕、趙境,請取分之。」於 是可舉攻易州,下之;景崇攻無極。易定節度使王處存求救於克用,克用自將救無 極,敗鎮人,攻馬頭,固新城。鎮兵走,處存復取易州。鳳翔李昌符、邠寧硃玫與 全忠連和,觀軍容使田令孜惡克用與王重榮合,建言:「不可處近輔,請授王處存 河中,而徙重榮於易定,則克用孤矣。」帝從之。重榮以告,克用怒曰:「我當從 公提鼓出汜水關誅全忠,回殲穴鼠耳。」重榮計曰:「公兵朝出關,則邠、岐兵夕 傅吾堞,願先治邠、岐。」克用乃表言:「玫、昌符連全忠為亂,請以兵十五萬度 河梟二豎,然後平汴雪大恥,願陛下戒嚴,無為賊所搖。」帝遣使慰止,背相望也。 克用不奉詔,玫亦引邠、鳳兵營沙苑。克用薄戰,玫敗,夜亡去。克用還河中,天 子出趣鳳翔,道傳兵且至,即趣寶雞。克用與重榮聯章請還宮,願留兵衛京師,即 還鎮。帝懼,走大散關,駐興元。克用引歸。嗣襄王熅偽詔至太原,克用燔之,執 其使,間道奉表興元。始,朝廷意玫結克用迫乘輿,及表至,示群臣,因騰曉山南 諸鎮,行在少安。王行瑜斬玫,克用以千騎經略京畿。三年,國昌卒。俄而昭宗即 位,進克用檢校太師兼侍中。
dà shùn chū, kè yòng zì gōng hè lián duó yú yún zhōu, bá dōng fú. yōu zhōu lǐ kuāng wēi yǐ bīng sān wàn jiù zhī, shā qí jiāng ān jīn jùn, kè yòng zǒu. duó yǔ kuāng wēi gòng jiàn yán: shān nán luàn, kè yòng shí shǒu zhī. jīn chéng qí bài, kě fá ér qǔ yě. quán zhōng yì qǐng yǔ hé běi sān zhèn gòng tǎo zhī. zǎi xiàng zhāng jùn shì qí jì, nǎi xià zhì xuē kè yòng guān jué shǔ jí, yǐ jùn wèi bīng mǎ zhāo tǎo zhì zhì xuān wèi shǐ, jīng zhào yǐn sūn kuí fù zhī, shū mì shǐ luò quán yīn wèi xíng yíng dōu jiān, huá zhōu jié dù shǐ hán jiàn wèi xíng yíng mǎ bù dōu yú hòu jiān gōng jūn liáng liào shǐ, wáng róng lǐng hé dōng dōng miàn, quán zhōng nán miàn, lǐ kuāng wēi běi miàn, bìng wèi xíng yíng zhāo tǎo shǐ. duó fù kuāng wēi, xiān báo zhàn. kè yòng zhuī lù bīng, bù kěn xíng, gòng shā shǒu jiāng lǐ kè gōng, sòng kuǎn yú biàn, nán shǒu què xià. gèng zhào kuí wèi zhāo yì jié dù shǐ, kè yòng jiāng lǐ cún xiào yāo kuí zhǎng zi shā zhī. kuāng wēi duó bìng tǔ bō xiá jiá sī zhòng shí wàn gōng zhē lǔ jūn, shā qí jiāng liú hú zi. kè yòng nǎi tún hún hé chuān, cún xiào yǔ duó zhàn lè ān, duó bài zǒu. jùn rù yīn dì guān, bì fén xí, xuē tiě shān lǐ chéng sì yíng hóng dòng yíng zhàn. cún xiào cì zhào chéng, hán jiàn yè chū zhuàng shì sān bǎi chéng qí yíng, cún xiào fú yǐ dài, jiàn bīng dà bēn. cún xiào gōng jiàng zhōu, wèi xià, jìn zhōu cì shǐ zhāng xíng gōng qì chéng zǒu, jiàn yǔ jùn dùn hái. míng nián, kè yòng fèng biǎo zì chén, nǎi fù bài jiǎn xiào tài shī shǒu zhōng shū lìng lǒng xī jùn wáng.
大順初,克用自攻赫連鐸於雲州,拔東郛。幽州李匡威以兵三萬救之,殺其將 安金俊,克用走。鐸與匡威共建言:「山南亂,克用實首之。今乘其敗,可伐而取 也。」全忠亦請與河北三鎮共討之。宰相張浚是其計,乃下制削克用官爵、屬籍, 以浚為兵馬招討、制置、宣慰使,京兆尹孫揆副之,樞密使駱全諲為行營都監,華 州節度使韓建為行營馬步都虞候兼供軍糧料使,王鎔領河東東面,全忠南面,李匡 威北面,並為行營招討使。鐸副匡威,先薄戰。克用追潞兵,不肯行,共殺守將李 克恭,送款於汴,南首闕下。更詔揆為昭義節度使,克用將李存孝邀揆長子殺之。 匡威、鐸並吐蕃、黠戛斯眾十萬攻遮虜軍,殺其將劉鬍子。克用乃屯渾河川,存孝 與鐸戰樂安,鐸敗走。浚入陰地關,壁汾、隰,薛鐵山、李承嗣營洪洞迎戰。存孝 次趙城,韓建夜出壯士三百乘其營,存孝伏以待,建兵大奔。存孝攻絳州,未下, 晉州刺史張行恭棄城走,建與浚遁還。明年,克用奉表自陳,乃復拜檢校太師、守 中書令、隴西郡王。
kè yòng xī bīng gōng duó yún zhōu, yǐ qí jiāng xuē ā tán wèi qián jūn, shè fú hé shàng. duó zòng qí zhuī ā tán, yù fú ér bēn. duó wáng rù tǔ hún. kè yòng qǔ yún zhōu, yǐ bù jiāng shí shàn yǒu wèi cì shǐ dà tóng jūn fáng yù shǐ.
克用悉兵攻鐸雲州,以騎將薛阿檀為前軍,設伏河上。鐸縱騎追阿檀,遇伏而 奔。鐸亡入吐渾。克用取雲州,以部將石善友為刺史、大同軍防禦使。
jǐng fú chū, zhèn zhōu wáng róng gōng yáo shān, kè yòng shǐ lǐ sì xūn jī zhī, zhǎn jí sān wàn, kè yòng suì bá tiān zhǎng, lüè cháng shān, dù hū tuó, fán qí fú. xùn dì zhì zhào, qǔ gǔ gǎo èr chéng. hè lián duó zhòng bā wàn gōng tiān chéng jūn, kè yòng fēi xí fā jūn tài yuán, kuāng wēi yǐ bì yún zhōu běi jiāo, kè yòng zì shén duī yǐn jūn yè rù yún zhōu, sǐ zhàn, zǒu zhī. gān níng yuán nián, kè yòng cì xīn chéng, duó xī xíng yì jūn mén jiàng, kè yòng biān ér zòng zhī. jìn xià wǔ zhōu, gōng xīn zhōu. lǐ kuāng chóu yǐn bù qí qī wàn jiù zhī, kè yòng yíng zhàn, zhǎn shǒu wàn jí, fú shǎo jiāng sān bǎi, xùn chéng xià, xīn zhōu jiàng. qǔ guī zhōu, kuāng chóu qì yōu zhōu zǒu. míng nián, yōu zhōu jiàng, kè yòng yǐ liú rén gōng wèi liú hòu, nǎi xuán.
景福初,鎮州王鎔攻堯山,克用使李嗣勛擊之,斬級三萬,克用遂拔天長,略 常山,度滹沱,燔其郛。徇地至趙,取鼓、藁二城。赫連鐸眾八萬攻天成軍,克用 飛檄發軍太原,匡威已壁雲州北郊,克用自神堆引軍夜入雲州,死戰,走之。乾寧 元年,克用次新城,鐸膝行詣軍門降,克用鞭而縱之。進下武州,攻新州。李匡籌 引步騎七萬救之,克用迎戰,斬首萬級,俘少將三百,徇城下,新州降。取媯州, 匡籌棄幽州走。明年,幽州降,克用以劉仁恭為留後,乃旋。
wáng xíng yú hán jiàn lǐ mào zhēn lián bīng nán què xià, shā lǐ xī. kè yòng jǐn diào běi bù bīng dù hé, bá jiàng zhōu, zhǎn cì shǐ wáng yáo. cì hé zhōng, wáng kē yè yú dào. tóng zhōu wáng xíng yuē bēn jīng shī. wéi hán jiàn yú huá zhōu, jīng shī zhèn dòng, dì wèi xìng shí mén shā chéng, qiǎn nèi yè xī tíng yù wèi láo, qiě yán mào zhēn tún zhōu zhì, xíng yú tún xìng píng, kè yòng nǎi jìn yíng wèi qiáo. dì yǐ sì yán wáng jiè pī sì dān wáng yǔn zhào kè yòng jī bīn fèng. kè yòng fèng zhào, tún wèi běi, qiǎn shǐ yǎn yǐ piào qí sān qiān hù shí mén, qiě lìng wáng kē shū hé zhōng sù bèi xíng zài. dì yǐ chì zhào jiā dá, jìn kè yòng zhū dào bīng mǎ dōu zhāo tǎo shǐ, mìng èr sì wáng xiōng shì zhī, lìng cù tǎo xíng yú. kè yòng qǐng dì hái jīng shī, yǐ èr qiān qí wèi chéng yú. shí gōng shì wēi cán, zhù shàng shū shěng, bǎi guān sàng mǎ, kè yòng jìn chéng yú jīn jù zhuāng èr sì, yòu shàng bǎi chéng gěi cóng guān. jìn tài shī jiān zhōng shū lìng bīn níng sì miàn xíng yíng dōu tǒng.
王行瑜、韓建、李茂貞連兵南闕下,殺李溪。克用盡調北部兵度河,拔絳州, 斬刺史王瑤。次河中,王珂謁於道。同州王行約奔京師。圍韓建於華州,京師震動, 帝為幸石門、莎城,遣內謁郗廷昱慰勞,且言茂貞屯盩厔,行瑜屯興平,克用乃進 營渭橋。帝以嗣延王戒丕、嗣丹王允詔克用擊邠、鳳。克用奉詔,屯渭北,遣史儼 以票騎三千護石門,且令王珂輸河中粟備行在。帝以赤詔嘉答,進克用諸道兵馬都 招討使,命二嗣王兄事之,令促討行瑜。克用請帝還京師,以二千騎衛乘輿。時宮 室煨殘,駐尚書省,百官喪馬,克用進乘輿金具裝二駟,又上百乘給從官。進太師、 兼中書令、邠寧四面行營都統。
xíng yú jiān bì lí yuán, mào zhēn zì lǜ shī sān wàn bī xián yáng ér tún. kè yòng qǐng dì zé mào zhēn bà bīng, yīn xuē guān jué, yuàn yǔ hé zhōng gòng tǎo zhī. dì zhào dì shì xíng yú, dài mào zhēn, bǐ jié hǎo. zhū zhào cì wèi guó fū rén chén shì. chén, xiāng yáng rén yě, shàn shū, dì suǒ ài, yù jí píng zéi, gù yǔ zhī. mào zhēn yǐ bīng yuán lóng quán, kè yòng shǐ lǐ hǎn zhī lǐ cún shěn yè yǐn bīng jié qí xiǎng, yuán bīng wáng, xíng yú kuì ér zǒu, zhuī shā wàn jì. xíng yú rù bīn zhōu, gài guī kuǎn, kè yòng shǐ shǐ yǎn rù qí chéng. xíng yú sǐ qìng zhōu, chuán zì jīng shī. dì xī lùn mù fǔ guān shǔ jí zhū zi gōng, fēng jué zhī, kè yòng cì hào zhōng zhēn píng nán gōng chén, jìn fēng jìn wáng.
行瑜堅壁梨園,茂貞自率師三萬逼咸陽而屯。克用請帝責茂貞罷兵,因削官爵, 願與河中共討之。帝詔弟事行瑜,貸茂貞,俾結好。硃詔賜魏國夫人陳氏。陳,襄 陽人也,善書,帝所愛,欲急平賊,故予之。茂貞以兵援龍泉,克用使李罕之、李 存審夜引兵劫其餉,援兵亡,行瑜潰而走,追殺萬計。行瑜入邠州,丐歸款,克用 使史儼入其城。行瑜死慶州,傳自京師。帝悉論幕府官屬及諸子功,封爵之,克用 賜號「忠貞平難功臣」,進封晉王。
kè yòng tún yún yáng, qiǎn lǐ xí jí rù cháo, qiě qǐng yǔ wáng kē xī lì tǎo mào zhēn, dì bù xǔ. kè yòng sī yú shǐ zhě yuē: pàn gēn bù chú, yōu wèi ài yě. tiān zǐ fā dù zhī qián sān shí wàn mín láo qí jūn. shí yùn zhōu zhū xuān xiōng dì wèi quán zhōng suǒ kùn, shǐ lái gào, kè yòng qǐng dào yú wèi jiù zhī. bīng jiě fù dòu, kè yòng zì jiāng ér wǎng, shǐ lǐ cún xìn lǜ bīng sān wàn yǔ shǐ yǎn děng cì yú shēn, wèi wèi bīng suǒ pò. kè yòng nù, dà lüè xiāng wèi qù.
克用屯雲陽,遣李習吉入朝,且請與王珂悉力討茂貞,帝不許。克用私於使者 曰:「叛根不除,憂未艾也。」天子發度支錢三十萬緡勞其軍。時鄆州硃宣兄弟為 全忠所困,使來告,克用請道於魏救之。兵解復斗,克用自將而往,使李存信率兵 三萬與史儼等次於莘,為魏兵所破。克用怒,大略相、魏去。
shǐ, mào zhēn wèi kè yòng jiàn tǎo, xiū gòng xiàn rú fān chén. jí kè yòng hái, jué gòng xiàn, yǔ hán jiàn móu yǐ bīng rù cháo. dì jù, zhào kè yòng jìn wèi jīng shī. dì móu dù hé xìng tài yuán, qiǎn yán wáng rù kè yòng jūn cù yíng tiān zǐ. jì cì wèi běi, jiàn gù qǐng xìng huá zhōu. kè yòng wèi wáng yuē: huàn běn yú bù duàn, gù shàng zì wèi zhī. lǐ cún xìn gōng wèi, gé cóng zhōu yǐn zhòng sān wàn lái yuán, zhàn huán shuǐ shàng, biàn rén yè kǎn zhū yě, hōng hé, kè yòng zi luò luò mǎ xiàn ér diān, kè yòng jiù zhī, yì diān zhuī bīng pò, shè zhī nǎi miǎn. cún xìn yǐ fù wèi chéng, kè yòng bìng lì, luó hóng xìn yǐ zhuō shēng nì zhàn, wèi kè yòng suǒ bài, zhuī jí fú, kòu hé ér hái. yú shì shǎn zhōu wáng gǒng gōng hé zhōng, lǐ sì zhāo yuán kē, zài zhàn zài shèng, gǒng wéi jiě.
始,茂貞畏克用見討,修貢獻如籓臣。及克用還,絕貢獻,與韓建謀以兵入朝。 帝懼,詔克用進衛京師。帝謀度河幸太原,遣延王入克用軍促迎天子。既次渭北, 建固請幸華州。克用謂王曰:「患本於不斷,顧上自為之。」李存信攻魏,葛從周 引眾三萬來援,戰洹水上,汴人夜坎諸野,哄合,克用子落落馬陷而顛,克用救之, 亦顛;追兵迫,射之乃免。存信已傅魏城,克用併力,羅弘信以捉生逆戰,為克用 所敗,追及郛,叩闔而還。於是陝州王珙攻河中,李嗣昭援珂,再戰再勝,珙圍解。
dì shǐ yán wáng chí jié zhì tài yuán, wèi kè yòng yuē: bù yòng qīng jì, gù dǎi cǐ, wú kě yán zhě. jīn wǒ jì yú huá, bǎi sī qún guān wú suǒ tuō, fēi qīng shàng shuí yǔ yōu? bù zé bù fù jiàn zōng miào yǐ! wáng zhì tài yuán, kè yòng liú lèi yuè, měi dà zhāng yǐn, wáng bì yǐ wǔ shǔ kè yòng, yīn chén guó shì, tì shù xíng xià, jì gǎn dòng zhī. shí liú rén gōng jù yōu zhōu, èr yú kè yòng, shù zhào bīng bù yīng, kè yòng yǐ shū ràng zhī, rén gōng dé shū, dǐ yú dì, suì xiǎn jué. gù kè yòng nèi yōu yōu zhōu, yǐ hǎo cí xiè wáng, bù fù yǒu xī yì. é zì jiāng tún wèi zhōu, huì chén dà wù míng, rén gōng lái báo zhàn, kè yòng dà bài, zǒu tài yuán, dà jiāng duō sǐ.
帝使延王持節至太原,謂克用曰:「不用卿計,故逮此,無可言者。今我寄於 華,百司群官無所託,非卿尚誰與憂?不則不復見宗廟矣!」王至太原,克用留累 月,每大張飲,王必以舞屬克用,因陳國事,涕數行下,冀感動之。時劉仁恭據幽 州,貳於克用,數召兵不應,克用以書讓之,仁恭得書,抵於地,遂顯絕。故克用 內憂幽州,以好辭謝王,不復有西意。俄自將屯蔚州,會晨大雺冥,仁恭來薄戰, 克用大敗,走太原,大將多死。
quán zhōng duó xíng cí míng sān zhōu, mào zhēn dù kè yòng jǔ ráo, wú néng chū shī, nǎi yǔ hán jiàn mán hǎo, zhì shū yán dì bào lù lěi nián, qǐng gòng zhì gōng shì yíng tiān zǐ. chū, zhǎng ān zì shí mén zhī bēn, gōng diàn fén pǐ, jí qí rén zài nì, huǒ lǘ lǐ jiē jǐn, gōng chéng hūn yè hú lí míng tí, wú rén jī. dì xìng huá xī xī, wàng jiù jīng bì xuàn rán liú tì, zuǒ yòu qī sāi bù dé yǔ. wáng jiàn fāng dào liǎng chuān, mào zhēn yù pī qí bǐ sī zhī, shù nán shī, bù xiá dōng, ér quán zhōng shàn zhì luò yáng, mào zhēn yīn yuē kè yòng gòng qí láo, kè yòng cí qióng, nǎi chū zī wèi zhù.
全忠奪邢、磁、洺三州,茂貞度克用沮橈,無能出師,乃與韓建謾好,致書言 帝暴露累年,請共治宮室迎天子。初,長安自石門之奔,宮殿焚圮,及岐人再逆, 火閭里皆盡,宮城昏夜狐狸鳴啼,無人跡。帝幸華西溪,望舊京必泫然流涕,左右 淒塞不得語。王建方盜兩川,茂貞欲披其鄙私之,數南師,不暇東,而全忠繕治洛 陽,茂貞因約克用共其勞,克用辭窮,乃出貲為助。
guāng huà chū, dì hái jīng shī, zhào kè yòng yǔ quán zhōng jiě chóu, zǎi xiàng xú yàn ruò cuī yìn jiē quàn zhī. kè yòng shì yǐ zhé, rán shàng yǐ gōng gāo wèi quán zhōng shàng, chǐ xiān xià zhī, shí wáng róng fāng mù yú biàn, nǎi yí shū róng, shǐ wèi jǐ chàng. quán zhōng jí qiǎn shǐ fèng shū bì gōng shén, kè yòng yì bào zhī. rán biàn rì yì zhāng, qióng dòu bù zhì. wáng gǒng qǐng biàn bīng gōng hé zhōng, kè yòng shǐ lǐ sì zhāo zhāng hàn yú yuán zhī, biàn bīng zǒu. gé cóng zhōu qǔ chéng tiān jūn, shì shū cóng qǔ liáo zhōu lè píng, jìn bì yú cì, kè yòng shǐ zhōu dé wēi zhú chū zhī. lǐ sì zhāo yǐ bù qí sān wàn xià tài xíng, lüè hé nèi, bá huái zhōu, jìn gōng hé yáng, biàn rén yán bǎo jiù zhī, sì zhāo tuì bǎo huái. tiān fù yuán nián, quán zhōng qǔ jìn jiàng, bī hé zhōng, wáng kē gào jí, shǐ xiāng wàng, biàn rén è kōng dào, jìn bīng bù dé qián, suì lǔ kē. kē qī, kè yòng nǚ, bù néng jiù, quán zhōng suì yǒu hé zhōng, kè yòng cháo gòng dào yì gěng.
光化初,帝還京師,詔克用與全忠解仇,宰相徐彥若、崔胤皆勸之。克用勢已 折,然尚以功高位全忠上,恥先下之,時王鎔方睦於汴,乃遺書鎔,使為己倡。全 忠即遣使奉書幣恭甚,克用亦報之。然汴日益張,窮斗不置。王珙請汴兵攻河中, 克用使李嗣昭、張漢瑜援之,汴兵走。葛從周取承天軍,氏叔琮取遼州、樂平,進 壁榆次,克用使周德威逐出之。李嗣昭以步騎三萬下太行,略河內,拔懷州,進攻 河陽,汴人閻寶救之,嗣昭退保懷。天復元年,全忠取晉、絳,逼河中,王珂告急, 使相望,汴人扼空道,晉兵不得前,遂虜珂。珂妻,克用女,不能救,全忠遂有河 中,克用朝貢道亦梗。
quán zhōng zhī kè yòng zé bù zhèn, nǎi dà jǔ gōng tài yuán, fēn qiǎn ruì jiāng shì shū cóng děng lǜ wèi bó yǎn yùn xíng míng yì wǔ jìn jiàng bīng huán rù zhī, jìn chéng yì duō xià. huì dà yǔ, biàn bīng liáng fá, shì nüè lì, suì jiě. kè yòng suī nèi fèn yì, dàn quán zhōng qiáng nán yǔ zhēng, nǎi hòu zhì bì mǎ xiè, fù qǐng xiū hǎo. quán zhōng suì qǔ tóng huá, tún wèi shàng. dì rú fèng xiáng, lǐ mào zhēn hán quán huì qǐng zhào kè yòng rù wèi. kè yòng jiān dào qiǎn shǐ zhě bēn wèn, bìng yí shū quán zhōng quàn hái biàn, quán zhōng bù dá.
全忠知克用迮不振,乃大舉攻太原,分遣銳將氏叔琮等率魏博、兗鄆、邢洺、 義武、晉絳兵環入之,晉城邑多下。會大雨,汴兵糧乏,士瘧癘,遂解。克用雖內 憤悒,憚全忠強難與爭,乃厚致幣馬謝,復請修好。全忠遂取同、華,屯渭上。帝 如鳳翔,李茂貞、韓全誨請召克用入衛。克用間道遣使者奔問,並詒書全忠勸還汴, 全忠不答。
kè yòng lǜ bīng qū píng yáng, gōng jí shàng bǎo, pò biàn jūn yú jìn zhōu. lǐ sì zhāo zhōu dé wēi xià cí xí, jìn tún hé zhōng. biàn jiāng zhū yǒu níng yǐ bīng shí wàn bì qí nán, quán zhōng zì tún jìn zhōu. jìn rén wén quán zhōng zhì, jiē shī sè. shí yǒu hóng guàn dé wēi yíng, shì shū cóng báo lěi jí dòu, jìn bīng dà bài, zhàng xiè zī chǔ jiē jǐn. yǒu níng zhǎng qū lüè fén cí xí zhōu, jiē xià, suì wéi tài yuán, gōng xī mén. dé wēi sì zhāo xún shān qiè yú zhòng dé guī, kè yòng dà kǒng, shēn hé bǎn zhú, lǜ shì jù shǒu, yīn yú sì zhāo dé wēi móu bēn yún zhōu. lǐ cún xìn yuē: bù rú yī běi fān. guó chāng qī liú yǔ kè yòng yuē: wén wáng yù wěi chéng rù fān, shěn hū? jì shuí chū? yuē: cún xìn děng wèi cǐ. liú yuē: bǐ mù yáng nú, ān bàn yuǎn jì. wáng cháng xiào wáng xíng yú shī chéng zǒu ér sǐ, ruò hé xiào zhī? qiě wáng qǐng jū dá dá, wēi bù miǎn. bì yī zhāo qù cǐ, huò bù xuán kuǐ, qú néng jí běi lǔ zāi? kè yòng wù, nǎi zhǐ. jū shù rì, sàn shì fù jí. sì zhāo yè rǎo yǒu níng yíng, biàn rén jīng, yǐn qù. dé wēi zhuī zhī, dǐ bái bì guān, fù shōu cí xí fén sān zhōu. sān nián, kè yòng gōng jìn zhōu, wén dì zì fèng xiáng hái jīng shī, nǎi qù. yún zhōu dōu jiāng wáng jìng huī shā cì shǐ liú zài lì, yǐ dì yǔ liú rén gōng lǐ sì zhāo tǎo zhī. rén gōng yuán jìng huī, sì zhāo bì lè ān, yù zhàn, rén gōng qǔ jìng huī, qì chéng qù.
克用率兵趨平陽,攻吉上堡,破汴軍於晉州。李嗣昭、周德威下慈、隰,進屯 河中。汴將硃友寧以兵十萬壁其南,全忠自屯晉州。晉人聞全忠至,皆失色。時有 虹貫德威營,氏叔琮薄壘疾斗,晉兵大敗,仗械輜儲皆盡。友寧長驅略汾、慈、隰 州,皆下,遂圍太原,攻西門。德威、嗣昭循山挈餘眾得歸,克用大恐,身荷版築, 率士拒守,陰於嗣昭、德威謀奔雲州。李存信曰:「不如依北蕃。」國昌妻劉語克 用曰:「聞王欲委城入蕃,審乎?計誰出?」曰:「存信等為此。」劉曰:「彼牧 羊奴,安辦遠計。王常笑王行瑜失城走而死,若何效之?且王頃居達靼,危不免。 必一朝去此,禍不旋跬,渠能及北虜哉?」克用悟,乃止。居數日,散士復集。嗣 昭夜擾友寧營,汴人驚,引去。德威追之,抵白壁關,復收慈、隰、汾三州。三年, 克用攻晉州,聞帝自鳳翔還京師,乃去。雲州都將王敬暉殺刺史劉再立,以地予劉 仁恭;李嗣昭討之。仁恭援敬暉,嗣昭壁樂安,欲戰,仁恭取敬暉,棄城去。
dì dōng qiān, zhào zhì tài yuán, kè yòng qì wèi qí xià yuē: chéng yú bù fù xī yǐ. qiǎn shǐ zhě bēn wèn xíng zài, é jiā hào xié méng tóng lì gōng chén. lǐ mào zhēn wáng jiàn yǔ bīn zhōu yáng chóng běn qiǎn shǐ zhě lái yuē yì jǔ, kè yòng gù fān zhèn jiē fù biàn, bù kě yǔ gòng gōng, wéi qì dān ā bǎo jī shàng kě yòng, nǎi bēi cí zhào zhī. bǎo jī shēn dào yún zhōng, yǔ kè yòng huì, yuē wèi xiōng dì, liú shí rì qù, yí mǎ qiān pǐ niú yáng wàn jì, qī dōng dà jǔ dù hé, huì zhāo zōng shì ér zhǐ. sì nián, wáng jiàn lǐ mào zhēn yuē kè yòng dà jǔ. jiàn jiāng kāng yàn bù qí èr wàn yǔ kè yòng jiān jūn zhāng chéng yè huì fèng xiáng, shì shí biàn jiāng wáng zhòng shī shǒu zhǎng ān, liú zhī jùn shǒu tóng zhōu, yǔ zhàn zhǎng ān xī, jiàn bīng bài, suì bù zhèn.
帝東遷,詔至太原,克用泣謂其下曰:「乘輿不復西矣。」遣使者奔問行在, 俄加號「協盟同力功臣。」李茂貞、王建與邠州楊崇本遣使者來約義舉,克用顧籓 鎮皆附汴,不可與共功,惟契丹阿保機尚可用,乃卑辭召之。保機身到雲中,與克 用會,約為兄弟,留十日去,遺馬千匹、牛羊萬計,期冬大舉度河,會昭宗弒而止。 四年,王建、李茂貞約克用大舉。建將康晏步騎二萬與克用監軍張承業會鳳翔,是 時汴將王重師守長安,劉知俊守同州,與戰長安西,建兵敗,遂不振。
táng wáng, jiàn yǔ huái nán yáng wò qǐng kè yòng zì wáng yī fāng, xū zéi píng fǎng táng zōng shì lì zhī. jiàn qǐng xī shǔ gōng zhì chéng yú yù wù. kè yòng dá yuē: zì wáng, fēi wú zhì yě. jiàn yòu quàn mào zhēn wáng qí, mào zhēn càn biǎn, yì bù gǎn dāng, dàn chǐ fǔ dì jiàn gōng jìn ér yǐ. jiàn wò nǎi zì wáng. shì suì, kè yòng yǒu jí, chéng mén zì huài, míng nián zú.
唐亡,建與淮南楊渥請克用自王一方,須賊平訪唐宗室立之。建請悉蜀工制乘 輿御物。克用答曰:「自王,非吾志也。」建又勸茂貞王岐,茂貞孱褊,亦不敢當, 但侈府第、僭宮禁而已。建、渥乃自王。是歲,克用有疾,城門自壞,明年卒。
zàn yuē: shā tuó shǐ guī mìng tiān zǐ, yǎng bǔ yú biān, shì dié xuè zhù zhēng tǎo, cháng wèi biān bīng xióng. zhì kè yòng féng wáng shì luàn, suì yǒu tài yuán. lǔ xìng dūn gù, shǎo tā cháng, zì fù cái guǒ, yù jīng yíng tiān xià ér bù kè yě. bīng suī shèng, rán shù bài dì suī dé, zhé fù shī, gù shú shì dì jié qiān, suō jǐng xiū hàn, tōu jǐng dài jiāng, bù yì bǐ hū! lài qí zi piāo ruì, yì ér fù zhèn. shì shí, tí bīng tuō qín wáng zhě wǔ zú, rán zú wáng zhū shì wèi táng dí chǐ zhě, shā tuó yě. shǐ kè yòng shāo zhī gǔ jīn, néng rú qí huán jìn wén, táng jù wáng hū zāi?
贊曰:沙陀始歸命天子,仰哺於邊,世喋血助征討,常為邊兵雄。至克用逢王 室亂,遂有太原。虜性惇固,少它腸,自負材果,欲經營天下而不克也。兵雖勝, 然數敗;地雖得,輒復失,故熟視帝劫遷,縮頸羞汗,偷景待僵,不亦鄙乎!賴其 子慓銳,抑而復振。是時,提兵托勤王者五族,然卒亡硃氏為唐滌恥者,沙陀也。 使克用稍知古今,能如齊桓、晉文,唐遽亡乎哉?