zhuāng zōng guāng shèng shén mǐn xiào huáng dì, qí xiān běn hào zhū xié, gài chū yú xī tū jué, zhì qí hòu shì, bié zì hào yuē shā tuó, ér zhū xié wèi xìng. táng dé zōng shí, yǒu zhū xié jǐn zhōng zhě, jū yú běi tíng zhī jīn mǎn zhōu. zhēn yuán zhōng, tǔ bō zàn pǔ gōng xiàn běi tíng, xǐ jǐn zhōng yú gān zhōu ér yì shǔ zhī. qí hòu zàn pǔ wèi huí gú suǒ bài, jǐn zhōng yǔ qí zi zhí yí dōng zǒu. zàn pǔ nù, zhuī zhī, jí yú shí mén guān. jǐn zhōng zhàn sǐ, zhí yí dú zǒu guī táng, jū zhī yán zhōu, yǐ lì hé xī jié dù shǐ fàn xī cháo. xī cháo xǐ zhèn tài yuán, zhí yí cóng zhī, jū zhī dìng xiāng shén wǔ chuān zhī xīn chéng. qí bù luò wàn qí, jiē xiāo yǒng shàn qí shè, hào shā tuó jūn. zhí yí sǐ, qí zǐ yuē chì xīn. yì zōng xián tōng shí nián, shén cè dà jiāng jūn kāng chéng xùn tǒng shí bā jiāng tǎo páng xūn yú xú zhōu, yǐ zhū xié chì xīn wèi tài yuán xíng yíng zhāo tǎo shā tuó sān bù luò jūn shǐ. yǐ cóng pò xūn gōng, bài dān yú dà dū hù zhèn wǔ jūn jié dù shǐ, cì xìng míng yuē lǐ guó chāng, yǐ zhī shǔ jí.
莊宗光聖神閔孝皇帝，其先本號硃邪，蓋出於西突厥，至其後世，別自號曰沙 陀，而硃邪為姓。唐德宗時，有硃邪盡忠者，居於北庭之金滿州。貞元中，吐蕃贊 普攻陷北庭，徙盡忠於甘州而役屬之。其後贊普為回鶻所敗，盡忠與其子執宜東走。 贊普怒，追之，及於石門關。盡忠戰死，執宜獨走歸唐，居之鹽州，以隸河西節度 使范希朝。希朝徙鎮太原，執宜從之，居之定襄神武川之新城。其部落萬騎，皆驍 勇善騎射，號「沙陀軍」。執宜死，其子曰赤心。懿宗咸通十年，神策大將軍康承 訓統十八將討龐勛於徐州，以硃邪赤心為太原行營招討沙、陀三部落軍使。以從破 勛功，拜單于大都護、振武軍節度使，賜姓名曰李國昌，以之屬籍。

shā tuó sù qiáng, ér guó chāng shì gōng yì héng zì, yì zōng huàn zhī. shí sān nián, xǐ guó chāng yún zhōu cì shǐ dà tóng jūn fáng yù shǐ, guó chāng chēng jí jù mìng. guó chāng zi kè yòng, yóu shàn qí shè, néng yǎng zhōng shuāng fú, wèi yún zhōu shǒu zhuō shǐ. guó chāng yǐ jù mìng, kè yòng nǎi shā dà tóng jūn fáng yù shǐ duàn wén chǔ, jù yún zhōu, zì chēng liú hòu. táng yǐ tài pú qīng lú jiǎn fāng wèi zhèn wǔ jié dù shǐ, huì yōu bìng bīng tǎo zhī. jiǎn fāng xíng zhì lán zhōu, jūn kuì, yóu shì shā tuó qīn lüè dài běi, wèi biān huàn yǐ. míng nián, xī zōng jí wèi, yǐ wèi qián tài yuán jié dù shǐ lǐ yè yù shā tuó yǒu ēn, ér yè yǐ sǐ, nǎi yǐ qí zi jūn wèi líng wǔ jié dù shǐ xuān wèi shā tuó liù zhōu sān bù luò shǐ, yǐ zhāo jī zhī. bài kè yòng dà tóng jūn fáng yù shǐ.
沙陀素強，而國昌恃功益橫恣，懿宗患之。十三年，徙國昌雲州刺史、大同軍 防禦使，國昌稱疾拒命。國昌子克用，尤善騎射，能仰中雙鳧，為雲州守捉使。國 昌已拒命，克用乃殺大同軍防禦使段文楚，據云州，自稱留後。唐以太僕卿盧簡方 為振武節度使，會幽、並兵討之。簡方行至嵐州，軍潰，由是沙陀侵掠代北，為邊 患矣。明年，僖宗即位，以謂前太原節度使李業遇沙陀有恩，而業已死，乃以其子 鈞為靈武節度使、宣慰沙陀六州三部落使，以招緝之。拜克用大同軍防禦使。

jū jiǔ zhī, guó chāng chū jī dǎng xiàng, tǔ hún hè lián duó xí pò zhèn wǔ. kè yòng wén zhī, zì yún zhōu wǎng yíng guó chāng, ér yún zhōu rén yì bì guān jù zhī. guó chāng fù zǐ wú suǒ guī, yīn lüè wèi shuò jiān, dé bīng sān qiān, guó chāng rù bǎo wèi zhōu, kè yòng hái jù xīn chéng. xī zōng nǎi bài duó dà tóng jūn shǐ, yǐ lǐ jūn wèi dài běi zhāo tǎo shǐ, yǐ tǎo shā tuó. gān fú wǔ nián, shā tuó pò zhē lǔ jūn, yòu pò kē lán jūn, ér táng bīng shù bài, shā tuó yóu cǐ yì chì, běi jù wèi shuò, nán qīn xīn dài lán shí, zhì yú tài gǔ yān. guǎng míng yuán nián, zhāo tǎo shǐ lǐ zuó huì yōu zhōu lǐ kě jǔ yún zhōu hè lián duó jī shā tuó, kè yòng yǔ kě jǔ xiāng jù xióng wǔ jūn. qí shū fù yǒu jīn yǐ wèi shuò zhōu jiàng yú zuó, kè yòng wén zhī, jù hái. kě jǔ zhuī zhì yào ér lǐng, dà bài zhī, zuó jūn jiā jī, yòu bài zhī yú wèi zhōu. shā tuó dà kuì, kè yòng fù zǐ wáng rù dá dá.
居久之，國昌出擊党項，吐渾赫連鐸襲破振武。克用聞之，自雲州往迎國昌， 而雲州人亦閉關拒之。國昌父子無所歸，因掠蔚、朔間，得兵三千，國昌入保蔚州， 克用還據新城。僖宗乃拜鐸大同軍使，以李鈞為代北招討使，以討沙陀。乾符五年， 沙陀破遮虜軍，又破苛嵐軍，而唐兵數敗，沙陀由此益熾，北據蔚、朔，南侵忻、 代、嵐、石，至於太谷焉。廣明元年，招討使李琢會幽州李可舉、雲州赫連鐸擊沙 陀，克用與可舉相拒雄武軍。其叔父友金以蔚、朔州降於琢，克用聞之，遽還。可 舉追至藥兒嶺，大敗之，琢軍夾擊，又敗之於蔚州。沙陀大潰，克用父子亡入達靼。

kè yòng shǎo xiāo yǒng, jūn zhōng hào yuē lǐ yā ér qí yī mù miǎo, jí qí guì yě, yòu hào dú yǎn lóng, qí wēi míng gài yú dài běi. qí zài dá dá, jiǔ zhī, yù yù bù dé zhì, yòu cháng jù qí tú jǐ, yīn shí shí cóng qí qún háo shè liè, huò guà zhēn yú mù, huò lì mǎ biān, bǎi bù shè zhī zhé zhōng, qún háo jiē fú yǐ wèi shén.
克用少驍勇，軍中號曰「李鴉兒」；其一目眇，及其貴也，又號「獨眼龍」， 其威名蓋於代北。其在達靼，久之，鬱郁不得志，又常懼其圖己，因時時從其群豪 射獵，或掛針於木，或立馬鞭，百步射之輒中，群豪皆服以為神。

huáng cháo yǐ xiàn jīng shī, zhōng hé yuán nián, dài běi qǐ jūn shǐ chén jǐng sī fā shā tuó xiān suǒ jiàng zhě, yǔ tǔ hún ān qìng děng wàn rén fù jīng shī, xíng zhì jiàng zhōu, shā tuó jūn luàn, dà lüè ér hái. jǐng sī niàn shā tuó fēi kè yòng bù kě jiāng, nǎi yǐ zhào shū zhào kè yòng yú dá dá, chéng zhì yǐ wèi dài zhōu cì shǐ yàn mén yǐ běi xíng yíng jié dù shǐ. lǜ fān hàn wàn rén chū shí lǐng guān, guò tài yuán, qiú fā jūn qián. jié dù shǐ zhèng cóng dǎng yǔ zhī qián qiān mín mǐ qiān dàn, kè yòng nù, zòng bīng dà lüè ér hái. èr nián shí yī yuè, jǐng sī kè yòng fù yǐ bù qí wàn qī qiān fù jīng shī. sān nián zhēng yuè, chū yú hé zhōng, jìn tún gān kēng. cháo dǎng jīng yuē: yā ér jūn zhì yǐ! èr yuè, bài cháo jiāng huáng yè yú shí dī gǔ sān yuè, yòu bài zhào zhāng shàng ràng yú liáng tián pō, héng shī sān shí lǐ. shì shí, zhū zhèn bīng jiē huì zhǎng ān, dà zhàn wèi qiáo, zéi bài zǒu rù chéng, kè yòng chéng shèng zhuī zhī, zì guāng tài mén xiān rù, zhàn wàng chūn gōng shēng yáng diàn, cháo bài, nán zǒu chū lán tián guān. jīng shī píng, kè yòng gōng dì yī. tiān zǐ bài kè yòng jiǎn xiào sī kōng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì hé dōng jié dù shǐ, yǐ guó chāng wèi yàn mén yǐ běi xíng yíng jié dù shǐ. shí yuè, guó chāng zú.
黃巢已陷京師，中和元年，代北起軍使陳景思發沙陀先所降者，與吐渾、安慶 等萬人赴京師，行至絳州，沙陀軍亂，大掠而還。景思念沙陀非克用不可將，乃以 詔書召克用於達靼，承制以為代州刺史、雁門以北行營節度使。率蕃漢萬人出石嶺 關，過太原，求發軍錢。節度使鄭從讜與之錢千緡、米千石，克用怒，縱兵大掠而 還。二年十一月，景思、克用復以步騎萬七千赴京師。三年正月，出於河中，進屯 乾坑。巢黨驚曰：「鴉兒軍至矣！」二月，敗巢將黃鄴於石堤谷；三月，又敗趙璋、 尚讓於良田坡，橫屍三十里。是時，諸鎮兵皆會長安，大戰渭橋，賊敗走入城，克 用乘勝追之，自光泰門先入，戰望春宮昇陽殿，巢敗，南走出藍田關。京師平，克 用功第一。天子拜克用檢校司空、同中書門下平章事、河東節度使，以國昌為雁門 以北行營節度使。十月，國昌卒。

shí yī yuè, qiǎn qí dì kè xiū gōng zhāo yì mèng fāng lì, qǔ qí zé lù èr zhōu. fāng lì zǒu shān dōng, yǐ xíng míng cí sān zhōu zì bié wèi zhāo yì jūn. huáng cháo nán zǒu zhì cài zhōu, jiàng qín zōng quán, suì gōng chén zhōu. sì nián, kè yòng yǐ bīng wǔ wàn jiù chén zhōu, chū tiān jǐng guān, jiǎ dào hé yáng, zhū gé shuǎng bù xǔ, nǎi zì hé zhōng dù hé. sì yuè, bài shàng ràng yú tài kāng, yòu bài huáng yè yú xī huá. cháo qiě zǒu qiě zhàn, zhì zhōng mù, lín hé wèi dù, ér kè yòng zhuī jí zhī, zéi zhòng jīng kuì. bǐ zhì fēng qiū, yòu bài zhī, cháo tuō shēn zǒu, kè yòng zhuī zhī, yī rì yè chí sān bǎi lǐ, zhì yú yuān qú, bù jí ér hái. míng cí mèng shì jù zhī, gù dāng shí yǒu liǎng zhāo yì.
十一月，遣其弟克修攻昭義孟方立，取其澤、潞二州。方立走山東，以邢、洺、 磁三州自別為昭義軍。黃巢南走至蔡州，降秦宗權，遂攻陳州。四年，克用以兵五 萬救陳州，出天井關，假道河陽，諸葛爽不許，乃自河中渡河。四月，敗尚讓於太 康，又敗黃鄴於西華。巢且走且戰，至中牟，臨河未渡，而克用追及之，賊眾驚潰。 比至封丘，又敗之，巢脫身走，克用追之，一日夜馳三百里，至於冤朐，不及而還。 洺、磁孟氏據之，故當時有兩昭義。

guò biàn zhōu, xiū jūn fēng chán sì, zhū quán zhōng xiǎng kè yòng yú shàng yuán yì. yè, jiǔ bà, kè yòng zuì wò, fú bīng fā, huǒ qǐ, shì zhě guō jǐng zhū miè zhú, nì kè yòng chuáng xià, yǐ shuǐ xǐng miàn ér gào yǐ nán. huì tiān dà yǔ miè huǒ, kè yòng dé cóng zhě xuē tiě shān hè huí gú děng, suí diàn guāng, zhuì wèi shì mén chū, hái jūn zhōng. qī yuè, zhì yú tài yuán, sòng qí shì yú jīng shī, qǐng jiā bīng yú biàn, qiǎn dì kè xiū jiāng bīng wàn rén tún yú hé zhōng yǐ dài. xī zōng hé jiě zhī, yòng pò cháo gōng, fēng kè yòng lǒng xī jùn wáng.
過汴州，休軍封禪寺，硃全忠饗克用於上源驛。夜，酒罷，克用醉臥，伏兵發， 火起，侍者郭景銖滅燭，匿克用床下，以水醒面而告以難。會天大雨滅火，克用得 從者薛鐵山、賀回鶻等，隨電光，縋尉氏門出，還軍中。七月，至於太原，訟其事 於京師，請加兵於汴，遣弟克修將兵萬人屯於河中以待。僖宗和解之，用破巢功， 封克用隴西郡王。

guāng qǐ yuán nián, hé zhōng wáng zhòng róng yǔ huàn zhě tián lìng zī yǒu xì, xǐ zhòng róng yǎn zhōu, yǐ dìng zhōu wáng chù cún wèi hé zhōng jié dù shǐ, zhào kè yòng yǐ bīng hù chù cún zhī zhèn. zhòng róng shǐ rén dài kè yòng yuē: tiān zǐ zhào zhòng róng, qí kè yòng zhì, yǔ chù cún gòng zhū zhī. yīn wěi wèi zhào shū shì kè yòng yuē: cǐ zhū quán zhōng zhī móu yě. kè yòng xìn zhī, bā shàng biǎo qǐng tǎo quán zhōng, xī zōng bù xǔ, kè yòng dà nù. zhòng róng jì bù kěn xǐ, xī zōng qiǎn bīn zhōu zhū méi fèng xiáng lǐ chāng fú tǎo zhī. kè yòng fǎn yǐ bīng zhù zhòng róng, bài méi yú shā yuàn, suì fàn jīng shī, zòng huǒ dà lüè. tiān zǐ chū jū yú xìng yuán, kè yòng tuì tún hé zhōng. zhū méi yì fǎn yǐ bīng zhuī tiān zǐ, bù jí, dé xiāng wáng yùn, pò zhī chēng dì, tún yú fèng xiáng. xī zōng niàn dú kè yòng kě yǐ pò méi ér bù néng shǐ yě, dāng pò huáng cháo zhǎng ān shí, tiān xià bīng mǎ dōu jiān yáng fù gōng yǔ kè yòng shàn, nǎi qiǎn jiàn yì dài fū liú chóng wàng yǐ zhào shū zhào kè yòng, qiě dào fù gōng yì, shǐ jìn bīng tǎo méi děng. kè yòng yáng nuò ér bù xíng.
光啟元年，河中王重榮與宦者田令孜有隙，徙重榮兗州，以定州王處存為河中 節度使，詔克用以兵護處存之鎮。重榮使人紿克用曰：「天子詔重榮，俟克用至， 與處存共誅之。」因偽為詔書示克用曰：「此硃全忠之謀也。」克用信之，八上表 請討全忠，僖宗不許，克用大怒。重榮既不肯徙，僖宗遣邠州硃玫、鳳翔李昌符討 之。克用反以兵助重榮，敗玫於沙苑，遂犯京師，縱火大掠。天子出居於興元，克 用退屯河中。硃玫亦反以兵追天子，不及，得襄王熅，迫之稱帝，屯於鳳翔。僖宗 念獨克用可以破玫而不能使也，當破黃巢長安時，天下兵馬都監楊復恭與克用善， 乃遣諫議大夫劉崇望以詔書召克用，且道復恭意，使進兵討玫等。克用陽諾而不行。

míng nián, mèng fāng lì sǐ, qí dì qiān lì. dà shùn yuán nián, kè yòng jī pò mèng qiān, qǔ xíng míng cí sān zhōu, nǎi qiǎn ān jīn jùn gōng hè lián duó yú yún zhōu. yōu zhōu lǐ kuāng wēi jiù duó, zhàn yú wèi zhōu, jīn jùn dà bài. yú shì kuāng wēi duó jí zhū quán zhōng jiē qǐng yīn qí bài fá zhī. zhāo zōng yǐ kè yòng pò huáng cháo gōng gāo, bù kě fá, xià qí shì tái shěng sì pǐn guān yì, yì zhě duō yán bù kě. zǎi xiàng zhāng jùn dú yǐ wèi shā tuó qián bī xī zōng xìng xìng yuán, zuì dāng zhū, kě fá. jūn róng shǐ yáng fù gōng, kè yòng suǒ shàn yě, yì jí jiàn yǐ wèi bù kě, zhāo zōng rán zhī, zhào yù quán zhōng děng. quán zhōng yīn lù jùn, shǐ chí qí yì yì jiān, zhāo zōng bù dé yǐ, yǐ jùn wèi tài yuán sì miàn xíng yíng bīng mǎ dōu tǒng, hán jiàn wèi fù shǐ. shì shí, lù zhōu jiāng féng bà pàn jiàng yú liáng, liáng qiǎn gé cóng zhōu rù lù zhōu. táng yǐ jīng zhào yǐn sūn kuí wèi zhāo yì jūn jié dù shǐ, kè yòng qiǎn lǐ cún xiào zhí kuí yú zhǎng zi, yòu qiǎn kāng jūn lì qǔ lù zhōu. shí yī yuè, jùn jí kè yòng zhàn yú yīn dì, jùn jūn sān zhàn sān bài, jùn jiàn dùn guī. kè yòng bīng dà lüè jìn jiàng, zhì yú hé zhōng, chì dì qiān lǐ. kè yòng shàng biǎo zì sù, qí cí màn wǔ, tiān zǐ wèi zhī yǐn jiù, yōu zhào dá zhī.
明年，孟方立死，其弟遷立。大順元年，克用擊破孟遷，取邢、洺、磁三州， 乃遣安金俊攻赫連鐸於雲州。幽州李匡威救鐸，戰於蔚州，金俊大敗。於是匡威、 鐸及硃全忠皆請因其敗伐之。昭宗以克用破黃巢功高，不可伐，下其事台、省四品 官議，議者多言不可。宰相張浚獨以謂沙陀前逼僖宗幸興元，罪當誅，可伐。軍容 使楊復恭，克用所善也，亦極諫以為不可，昭宗然之，詔諭全忠等。全忠陰賂浚， 使持其議益堅，昭宗不得已，以浚為太原四面行營兵馬都統，韓建為副使。是時， 潞州將馮霸叛降於梁，梁遣葛從周入潞州。唐以京兆尹孫揆為昭義軍節度使，克用 遣李存孝執揆於長子，又遣康君立取潞州。十一月，浚及克用戰於陰地，浚軍三戰 三敗，浚、建遁歸。克用兵大掠晉、絳，至於河中，赤地千里。克用上表自訴，其 辭慢侮，天子為之引咎，優詔答之。

èr nián èr yuè, fù bài kè yòng hé dōng jié dù shǐ lǒng xī jùn wáng, jiā jiǎn xiào tài shī jiān zhōng shū lìng. sì yuè, gōng hè lián duó yú yún zhōu, wéi zhī bǎi yú rì, duó zǒu tǔ hún. bā yuè, dà sōu yú tài yuán, chū jìn jiàng, lüè huái mèng, zhì yú xíng zhōu, suì gōng wáng róng yú zhèn zhōu. kè yòng shān cháng shān xī, yǐ shí yú qí dù hū tuó chān dí, yù dà yǔ, píng dì shuǐ shēn shù chǐ. zhèn rén xí zhī, kè yòng nì lín zhōng, dǎo qí mǎ yuē: wú shì yǒu tài yuán zhě mǎ bù sī. mǎ ǒu bù sī yǐ miǎn. qián jūn lǐ cún xiào qǔ lín chéng, jìn gōng yuán shì. lǐ kuāng wēi jiù róng, kè yòng hái jūn xíng zhōu. jǐng fú yuán nián, wáng róng gōng xíng zhōu, lǐ cún xìn lǐ sì xūn děng bài róng yú yáo shān. èr yuè, huì wáng chù cún gōng róng, zhàn yú xīn shì, wèi róng suǒ bài. bā yuè, lǐ kuāng wēi gōng yún zhōu, yǐ qiān kè yòng zhī bīng, kè yòng qián rù yú yún zhōu, fǎn chū jī kuāng wēi, kuāng wēi bài zǒu. shí yuè, lǐ cún xiào yǐ xíng zhōu pàn. èr nián, cún xiào qiú yuán yú wáng róng, kè yòng chū bīng jǐng xíng jī róng, qiě yǐ shū zhāo róng, ér jí gōng qí píng shān, róng jù, suì yǔ kè yòng tōng hé, xiàn bó wǔ shí wàn pǐ, chū bīng zhù gōng xíng zhōu. gān níng yuán nián sān yuè, zhí cún xiào, shā zhī. dōng, gōng yōu zhōu, lǐ kuāng chóu qì chéng zǒu, zhuī zhì jǐng chéng, jiàn shā, yǐ liú rén gōng wèi liú hòu.
二年二月，復拜克用河東節度使、隴西郡王，加檢校太師兼中書令。四月，攻 赫連鐸於雲州，圍之百餘日，鐸走吐渾。八月，大搜於太原，出晉、絳，掠懷、孟， 至於邢州，遂攻王鎔於鎮州。克用柵常山西，以十餘騎渡滹沱覘敵，遇大雨，平地 水深數尺。鎮人襲之，克用匿林中，禱其馬曰：「吾世有太原者馬不嘶。」馬偶不 嘶以免。前軍李存孝取臨城，進攻元氏。李匡威救鎔，克用還軍邢州。景福元年， 王鎔攻邢州，李存信、李嗣勛等敗鎔於堯山。二月，會王處存攻鎔，戰於新市，為 鎔所敗。八月，李匡威攻雲州，以牽克用之兵，克用潛入於雲州，返出擊匡威，匡 威敗走。十月，李存孝以邢州叛。二年，存孝求援於王鎔，克用出兵井陘擊鎔，且 以書招鎔，而急攻其平山，鎔懼，遂與克用通和，獻帛五十萬匹，出兵助攻邢州。 乾寧元年三月，執存孝，殺之。冬，攻幽州，李匡儔棄城走，追至景城，見殺，以 劉仁恭為留後。

èr nián, hé zhōng wáng zhòng yíng zú, qí zhū zi kē gǒng zhēng lì, kè yòng qǐng lì kē, fèng xiáng lǐ mào zhēn bīn níng wáng xíng yú huá zhōu hán jiàn qǐng lì gǒng. zhāo zōng chū liǎng nán zhī, nǎi yǐ zǎi xiàng cuī yìn wèi hé zhōng jié dù shǐ, jì ér xǔ kè yòng lì kē. mào zhēn děng nù, sān zhèn bīng fàn jīng shī, wén kè yòng yì qǐ bīng, nǎi jiē bà qù. liù yuè, kè yòng gōng jiàng zhōu, zhǎn cì shǐ wáng yáo. yáo, gǒng dì, zhù gǒng yǐ zhēng zhě. qī yuè, zhì yú hé zhōng, tóng zhōu wáng xíng yuē bēn yú jīng shī, yáng yán yuē: shā tuó shí wàn zhì yǐ! móu fèng tiān zǐ xìng bīn zhōu, mào zhēn jiǎ zǐ yán guī yì móu jié xìng fèng xiáng, jīng shī dà luàn, zhāo zōng chū jū yú shí mén. kè yòng jūn liú yuè yú bù jìn, zhāo zōng qiǎn yán wáng jiè pī dān wáng yǔn xiōng shì kè yòng, qiě gào jí. bā yuè, kè yòng jìn jūn wèi qiáo, yǐ wèi bīn níng sì miàn xíng yíng dōu tǒng. zhāo zōng hái jīng shī. shí yī yuè, kè yòng jī pò bīn zhōu, wáng xíng yú zǒu zhì qìng zhōu, jiàn shā. kè yòng hái jūn yún yáng, qǐng jī mào zhēn, zhāo zōng wèi láo kè yòng, shǐ yǔ mào zhēn jiě chóu yǐ shū nán, bài kè yòng zhōng zhèng píng nán gōng chén, fēng jìn wáng. shì shí, jìn jūn wèi běi, yù yǔ liù shí rì, huò quàn kè yòng rù cháo, kè yòng wèi jué, dōu yā yá gài yù yuē: tiān zǐ hái zì shí mén, qǐn wèi ān xí, ruò jìn bīng dù wèi, rén qíng qǐ fù néng ān? qín wáng ér yǐ, hé bì cháo zāi? kè yòng xiào yuē: gài yù yóu bù xìn wǒ, kuàng tiān xià hū! nǎi shōu jūn ér hái.
二年，河中王重盈卒，其諸子珂、珙爭立，克用請立珂，鳳翔李茂貞、邠寧王 行瑜、華州韓建請立珙。昭宗初兩難之，乃以宰相崔胤為河中節度使，既而許克用 立珂。茂貞等怒，三鎮兵犯京師，聞克用亦起兵，乃皆罷去。六月，克用攻絳州， 斬刺史王瑤。瑤，珙弟，助珙以爭者。七月，至於河中，同州王行約奔於京師，陽 言曰：「沙陀十萬至矣！」謀奉天子幸邠州，茂貞假子閻圭亦謀劫幸鳳翔，京師大 亂，昭宗出居於石門。克用軍留月余不進，昭宗遣延王戒丕、丹王允兄事克用，且 告急。八月，克用進軍渭橋，以為邠寧四面行營都統。昭宗還京師。十一月，克用 擊破邠州，王行瑜走至慶州，見殺。克用還軍雲陽，請擊茂貞，昭宗慰勞克用，使 與茂貞解仇以紓難，拜克用「忠正平難功臣」，封晉王。是時，晉軍渭北，遇雨六 十日，或勸克用入朝，克用未決，都押衙蓋寓曰：「天子還自石門，寢未安席，若 晉兵渡渭，人情豈復能安？勤王而已，何必朝哉？」克用笑曰：「蓋寓猶不信我， 況天下乎！」乃收軍而還。

sān nián zhēng yuè, zhāo zōng fù yǐ zhāng jùn wèi xiāng, kè yòng yuē: cǐ zhū quán zhōng zhī móu yě. nǎi shàng biǎo yuē: ruò bì xià cháo yǐ jùn wèi xiāng, zé chén jiāng mù zhì què tíng! jīng shī dà kǒng, jùn mìng jù zhǐ. zhū quán zhōng zhī gōng yǎn yùn yě, kè yòng qiǎn lǐ cún xìn jiǎ dào wèi zhōu yǐ jiù zhū xuān děng. cún xìn tún yú shēn xiàn, jūn shì qīn lüè wèi jìng, luó hóng xìn fú bīng gōng zhī, cún xìn bài zǒu míng zhōu. kè yòng zì jiāng jī wèi, zhàn yú huán shuǐ, wáng qí zi luò luò. liù yuè, pò wèi chéng ān huán shuǐ lín zhāng děng shí yú yì. shí yuè, yòu bài wèi rén yú bái lóng tán, jìn gōng guān yīn mén, quán zhōng jiù zhì, nǎi jiě.
三年正月，昭宗復以張浚為相，克用曰：「此硃全忠之謀也。」乃上表曰： 「若陛下朝以浚為相，則臣將暮至闕廷！」京師大恐，浚命遽止。硃全忠之攻兗、 鄆也，克用遣李存信假道魏州以救硃宣等。存信屯於莘縣，軍士侵掠魏境，羅弘信 伏兵攻之，存信敗走洺州。克用自將擊魏，戰於洹水，亡其子落落。六月，破魏成 安、洹水、臨漳等十餘邑。十月，又敗魏人於白龍潭，進攻觀音門，全忠救至，乃 解。

sì nián, liú rén gōng pàn jìn, kè yòng yǐ bīng wǔ wàn jī rén gōng, zhàn yú ān sāi, kè yòng dà bài.
四年，劉仁恭叛晉，克用以兵五萬擊仁恭，戰於安塞，克用大敗。

guāng huà yuán nián, zhū quán zhōng qiǎn gé cóng zhōu gōng xià xíng míng cí sān zhōu. kè yòng qiǎn zhōu dé wēi chū qīng shān kǒu, yù cóng zhōu yú zhāng gōng qiáo, dé wēi dà bài. dōng, lù zhōu shǒu jiāng xuē zhì qín zú, lǐ hǎn zhī jù lù zhōu, pàn fù yú zhū quán zhōng.
光化元年，硃全忠遣葛從周攻下邢、洺、磁三州。克用遣周德威出青山口，遇 從周於張公橋，德威大敗。冬，潞州守將薛志勤卒，李罕之據潞州，叛附於硃全忠。

èr nián, quán zhōng qiǎn shì shū cóng gōng pò chéng tiān jūn, yòu pò liáo zhōu, zhì yú yú cì, zhōu dé wēi bài zhī yú dòng wō. qiū, lǐ sì zhāo fù qǔ zé lù. sān nián, sì zhāo bài biàn jūn yú shā hé, fù qǔ míng zhōu, zhū quán zhōng zì jiāng wéi zhī, sì zhāo zǒu, zhì qīng shān kǒu, yù biàn fú bīng, sì zhāo dà bài. qiū, sì zhāo qǔ huái zhōu. shì suì, biàn rén gōng zhèn dìng, zhèn dìng jiē jué jìn yǐ fù yú zhū quán zhōng.
二年，全忠遣氏叔琮攻破承天軍，又破遼州，至於榆次，周德威敗之於洞渦。 秋，李嗣昭復取澤、潞。三年，嗣昭敗汴軍於沙河，復取洺州，硃全忠自將圍之， 嗣昭走，至青山口，遇汴伏兵，嗣昭大敗。秋，嗣昭取懷州。是歲，汴人攻鎮、定， 鎮、定皆絕晉以附於硃全忠。

tiān fù yuán nián, quán zhōng fēng liáng wáng. liáng gōng xià jìn jiàng hé zhōng, zhí wáng kē yǐ guī. jìn shī sān yǔ guó, nǎi xià yì wèi shū bì pìn liáng yǐ qiú hé. liáng wáng yǐ wèi jìn ruò kě qǔ, nǎi yuē: jìn suī qǐng méng, ér shū cí màn. yīn dà jǔ jī jìn. sì yuè, shì shū cóng rù tiān jǐng, zhāng wén jìng rù xīn kǒu, gé cóng zhōu rù tǔ mén, wáng chù zhí rù fēi hú, hóu yán rù yīn dì. shū cóng qǔ zé lù, qí bié jiāng bái fèng guó pò chéng tiān jūn, liáo zhōu shǒu jiāng zhāng è fén zhōu shǒu jiāng lǐ táng jiē yíng liáng jūn jiàng, jìn rén dà jù. huì tiān dà yǔ lín, liáng bīng duō jí, jiē jiě qù. wǔ yuè, jìn fù qǔ fén zhōu, zhū lǐ táng. liù yuè, zhōu dé wēi lǐ sì zhāo qǔ cí xí. èr nián, jìn gōng jìn jiàng, dà bài yú pú xiàn, liáng jūn chéng shèng pò fén cí xí sān zhōu, suì wéi tài yuán. kè yòng dà jù, móu chū bēn yún zhōu, yòu yù bēn xiōng nú, wèi jué, liáng jūn dà yì, jiě qù, zhōu dé wēi fù qǔ fén cí xí sān zhōu.
天復元年，全忠封梁王。梁攻下晉、絳、河中，執王珂以歸。晉失三與國，乃 下意為書幣聘梁以求和。梁王以為晉弱可取，乃曰：「晉雖請盟，而書辭慢。」因 大舉擊晉。四月，氏叔琮入天井，張文敬入新口，葛從周入土門，王處直入飛狐， 侯言入陰地。叔琮取澤、潞，其別將白奉國破承天軍，遼州守將張鄂、汾州守將李 瑭皆迎梁軍降，晉人大懼。會天大雨霖，梁兵多疾，皆解去。五月，晉復取汾州， 誅李瑭。六月，周德威、李嗣昭取慈、隰。二年，進攻晉、絳，大敗於蒲縣，梁軍 乘勝破汾、慈、隰三州，遂圍太原。克用大懼，謀出奔雲州，又欲奔匈奴，未決， 梁軍大疫，解去，周德威復取汾、慈、隰三州。

sì nián, liáng qiān táng dōu yú luò yáng, gǎi yuán yuē tiān yòu. kè yòng yǐ wèi jié tiān zǐ yǐ qiān dōu zhě liáng yě, tiān yòu fēi táng hào, bù kě chēng, nǎi réng chēng tiān fù.
四年，梁遷唐都於洛陽，改元曰天祐。克用以謂劫天子以遷都者梁也，天祐非 唐號，不可稱，乃仍稱天復。

wǔ nián, huì qì dān ā bǎo jī yú yún zhōng, yuē wèi xiōng dì.
五年，會契丹阿保機於雲中，約為兄弟。

liù nián, liáng gōng yàn cāng zhōu, yàn wáng liú rén gōng lái qǐ shī. kè yòng hèn rén gōng fǎn fù, yù bù xǔ, qí zi cún xù jiàn yuē: cǐ wú fù zhèn zhī shí yě. jīn tiān xià zhī shì, guī liáng zhě shí qī bā, qiáng rú zhào wèi zhōng shān, mò bù tīng mìng. shì zì hé yǐ běi, wú wèi liáng huàn zhě, qí suǒ dàn zhě wéi wǒ yǔ rén gōng ěr, ruò yàn jìn hé shì, fēi liáng zhī fú yě. fū wèi tiān xià zhě bù gù xiǎo yuàn, qiě bǐ cháng kùn wǒ ér wǒ jí qí nán, kě yīn yǐ dé ér huái zhī, shì wèi yī jǔ ér liǎng dé, cǐ bù kě shī zhī jī yě. kè yòng yǐ wèi rán, nǎi wèi yàn chū bīng gōng pò lù zhōu, liáng wéi nǎi jiě qù, yǐ lǐ sì zhāo wèi lù zhōu liú hòu.
六年，梁攻燕滄州，燕王劉仁恭來乞師。克用恨仁恭反覆，欲不許，其子存勖 諫曰：「此吾復振之時也。今天下之勢，歸梁者十七八，強如趙、魏、中山，莫不 聽命。是自河以北，無為梁患者，其所憚者惟我與仁恭耳，若燕、晉合勢，非梁之 福也。夫為天下者不顧小怨，且彼常困我而我急其難，可因以德而懷之，是謂一舉 而兩得，此不可失之機也。」克用以為然，乃為燕出兵攻破潞州，梁圍乃解去，以 李嗣昭為潞州留後。

qī nián, liáng bīng shí wàn gōng lù zhōu, wéi yǐ jiā chéng. qiǎn zhōu dé wēi jiù lù zhōu, jūn yú luàn liǔ. dōng, kè yòng jí, shì suì, liáng miè táng, kè yòng fù chēng tiān yòu sì nián.
七年，梁兵十萬攻潞州，圍以夾城。遣周德威救潞州，軍於亂柳。冬，克用疾， 是歲，梁滅唐，克用復稱天祐四年。

wǔ nián zhēng yuè xīn mǎo, kè yòng zú, nián wǔ shí sān. zi cún xù lì, zàng kè yòng yú yàn mén.
五年正月辛卯，克用卒，年五十三。子存勖立，葬克用於雁門。

wū hū, shì jiǔ ér shī qí chuán zhě duō yǐ, qǐ dú shǐ guān zhī móu zāi! lǐ shì zhī xiān, gài chū yú xī tū jué, běn hào zhū xié, zhì qí hòu shì, bié zì hào yuē shā tuó, ér yǐ zhū xié wèi xìng, bá yě gǔ wèi shǐ zǔ. qí zì xù yún: shā tuó zhě, běi tíng zhī qì yě, dāng táng tài zōng shí, pò xī tū jué zhū bù, fēn tóng luó pū gǔ zhī rén yú cǐ qì, zhì shā tuó fǔ, ér yǐ qí shǐ zǔ bá yě gǔ wèi dū du qí chuán zi sūn, shù shì jiē wèi shā tuó dū du, gù qí hòu shì yīn zì hào shā tuó. rán yǔ kǎo yú chuán jì, qí shuō jiē fēi yě. yí dí wú xìng shì, zhū xié, bù zú zhī hào ěr, bá yě gǔ yǔ zhū xié tóng shí rén, fēi qí shǐ zǔ, ér táng tài zōng shí, wèi cháng yǒu shā tuó fǔ yě. táng tài zōng pò xī tū jué, fēn qí zhū bù, zhì shí sān zhōu, yǐ tóng luó wèi guī lín dū du fǔ, pū gǔ wèi jīn wēi dū du fǔ, bá yě gǔ wèi yōu líng dū du fǔ, wèi cháng yǒu shā tuó fǔ yě. dāng shì shí, xī tū jué yǒu tiě lēi, yán tuó ā shǐ nà zhī lèi wèi zuì dà qí bié bù yǒu tóng luó pū gǔ bá yě gǔ děng yǐ shí shù, gài qí xiǎo zhě yě yòu yǒu chù yuè chù mì zhū bù, yòu qí xiǎo zhě yě. zhū xié zhě, chù yuè bié bù zhī hào ěr. tài zōng èr shí èr nián, yǐ jiàng bá yě gǔ, qí míng nián, ā shǐ nà hè lǔ pàn. zhì gāo zōng yǒng huī èr nián, chù yuè zhū xié gū zhù cóng hè lǔ zhàn yú láo shān, wèi qì bì hé lì suǒ bài, suì méi bù jiàn. hòu bǎi wǔ liù shí nián, xiàn zōng shí, yǒu zhū xié jǐn zhōng jí zi zhí yí jiàn yú zhōng guó, ér zì hào shā tuó, yǐ zhū xié wèi xìng yǐ. gài shā tuó zhě, dà qì yě, zài jīn shā shān zhī yáng, pú lèi hǎi zhī dōng, zì chù yuè yǐ lái jū cǐ qì, hào shā tuó tū jué, ér yí dí wú wén zì chuán jì, zhū xié yòu wēi bù zú lù, gù qí hòu shì zì shī qí chuán. zhì jǐn zhōng sūn shǐ cì xìng lǐ shì, lǐ shì hòu dà, ér yí dí zhī rén suì yǐ shā tuó wèi guì zhǒng yún.
嗚呼，世久而失其傳者多矣，豈獨史官之繆哉！李氏之先，蓋出於西突厥，本 號硃邪，至其後世，別自號曰沙陀，而以硃邪為姓，拔野古為始祖。其自序云：沙 陀者，北庭之磧也，當唐太宗時，破西突厥諸部，分同羅、仆骨之人於此磧，置沙 陀府，而以其始祖拔野古為都督；其傳子孫，數世皆為沙陀都督，故其後世因自號 沙陀。然予考於傳記，其說皆非也。夷狄無姓氏，硃邪，部族之號耳，拔野古與硃 邪同時人，非其始祖，而唐太宗時，未嘗有沙陀府也。唐太宗破西突厥，分其諸部， 置十三州，以同羅為龜林都督府，仆骨為金微都督府，拔野古為幽陵都督府，未嘗 有沙陀府也。當是時，西突厥有鐵勒，延陀、阿史那之類為最大；其別部有同羅、 仆骨、拔野古等以十數，蓋其小者也；又有處月、處密諸部，又其小者也。硃邪者， 處月別部之號耳。太宗二十二年，已降拔野古，其明年，阿史那賀魯叛。至高宗永 徽二年，處月硃邪孤注從賀魯戰於牢山，為契苾何力所敗，遂沒不見。後百五六十 年，憲宗時，有硃邪盡忠及子執宜見於中國，而自號沙陀，以硃邪為姓矣。蓋沙陀 者，大磧也，在金莎山之陽，蒲類海之東，自處月以來居此磧，號沙陀突厥，而夷 狄無文字傳記，硃邪又微不足錄，故其後世自失其傳。至盡忠孫始賜姓李氏，李氏 後大，而夷狄之人遂以沙陀為貴種雲。