sòng yīng zōng zhì píng yuán nián xià gǒng huà èr nián chūn zhēng yuè, qiǎn shǐ wú zōng rù hè, bù chéng lǐ ér hái.
宋英宗治平元年、夏拱化二年春正月，遣使吳宗入賀，不成禮而還。

chū, xià shǐ rù gòng, yí wén yán zhōu, chēng shǐ zhě guān yuē shū mì. yán ān fǔ shǐ chéng kān zòu lìng chēng shǐ fù bù yǐ guān, huò chēng lǐng lú. lǐng lú, fān shū mì yuàn hào yě. shǐ jiē yàng yàng. liàng zuò qiǎn zōng rù hè jí wèi, chū zhì, xí shàng shòu yí bì, tuì jiù mù cì, jiàn suǒ cì jiǔ shí, qiè xiào bù kěn xià zhù. gù zhì: xià shǐ jiàn yú huáng yí mén wài, cháo cí yì chuí gǒng diàn. shì rì, zōng děng bù kěn mén jiàn, zhì shùn tiān mén, yù pèi yú jí yí wù zì cóng, yǐn bàn gāo yí jìn zhī, zōng bù kě, liú zhǐ jiù yī xī, gōng kuì jù jué. zōng fèn chū bù xùn yǔ, yí zhé lìng rú gù shì, liáng jiǔ nǎi rù. yǐ, cì shí diàn mén, zōng sù yú yā bàn zhāng jìn, jìn yǐ wén, yīng zōng lìng fù yán zhōu yǔ yí biàn. yí zhě, yán zhōu suǒ qiǎn yě. kān lìng tōng pàn jié zhī, zōng yuē: yǐn bàn wèi dāng yòng yī bǎi wàn bīng, zhú rù hè lán cháo xué, cǐ hé děng yǔ yě? tōng pàn yuē: wén shǐ rén mù guó zhǔ wèi shǎo dì, gù yǐn bàn yǒu cǐ duì, shì shī zài shǐ rén, bù zài yǐn bàn. zōng jǔ fú, bù fù biàn. zhào lìng liàng zuò chéng yuē zhī, zì hòu yí jīng zé shǐ zhě, jiè lì wú wěn yí zhāng.
初，夏使入貢，移文延州，稱使者官曰樞密。延安撫使程戡奏令稱使副不以官，或稱領盧。領盧，蕃樞密院號也。使皆怏怏。諒祚遣宗入賀即位，初至，習上壽儀畢，退就幕次，見所賜酒食，竊笑不肯下箸。故制：夏使見於皇儀門外，朝辭詣垂拱殿。是日，宗等不肯門見，至順天門，欲佩魚及儀物自從，引伴高宜禁之，宗不可，留止廄一夕，供饋俱絕。宗忿出不遜語，宜折令如故事，良久乃入。已，賜食殿門，宗訴於押伴張覲，覲以聞，英宗令赴延州與宜辨。宜者，延州所遣也。戡令通判詰之，宗曰：「引伴謂當用一百萬兵，逐入賀蘭巢穴，此何等語也？」通判曰：「聞使人目國主為少帝，故引伴有此對，是失在使人，不在引伴。」宗沮服，不復辨。詔令諒祚懲約之，自後宜精擇使者，戒勵毋紊彝章。

àn: shǐ bù rǔ mìng zé shū míng, zī shū wú zōng, chì zhī yě. liàng zuò zì qīn zhèng yǐ lái, zhèng qīn jiè, yòng hàn yí, qiú cì shū, kě chēng gōng shùn yǒu lǐ yǐ. nǎi sān jì wèi zhōu, bīng duān fù qǐ, shí zōng yī rén zhì zhī. shū bù chéng lǐ, zhèng qí zuì yě.
按：使不辱命則書名，茲書「吳宗」，斥之也。諒祚自親政以來，正侵界，用漢儀，求賜書，可稱恭順有禮矣。乃三紀未周，兵端復起，實宗一人致之。書「不成禮」，正其罪也。

èr yuè, hēi yún guàn dōng jǐng.
二月，黑雲貫東井。

qǐ xī běi fāng, zhǎng wǔ zhàng xǔ.
起西北方，長五丈許。

xià wǔ yuè, xià zhōu qiāng miǎo bēn děng yǐ dì pàn jiàng xī fān.
夏五月，夏州羌邈奔等以地叛降西蕃。

miǎo bēn sù bá hù. jiàn xià bīng yǔ xī fān lǚ zhàn bù shèng, yuē qí shū xī xīn yǐ lǒng zhū ā nuò děng sān chéng pàn tóu jiǎo sī luó, sī luó nà zhī.
邈奔素跋扈。見夏兵與西蕃屢戰不勝，約其叔溪心以隴、珠、阿諾等三城叛投角廝羅，廝羅納之。

qiū qī yuè, yǐ bīng rù qín fèng jīng yuán dà lüè.
秋七月，以兵入秦鳳、涇原大掠。

liàng zuò yīn wú zōng huí, dé cì zhào, wèi zhōng guó rǔ qí shǐ rén, shēn yǐ wèi chǐ, suì zhāo yǐn wáng mìng, diǎn jí bīng zhòng, qián móu rù kòu jīng yuán. fù zǒng guǎn liú jǐ yǐ gào quán jīng lüè shǐ chén shù gǔ, qǐng bīng fáng shǒu, shù gǔ bù tīng. liàng zuò yǐ shí wàn zhòng fēn gōng zhū zhōu, qū xié shú hù bā shí yú zú, shā gōng jiàn shǒu shù qiān, lüè rén chù wàn jì.
諒祚因吳宗回，得賜詔，謂中國辱其使人，深以為恥，遂招引亡命，點集兵眾，潛謀入寇涇原。副總管劉幾以告權經略使陳述古，請兵防守，述古不聽。諒祚以十萬眾分攻諸州，驅脅熟戶八十餘族，殺弓箭手數千，掠人畜萬計。

jiǔ yuè, miǎo bēn děng hái zì xī fān, qǐng bīng gōng jiǎo sī luó, bù kè.
九月，邈奔等還自西蕃，請兵攻角廝羅，不克。

miǎo bēn děng yǐ dì fù sī luó, jì zhòng yòng, sī luó bù wèi lǐ, fù guī, liàng zuò yòu bù zhū. qǐng bīng hái qǔ lǒng zhū ā nuò sān chéng dì, yǐ wàn qí wǎng, bù kè, shōu xiáng dīng wǔ bǎi zhàng ér hái.
邈奔等以地附廝羅，冀重用，廝羅不為禮，復歸，諒祚宥不誅。請兵還取隴、珠、阿諾三城地，以萬騎往，不克，收降丁五百帳而還。

zhì píng èr nián xià gǒng huà sān nián chūn zhēng yuè, qīn qìng zhōu, gōng wáng guān chéng.
治平二年、夏拱化三年春正月，侵慶州，攻王官城。

liàng zuò xí zhī xiān shì suǒ wèi, bǎo jí yī pàn ér fù wáng fēng, nǎng xiāo zài pàn ér chēng guó zhǔ. zhī zhōng guó bīng lì bù néng yǒu jiā, jì lüè qín fèng zhū zhōu, fù yǐ wàn zhòng rù qìng zhōu, gōng wáng guān chéng, wèi jīng lüè shǐ sūn zhǎng qīng bīng suǒ jù, bù dé jìn.
諒祚習知先世所為，保吉一叛而復王封，曩霄再叛而稱國主。知中國兵力不能有加，既掠秦鳳諸州，復以萬眾入慶州，攻王官城，為經略使孫長卿兵所拒，不得進。

èr yuè, shàng biǎo zì chén.
二月，上表自陳。

liàng zuò shù yáng xū shēng, bīng qí wǎng lái shū hū, ǒu bù shè bèi, jí chéng xū rù qīn. yīng zōng qiǎn wén sī fù shǐ wáng wú jì chí zhào jié wèn, liàng zuò qiān yán wù shòu. yǐ, qiǎn hè zhèng shǐ lì mào xiān xiàn biǎo, guī jiù sòng zhī biān lì, cí duō fēi shí. zhào fù jiè qí zī rǎo, zhōng wù tīng.
諒祚數揚虛聲，兵騎往來倏忽，偶不設備，即乘虛入侵。英宗遣文思副使王無忌持詔詰問，諒祚遷延勿受。已，遣賀正使荔茂先獻表，歸咎宋之邊吏，詞多非實。詔復戒其滋擾，終勿聽。

yòu shǎn xī shú hù pàn tóu. sān yuè, wéi shùn níng zhài.
誘陝西熟戶叛投。三月，圍順寧寨。

shǎn xī shú hù gēng diàn guān tián, bìng wú yáo fù, wéi zhàn dòu shí chū qí cóng zhēng, zuì wèi ān yè. liàng zuò duō fāng zhāo yòu, bàn sī wài tóu. yán qián xiá lǐ ruò yú xī zhào qiú zhǎng, chēng zhào kào láo, wù wèi gū xī. liàng zuò yì yì shì zhī, qiǎn yòu shū mì dǎng yí shǎng liáng chū bīng fàn bǎo ān jūn, wéi shùn níng zhài, xiāng chí bàn yuè ér jiě.
陝西熟戶耕佃官田，並無徭賦，惟戰鬥時出騎從征，最為安業。諒祚多方招誘，半思外投。延鈐轄李若愚悉召酋長，稱詔犒勞，務為姑息。諒祚益易視之，遣右樞密黨移賞糧出兵犯保安軍，圍順寧寨，相持半月而解。

xià wǔ yuè, xiàn yú qì dān.
夏五月，獻於契丹。

liàng zuò yǔ qì dān jiào shū, cháo hè sàng zàng wài bù qiǎn fàn shǐ. shí yǔ zhōng guó gòu bīng, qiǎn shǐ xiàn, gào yǐ guó yǒu bīng shì, qì dān zhǔ bù wèn.
諒祚與契丹較疏，朝賀、喪葬外不遣泛使。時與中國構兵，遣使獻，告以國有兵事，契丹主不問。

qiū bā yuè, fù rǎo jīng yuán.
秋八月，復擾涇原。

xī biān fān bù gōng jiàn shǒu xí zhī shān chuān dào lù, cái qì yǒng hàn, jīng yuán yǐ wèi fān bì. liàng zuò cháng yǐ bīng wēi xié fú, yǒu wéi jù zhě zhé qiāng shā zhī. yú shì gōng jiàn shǒu jiē tuì rù nèi dì, biān shuài mò gǎn wén. lóng tú zhí xué shì sī mǎ guāng yǐ wèi yán, bù bào.
西邊蕃部弓箭手習知山川道路，材氣勇悍，涇原倚為藩蔽。諒祚常以兵威脅服，有違拒者輒戕殺之。於是弓箭手皆退入內地，邊帥莫敢聞。龍圖直學士司馬光以為言，不報。

dōng shí yī yuè, zhēng tóng jiā bǎo, jù zhào shǐ wáng wú jì yú jìng shàng.
冬十一月，爭同家堡，拒詔使王無忌於境上。

nǎng xiāo shí, shēng qiāng shí jiǔ hù yǐ tóng jiā bǎo rù xiàn, dì zài dé shùn jūn wēi róng bǎo wài èr shí lǐ, zhōng guó wèi shè fēng hòu. liàng zuò yǐ wèi jǐ jìng bèi sòng qīn zhàn, qiǎn bīng shā shǔ hù shù qiān, lüè niú yáng shù wàn. yīng zōng jiǎn shì gù jí, qiǎn wáng wú jì zhào yù, zhì jìng, bù nà.
曩霄時，生羌十九戶以同家堡入獻，地在德順軍威戎堡外二十里，中國未設封堠。諒祚以為己境被宋侵占，遣兵殺屬戶數千，掠牛羊數萬。英宗檢視故籍，遣王無忌詔諭，至境，不納。

shí èr yuè, shǐ hè zhēng dàn jí shòu shèng jié.
十二月，使賀正旦及壽聖節。

liàng zuò shù rǎo biān jìng, ér réng chēng chén fèng gòng. gài xīn lì suì cì jīn bó, yòu dé rù jīng mào yì, gù xìn shǐ bù jué.
諒祚數擾邊境，而仍稱臣奉貢。蓋心利歲賜金帛，又得入京貿易，故信使不絕。

shǎn xī rén jǐng xún yǐ zuì lái tóu, shǐ wèi xué shì.
陝西人景詢以罪來投，使為學士。

liàng zuò měi dé hàn rén guī fù, zhé gòng qǐ jū, shí zhì zhōng guó wù, yú qí yì, gù jìn biān fān hàn lè guī zhī. lüè qín fèng shí, fú hàn rén sū lì, shòu yǐ guān, pō yòng shì. xún, yán ān rén, xiǎo yǒu cái, dé zuì yīng sǐ, wáng mìng xī bēn. lì jiàn zhī, liàng zuò ài qí cái, shòu xué shì, rì yè móu cì biān xì. yīng zōng lìng bǔ xì qí nú, wù yǐ shè yuán.
諒祚每得漢人歸附，輒共起居，時致中國物，娛其意，故近邊蕃漢樂歸之。掠秦鳳時，俘漢人蘇立，授以官，頗用事。詢，延安人，小有才，得罪應死，亡命西奔。立薦之，諒祚愛其才，授學士，日夜謀伺邊隙。英宗令捕系其孥，勿以赦原。

àn: shū rén shū yǐ zuì, suǒ yǐ jiàn xún yě.
按：書「人」書「以罪」，所以賤詢也。

zhì píng sān nián xià gǒng huà sì nián chūn èr yuè, shēng xī shǐ chéng wèi bǎo tài jūn, yǐ fù mǎ yǔ cáng huā má shǒu zhī.
治平三年、夏拱化四年春二月，升西使城為保泰軍，以駙馬禹藏花麻守之。

xī shǐ jù gǔ wèi jǐn bǎi èr shí lǐ, liàng zuò jiàn zào xíng yá, zhì cāng jī gǔ, yí bǎo tài jūn zhì yú cǐ, mìng huā má wèi tǒng jūn shǒu qí dì.
西使距古渭僅百二十里，諒祚建造行衙，置倉積穀，移保泰軍治於此，命花麻為統軍守其地。

qiū jiǔ yuè, zì jiāng fàn qìng zhōu, wéi dà shùn chéng, zhōng liú shǐ ér hái.
秋九月，自將犯慶州，圍大順城，中流矢而還。

liàng zuò jiāng bù qí shù wàn rù qìng zhōu, gōng dà shùn. huán qìng jīng lüè shǐ cài tǐng liǎn biān hù rù bǎo, jiè zhū zhài wú zhàn, qián bù tiě jí lí yú chéng háo zhōng, dù zhě duō zhì, jīng wèi shén. wéi sān rì bù kè, liàng zuò guǒ yín jiǎ zhān mào chéng luò mǎ zhāng huáng wū dū zhàn. tǐng qiǎn fān guān zhào míng fú qiáng nǔ bā bǎi háo wài, fēi shǐ zhù shè, liàng zuò kǎi guàn liú shǐ zǒu. fēn gōng róu yuǎn zhài, shāo qū qǐ děng sān cūn, shān duàn mù lǐng, shì zhāng shén. róu yuǎn chéng è, fù zǒng guǎn zhāng yù yǐ zhòng bīng jù shǒu, lǜ dǎn yǒng sān qiān rén yè chū zhuó yíng, xià bīng jīng kuì, tuì tún jīn tāng.
諒祚將步騎數萬入慶州，攻大順。環慶經略使蔡挺斂邊戶入保，戒諸寨毋戰，潛布鐵蒺藜於城濠中，渡者多躓，驚為神。圍三日不克，諒祚裹銀甲氈帽、乘駱馬、張黃屋督戰。挺遣蕃官趙明伏強弩八百濠外，飛矢注射，諒祚鎧貫流矢走。分攻柔遠寨，燒屈乞等三村，柵段木嶺，勢張甚。柔遠城惡，副總管張玉以重兵拒守，率膽勇三千人夜出斫營，夏兵驚潰，退屯金湯。

dōng shí yuè, qǐng shí fú bù dé, fù qǐng suì cì.
冬十月，請時服不得，復請歲賜。

liàng zuò shēng yán yì fā shí wàn qí rù biān, qiě chū yǔ. yán ān fǔ shǐ lù shēn yuē: cháo tíng jī gū xī, gù jīng zuò gǎn kuáng bèi, bù shāo jiā zhé qiào, guó wēi hé lì? yīn liú zhǐ liàng zuò qǐng shí fú shǐ zhě, yí wén yòu zhōu wèn gù. liàng zuò dà jǔ, pán huán sāi xià, qǔ liáng ér fǎn, zú bù gǎn rù. yòu suì, tān dé cì wù, qiǎn shǐ qǐng bān suì bì, xiè yán: shòu cì lèi cháo, gǎn yú xiān shì? biān lì shàn xìng bīng, xíng qiě zhū zhī yǐ.
諒祚聲言益發十萬騎入邊，且出語。延安撫使陸詵曰：「朝廷積姑息，故驚祚敢狂悖，不稍加折誚，國威何立？」因留止諒祚請時服使者，移文宥州問故。諒祚大沮，盤桓塞下，取糧而反，卒不敢入。又歲，貪得賜物，遣使請頒歲幣，謝言：「受賜累朝，敢渝先誓？邊吏擅興兵，行且誅之矣」。

shí yī yuè, xī jīng zuǒ cáng kù fù shǐ hé cì gōng chí zhào lái jié.
十一月，西京左藏庫副使何次公持詔來詰。

yīng zōng jiàn liàng zuò biǎo cí bù shí, qiǎn cì gōng jī zhào jié zhī, lìng zhuān shǐ bié gòng shì biǎo. jù yán: jīn hòu yán jiè biān qiú, gè shǒu fēng jiāng, bù dé diǎn jí rén mǎ, zhé xiāng qīn fàn qí yán huán qìng jīng yuán qín fèng děng lù yī dài, jiǔ xì hàn jiè shú hù bìng shùn hàn xī fān, bù dé gēng xíng jié lüè jí pò xié guī tóu suǒ yǒu hàn jiè pàn wáng bù chěng zhī rén, yì bù dé gèng xiāng zhāo nà. gǒu yú cǐ yuē, shì wèi jué hǎo. yú zé zūn shǒu qián jiàng shì zhào. cháo tíng ēn lǐ, zì dāng yī qiè rú jiù.
英宗見諒祚表辭不實，遣次公齎詔詰之，令專使別貢誓表。具言：「今後嚴戒邊酋，各守封疆，不得點集人馬，輒相侵犯；其延、環慶、涇原、秦鳳等路一帶，久系漢界熟戶並順漢西蕃，不得更行劫掠及迫脅歸投；所有漢界叛亡不逞之人，亦不得更相招納。苟渝此約，是為絕好。余則遵守前降誓詔。朝廷恩禮，自當一切如舊。」

shí èr yuè, shā huán qìng lù jiàng fān sī shùn.
十二月，殺環慶路降蕃思順。

sī shùn rèn huán qìng lù xīn zhōu cì shǐ, jǔ zú xī tóu, liàng zuò kòu biān, zhé wèi xiàng dǎo. jīng lüè shǐ cài tǐng xuān yán sī shùn qiě fù lái, mìng qì qí lú shě, chū bīng xī wèi yíng hòu zhuàng. liàng zuò xīn yí, dú shā zhī.
思順任環慶路新州刺史，舉族西投，諒祚寇邊，輒為嚮導。經略使蔡挺宣言思順且復來，命葺其廬舍，出兵西為迎候狀。諒祚心疑，毒殺之。

àn: sī shùn wèi zhōng guó fān guān, wèi wén xián xì. qí tóu xià yě, huò xīn yàn jǐng xún děng zhī fù guì ěr. nǎi liú yán cháo rù, zhèn dú mù shī, fēi liàng zuò duō yí, shí sī shùn zì qǔ yě.
按：思順為中國蕃官，未聞嫌隙。其投夏也，或心艷景詢等之富貴耳。乃流言朝入，鴆毒暮施，非諒祚多疑，實思順自取也。

xī fān xiā zhān zi mù zhēng lái fù.
西蕃瞎氈子木征來附。

zì nǎng xiāo pò kān gǔ, xiā zhān zhòng ruò, jì sǐ, mù zhēng bù néng zì lì, xǐ jū hé zhōu, fù xǐ ān jiāng chéng. jiā zhōng, biǎo qǐng nèi fù. huì qín zhōu shàng dīng zú shǒu lǐng xiā yào yǔ fù sī duó xīn bù hé, yíng mù zhēng jū táo zhōu, yù lì wén fǎ, qín zhōu zhú zhī, fù hái hé zhōu dì, yǔ xī shǐ chéng jìn, liàng zuò yīn yòu zhī, suì yǔ qīng táng děng zú bìng fù.
自曩霄破龕谷，瞎氈眾弱，既死，木征不能自立，徙居河州，復徙安江城。嘉中，表請內附。會秦州上丁族首領瞎藥與父廝鐸心不合，迎木征居洮州，欲立文法，秦州逐之，復還河州地，與西使城近，諒祚陰誘之，遂與青唐等族並附。

zhì píng sì nián xià gǒng huà wǔ nián chūn zhēng yuè, rú yòu zhōu. èr yuè, gōng bèi kù shǐ gāo zūn yù lái cì yí, qiǎn chén wáng guàn shòu mìng.
治平四年、夏拱化五年春正月，如宥州。二月，供備庫使高遵裕來賜遺，遣臣王盥受命。

yīng zōng bēng, shén zōng jí wèi, qiǎn nèi diàn chóng bān wèi zǎo bǔ cì zhì píng sān nián dōng fú, shǐ zūn yù gào āi, cì zhào yuē: xià guó lěi nián yǐ lái, shù xìng bīng jiǎ, qīn fàn jiāng chuí, jīng rǎo rén mín, yòu bī shú hù. qù qiū nǎi fù rù kòu dà shùn, wéi pò chéng zhài, fén shāo cūn luò, kàng dí guān bīng, biān zòu lǚ wén, rén qíng gòng fèn. qún chén jiē wèi xià guó yǐ wéi shì zhào, qǐng xíng jù jué. xiān huáng dì wù cún hán shù, qiě jié duān yóu, shù guān nì shùn zhī qíng, yǐ jué zhòng duō zhī kǒu. dǎi bǐ xùn shì zhī bǐng mìng, yǐ bēi xiān yù zhī shàng bīn. zhèn zuǎn jí yún chū, bāo huāng zài niàn, yǎng xún xiān zhì, fǔ liàng nǎi chéng, jì zì xǐng yú qián gū, fù yuàn jiān yú yǒng hǎo. gǒu zòu fēng suǒ xù, zhōng xìn bù yú, zé ēn lǐ suǒ jiā, suì shí rú jiù, ān mín bǎo fú, bù yì xiū zāi! zūn yù dǐ yòu zhōu, guǎn yú xià gōng. shí liàng zuò yǐ xún yóu zhì, bù chū jiàn, qiǎn wáng guàn shòu mìng, jí fú tíng lì, zūn yù qiè zé, nǎi yì fú guì. yǐ, jù shí shàng gōng, yǔ jí dà shùn shì, guàn yuē: piāo lüè bèi ěr. zūn yù yuē: ruò zhǔ kòu biān, fú shāng ér dùn, sī yán fēi wàng yé! zuǒ yòu yǐ wèi rǔ, jí shǐ rén dài duì, zhōng rì bù gǎn wèn, hū fèn rán yuē: wáng rén miè shì xià guó, bì yì suī xiǎo, kòng xián shí shù wàn, yì néng zhí yǐ yǔ jūn zhōu xuán. zūn yù mù chì yuē: zhǔ rén tiān zòng shén wǔ, wú sì kuáng jué, yǐ gàn zhū yí. liàng zuò chān yú píng hòu, yáo shǒu shǐ zhǐ zhī.
英宗崩，神宗即位，遣內殿崇班魏璪補賜治平三年冬服，使遵裕告哀，賜詔曰：「夏國累年以來，數興兵甲，侵犯疆陲，驚擾人民，誘逼熟戶。去秋乃復入叩大順，圍迫城寨，焚燒村落，抗敵官兵，邊奏屢聞，人情共憤。群臣皆謂夏國已違誓詔，請行拒絕。先皇帝務存含恕，且詰端由，庶觀逆順之情，已決眾多之口。逮比遜事之稟命，已悲仙馭之上賓。朕纂極雲初，包荒在念，仰循先志，俯諒乃誠，既自省於前辜，復願堅於永好。苟奏封所敘，忠信不渝，則恩禮所加，歲時如舊，安民保福，不亦休哉！」遵裕抵宥州，館於下宮。時諒祚以巡遊至，不出見，遣王盥受命，吉服廷立，遵裕切責，乃易服跪。已，具食上宮，語及大順事，盥曰：「剽掠輩耳。」遵裕曰：「若主寇邊，扶傷而遁，斯言非妄耶！」左右以為辱，急使人代對，終日不敢問，忽憤然曰：「王人蔑視下國，敝邑雖小，控弦十數萬，亦能執以與君周旋。」遵裕目叱曰：「主人天縱神武，毋肆狂蹶，以干誅夷。」諒祚覘於屏後，搖手使止之。

àn: sòng shǐ wèi xià guó zài chén, cháo shǐ jǐn zhì yòu zhōu, wèi cháng dé rù xìng líng, héng yě, zī shēn zài yòu zhōu ér qiǎn guàn tīng zhào, shū yǐ zhe liàng zuò zhī jù, qiě jiàn shǐ chén zhī shuō wèi bù wū yě.
按：《宋史》謂夏國再臣，朝使僅至宥州，未嘗得入興、靈，恆也，茲身在宥州而遣盥聽詔，書以著諒祚之倨，且見史臣之說為不誣也。

xī fān zhuāi luó bō děng lái jiàng.
西蕃拽羅缽等來降。

xī fān shǒu lǐng zhuāi luó bō jiū lìng jié èr rén yòu fān bù sān bǎi yú zhàng lái tóu, liàng zuò nà zhī. xún wèi guān jūn bǔ huò, zhǎn zhī, xùn yú jìng.
西蕃首領拽羅缽、鳩令結二人誘蕃部三百餘帳來投，諒祚納之。尋為官軍捕獲，斬之，徇於境。

lüè qīng jī chuān. sān yuè, fān qiú xiàn dì qín zhōu, zhú chéng nán móu gǔ kǒu yǐ jù.
掠青雞川。三月，蕃酋獻地秦州，築城南牟谷口以拒。

xià guó suǒ jù, duō hàn xiōng nú dì, nǎng xiāo yǔ yán huán zhū lù xiāng gōng yú qín wèi, jǐn yī zài zhì, gù liàng zuò shí èr zhōu fān zú rì shèng. jǐng xún děng xiàn jì, yǐ wèi xiān qǔ xī fān, rán hòu bīng è yào hài, zé shǎn yòu kě jǔ. yú shì zhū fān bàn wèi gōng xiàn jìn yín, zhí bī qín zhōu. shí qīng jī chuān fān bù kǔ liàng zuò qīn lüè, qiǎn shǐ yì qín zhōu xiàn dì, qǐng yú nán móu gǔ kǒu zhì bǎo shù bīng, yǐ tōng qín zhōu dé shùn zhī yuán, jué xià rén rù kòu jìng lù. shǎn xī xuān fǔ shǐ guō kuí yǐ wén, shén zōng zhào cóng zhī.
夏國所據，多漢匈奴地，曩霄與延、環諸路相攻於秦渭，僅一再至，故諒祚時二州蕃族日盛。景詢等獻計，以為先取西蕃，然後兵扼要害，則陝右可舉。於是諸蕃半為攻陷、浸淫，直逼秦州。時青雞川蕃部苦諒祚侵掠，遣使詣秦州獻地，請於南牟谷口置堡戍兵，以通秦州、德順之援，絕夏人入寇徑路。陝西宣撫使郭逵以聞，神宗詔從之。

rùn sān yuè, qiǎn shǐ rù xiàn.
閏三月，遣使入獻。

chū, liàng zuò shòu zhōng guó cì zhào bù bào, jiǔ zhī, shǐ xiàn fāng wù xiè zuì, qǐng jiè chì qiú zhǎng, zì hòu jǐn shǒu fēng jiāng, rú qù dōng zhào zhǐ. shén zōng dá zhào jiā xǔ, cì yín juàn gè wǔ bǎi pǐ liǎng.
初，諒祚受中國賜詔不報，久之，始獻方物謝罪，請戒飭酋長，自後謹守封疆，如去冬詔旨。神宗答詔嘉許，賜銀絹各五百匹兩。

fù: wáng pì zhī miǎn shuǐ yàn tán lù: zhì píng zhōng, xià guó fàn shǐ zhì, jiāng yǐ shí shì wén, wèi zhī hé shì yě. tài cháng shǎo qīng zhù zī zhǔ guǎn bàn, jì shòu mìng, xiān jiàn shū fǔ, yǐ, jiàn chéng xiàng hán qí. qí yuē: shū mì hé yǔ? zī yuē: shū mì yún: ruò shǐ rén yán jí shí shì, dàn yún shòu mìng guǎn bàn, bù gǎn zhé shòu biān shì. qí xiào yuē: qǐ yǒu zhuān zhǔ yǐn shí bù jí tā yǔ yé? nǎi xú liào shí shì yǐ shòu zhù yuē: bǐ jí mǒu shì zé yǐ mǒu cí zhé, yán mǒu shì zé yǐ mǒu cí duì. zhù wéi ér tuì. jí yàn jiàn, shǐ zhě guǒ jí shí shì, fán bā shì zhōng qí suǒ liào. zhù rú suǒ jiào dá, xià rén sǒng fú. kǎo zhì píng zhōng, xià shǐ fán liù zhì, ér yǐ shí shì wén, shǐ wèi míng zài.
附：王辟之《澠水燕談錄》：治平中，夏國泛使至，將以十事聞，未知何事也。太常少卿祝諮主館伴，既受命，先見樞府，已，見丞相韓琦。琦曰：「樞密何語？」諮曰：「樞密云：『若使人言及十事，但云受命館伴，不敢輒受邊事。』」琦笑曰：「豈有專主飲食、不及他語耶？」乃徐料十事以授祝曰：「彼及某事則以某辭折，言某事則以某辭對。」祝唯而退。及宴見，使者果及十事，凡八事中琦所料。祝如所教答，夏人聳服。考治平中，夏使凡六至，而以十事聞，史未明載。

xǐ héng shān mín yú xìng zhōu. xià liù yuè, fān qiú lìng líng jǔ zhòng nèi fù.
徙橫山民於興州。夏六月，蕃酋令凌舉眾內附。

xià guó pín nián diǎn jí, zhòng zhì guāi lí, héng shān qiāng yì sī nèi fù. liàng zuò jǐn fā qí zú zhàng, xǐ zhī xìng zhōu, zhū bù huái tǔ gù wàng. zhī qīng jiàn chéng zhǒng è zhāo zhī, lìng líng jǔ zhòng jiàng è. shàng wén, gěi yǐ tián zhái. liàng zuò suǒ zhī, è yuē: bì yù lìng líng, dāng yǐ jǐng xún lái yì. nǎi zhǐ.
夏國頻年點集，眾志乖離，橫山羌益思內附。諒祚盡發其族帳，徙之興州，諸部懷土顧望。知青澗城種諤招之，令凌舉眾降諤。上聞，給以田宅。諒祚索之，諤曰：「必欲令凌，當以景詢來易。」乃止。

qiū bā yuè, fù hé shì.
秋八月，復和市。

zì kòu dà shùn, zhōng guó yì jìn biān mín wú tōng sī fàn, zhì shì fù zhī.
自寇大順，中國益禁邊民毋通私販，至是復之。

jiǔ yuè, qiǎn shǐ jìn fèng shān líng.
九月，遣使進奉山陵。

shí zàng yīng zōng yú yǒng hòu líng, xià shǐ zhí lǐ bù xùn, yù fú qiú jīn dài rù jiàn, yā bàn zhī sù zhōu liú háng zhèng cí zhé zhī, shǐ zhǐ.
時葬英宗於永厚陵，夏使執禮不遜，欲服球金帶入見，押伴知宿州劉航正辭折之，始止。

dōng shí yuè, zuǒ xiāng jiān jūn wéi míng shān yǐ suī zhōu nèi jiàng.
冬十月，左廂監軍嵬名山以綏州內降。

suī zhōu zài huáng hé běi, yǒu tiě jié èr shān jí wú dìng hé shuǐ lán rào qí xià. chún huà zhōng, zhào bǎo zhōng jiù qín, yǔ xià zhōu bìng jīng fén huǐ. zì dé míng nǎng xiāo liǎng shì jīng yíng, liàng zuò lì jiān jūn sī qí dì, fù wèi jù zhèn. míng shān dì yí shān, qián rù qīng jiàn chéng, qǐng jiàng yú zhǒng è. è shǐ yòu míng shān, lù yǐ jīn yú. míng shān xiǎo lì lǐ wén xǐ shòu zhī, yīn xǔ nà kuǎn, ér míng shān wèi zhī yě. è xī qǐ suǒ bù, cù wéi míng shān zhàng. míng shān jīng qǐ, yuán qiāng yù dòu, yí shān hū yuē: xiōng yǐ yuē jiàng, hé wèi fù ěr? wén xǐ chū jīn yú shì zhī, míng shān tóu qiāng dà kū, jǔ zhòng cóng è ér nán. liàng zuò qiǎn sì wàn rén yuán suī zhōu, fù chéng ér zhèn. è shǐ míng shān lǜ xīn fù bǎi yú rén tiāo zhàn, è bīng jù jìn cí gǔ liè zhèn, piān jiāng yàn dá liú fǔ zhāng liǎng yì bìng jìn, xià zhòng dà bài zǒu.
綏州在黃河北，有鐵、碣二山及無定河水攔繞其下。淳化中，趙保忠就擒，與夏州並經焚毀。自德明、曩霄兩世經營，諒祚立監軍司其地，復為巨鎮。名山弟夷山，潛入青澗城，請降於種諤。諤使誘名山，賂以金盂。名山小吏李文喜受之，陰許納款，而名山未知也。諤悉起所部，猝圍名山帳。名山驚起，援槍欲斗，夷山呼曰：「兄已約降，何為復爾？」文喜出金盂示之，名山投槍大哭，舉眾從諤而南。諒祚遣四萬人援綏州，傅城而陣。諤使名山率新附百餘人挑戰，諤兵據晉祠谷列陣，偏將燕達、劉甫張兩翼並進，夏眾大敗走。

qiǎn bīng zhēng suī zhōu yú zhòng yú dà lǐ hé, bù shèng.
遣兵爭綏州餘眾於大理河，不勝。

chū, míng shān zhòng nèi xié, yán zhōu dōng lù xún jiǎn zhé jì shì yǐ bù qí wàn yú zì huái níng zhài qū yín zhōu, fēn míng shān zhòng wàn sān qiān hù jū yú dà lǐ hé. liàng zuò qiǎn bīng zhēng zhī, zài zhàn jiē bài.
初，名山眾內攜，延州東路巡檢折繼世以步騎萬餘自懷寧寨趨銀州，分名山眾萬三千戶居於大理河。諒祚遣兵爭之，再戰皆敗。

shí yī yuè, yòu bǎo ān jūn zhī jūn yáng dìng shā zhī.
十一月，誘保安軍知軍楊定殺之。

dìng cháng shǐ xià guó, jiàn liàng zuò chēng chén bài, xǔ guī yán biān shú hù, liàng zuò yí zhī bǎo jiàn bǎo jiàn jīn yín děng wù. dìng guī, nì qí jīn yín, jǐn shàng jiàn jiàn, yán liàng zuò kě cì zhuàng, shén zōng zhuó zhī bǎo ān jūn. yǐ, zhǒng è qǔ suī zhōu, liàng zuò wèi dìng mài jǐ, zhù bīng yín zhōu, zhà wèi huì yì, yòu dìng shā zhī, bìng shā dōu xún jiǎn shì qí zhēn, lǔ dìng zǐ zhòng tōng ér hái.
定嘗使夏國，見諒祚稱臣拜，許歸沿邊熟戶，諒祚遺之寶鑑、寶劍、金銀等物。定歸，匿其金銀，僅上鑒、劍，言諒祚可刺狀，神宗擢知保安軍。已，種諤取綏州，諒祚謂定賣己，駐兵銀州，詐為會議，誘定殺之，並殺都巡檢侍其臻，擄定子仲通而還。

àn: yán zhōu nán ān qù suī zhōu sì shí lǐ, zài yín xià chuān kǒu, ruò lín fǔ yǒu jǐng, yán zhōu rén mǎ dōng dù huáng hé, běi rù lán shí, jù kě yuán yīng. tè yǐ suī zhōu yī dài jǐn wèi xià jiè zǔ duàn, bì cóng xī cè dù, wǎng wǎng fù jiù bù jí. jīn zhǒng è jì qǔ suī zhōu, zhí pī xī xià zhī fù xīn, lián yán suī wèi zhǐ bì. shén zōng yòng yán shuài guō kuí cè, guī dù dà lǐ hé chuān, jiàn bǎo zhài, huà gēng dì, yǐ chù jiàng rén, suì wèi zhū lù hàn bì. xià rén jì wú fù zhī, nǎi xiè fèn yú dìng. dìng gù yǒu zuì, ér xià rén jiǎo yān, sī chěng zhī jì yì jiàn qióng yǐ.
按：延州南安去綏州四十里，在銀、夏川口，若麟、府有警，延州人馬東渡黃河，北入嵐、石，俱可援應。特以綏州一帶盡為夏界阻斷，必從西策渡，往往赴救不及。今種諤計取綏州，直披西夏之腹心，聯延、綏為指臂。神宗用延帥郭逵策，規度大理河川，建堡寨，畫耕地，以處降人，遂為諸路捍蔽。夏人計無復之，乃泄忿於定。定固有罪，而夏人狡焉，思逞之技亦漸窮矣。

qiǎn bīng bèi yín zhōu.
遣兵備銀州。

suī yín jiē rǎng, suī zhōu jì shī, liàng zuò jù yín zhōu dān ruò, qiǎn bīng tún shǒu. yán lù qǐng xí zhū lù qiān zhì, zhī fèng xiáng fǔ lǐ shī zhōng bù kě, nǎi zhǐ.
綏、銀接壤，綏州既失，諒祚懼銀州單弱，遣兵屯守。延路請檄諸路牽制，知鳳翔府李師中不可，乃止。

xiàn jīn fú fàn jué jīng yú liáo.
獻金佛、《梵覺經》於遼。

jīng xì huí gú sēng suǒ yǎn, lì èr shí nián nǎi chéng.
經系回鶻僧所演，歷二十年乃成。

shí èr yuè, guó zhǔ liàng zuò zú, zi bǐng cháng lì.
十二月，國主諒祚卒，子秉常立。

liàng zuò xiōng rěn hǎo yín, guò qiú háo dà jiā zhé luàn qí fù nǚ, gù chén xià xū yuàn, ér shēn yǐ léi sǐ. nián èr shí yī, zài wèi èr shí nián, gǎi yuán wǔ. shì yuē zhāo yīng huáng dì, miào hào yì zōng, mù hào ān líng. zhǎng zi bǐng cháng lì.
諒祚凶忍好淫，過酋豪大家輒亂其婦女，故臣下胥怨，而身以羸死。年二十一，在位二十年，改元五。諡曰昭英皇帝，廟號毅宗，墓號安陵。長子秉常立。

lùn yuē: liàng zuò shēng wèi zhōu líng, tū zāo dà gù: sān jiāng fēn zhì, shì bǐ lián jī mǔ zú zhuān quán, xíng tóng wò hǔ shǒu guì nán shēng zhǒu yè qì dān bīng rù hè lán jiā shēng yí qiáng cí zhī xiū, guó shì děng fén sī zhī luàn. sī shí lǐ shì jī qiú, jí jí hū dài zāi! ér shù zài zhī hòu, jí néng qīn lǎn dà zhèng, zuò shōu bīng quán. jiàn qì fán zhī qiáng zé shì zhī, zhēn é páng zhī pàn zé zhū zhī, zūn dà hàn lǐ yí yǐ gèng fān sú, qiú zhōng cháo diǎn cè yòng yǎng huá fēng, jiē yuán hào shù shí nián cǎo chuàng jīng yíng suǒ wèi néng jí zhě. xī qí shā méi cáng, lì liáng shì, hào sè miè lún, bù tè jūn dào yǒu guāi, jí yí móu yì wèi shàn yě.
論曰：諒祚生未周齡，突遭大故：三將分治，勢比連雞；母族專權，形同臥虎；守貴難生肘腋；契丹兵入賀蘭；家聲貽牆茨之羞，國事等棼絲之亂。斯時李氏箕裘，岌岌乎殆哉！而數載之後，即能親攬大政，坐收兵權。見契凡之強則事之，偵訛龐之叛則誅之，遵大漢禮儀以更蕃俗，求中朝典冊用仰華風，皆元昊數十年草創經營所未能及者。惜其殺沒藏，立梁氏，好色滅倫，不特君道有乖，即貽謀亦未善也。