qǐ shàng zhāng yān mào wǔ yuè, jǐn chóng guāng dà yuān xiàn shí èr yuè, fán yī nián yǒu qí.
起上章閹茂五月,盡重光大淵獻十二月,凡一年有奇。
zhēn zōng yīng fú jī gǔ shén gōng ràng dé wén míng wǔ dìng zhāng shèng yuán xiào huáng dì dà zhōng xiáng fú sān nián liáo tǒng hé èr shí bā nián
○真宗膺符稽古神功讓德文明武定章聖元孝皇帝大中祥符三年(遼統和二十八年)
wǔ yuè, jǐ mǎo shuò, liáo zhǔ rú zhōng jīng.
五月,己卯朔,遼主如中京。
bǐng xū, ān dìng jùn wáng wéi jí hōng. wèi wáng dé zhāo zhī zǐ, hǎo xué shàn shǔ wén, xián cǎo lì fēi bái. xìng zhì xiào, chū, tài zǔ mìng xiào zhāng huáng hòu fǔ yǎng zhī, jí hòu hōng, āi guò suǒ shēng, měi sòng shī zhì shēng wǒ qú láo jù, tì sì jiāo xià, zōng shì zhōng chēng qí xián. shì kāng xiào.
丙戌,安定郡王惟吉薨。魏王德昭之子,好學善屬文,嫻草、隸、飛白。性至孝,初,太祖命孝章皇后撫養之,及後薨,哀過所生,每誦《詩》至「生我劬勞」句,涕泗交下,宗室中稱其賢。諡康孝。
jiǎ wǔ, zhào jiǎng zhī yì zhōu rèn zhōng zhèng, zhuǎn yùn shǐ yán lì mín liè zhuàng yuàn liú zhī yě. zhōng zhèng jí bīng zhōu liú zōng jiē yǐ shàn zhèng wén, dì wèi fǔ chén yuē: fān fāng zhòng dì, qiè zài dé rén. zì jīn xū lì fāng miàn, shǐ kě zhuó wèi dà guān, qīng děng xī zhī.
甲午,詔獎知益州任中正,轉運使言吏民列狀願留之也。中正及并州劉綜皆以善政聞,帝謂輔臣曰:「籓方重地,切在得人。自今須歷方面,始可擢為大官,卿等悉之。」
xīn chǒu, jīng shī dà yǔ, píng dì shù chǐ, huài lú shě, mín yǒu yā sǐ zhě, cì bù bó.
辛丑,京師大雨,平地數尺,壞廬舍,民有壓死者,賜布帛。
xiān shì, gāo lì guó wáng wáng zhì zhī fēi huáng fǔ shì, yǒu wài zú jīn zhì yáng, chū rù gōng yē, rén yán qí yǒu sī, wáng zhì zhàng zhì yáng, pèi yuǎn dì. wáng zhì hōng, zi sòng sì wèi, nián shí bā yǐ. huáng fǔ fēi shè zhèng, zhào zhì yáng, shòu gé mén tōng shì shè rén, bù shù nián, guì chǒng wú bǐ. huáng fǔ fēi shēng zǐ, jí sī yú zhì yáng suǒ shēng yě, móu lì wèi wáng hòu. wáng sòng yǒu cóng dì xùn, hào dà liáng yuàn jūn, huáng fǔ fēi jì zhī, qiáng lìng wèi sēng, fù qiǎn rén qián hài, lài sì sēng nì zhī huò miǎn.
先是,高麗國王王治之妃皇甫氏,有外族金致陽,出入宮掖,人言其有私,王治杖致陽,配遠地。王治薨,子誦嗣位,年十八矣。皇甫妃攝政,召致陽,授閤門通事舍人,不數年,貴寵無比。皇甫妃生子,即私於致陽所生也,謀立為王後。王誦有從弟徇,號大良院君,皇甫妃忌之,強令為僧,復遣人潛害,賴寺僧匿之獲免。
wáng sòng yǒu jí, mì zhào gěi shì zhōng cài zhōng shùn, yù yǐ fǔ lì xún, wù lìng guó shǔ yì xìng. zhōng shùn yì qiǎn rén yíng xún, ér zhào xī běi miàn xún jiǎn shǐ kāng zhào rù wèi. zhào wén zhào, xíng zhì dòng zhōu, qí mù xià zhǔ shū wèi cóng zhǎng shū jì cuī chāng sù yuàn wáng sòng, móu wèi luàn, gěi zhào yuē: wáng jí dǔ, mìng zài qǐng kè, yí xú xíng guān biàn. zhào yóu yù bù xíng. huáng fǔ fēi wén zhào qiě zhì, è zhī, qiǎn nèi shì shǒu jié lǐng yǐ è zhī. zhào fù zài wáng jīng, zhī xìn xì yǐ kāi, nǎi wèi shū nà zhú zhàng zhōng, lìng nú chú fā wèi sēng, bào zhào yuē: wáng yǐ shì, qún xiōng yòng shì, kě jí jǔ bīng lái! nú zhòu yè jí zǒu zhì zhào suǒ, qì jié ér bì. zhào tàn zhàng dé shū, xìn wèi rán, jí lǜ jiǎ qí wǔ qiān, shēng yán rù jìng guó nán, zhì píng zhōu, shǐ zhī wáng sòng wèi hōng, sàng qì chuí tóu liáng jiǔ. qí dǎng yuē: yè yǐ lái, bù kě zhǐ yě. zhào yì suì jué, fèi wáng sòng wèi ràng guó gōng, shā zhì yáng, qiān huáng fǔ fēi yú huáng zhōu, liú qí qīn dǎng yú hǎi dǎo qiǎn bīng yíng xún, lì wèi wáng. xún yǐ zhào wèi xī jīng liú shǒu. zhào xuán shì wáng sòng yú jī chéng xiàn.
王誦有疾,密召給事中蔡忠順,諭以輔立詢,勿令國屬異姓。忠順議遣人迎詢,而召西北面巡檢使康肇入衛。肇聞召,行至洞州,其幕下主書魏從、掌書記崔昌素怨王誦,謀為亂,給肇曰:「王疾篤,命在頃刻,宜徐行觀變。」肇猶豫不行。皇甫妃聞肇且至,惡之,遣內侍守岊領以遏之。肇父在王京,知釁隙已開,乃為書納竹杖中,令奴除發為僧,報肇曰:「王已逝,群凶用事,可亟舉兵來!」奴晝夜急走至肇所,氣竭而斃。肇探仗得書,信為然,即率甲騎五千,聲言入靖國難,至平州,始知王誦未薨,喪氣垂頭良久。其黨曰:「業已來,不可止也。」肇意遂決,廢王誦為讓國公,殺致陽,遷皇甫妃於黃州,流其親黨於海島;遣兵迎詢,立為王。詢以肇為西京留守。肇旋弒王誦於積城縣。
liáo zhǔ wèi qún chén yuē: kāng zhào shì qí jūn sòng ér lì xún, yīn ér xiāng zhī, dà nì yě, yí fā bīng wèn qí zuì. qún chén jiē yuē: kě. guó jiù xiáng gǔn xiāo dí lǐ jiàn yuē: guó jiā lián nián zhēng tǎo, shì zú wán bì. kuàng bì xià zài liàng yīn, nián gǔ bù dēng, chuàng yí wèi fù. gāo lì xiǎo guó, chéng lěi wán gù, shèng bù wèi wǔ, wàn yī shī lì, kǒng yí hòu huǐ. bù rú qiǎn yī jiè zhī shǐ, gào wèn qí gù, bǐ ruò fú zuì zé yǐ, bù rán, xìng shī wèi wǎn. liáo zhǔ niǔ yú nán fá zhī shèng, bù tīng, bǐng wǔ, zhào zhū dào shàn jiǎ bīng yǐ bèi dōng zhēng.
遼主謂群臣曰:「康肇弒其君誦而立詢,因而相之,大逆也,宜發兵問其罪。」群臣皆曰:「可。」國舅詳袞蕭迪里諫曰:「國家連年征討,士卒抏敝。況陛下在諒陰,年穀不登,創痍未復。高麗小國,城壘完固,勝不為武,萬一失利,恐貽後悔。不如遣一介之使,告問其故,彼若伏罪則已,不然,興師未晚。」遼主狃於南伐之勝,不聽,丙午,詔諸道繕甲兵以備東征。
liù yuè, gēng xū, liáo qiǎn shǐ gào dí, zhào xióng zhōu dí sù èr wàn shí, jiàn jià zhèn zhī.
六月,庚戌,遼遣使告糴,詔雄州糴粟二萬石,賤價賑之。
zhī hé zhōng fǔ yáng jǔ zhèng yán běn fǔ fù lǎo sēng dào qiān èr bǎi jiǔ shí rén zhuàng qǐng chē jià qīn sì hòu tǔ, zhào bù xǔ.
知河中府楊舉正言本府父老僧道千二百九十人狀請車駕親祀后土,詔不許。
bǐng chén, bān zhū zhōu shì diàn xuán shèng wén xuān wáng miào bìng jì qì tú.
丙辰,頒諸州《釋奠玄聖文宣王廟》並《祭器圖》。
zhào: qián suì shǎn xī jī mín yǒu yù zi zhě, guān wèi shú hái qí jiā.
詔:「前歲陝西饑民有鬻子者,官為贖還其家。」
hàn lín shì dú xué shì lǐ bù shàng shū guō zhì zú. dì yǐ jiù xué gù, qīn wǎng kū zhī, chuò cháo sān rì, zèng zuǒ pú shè, shì wén yì. zhì xǐ yán yù hòu jìn, sòng bái zhào chāng yán, jiē qí suǒ jiàn yě.
翰林侍讀學士、禮部尚書郭贄卒。帝以舊學故,親往哭之,輟朝三日,贈左僕射,諡文懿。贄喜延譽後進,宋白、趙昌言,皆其所薦也。
hàn lín shì dú xué shì lǐ bù shàng shū xíng bǐng, bèi bìng qǐng gào. rén xū, dì qīn lín wèn, cì yào yī lián. gù shì, fēi zōng qī jiāng xiāng, wú shěng jí lín sàng zhī lǐ, wéi guō zhì yǔ bǐng yǐ ēn jiù tè yòng zhī. jí zú, chuò cháo èr rì, zèng zuǒ pú shè. hóng zhàn zhī dé zuì yě, bǐng lì jū duō, wáng qīn ruò dé zhī, bǐng bèi chǒng xìng, yì qīn ruò zuǒ yòu zhī.
翰林侍讀學士、禮部尚書邢昺,被病請告。壬戌,帝親臨問,賜藥一奩。故事,非宗戚將相,無省疾臨喪之禮,惟郭贄與昺以恩舊特用之。及卒,輟朝二日,贈左僕射。洪湛之得罪也,昺力居多,王欽若德之,昺被寵幸,亦欽若左右之。
qiū, qī yuè, bǐng shēn, hù bù shàng shū wēn zhòng shū zú, zèng zuǒ pú shè, shì gōng sù. zhòng shū shǎo yǔ lǚ méng zhèng qì hòu, yòu tóng dēng dì. zhòng shū chù fèi lěi nián, méng zhèng jū zhōng shū, jí lì yuán yǐn jí bèi rèn yòng, fǎn gōng méng zhèng, shì lùn báo zhī.
秋,七月,丙申,戶部尚書溫仲舒卒,贈左僕射,諡恭肅。仲舒少與呂蒙正契厚,又同登第。仲舒黜廢累年,蒙正居中書,極力援引;及被任用,反攻蒙正,士論薄之。
jǐ hài, zhào: nán gōng běi zhái dà jiāng jūn yǐ xià gè fù shū yuàn jiǎng jīng shǐ. zhū zi shí suì yǐ shàng bìng xū rù xué, měi rì shòu jīng shū, zhì wǔ hòu nǎi bà réng wěi shì jiào jiào shòu bàn dú guān yòu quàn, wú lìng fèi duò.
己亥,詔:「南宮、北宅大將軍已下各赴書院講經史。諸子十歲以上並須入學,每日授經書,至午後乃罷;仍委侍教教授、伴讀官誘勸,無令廢惰。」
xīn chǒu, wén wǔ guān jiāng xiào qí ài dào shì sān wàn yú rén yì què qǐng sì fén yīn hòu tǔ, bù yǔn. biǎo sān shàng, bā yuè, dīng wèi shuò, zhào yǐ lái nián chūn yǒu shì yú fén yīn.
辛丑,文武官、將校、耆艾、道釋三萬餘人詣闕請祀汾陰后土,不允。表三上,八月,丁未朔,詔以來年春有事於汾陰。
wù shēn, yǐ zhī shū mì yuàn shì chén yáo sǒu wèi sì fén yīn jīng dù zhì zhì shǐ, hàn lín xué shì lǐ zōng è fù zhī.
戊申,以知樞密院事陳堯叟為祀汾陰經度制置使,翰林學士李宗諤副之。
hé běi zhuǎn yùn shǐ lǐ shì héng xiàn qián bó sān shí wàn yǐ zuǒ yòng dù, zhào bāo zhī.
河北轉運使李士衡獻錢帛三十萬以佐用度,詔褒之。
jǐ yǒu, fā shǎn xī hé dōng bīng wǔ qiān rén fù fén yīn gěi yì, zhì jí jiǎo dì pù, chū jiù mǎ, zēng yì chuán dì pù zú zhì bā qiān yú rén.
己酉,發陝西、河東兵五千人赴汾陰給役,置急腳遞鋪,出廄馬,增驛傳遞鋪卒至八千餘人。
gēng xū, mìng hàn lín xué shì cháo jiǒng yáng yì děng yǔ tài cháng lǐ yuàn xiáng dìng sì fén yīn yí zhù.
庚戌,命翰林學士晁迥、楊億等與太常禮院詳定祀汾陰儀注。
zhào: fén yīn lù jìn yì liè, bù dé qīn zhàn mín tián, rú dōng fēng zhī zhì.
詔:「汾陰路禁弋獵,不得侵占民田,如東封之制。」
rén zǐ, shēng hóng rùn zhōu lǚ huǒ, qiǎn shǐ cún fǔ, sì jìng nèi shān chuān.
壬子,升、洪、潤州屢火,遣使存撫,祀境內山川。
jiǎ yín, zhào jìn chén guān shū lóng tú gé, dì yuè yuán hé guó jì bù, sān sī shǐ dīng wèi jìn yuē: táng jiāng huái suì yùn mǐ sì shí wàn zhì zhǎng ān, jīn nǎi wǔ bǎi yú wàn, fǔ kù chōng rèn, cāng lǐn yíng yǎn. dì yuē: mín sú kāng fù, chéng lài tiān dì zōng miào jiàng xiáng, ér guó chǔ yǒu bèi, yì zì jì chén xuān lì yě. wèi zài bài xiè.
甲寅,召近臣觀書龍圖閣,帝閱《元和國計簿》,三司使丁謂進曰:「唐江淮歲運米四十萬至長安,今乃五百餘萬,府庫充仞,倉廩盈衍。」帝曰:「民俗康阜,誠賴天地宗廟降祥,而國儲有備,亦自計臣宣力也。」謂再拜謝。
dīng sì, zhào: bǎo dǐng xiàn bù dé chī chuí rén, yǒu zuì bìng sòng fǔ qū qiǎn.
丁巳,詔:「寶鼎縣不得笞箠人,有罪並送府驅遣。」
gēng shēn, jiě zhōu yán chí yán bù zhǒng zì shēng, qí wèi tè jiā qǔ qí jīng míng yóu yì zhě shàng jìn. zhào qiǎn shǐ jì chí miào.
庚申,解州言池鹽不種自生,其味特嘉;取其精明尤異者上進。詔遣使祭池廟。
cì dà lǐ píng shì sū qí jìn shì jí dì. qí, yì jiǎn zi, zǎi xiàng wáng dàn nǚ xù yě. qí xiān jǔ jìn shì, jí chàng dì, gé zài zhū kē, zhī shū mì yuàn chén yáo sǒu wèi dì jù yán zhī, dì gù wèn dàn, dàn què lì bù duì. qí yuē: yuàn xiàn xiū xué. jì chū, yáo sǒu wèi dàn yuē: gōng yī yán, zé qí jí dì yǐ. dàn xiào yuē: shàng qīn lín xuān shì tiān xià shì, shì zhì gōng yě. dàn wèi zǎi xiàng, zì jiàn qīn shǔ yú miǎn liú zhī qián, shì zǐ yíng tíng, dé wú shī lǐ? yáo sǒu kuì xiè yuē: nǎi zhī zǎi xiàng zhēn zì yǒu tǐ. zhì shì qí xiàn suǒ wèi wén, zhào shì xué shì yuàn, ér yǒu shì mìng. dàn zhǎng nǚ xù diàn zhōng chéng yōng qiū hán yì, yì cháng xiàn suǒ wèi wén, dì jí yù zhào shì, dàn lì cí zhī. yì lì dāng shǒu yuǎn jùn, dì tè zhào jiàn, gǎi tài cháng bó shì, zhī yáng zhōu. dàn sī yǔ qí nǚ yuē: hán láng rù chuān, rǔ dì guī wú jiā, wù yōu yě. wú ruò yǒu qiú yú shàng, tā rì shǐ rén zhǐ hán láng yuán fù wēng zòu miǎn yuǎn shì, zé qí wèi sǔn bù xì yǐ. yì wén zhī, xǐ yuē: gōng dài wǒ hòu yě.
賜大理評事蘇耆進士及第。耆,易簡子,宰相王旦女婿也。耆先舉進士,及唱第,格在諸科,知樞密院陳堯叟為帝具言之,帝顧問旦,旦卻立不對。耆曰:「願縣修學。」既出,堯叟謂旦曰:「公一言,則耆及第矣。」旦笑曰:「上親臨軒試天下士,示至公也。旦為宰相,自薦親屬于冕旒之前,士子盈庭,得無失禮?」堯叟愧謝曰:「乃知宰相真自有體。」至是耆獻所為文,召試學士院,而有是命。旦長女婿殿中丞雍丘韓億,亦嘗獻所為文,帝亟欲召試,旦力辭之。億例當守遠郡,帝特召見,改太常博士,知洋州。旦私語其女曰:「韓郎入川,汝第歸吾家,勿憂也。吾若有求於上,它日使人指韓郎緣婦翁奏免遠適,則其為損不細矣。」億聞之,喜曰:「公待我厚也。」
bǐng yín, liáo zhǔ yè xiǎn líng qián líng.
丙寅,遼主謁顯陵、乾陵。
dīng mǎo, qún chén wǔ biǎo qǐng shàng zūn hào bù xǔ.
丁卯,群臣五表請上尊號;不許。
liáo zhǔ zì jiāng fá gāo lì, yǐ huáng dì chǔ wáng lóng yòu liú shǒu jīng shī, běi fǔ zǎi xiàng fù mǎ dū wèi xiāo bā yǎ ěr wèi dōu tǒng, běi miàn lín yá xiāo sēng nǔ wèi dōu jiān.
遼主自將伐高麗,以皇弟楚王隆祐留守京師,北府宰相、駙馬都尉蕭巴雅爾為都統,北面林牙蕭僧努為都監。
xīn wèi, mìng cáo lì yòng jì fén hé.
辛未,命曹利用祭汾河。
yǒu sī dìng sì hòu tǔ yí, dù miào tíng, zé dì wèi kǎn, qí yù cè yù guì shí guì shí gǎn yìn bǎo, xī rú shè shǒu zhī zhì cóng zhī.
有司定祀后土儀,度廟庭,擇地為坎,其玉冊、玉匱、石匱、石感、印寶,悉如社首之制;從之。
yǐ hài, hé zhōng fǔ fù lǎo qiān qī bǎi rén yì què yíng jià, dì láo wèn zhī, cì yǐ mín bó.
乙亥,河中府父老千七百人詣闕迎駕,帝勞問之,賜以緡帛。
jiǔ yuè, wù yín, zhào: xī lù xíng yíng, yí lìng yí luán sī zhǐ yòng yóu mù wèi wū, yǐ bèi sù wèi, bù xū fù yǐ lú zhú.
九月,戊寅,詔:「西路行營,宜令儀鸞司止用油幕為屋,以備宿衛,不須覆以蘆竹。」
xīn sì, hé dōng zhuǎn yùn shǐ bīng bù láng zhōng chén ruò zhuō qǐng yǐ suǒ bù mín qián chú sù shí wàn zhuǎn shū hé zhōng yǐ zhù jīng fèi, xǔ zhī.
辛巳,河東轉運使、兵部郎中陳若拙請以所部緡錢芻粟十萬轉輸河中以助經費,許之。
guǐ wèi, chén yáo sǒu yán: zhú tán yú shuí shàng, rú fāng qiū zhī zhì. miào běi gǔ shuāng bǎi páng qǐ duī fù, jí jiù yòng qí dì yān.
癸未,陳堯叟言:「築壇於脽上,如方丘之制。廟北古雙柏旁起堆阜,即就用其地焉。」
yǐ yǒu, liáo shǐ cè xī píng wáng lǐ dé míng wèi xià guó wáng. xuán yí shū mì zhí xué shì gāo zhèng yǐn jìn shǐ hán qǐ xuān wèn gāo lì wáng xún.
乙酉,遼使冊西平王李德明為夏國王。旋遺樞密直學士高正、引進使韓杞宣問高麗王詢。
dīng hài, dì zuò zōng shì zuò yòu míng bìng zhù, cì níng wáng yuán rén wū ér xià, cóng pàn zōng zhèng děng zhào xiāng qǐng yě.
丁亥,帝作《宗室座右銘》並注,賜寧王元亻屋而下,從判宗正等趙湘請也。
zhī huá zhōu cuī duān yán fù lǎo èr qiān yú rén yù yì què qǐng xìng xī yuè, zhào dá zhī.
知華州崔端言父老二千餘人慾詣闕請幸西嶽,詔答之。
guǐ sì, zhàng shā rù nèi gāo pǐn jiāng shǒu ēn yú zhèng, zuò shàn qǔ mín tián mài suì jí sī yì jūn shì gù yě. lùn zhě wèi cháo tíng xíng fá bù sī, zhōng wài mò bù sǒng qìng.
癸巳,杖殺入內高品江守恩於鄭,坐擅取民田麥穗及私役軍士故也。論者謂朝廷行罰不私,中外莫不悚慶。
chū, yǒu sī yì: sì yǔ zhī páng nán xíng jìn lǐ, yù qí hái zhì hé zhōng, cháo huì, sì shè. yú shì chén yáo sǒu děng yán: bǎo dǐng xíng gōng zhī qián, kě yǐ shè tán yí, rú dōng fēng zhī zhì. zhào rú yáo sǒu děng zòu.
初,有司議:「祀宇之旁難行覲禮,欲俟還至河中,朝會,肆赦。」於是陳堯叟等言:「寶鼎行宮之前,可以設壇遺,如東封之制。」詔如堯叟等奏。
jiǎ chén, nèi chū suī fǔ shí liù tiáo, bān jiāng huái nán ān fǔ shǐ.
甲辰,內出綏撫十六條,頒江、淮南安撫使。
dōng, shí yuè, gēng xū, chén yáo sǒu yán jiě zhōu fù lǎo yù yì què fèng yíng chē jià, zhào yáo sǒu yù zhǐ zhī.
冬,十月,庚戌,陳堯叟言解州父老欲詣闕奉迎車駕,詔堯叟諭止之。
wù wǔ, mìng sān sī shǐ dīng wèi fù fén yīn lù jì dù liáng cǎo.
戊午,命三司使丁謂赴汾陰路計度糧草。
gēng shēn, dīng wèi děng shàng dà zhōng xiáng fú fēng chán jì wǔ shí juǎn, dì zhì xù, cáng mì gé.
庚申,丁謂等上《大中祥符封禪記》五十卷,帝制序,藏祕閣。
shì yuè, nǚ zhēn jìn liáng mǎ wàn pǐ yú liáo, qǐ cóng zhēng gāo lì, liáo zhǔ xǔ zhī. gāo lì wáng wáng xún qiǎn shǐ fèng biǎo yú liáo, qǐ bà shī, bù xǔ.
是月,女真進良馬萬匹於遼,乞從征高麗,遼主許之。高麗王王詢遣使奉表於遼,乞罷師,不許。
shí yī yuè, gēng chén, sī tiān tāi hán xiǎn fú suǒ zào tóng hún yí, xǐ zhì yú lóng tú gé, zhào fǔ chén tóng guān. zhào xiǎn fú zé jiān guān huò zi sūn kě jiào zhě shòu qí fǎ.
十一月,庚辰,司天台韓顯符所造銅渾儀,徙置於龍圖閣,召輔臣同觀。詔顯符擇監官或子孫可教者授其法。
lǐ yǔn zé yǐ liáo rén jǔ bīng fá gāo lì shì shàng wén, dì wèi wáng dàn děng yuē: qì dān fá gāo lì, wàn yī gāo lì qióng cù, huò guī yú wǒ, huò lái qǐ shī, hé yǐ chù zhī? dàn yuē: dāng gù qí dà zhě. qì dān fāng gù méng hǎo, gāo lì gòng fèng lèi suì bù yī zhì. dì yuē: rán. kě yù dēng zhōu shì qí xù, rú gāo lì yǒu shǐ lái qǐ shī, jí yǔ yǐ lěi nián gòng fèng bù rù, bù gǎn dá yú cháo tíng rú yǒu guī tóu zhě, dì cún xù zhī, bù xū yǐ wén.
李允則以遼人舉兵伐高麗事上聞,帝謂王旦等曰:「契丹伐高麗,萬一高麗窮蹙,或歸於我,或來乞師,何以處之?」旦曰:「當顧其大者。契丹方固盟好,高麗貢奉累歲不一至。」帝曰:「然。可諭登州侍其旭,如高麗有使來乞師,即語以累年貢奉不入,不敢達於朝廷;如有歸投者,第存恤之,不須以聞。」
liáo zhǔ zì jiāng bù qí sì shí wàn, hào yì jūn, yǐ yǒu, dù yā lǜ jiāng. kāng zhào lǜ shī yù zhī, zhàn bài, tuì bǎo tóng zhōu. liáo zhǔ fēng shū yú jiàn, yù gāo lì yuē: zhèn yǐ qián wáng sòng fú shi cháo tíng jiǔ yǐ, jīn nì chén kāng zhào, shì jūn lì yòu, gù qīn lǜ jīng bīng, yǐ lín guó jìng. rǔ děng néng fù sòng kāng zhào, jí kě bān shī. bǐng xū, zhào fēn bīng wèi sān, gé shuǐ ér zhèn, yī yíng yú zhōu xī, jù sān shuǐ zhī huì, zhào jū qí zhōng, yī yíng yú jìn zhōu zhī shān, yī fù chéng ér yíng. zhào yǐ jiàn chē pái zhèn, liáo shī jìn gōng zhī, lǚ què. zhào suì yǒu qīng dí zhī xīn, yǔ rén dàn qí. bǐng xū, liáo xiān fēng yē lǜ mǐn nuò lǜ xiáng gǔn yē lǜ dá lǔ jī pò sān shuǐ zhài, qín zhǎn zhào jí fù jiāng lǐ lì, zhuī wáng shù shí lǐ, huò suǒ qì liáng xiǎng kǎi zhàng bù kě shèng jì. huì liáo zhǔ jūn zhì, zhǎn shǒu sān wàn yú jí. wù zǐ, tóng huò guì níng děng zhōu jiē jiàng. dōu tǒng xiāo bā yǎ ěr fù dà pò gāo lì yú nǔ gǔ dá lǐng.
遼主自將步騎四十萬,號義軍,乙酉,渡鴨綠江。康肇率師御之,戰敗,退保銅州。遼主封書於箭,諭高麗曰:「朕以前王誦服事朝廷久矣,今逆臣康肇,弒君立幼,故親率精兵,已臨國境。汝等能縛送康肇,即可班師。」丙戌,肇分兵為三,隔水而陣,一營於州西,據三水之會,肇居其中,一營於近州之山,一附城而營。肇以劍車排陣,遼師進攻之,屢卻。肇遂有輕敵之心,與人彈棋。丙戌,遼先鋒耶律敏諾率詳袞耶律達魯擊破三水砦,擒斬肇及副將李立,追亡數十里,獲所棄糧餉、鎧仗不可勝計。會遼主軍至,斬首三萬餘級。戊子,銅、霍、貴、寧等州皆降。都統蕭巴雅爾復大破高麗於努古達嶺。
xīn mǎo, wáng xún qiǎn shǐ shàng biǎo qǐng cháo, liáo zhǔ mìng qún chén yì, jiē wèi yí nà. jī qìng gōng shǐ yē lǜ yáo zhū dú yuē: xún shǐ yī zhàn ér bài, jù qiú nà kuǎn, cǐ zhà ěr, nà zhī kǒng duò qí jì. dài qí shì qióng lì qū, nà zhī wèi wǎn. liáo zhǔ jí yú chéng gōng, xǔ qí cháo, suì jìn jūn shì fú lüè, yǐ zhèng shì shè rén mǎ bǎo yòu wèi kāi jīng liú shǒu, ān zhōu tuán liàn shǐ áng kè bā wèi fù liú shǒu, yí tài zǐ tài shī yī lán jiāng qí bīng yī qiān sòng bǎo yòu děng fù jīng, yòu qiǎn yòu pú shè gāo zhèng lǜ bīng wǎng yà wáng xún.
辛卯,王詢遣使上表請朝,遼主命群臣議,皆謂宜納。積慶宮使耶律瑤珠獨曰:「詢始一戰而敗,遽求納款,此詐耳,納之恐墮其計。待其勢窮力屈,納之未晚。」遼主亟於成功,許其朝,遂禁軍士俘掠,以政事舍人馬保佑為開京留守,安州團練使昂克巴為副留守,遺太子太師伊蘭將騎兵一千送保佑等赴京,又遣右僕射高正率兵往迓王詢。
xiān shì xún qiǎn zhōng láng jiāng zhì cài wén yuán xī jīng, ér liáo lìng lú yǐ liú jīng rù xī jīng yù jiàng. qí shǒu jiāng yǐ shàn jiàng biǎo yǐ, cài wén zhì, fén qí biǎo, shā yǐ jīng. chéng zhōng yí èr, cài wén chū tún chéng nán. huì dōng běi jiè dōu xún jiǎn shǐ zhuō sī zhèng lǜ bīng zhì, yǔ cài wén hé bīng rù chéng shǒu. liáo yòu shǐ hán qǐ děng wǎng yù, sī zhèng chū xiāo qí tū shā qǐ děng. sī zhèng yǐ cài wén wèi xiān fēng chū jù, bǎo yòu yī lán děng bài zǒu. yòu wéi gāo zhèng shǐ guǎn, zhèng yǔ huī xià zhuàng shì tū wéi chū, yú zú duō sǐ. liáo zhǔ nù, fù qiǎn yī lán jī zhī, cài wén lèi zhàn jiē bài. yuè wǔ rì, liáo zhǔ jìn zhù chéng xī, chéng zhōng xiōng jù, sī zhèng yáng yán chū zhàn, yè kāi mén xún, cài wén bēn hái.
先是詢遣中郎將智蔡文援西京,而遼令盧顗、劉經入西京諭降。其守將已繕降表矣,蔡文至,焚其表,殺顗、經。城中疑貳,蔡文出屯城南。會東北界都巡檢使卓思正率兵至,與蔡文合兵入城守。遼又使韓杞等往諭,思正出驍騎突殺杞等。思正以蔡文為先鋒出拒,保佑、伊蘭等敗走。又圍高正使館,正與麾下壯士突圍出,餘卒多死。遼主怒,復遣伊蘭擊之,蔡文累戰皆敗。越五日,遼主進駐城西,城中恟懼,思政佯言出戰,夜開門循,蔡文奔還。
gāo lì zhū chén yù jiàng, jiāng hán bǎo yuē: dāng bì qí fēng, xú tú xìng fù ěr. wáng xún nǎi yè xié hòu gōng jí lì bù shì láng cài zhōng shùn děng dùn qù. bā yǎ ěr mǐn nuò děng pò kāi jīng, fén gōng miào mín jū jiē jǐn, zhuī zhì qīng jiāng ér hái.
高麗諸臣欲降,姜邯寶曰:「當避其鋒,徐圖興復耳。」王詢乃夜攜後宮及吏部侍郎蔡忠順等遁去。巴雅爾、敏諾等破開京,焚宮廟民居皆盡,追至清江而還。
gēng zǐ, shǎn zhōu yán bǎo dǐng xiàn huáng hé qīng. shí èr yuè, bǐng wǔ, bǎo dǐng xiàn huáng hé zài qīng. jí xián xiào lǐ yàn shū xiàn hé qīng sòng.
庚子,陝州言寶鼎縣黃河清。十二月,丙午,寶鼎縣黃河再清。集賢校理晏殊獻《河清頌》。
rén zǐ, dà yàn hán guāng diàn. jūn xiào yíng zài xīn chéng wài zhě, bìng lìng zhōng yàn, zhì xī, qiǎn nèi shì chí yào wǎng zhū mén, qí jǐn chū, hé fēi rù yào. suì wèi dìng zhì.
壬子,大宴含光殿。軍校營在新城外者,並令終宴,至夕,遣內侍持鑰往諸門,俟盡出,闔扉入鑰。遂為定製。
yǐ mǎo, gào tài miào, fèng tiān shū, rú dōng fēng zhī zhì.
乙卯,告太廟,奉天書,如東封之制。
bǐng chén, yǐ zī zhèng diàn dà xué shì xiàng mǐn zhōng quán dōng jīng liú shǒu sān sī shǐ dīng wèi wèi xíng zài sān sī shǐ, yán tiě fù shǐ lín tè fù zhī.
丙辰,以資政殿大學士向敏中權東京留守;三司使丁謂為行在三司使,鹽鐵副使林特副之。
dīng sì, hàn lín xué shì lǐ zōng è děng shàng xīn xiū zhū dào tú jīng qiān wǔ bǎi liù shí liù juǎn, zhào jiǎng zhī.
丁巳,翰林學士李宗諤等上《新修諸道圖經》千五百六十六卷,詔獎之。
jìn hù cóng zhū sè rén fán ruò dào lù cǎo mù.
禁扈從諸色人燔爇道路草木。
zhī zá yù shǐ zhào xiāng, qǐng yī zhōu lǐ zhì tǔ xùn sòng xùn, zuǎn lù suǒ jīng shān chuān gǔ jī fēng sú, yǐ zī chén lǎn zhào qián yì chén yuè liú yún sòng shòu zhǎng qí shì, měi dùn jìn yī juàn.
知雜御史趙湘,請依《周禮》置土訓、誦訓,纂錄所經山川古蹟風俗,以資宸覽;詔錢易、陳越、劉筠、宋綬掌其事,每頓進一卷。
lóng tú gé dài zhì sūn shì, yóu jīng shù jìn, shǒu dào zì chù, jí yǒu suǒ yán, wèi cháng ē fù qǔ yuè. dì cháng wèn yǐ tiān shū, shì duì yuē: chén yú suǒ wén: tiān hé yán zhàn! qǐ yǒu shū yě! dì zhī shì pǔ zhōng, měi yōu róng zhī. shì suì, tè mìng xiàng mǐn zhōng yù shì, lìng chén cháo tíng dé shī. shì shàng nà jiàn shù zhí qīng yáo báo fù sì shì, pō shī yòng qí yán. jí jiāng yǒu fén yīn zhī yì, huì suì hàn, jīng shī jìn jùn gǔ jià xiáng guì, shì suì zòu shū yuē: xiān wáng bǔ zhēng wǔ nián, suì xí qí xiáng, xiáng xí zé xíng, bù xí zé zēng xiū dé ér gǎi bo. bì xià shǐ bì dōng fēng, gèng yì xī xìng, zé fēi xiān wáng bǔ zhēng wǔ nián shèn zhòng zhī yì, qí bù kě yī yě. fū fén yīn hòu tǔ, shì bù jīng jiàn. xī hàn wǔ dì jiāng xíng fēng chán dà lǐ, yù yōu yóu qí shì, gù xiān fēng zhōng yuè, sì fén yīn, shǐ xún xìng jùn xiàn, jìn xún yú tài shān. jīn bì xià jì yǐ dēng fēng, fù yù xíng cǐ, qí bù kě èr yě. zhōu lǐ, yuán qiū fāng zé, suǒ yǐ jiāo sì tiān dì, jīn nán běi jiāo shì yě. hàn chū chéng qín, wéi lì wǔ zhì yǐ sì tiān, ér hòu tǔ wú sì, gù wǔ dì lì cí yú fén yīn. zì yuán chéng yǐ lái, cóng gōng qīng zhī yì, xǐ fén yīn hòu tǔ yú běi jiāo, hòu zhī wáng zhě duō bù sì fén yīn. jīn bì xià nǎi yù shě běi jiāo ér sì fén yīn, qí bù kě sān yě. xī hàn dōu yōng, qù fén yīn zhì jìn. jīn bì xià jīng zhòng guān, yuè xiǎn zǔ, qīng qì jīng shī gēn běn, qí bù kě sì yě. hé dōng zhě, táng wáng yè suǒ qǐ zhī dì, táng yòu dōu yōng, gù míng huáng jiān xìng hé dōng, yīn sì hòu tǔ, yǔ shèng cháo shì yì. jīn bì xià wú gù yù cí fén yīn, qí bù kě wǔ yě. fū yù zāi ér jù, zhōu xuān suǒ yǐ zhōng xìng. bǐ nián yǐ lái, shuǐ hàn xiāng jì, bì xià yí cè shēn xiū dé yǐ dá tiān qiǎn, qǐ yí xià xùn jiān huí, yuǎn láo mín shù, wàng shè jì zhī dà jì, mù xiāo gǔ zhī pán yóu! qí bù kě liù yě. fū léi yǐ èr yuè chū, bā yuè rù, shī shí zé wèi yì jīn zhèn léi zài dōng, wèi yì yóu shén. tiān jiè dīng níng, bì xià wèi wù, qí bù kě qī yě. xiān wáng xiān chéng mín ér hòu zhì lì yú shén, jīn guó jiā tǔ mù zhī gōng, lěi nián wèi xī, shuǐ hàn zuò lì, jī jǐn jū duō nǎi yù láo mín shì shén, shén qí xiǎng zhī hū! qí bù kě bā yě. bì xià yù xíng cǐ lǐ, bù guò rú hàn wǔ dì táng míng huáng kè shí sòng gōng ér yǐ, cǐ jiē xū míng yě. bì xià qīn míng ruì zhé, dāng zhuī zōng èr dì sān wáng zhī shì, qǐ zhǐ xiào cǐ xū míng! qí bù kě jiǔ yě. táng míng huáng bì chǒng hài zhèng, jiān nìng dāng tú, shēn bō guó tún, bīng chán wèi què, jīn yì zhě yǐn kāi yuán gù shì yǐ wèi shèng liè, nǎi yù chàng dǎo bì xià ér wèi zhī, qí bù kě shí yě. chén yóu jù yán bù dǎi yì, yuàn shǎo cì qīng wèn, yǐ bì qí shuō.
龍圖閣待制孫奭,由經術進,守道自處,即有所言,未嘗阿附取悅。帝嘗問以天書,奭對曰:「臣愚所聞:『天何言戰!』豈有書也!」帝知奭朴忠,每優容之。是歲,特命向敏中諭奭,令陳朝廷得失。奭上納諫、恕直、輕徭、薄賦四事,頗施用其言。及將有汾陰之役,會歲旱,京師近郡谷價翔貴,奭遂奏疏曰:「先王卜征五年,歲習其祥,祥習則行,不習則增修德而改卜。陛下始畢東封,更議西幸,則非先王卜征五年慎重之意,其不可一也。夫汾陰后土,事不經見。昔漢武帝將行封禪大禮,欲優遊其事,故先封中嶽,祀汾陰,始巡幸郡縣,浸尋於泰山。今陛下既已登封,復欲行此,其不可二也。《周禮》,圜丘、方澤,所以郊祀天地,今南北郊是也。漢初承秦,唯立五畤以祀天,而后土無祀,故武帝立祠於汾陰。自元、成以來,從公卿之議,徙汾陰后土於北郊,後之王者多不祀汾陰。今陛下乃欲舍北郊而祀汾陰,其不可三也。西漢都雍,去汾陰至近。今陛下經重關,越險阻,輕棄京師根本,其不可四也。河東者,唐王業所起之地,唐又都雍,故明皇間幸河東,因祀后土,與聖朝事異。今陛下無故欲祠汾陰,其不可五也。夫遇災而懼,周宣所以中興。比年以來,水旱相繼,陛下宜側身修德以答天譴,豈宜下徇奸回,遠勞民庶,忘社稷之大計,慕簫鼓之盤游!其不可六也。夫雷以二月出,八月入,失時則為異;今震雷在冬,為異尤甚。天戒丁寧,陛下未悟,其不可七也。先王先成民而後致力於神,今國家土木之功,累年未息,水旱作沴,饑饉居多;乃欲勞民事神,神其享之乎!其不可八也。陛下欲行此禮,不過如漢武帝、唐明皇刻石頌功而已,此皆虛名也。陛下欽明睿哲,當追蹤二帝、三王之事,豈止效此虛名!其不可九也。唐明皇嬖寵害政,奸佞當塗,身播國屯,兵纏魏闕,今議者引開元故事以為盛烈,乃欲倡導陛下而為之,其不可十也。臣猶懼言不逮意,願少賜清問,以畢其說。」
dì qiǎn nèi shì huáng fǔ jì míng yù yǐ jù tiáo zài shàng, yú shì shì yòu shàng shū yuē: bì xià jiāng xìng fén yīn, ér jīng shī mín xīn fú níng, jiāng huái zhī zhòng, kùn yú diào fā, lǐ xū zhèn ān ér jīn cún zhī. qiě tǔ mù zhī gōng wèi xī ér rǎng duó zhī dào bì xíng, qì dān zhì bīng bù yuǎn biān jìng, suī chí dān shǐ, níng bǎo qí xīn! xī huáng cháo chū zì xiōng jī, chén shèng qǐ yú yáo shù. suí yáng dì yuán qín yuǎn lüè, táng gāo zǔ yóu shì kāi jī jìn shǎo zhǔ zhì mèi biān fáng, yē lǜ dé guāng yīn zhī rù biàn. jīn bì xià fǔ cóng jiān nìng, yuǎn qì jīng shī, wǎng niàn mín pí, bù yú biān huàn, shè réng suì jiàn jī zhī dì, xiū wéi jīng jiǔ fèi zhī cí, yòu ān zhī jī mín zhī zhōng wú huáng cháo zhī jù zéi hū? yì tú zhī nèi wú chén shèng zhī dà zhì hū? zhǒu yè zhī xià wú yīng xióng zhī kuī cì hū? yàn jì zhī jiān wú dí rén zhī guān xìn hū? bì xià fāng cí hòu tǔ, zhù bì hé zhōng, ruò dí qí bài méng, hū jí chán yuān, bì xià zhī wèi xián xìn néng jiān jù hé qiáo hū? zhōu yíng jū zhōng shān néng cuī fēng què dí hū? yòu huò qú kuí xiá shuài, xiào jù yuán yě, jié lüè zhōu xiàn, qīn yì jiāo jī, xíng zài yuǎn wén, dé bù jīng hài? bì xià suī qián xí wèn jì, qún chén yù jiè zhù chū qí, yǐ chén liào zhī, kǒng wú jí yě. yòu, qiè jiàn jīn zhī jiān chén, yǐ xiān dì yín wèi tiān zāi, zhào tíng fēng chán, gù zàn bì xià lì xíng dōng fēng, yǐ wèi jì chéng xiān zhì yě. xiān dì yù běi píng yōu shuò, xī qǔ jì qiān, dà xūn wèi jí, yòng fù bì xià, zé qún chén wèi cháng xiàn yī móu huà yī cè, yǐ zuǒ bì xià jì xiān dì zhī zhì. ér nǎi bēi cí zhòng bì, qiú hé yú qì dān, cù guó mí jué, gū xī yú bǎo jí wèi zhǔ rǔ chén sǐ wèi kōng yán, yǐ wū xià wǎng shàng wèi jǐ rèn. zhuàn zào xiáng ruì, jiǎ tuō guǐ shén, cái bì dōng fēng, biàn yì xī xìng, qīng láo shèng jià, nüè hài jī mín, jì qí wú shì wǎng hái, wèi yǐ dà chéng xūn jī. shì bì xià yǐ zǔ zōng jiān nán zhī yè, wèi nìng xié jiǎo xìng zhī zī, chén suǒ yǐ zhǎng tàn tòng kū yě!
帝遣內侍皇甫繼明諭以具條再上,於是奭又上疏曰:「陛下將幸汾陰,而京師民心弗寧,江、淮之眾,困於調發,理須鎮安而矜存之。且土木之功未息而攘奪之盜必行,契丹治兵不遠邊境,雖馳單使,寧保其心!昔黃巢出自凶飢,陳勝起於徭戍。隋煬帝緣勤遠略,唐高祖由是開基;晉少主智昧邊防,耶律德光因之入汴。今陛下俯從奸佞,遠棄京師,罔念民疲,不虞邊患,涉仍歲荐饑之地,修違經久廢之祠,又安知饑民之中無黃巢之劇賊乎?役徒之內無陳勝之大志乎?肘腋之下無英雄之窺伺乎?燕薊之間無敵人之觀釁乎?陛下方祠后土,駐蹕河中,若敵騎敗盟,忽及澶淵,陛下知魏咸信能堅據河橋乎?周瑩居中山能摧鋒卻敵乎?又或渠魁俠帥,嘯聚原野,劫掠州縣,侵軼郊畿,行在遠聞,得不驚駭?陛下雖前席問計,群臣欲借箸出奇,以臣料之,恐無及也。又,竊見今之奸臣,以先帝寅畏天災,詔停封禪,故贊陛下力行東封,以為繼成先志也。先帝欲北平幽朔,西取繼遷,大勛未集,用付陛下,則群臣未嘗獻一謀、畫一策,以佐陛下繼先帝之志。而乃卑辭重幣,求和於契丹,蹙國縻爵,姑息於保吉;謂主辱臣死為空言,以誣下罔上為己任。撰造祥瑞,假託鬼神,才畢東封,便議西幸,輕勞聖駕,虐害饑民,冀其無事往還,謂已大成勳績。是陛下以祖宗艱難之業,為佞邪僥倖之資,臣所以長嘆痛哭也!」
shí qún chén shù zòu xiáng ruì, shì yòu shàng shū yán: wǔ zài xún shòu, yú shū cháng diǎn guān mín shè jiào, xī yì míng wén. hé xū zǐ qì huáng yún, shǐ néng fēng yuè jiā hé yì cǎo, rán hòu xǐng fāng! jīn yě diāo shān lù, bìng xíng zòu jiǎn, qiū hàn dōng léi, lǜ jiē chēng hè. jiāng yǐ qī shàng tiān, zé shàng tiān bù kě qī jiāng yǐ yú xià mín, zé xià mín bù kě yú jiāng yǐ qī hòu shì, zé hòu shì bì bù xìn fù fēi qiè xiào, yǒu shí jǐn rán, shàng diàn shèng míng, bù wèi xì yě! shū rù, bù bào.
時群臣數奏祥瑞,奭又上疏言:「五載巡狩,《虞書》常典;觀民設教,羲《易》明文。何須紫氣黃雲,始能封岳;嘉禾異草,然後省方!今野雕山鹿,並形奏簡,秋旱冬雷,率皆稱賀。將以欺上天,則上天不可欺;將以愚下民,則下民不可愚;將以欺後世,則後世必不信;腹非竊笑,有識盡然,上玷聖明,不為細也!」疏入,不報。
zhēn zōng yīng fú jī gǔ shén gōng ràng dé wén míng wǔ dìng zhāng shèng yuán xiào huáng dì dà zhōng xiáng fú sì nián liáo tǒng hé èr shí jiǔ nián
○真宗膺符稽古神功讓德文明武定章聖元孝皇帝大中祥符四年(遼統和二十九年)
chūn, zhēng yuè, yǐ hài shuò, liáo zhǔ zì gāo lì bān shī, suǒ jiàng zhū chéng fù pàn. zhì guì zhōu nán jùn lǐng gǔ, dà yǔ lián rì, mǎ tuó jiē pí, jiǎ zhàng duō yí qì, jì, nǎi dé dù.
春,正月,乙亥朔,遼主自高麗班師,所降諸城復叛。至貴州南峻岭谷,大雨連日,馬駝皆疲,甲仗多遺棄,霽,乃得渡。
shǎn xī tí diǎn xíng yù guān yán bīn níng huán qìng fù dōu bù shǔ chén xìng zòng suǒ bù jìn bīng jié dào, zhào shì bù zhū, xīn sì, xǐ zhī yǒng xìng jūn wáng sì zōng dài zhī.
陝西提點刑獄官言邠、寧、環、慶副都部署陳興縱所部禁兵劫盜,詔釋不誅,辛巳,徙知永興軍王嗣宗代之。
bīn zhōu chéng dōng yǒu líng yīng gōng miào, bàng yǒu shān xué, qún hú chù yān, yāo wū xié zhī wèi rén huò fú, fán shuǐ hàn jí yì xī dǎo zhī. jí sì zōng zhì, huǐ qí miào, xūn qí xué, dé shù shí hú, jǐn shā zhī, yín sì suì xī.
邠州城東有靈應公廟,傍有山穴,群狐處焉,妖巫挾之為人禍福,凡水旱疾疫悉禱之。及嗣宗至,毀其廟,熏其穴,得數十狐,盡殺之,淫祀遂息。
zhào: zhí shì fén yīn xiè dài zhě, zuì wù yuán.
詔:「執事汾陰懈怠者,罪勿原。」
guǐ wèi, dài zhōu yán sù dòu shí yú qián.
癸未,代州言粟斗十餘錢。
yǐ yǒu, qīn xí sì hòu tǔ yí yú chóng dé diàn.
乙酉,親習祀后土儀於崇德殿。
dīng hài, yè qǐ shèng yuàn tài zōng shén yù diàn pǔ ān yuàn yuán dé huáng hòu shèng róng, gào jiāng xíng yě.
丁亥,謁啟聖院太宗神御殿、普安院元德皇后聖容,告將行也。
jǐ chǒu, liáo zhǔ cì yā lǜ jiāng. gēng yín, huáng hòu jí huáng dì chǔ wáng lóng yòu yíng yú lái yuǎn chéng.
己丑,遼主次鴨綠江。庚寅,皇后及皇弟楚王隆祐迎於來遠城。
dīng yǒu, chē jià zòu tiān shū fā jīng shī. qún chén yán rì shàng yǒu huáng qì rú pǐ sù, wǔ sè yún rú gài. shì xī, cì zhōng mù xiàn.
丁酉,車駕奏天書發京師。群臣言日上有黃氣如匹素,五色雲如蓋。是夕,次中牟縣。
wù xū, cì zhèng zhōu. mìng chén péng nián wáng shǔ tóng xiáng dìng yāo jià cí zhuàng.
戊戌,次鄭州。命陳彭年、王曙同詳定邀駕詞狀。
gēng zǐ, cì gǒng xiàn. pàn hé yáng zhāng qí xián jiàn yú sì shuǐ dùn, shì shí bì, jí hái rèn.
庚子,次鞏縣。判河陽張齊賢見於汜水頓,侍食畢,即還任。
xīn chǒu, guò zī cūn, shè wò diàn, fèng zhì shān líng shén zuò, dì xuē páo bài kū diàn xiàn. shì rì, yǒu bái wù qǐ líng shàng, é fù shén wò, qún chén yǐ wèi dì āi cǎn suǒ gǎn. xī, cì yǎn shī xiàn.
辛丑,過訾邨,設幄殿,奉置山陵神坐,帝靴袍拜哭奠獻。是日,有白霧起陵上,俄覆神幄,群臣以為帝哀慘所感。夕,次偃師縣。
rén yín, zhì xī jīng.
壬寅,至西京。
jiǎ chén, fā xī jīng, zhì cí jiàn dùn, dà guān shǐ jìn sù shàn. xī, cì xīn ān xiàn.
甲辰,發西京,至慈澗頓,大官始進素膳。夕,次新安縣。
èr yuè, yǐ sì shuò, cì miǎn chí xiàn.
二月,乙巳朔,次澠池縣。
wù shēn, dōng jīng yán yù kōng.
戊申,東京言獄空。
rén zǐ, chū tóng guān, dù wèi hé, cì yán xìn cāng, qiǎn jìn chén sì xī yuè.
壬子,出潼關,渡渭河,次嚴信倉,遣近臣祀西嶽。
bǐng chén, cì yǒng ān zhèn, qiǎn jìn chén sì hé dú.
丙辰,次永安鎮,遣近臣祀河瀆。
dīng sì, fā yǒng ān zhèn, qún chén yán yǒu huáng yún suí tiān shū niǎn. fǎ jià rù bǎo dǐng xiàn fèng qí gōng.
丁巳,發永安鎮,群臣言有黃雲隨天書輦。法駕入寶鼎縣奉祇宮。
wù wǔ, zhì zhāi. zhào jìn chén dēng yán qìng tíng, nán wàng xiān zhǎng, běi kàn lóng mén, zì gōng zhì shuí, liè zhí jiā shù, liù shī huán sù, xíng què jīng qí yì mù zhào yào xiào cì, tiào lǎn jiǔ zhī.
戊午,致齋。召近臣登延慶亭,南望仙掌,北瞰龍門,自宮至脽,列植嘉樹,六師環宿,行闕旌旗帟幕照耀效次,眺覽久之。
jǐ wèi, bǎo dǐng xiàn shǒu chén yán shui fèn quán yǒng, yǒu guāng rú zhú. gēng shēn, qún guān sù sì suǒ.
己未,寶鼎縣守臣言氵糞泉涌,有光如燭。庚申,群官宿祀所。
xīn yǒu, jù fǎ jià yì shuí tán, jiā lù liáo huǒ, qí guāng rú zhòu, yǒng dào pán qū, zhōu yǐ huáng huī zhàng. zhì tán cì, fú gǔn miǎn, dēng tán, sì hòu tǔ dì qí, bèi sān xiàn, fèng tiān shū yú shén zuò zhī zuǒ, yǐ tài zǔ tài zōng bìng pèi, xī rú fēng chán lǐ. sī tiān zòu yán huáng qì rào tán, yuè zhòng lún, zhòng xīng bù jiàn, wéi dà jiǎo guāng míng. shǎo qǐng, gǎi fú tōng tiān guān jiàng shā páo, chéng niǎn yì miào, dēng gē diàn xiàn, shěng fēng shí guì, qiǎn guān fēn diàn zhū shén. dēng kuí qiū tíng, shì fén hé, wàng liáng shān, gù zuǒ yòu yuē: cǐ hàn wǔ dì fàn lóu chuán chù yě. jí rì, hái fèng qí gōng. zhào yǐ fèng qí gōng wèi tài níng gōng, zēng qì diàn shì, shè hòu tǔ shèng mǔ xiàng, yòu qiǎn guān jì gào hé dú.
辛酉,具法駕詣脽壇,夾路燎火,其光如晝,甬道盤屈,周以黃麾仗。至壇次,服袞冕,登壇,祀后土地祇,備三獻,奉天書於神坐之左,以太祖、太宗並配,悉如封禪禮。司天奏言黃氣繞壇,月重輪,眾星不見,惟大角光明。少頃,改服通天冠、絳紗袍,乘輦詣廟,登歌奠獻,省封石匱,遣官分奠諸神。登鄈丘亭,視汾河,望梁山,顧左右曰:「此漢武帝泛樓船處也。」即日,還奉祇宮。詔以奉祇宮為太寧宮,增葺殿室,設后土聖母像,又遣官祭告河瀆。
rén xū, yù cháo jìn tán, shòu qún chén cháo hè. dà shè tiān xià, ēn cì rú dōng fēng lì. jiàn bǎo dǐng xiàn wèi qìng chéng jūn, gěi fù èr nián, cì tiān xià pú sān rì. dà yàn mù qīng diàn, cì fù lǎo jiǔ shí yī bó. dì zuò fén yīn èr shèng pèi xiǎng míng hé dú xī hǎi děng zàn.
壬戌,御朝覲壇,受群臣朝賀。大赦天下,恩賜如東封例。建寶鼎縣為慶成軍,給復二年,賜天下酺三日。大宴穆清殿,賜父老酒食衣帛。帝作《汾陰二聖配饗銘》、《河瀆》、《西海》等贊。
guǐ hài, fā qìng chéng jūn, guān shui fèn quán. xī, cì yǒng ān zhèn.
癸亥,發慶成軍,觀氵糞泉。夕,次永安鎮。
jiǎ zǐ, cì hé zhōng fǔ, xìng shùn miào, cì shùn jǐng míng guǎng xiào quán. dù hé qiáo, guān tiě niú. yòu xìng hé dú miào, dēng hòu tíng, jiàn mín yǒu cāo zhōu ér yú, bǐng lěi ér gēng zhě, dì yuē: bǎi xìng zuò yè qí lè hū! shǐ lì wú qīn yōu, zé rì yòng ér bù zhī yǐ.
甲子,次河中府,幸舜廟,賜舜井名廣孝泉。度河橋,觀鐵牛。又幸河瀆廟,登後亭,見民有操舟而漁,秉耒而耕者,帝曰:「百姓作業其樂乎!使吏無侵憂,則日用而不知矣。」
zhào cǎo zé lǐ dú liú xùn dú yǐ jí cí, shòu xùn dà lǐ píng shì, zhì shì. dú, yíng zi, chún dàn hào gǔ, wáng dàn lǐ zōng è yǔ zhī shì jiù, měi quàn qí shì, dú jiē bù dá. yú shì zhí shǐ guǎn sūn miǎn yán qí yǐn cāo, chén yáo sǒu fù jiàn zhī. jì cí jí bù zhì, qiǎn nèi shì láo wèn, lìng zhǎng lì suì shí cún wèn.
召草澤李瀆、劉巽;瀆以疾辭,授巽大理評事,致仕。瀆,瑩子,淳澹好古,王旦、李宗諤與之世舊,每勸其仕,瀆皆不答。於是直史館孫冕言其隱操,陳堯叟復薦之。既辭疾不至,遣內侍勞問,令長吏歲時存問。
yǐ chǒu, yù xuān ēn lóu guān pú.
乙丑,御宣恩樓觀酺。
jiā hào xī yuè jīn tiān wáng yuē shùn shèng jīn tiān wáng, qiǎn hóng lú shǎo qīng péi zhuāng jì gào. yòu zhào qì yí qí miào.
加號西嶽金天王曰順聖金天王,遣鴻臚少卿裴莊祭告。又詔葺夷、齊廟。
bǐng yín, cì qīn wáng fǔ chén bǎi guān pú yàn yú xíng zài shàng shū shěng, fán èr rì.
丙寅,賜親王、輔臣、百官酺宴於行在尚書省,凡二日。
wù chén, fā hé zhōng fǔ. jǐ sì, cì huá yīn xiàn, xìng yún tái guān guān chén tuán huà xiàng, chú qí guān tián zū. gēng wǔ, yè shùn shèng jīn tiān wáng miào, qún chén péi wèi, qiǎn guān fēn diàn miào nèi zhū shén. yòu xìng jù líng zhēn jūn guān, bìng chú qí tián zū, yàn cóng guān fù lǎo yú xíng gōng zhī xuān zé lóu. zhào jiàn huá shān yǐn shì zhèng yǐn fū shuǐ yǐn shì lǐ níng, cì yǐn hào yuē zhēn huì xiān shēng.
戊辰,發河中府。己巳,次華陰縣,幸雲台觀觀陳摶畫像,除其觀田租。庚午,謁順聖金天王廟,群臣陪位,遣官分奠廟內諸神。又幸巨靈真君觀,並除其田租,宴從官父老於行宮之宣澤樓。召見華山隱士鄭隱、敷水隱士李寧,賜隱號曰貞晦先生。
xīn wèi, cì wén xiāng xiàn, zhào chéng tiān guān dào shì chái tōng xuán, cì zuò, wèn yǐ wú wèi zhī yào, chú qí guān tián zū. tōng xuán nián bǎi yú suì, shàn fú qì, yǔ wú wén shì, duō yǐ xiū shēn jǐn xíng wèi shuō yún.
辛未,次閿鄉縣,召承天觀道士柴通玄,賜坐,問以無為之要,除其觀田租。通玄年百餘歲,善服氣,語無文飾,多以修身謹行為說雲。
rén shēn, cì hú chéng xiàn, yàn guó zhōu fù lǎo yú xíng gōng mén.
壬申,次湖城縣,宴虢州父老於行宮門。
sān yuè, jiǎ xū shuò, cì shǎn zhōu, zhào cǎo zé wèi yě, cí jí bù zhì. yě jū zhōu zhī dōng jiāo, bù qiú wén dá, zhào chāng yán kòu zhǔn lái shǒu shì zhōu, jiē bīn lǐ yān. yě fēn shī jīng kǔ yǒu táng rén fēng, liáo shǐ zhě cháng yán běn guó dé qí cǎo táng jí shàng zhì, yuàn qiú quán bù, zhào yǔ zhī. zhì shì dì xún xìng zhī xiá, huí wàng lín lǐng jiān, tíng kǎn yōu jué, yì fēi mín sú suǒ jū, shí yě fāng jiào hè wǔ, é bào yǒu zhōng shǐ zhì, bào qín yú tǎn ér zǒu. dì nǎi qiǎn shǐ tú shàng qí suǒ jū, lìng zhǎng lì cháng jiā cún fǔ.
三月,甲戌朔,次陝州,召草澤魏野,辭疾不至。野居州之東郊,不求聞達,趙昌言、寇準來守是州,皆賓禮焉。野分詩精苦有唐人風,遼使者嘗言本國得其《草堂集》上帙,願求全部,詔與之。至是帝巡幸之暇,回望林嶺間,亭檻幽絕,意非民俗所居,時野方教鶴舞,俄報有中使至,抱琴逾坦而走。帝乃遣使圖上其所居,令長吏常加存撫。
yǐ hài, xìng shùn zhèng wáng miào, yàn cóng guān fù lǎo yú pèi zé huì mín lóu. yòu dēng běi lóu, wàng dà hé, cì yùn hé zú shí fú. shì rì, yǔ, shí pǔ qǐng zhù bì chéng zhōng, wù shè ní nìng, yīn lìng hù cóng zhì xī jīng.
乙亥,幸順正王廟,宴從官父老於霈澤惠民樓。又登北樓,望大河,賜運河卒時服。是日,雨,石普請駐蹕城中,勿涉泥濘,因令扈從至西京。
wù yín, cì xīn ān xiàn. dì zhī hái yě, yǐ dào yuǎn, mǐn wèi shì jiān yú zhí gài zhī láo, duō chéng chē mǎ, yù wū téng mào. yì rì, rù xī jīng, yǐ zhī hé nán fǔ xuē yìng yǒu zhì zhuàng, cì shī jiā jiǎng. guǐ wèi, zhāng qí xián lái hé yáng lái cháo, zhào zhī yě.
戊寅,次新安縣。帝之還也,以道遠,閔衛士肩輿執蓋之勞,多乘車馬,御烏藤帽。翼日,入西京,以知河南府薛映有治狀,賜詩嘉獎。癸未,張齊賢來河陽來朝,召之也。
jiǎ shēn, xìng tài zǐ tài shī lǚ méng zhèng dì, wèi fǔ zhī, cì lài yǒu jiā. wèn méng zhèng: zhū zi shú kě yòng? duì yuē: chén zhī zǐ tún quǎn ěr chén zhí yí jiǎn, zǎi xiàng cái yě.
甲申,幸太子太師呂蒙正第,慰撫之,賜賚有加。問蒙正:「諸子孰可用?」對曰:「臣之子豚犬耳;臣侄夷簡,宰相才也。」
chén yáo sǒu lǐ zōng è zì hé zhōng fǔ lái cháo, yán chū jīng dù sì shì zhì lǐ bì, fán tǔ mù gōng sān bǎi jiǔ shí wàn yú, zhǐ yì jūn shì niǎn sòng liáng cǎo, gōng yīng dùn dì yì wèi cháng chà rǎo biān mín, dì chēng shàn.
陳堯叟、李宗諤自河中府來朝,言初經度祀事至禮畢,凡土木工三百九十萬餘,止役軍士輦送糧草,供應頓遞亦未嘗差擾編民,帝稱善。
wù zǐ, dīng wèi yán yǒu hè èr bǎi yú xiáng tiān shū diàn shàng, yòu yǒu wǔ bǎi yú fēi jí tài qīng diàn.
戊子,丁謂言有鶴二百餘翔天書殿上,又有五百餘飛集太清殿。
yǐ chǒu, yù wǔ fèng lóu guān pú.
乙丑,御五鳳樓觀酺。
chē jià jiāng cháo líng, jiǎ wǔ, fā xī jīng.
車駕將朝陵,甲午,發西京。
yǐ wèi, dì sù fú chéng mǎ zhì yǒng ān xiàn, zhāi yú xíng gōng. bǐng shēn, yè ān líng yǒng chāng yǒng xī yuán dé huáng tài hòu líng. dì diàn xiàn bēi qì, gǎn dòng zuǒ yòu. yòu biàn yì zhū hòu líng zhū wáng fén zhì diàn. mìng zhòng shǐ biàn jì huáng qīn zhū fén jí yì rǔ zhōu jì qín wáng fén.
乙未,帝素服乘馬至永安縣,齋於行宮。丙申,謁安陵、永昌、永熙、元德皇太后陵。帝奠獻悲泣,感動左右。又遍詣諸後陵、諸王墳致奠。命中使遍祭皇親諸墳及詣汝州祭秦王墳。
dīng yǒu, cì gǒng xiàn, zhāng qí xián cí guī hé yáng, cì yī dài qì bì rú shì sì lì.
丁酉,次鞏縣,張齊賢辭歸河陽,賜衣帶、器幣如侍祀例。
wù xū, zhì sì shuǐ xiàn. hǔ láo guān lù xiǎn, mìng zhí jù huǒ yǐ jǐng xíng zhě. hé yáng jié cǎi wèi lóu, bèi lè zòu, dì yǐ tài zōng jì chén fǔ jìn, jí zhǐ zhī. xī, zhì xíng yáng xiàn. gǎi hǔ láo guān wèi xíng qìng guān.
戊戌,至汜水縣。虎牢關路險,命執炬火以警行者。河陽結採為樓,備樂奏,帝以太宗忌辰甫近,亟止之。夕,至滎陽縣。改虎牢關為行慶關。
jǐ hài, cì zhèng zhōu. gēng zǐ, zhào cóng guān yàn yú huí luán qìng cì lóu, yàn fù lǎo yú lóu xià, bù zuò lè.
己亥,次鄭州。庚子,召從官宴於迴鑾慶賜樓,宴父老於樓下,不作樂。
guǐ mǎo, cì qióng lín yuàn, cì bù shǔ qián xiá yáng jiǔ, kào shè jiāng shì.
癸卯,次瓊林苑,賜部署鈐轄羊酒,犒設將士。
liáo dà chéng xiàng jìn guó wáng yē lǜ lóng yùn, cóng zhēng gāo lì hái, dé jí, liáo zhǔ yǔ hòu qīn lín shì yào, shì yuè zú, nián qī shí yī. zèng shàng shū lìng, shì wén zhōng, guān gěi zàng jù, jiàn miào qián líng cè.
遼大丞相晉國王耶律隆運,從征高麗還,得疾,遼主與後親臨視藥,是月卒,年七十一。贈尚書令,諡文忠,官給葬懼,建廟乾陵側。
liáo yǐ běi yuàn dài wáng yē lǜ shí lǔ wèi běi yuàn shū mì shǐ, fēng hán wáng. zì yē lǜ lóng yùn zhī běi yuàn, zhí duō kuàng fèi, shí lǔ bài mìng zhī rì, cháo yě xiāng qìng.
遼以北院大王耶律實嚕為北院樞密使,封韓王。自耶律隆運知北院,職多曠廢,實嚕拜命之日,朝野相慶。
lóng yùn zhī bìng yě, liáo zhǔ wèn: shú kě dài qīng zhě? lóng yùn yuē: běi yuàn láng jūn yē lǜ shì liáng kě rèn yě. shí lǔ fù jiù wèn běi fǔ zhī xuǎn,, lóng yùn yuē: wú chū shì liáng yòu. shì liáng cái mǐn gěi, liàn dá diǎn gù, liáo zhǔ cháng shí zhī, suì dài shí lǔ wèi běi yuàn dài wáng.
隆運之病也,遼主問:「孰可代卿者?」隆運曰:「北院郎君耶律世良可任也。」實嚕復就問北府之選,,隆運曰:「無出世良右。」世良才敏給,練達典故,遼主嘗識之,遂代實嚕為北院大王。
xià, sì yuè, jiǎ chén shuò, jià zhì zì fén yīn.
夏,四月,甲辰朔,駕至自汾陰。
jǐ yǒu, yè tài miào, yòu yè yuán dé tài hòu miào.
己酉,謁太廟,又謁元德太后廟。
gēng xū, zhào yǐ shí jiàn yán yù, jīng shī cì pú yí zhì jīn qiū.
庚戌,詔以時漸炎燠,京師賜酺宜至今秋。
guǐ chǒu, qiǎn jìn chén jì xiè hòu shì xī yuè xī hǎi xī dú, yòu qiǎn guān fēn yì zhū líng zhì jì.
癸丑,遣近臣祭謝後士、西嶽、西海、西瀆,又遣官分詣諸陵致祭。
jǐ wèi, zhào gōng shàng fén yīn hòu tǔ miào é yuē tài shǒu.
己未,詔恭上汾陰后土廟額曰太守。
yǐ hé zhōng fǔ jìn shì xuē nán wèi shì jiāng zuò jiān zhǔ bù, shǒu yì què qǐng sì fén yīn zhě yě.
以河中府進士薛南為試將作監主簿,首詣闕請祀汾陰者也。
yǐ chǒu, qì shàng shū shěng, sān yuè ér bì.
乙丑,葺尚書省,三月而畢。
dīng mǎo, xǔ guó gōng lǚ méng zhèng zú, zèng zhōng shū lìng, shì wén mù. méng zhèng yǒu qì liàng, jū zhèng fǔ bù xǐ gèng zhāng. chū cān zhī zhèng shì, rù cháo, yǒu zhāo shì zhǐ zhī yuē: cǐ zi yì cān zhèng xié? méng zhèng yáng bù wén. tóng liè bù néng píng, lìng jié qí xìng míng, méng zhèng jù zhǐ zhī yuē: yī zhī xìng míng, zhōng shēn bù néng wàng, bù rú fú zhī yě. cháng wèn zhū zǐ yuē: wǒ wèi xiāng, wài yì rú hé? zhū zi yún: shén shàn. dàn rén yán wú néng wèi, shì quán duō wèi tóng liè suǒ zhēng. méng zhèng yuē: wǒ chéng wú néng, dàn shàn yòng rén ěr. cháo shì yǒu cáng gǔ jìng zhě, zì yán néng zhào èr bǎi lǐ, yù xiàn méng zhèng yǐ qiú zhī. méng zhèng xiào yuē: wú miàn bù guò dié zǐ dà, ān yòng zhào èr bǎi lǐ zāi! wén zhě tàn fú.
丁卯,許國公呂蒙正卒,贈中書令,諡文穆。蒙正有器量,居政府不喜更張。初參知政事,入朝,有朝士指之曰:「此子亦參政邪?」蒙正陽不聞。同列不能平,令詰其姓名,蒙正遽止之曰:「一知姓名,終身不能忘,不如弗知也。」嘗問諸子曰:「我為相,外議如何?」諸子云:「甚善。但人言無能為,事權多為同列所爭。」蒙正曰:「我誠無能,但善用人耳。」朝士有藏古鏡者,自言能照二百里,欲獻蒙正以求知。蒙正笑曰:「吾面不過碟子大,安用照二百里哉!」聞者嘆服。
wǔ yuè, jiǎ xū shuò, liáo zhǔ zhào yǐ zòu zhī shì, sòng suǒ sī fù rì lì. yòu zhào zhàng zú yǒu zuì, qíng mò yī zhū bù rén lì.
五月,甲戌朔,遼主詔已奏之事,送所司附日曆。又詔帳族有罪,黥墨依諸部人例。
xíng bù láng zhōng wáng jì zú. lín zhōng zì cǎo yí biǎo, dà shuài yǐ jìn xián tuì yú nìng, bà tǔ mù bù jí zhī fèi wèi yán, yú bù jí sī.
刑部郎中王濟卒。臨終自草遺表,大率以進賢退諛佞,罷土木不急之費為言,餘不及私。
guǐ sì, zhào zhōu chéng zhì kǒng zǐ miào.
癸巳,詔州城置孔子廟。
yǐ wèi, zhào jiā shang wǔ yuè dì hào, yǐ xiàng mǐn zhōng děng wèi wǔ yuè fèng cè shǐ, wǎng zhì jì, fèng cè gǔn miǎn yān.
乙未,詔加上五嶽帝號,以向敏中等為五嶽奉冊使,往致祭,奉冊袞冕焉。
liáo yǐ cān zhī zhèng shì liú shèn xíng wèi nán yuàn shū mì shǐ, nán fǔ zǎi xiàng xíng bào zhì zhī nán yuàn shū mì shǐ shì. shèn xíng, jǐng zhī zǐ bào zhì, bào piáo zhī dì yě.
遼以參知政事劉慎行為南院樞密使,南府宰相邢抱質知南院樞密使事。慎行,景之子;抱質,抱朴之弟也。
liù yuè, bǐng wǔ, tài bái zhòu jiàn.
六月,丙午,太白晝見。
yǐ mǎo, liáo běi yuàn shū mì shǐ hán wáng shí lǔ zú. bǐng chén, yǐ nán yuàn dài wáng huá gé wèi běi yuàn shū mì shǐ.
乙卯,遼北院樞密使韓王實嚕卒。丙辰,以南院大王華格為北院樞密使。
xiān shì liáo xī běi lù zhāo tǎo shǐ xiāo tuō yún zì sù zhōu hái, zhào shàng jīn xiāng gōng zhǔ, bài fù mǎ dū wèi, jiā tóng zhèng shì mén xià píng zhāng shì. tuō yún yán yú liáo zhǔ yuē: zhǔn bù yí gè fēn bù, zhì yǐ jié dù shǐ. dīng sì, zhì zhǔn bù zhū bù jié dù shǐ. zì hòu jié dù shǐ wǎng wǎng fēi cái, bù mín duō yuàn.
先是遼西北路招討使蕭托雲自肅州還,詔尚金鄉公主,拜駙馬都尉,加同政事門下平章事。托雲言於遼主曰:「准布宜各分部,治以節度使。」丁巳,置准布諸部節度使。自後節度使往往非材,部民多怨。
liǎng zhè fú jiàn jīng hú guǎng nán zhū zhōu, xún wěi zhì shū dīng shēn qián, suì fán sì shí wǔ wàn sì bǎi guàn. mín yǒu zi zhě. huò qì bù yǎng, huò mài wèi tóng pú, huò dù wèi shì lǎo. qiū, qī yuè, rén shēn shuò, zhào xī chú zhī.
兩浙、福建、荊湖、廣南諸州,循偽制輸丁身錢,歲凡四十五萬四百貫。民有子者。或棄不養,或賣為僮僕,或度為釋、老。秋,七月,壬申朔,詔悉除之。
guó shǐ yuàn jìn suǒ xiū tài zǔ jì, dì lù jì zhōng yì lì wèi dāng zhě èr shí yú tiáo, wèi wáng dàn wáng qīn ruò děng yuē: rú yǐ zhōng gǔ lóu wèi lòu shì, yáo wù wèi zhēn guān, qǐ ruò zhí zhǐ qí míng yě? xī yí gǎi zhèng! qīn ruò yuē: cǐ cháo jiǒng yáng yì suǒ xiū. dì yuē: qīng cháng cān zhī xié? dàn yuē: cháo tíng zhuàn jí dà diǎn, bìng dāng xī xīn, wù lìng guǎng bèi, chū wú bǐ cǐ zhī bié yě. yīn zhào: měi juǎn zì jīn xiān zòu cǎo běn, biān xiū guān jí tóng xiū shǐ guān, qí chū xiū huò zài xiáng kàn, jiē jù zài qí míng, rú yǒu gǎi zhèng zēng yì shì jiàn zì shù, yì gè yú míng xià tí chū, yǐ kǎo qín duò.
國史院進所修《太祖紀》,帝錄紀中義例未當者二十餘條,謂王旦、王欽若等曰:「如以鐘鼓樓為漏室,窯務為甄官,豈若直指其名也?悉宜改正!」欽若曰:「此晁迥、楊億所修。」帝曰:「卿嘗參之邪?旦曰:「朝廷撰集大典,並當悉心,務令廣備,初無彼此之別也。」因詔:「每卷自今先奏草本,編修官及同修史官,其初修或再詳看,皆具載其名,如有改正增益事件字數,亦各於名下題出,以考勤惰。」
rén wǔ, zhèn méi chāng děng zhōu dì zhèn.
壬午,鎮、眉、昌等州地震。
jiǎ wǔ, féng zhěng bà wèi xíng bù shàng shū, zhī hé nán fǔ.
甲午,馮拯罷為刑部尚書,知河南府。
bā yuè, dì wèi zǎi xiàng yuē: cháo tíng yí shǒu jīng zhì, tǎng wù gèng zhāng, zé pān rǎo zhě zhòng. nǎi zhī mìng lìng zhī chū, bù kě bù jǐn. jīn yán mǒu shì yǒu lì, qīng wèi lí gé, shǐ zé jiē yǐ wèi dāng, jiǔ nǎi fān chéng yǒu hài, xū jiā cái zhèng, shì zhāo lìng xī gǎi yě. yòu lì guān zhī rén, bù bì guò wèi kuān shù, yǐ zhì chí màn huò tàn qiú zuì è, bù gù fán rǎo, yì yòu shèn zhì. wáng dàn yuē: gǔ rén yǒu yán, fǎ chū ér bì zuò, lìng xià ér jiān shēng. kuān zé mín màn, xiàn fǎ zhě duō měng zé mín cán, wú suǒ cuò shǒu zú zhèng wèi cǐ yě.
八月,帝謂宰相曰:「朝廷宜守經制,儻務更張,則攀擾者眾。乃知命令之出,不可不謹。今言某事有利,輕為釐革,始則皆以為當,久乃翻成有害,須加裁正,是朝令夕改也。又蒞官之人,不必過為寬恕,以致弛慢;或探求罪惡,不顧煩擾,抑又甚至。」王旦曰:「古人有言,法出而弊作,令下而奸生。寬則民慢,陷法者多;猛則民殘,無所措手足;正為此也。」
jiǎ chén, yǎn zhōu yán zǐ fāng shēng, yǒu chóng qīng sè, suí niè zhī, huà wèi shuǐ, shí wèi páng bù kěn chóng. dì wèi zǎi xiàng yuē: zuó qiǎn rén qián shì dōng jī miáo jià, dà shuài suǒ shāng bù guò sān sì fēn. wáng dàn yuē: bì xià yōu mín zhī qiè, shàng tiān gù dāng chuí yòu shěn lián suì fēng rěn, jīn zī xiǎo sǔn, yì wèi zhì shī suǒ.
甲辰,兗州言虸蚄生,有蟲青色,隨齧之,化為水,時謂「旁不肯蟲」。帝謂宰相曰:「昨遣人潛視東畿苗稼,大率所傷不過三四分。」王旦曰:「陛下憂民之切,上天固當垂祐;矧連歲豐稔,今茲小損,亦未至失所。」
yòu jiàn yì dài fū zhī guǎng zhōu yáng tán, qín yú lì shì, suǒ zhì yǐ gàn jú chēng. nán hǎi yǒu fān bó zhī lì, qián hòu mù shǒu huò zhì bàng yì, tán xún jǐn qīng jiè, yuǎn rén yí zhī. jí zú, fù lǎo yǒu sǎ qì zhě.
右諫議大夫知廣州楊覃,勤於吏事,所至以幹局稱。南海有番舶之利,前後牧守或致謗議,覃循謹清介,遠人宜之。及卒,父老有灑泣者。
sān sī shǐ dīng wèi yán: dōng fēng jí fén yīn shǎng cì yì wàn, jiā yǐ juān fù zhū lù zū fù, chú miǎn kǒu suàn, ēn zé kuān dà, kǒng yǒu sī jīng fèi bù gěi. dì yuē: guó jiā suǒ wù, zhèng zài zé jí xià mín. dàn dūn běn yì mò, jié yòng jǐn dù, zì dāng fù zú!
三司使丁謂言:「東封及汾陰賞賜億萬,加以蠲復諸路租賦,除免口算,恩澤寬大,恐有司經費不給。」帝曰:「國家所務,正在澤及下民。但敦本抑末,節用謹度,自當富足!」
yǐ sì, tài bái zhòu jiàn.
乙巳,太白晝見。
yǐ chǒu, kè yù zhì dà zhōng xiáng fú sòng yú zuǒ chéng tiān xiáng fú mén.
乙丑,刻御製《大中祥符頌》於左承天祥符門。
hé jué tōng lì jūn.
河決通利軍。
jiǔ yuè, guǐ sì, yù qián yuán lóu guān pú, fán wǔ rì.
九月,癸巳,御乾元樓觀酺,凡五日。
shì qiū, liáo zhǔ liè yú píng dì sōng lín.
是秋,遼主獵於平地松林。
dōng, shí yuè, gēng zǐ shuò, liáo zhǔ zhù guǎng píng diàn.
冬,十月,庚子朔,遼主駐廣平淀。
dīng sì, dì yǐ jiāng nán huái nán jiē rǎng, ér yán jiǔ zhī jià bù děng, lìng sān sī yǔ jiāng huái zhì zhì fā dòng shǐ lǐ pǔ guī dìng yǐ wén. yǒu sī yán lǜ shī suì kè, dì yuē: gǒu biàn yú mín, hé gù suì rù xié!
丁巳,帝以江南、淮南接壤,而鹽酒之價不等,令三司與江淮制置發動使李溥規定以聞。有司言慮失歲課,帝曰:「苟便於民,何顧歲入邪!」
diàn zhōng shì yù shǐ xuē kuí, xìng gāng, bù gǒu hé, yù shì gǎn yán. dì shí shù yàn dà chén, zhì yǒu zhān zuì zhě, kuí jiàn yuē: bì xià sì wèi zhī chū, qín xīn wàn wù ér jiǎn yú yàn xìng. jīn tiān xià chéng wú shì, ér huān lè wú dù, yòu dà chén shù bèi jiǔ wú wēi yí, fēi suǒ yǐ zūn cháo yí. dì shàn qí yán.
殿中侍御史薛奎,性剛,不苟合,遇事敢言。帝時數宴大臣,至有沾醉者,奎諫曰:「陛下嗣位之初,勤心萬務而簡於宴幸。今天下誠無事,而歡樂無度,又大臣數被酒無威儀,非所以尊朝儀。」帝善其言。
shí yī yuè, gēng wǔ shuò, liáo zhǔ rú xiǎn zhōu.
十一月,庚午朔,遼主如顯州。
bǐng zǐ, dì yù chóng zhèng diàn qīn shì jìn shì, cì zhāng shī dé děng jí dì chū shēn yǒu chà. shī dé, qù huá zi yě.
丙子,帝御崇政殿親試進士,賜張師德等及第、出身有差。師德,去華子也。
rén wǔ, zhī hé nán fǔ féng zhěng, qǐng zèng gěi guān shì chú sù zhī zhí, chén yáo sǒu yuē: zēng zhí yǐ shì, bù ruò xǐ mǎ tā suǒ. jīng shī mǎ jiù liú èr wàn, jīn liú qī qiān, yǒu yú xī fù wài jiān, réng yù yú qī qiān zhī zhōng gèng yǐ sì qiān fù chún zé jiān, suì kě shěng chú sù sān bǎi yú wàn. ruò yǒu gěi cì, cháo qǔ xī zhì yǐ. cóng zhī. dì yòu yuē: mǎ jí shí wàn dāng qiě zhǐ. wáng dàn yuē: tīng mín jiān chù yǎng, guān zhōng huǎn jí, yǐ běn zhí shì zhī, yóu wài jiù ěr. qiě tīng fèi chú sù, jiē chū liǎng shuì, shǎo sǔn mǎ shí, yòng zī jūn chǔ, yì dāng shì zhī qiè wù. mǎ zhī jié yuē: mǎ duō bù jīng, suī shí wàn pǐ, xuǎn kě yòng zhě dāng dé sì wǔ wàn ěr. duō xù nú ruò, qí fèi yù shén. dì rán zhī.
壬午,知河南府馮拯,請贈給官市芻粟之直,陳堯叟曰:「增直以市,不若徙馬它所。京師馬舊留二萬,今留七千,有餘悉付外監,仍欲於七千之中更以四千付淳澤監,歲可省芻粟三百餘萬。若有給賜,朝取夕至矣。」從之。帝又曰:「馬及十萬當且止。」王旦曰:「聽民間畜養,官中緩急,以本直市之,猶外廄耳。且聽費芻粟,皆出兩稅,少損馬食,用資軍儲,亦當世之切務。」馬知節曰:「馬多不精,雖十萬匹,選可用者當得四五萬耳。多蓄駑弱,其費愈甚。」帝然之。
gōng bù shì láng zhǒng fàng, lǚ zhì què xià, é fù hái shān. rén yǒu yí shū cháo qí chū chù zhī jī, qiě quàn yǐ qì wèi jū yán gǔ, fàng bù dá. fàng wǎn jié pō shì yú fú, yú zhǎng ān guǎng zhì liáng tián, suì lì shén bó, yì yǒu qiáng shì zhě, suì zhì zhēng sòng, mén rén zú shǔ yī yǐ zì héng. wáng sì zōng zhī chū shǒu zhǎng ān, shǐ shén jìng fàng, fàng bèi jiǔ shāo jù. hù xiāng yì qiào. sì zōng nù, yīn shàng shū yán suǒ bù jiān bìng zhī jiā fán shí yú zú, ér fàng wèi zhī shǒu, qiě shù fàng dì zhí wú lài, duó biān máng hòu lì, yuàn cì fàng zhōng nán tián bǎi mǔ, xǐ fàng sōng shān. shū cí jí qí chǒu dǐ, mù fàng wèi chī mèi, qiě lǚ qiǎn rén zé fàng bù fǎ. dì fāng dài fàng hòu, zhào gōng bù láng zhōng shī hù tuī jiū, huì shè ér zhǐ. yú shì fàng zì qǐ xǐ jū sōng shān, zhào qiǎn nèi shì qǐ dì cì zhī. rán yóu wǎng lái zhōng nán, àn shì tián mǔ, měi xíng bì gěi yì chéng, shí yì jìn báo yān.
工部侍郎种放,屢至闕下,俄復還山。人有貽書嘲其出處之跡,且勸以棄位居岩谷,放不答。放晚節頗飾輿服,於長安廣置良田,歲利甚博,亦有強市者,遂致爭訟,門人族屬依倚恣橫。王嗣宗之出守長安,始甚敬放,放被酒稍倨。互相議誚。嗣宗怒,因上疏言所部兼併之家凡十餘族,而放為之首,且述放弟侄無賴,奪編氓厚利,願賜放終南田百畝,徙放嵩山。疏辭極其醜詆,目放為魑魅,且屢遣人責放不法。帝方待放厚,詔工部郎中施護推究,會赦而止。於是放自乞徙居嵩山,詔遣內侍起第賜之。然猶往來終南,案視田畝,每行必給驛乘,時議浸薄焉。
wù xū, zhào jiā shang wǔ yuè zhū hòu zhī hào, réng qiǎn guān jì gào.
戊戌,詔加上五嶽諸後之號,仍遣官祭告。
shì yuè, zhào qiǎn shǐ chén yī rén guǎn jù gù tài shī zhào pǔ jiā shì pǔ qī hé shì zú, yīn qí jiā zì qǐng ér cóng zhī.
是月,詔遣使臣一人管句故太師趙普家事;普妻和氏卒,因其家自請而從之。
shí èr yuè, gēng zǐ shuò, liáo zhǔ fù rú guǎng píng diàn.
十二月,庚子朔,遼主復如廣平淀。
wù shēn, tài cháng bó shì jiāng sì zōng yán: bì xià gōng lín shù zhèng, shí yǒu wǔ nián, diàn tíng jiān shì, yī qǔ shèng duàn, yǒu láo chén lǜ. jīn qǐng lǐ lè zhēng fá dà shì chū yú yī rén, zì yú xì wù wěi rèn dà chén bǎi sī. dì yuē: cǐ pō shí dà tǐ. nǎi zhào bāo sì zōng, cóng qí suǒ qǐng.
戊申,太常博士江嗣宗言:「陛下躬臨庶政,十有五年,殿庭間事,一取聖斷,有勞宸慮。今請禮樂征伐大事出於一人,自餘細務委任大臣百司。」帝曰:「此頗識大體。」乃詔褒嗣宗,從其所請。
guǐ chǒu, liáo yǐ zhī nán yuàn shū mì shǐ xíng bào zhì nián lǎo, zhào chéng xiǎo chē rù cháo.
癸丑,遼以知南院樞密使邢抱質年老,詔乘小車入朝。
shì yuè, liáo zhì guī níng èr zhōu.
是月,遼置歸、寧二州。
shì suì, liáo yù shì jìn shì, fàng gāo chéng yán děng èr rén.
是歲,遼御試進士,放高承顏等二人。