qǐ zhān méng dà huāng luò zhēng yuè, jǐn shí èr yuè, fán yī nián.
起旃蒙大荒落正月,盡十二月,凡一年。
yīng zōng tǐ gān yīng lì lóng gōng shèng dé xiàn wén sù wǔ ruì shèng xuān xiào huáng dì zhì píng èr nián liáo xián yōng yuán nián. yǐ sì, yī líng liù wǔ nián
○英宗體乾應歷隆功盛德憲文肅武睿聖宣孝皇帝治平二年(遼咸雍元年。乙巳,一零六五年)
chūn, zhēng yuè, xīn yǒu shuò, liáo qún chén shàng liáo zhǔ zūn hào yuē shèng wén shén wǔ quán gōng dà lüè guǎng zhì cōng rén ruì xiào tiān yòu huáng dì, gǎi yuán xián yōng, dà shè. cè liáng wáng jùn wèi huáng tài zǐ bǎi guān cì jí yǒu chà.
春,正月,辛酉朔,遼群臣上遼主尊號曰聖文神武全功大略廣智聰仁睿孝天祐皇帝,改元咸雍,大赦。冊梁王浚為皇太子;百官賜級有差。
jiǎ zǐ, liáo zhǔ rú yú ér luò.
甲子,遼主如魚兒濼。
shǐ, cháo tíng qiǎn wáng wú jì jī zhào zé xià guó zhǔ liàng zuò, liàng zuò qiān yán fú shòu zhào, ér yīn qí hè zhèng shǐ lì mào xiān fù biǎo zì yán qǐ bīng zhī yóu, guī zuì yú biān lì, cí duō fēi shí. dīng mǎo, fù yǐ zhào jiè qí qīn rǎo, liàng zuò zhōng fú tīng.
始,朝廷遣王無忌齎詔責夏國主諒祚,諒祚遷延弗受詔,而因其賀正使荔茂先附表自言起兵之由,歸罪於邊吏,辭多非實。丁卯,復以詔戒其侵擾,諒祚終弗聽。
yǐ biān pái zhōng shū zhū fáng wén zì wáng guǎng yuān zhí jí xián yuàn. dì zài fān dǐ, guǎng yuān yīn dì zuǒ yòu shí jūn qīng xiàn qí suǒ wèi wén jí shū zhá, gù yǒu shì mìng. zhī jiàn yuàn sī mǎ guāng yán: guǎng yuān suī báo yǒu wén yì, qí yú gèng wú suǒ zhǎng, yú shì dài fū jiān, hǎo bēn jìng, shàn jìn qǔ, chēng wèi dì yī. xiāng yǐ chū rèn tōng pàn, pái biān zhōng shū wén zì, èr nián zhī jiān, táng chú zhī shū zhōu, jiàn shēn yǐ xiāng yǔ zhǐ mù wèi jiǎo xìng jīn jì liú bù xíng, yòu zhòu jiā měi zhí, ān dé bù qǔ wài cháo guài huò! bì xià fāng lì zhèng zhī chū, yù jiǎn bá tiān xià xián cái, zhì zhū bù cì zhī wèi, yǐ lǜ lì qún chén, ér zhí shì zhī chén bù néng chēng bì xià zhī yì. qián cǐ yòng pí gōng bì quán fā qiǎn sān sī pàn guān, jīn yòu yòng guǎng yuān zhí jí xián yuàn, jiāng hé yǐ shǐ tiān xià zhī rén shàng lián chǐ zhī jié, chóng dūn hòu zhī fēng hū! guāng fán zài lùn liè, qì bù bào.
以編排中書諸房文字王廣淵直集賢院。帝在籓邸,廣淵因帝左右時君卿獻其所為文及書札,故有是命。知諫院司馬光言:「廣淵雖薄有文藝,其餘更無所長,於士大夫間,好奔競,善進取,稱為第一。鄉以初任通判,排編中書文字,二年之間,堂除知舒州,薦紳已相與指目為僥倖;今既留不行,又驟加美職,安得不取外朝怪惑!陛下方蒞政之初,欲簡拔天下賢才,置諸不次之位,以率厲群臣,而執事之臣不能稱陛下之意。前此用皮公弼權發遣三司判官,今又用廣淵直集賢院,將何以使天下之人尚廉恥之節,崇敦厚之風乎!」光凡再論列,訖不報。
guǐ yǒu, cān zhī zhèng shì ōu yáng xiū yán: liàng zuò chāng kuáng, jiàn wéi shì yuē, yù bèi zhī jì, xiān zài zé rén. ér zì qìng lì bà bīng yǐ lái, dāng shí jīng yòng jiù rén, wéi hù bù shì láng zhì shì sūn miǎn shàng zài, miǎn shǒu huán qìng, yǎng liàn shì zú, zhāo fǔ fān yí, ēn xìn zuì zhe. jīn suī qī shí, wén qí xīn lì bù shuāi, fēi yīng zǒu mǎ, shàng rú píng rì. suī zhōng jiān céng yǐ zuì fèi, rán qì xiá shōu shǐ, zhèng shì yòng rén zhī shù. yù qǐ cháo tíng chá fǎng, tè jiā jiǎng yòng, shù kě bèi yī fāng zhī jì. zhào yǐ miǎn wèi zī zhèng diàn xué shì zhī hé zhōng fǔ.
癸酉,參知政事歐陽修言:「諒祚猖狂,漸違誓約,御備之計,先在擇人。而自慶曆罷兵以來,當時經用舊人,唯戶部侍郎致仕孫沔尚在,沔守環慶,養練士卒,招撫蕃夷,恩信最著。今雖七十,聞其心力不衰,飛鷹走馬,尚如平日。雖中間曾以罪廢,然棄暇收使,正是用人之術。欲乞朝廷察訪,特加獎用,庶可備一方之寄。詔以沔為資政殿學士、知河中府。
lǐ yuàn zòu: qǐng zì jīn, wén wǔ chén hōng zú dāng chuò cháo zhě, jiē chuò wén sàng zhī míng rì. cóng zhī.
禮院奏:「請自今,文武臣薨卒當輟朝者,皆輟聞喪之明日。」從之。
dīng chǒu, cì xǔ cài èr zhōu qián chāo shí wàn guàn lìng hé dí yǐ jiù jī mín, réng mìng jià bù yuán wài láng lǐ xī yì tí jǔ.
丁丑,賜許、蔡二州錢鈔十萬貫、令和糴以救饑民,仍命駕部員外郎李希逸提舉。
rén wǔ, mìng gōng bèi kù fù shǐ mèng yuān děng shí jiǔ rén wǎng kāi fēng fǔ jiè jí jīng dōng xī huái nán lù mù bīng. sī mǎ guāng yán: guó jiā huàn zài bīng bù jīng, bù huàn bù duō. fū bīng shǎo ér jīng, zé yī liáng yì gōng, gōng sī chōng zú, yī rén kě yǐ dāng shí, yù dí bì néng qǔ shèng duō ér bù jīng, zé yī liáng nán shàn, gōng sī kùn guì, shí rén bù zú dāng yī, yù dí bì zhì bài wáng. cǐ lì hài zhī míng rú bái hēi, bù wèi nán zhī yě. biān bǐ zhī chén, wú tā cái lüè, dàn qiú tiān bīng. zài cháo zhī chén, yòu kǒng suǒ gěi zhī bīng bù fù suǒ qiú, tā rì biān shì huò bài, guī jiù yú jǐ. shì yǐ bù gù guó jiā zhī guì fá, zhǐ zhī zhào mù, qǔ qí xū shù, bù lùn pí ruǎn wú suǒ shī yòng. cǐ qún chén róng shēn bǎo wèi, gǒu qiě mù qián zhī shù, fēi wèi cháo tíng shēn móu yuǎn lǜ, jīng jiǔ zhī huà yě. chén yuàn bì xià sù jiàng zhǐ huī, yīng zài jīng jí zhū lù, bìng yí bà zhāo jìn jūn, dàn xuǎn zé jiāng shuài, xùn liàn jiù yǒu zhī bīng, yǐ bèi yù sì yí, bù huàn bù zú. qí zāi shāng zhī chù, zhōu xiàn bù dé wàng zhāo jī mín yǐ chōng xiāng jūn. dàn jù suǒ yǒu dòu hú, jiù jì nóng mín, qí xiàng hòu shāo fēng, shǐ gè fù jiù yè, zé tiān xià xìng shèn!
壬午,命供備庫副使孟淵等十九人往開封府界及京東、西、淮南路募兵。司馬光言:「國家患在兵不精,不患不多。夫兵少而精,則衣糧易供,公私充足,一人可以當十,遇敵必能取勝;多而不精,則衣糧難贍,公私困匱,十人不足當一,遇敵必致敗亡。此利害之明如白黑,不為難知也。邊鄙之臣,無它材略,但求添兵。在朝之臣,又恐所給之兵不副所求,它日邊事或敗,歸咎於己。是以不顧國家之匱乏,只知召募,取其虛數,不論疲軟無所施用。此群臣容身保位,苟且目前之術,非為朝廷深謀遠慮,經久之畫也。臣願陛下速降指揮,應在京及諸路,並宜罷招禁軍,但選擇將帥,訓練舊有之兵,以備御四夷,不患不足。其災傷之處,州縣不得妄招饑民以充廂軍。但據所有斗斛,救濟農民,俟向後稍豐,使各復舊業,則天下幸甚!」
jiǎ shēn, yǐ tài cháng bó shì jí xián xiào lǐ shào kàng wèi zhí shǐ guǎn yǐng wáng fǔ yì shàn tóng pàn sī nóng sì, lìng yú huáng zǐ liǎng wèi gōng zhí. dì cháng zhào duì qún yù diàn, fǎng yǐ shì wù, yuē: xué shì zhēn guó qì yě!
甲申,以太常博士、集賢校理邵亢為直史館、潁王府翊善、同判司農寺,令於皇子兩位供職。帝嘗召對群玉殿,訪以世務,曰:「學士真國器也!」
gēng yín, liáo mìng qún chén, yù zhēng dàn jí chóng wǔ dōng zhì, bié biǎo hè dōng gōng.
庚寅,遼命群臣,遇正旦及重午、冬至,別表賀東宮。
èr yuè, xīn chǒu, yǐ sān sī shǐ gěi shì zhōng cài xiāng wèi duān míng diàn xué shì lǐ bù shì láng zhī háng zhōu. chū, dì zì pú dǐ lì wèi huáng zǐ, zhōng wài wú jiān yán. jì jí wèi, yǐ fú yào gù, huáng tài hòu chuí lián tīng zhèng. huàn guān gōng qiè zhēng xiāng yíng huò, bìng wèi jìn chén zhōng yì yǒu yì yì zhě, wài rén suì yún xiāng cháng yǒu lùn yì, rán mò zhī xū shí. dì wén ér yí zhī, shù wèn xiāng rú hé rén. yī rì, yīn qí qǐng cháo jiǎ, biàn sè wèi zhōng shū yuē: sān sī zhǎng tiān xià qián gǔ, shì wù fán duō, ér xiāng shí rì zhī zhōng, zài jiǎ zhě sì wǔ, hé bù bié yòng rén! hán qí děng gòng zòu: sān sī shì wú quē shī, bà zhī wú míng. jīn gèng qiú yī cái shí míng wàng guò xiāng zhě yì wèi yǒu. ōu yáng xiū yòu zòu: xiāng mǔ nián bā shí yú, duō bìng. xiāng dàn qǐng cháo jiǎ, bù fù qǐ jū ěr, rì gāo hòu jí rù shěng, yì bù fèi shì. rán měi zòu shì, yǔ jí sān sī, dì wèi cháng bù biàn sè.
二月,辛丑,以三司使、給事中蔡襄為端明殿學士、禮部侍郎、知杭州。初,帝自濮邸立為皇子,中外無間言。既即位,以服藥故,皇太后垂簾聽政。宦官、宮妾爭相熒惑,並謂近臣中亦有異議者,外人遂雲襄嘗有論議,然莫知虛實。帝聞而疑之,數問襄如何人。一日,因其請朝假,變色謂中書曰:「三司掌天下錢穀,事務繁多,而襄十日之中,在假者四五,何不別用人!」韓琦等共奏:「三司事無缺失,罷之無名。今更求一材識名望過襄者亦未有。」歐陽修又奏:「襄母年八十餘,多病。襄但請朝假,不赴起居耳,日高后即入省,亦不廢事。」然每奏事,語及三司,帝未嘗不變色。
jí liàng zuò gōng rǎo jīng yuán, dì suì dū zhōng shū, yǐ biān shì jiāng xìng, jūn xū wèi bèi, sān sī dāng zǎo zé rén. qí děng chū shàng jiù jiě, jì zhī dì yì bù huí, yīn zòu dài xiāng chén qǐ, kě yǐ chú yí. chū, chuán zhě duō duān, huò yún dì rù gōng hòu qīn jiàn zòu dú. zhì shì yīn xiāng qǐng bà, qí suì zhì yú dì, dì yuē: nèi zhōng bù jiàn wén zì, rán zài qìng níng jí yǐ wén zhī. qí yuē: shì chū nuǎn mèi, xū shí wèi míng, qǐ gèng shěn chá. gǒu lìng xiāng yǐ fēi yǔ huò zuì, zé jīn hòu xiǎo rén kě yǐ qīng xiàn, shàn rén nán lì yǐ. céng gōng liàng yuē: jīng shī cóng lái xǐ wèi bàng yì, yī rén zào xū, zhòng rén fù zhī, biàn yǐ wèi shí. qián shì yǐ yí sì zhī yán hài xiàn zhōng liáng zhě, fēi wéi chén xià bèi huò, jiān yǔ guó jiā wèi huàn. xiū yuē: bì xià yǐ wèi cǐ shì guǒ yǒu fǒu? dì yuē: suī bù jiàn qí wén zì, yì ān néng bǎo qí bì wú? xiū yuē: yí sì zhī bàng, bù wéi wú jī kě xún jiù lìng jī zhuàng fēn míng, yóu xū gèng biàn zhēn wěi. xiān cháo xià là yù hài fù bì, lìng qí bì xué shí jiè zì tǐ, jiǔ zhī xué chéng, nǎi wěi zuò jiè wèi bì zhuàn fèi lì zhào cǎo, lài rén zōng shèng míng, bì dé bǎo quán. chén zhì hé chū miǎn sàng zhì què xià, xiǎo rén yǒu jí jì chén zhě, wěi zhuàn chén qǐ shā tài nèi guān zòu gǎo, chuán bù zhōng wài, nèi chén wú bù qiè chǐ, yì lài rén zōng bǎo quán zhì jīn. yǐ cǐ ér yán, jiù lìng yǒu wén zì, yóu xū gèng biàn zhēn wěi, kuàng wú jī zhuàng xié! qí jí gōng liàng yòu gè jìn shuō. dì yuē: gào bàng zhě yīn hé bù jí tā rén suì mìng xiāng chū shǒu. yǐ lóng tú gé xué shì gōng bù shì láng lǚ gōng bì quán sān sī shǐ.
及諒祚攻擾涇原,帝遂督中書,以邊事將興,軍須未備,三司當早擇人。琦等初尚救解,繼知帝意不回,因奏待襄陳乞,可以除移。初,傳者多端,或雲帝入宮後親見奏牘。至是因襄請罷,琦遂質於帝,帝曰:「內中不見文字,然在慶寧即已聞之。」琦曰:「事出暖昧,虛實未明,乞更審察。苟令襄以飛語獲罪,則今後小人可以傾陷,善人難立矣。」曾公亮曰:「京師從來喜為謗議,一人造虛,眾人傅之,便以為實。前世以疑似之言害陷忠良者,非惟臣下被禍,兼與國家為患。」修曰:「陛下以為此事果有否?」帝曰:「雖不見其文字,亦安能保其必無」?修曰:「疑似之謗,不唯無跡可尋;就令跡狀分明,猶須更辨真偽。先朝夏辣欲害富弼,令其婢學石介字體,久之學成,乃偽作介為弼撰廢立詔草,賴仁宗聖明,弼得保全。臣至和初免喪至闕下,小人有嫉忌臣者,偽撰臣乞沙汰內官奏稿,傳布中外,內臣無不切齒,亦賴仁宗保全至今。以此而言,就令有文字,猶須更辨真偽,況無跡狀邪!」琦及公亮又各進說。帝曰:「告謗者因何不及它人」遂命襄出守。以龍圖閣學士、工部侍郎呂公弼權三司使。
zhì hé chū, gōng bì wèi qún mù shǐ, dì zài fān dǐ, cháng dé cì mǎ, gěi shǐ lì yǐ mǎ bù shàn, qiú yì zhī, gōng bì yuē: cǐ cháo tíng jìn qīn, qiě yǒu sù wàng, yí bì xián, bù kě xǔ. zhì shì gōng bì zòu shì, dì yuē: zhèn zhù zài gōng zhōng, qīng bù yù yǔ zhèn yì mǎ, shì shí zhèn gù yǐ zhī qīng yǐ. gōng bì dùn shǒu xiè. dì yòu yuē: qīng jì cài xiāng wèi shǐ, xiāng zhǔ jì, sù sòng bù yǐ shí jué, pō duō liú shì, qīng hé yǐ chù zhī? gōng bì zhī dì bù yuè xiāng, duì yuē: xiāng qín yú shì, wèi cháng yǒu kuàng shī, kǒng yán zhě wàng ěr. dì yì yǐ gōng bì wèi zhǎng zhě.
至和初,公弼為群牧使,帝在籓邸,嘗得賜馬,給使吏以馬不善,求易之,公弼曰:「此朝廷近親,且有素望,宜避嫌,不可許。」至是公弼奏事,帝曰:「朕住在宮中,卿不欲與朕易馬,是時朕固已知卿矣。」公弼頓首謝。帝又曰:「卿繼蔡襄為使,襄主計,訴訟不以時決,頗多留事,卿何以處之?」公弼知帝不悅襄,對曰:「襄勤於事,未嘗有曠失,恐言者妄耳。」帝益以公弼為長者。
guǐ mǎo, shū mì fù shǐ wáng chóu zú. dì lín diàn, cì bái jīn èr qiān liǎng, zèng bīng bù shàng shū, shì zhōng jiǎn.
癸卯,樞密副使王疇卒。帝臨奠,賜白金二千兩,贈兵部尚書,諡忠簡。
bǐng wǔ, jiàng shǎn xī zhuǎn yùn shǐ guāng lù qīng chén shù gǔ wèi shào fǔ jiān zhī xīn zhōu, zuò quán zhī wèi zhōu rì shàn yí jīng yuán fù zǒng guǎn liú jǐ quán zhī fèng xiáng, bìng hé jǐ zuì, àn wèn duō shī shí gù yě.
丙午,降陝西轉運使、光祿卿陳述古為少府監、知忻州,坐權知渭州日擅移涇原副總管劉幾權知鳳翔,並劾幾罪,按問多失實故也。
cì lǐ bù zòu hé gé jìn shì míng jīng zhū kē pó yáng péng rǔ lì děng sān bǎi liù shí yī rén jí dì chū shēn.
賜禮部奏合格進士、明經、諸科鄱陽彭汝礪等三百六十一人及第、出身。
dīng wèi, lù qiú.
丁未,錄囚。
dīng sì, hàn lín xué shì wáng guī děng zòu: zhǔn zhào xiáng dìng lǐ yuàn jí tóng zhī lǐ yuàn lǚ xià qīng dì xiá yì yì, qǐng rú lǐ yuàn suǒ yì, jīn nián shí yuè xiá, míng nián sì yuè dì rú xià qīng suǒ yì, bà jīn nián là jì. cóng zhī.
丁巳,翰林學士王珪等奏:「准詔詳定禮院及同知禮院呂夏卿禘祫異議,請如禮院所議,今年十月祫,明年四月禘;如夏卿所議,罷今年臘祭。」從之。
yǐ hàn lín xué shì zhōng shū shè rén jiǎ àn wèi gěi shì zhōng quán yù shǐ zhōng chéng. zhōu mèng yáng wáng guǎng yuān yǐ fān dǐ zhī jiù, shù zhào duì, àn yán: jùn yì mǎn cháo, wèi yǒu yī bèi zhào zhě, dú zhào qīn jiù yī èr rén, shì tiān xià yǐ bù guǎng. qǐng rú tài zōng gù shì, zhào shì cóng guǎn gé zhī chén yǐ bèi gù wèn. dì cháng cóng róng wèi àn yuē: zhèn yù yòng rén, shǎo kě rèn zhě. àn duì: tiān xià wèi cháng fá rén, gù suǒ yòng rú hé ěr. tuì ér shàng wǔ shì: yī zhī rén zhī míng èr yǎng yù yǐ jiàn sān cái bù qiú bèi sì yǐ lèi jiàn jǔ wǔ zé qǔ zì dài.
以翰林學士、中書舍人賈黯為給事中、權御史中丞。周孟陽、王廣淵以籓邸之舊,數召對,黯言:「俊乂滿朝,未有一被召者,獨召親舊一二人,示天下以不廣。請如太宗故事,召侍從、館閣之臣以備顧問。」帝嘗從容謂黯曰:「朕欲用人,少可任者。」黯對:「天下未嘗乏人,顧所用如何耳。」退而上五事:一知人之明;二養育以漸;三材不求備;四以類薦舉;五擇取自代。
yǐ lǐ bù láng zhōng jiān yù shǐ zhī zá shì gōng dǐng chén wèi jí xián diàn xiū zhuàn zhī yīng tiān fǔ. chū, dǐng chén wèi zǎi xiàng hán qí suǒ shàn, hàn lín xué shì wú kuí yù jǔ yù shǐ, jiǎ àn bù kěn, kuí zhēng bù néng dé, nǎi zhǐ. jì ér yǐ dōu guān yuán wài láng huàn qǐ jū shè rén zhī jiàn yuàn, suì zhī zá shì zài yán zhí, shǎo jiàn bái, zhì shì chū zhī. qí hòu dì yù yòng wáng guǎng yuān wèi jiàn guān, yuē: jìn suì jiàn guān yù shǐ duō bù zhí, rú gōng dǐng chén, nǎi wèi cháng yán shì yě.
以禮部郎中兼御史知雜事龔鼎臣為集賢殿修撰、知應天府。初,鼎臣為宰相韓琦所善,翰林學士吳奎欲舉御史,賈黯不肯,奎爭不能得,乃止。既而以都官員外郎換起居舍人、知諫院,遂知雜事;在言職,少建白,至是出之。其後帝欲用王廣淵為諫官,曰:「近歲諫官、御史多不職,如龔鼎臣,乃未嘗言事也。」
jǐ wèi, qǐ fù qián lǐ bù shì láng shū mì fù shǐ wú kuí lǐng gù guān zhí, kuí gù cí, bù xǔ qiǎn qí zi dà lǐ píng shì jǐng fèng biǎo kěn cí. dì yì bì qǐ zhī, hán qí yuē: jìn nián liǎng fǔ dà chén wén yàn bó jiǎ chāng cháo fù bì gè qǐ zhōng sàng, kuí bì bù kěn qǐ. ōu yáng xiū yuē: ruò biān jìng yǒu jí, jīn gé cóng shì, zé bù róng miǎn. dì yuē: fāng cǐ xī biān wèi níng, kuí hé zì suì qí sī xié? nǎi zhào jǐng yú yán hé diàn miàn yù, jī zhào cì kuí. kuí zhōng cí, dì xǔ zhī, zhào yuè gěi fèng qián zhī bàn, gù cí bù shòu.
己未,起復前禮部侍郎、樞密副使吳奎領故官職,奎固辭,不許;遣其子大理評事璟奉表懇辭。帝意必起之,韓琦曰:「近年兩府大臣文彥博、賈昌朝、富弼各乞終喪,奎必不肯起。」歐陽修曰:「若邊境有急,金革從事,則不容免。」帝曰:「方此西邊未寧,奎何自遂其私邪?」乃召璟於延和殿面諭,齎詔賜奎。奎終辭,帝許之,詔月給俸錢之半,固辭不受。
sān yuè, dīng mǎo, zhào gòng yuàn: jīng diàn shì jìn shì wǔ jǔ, zhū kē liù jǔ, jīng shěng shì jìn shì liù jǔ, zhū kē qī jǔ, jīn bù hé gé ér nián wǔ shí yǐ shàng zhě, dì qí suǒ shì wèi sān děng yǐ wén. nǎi yǐ jìn shì sūn jīng děng qī rén wèi shì jiāng zuò jiān zhǔ bù, yú sān shí bā rén wèi zhōu zhǎng shǐ sī mǎ wén xué.
三月,丁卯,詔貢院:「經殿試進士五舉,諸科六舉,經省試進士六舉,諸科七舉,今不合格而年五十以上者,第其所試為三等以聞。」乃以進士孫京等七人為試將作監主簿,餘三十八人為州長史、司馬、文學。
dì chū jí wèi, mìng diàn zhōng chéng pàn sī tiān jiān zhōu cóng děng zuò xīn lì, sān nián ér chéng. cóng yán chóng tiān lì qì jié jiā shí hòu tiān bàn rì, wǔ xīng zhī xíng chà bàn cì. rì shí zhī hòu chà shí kè. jì ér zhōng guān zhèng shū yì jiǎn yǔ jiān shēng shí dào lǐ gòu gèng chén jiā xué, yú shì zhào hàn lín xué shì fàn zhèn zhū wáng fǔ shì jiǎng sūn sī gōng guó zi jiān zhí jiǎng liú fēn pū kǎo dìng shì fēi. shàng tuī shàng shū chén fú jí yú fáng yǔ chūn qiū zhī rì shí, cān jīn lì zhī suǒ hòu. ér yì jiǎn dào gòu děng suǒ xué shū kuò bù kě yòng, xīn shù wèi mì, nǎi cì míng míng tiān lì, cóng děng gè qiān liǎng guān. qí hòu míng tiān lì yì bù kě yòng. cóng děng jiē duó suǒ qiān guān.
帝初即位,命殿中丞、判司天監周琮等作新曆,三年而成。琮言《崇天曆》氣節加時後天半日,五星之行差半次。日食之候差十刻。既而中官正舒易簡與監生石道、李遘更陳家學,於是詔翰林學士范鎮、諸王府侍講孫思恭、國子監直講劉分攵考定是非。上推《尚書》辰弗集於房與《春秋》之日食,參今歷之所候。而易簡、道、遘等所學疏闊不可用,新術為密,乃賜名《明天曆》,琮等各遷兩官。其後《明天曆》亦不可用。琮等皆奪所遷官。
xīn wèi, xīn chú shì yù shǐ hé zá shì lǚ huì, yǐ cháng yán zhōng chéng jiǎ àn guò shī cí zhí, àn zòu yuē: huì chū dé yù shǐ, nǎi chén yǔ sūn biàn děng wǔ rén jiàn jǔ. chén děng zhī qí wèi rén fāng zhèng jǐn hòu, jīn zī zhuó yòng, shén yǔn zhòng wàng. chén yǔ gòng shì, bì néng xié jì, fú wàng qù lìng jiù zhí. zhào yǐ yù huì, huì suì shòu mìng. yīn yán: lì dài shè ěr mù zhī guān, yǐ fǔ rén zhǔ zhī bù dǎi, fán shì yí biàn lùn shì fēi, shāo shè qī wàng, dāng xíng zhòng zé, bù dāng zhì qí yán ér bù yòng, shǐ zhī jǔ rǔ. zài xián zhě zé sǐ ér hòu yǐ, bù xián zhě fān rán yǐ sī, dòng wèi shēn móu, yōu yōu jiē shì yǐ. jiǎ rú cháo tíng zhī shì, tái jiàn guān bù dé yù wén, jí qí zhèng lìng jì xià, fāng shǐ dé zhī, bǐ zhèng qí suǒ shī, zé yuē yǐ xíng zhī mìng nán yǐ zhuī gǎi. shì zhí zhèng zhī chén cháng shì qǔ shèng, ěr mù zhī guān yǔ bù shè tóng yě. yòu wén jìn rì chén liáo jiàn yì, yǐ xiān dì lín zhèng, xìn rèn tái jiàn guān, suǒ chén yǐ xíng zhī shì duō yǒu zhuī duó, yù bì xià jiǎo xiān dì zhī wèi, fán shì jiān zhí bù kě yì. xíng yī móu lìng, jìn yī fěi rén, chàng yán yú wài, yuē chū zì qīng shuāi, rén bì bù gǎn dòng yáo. guǒ yǒu zhī, shì yù zhì sāi shèng cōng, shǐ jù jiàn suì shì, qǐ gōng zhōng ài jūn zhī rén zāi? chén cháng qīn fèng dé yīn, zhǐ jiān mò zhě shén zhòng, rán zhōng bù wén yǒu suǒ jiè lì. qiè wèi bì xià hǎo wèn guò yú yú shùn, dàn wèi cháng chá qí yán ěr qiú zhì yǒu rú hàn xuān, dàn wèi cháng zé qí shí ěr. chén jì wèi dé qù, gǎn bù yǐ yán zé zì rèn. wàng bì xià jì wèn zhī dāng chá qí yán, jì yòng zhī dāng zé qí shí, wú bǐ zuǒ yòu bì huò cōng míng, yán shì zhī guān shí yǒu chéng quàn, zé rén wú gǒu qiě, zhí shì jiē jǔ yǐ.
辛未,新除侍御史和雜事呂誨,以嘗言中丞賈黯過失辭職,黯奏曰:「誨初得御史,乃臣與孫抃等五人薦舉。臣等知其為人方正謹厚,今茲擢用,甚允眾望。臣與共事,必能協濟,伏望趣令就職。」詔以諭誨,誨遂受命。因言:「歷代設耳目之官,以輔人主之不逮,凡事宜辨論是非,稍涉欺妄,當行重責,不當置其言而不用,使之沮辱。在賢者則死而後已,不賢者翻然以思,動為身謀,悠悠皆是矣。假如朝廷之事,台諫官不得預聞,及其政令既下,方始得知,比正其所失,則曰已行之命難以追改。是執政之臣常是取勝,耳目之官與不設同也。又聞近日臣僚建議,以先帝臨政,信任台諫官,所陳已行之事多有追奪,欲陛下矯先帝之為,凡事堅執不可易。行一繆令,進一匪人,倡言於外,曰出自清衰,人必不敢動搖。果有之,是欲窒塞聖聰,使拒諫遂事,豈公忠愛君之人哉?臣嘗親奉德音,指緘默者甚眾,然終不聞有所誡厲。竊謂陛下好問過於虞舜,但未嘗察其言耳;求治有如漢宣,但未嘗責其實耳。臣既未得去,敢不以言責自任。望陛下既問之當察其言,既用之當責其實,無俾左右蔽惑聰明,言事之官時有懲勸,則人無苟且,職事皆舉矣。」
xīn sì, hàn lín xué shì wáng guī zòu: quán yù shǐ zhōng chéng jiǎ àn, qián yǐ xué shì tóng xiū zhuàn rén zōng shí lù, zì lǐng tái xiàn, bù fù rù yuàn, wàng lìng réng jiù gōng zhí. cóng zhī.
辛巳,翰林學士王珪奏:「權御史中丞賈黯,前以學士同修撰《仁宗實錄》,自領台憲,不復入院,望令仍舊供職。」從之。
rén wǔ, lǐ yuàn zòu jìn yī guó cháo gù shì, xiáng dìng rén zōng dà xiáng biàn chú fú zhì, yǐ sān yuè èr shí jiǔ rì xiáng, liù yuè èr shí jiǔ rì yī tán chú, zhì qī yuè yī rì cóng jí, yǐ méng jiàng chì. chén děng jǐn àn lǐ xué, wáng sù yǐ èr shí wǔ yuè wèi bì sàng, ér zhèng kāng chéng yǐ èr shí qī yuè. tōng diǎn yòng kāng chéng zhī shuō, yòu jiā zhì èr shí qī rì zhōng, zé shì èr shí bā yuè bì sàng, ér èr shí jiǔ yuè shǐ cóng jí, yì shī zhī yě. tiān shèng zhōng, gēng dìng wǔ fú nián yuè, chì duàn yǐ èr shí qī yuè, jīn shì shù suǒ tóng zūn yòng. fū sān nián zhī sàng, zì tiān zǐ dá yú shù rén, bù yí yǒu yì. qǐng yǐ sān yuè èr shí jiǔ rì wèi dà xiáng, wǔ yuè zé rì ér yī tán, liù yuè yī rì cóng jí. cóng zhī.
壬午,禮院奏「近依國朝故事,詳定仁宗大祥變除服制,以三月二十九日祥,六月二十九日衤覃除,至七月一日從吉,已蒙降敕。臣等謹按禮學,王肅以二十五月為畢喪,而鄭康成以二十七月。《通典》用康成之說,又加至二十七日終,則是二十八月畢喪,而二十九月始從吉,益失之也。天聖中,更定五服年月,敕斷以二十七月,今士庶所同遵用。夫三年之喪,自天子達於庶人,不宜有異。請以三月二十九日為大祥,五月擇日而衤覃,六月一日從吉。」從之。
dīng hài, liáo yǐ zhī xìng zhōng fǔ yáng jī fù zhī shū mì yuàn shì.
丁亥,遼以知興中府楊績復知樞密院事。
jǐ chǒu, cì yuè zhōu shàng yú xiàn zhū huí nǚ jiā juàn sān shí pǐ, mǐ èr shí hú. zhū mǔ zǎo wáng, yǎng yú zǔ ǎo, fāng shí suì. lǐ zhōng zhū yán yǔ ǎo jìng, chí dāo yù shā ǎo, yī jiā jīng kuì, dú zhū hào hū tū qián, yōng bì qí ǎo, shǒu wǎn yán yī, yǐ shēn xià zhuì yán dāo, yuē: níng shā wǒ, wú shā ǎo yě! ǎo yǐ gù dé tuō. zhū lián bèi shù shí dāo, yóu shǒu wǎn yán yī bù shì, yán fèn huì, duàn qí hóu yǐ sǐ. shì wén, gù yǒu shì cì.
己丑,賜越州上虞縣硃回女家絹三十匹,米二十斛。硃母早亡,養於祖媼,方十歲。里中硃顏與媼競,持刀欲殺媼,一家驚潰,獨硃號呼突前,擁蔽其媼,手挽顏衣,以身下墜顏刀,曰:「寧殺我,毋殺媼也!」媼以故得脫。硃連被數十刀,猶手挽顏衣不釋,顏忿恚,斷其喉以死。事聞,故有是賜。
dì cháng wèn fǔ chén: tiān xià jīn gǔ jǐ hé? hán qí děng jù yǐ duì. yīn wèn: rǒng bīng zhī fèi, bèi yú nǎng shí, hé yě? ōu yáng xiū yuē: zì xī shì yǐ lái, biān chén guǎng wèi shǒu bèi, jì zēng zhì jūn é, zé suì fèi yì duō. yòu wèn: zǔ zōng suī huái rú cǐ, shàng yǒu jué qiáng zhě. qí yuē: guó jiā yì zài xī mín, gù shì dà tǐ, hán róng zhī ěr.
帝嘗問輔臣:「天下金谷幾何?」韓琦等俱以對。因問:「冗兵之費,倍於曩時,何也?」歐陽修曰:「自西事以來,邊臣廣為守備,既增置軍額,則歲費益多。」又問:「祖宗綏懷如此,尚有倔強者。」琦曰:「國家意在息民,故示大體,含容之耳。」
zhī zhì gào zǔ wú zé yán zhōng shū shěng bù dāng zài dōng, qǐ yǔ mén xià shěng duì yí, cóng zhī.
知制誥祖無擇言中書省不當在東,乞與門下省對移,從之。
xià, sì yuè, xīn mǎo, liáo yǐ zhī shū mì yuàn shì zhāng sì fù yǒu jí, gǎi zhī xìng zhōng fǔ.
夏,四月,辛卯,遼以知樞密院事張嗣復有疾,改知興中府。
wù xū, zhào lǐ guān jí dài zhì yǐ shàng yì chóng fèng pú ān yì wáng diǎn lǐ yǐ wén, zǎi chén hán qí děng yǐ yuán nián wǔ yuè zòu jìn chéng gù yě.
戊戌,詔禮官及待制以上議崇奉濮安懿王典禮以聞,宰臣韓琦等以元年五月奏進呈故也。
gēng zǐ, liáo zhǔ qīng shǔ yú tè gǔ lǐ.
庚子,遼主清暑於特古里。
xīn chǒu, zhào: jiān sī zhī zhōu suì jiàn suǒ bù lì, wù zài dé rén, bù bì chōng suǒ xiàn zhī shù.
辛丑,詔:「監司、知州歲薦所部吏,務在得人,不必充所限之數。」
xiān shì yù shǐ zhōng chéng jiǎ àn yán: jīn jīng cháo guān zhì qīng jiān fán èr qiān bā bǎi yú yuán, ér lì bù zòu jǔ mó kān xuǎn rén wèi yǐn jiàn zhě zhì èr bǎi wǔ shí yú rén. chén bù gǎn yuǎn yǐn qián zài, qiě yǐ xiān cháo shì jiào zhī. fāng tiān shèng zhōng, fǎ shàng jiǎn, xuǎn rén yǐ sì kǎo gǎi guān, zhū lù shǐ zhě jiàn bù lì shù wèi yǒu xiàn, ér zài jīng tái gé jí cháng cān guān cháng rèn zhī zhōu tōng pàn, suī fēi bù lì jiē dé jiàn, shí mó kān gǎi guān zhě suì cái shù shí rén. hòu zī kǎo pō zēng, ér zhī zhōu jiàn lì, shì shǔ yì duō shǎo cái dìng qí shù. yòu, cháng cān guān bù xǔ jiàn shì, qí tiáo yuē bǐ tiān shèng jiàn fán, ér gǎi guān zhě gù yǐ zhòng yǐ. rán mó kān yīng gé zhě, yóu bù yuè xún rì yǐn duì, wèi yǒu dài cì zhě. huáng yòu zhōng, shǐ xiàn jiān sī zòu jǔ zhī shù, qí fǎ yì mì, ér mó kān dài cì zhě yǐ bù jiǎn liù qī shí rén. huáng yòu jí jīn, cái shí nián ěr, ér wěi duō zhì yú sān bèi. xiàng yě fǎ shū ér qí shù shěng, jīn yě fǎ mì ér qí shù zēng, cǐ hé gù zāi? zhèng zài jiàn lì zhě suì xiàn dìng yuán, wù chōng shù ér yǐ. rú yī jùn zhī shǒu, suì xǔ jiàn wǔ rén, ér suì zhōng bù mǎn qí shù, zé rén rén yǐ wèi yí jǐ, dāng jǔ zhě bì bàng wèi jī, yù zhǐ bù gǎn, cǐ jiàn zhě suǒ yǐ duō, ér zhēn cái shí lián wèi miǎn hùn yú wú néng yě. wèi yí míng zhào tiān xià, shǐ yǒu rén zé jiàn, bù bì mǎn suǒ xiàn zhī shù. dì nà qí yán, gù jiàng shì zhào.
先是御史中丞賈黯言:「今京朝官至卿監凡二千八百餘員,而吏部奏舉磨勘選人未引見者至二百五十餘人。臣不敢遠引前載,且以先朝事較之。方天聖中,法尚簡,選人以四考改官,諸路使者薦部吏數未有限,而在京台閣及常參官嘗任知州、通判,雖非部吏皆得薦,時磨勘改官者歲才數十人。後資考頗增,而知州薦吏,視屬邑多少裁定其數。又,常參官不許薦士,其條約比天聖漸繁,而改官者固已眾矣。然磨勘應格者,猶不越旬日引對,未有待次者。皇祐中,始限監司奏舉之數,其法益密,而磨勘待次者已不減六七十人。皇祐及今,才十年耳,而猥多至於三倍。向也法疏而其數省,今也法密而其數增,此何故哉?正在薦吏者歲限定員,務充數而已。如一郡之守,歲許薦五人,而歲終不滿其數,則人人以為遺己,當舉者避謗畏譏,欲止不敢,此薦者所以多,而真才實廉未免慁於無能也。謂宜明詔天下,使有人則薦,不必滿所限之數。」帝納其言,故降是詔。
bǐng wǔ, fèng ān rén zōng yù róng yú jǐng líng gōng xiào yán diàn.
丙午,奉安仁宗御容於景靈宮孝嚴殿。
wǔ yuè, guǐ hài, yǐ zī zhèng diàn xué shì lǐ bù shì láng zhī tài yuán fǔ chén xù wèi shū mì fù shǐ.
五月,癸亥,以資政殿學士、禮部侍郎、知太原府陳旭為樞密副使。
lǚ huì yán: xiān cháo rèn chén xù shí, chén yǔ táng jiè fàn shī dào zhào biàn wáng táo yán qí jiān xié, bù dāng zhì yú èr fǔ, fēng zhāng jiāo shàng, chǒu jī jiē zhe. ér wài zé jìn chén zhǔ zhāng, nèi zé huàn guān yǐn yuán, hán qí jí lì wèi dì, fù bì yī wéi bù jué, fán lùn liè bàn nián, xù chū zhī dìng zhōu, chén děng zhé chì jiāng wài. shì jì liǎng bà, qū zhí bù duàn, rén yán fèi téng. jìn chóng zhèng diàn zòu duì, chéng fèng dé yīn, wèi xù yǒu cái, rén huò yán qí jiān xié zhě, bù shù rì, jù wén chú mìng. qǐ yǒu zhōng wài yán qí jiān xié, míng zhé zhī ér fù yòng! chén qiè wèi dà chén jí lì yǐn jiàn, bì xià bù dé yǐ ér yòng zhī ěr. wéi jì qīng zhōng gèng cì chén lǜ, xù zhī jìn tuì, xì yú chén duàn.
呂誨言:「先朝任陳旭時,臣與唐介、范師道、趙抃、王陶言其奸邪,不當置於二府,封章交上,丑跡皆著。而外則近臣主張,內則宦官引援,韓琦極力為地,富弼依違不決,凡論列半年,旭出知定州,臣等謫斥江外。事既兩罷,曲直不斷,人言沸騰。近崇政殿奏對,承奉德音,謂旭有才,人或言其奸邪者,不數日,遽聞除命。豈有中外言其奸邪,明哲知而復用!臣竊謂大臣極力引薦,陛下不得已而用之耳。唯冀清衷更賜沉慮,旭之進退,繫於宸斷。」
yǐ bīng bù yuán wài láng mì gé xiào lǐ cài kàng jiān qǐ jū shè rén chōng shǐ guǎn xiū zhuàn tóng zhī jiàn yuàn. kàng chū wèi mù qīn zhái jiǎng shū, chū rù gōng dǐ, bù shòu kuì yí. dì qì zhòng zhī, qǐng yú pú ān yì wáng, yuàn dé yǔ yóu. měi jiàn bì yì guān jǐn lǐ, yì jiān shī yǒu. jí qīn zhèng, jí wèn kàng ān zài. kàng shí wèi guǎng dōng zhuǎn yùn shǐ. jí zhào pàn dōu lǐ qiàn píng yóu sī. kàng wèi zhì, dì měi jiàn fèng shǐ nán lái zhě, zhé wèn zhī. jí rù duì, liú yǔ rì gàn, yuē: qīng nǎi zhèn gù rén, zhèn wàng yú qīng zhě hòu, wù yǐ cháng lǐ zì shū yě. jū shù yuè, suì yǒu shì mìng.
以兵部員外郎、秘閣校理蔡抗兼起居舍人、充史館修撰、同知諫院。抗初為睦親宅講書,出入宮邸,不受饋遺。帝器重之,請於濮安懿王,願得與游。每見必衣冠盡禮,義兼師友。及親政,即問抗安在。抗時為廣東轉運使。亟召判都理欠憑由司。抗未至,帝每見奉使南來者,輒問之。及入對,留語日旰,曰:「卿乃朕故人,朕望於卿者厚,勿以常禮自疏也。」居數月,遂有是命。
yǐ hàn lín xué shì quán zhī kāi fēng fǔ féng jīng wèi shǎn xī ān fǔ shǐ, dài chén xù yě.
以翰林學士、權知開封府馮京為陝西安撫使,代陳旭也。
wù chén, zhào yuē: zhèn méng xiān dì yí liè, jiā yǔ gōng qīng dài fū lì jīng wèi zhì. shǔ tiān xià chéng píng rì jiǔ, nèi wài yīn xún, duò zhí zhě zhòng, wèi wén tuī lì jí mín, jǐn xīn yōu guó zhě yě. tú lèi jī suì yuè yǐ xìng qí jìn, yòu gū shì míng yù yǐ jiǎo suǒ zhī, qí kě dào zhě, yì bù guò wù zài bù shū qī huì zhī jiān, zhèn hé wàng yān! fū jiān mò gǒu jiǎn zhě fú chéng, zé duān liáng mǐn jì zhě wáng yǐ quàn. zhèn chí shǎng fá zhī dà gōng, gù jiāng bì xíng zhī. bǎi zhí shì qí yì lǜ zī zī, gè xiū jué zhí yǐ chēng zhèn yì.
戊辰,詔曰:「朕蒙先帝遺烈,嘉與公卿大夫厲精為治。屬天下承平日久,內外因循,惰職者眾,未聞推利及民,盡心憂國者也。徒累積歲月以幸其進,又沽飾名譽以徼所知,其可道者,亦不過務在簿書期會之間,朕何望焉!夫緘默苟簡者弗懲,則端良敏濟者亡以勸。朕持賞罰之大公,固將必行之。百執事其易慮孜孜,各修厥職以稱朕意。」
xīn wèi, yǐ dōng shàng gé mén shǐ liú jǐ zhī fū zhōu. jǐ chū quán jīng yuán fù dōu zǒng guǎn, yǔ chén shù gǔ jiāo sòng, jì bà, ér dài jǐ zhě suì fā jǐ guò yòng gōng shǐ qián, zhào jǐ fù yǒng xìng jūn tīng hé. quán yù shǐ zhōng chéng jiǎ àn yán: guó jiā rèn yòng jiāng shuài, dāng zé yǐ yù biān hàn kòu zhī xiào, xì gù xiǎo è, jiē yí lüè zhī, zé kě yǐ dé qí sǐ lì. tài zǔ shí, tiān xià wèi dìng, lǐ hàn chāo děng yī shí sì rén fēn hàn sān biān, jiē shí shù nián bù yì, jǔ qí zhōu zhēng què zhī lì, jiē yǐ yǔ zhī, réng tīng qí mào yì, miǎn suǒ guò zhēng shuì, jūn shì wú xiǎo dà jiē xǔ pián yí, yǐ gù hàn chāo děng de chéng gōng míng, ér èr shí nián jiān wú xī běi zhī yōu. qìng lì zhōng, shǎn xī yòng bīng, pō shī cǐ shù, biān chén yòng gōng shǐ qián wēi yǒu guò, zé wèi fǎ lì shéng yǐ shēn wén, rú yǐn zhū zhāng kàng téng zōng liàng shì yě. jīn xī róng pàn rǎo, bì xià fāng dāng yǐ ēn wēi yù zhū jiāng, suǒ yí sī tài zǔ zhī dé rén, ér chéng jìn shì zhī shī tǐ. rú jǐ zhě, gǒu wú dà guò, yuàn shè ér bù wèn. dì nà qí yán, gù yǒu shì mìng.
辛未,以東上閤門使劉幾知鄜州。幾初權涇原副都總管,與陳述古交訟,既罷,而代幾者遂發幾過用公使錢,詔幾赴永興軍聽劾。權御史中丞賈黯言:「國家任用將帥,當責以御邊捍寇之效,細故小惡,皆宜略之,則可以得其死力。太祖時,天下未定,李漢超等一十四人分捍三邊,皆十數年不易,舉其州征榷之利,皆以與之,仍聽其貿易,免所過徵稅,軍士無小大皆許便宜,以故漢超等得成功名,而二十年間無西北之憂。慶曆中,陝西用兵,頗失此術,邊臣用公使錢微有過,則為法吏繩以深文,如尹洙、張亢、滕宗諒是也。今西戎叛擾,陛下方當以恩威御諸將,所宜思太祖之得人,而懲近事之失體。如幾者,苟無大過,願赦而不問。」帝納其言,故有是命。
bǐng zǐ, jiǎ àn zòu: jìn zhě huáng zǐ fēng bài, bìng chú jiǎn xiào tài fù. àn guān yí, tài shī tài fù tài bǎo, shì wèi sān shī, zi wèi fù shī, yú yì bù kě, qián shì yīn xún, shī yú lí zhèng. qǐng zì jīn, huáng zǐ jí zōng shì shǔ bēi zhě, jiē wú jiān shī, fù guān, suí qí qiān xù, gǎi shòu sān gōng. xià liǎng zhì yì, qǐng rú àn zòu. ér zhōng shū yì wèi: zì táng yǐ lái, qīn wáng wú jiān shī fù dé, guó cháo yǐ sān shī sān gōng jiē xū míng, gù yīn ér shòu zhī. yí zhèng qí shī. zhào kě, qiě lìng yǐ shòu mìng zhě, yì shí jiā ēn gǎi shòu.
丙子,賈黯奏:「近者皇子封拜,並除檢校太傅。按官儀,太師、太傅、太保,是為三師,子為父師,於義不可,前世因循,失於釐正。請自今,皇子及宗室屬卑者,皆毋兼師,傅官,隨其遷序,改授三公。」下兩制議,請如黯奏。而中書亦謂:「自唐以來,親王無兼師、傅得,國朝以三師、三公皆虛名,故因而授之。宜正其失。」詔可,且令已受命者,異時加恩改授。
xīn sì, xià qiǎn shǐ gòng yú liáo.
辛巳,夏遣使貢於遼。
jiǎ shēn, mìng zǎi xiàng hán qí céng gōng liàng quán jiān shū mì yuàn gōng shì, fù bì zài gào gù yě. bì zì qù dōng yǐ zú jí wò jiā, zhì shì zhāng èr shí yú shàng, qǐ bǔ wài jùn, dì zhōng bù xǔ.
甲申,命宰相韓琦、曾公亮權兼樞密院公事,富弼在告故也。弼自去冬以足疾臥家,至是章二十餘上,乞補外郡,帝終不許。
bǐng xū, shū mì yuàn biān jī yào wén zì jiǔ bǎi bā shí yī cè yǐ jìn, shǎng zhí shì zhě yǒu chà.
丙戌,樞密院編《機要文字》九百八十一冊以進,賞執事者有差。
liù yuè, xīn mǎo, yǐ jiāng dōng zhuǎn yùn pàn guān tún tián yuán wài láng fàn chún rén wèi diàn zhōng shì yù shǐ, tài cháng bó shì quán fā qiǎn yán tiě pàn guān lǚ dà fáng wèi jiān chá yù shǐ lǐ xíng. jìn zhì, yù shǐ yǒu què, zé mìng hàn lín xué shì yù shǐ zhōng chéng zhī zá shì dié jǔ èr rén, ér dì zì zé qǔ yī rén wèi zhī, zhì shì què liǎng yuán, jǔ zhě wèi shàng, nèi chū chún rén dà fáng míng ér mìng zhī. dà fáng, lán tián rén yě. dà fáng shǒu yán: gāng jì shǎng fá wèi yàn sì fāng zhī wàng zhě yǒu wǔ: jìn yòng rén chén ér quán bù guī shàng, dà chén pí lǎo ér bù dé xǔ tuì, yí dí jiāo jiǎn ér bù zé jiāng shuài, yì lùn zhī chén bì yì què shī ér dà chén jǔ zhī, jiāng chǎng zuǒ yòu zhī chén bài shì ér bèi shǎng jǔ zhí ér huò zuì zhě. yòu lùn: fù bì bìng zú, qǐng jiě jī wù, zhāng shí shù shàng ér bù nà zhāng biàn nián jǐ bā shí, qǐ hái gǔ ér bù cóng wú kuí yǒu sān nián zhī sàng, zhào qí zi ér hū zhī zhě zài, qiǎn shǐ ér zhào zhī zhě yòu zài chéng kān cí lǎo bù kān biān rèn, yì bù xǔ. qiè yǐ wèi bì xià yù jǐn jūn chén zhī fēn, shǐ bìng zhě dé xiū, sàng zhě dé zhōng, lǎo zhě dé jǐn qí yú nián, zé jìn tuì yǐ lǐ, yì hé bì guò wèi xū shì, shǐ sì rén zhī chéng bù dé zì dá xié!
六月,辛卯,以江東轉運判官、屯田員外郎范純仁為殿中侍御史,太常博士、權發遣鹽鐵判官呂大防為監察御史里行。近制,御史有闕,則命翰林學士、御史中丞、知雜事迭舉二人,而帝自擇取一人為之,至是闕兩員,舉者未上,內出純仁、大防名而命之。大防,藍田人也。大防首言:「綱紀賞罰未厭四方之望者有五:進用人臣而權不歸上,大臣疲老而不得許退,夷狄驕蹇而不擇將帥,議論之臣裨益闕失而大臣沮之,疆場左右之臣敗事而被賞、舉職而獲罪者。」又論:「富弼病足,請解機務,章十數上而不納;張昪年幾八十,乞骸骨而不從;吳奎有三年之喪,召其子而呼之者再,遣使而召之者又再;程戡辭老不堪邊任,亦不許。竊以為陛下欲盡君臣之分,使病者得休,喪者得終,老者得盡其餘年,則進退以禮,亦何必過為虛飾,使四人之誠不得自達邪!」
guǐ sì, qún chén biǎo qǐng tīng lè, fú xǔ wǔ shàng biǎo, nǎi xǔ zhī.
癸巳,群臣表請聽樂,弗許;五上表,乃許之。
chū, jiàng zhōu tuán liàn shǐ yáng suì wèi xīn chéng xún jiǎn, jiù pú wáng gōng huǒ, dì shí qí miàn mù.
初,絳州團練使楊遂為新城巡檢,救濮王宮火,帝識其面目。
yú shì shì wèi sī què shuài, dì shǒu chū suì xìng míng, zhuó dēng zhōu tuán liàn shǐ bù jūn dōu yú hòu.
於是侍衛司闕帥,帝首出遂姓名,擢登州團練使、步軍都虞候。
jǐ hài, zhào: zì jīn sān sī jiǔ rèn pàn guān, bù dé bié jǔ zhí rèn.
己亥,詔:「自今三司久任判官,不得別舉職任。」
rén yín, tí jǔ zài jīng zhū sī kù wù wáng guī děng zòu dōu guān láng zhōng xǔ zūn biān xiū tí jǔ sī bìng sān sī lèi lì yī bǎi sān shí cè, zhào xíng zhī, yǐ zài jīng zhū sī kù wù tiáo shì wèi míng. zūn, sì zhōu rén yě.
壬寅,提舉在京諸司庫務王珪等奏都官郎中許遵編修提舉司並三司類例一百三十冊,詔行之,以《在京諸司庫務條式》為名。遵,泗州人也。
jǐ yǒu, yǐ zhuāng zhái shǐ zhāng lì yī wèi huáng chéng shǐ zhī xióng zhōu jiān hé běi yán biān ān fǔ shǐ, dài huáng chéng shǐ lǐ zhōng yòu yě. yǐ zhōng yòu quán dìng zhōu lù zǒng guǎn.
己酉,以莊宅使張利一為皇城使、知雄州兼河北沿邊安撫使,代皇城使李中祐也。以中祐權定州路總管。
sī mǎ guāng yán: jìn wén qì dān zhī mín, yǒu yú jiè hé bǔ yú jí yú bái gōu zhī nán jiǎn fá liǔ zāi zhě, cǐ nǎi biān bǐ xiǎo shì, hé zú jiè yì! ér cháo tíng yǐ qián zhī xióng zhōu lǐ zhōng yòu bù néng jìn yù, lìng xuǎn zhōu jiāng yǐ dài zhī. chén kǒng xīn jiāng zhī zhì, bì yǐ zhōng yòu wèi jiè, ér wàng shā bǐ mín, zé zhàn dòu zhī duān, wǎng lái wú qióng yǐ. wàng bì xià yán jiè běi biān jiāng lì, rú yú chuán liǔ zài zhī lèi, zhǐ kě yǐ wén dié zhěng huì, dào lǐ xiǎo yù, shǐ qí guān sī zì xíng jìn yuē, bù kě yǐ shǐ rèn xiāng jiā. ruò zài sān xiǎo yù bù tīng, zé wén yú cháo tíng, zhuān qiǎn shǐ chén zhì qí wáng tíng, yǔ zhī biàn lùn qū zhí, yì wú shāng yě. ruò yòu bù tīng, zé mò ruò bó qiú xián cái, zēng xiū zhèng shì, dài gōng sī fù zú, shì mǎ jīng qiáng, rán hòu fèng cí yǐ tǎo, fù hàn táng zhī shì yǔ, yǔ qí zhēng yú liǔ zhī shèng fù, bù yì yuǎn zāi!
司馬光言:「近聞契丹之民,有於界河捕魚及於白溝之南剪伐柳栽者,此乃邊鄙小事,何足介意!而朝廷以前知雄州李中祐不能禁御,另選州將以代之。臣恐新將之至,必以中祐為戒,而妄殺彼民,則戰鬥之端,往來無窮矣。望陛下嚴戒北邊將吏,如漁船、柳載之類,止可以文牒整會,道理曉諭,使其官司自行禁約,不可以矢刃相加。若再三曉諭不聽,則聞於朝廷,專遣使臣至其王庭,與之辨論曲直,亦無傷也。若又不聽,則莫若博求賢才,增修政事,待公私富足,士馬精強,然後奉辭以討,復漢、唐之士宇,與其爭漁柳之勝負,不亦遠哉!」
mìng shì xiào shū láng sūn móu shì jiāng zuò jiān zhǔ bù cháng zhì qián bó zhōu wèi zhēn xiàn zhǔ bù wáng huí jiē wèi zhōng wǔ jūn jié dù shǐ tuī guān móu zhī lái ān xiàn, zhì zhī zhǎng shè xiàn, huí zhī nán dùn xiàn. móu děng jiē yǐ wén xíng zhī míng, wèi zhī zhì gào shěn gòu wáng táo děng suǒ jiàn. mìng xià ér huí zú móu zhì jiē cí bù fù.
命試校書郎孫侔、試將作監主簿常秩、前亳州衛真縣主簿王回皆為忠武軍節度使推官;侔知來安縣,秩知長社縣,回知南頓縣。侔等皆以文行知名,為知制誥沈遘、王陶等所薦。命下而回卒、侔、秩皆辭不赴。
chū, yì chóng fèng pú ān yì wáng diǎn lǐ, hàn lín xué shì wáng guī děng xiāng gù mò gǎn xiān. tiān zhāng gé dài zhì sī mǎ guāng dú fèn bǐ lì yì, yì chéng, guī jí chì lì yǐ guāng shǒu gǎo wèi àn. qí yì yuē: jǐn àn yí lǐ, wèi rén hòu zhě wèi zhī zǐ, bù gǎn fù gù sī qīn. shèng rén zhì lǐ, zūn wú èr shàng, ruò gōng ài zhī xīn fēn shī yú bǐ, zé bù dé zhuān yī yú cǐ gù yě. shì yǐ qín hàn yǐ lái, dì wáng yǒu zì páng zhī rù chéng dà tǒng zhě, huò tuī zūn fù mǔ yǐ wèi dì hòu, jiē jiàn fēi dāng shí, yí jī hòu shì. kuàng qián dài zhī rù jì zhě, duō yú gōng chē yàn jià zhī hòu, yuán lì zhī cè, huò chū mǔ hòu, huò chū chén xià, fēi rú rén zōng huáng dì nián líng wèi shuāi, shēn wéi zōng miào zhī zhòng, zhī chéng tiān dì zhī yì, yú zōng shì zhōng jiǎn bá shèng míng, shòu yǐ dà yè. pú ān yì wáng suī yú bì xià yǒu tiān xìng zhī qīn, gù fù zhī ēn, rán bì xià suǒ yǐ fù yǐ duān miǎn, fù yǒu sì hǎi, zi zi sūn sūn wàn shì xiàng chéng zhě, jiē xiān dì zhī dé yě. chén děng qiè wèi jīn rì suǒ yǐ chóng fèng pú ān yì wáng diǎn lǐ, yí zhǔn xiān cháo fēng zèng qī qīn zūn shǔ gù shì, gāo guān dà guó, jí qí zūn chóng. qiào guó xiāng guó tài fū rén xiān yóu xiàn jūn, yì gǎi fēng dà guó tài fū rén. kǎo zhī gǔ jīn, shí wèi yí chēng. yì shàng, zhōng shū zòu wáng guī děng yì, wèi jiàn xiáng dìng pú wáng dāng chēng hé qīn, míng yǔ bù míng.
初,議崇奉濮安懿王典禮,翰林學士王珪等相顧莫敢先。天章閣待制司馬光獨奮筆立議,議成,珪即敕吏以光手稿為案。其議曰:「謹按《儀禮》,為人後者為之子,不敢復顧私親。聖人制禮,尊無二上,若恭愛之心分施於彼,則不得專壹於此故也。是以秦、漢以來,帝王有自旁支入承大統者,或推尊父母以為帝、後,皆見非當時,貽譏後世。況前代之入繼者,多於宮車晏駕之後,援立之策,或出母后,或出臣下,非如仁宗皇帝年齡未衰,深惟宗廟之重,祗承天地之意,於宗室中簡拔聖明,授以大業。濮安懿王雖於陛下有天性之親,顧復之恩,然陛下所以負扆端冕,富有四海,子子孫孫萬世相承者,皆先帝之德也。臣等竊謂今日所以崇奉濮安懿王典禮,宜准先朝封贈期親尊屬故事,高官大國,極其尊崇。譙國、襄國太夫人、仙遊縣君,亦改封大國太夫人。考之古今,實為宜稱。」議上,中書奏王珪等議,未見詳定濮王當稱何親,名與不名。
yú shì guī děng yì: pú wáng yú rén zōng wèi shǐ, yú huáng dì yí chēng huáng bó ér bù míng, rú chǔ wáng jīng wáng gù shì. shí yì zhě huò yù chēng huáng bó kǎo, tiān zhāng gé dài zhì lǚ gōng zhe yuē: zhēn zōng yǐ tài zǔ wèi huáng bó kǎo, fēi kě jiā yú pú wáng yě.
於是珪等議:「濮王於仁宗為史,於皇帝宜稱皇伯而不名,如楚王、涇王故事。」時議者或欲稱皇伯考,天章閣待制呂公著曰:「真宗以太祖為皇伯考,非可加於濮王也。」
zhōng shū yòu zòu: àn yí lǐ: wèi rén hòu zhě wèi qí fù mǔ fú. jí àn lìng wén yǔ wǔ fú nián yuè chì, bìng yún wèi rén hòu zhě wèi qí suǒ hòu fù mǔ zhǎn shuāi sān nián, wèi rén hòu zhě wèi qí fù mǔ qí shuāi qī. jí chū jì zhī zǐ yú suǒ jì suǒ shēng fù mǔ jiē chēng fù mǔ. yòu, hàn xuān dì guāng wǔ, jiē chēng qí fù wèi huáng kǎo. jīn wáng guī děng yì chēng huáng bó, yú diǎn lǐ wèi jiàn míng jù. qǐng xià shàng shū shěng, jí sān xǐng yù shǐ tái guān yì. zhào cóng zhī.
中書又奏:「按《儀禮》:為人後者為其父母服。』及按令文與《五服年月敕》,並雲『為人後者為其所後父母斬衰三年,為人後者為其父母齊衰期。』即出繼之子於所繼、所生父母皆稱父母。又,漢宣帝、光武,皆稱其父為皇考。今王珪等議稱皇伯,於典禮未見明據。請下尚書省,集三省、御史台官議。」詔從之。
zhí zhèng yì cháo shì bì yǒu yíng hé zhě, ér tái jiàn jiē shì wáng guī děng, yì lùn xiōng xiōng, wèi jí shàng. tài hòu wén zhī, xīn hài, nèi chū shǒu shū qiè zé hán qí děng, yǐ bù dāng yì chēng huáng kǎo. ér qí děng zòu: tài hòu yǐ guī děng yì chēng huáng bó wèi wú jī, qiě yù huǎn qí shì, xū tài hòu yì jiě. jiǎ yín, jiàng zhào bà shàng shū shěng jí yì, lìng yǒu sī bó qiú diǎn gù, wù hé lǐ jīng yǐ wén.
執政意朝士必有迎合者,而台諫皆是王珪等,議論洶洶,未及上。太后聞之,辛亥,內出手書切責韓琦等,以不當議稱皇考。而琦等奏:「太后以珪等議稱皇伯為無稽,且欲緩其事,須太后意解。」甲寅,降詔罷尚書省集議,令有司博求典故,務合禮經以聞。
hàn lín xué shì fàn zhèn, shí pàn tài cháng sì, jí lǜ lǐ guān shàng yán: hàn xuān dì yú zhāo dì wèi sūn, guāng wǔ yú píng dì wèi zǔ, zé qí fù róng kě yǐ chēng huáng kǎo, rán yì zhě yóu huò fēi zhī, wèi qí yǐ xiǎo zōng ér hé dà zōng zhī tǒng yě. jīn bì xià jì kǎo rén zōng, yòu kǎo pú ān yì wáng, zé qí shī fēi tè hàn xuān guāng wǔ zhī bǐ yǐ. fán chēng dì ruò huáng ruò huáng kǎo, lì qǐn miào, lùn zhāo mù, jiē fēi shì. yīn jù liè yí lǐ jí hàn shū lùn yì wèi míng dì zhào wèi wǔ piān, zòu zhī. zhí zhèng dé zòu, nù, zhào zhèn zé yuē: zhào shū yún dāng lìng jiǎn xiáng, nài hé jù liè shàng xié? zhèn yuē: yǒu sī dé zhào shū, bù gǎn jī liú, jí yǐ wén, nǎi qí zhí yě, nài hé gèng yǐ wèi zuì hū!
翰林學士范鎮,時判太常寺,即率禮官上言:「漢宣帝於昭帝為孫,光武於平帝為祖,則其父容可以稱皇考,然議者猶或非之,謂其以小宗而合大宗之統也。今陛下既考仁宗,又考濮安懿王,則其失非特漢宣、光武之比矣。凡稱帝若皇若皇考,立寢廟,論昭穆,皆非是。」因具列《儀禮》及《漢書》論議、魏明帝詔為五篇,奏之。執政得奏,怒,召鎮責曰:「詔書雲當令檢詳,奈何遽列上邪?」鎮曰:「有司得詔書,不敢稽留,即以聞,乃其職也,奈何更以為罪乎!」
yú shì tái guān zì zhōng chéng jiǎ àn yǐ xià gè yǒu zòu, qǐ zǎo cóng wáng guī děng yì. shì yù shǐ zhī zá shì lǚ huì yán: cháo tíng jì zhī yì lùn bù yī, dāng biàn zhèng shì fēi, cān hé zhòng yì, míng suǒ shì cóng, qǐ kě shì wèi yǒu dìng, jù bà jí yì, hái fù suǒ sī! zhào mìng fǎn fù, fēi suǒ shì cóng, qǐ kě shì wèi yǒu dìng, jù bà jí yì, hái fù suǒ sī! zhào mìng fǎn fù, fēi suǒ yǐ shì zhì gōng yú tiān xià yě. hàn xuān guāng wǔ jiē chēng fù wèi huáng kǎo zhě, èr dì shàng chéng běn zōng, jiē fēi páng jì, yǔ jīn shì tǐ lüè bù xiāng lèi. jù wáng guī děng yì, pú ān yì wáng yú rén zōng huáng dì, qí shǔ wèi xiōng, yú huáng dì hé chēng huáng bó ér bù míng, yú lǐ dé yǐ. jí yǐn yuán zuǒ yuán yǎn chēng huáng xiōng huáng shū zhī lèi, jiē běn cháo diǎn lǐ, ān dé wèi zhī wú jù! qiè yuán chì yì, zhí yù jiā pú ān yì wáng wèi huáng kǎo, yǔ rén miào tóng chēng, cǐ shì fēi chū qīng zhōng, bì nìng chén jiàn bái, gǒu yuè shèng qíng. èr sān fǔ chén bù néng wèi bì xià kāi chén zhèng lùn, yòu jiāng qǐ qí jiān xì, wéi bèi lǐ yì, huò luàn rén qíng, wàng xiān dì zhī juàn hé, xiàn bì xià yú fēi zhèng, dé wèi zhōng hū? fú wàng bì xià bié jiàng zhào zhǐ, yǐ wáng guī děng yì wèi dìng, qǔ qián hòu suǒ xiàn bù yī zhī lùn, jǐn jiàng chū wài, biàn zhèng shì fēi, míng qí yǒu zuì, zhì zhī yú fǎ, kě yǐ huàn shì qún yí, dù jué xié lùn. huì qián hòu sān zòu, jiē liú zhōng bù xíng.
於是台官自中丞賈黯以下各有奏,乞早從王珪等議。侍御史知雜事呂誨言:「朝廷既知議論不一,當辨正是非,參合眾意,明所適從,豈可事未有定,遽罷集議,還付所司!詔命反覆,非所適從,豈可事未有定,遽罷集議,還付所司!詔命反覆,非所以示至公於天下也。漢宣、光武皆稱父為皇考者,二帝上承本宗,皆非旁繼,與今事體略不相類。據王珪等議,濮安懿王於仁宗皇帝,其屬為兄,於皇帝合稱皇伯而不名,於禮得矣。及引元佐、元儼稱皇兄、皇叔之類,皆本朝典禮,安得謂之無據!竊原敕意,直欲加濮安懿王為皇考,與仁廟同稱,此事非出清衷,必佞臣建白,苟悅聖情。二三輔臣不能為陛下開陳正論,又將啟其間隙,違背禮義,惑亂人情,忘先帝之眷荷,陷陛下於非正,得為忠乎?伏望陛下別降詔旨,以王珪等議為定,取前後所獻不一之論,盡降出外,辨正是非,明其有罪,置之於法,可以渙釋群疑,杜絕邪論。」誨前後三奏,皆留中不行。
sī mǎ guāng yán: zhèng fǔ yán yí lǐ lìng wén wǔ fú nián yuè chì, jiē yún wèi rén hòu zhě wèi qí fù mǔ, jí chū jì zhī zǐ yú suǒ shēng jiē chēng fù mǔ. chén àn lǐ fǎ, bì xū zhǐ shì lì wén, shǐ rén xiǎo jiě. jīn yù yán wèi rén hòu zhě wèi qí fù mǔ zhī fú, ruò bù wèi zhī fù mǔ, bù zhī rú hé lì wén? cǐ nǎi zhèng fǔ qī wǎng tiān xià zhī rén, wèi qí jiē bù shí wén lǐ yě. yòu yán hàn xuān dì guāng wǔ jiē chēng qí fù wèi huáng kǎo. chén àn xuān dì chéng zhāo dì zhī hòu, yǐ sūn jì zǔ, gù zūn qí fù wèi huáng kǎo, ér bù gǎn zūn qí zǔ wèi huáng zǔ kǎo, yǐ qí yǔ zhāo mù tóng gù yě. guāng wǔ qǐ bù yī, zhū wáng mǎng, qīn mào shǐ shí yǐ dé tiān xià, míng wèi zhōng xìng, qí shí chuàng yè, suī zì lì qī miào, yóu fēi tài guò, dàn chēng huáng kǎo, qí qiān sǔn shén yǐ. jīn bì xià qīn wèi rén zōng zhī zǐ yǐ chéng dà yè, chuán yuē: guó wú èr jūn, jiā wú èr zūn. ruò shǐ zūn pú wáng wèi huáng kǎo, zé zhì rén zōng yú hé dì hū? zhèng fǔ qián yǐ èr dì bù jiā zūn hào yú qí fù zǔ, yǐn yǐ wèi fǎ zé kě yǐ ruò wèi huáng kǎo zhī míng yì kě shī yú jīn rì, zé shì kǒng bù móu. shè shǐ rén zōng shàng yù tiān xià, pú wáng yì wàn fú, dāng shì zhī shí, mìng bì xià wèi huáng zǐ, zé bù zhī wèi pú wáng wèi fù wèi bó? ruò xiān dì zài zé chēng bó, mò zé chēng fù, chén jì bì xià bì bù wèi cǐ yě. yǐ cǐ yán zhī, pú wáng dāng chēng huáng bó, yòu hé yí yān? yuàn bì xià shàng jī gǔ diǎn, xià shùn zhòng zhì, yǐ lǐ chóng fèng pú ān yì wáng, rú guī děng suǒ yì.
司馬光言:「政府言『《儀禮》、令文、《五服年月敕》,皆云為人後者為其父母,即出繼之子於所生皆稱父母。』臣按禮法,必須指事立文,使人曉解。今欲言為人後者為其父母之服,若不謂之父母,不知如何立文?此乃政府欺罔天下之人,謂其皆不識文理也。又言『漢宣帝、光武皆稱其父為皇考。』臣按宣帝承昭帝之後,以孫繼祖,故尊其父為皇考,而不敢尊其祖為皇祖考,以其與昭穆同故也。光武起布衣,誅王莽,親冒矢石以得天下,名為中興,其實創業,雖自立七廟,猶非太過,但稱皇考,其謙損甚矣。今陛下親為仁宗之子以承大業,《傳》曰:『國無二君,家無二尊。』若使尊濮王為皇考,則置仁宗於何地乎?政府前以二帝不加尊號於其父祖,引以為法則可矣;若謂皇考之名亦可施於今日,則事恐不侔。設使仁宗尚御天下,濮王亦萬福,當是之時,命陛下為皇子,則不知謂濮王為父為伯?若先帝在則稱伯,歿則稱父,臣計陛下必不為此也。以此言之,濮王當稱皇伯,又何疑焉?願陛下上稽古典,下順眾志,以禮崇奉濮安懿王,如珪等所議。」
shū mì shǐ hù bù shàng shū tóng píng zhāng shì fù bì, lèi shàng zhāng yǐ jí qiú bà, zhì èr shí yú shàng, dì gù yù liú zhī, bù kě. qiū, qī yuè, guǐ hài, bà wèi zhèn hǎi jié dù shǐ tóng píng zhāng shì pàn hé yáng. chū chú pú shè jí shǐ xiāng bì bā shàng zhāng, qǐ yǐ běn guān chū shǒu, bù cóng. jiāng xíng, yòu qǐ bà shǐ xiāng huò pú shè yī guān, xǔ bà pú shè ér gǎi zhì yān.
樞密使、戶部尚書、同平章事富弼,累上章以疾求罷,至二十餘上,帝固欲留之,不可。秋,七月,癸亥,罷為鎮海節度使、同平章事、判河陽。初除僕射及使相、弼八上章,乞以本官出守,不從。將行,又乞罷使相或僕射一官,許罷僕射而改制焉。
bǐng yín, zhào yuē: shì yǒu xiān hòu, gù zhì yǒu lóng shā lǐ yǒu zhòng qīng, gù yòng yǒu fēng yuē. fán jiāo miào suǒ yǐ fèng tiān dì zǔ zōng zhě, yí rú gù shì ruò chéng yú fú yù zhī fèi, qí wù jiǎn shěng.
丙寅,詔曰:「事有先後,故制有隆殺;禮有重輕,故用有豐約。凡郊廟所以奉天地祖宗者,宜如故事;若乘輿服御之費,其務減省。」
bǐng zǐ, fàng gōng nǚ bǎi bā shí rén.
丙子,放宮女百八十人。
liáo zhǔ yǐ tài hòu shè huò xióng, shǎng lài bǎi guān yǒu chà.
遼主以太后射獲熊,賞賚百官有差。
dīng chǒu, tài bái zhòu jiàn.
丁丑,太白晝見。
wù yín, guān wén diàn dà xué shì shàng shū zuǒ chéng jiǎ chāng cháo zú. dì xìng qí zhái diàn zhī, zèng sī kōng jiān shì zhōng, shì yuē wén yuán. yù zhuàn mù bēi yuē dà rú yuán lǎo zhī bēi. chāng cháo zài shì cóng, duō de míng yù, jí zhí zhèng, yǐ jié gōng rén huàn guān, shù wèi jiàn guān yù shǐ suǒ gōng yún.
戊寅,觀文殿大學士、尚書左丞賈昌朝卒。帝幸其宅奠之,贈司空兼侍中,諡曰文元。御篆墓碑曰「大儒元老之碑」。昌朝在侍從,多得名譽,及執政,以結宮人、宦官,數為諫官御史所攻雲。
jǐ mǎo, qún chén shàng zūn hào yuē tǐ gān yīng lì wén wǔ ruì xiào huáng dì, zhào dá bù yǔn.
己卯,群臣上尊號曰體乾膺歷文武睿孝皇帝,詔答不允。
gēng chén, yǐ huái nán jié dù shǐ jiān shì zhōng wén yàn bó wèi shū mì shǐ. chū, yàn bó zì hé nán rù jiàn, dì wèi yuē: zhèn zài cǐ wèi, qīng zhī lì yě. yàn bó duì yuē: bì xià dēng chǔ zuǎn jí, nǎi xiān dì shèng yì, huáng tài hòu xié zàn zhī gōng, chén hé yǔ yān! dì yuē: bèi wén shǐ yì, qīng yú zhèn yǒu ēn. yàn bó xùn bì bù gǎn dāng. dì yuē: zàn fán xī xíng, jí zhào hái yǐ. yàn bó xíng wèi zhì yǒng xìng, jí yǒu shì mìng, yòu qiǎn zhōng shǐ cù zhī.
庚辰,以淮南節度使兼侍中文彥博為樞密使。初,彥博自河南入見,帝謂曰:「朕在此位,卿之力也。」彥博對曰:「陛下登儲纂極,乃先帝聖意,皇太后協贊之功,臣何與焉!」帝曰:「備聞始議,卿於朕有恩。」彥博遜避不敢當。帝曰:「暫煩西行,即召還矣。」彥博行未至永興,亟有是命,又遣中使促之。
shū mì shǐ lì bù shì láng zhāng biàn bà wèi zhāng xìn jié dù shǐ, píng zhāng shì pàn xǔ zhōu. biàn jiǔ zài bìng gào, qiú bà, fán qī shàng zhāng, nǎi dé qǐng.
樞密使、吏部侍郎張昪罷為彰信節度使,平章事、判許州。昪久在病告,求罷,凡七上章,乃得請。
xiān shì hán qí céng gōng liàng yù qiān ōu yáng xiū wèi shū mì shǐ, jiāng jìn nǐ, bù yǐ gào xiū. xiū jué qí yì, wèi liǎng rén yuē: jīn tiān zǐ liàng yīn, mǔ hòu chuí lián, ér èr sān dà chén zì xiàng wèi zhì, hé yǐ shì tiān xià! liǎng rén fú qí yán, jù zhǐ. jí biàn qù wèi, dì suì yù yòng xiū, xiū yòu lì cí bù bài.
先是韓琦、曾公亮欲遷歐陽修為樞密使,將進擬,不以告修。修覺其意,謂兩人曰:「今天子諒陰,母后垂簾,而二三大臣自相位置,何以示天下!」兩人服其言,遽止。及昪去位,帝遂欲用修,修又力辭不拜。
xīn sì, yǐ quán sān sī shǐ lóng tú gé xué shì gōng bù shì láng lǚ gōng bì wèi shū mì fù shǐ. gōng bì shàng yán: jiàn guān yù shǐ, ěr mù zhī guān, bǐ lái yán shì hǎn jiàn cǎi yòng, fēi suǒ yǐ dá sì cōng yě. bì xià dāng yǐ zhèng shì zé chéng dà chén, ér wěi shì tīng yú tái jiàn, fēi qí rén zé chù zhī. rú cǐ, zé yán lù tōng ér shì tīng guǎng yǐ.
辛巳,以權三司使、龍圖閣學士、工部侍郎呂公弼為樞密副使。公弼上言:「諫官、御史,耳目之官,比來言事罕見採用,非所以達四聰也。陛下當以政事責成大臣,而委視聽於台諫,非其人則黜之。如此,則言路通而視聽廣矣。」
yǐ duān míng diàn xué shì zhī chéng dū fǔ hán jiàng quán zhī kāi fēng fǔ, xún qiān sān sī shǐ. jiàng zài chéng dū fán zài suì. shǐ, zhāng yǒng zhèn shǔ shí, chūn dí mǐ, qiū dí yán, guān gěi quàn, yǐ huì pín ruò. suì jiǔ, quàn jiē zhuǎn rù fù shì. jiàng xuē chú jiù jí, zhào pín mín bié yǔ quàn, qiě lìng sān suì shì pín fù zhé yì zhī, háo yòu bù dé chěng. shǔ yǔ yí jiē, biān rén fá mù jìng shàng, shù qīn zhēng, yīn xià lìng jìn fá mù. yòu yǐ bīng shǒu cán yá, bì jué fān bù wǎng lái jiù wēi mào jiāo yì. yì shí nèi shì shǐ shǔ, gěi jiǔ chǎng lì zhǔ mào mài, yīn bèi qǔ yǐ zī fèi, jiàng zòu qǐng jiā jìn yuē, dì chì nèi shì shěng zhe wèi lìng, měi xíng bì shēn jiè yān. jí zài sān sī, yòu qǐng yǐ chuān xiá sì lù tián gǔ shū cháng píng cāng, ér suí qí shì rèn dào lǐ chà cì, gěi zhí yǐ píng wù jià. dì tàn yuē: zhòng fāng gū xī, qīng dú bù xùn shí xié! jí xíng zhī. nèi zhū sī lì yǒu gàn ēn zé zhě, jiàng zhí bù kě, dì yuē: zhèn chū bù zhī, dāng wèi qīng gǎi. ér gàn zhě bù yǐ, jiàng zhí yì jiān, yīn wèi dì yán shēn fàn zhòng nù, jù yǒu fēi yǔ. dì yuē: zhèn zài fān dǐ, pō wén yǒu sī yǐ guó shì wèi rén qíng. qīng suǒ shǒu gù shàn, hé dàn yú chán! xiān shì gōng zhōng suǒ yòng cái fèi, xī yǐ hé tóng píng yóu qǔ zhī, jiàng qǐng yǒu lì zhě xī fù yǒu sī, yú shì sān sī shǐ dé huì jì.
以端明殿學士、知成都府韓絳權知開封府,尋遷三司使。絳在成都凡再歲。始,張詠鎮蜀時,春糴米,秋糴鹽,官給券,以惠貧弱。歲久,券皆轉入富室。絳削除舊籍,召貧民別予券,且令三歲視貧富輒易之,豪右不得逞。蜀與夷接,邊人伐木境上,數侵爭,因下令禁伐木。又以兵守蠶崖,閉絕蕃部往來就威、茂交易。異時內侍使蜀,給酒場吏主貿賣,因倍取以資費,絳奏請加禁約,帝敕內侍省著為令,每行必申戒焉。及在三司,又請以川、峽四路田谷輸常平倉,而隨其事任、道里差次,給直以平物價。帝嘆曰:「眾方姑息,卿獨不徇時邪!」即行之。內諸司吏有干恩澤者,絳執不可,帝曰:「朕初不知,當為卿改。」而干者不已,絳執益堅,因為帝言;「身犯眾怒,懼有飛語。」帝曰:「朕在籓邸,頗聞有司以國事為人情。卿所守固善,何憚於讒!」先是宮中所用財費,悉以合同憑由取之,絳請有例者悉付有司,於是三司始得會計。
yǐ zhī zhì gào shěn gòu wèi lóng tú gé zhí xué shì quán zhī kāi fēng fǔ. gòu wèi rén qīng jùn míng mǐn, tōng dá shì wù. qián zhī háng zhōu, mín huò pín bù néng zàng, gěi yǐ gōng shǐ qián. jià gū nǚ shù bǎi rén. chàng yōu yǎng liáng jiā nǚ zhě, duó guī qí fù mǔ. jiē yù shì dài fū, duō de qí huān xīn. bù lì jiē lè qīng jǐn, wèi zhī ěr mù, cì lǐ juǎn zhǎng duǎn, xiān xī bì zhī, gù shì zhì lì duàn, zhòng mò bù hài fú. xiǎo mín yǒu fàn, qíng shāo bù shàn, bù wèn fǎ qīng zhòng, zhé cì wèi bīng, jiān huá bǐng xī. shí jū zhēn qīng tí diǎn xíng yù, yù àn qí shì, yí zhōu jié wèn, gòu wèi shāo chí suǒ cì zú, gěi yǐ gōng jù, fù wèi mín. huì gòu zhào hái, zhēn qīng yì bà qù, shì suì qǐn. yì zhě yǐ qí yán bǐ sūn miǎn, rán miǎn suī kē bào, ruì yú chéng è, zhì gòu, shàn rén yì jù yān. qí zhì kāi fēng rú zhì háng, chén qǐ shì shì, jí wǔ shì bì, chū yǔ bīn jiù wǎng hái, cóng róng tán xiào yǐ shì yǒu yú, shì dài fū jiāo chēng qí néng. yú yuè, jiā lóng tú gé xué shì, xún qiān hàn lín xué shì. yǐ mǔ sàng qù wèi, jù zú.
以知制誥沈遘為龍圖閣直學士、權知開封府。遘為人輕俊明敏,通達世務。前知杭州,民或貧不能葬,給以公使錢。嫁孤女數百人。倡優養良家女者,奪歸其父母。接遇士大夫,多得其歡心。部吏皆樂傾盡,為之耳目,刺里卷長短,纖悉必知,故事至立斷,眾莫不駭伏。小民有犯,情稍不善,不問法輕重,輒刺為兵,奸猾屏息。時鞠真卿提點刑獄,欲按其事,移州詰問,遘為稍弛所刺卒,給以公據,復為民。會遘召還,真卿亦罷去,事遂寢。議者以其嚴比孫沔,然沔雖苛暴,銳於懲惡,至遘,善人亦懼焉。其治開封如治杭,晨起視事,及午事畢,出與賓舊往還,從容談笑以示有餘,士大夫交稱其能。逾月,加龍圖閣學士,尋遷翰林學士。以母喪去位,遽卒。
bā yuè, gēng yín, dà yǔ. xīn mǎo, dì yǒng shuǐ, huài guān sī lú shě, piào shā rén chù bù kě shèng shù. dì yù chóng zhèng diàn, zǎi xiàng ér xià, cháo cān zhě shí shù rén ér yǐ. zhào kāi xī huá mén yǐ xiè gōng zhōng jī shuǐ, shuǐ bēn jī dōng diàn, shì bān bān wū jiē cuī méi.
八月,庚寅,大雨。辛卯,地湧水,壞官私廬舍,漂殺人畜不可勝數。帝御崇政殿,宰相而下,朝參者十數人而已。詔開西華門以泄宮中積水,水奔激東殿,侍班班屋皆摧沒。
jiǎ wǔ, mìng yán tiě fù shǐ yáng zuǒ děng tí jǔ xiū zhū jūn bān yíng wū, yú bù láng zhōng lái lìng sūn děng bā rén jiù cì shuǐ sǐ zhū jūn mín qián, zàng jì qí wú zhǔ zhě.
甲午,命鹽鐵副使楊佐等提舉修諸軍班營屋,虞部郎中來令孫等八人就賜水死諸軍民錢,葬祭其無主者。
yǐ wèi, xià zhào qiú zhí yán.
乙未,下詔求直言。
sī mǎ guāng shū yuē: qǐng bào yǔ dà zhì, chuān zé jiē yì, dū chéng cuī pǐ, lú shě fù méi dài jǐn, sǐ yú yā nì zhě bù kě shèng jì, cǐ nǎi fēi cháng zhī dà zāi. yì zhě bì xià yú jǔ dòng xún shǒu zhī jiān, wàn yī yǒu suǒ wèi sī hū? gǎn yǐ yú lǜ yán zhī, gài yǒu sān yān: qiè wéi huáng tài hòu bǎo yù shèng gōng, zài yú qiǎng bǎo, bì xià rù chéng dà tǒng, chū dé jí shí, wài jiān chuán yán, huáng tài hòu yú xiān dì zǐ gōng qián wèi bì xià kòu tóu qí qǐng, é wèi zhī shāng, cǐ qǐ kě wèi wú cí ài zhī xīn yú bì xià zāi! bù xìng wèi chán zéi zhī rén jiāo xiāng lí jiān, suì shǐ liǎng gōng zhī qíng, jiè rán yǒu xì. bì xià wèi rén zhī zǐ, jiù shǐ huáng tài hòu yǒu bù cí yú bì xià, ān kě xiào liàng qū zhí, suì shēng fèn hèn, ér yú ài gōng zhī xīn yǒu suǒ bù bèi hū! xiān dì zhuó bì xià yú zhòng rén zhī zhōng, zì fáng yù shǐ shēng wèi tiān zǐ, yǐ yī hòu shù gōng zhǔ shǔ yú bì xià, ér zǐ gōng zài bìn, yǐ shī huáng tài hòu huān xīn, zhǎng gōng zhǔ shù rén, jiē píng jū xián gōng, xī céng shěng jiàn, cǐ bì xià suǒ yǐ shī rén xīn zhī shǐ yě. xiān dì tiān xìng kuān rén, zhòng wéi wù yì, wǎn nián yīng jí, yàn juàn wàn jǐ, suì yǐ tiān xià zhī shì xī wěi zhī liǎng fǔ, qǔ shě chù zhì, wèi bì jiē dāng. jí bì xià jí wèi, jiē wèi bì néng shōu qǔ wēi fú, jìn xián tuì yú, shǐ hǎi nèi kuò rán lì jiàn tài píng. ér bì xià yì shì qiān xùn, shēn zì huì nì, fán bǎi zòu qǐng, bù kěn yǔ duó, zhī rén zhī xián bù néng jǔ, zhī rén zhī bù xiào bù néng tuì, zhī shì zhī fēi bù néng gǎi, zhī shì zhī shì bù néng cóng, dà chén zhuān quán, shén yú xiān cháo, shuài yì chà chú, wú suǒ gù jì, cǐ tiān xià suǒ yǐ zhòng shī wàng yě. guó jiā zhì tái jiàn zhī guān, wèi tiān zǐ ěr mù, fáng dà chén yōng bì. cháo tíng zhèng shì, jiē dà chén cái dìng shī xíng, ér tái jiàn huò yǐ yì yì gàn zhī, bì xià dāng zì yǐ shèng yì chá qí shì fēi, kě xíng zé xíng, kě zhǐ zé zhǐ. jīn nǎi fù fù dà chén, bǐ ān kěn yǐ jǐ suǒ xíng wèi fēi, yǐ tā rén suǒ yán wèi shì hū! bì xià dú qǔ jù jiàn zhī míng, dà chén zuò dé zhuān quán zhī lì, sì fāng huái zhōng zhī shì, jiē wàng fēng jié shé, cǐ tiān xià suǒ yǐ yòu shī wàng yě. yuàn bì xià shàng jī tiān yì, xià shùn rén xīn, yú cǐ sān zhě, jiē liú shèng yì, fèng shì huáng tài hòu, yù jiā xiào jǐn, wù dé huān xīn, zhū zhǎng gōng zhǔ, shí jiā cún fǔ, wú lìng shī suǒ. zǒng lǎn dà bǐng, wù yǐ jiǎ rén, xuǎn yòng yīng jùn, xún míng zé shí, shǎng gōng fá zuì, shě xiǎo qǔ dà, yán nà dǎng yán, xū xīn cóng shàn, ér jiē xíng yǐ zhì chéng. zé rén xīn jì yuè, tiān dào zì hé yǐ.
司馬光疏曰:「頃暴雨大至,川澤皆溢,都城摧圮,廬舍覆沒殆盡,死於壓溺者不可勝紀,此乃非常之大災。意者陛下於舉動循守之間,萬一有所未思乎?敢以愚慮言之,蓋有三焉:竊惟皇太后保育聖躬,在於襁褓,陛下入承大統,初得疾時,外間傳言,皇太后於先帝梓宮前為陛下叩頭祈請,額為之傷,此豈可謂無慈愛之心於陛下哉!不幸為讒賊之人交相離間,遂使兩宮之情,介然有隙。陛下為人之子,就使皇太后有不慈於陛下,安可校量曲直,遂生忿恨,而於愛恭之心有所不備乎!先帝擢陛下於眾人之中,自防禦使升為天子,以一後數公主屬於陛下,而梓宮在殯,已失皇太后歡心,長公主數人,皆屏居閒宮,希曾省見,此陛下所以失人心之始也。先帝天性寬仁,重違物議,晚年嬰疾,厭倦萬幾,遂以天下之事悉委之兩府,取捨黜陟,未必皆當。及陛下即位,皆謂必能收取威福,進賢退愚,使海內廓然立見太平。而陛下益事謙遜,深自晦匿,凡百奏請,不肯與奪,知人之賢不能舉,知人之不肖不能退,知事之非不能改,知事之是不能從,大臣專權,甚於先朝,率意差除,無所顧忌,此天下所以重失望也。國家置台諫之官,為天子耳目,防大臣壅蔽。朝廷政事,皆大臣裁定施行,而台諫或以異議干之,陛下當自以聖意察其是非,可行則行,可止則止。今乃復付大臣,彼安肯以己所行為非,以它人所言為是乎!陛下獨取拒諫之名,大臣坐得專權之利,四方懷忠之士,皆望風結舌,此天下所以又失望也。願陛下上稽天意,下順人心,於此三者,皆留聖意,奉事皇太后,愈加孝謹,務得歡心,諸長公主,時加存撫,無令失所。總攬大柄,勿以假人,選用英俊,循名責實,賞功罰罪,舍小取大,延納讜言,虛心從善,而皆行以至誠。則人心既悅,天道自和矣。」
lǚ huì yán: wǔ xíng zhì yuē: jiǎn zōng miào, fèi jì sì, shuǐ bù rùn xià. nǎi zhě pú ān yì wáng yī shì, shǐ yì huò jiāng yǔ rén miào bǐ chóng, zhōng bà zhuī fēng, bù jí yàn wáng zhī lì, lǐ shī zhōng ér xiào bù zú, shì yì jǐ hū màn yě. jīng fáng chuán yuē: jī ér bù sǔn, zī wèi dà huāng, jué zāi shuǐ. qù dōng jí chūn, xǔ yǐng děng jùn dà huāng. chén wèi shàng fāng bù jí zhī yòng, hòu yuàn yín qiǎo zhī zuò, yí jiā cái jiǎn, yǐ chóng jiǎn yuē, liàng rù zhì yòng, zhèng zài jīn rì. yòu yuē: pì è yǒu dé, jué zāi shuǐ. gài yǒu dé zhī rén yōng è ér bù yòng yě. jīn qián xí xiáng yán, wú fēi fān dǐ zhī jiù, qīng tú jìn yòng, jiē chū quán xìng zhī mén. zhōng liáng zhī rén, níng wú tǐ jiě. gǔ zhě yǐ gōng jī jǔ xián, zé wàn huà chéng ér ruì yīng zhe hòu shì yǐ huǐ yù qǔ rén, gù gōng yè fèi ér zāi yì zhì. bì xià dāng yì yì xún sī, zhuī jiù qí shī, shù jǐ xiāo fù zhī lǐ yě.
呂誨言:「《五行志》曰:『簡宗廟,廢祭祀,水不潤下。』乃者濮安懿王一事,始議或將與仁廟比崇,終罷追封,不及燕王之例,禮失中而孝不足,是亦幾乎慢也。京房《傳》曰:『飢而不損,茲謂大荒,厥災水。』去冬及春,許、潁等郡大荒。臣謂尚方不急之用,後苑淫巧之作,宜加裁減,以崇儉約,量入制用,正在今日。又曰:『辟遏有德,厥災水。』蓋有德之人壅遏而不用也。今前席詳延,無非籓邸之舊,清途進用,皆出權幸之門。忠良之人,寧無體解。古者以功績舉賢,則萬化成而瑞應著;後世以毀譽取人,故功業廢而災異至。陛下當翼翼循思,追救其失,庶幾消復之理也。」
lǚ dà fáng yán: yǔ shuǐ wèi huàn, cǐ yīn chéng yáng zhī lì. yīn chén bā shì, yuē zhǔ ēn bù lì, chén quán tài shèng, xié yì gàn zhèng, sī ēn hài gōng, biān kòu lián móu, dào zéi zì xíng, qún qíng shī zhí, xíng fá shī píng.
呂大防言:「雨水為患,此陰乘陽之沴。」因陳八事,曰主恩不立,臣權太盛,邪議干正,私恩害公,邊寇連謀,盜賊恣行,群情失職,刑罰失平。
bǐng shēn, liáo yǐ kè xīng fàn tiān miào, mìng zhū lù bèi zī zéi, yán huǒ jìn.
丙申,遼以客星犯天廟,命諸路備資賊,嚴火禁。
chū, yì chóng pú ān yì wáng, shǐ guǎn xiū zhuàn tóng zhī jiàn yuàn cài kàng yǐn lǐ wèi rén hòu zhī yì, zhǐ chén qiē zhì, tì xià bèi miàn, dì yì gǎn qì. huì jīng shī dà shuǐ, kàng tuī yuán jiù zhēng, shǒu qián shuō yǐ duì, dà chén bù biàn zhī. gēng xū, mìng kàng zhī zhì gào jiān pàn guó zi jiān, bà jiàn zhí.
初,議崇濮安懿王,史館修撰、同知諫院蔡抗引禮為人後之義,指陳切至,涕下被面,帝亦感泣。會京師大水,抗推原咎徵,守前說以對,大臣不便之。庚戌,命抗知制誥兼判國子監,罷諫職。
yǐ mǎo, zhào jiǎn dìng gǔn miǎn zhì dù, cóng tóng zhī lǐ yuàn lǐ yù zòu yě. yù, hé nán rén, cháng yǔ tóng liè yì jìn zhōng shì. jì shàng, yǒu zhōng rén lái, wèn shuí wèi cǐ, tóng liè jù wèi duì, yù dú qián yuē: yù shí wèi zhī. zhōng rén jí qù, shì yì qǐn.
乙卯,詔減定袞冕制度,從同知禮院李育奏也。育,河南人,嘗與同列議禁中事。既上,有中人來,問誰為此,同列懼未對,育獨前曰:「育實為之。」中人即去,事亦寢。
mìng zhī zhì gào sòng mǐn qiú hán wéi tóng xiū zhuàn rén zōng shí lù.
命知制誥宋敏求、韓維同修撰《仁宗實錄》。
jiǔ yuè, xīn yǒu, tí jǔ biān zuǎn lǐ shū cān zhī zhèng shì ōu yáng xiū yǐ biān zuǎn lǐ shū chéng bǎi juǎn zhào yǐ tài cháng yīn gé lǐ wèi míng, cì xiū děng yín bó yǒu chà.
九月,辛酉,提舉編纂禮書、參知政事歐陽修已編纂禮書成百卷;詔以《太常因革禮》為名,賜修等銀帛有差。
rén xū, yǐ lín yǔ bà dà yàn. sī mǎ guāng yán: bì xià jiāng yǒu shì yú nán jiāo, qún chén xún gù shì qǐng shàng zūn hào, bì xià shēn zì yì sǔn, yǐ chéng tiān qiǎn, wèi zhòng xīn. wàng zì jīn, suǒ yǒu qún chén shàng zūn hào biǎo, jiē jù ér wù shòu, réng lìng gèng bù dé shàng. guāng jì zòu shū, fù miàn yǒu kāi chén, dì jiā nà zhī. qún chén fán wǔ shàng biǎo, zhōng bù yǔn.
壬戌,以霖雨罷大宴。司馬光言:「陛下將有事於南郊,群臣循故事請上尊號,陛下深自抑損,以承天譴,慰眾心。望自今,所有群臣上尊號表,皆拒而勿受,仍令更不得上。」光既奏疏,復面有開陳,帝嘉納之。群臣凡五上表,終不允。
jǐ sì, cè zhì jǔ rén. jiǎ xū, yǐ zhì kē rù děng zhù zuò zuǒ láng fàn bǎi lù wèi mì shū chéng, shēng yī rèn, qián hé chuān xiàn lìng lǐ qīng chén wèi zhù zuò zuǒ láng. bǎi lù suǒ duì cè yuē: jiǎn zōng miào, fèi jì sì, zé shuǐ bù rùn xià. xī hàn xiào āi zūn gòng huáng ér hé nán yǐng chuān dà shuǐ, xiào ān zūn dé huáng ér jīng shī jí jùn guó èr shí jiǔ dà shuǐ, xiào huán zūn chóng huáng ér liù jùn dì liè shuǐ yǒng jǐng yì, xiào líng zūn rén huáng ér jīng shī dà shuǐ. yì shì tóng yàn, mì rú fú jié. bì xià zhī yú pú ān yì wáng, qíng kě yǐ shā ér lǐ bù kě yǐ jiā, ēn kě yǐ duàn ér yì bù kě yǐ lóng. lǐ, wèi rén hòu zhě wèi zhī zǐ, gǔ zhě chí zhòng dà zōng, zé jiàng qí sī qīn. gài dà zōng, lóng yě xiǎo zōng, shā yě tiān dì zōng miào shè jì zhī sì, zhòng yě mén nèi zhī qī, qīng yě. yí shā ér lóng zhī, yí qīng ér zhòng zhī, shì bèi xiān wáng zhī lǐ yǐ. lǐ bèi zé rén xīn shī, tiān yì kuí, cǐ biàn yì suǒ cóng lái yě. gǔ zhī shèng dì míng wáng, wèi cháng wú guò, rán ér guì hū néng gǎi. bì xià yí zhào yǒu sī, wù fù yì zhuī zūn shì, dì yīn pú ān yì wáng jiàn guó, wèi zhī lì zhǎng, yǐ wèi sì wáng, shì shì fèng sì ān yì wáng, yǒng wèi yī guó tài zǔ, zé rén xīn yuè ér tiān yì jiě, dà yǔ zhī shěng hé yòng ráng zāi! bǎi lù, zhèn cóng zi yě.
己巳,策制舉人。甲戌,以制科入等著作佐郎范百祿為秘書丞,升一任,前和川縣令李清臣為著作佐郎。百祿所對策曰:「簡宗廟,廢祭祀,則水不潤下。昔漢孝哀尊共皇而河南穎川大水,孝安尊德皇而京師及郡國二十九大水,孝桓尊崇皇而六郡地裂、水涌、井溢,孝靈尊仁皇而京師大水。異世同驗,密如符節。陛下之於濮安懿王,情可以殺而禮不可以加,恩可以斷而義不可以隆。禮,為人後者為之子,古者持重大宗,則降其私親。蓋大宗,隆也;小宗,殺也;天地宗廟社稷之祀,重也;門內之期,輕也。宜殺而隆之,宜輕而重之,是悖先王之禮矣。禮悖則人心失,天意暌,此變異所從來也。古之聖帝明王,未嘗無過,然而貴乎能改。陛下宜詔有司,勿複議追尊事,第因濮安懿王建國,為之立長,以為嗣王,世世奉祀安懿王,永為一國太祖,則人心悅而天意解,大雨之眚何用禳哉!」百祿,鎮從子也。
qīng chén, ān yáng rén, hán qí qī yǐ qí xiōng zhī zǐ, ōu yáng xiū qí qí wén, yǐ wèi shì sū shì. shì mì gé, kǎo guān hán wéi yuē: xún qīng shì bǐ lì yě. shì wén zhì zhōng shū, xiū yíng yǔ yuē: qīng chén bù dì zé móu yǐ. fā shì, rú yán. jí tíng duì, huò wèi qīng chén dāng yǐ wǔ xíng chuán duì, dāng fù dé dì yī, qīng chén yuē: cǐ hàn shū fù huì zhī shuō, wú bù zhī xìn. mín jiān qǐ wú jí tòng kě shàng zhě hū! yīn yán: tiān dì zhī dà, pì rú rén shēn, fù xīn fèi fǔ yǒu suǒ gōng sāi, zé wǔ guān bù níng. mín rén shēng jù, tiān dì zhī fù xīn fèi fǔ yě rì yuè xīng chén, tiān dì zhī wǔ guān yě. shàn zhǐ tiān dì zhī yì zhě, bù zhǐ qí yì, zhǐ mín zhī jí tòng ér yǐ. qīng chén dì jìng zài cì děng.
清臣,安陽人,韓琦妻以其兄之子,歐陽修奇其文,以為似蘇軾。試秘閣,考官韓維曰:「荀卿氏筆力也。」試文至中書,修迎語曰:「清臣不第則繆矣。」發視,如言。及廷對,或謂清臣當以《五行傳》對,當復得第一,清臣曰:「此《漢書》附會之說,吾不之信。民間豈無疾痛可上者乎!」因言:「天地之大,譬如人身,腹心肺腑有所攻塞,則五官不寧。民人生聚,天地之腹心肺腑也;日月星辰,天地之五官也。善止天地之異者,不止其異,止民之疾痛而已。」清臣第竟在次等。
yǐ hài, liáo zhǔ rú jí sī diàn.
乙亥,遼主如藉絲淀。
bǐng zǐ, yǐ quán yù shǐ zhōng chéng jiǎ àn wèi hàn lín shì dú xué shì zhī chén zhōu, cóng suǒ qǐ yě. xiān shì àn yǔ liǎng zhì hé yì, qǐng yǐ pú wáng wèi huáng bó, zhí zhèng fú cóng, shù yì zhōng shū zhēng lùn. huì dà yǔ shuǐ, shí àn yǐ bèi jí, shū yán: èr sān zhí zhèng jiàn liǎng tǒng èr fù zhī shuō, gù qī miào shén líng zhèn nù, tiān jiàng yǔ shuǐ, liú shā rén mín. yú shì yǐn jí qiú qù ér yǒu shì mìng. hòu shí èr rì zú, kǒu zhàn yí zòu shù bǎi yán, yóu yǐ pú wáng yì wèi qǐng. zèng lǐ bù shì láng. àn xiū jié zì xǐ, zài cháo shù yán shì, rén chēng qí jiè zhí.
丙子,以權御史中丞賈黯為翰林侍讀學士、知陳州,從所乞也。先是黯與兩制合議,請以濮王為皇伯,執政弗從,數詣中書爭論。會大雨水,時黯已被疾,疏言:「二三執政建兩統貳父之說,故七廟神靈震怒,天降雨水,流殺人民。」於是引疾求去而有是命。後十二日卒,口占遺奏數百言,猶以濮王議為請。贈禮部侍郎。黯修潔自喜,在朝數言事,人稱其介直。
yǐ lóng tú gé zhí xué shì pàn dōu shuǐ jiān hán zhì zhī hé nán fǔ, zuò dū chéng nèi wài gōu xù jiǔ bù zhì gù yě.
以龍圖閣直學士、判都水監韓贄知河南府,坐都城內外溝洫久不治故也。
rén wǔ, tài bái fàn nán dòu.
壬午,太白犯南斗。
xiān shì sēng guān yǒu què, duō yīn quán yào qǐng yè nèi jiàng bǔ rén, tái jiàn lèi yǒu lùn liè. rén zōng yīn zhe lìng: sēng guān yǒu què, mìng liǎng jiē gè xuǎn yī rén, jiào yì ér bǔ. zhì shì jiàn yì yǒu quē, zhōng shū yǐ xià liǎng jiē xuǎn rén bù shàng, ér nèi chén chén chéng lǐ yǐ bǎo xiāng yuàn sēng qìng fǔ wèi qǐng, nèi jiàng lìng yǔ jiàn yì, zhōng shū zhí zòu bù kě. ōu yáng xiū nǎi zòu yuē: bǔ yī sēng guān zhì xiǎo shì, dàn zhōng shū shì yǐ shī xíng, ér yòng nèi jiàng gǎi xiān cháo zhe lìng, zé shì nèi chén náo cháo zhèng, cǐ hé kě qǐ qí jiàn! yòu yuē: gōng nǚ jìn xí, zì qián shì cháng huàn nán zhì. cǐ xiǎo shì, bù yǐ wèi yì ér cóng zhī, bǐ bì zì zhāng yú wài, yǐ wèi cháo zhèng kě huí, wēi shì bù xiǎo yǐ. dì jù kě zhōng shū suǒ zòu, lìng yī lì xuǎn shì.
先是僧官有闕,多因權要請謁內降補人,台諫累有論列。仁宗因著令:「僧官有闕,命兩街各選一人,較藝而補。」至是鑒義有缺,中書已下兩街選人不上,而內臣陳承禮以寶相院僧慶輔為請,內降令與鑒義,中書執奏不可。歐陽修乃奏曰:「補一僧官至小事,但中書事已施行,而用內降改先朝著令,則是內臣撓朝政,此何可啟其漸!」又曰:「宮女近習,自前世常患難制。此小事,不以為意而從之,彼必自張於外,以謂朝政可回,威勢不小矣。」帝遽可中書所奏,令依例選試。
dōng, shí yuè, dīng hài shuò, liáo zhǔ rú yī wū lǘ shān.
冬,十月,丁亥朔,遼主如醫巫閭山。
gēng yín, yǐ tiān zhāng gé dài zhì lǚ gōng zhe sī mǎ guāng wèi lóng tú gé zhí xué shì jiān shì dú.
庚寅,以天章閣待制呂公著、司馬光為龍圖閣直學士兼侍讀。
jiǎ wǔ, fù yǐ wáng ān shí wèi gōng bù láng zhōng zhī zhì gào, mǔ sàng chú gù yě.
甲午,復以王安石為工部郎中、知制誥,母喪除故也。
jǐ hài, liáo yǐ tài hòu shè huò hǔ, dà yàn qún chén, mìng gè fù shī.
己亥,遼以太后射獲虎,大宴群臣,命各賦詩。
guǐ mǎo, lǚ huì yán: tái jiàn zhě, rén zhǔ zhī ěr mù. tiān shèng jǐng yòu jiān, sān yuàn yù shǐ wǔ yuán chà chū zhě sān rén cháng yǒu èr shí yuán ér hòu yì shuāi jiǎn, gài zhí zhèng zhě bù yù zhǔ shàng wén zhōng wài zhī què shī, rán yóu bù xià shí shù yuán. jīn yù shǐ tái què zhōng chéng zhě lěi yuè, yù shǐ wǔ yuán chà chū zhě sān rén, wéi chén yǔ fàn chún rén lǚ dà fáng gōng zhí, fēng zhāng shí shàng, bào bà zhě bā jiǔ. jiàn guān èr yuán, sī mǎ guāng qiān tā zhí, fù yáo yú chū shǐ běi tíng. yán lù yōng sè, wèi yǒu rú jīn rì zhī shèn zhě, chén qiè wèi shèng cháo xiū zhī! yǐ sì, mìng zhī zhì gào shào bì quán zhī jiàn yuàn.
癸卯,呂誨言:「台諫者,人主之耳目。天聖、景祐間,三院御史五員差出者三人常有二十員;而後益衰減,蓋執政者不欲主上聞中外之闕失,然猶不下十數員。今御史台闕中丞者累月,御史五員差出者三人,唯臣與范純仁、呂大防供職,封章十上,報罷者八九。諫官二員,司馬光遷它職,傅堯俞出使北庭。言路壅塞,未有如今日之甚者,臣竊為聖朝羞之!」乙巳,命知制誥邵必權知諫院。
wù shēn, yǐ quán fā qiǎn sān sī kāi chāi sī sūn yǒng wèi zhū wáng fǔ shì dú, zhōng shōu biān pái wén zì sūn gù wèi zhū wáng fǔ shì jiǎng. yǐng wáng hǎo xué bù juàn, yī rì, chū xīn lù hán fēi zi, shǔ fǔ liáo chóu xiào, yǒng yuē: hán fēi xiǎn kè, bèi liù jīng zhī zhǐ, yuàn wú liú yì! wáng yuē: lù bèi cáng shū zhī shù, fēi suǒ hǎo yě.
戊申,以權發遣三司開拆司孫永為諸王府侍讀,中收編排文字孫固為諸王府侍講。潁王好學不倦,一日,出新錄《韓非子》,屬府僚讎校,永曰:「韓非險刻,背《六經》之旨,願無留意!」王曰:「錄備藏書之數,非所好也。」
rén zǐ, yǐ lóng tú gé zhí xué shì jiān shì jiǎng lú shì zōng zhī qīng zhōu. shì zōng rù cí, dì wèi yuē: zhèn sù zhī qīng zhōng chún, qǐ dāng jiǔ chù yú wài! yīn mìng zài duì jí jiàn, lùn zǔ zōng zhī fǎ wú shù gèng biàn.
壬子,以龍圖閣直學士兼侍講盧士宗知青州。士宗入辭,帝謂曰:「朕素知卿忠純,豈當久處於外!」因命再對;及見,論祖宗之法無數更變。
jiǎ yín, lǚ gōng zhe jìn suǒ biān rén zōng yù jí bǎi juǎn, dì yù yán hé diàn, fú xuē páo guān zhī.
甲寅,呂公著進所編《仁宗御集》百卷,帝御延和殿,服靴袍觀之。
yǐ hàn lín xué shì féng jīng wèi nán jiāo yí zhàng shǐ, què yù shǐ zhōng chéng gù yě. jí rì gèng mìng gěi shì zhōng tiān zhāng gé dài zhì péng sī yǒng quán yù shǐ zhōng chéng.
以翰林學士馮京為南郊儀仗使,闕御史中丞故也。即日更命給事中、天章閣待制彭思永權御史中丞。
shí yī yuè, gēng wǔ, cháo xiǎng jǐng líng gōng. xīn wèi, xiǎng tài miào. rén shēn, sì tiān dì yú yuán qiū, yǐ tài zǔ pèi. dà shè. xiān shì bǎi guān xí yí shàng shū shěng, cì jiǔ shí, láng guān wáng yì zhī zuì bǎo ǒu tǔ, yù shǐ qián hé shī yí. jí shì zǎi xiàng hán qí yǐ wén, dì yuē: yǐ shè zuì yǐ. qí yán: gù shì, shī yí bù yǐ shè yuán. dì yuē: shī yí, báo fá yě, rán shǐ shì dài fū yǐ jiǔ shí dé guò, nán shī miàn mù yǐ. zú shè zhī.
十一月,庚午,朝享景靈宮。辛未,享太廟。壬申,祀天地於圜丘,以太祖配。大赦。先是百官習儀尚書省,賜酒食,郎官王易知醉飽嘔吐,御史前劾失儀。及是宰相韓琦以聞,帝曰:「已赦罪矣。」琦言:「故事,失儀不以赦原。」帝曰:「失儀,薄罰也,然使士大夫以酒食得過,難施面目矣。」卒赦之。
liáo yē lǜ yī xùn shì chǒng bù fǎ, běi yuàn shū mì shǐ yē lǜ rén xiān yì zhī, wèi yī xùn suǒ jì. shí èr yuè, jiǎ wǔ, chū rén xiān wèi nán jīng liú shǒu, gǎi fēng jìn wáng. rén xiān zhì nán jīng, xù gū qióng, jìn jiān tè, biān jìng yàn rán. yì zhě wèi zì yù yuè xiū gé hòu, rén xiān yī rén ér yǐ.
遼耶律伊遜恃寵不法,北院樞密使耶律仁先抑之,為伊遜所忌。十二月,甲午,出仁先為南京留守,改封晉王。仁先至南京,恤孤煢,禁奸慝,邊境晏然。議者謂自裕悅休格後,仁先一人而已。
jiǎ chén, xià guó zhǔ liàng zuò shǐ rén lái hè zhēng dàn, dīng wèi, shǐ rén lái hè shòu shèng jié.
甲辰,夏國主諒祚使人來賀正旦,丁未,使人來賀壽聖節。
sī mǎ guāng yán: jìn nián liàng zuò suī wài qiǎn shǐ rén chēng chén fèng gòng, ér nèi xù jiān móu, kuī cì biān jìng, yīn yǐ guān jué jīn bó yòu zhōng guó bù chěng zhī rén jí shú hù fān bù qí wéi jù bù cóng zhě, liàng zuò zhé fā bīng shā lüè, gōng jiàn shǒu yǒu zhù zài yán biān zhě, liàng zuò jiē pò zhú shǐ rù nèi dì. biān chén zuò shì, bù néng jiù yuán, suì shǐ qí yú shú hù jiē wèi dàn xiōng wēi, yuàn fèn zhōng guó, rén rén gè yǒu lí pàn zhī xīn. jí cháo tíng qiǎn shǐ jī wèn, zé liàng zuò jù ér bù nà zòng yǒu suǒ dá, jiē wǔ màn zhī cí, cháo tíng yì yǐn rěn bù fù zhì jié. liàng zuò yòu shù yáng xū shēng yǐ jīng dòng biān bǐ, ér jiāng shuài lǜ duō nuò qiè, yí lù yǒu jǐng, zé sān lù jiē sǒng, jǐn chōu fù nèi zhōu jūn xià fān bīng shì zhì zài huī xià. shù yuè hòu jì wú yǐng xiǎng, rán hòu qiǎn lái wèi jí xiū xī, hū wén yǒu jǐng, yòu fù huí qù. rú cǐ wǎng hái, pí yú dào lù, qì wú shì shì. chén liào liàng zuò suǒ yǐ yī jiù qiǎn shǐ chēng chén fèng gòng zhě, yī zé lì yú měi suì suǒ cì jīn bó èr shí yú wàn, èr zé lì yú rù jīng fàn yì, sān zé yù cháo tíng bù wèi zhī bèi. qí suǒ yǐ yòu bù chěng zhī rén zhě, yù fǎng zhōng guó xū shí, píng jū yòng wèi móu zhǔ, rù kòu zé yòng wèi xiāng dǎo yě. qí suǒ yǐ yòu xié shú hù pò zhú gōng jiàn shǒu zhě, qí yì yǐ wèi kè jūn bù zú wèi, wéi shú hù gōng jiàn shǒu shēng zhǎng jí biān, yǒng hàn shàn dòu, ruò xiān shì jiǎn qù, zé biān rén shī qí suǒ shì, rù kòu kě yǐ tōng xíng wú ài yě. qí suǒ yǐ shù yáng xū shēng, jīng dòng biān bǐ zhě, yù shǐ zhōng guó zhī bīng pí yú bèn mìng, hào sàn zhū fān, gōng sī pín kùn jì ér biān lì xí yǐ wèi cháng, bù fù shè bèi, rán hòu chéng xū rù kòu yě. wàng míng yù zhōng wài chén liáo, yǒu jiǔ lì biān rèn huò céng jīng zhàn zhèn, zhī jūn zhōng lì hài jí xī róng qíng wěi zhě, bìng xǔ shàng shū, zé qí lǐ dào shāo zhǎng zhě, cóng róng fǎng wèn yǐ zhì bīng yù róng zhī cè, zé chù zhì zì dé qí yí yǐ.
司馬光言:「近年諒祚雖外遣使人稱臣奉貢,而內蓄奸謀,窺伺邊境,陰以官爵金帛誘中國不逞之人及熟戶蕃部;其違拒不從者,諒祚輒發兵殺掠,弓箭手有住在沿邊者,諒祚皆迫逐使入內地。邊臣坐視,不能救援,遂使其餘熟戶皆畏憚凶威,怨憤中國,人人各有離叛之心。及朝廷遣使齎問,則諒祚拒而不納;縱有所答,皆侮慢之辭,朝廷亦隱忍不復致詰。諒祚又數揚虛聲以驚動邊鄙,而將帥率多懦怯,一路有警,則三路皆聳,盡抽腹內州軍下番兵士置在麾下。數月後寂無影響,然後遣來;未及休息,忽聞有警,又復回去。如此往還,疲於道路,訖無是事。臣料諒祚所以依舊遣使稱臣奉貢者,一則利於每歲所賜金帛二十餘萬,二則利於入京販易,三則欲朝廷不為之備。其所以誘不逞之人者,欲訪中國虛實,平居用為謀主,入寇則用為鄉導也。其所以誘脅熟戶、迫逐弓箭手者,其意以為客軍不足畏,唯熟戶、弓箭手生長極邊,勇悍善斗,若先事翦去,則邊人失其所恃,入寇可以通行無礙也。其所以數揚虛聲,驚動邊鄙者,欲使中國之兵疲於奔命,耗散諸蕃,公私貧困;既而邊吏習以為常,不復設備,然後乘虛入寇也。望明諭中外臣僚,有久歷邊任或曾經戰陣,知軍中利害及西戎情偽者,並許上書,擇其理道稍長者,從容訪問以治兵御戎之策,則處置自得其宜矣。」
jiāo sì jì bì, shì yù shǐ zhī zá shì lǚ huì fù shēn qián yì, qǐ zǎo zhèng pú ān yì wáng chóng fèng zhī lǐ, qiě yán: jīn nìng rén jìn shuō, huò luàn chén tīng, zhōng shū suì fēi, zhí shǒu xié lùn, dāng yǒu yǐ fā míng jīng yì, jiě shì qún yí. chén yù qǐ zhōng zhǐ xià shū mì yuàn jí hòu lái jìn rèn liǎng zhì chén liáo, tóng gòng xiáng dìng diǎn lǐ yǐ zhèng shì fēi. jiǔ ér bù jué, fēi suǒ yǐ shì zhì gōng yú tiān xià yě. huì xún jìn duì yán hé diàn, kāi chén kěn qiè, qián hòu fán qī zòu, bù cóng. yīn qǐ miǎn tái zhí bǔ wài, yòu sì zòu, yì bù cóng. suì hé hán qí yuē: yǒng zhāo líng tǔ wèi gān, yù jǐ yí yīn yóu zài, nǎi qí jù yù zhuī chóng pú wáng, shǐ bì xià hòu suǒ shēng ér báo suǒ jì, lóng xiǎo zōng ér jué dà zōng. yán zhě lùn biàn bàn nián, qí yóu suì fēi, bù wèi gǎi zhèng. yuàn chù jū wài fān, yǐ wèi shì lùn.
郊祀既畢,侍御史知雜事呂誨復申前議,乞早正濮安懿王崇奉之禮,且言:「今佞人進說,惑亂宸聽,中書遂非,執守邪論,當有以發明經義,解釋群疑。臣欲乞中旨下樞密院及後來進任兩制臣僚,同共詳定典禮以正是非。久而不決,非所以示至公於天下也。」誨尋進對延和殿,開陳懇切,前後凡七奏,不從。因乞免台職補外,又四奏,亦不從。遂劾韓琦曰:「永昭陵土未乾,玉幾遺音猶在,乃琦遽欲追崇濮王,使陛下厚所生而薄所繼,隆小宗而絕大宗。言者論辨半年,琦猶遂非,不為改正。願黜居外籓,以慰士論。」
xīn hài, liáo yǐ nán jīng liú shǒu xiāo wéi xìn wèi zuǒ yī lēi xī bā. nán fǔ zǎi xiàng xiāo dé yǐ lǎo gào guī, yōu zhào bù xǔ. běi fǔ zǎi xiàng yáo jǐng xíng chū wèi wǔ dìng jūn jié dù shǐ, yǐ hàn rén xíng gōng dōu bù shǔ yē lǜ liáng tóng zhī nán yuàn shū mì shǐ shì.
辛亥,遼以南京留守蕭惟信為左伊勒希巴。南府宰相蕭德以老告歸,優詔不許。北府宰相姚景行出為武定軍節度使,以漢人行宮都部署耶律良同知南院樞密使事。