qǐ zhāo yáng dà yuān xiàn zhēng yuè, jǐn róu zhào shè tí gé sān yuè, fán sān nián yǒu qí.
起昭阳大渊献正月,尽柔兆摄提格三月,凡三年有奇。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng yuán nián liáo tài píng sān nián
○仁宗体天法道极功全德神文圣武睿哲明孝皇帝天圣元年(辽太平三年)
chūn, zhēng yuè, bǐng yín shuò, zhào gǎi yuán. dì dú zhào, hào qì zhě jiǔ zhī, wèi zuǒ yòu yuē:" zhèn bù rěn jù gèng xiān dì zhī hào yě."
春,正月,丙寅朔,诏改元。帝读诏,号泣者久之,谓左右曰:“朕不忍遽更先帝之号也。”
liáo zhǔ rú nà shuǐ.
辽主如纳水。
yǐ yē lǜ cáng yǐn wèi píng zhāng shì.
以耶律藏引为平章事。
gēng wǔ, liáo chū shǐ lái hè cháng níng jié.
庚午,辽初使来贺长宁节。
zì jiàn lóng yǐ lái, wú shǔ jiāng nán jīng hú nán yuè jiē hào fù qiáng, xiāng jì jiàng fù, tài zǔ tài zōng yīn qí xù cáng, shǒu yǐ gōng jiǎn jiǎn yì, fāng shì shí, tiān xià shēng chǐ shàng guǎ, ér yǎng bīng wèi shén fān, rèn guān wèi shén rǒng, fó lǎo zhī tú wèi shén chì, bǎi xìng yì gè ān qí shēng, bù wéi qiǎo wěi fàng chǐ, gù shàng xià gěi zú, fǔ kù xiàn yì. chéng píng jì jiǔ, hù kǒu suì zēng, bīng jí yì guǎng, lì yuán yì zhòng, fó lǎo sài wài, hào dù zhōng guó, xiàn guān zhī fèi, shù bèi xī rì, bǎi xìng yì shāo zòng chǐ, ér shàng xià shǐ kùn yú cái yǐ. quán sān sī shǐ lǐ zī cháng yán:" tiān xià fù diào yǒu cháng, jīn xī běi qǐn bīng èr shí nián, ér biān kuì rú gù, tā yòng jìn guǎng, shù bīng suī wèi kě jiǎn, qí mò zuò fú fèi fēi běn wù zhě, yí yī qiè cái sǔn, yǐ kuān liǎn hòu xià." yán tiě pàn guān shè rén yú xiàn qīng yì yán:" tiān xià gǔ bó rì yì hào, wù jià rì yì gāo, rén jiē wèi dào miáo wèi lì ér hé dí, sāng yè wèi tǔ ér hé mǎi, zì jīng hú jiāng huái jiān, mín chóu wú liáo. zhuǎn yùn shǐ wù kè bō yǐ zēng qí shù, suì yì yī suì, yòu fēi shí diào lǜ yíng zào, yī qiè fèi yòng, jiē chū yú mín, shì yǐ wù jià yì gāo, mín lì jī kùn yě. zì tiān xǐ yǐ lái, rì chǐ yī rì, yòu shèn yú qián. zhī bù yíng zhě lòu zài xià, mù bù mào zhě dù zài nèi, bì xià yí yǔ gōng qīng dà chén zhāo xī tú yì ér jiù zhèng zhī." dì nà qí yán. guǐ wèi, mìng yù shǐ zhōng chéng liú yún tí jǔ zhū sī kù wù xuē yí kuò yǔ sān sī tóng yì cái jiǎn rǒng fèi.
自建隆以来,吴、蜀、江南、荆湖、南粤、皆号富强,相继降附,太祖、太宗因其蓄藏,守以恭俭简易,方是时,天下生齿尚寡,而养兵未甚蕃,任官未甚冗,佛、老之徒未甚炽,百姓亦各安其生,不为巧伪放侈,故上下给足,府库羡溢。承平既久,户口岁增,兵籍益广,吏员亦众,佛、老、塞外,耗蠹中国,县官之费,数倍昔日,百姓亦稍纵侈,而上下始困于财矣。权三司使李谘尝言:“天下赋调有常,今西北寝兵二十年,而边餽如故,它用浸广,戍兵虽未可减,其末作浮费非本务者,宜一切裁损,以宽敛厚下。”盐铁判官歙人俞献卿亦言:“天下谷帛日益耗,物价日益高,人皆谓稻苗未立而和籴,桑叶未吐而和买,自荆湖、江、淮间,民愁无聊。转运使务刻剥以增其数,岁益一岁,又非时调率、营造,一切费用,皆出于民,是以物价益高,民力积困也。自天禧以来,日侈一日,又甚于前。卮不盈者漏在下,木不茂者蠹在内,陛下宜与公卿大臣朝夕图议而救正之。”帝纳其言。癸未,命御史中丞刘筠、提举诸司库务薛贻廓与三司同议裁减冗费。
zhào zhōng shū shū mì yuàn tóng yì sāi huá zhōu jué hé.
诏中书、枢密院同议塞滑州决河。
xiān shì chá zhì, wéi chuān xiá guǎng nán tīng mín zì mǎi mài, jìn qí chū jìng, yú xī què, fàn zhě yǒu xíng. zài huái nán zé qí huáng lú shū shòu guāng liù zhōu, guān zì wèi chǎng, zhì shǐ zǒng zhī, wèi zhī shān chǎng zhě shí sān, liù zhōu cǎi chá zhī mín jiē lì yān, wèi zhī yuán hù. suì kè zuò chá, shū qí zū, yú zé guān xī shì zhī. qí shòu yú guān zhě, jiē xiān shòu qián ér hòu rù chá, wèi zhī běn qián. yòu, bǎi xìng suì shū shuì yuàn zhé chá zhě, wèi zhī zhé shuì chá. zǒng wèi suì kè bā bǎi liù shí wǔ wàn yú jīn, qí chū yù jiē jiù běn chǎng. zài jiāng nán zé xuān shè jiāng chí ráo xìn hóng fǔ yún yuán shí zhōu, guǎng dé xīng guó lín jiāng jiàn chāng nán kāng wǔ jūn, liǎng zhè zé háng sū míng yuè wù chù wēn tái hú cháng qú mù shí èr zhōu, jīng hú zé jiāng líng fǔ, tán dǐng lǐ è yuè guī xiá qī zhōu, jīng mén jūn, fú jiàn zé jiàn jiàn èr zhōu, suì rú shān chǎng shū zū zhé shuì, yú zé guān xī shì ér liǎn zhī. zǒng wèi suì kè, jiāng nán qiān èr shí qī wàn yú jīn, liǎng zhè bǎi èr shí qī wàn jiǔ qiān yú jīn, jīng hú èr bǎi sì shí qī wàn yú jīn, fú jiàn sān shí jiǔ wàn sān qiān yú jīn, jiē zhuǎn shū yào huì zhī dì, yuē jiāng líng fǔ, yuē zhēn zhōu, yuē hǎi zhōu, yuē hàn yáng jūn, yuē wú wéi jūn, yuē qí zhōu zhī qí kǒu, wèi liù què huò wù. fán mín yù chá zhě, jiē shòu yú guān, qí yǐ gěi rì yòng zhě, wèi zhī shí chá, chū jìng zé gěi quàn. shāng gǔ zhī yù mào yì zhě, rù qián ruò jīn bó jīng shī què huò wù, yǐ shè liù wù shí sān chǎng chá, gěi quàn, suí suǒ shè yǔ zhī, wèi zhī jiāo yǐn. yuàn jiù dōng nán rù qián ruò jīn huáng zhě, tīng jì zhí yǔ chá rú jīng shī. fán chá rù guān yǐ qīng gū, qí chū yǐ chóng gū, xiàn guān zhī lì shén bó, ér shāng gǔ shū yú xī běi yǐ jí sàn yú sài wài, qí lì yòu tè hòu yān. xiàn guān yù chá, suì kè mín qián, suī yíng suō bù cháng, jǐng dé zhōng zhì sān bǎi liù shí yú wàn, cǐ qí zuì hòu zhě yě.
先是茶制,惟川、峡、广南听民自买卖,禁其出境,馀悉榷,犯者有刑。在淮南则蕲、黄、庐、舒、寿、光六州,官自为场,置使总之,谓之山场者十三,六州采茶之民皆隶焉,谓之园户。岁课作茶,输其租,馀则官悉市之。其售于官者,皆先受钱而后入茶,谓之本钱。又,百姓岁输税愿折茶者,谓之折税茶。总为岁课八百六十五万馀斤,其出鬻皆就本场。在江南则宣、歙、江、池、饶、信、洪、抚、筠、袁十州,广德、兴国、临江、建昌、南康、五军,两浙则杭、苏、明、越、婺、处、温、台、湖、常、衢、睦十二州,荆湖则江陵府,潭、鼎、澧、鄂、岳、归、峡七州,荆门军,福建则建、剑二州,岁如山场输租折税,馀则官悉市而敛之。总为岁课,江南千二十七万馀斤,两浙百二十七万九千馀斤,荆湖二百四十七万馀斤,福建三十九万三千馀斤,皆转输要会之地,曰江陵府,曰真州,曰海州,曰汉阳军,曰无为军,曰蕲州之蕲口,为六榷货务。凡民欲茶者,皆售于官,其以给日用者,谓之食茶,出境则给券。商贾之欲贸易者,入钱若金帛京师榷货务,以射六务、十三场茶,给券,随所射与之,谓之交引。愿就东南入钱若金皇者,听计直予茶如京师。凡茶入官以轻估,其出以重估,县官之利甚博,而商贾输于西北以及散于塞外,其利又特厚焉。县官鬻茶,岁课缗钱,虽赢缩不常,景德中至三百六十馀万,此其最厚者也。
rán zì xī běi sù bīng jì duō, kuì xiǎng bù zú, yīn mù shāng rén rù zhōng chú sù, dù dì lǐ yuǎn jìn, zēng qí xū gū, gěi quàn, yǐ chá cháng zhī. hòu yòu yì yǐ dōng nán mín qián xiāng yào xiàng chǐ, wèi zhī sān shuō. ér sāi xià jí yú bīng shí, yù guǎng chǔ zhì, bù shòu xū gū, rù zhōng zhě, yǐ xū qián dé shí lì, rén jìng qū yān. jí nán běi hé hǎo bà bīng, biān chǔ shāo huǎn, wù jià chà jiǎn, ér jiāo yǐn xū qián wèi gǎi, zé qí fǎ jì bì, xū gū rì yì gāo, chá rì yì jiàn, rù shí qián jīn bó rì yì guǎ, ér rù zhōng zhě fēi jǐn háng shāng, duō qí tǔ rén, jì bù zhī chá lì hòu bó, qiě jí yú shòu qián, dé quàn zé zhuǎn yù yú chá shāng huò jīng shī zuò jiǎ hào jiāo yǐn pù zhě, huò lì wú jǐ. chá shāng jí jiāo yǐn pù, huò yǐ quàn qǔ chá, huò shōu chù mào yì yǐ shè hòu lì, yóu shì xū gū zhī lì jiē rù háo shāng jù gǔ, quàn zhī zhì jī, suī èr sān nián chá bù zú yǐ cháng, ér rù zhōng zhě yǐ lì báo bù qū, biān bèi rì cù, chá fǎ dà huài. jǐng dé zhōng, dīng wèi wèi sān sī shǐ, cháng jì qí dé shī, yǐ wéi biān dí cái jí wǔ shí wàn, ér dōng nán sān bǎi liù shí yú wàn chá yǐn jǐn guī shāng gǔ, dāng shí yǐ wéi zhì lùn. jué hòu suī lǚ biàn yǐ jiù zhī, rán bù néng wú bì. dīng hài, zhào zhì jì zhì sī, yǐ shū mì fù shǐ zhāng shì xùn cān zhī zhèng shì lǚ yí jiǎn lǔ zōng dào zǒng zhī.
然自西北宿兵既多,餽饷不足,因募商人入中刍粟,度地里远近,增其虚估,给券,以茶偿之。后又益以东南缗钱、香药、象齿,谓之三说。而塞下急于兵食,欲广储偫,不受虚估,入中者,以虚钱得实利,人竞趋焉。及南北和好罢兵,边储稍缓,物价差减,而交引虚钱未改,则其法既弊,虚估日益高,茶日益贱,入实钱金帛日益寡,而入中者非尽行商,多其土人,既不知茶利厚薄,且急于售钱,得券则转鬻于茶商或京师坐贾号交引铺者,获利无几。茶商及交引铺,或以券取茶,或收畜贸易以射厚利,由是虚估之利皆入豪商巨贾,券之滞积,虽二三年茶不足以偿,而入中者以利薄不趋,边备日蹙,茶法大坏。景德中,丁谓为三司使,尝计其得失,以为边籴才及五十万,而东南三百六十馀万茶引尽归商贾,当时以为至论。厥后虽屡变以救之,然不能无弊。丁亥,诏置计置司,以枢密副使张士逊、参知政事吕夷简、鲁宗道总之。
gēng yín, jì zhì sī kǎo chá fǎ lì hài, zòu yán:" shí sān chǎng chá, suì kè mín qián wǔ shí wàn. tiān xǐ wǔ nián, cái jí mín qián èr shí sān wàn. měi quàn zhí qián shí wàn, yù zhī, shòu qián wǔ wàn wǔ qiān, zǒng wèi mín qián shí shí sān wàn, chú jiǔ wàn yú mín wèi běn qián, suì cái dé xī qián sān wàn yú mín, ér guān lì lǐn gěi bù yǔ yān. shì zé xū shù suī duō, shí lì shū guǎ." yīn qǐng bà sān shuō, xíng tiē shè zhī fǎ. qí fǎ, yǐ shí sān chǎng chá mǎi mài běn xī, bìng jì qí shù, bà guān gěi běn qián, shǐ shāng rén yǔ yuán hù zì xiāng jiāo yì, yī qiè dìng wèi zhōng gū, ér guān shōu qí xī. rú yù shū zhōu luó yuán chǎng chá, jīn shòu qián wǔ shí yǒu liù, qí běn èr shí yǒu wǔ, guān bù fù gěi, dàn shǐ shāng rén shū xī qián sān shí yǒu yī ér yǐ. rán bì niǎn chá rù guān, suí shāng rén suǒ zhǐ ér yǔ zhī, gěi quàn wèi yàn, yǐ fáng sī shòu, gù yǒu tiē shè zhī míng. ruò suì kè tiē shè bù jìn, zé guān shì zhī rú jiù. yuán hù guò qī ér shū bù zú zhě, jì suǒ fù shù, rú shāng rén rù xī. jiù shū chá bǎi jīn, yì yǐ èr shí jīn zhì sān shí wǔ jīn, wèi zhī hào chá, yì jiē bà zhī. qí rù qián yǐ shè liù wù chá zhě, rú jiù zhì. dà shuài shǐ chá yǔ biān dí gè yǐ shí qián chū nà, bù dé xiāng wèi qīng zhòng, yǐ jué xū gū zhī bì, cóng zhī.
庚寅,计置司考茶法利害,奏言:“十三场茶,岁课缗钱五十万。天禧五年,才及缗钱二十三万。每券直钱十万,鬻之,售钱五万五千,总为缗钱实十三万,除九万馀缗为本钱,岁才得息钱三万馀缗,而官吏廪给不与焉。是则虚数虽多,实利殊寡。”因请罢三说,行贴射之法。其法,以十三场茶买卖本息,并计其数,罢官给本钱,使商人与园户自相交易,一切定为中估,而官收其息。如鬻舒州罗源场茶,斤售钱五十有六,其本二十有五,官不复给,但使商人输息钱三十有一而已。然必辇茶入官,随商人所指而与之,给券为验,以防私售,故有贴射之名。若岁课贴射不尽,则官市之如旧。园户过期而输不足者,计所负数,如商人入息。旧输茶百斤,益以二十斤至三十五斤,谓之耗茶,亦皆罢之。其入钱以射六务茶者,如旧制。大率使茶与边籴各以实钱出纳,不得相为轻重,以绝虚估之弊,从之。
gēng zǐ, fā zú zēng zhù jīng chéng.
庚子,发卒增筑京城。
èr yuè, bǐng shēn, zhù" tiān shèng yuán bǎo" qián.
二月,丙申,铸“天圣元宝”钱。
chū, xiáng fú tiān shū jì jiàng, jiàn tiān qìng tiān qí tiān kuàng xiān tiān jiàng shèng jié, jí zhēn zōng dàn jié, běn mìng sān yuán, yòng dào jiā fǎ, nèi wài wèi zhāi jiào, jīng chéng zhī nèi wài, yī xī shù chù. dì jí wèi, bìng tài hòu dàn jié yì rú zhī, mí fèi shén zhòng. zhì shì huò yǐ wéi yán, ér zǎi xiàng féng zhěng, yīn zòu hǎi nèi jiǔ ān, yòng dù yí yǒu jié, dì jí tài hòu yuē:" cǐ xiān dì yì yě." jí zhào lǐ yí yuàn cái dìng. lǐ yí yuàn qǐng dì jí tài hòu dàn jié běn mìng yí rú jiù, tā jié mìng bā gōng guàn dié jiào. jiù yī suì jiào sì shí jiǔ, qǐng sǔn wèi èr shí dà jiào èr qiān sì bǎi fēn, qǐng sǔn wèi wǔ bǎi, zhāi guān dì gěi tāng míng. zhào zēng jiào fēn wéi qiān èr bǎi, yú xī kě.
初,祥符天书既降,建天庆、天祺、天贶、先天降圣节,及真宗诞节,本命三元,用道家法,内外为斋醮,京城之内外,一夕数处。帝即位,并太后诞节亦如之,糜费甚众。至是或以为言,而宰相冯拯,因奏海内久安,用度宜有节,帝及太后曰:“此先帝意也。”即诏礼仪院裁定。礼仪院请帝及太后诞节、本命宜如旧,它节命八宫观迭醮。旧一岁醮四十九,请损为二十;大醮二千四百分,请损为五百,斋官第给汤茗。诏增醮分为千二百,馀悉可。
liáo yǐ dīng zhèn wèi wǔ xìn jūn jié dù shǐ, jìn fēng lán líng jùn wáng.
辽以丁振为武信军节度使,进封兰陵郡王。
liáo xiāo bā yǎ ěr zhī bài yú gāo lí yě, liáo zhǔ shǐ rén zé zhī yuē:" rǔ qīng dí shēn rù, yǐ zhì bài jī, hé miàn mù lái jiàn hū! zhèn dāng pí miàn rán hòu lù zhī." jí guī, zhǐ zuò miǎn guān. zhì shì niàn qí nán fá zhī gōng, fù yǐ wéi xī nán miàn dōu zhāo tǎo, jìn fēng bīn wáng.
辽萧巴雅尔之败于高丽也,辽主使人责之曰:“汝轻敌深入,以至败绩,何面目来见乎!朕当皮面然后戮之。”及归,止坐免官。至是念其南伐之功,复以为西南面都招讨,进封豳王。
sān yuè, jǐ sì, lǐ yí yuàn yòu qǐng bà tiān qìng děng wǔ jié tiān xià cì yàn. zhào xīn dìng shè jiào zhōu fǔ, cì yàn rú jiù, yú xī bà.
三月,己巳,礼仪院又请罢天庆等五节天下赐宴。诏新定设醮州府,赐宴如旧,馀悉罢。
jiǎn yù qīng zhāo yīng gōng jǐng líng gōng huì líng guān xiáng yuán guān qīng wèi zú yǐ fēn pèi zhū jūn, qí gōng yì sòng bā zuò sī gǔn zhōu jǐng líng gōng tài jí guān qīng wèi zhǔn cǐ.
减玉清昭应宫、景灵宫、会灵观、祥源观清卫卒以分配诸军,其工役送八作司;衮州景灵宫、太极观清卫准此。
xīn mǎo, shǐ xíng huái nán shí sān shān chǎng tiē shè chá fǎ.
辛卯,始行淮南十三山场贴射茶法。
sī tiān jiàn shàng xīn lì, cì míng chóng tiān, bǎo zhāng zhèng zhāng kuí líng tái láng chǔ yǎn děng suǒ zào yě.
司天监上新历,赐名《崇天》,保章正张奎、灵台郎楚衍等所造也。
xià, sì yuè, jǐ hài, yǐ lì bù láng zhōng lóng tú gé dài zhì xuē kuí quán zhī kāi fēng fǔ. kuí wéi zhèng yán mǐn, jī duàn wú suǒ dài, rén wèi dàn zhī, mù wèi" xuē chū yóu". qí yǔ shàng dá, dì yīn wèn kuí, xiè yuē:" chén zhī jī jiān, ān bì cǐ!" dì yì jiā zhòng yān.
夏,四月,己亥,以吏部郎中、龙图阁待制薛奎权知开封府。奎为政严敏,击断无所贷,人畏惮之,目为“薛出油”。其语上达,帝因问奎,谢曰:“臣知击奸,安避此!”帝益加重焉。
xīn chǒu, zhōng shū yán:" zhū dào zhuǎn yùn shǐ fù, hé běi hé dōng shǎn xī bù shǔ qián xiá dōu jiān bìng fèng shǐ qì dān chén liáo cí jiàn, qǐng bìng xǔ shàng diàn zòu shì." cóng zhī.
辛丑,中书言:“诸道转运使、副,河北、河东、陕西部署、钤辖、都监并奉使契丹臣寮辞见,请并许上殿奏事。”从之。
chū, dàn lìng liǎng fǔ dà chén fù zòu, tài cháng chéng xiáng fú dīng dù yán:" chén xià chū wài, bì yǒu suǒ chén, jīn yī qiè lìng fù zòu, fēi suǒ yǐ fáng yōng bì yě." gù zhōng shū wèi yán, zú de qǐng. dì chū jí wèi, dù shàng shū lùn liù shì, yòu cháng xiàn wáng fèng lùn yú huáng tài hòu, yǐ jiè wài qī yún.
初,但令两府大臣附奏,太常丞祥符丁度言:“臣下出外,必有所陈,今一切令附奏,非所以防壅蔽也。”故中书为言,卒得请。帝初即位,度上书论六事,又尝献《王凤论》于皇太后,以戒外戚云。
bà lǐ yí yuàn, cóng shū mì fù shǐ zhāng shì xùn děng qǐng yě. tài cháng lǐ yuàn, diǎn lǐ suǒ chū, dà zhōng xiáng fú zhōng, yòu zēng zhì lǐ yí yuàn, yǐ fǔ chén lǐng qí shì, yú shì shǐ bà.
罢礼仪院,从枢密副使张士逊等请也。太常礼院,典礼所出,大中祥符中,又增置礼仪院,以辅臣领其事,于是始罢。
dīng sì, zhào:" hàn lín xué shì zhì sān sī fù shǐ zhī zá yù shǐ, gè jǔ kān chōng jiàn guān yù shǐ zhě, yǐ míng wén." xiān shì shàng fēng zhě qǐng fù zhì jiàn guān yù shǐ sān wǔ yuán, gài sòng chū zuǒ yòu jiàn yì dài fū sī jiàn zhèng yán duō bù zhuān yán zé, ér yù shǐ huò lǐng tā jú, tiān xǐ chū, zhào liǎng shěng zhì jiàn guān, yù shǐ tái zhì shì yù shǐ yǐ xià gè liù yuán, bù jiān zhí wù, měi yuè xū yī yuán zòu shì qí hòu yuán quē bù bǔ, gù yán zhě jí zhī.
丁巳,诏:“翰林学士至三司副使、知杂御史,各举堪充谏官、御史者,以名闻。”先是上封者请复置谏官、御史三五员,盖宋初左右谏议大夫、司谏、正言多不专言责,而御史或领它局,天禧初,诏两省置谏官,御史台置侍御史以下各六员,不兼职务,每月须一员奏事;其后员缺不补,故言者及之。
qīn zhōu shēn zài shān gǔ jiān, rén kǔ zhàng dú, tuī guān jiàn ān xú de qǐng xǐ zhōu bīn shuǐ. zhuǎn yùn shǐ yǐ wén, qiě liú de zài rèn bàn yì xīn yǒu, zhào cóng qí qǐng. de duǎn yī chí tǐng, yǔ yì fū tóng láo kǔ, zhù chéng guō, lì lóu lǔ, huà dì jū jūn mín, zhì fǔ shě cāng kù gōu qú chán sì, mín jiē biàn zhī.
钦州深在山谷间,人苦瘴毒,推官建安徐的请徙州濒水。转运使以闻,且留的再任办役;辛酉,诏从其请。的短衣持梃,与役夫同劳苦,筑城郭,立楼橹,画地居军民,治府舍、仓库、沟渠、廛肆,民皆便之。
wǔ yuè, jiǎ zǐ, xíng shǎn xī hé běi rù zhōng chú liáng jiàn qián fǎ.
五月,甲子,行陕西、河北入中刍粮见钱法。
gēng yín, yì huáng tài hòu yí wèi, zhì tóng shèng yú.
庚寅,议皇太后仪卫,制同乘舆。
shì yuè, liáo zhǔ qīng shǔ miǎn shān wèi jǐ, cì miǎn shān míng yuē yǒng ān.
是月,辽主清暑缅山;未几,赐缅山名曰永安。
liù yuè, wù shēn, hé nán fǔ yán yǒng dìng líng zhàn mín tián shí bā qǐng, fán gū qián qī shí wàn. dì yuē:" yíng fèng xiān dì líng qǐn ér cháng mín tián zhí, kě jū yǐ cháng zhì xié?" tè gěi bǎi wàn.
六月,戊申,河南府言永定陵占民田十八顷,凡估钱七十万。帝曰:“营奉先帝陵寝而偿民田直,可拘以常制邪?”特给百万。
yǐ mǎo, jìn huǐ qián zhù zhōng.
乙卯,禁毁钱铸钟。
qiū, qī yuè, wù yín, liáo yǐ nán fǔ zǎi xiàng yē lǜ hā gá wèi shàng jīng liú shǒu, fēng qī shuǐ jùn wáng.
秋,七月,戊寅,辽以南府宰相耶律哈噶为上京留守,封漆水郡王。
rén wǔ, juān tiān xià bū qiàn, yǐ jí wèi shè ēn yě. zì shì yīn shè chú qiàn fù, suì wèi lì.
壬午,蠲天下逋欠,以即位赦恩也。自是因赦除欠负,遂为例。
bǐng xū, liáo yǐ huáng hòu shēng chén wèi shùn tiān jié.
丙戌,辽以皇后生辰为顺天节。
chū, hòu jiàn ài yú ruì zhì tài hòu, tài hòu mò hòu, liáo zhǔ ēn lǐ yǒu jiā, wèi zhì gōng wéi sī, bǔ guān shǔ, dé chū jiào lìng. yuán fēi dù zhī mí shén. xiān shì liáo zhǔ nán fá, lüè shēn zhōu xiǎo ér zhào ān rén, fú wèi yān, jiàn wèi nèi shì shěng yā bān, yuán fēi mì lìng cì hòu duǎn cháng, hòu gōng zhōng dòng jìng, yuán fēi wú fú zhī zhě. jiǔ zhī, wú suǒ de. hòu shàn pí pá, nǎi wū hòu yǔ pí pá gōng yàn wén pō lǐ wén fú sī, liáo zhǔ bù zhī xìn. yòu wèi guó shū tóu liáo zhǔ zhàng zhōng, liáo zhǔ dé zhī, yuē:" cǐ bì yuán fēi suǒ zuò yě." mìng fén zhī. ān rén jiàn chán jiān bù xíng, ér hòu quán fāng shèng, jù huò, móu wáng guī sòng. shì xiè, hòu yù zhū zhī, yuán fēi yíng jiù yú liáo zhǔ yuē:" ān rén fù mǔ xiōng dì jù zài nán cháo, měi yī niàn jí, shén hún yǔn yuè. jīn wèi sī qīn ér wáng, yì xiào zǐ yòng xīn, shí kě lián mǐn." liáo zhǔ shè zhī.
初,后见爱于睿智太后,太后殁後,辽主恩礼有加,为置宫闱司,补官属,得出教令。元妃妒之弥甚。先是辽主南伐,掠深州小儿赵安仁,俘为阉,渐为内侍省押班,元妃密令伺后短长,后宫中动静,元妃无弗知者。久之,无所得。后善琵琶,乃诬后与琵琶工燕文颇、李文福私,辽主不之信。又为国书投辽主帐中,辽主得之,曰:“此必元妃所作也。”命焚之。安仁见谗间不行,而后权方盛,惧祸,谋亡归宋。事泄,后欲诛之,元妃营救于辽主曰:“安仁父母兄弟俱在南朝,每一念及,神魂陨越。今为思亲而亡,亦孝子用心,实可怜悯。”辽主赦之。
bā yuè, yǐ sì, yǐ tài cháng bó shì jiàn ān cáo xiū gǔ wèi jiān chá yù shǐ, kǒng yán lǔ liú suí bìng wèi zuǒ zhèng yán. yán lǔ cháng wèi níng zhōu jūn shì tuī guān, shù yǔ zhōu jiāng zhēng shì. yǒu shé chū tiān qìng guān zhēn wǔ diàn zhōng, zhōu jiāng lǜ guān shǔ wǎng diàn bài zhī, yù shàng qí shì. yán lǔ jìng qián yǐ hù jī shé, suì qí shǒu, guān zhě dà jīng, yǐ ér mò bù tàn fú. qiān dà lǐ sì chéng, zhī xiān yuán xiàn, zhǔ kǒng shì cí shì. kǒng shì gù duō fàng zòng zhě, yán lǔ yī shéng yǐ fǎ. shàng yán miào zhì bēi lòu, qǐng jiā chóng shì, cóng zhī. yán lǔ hòu gēng míng dào fǔ.
八月,乙巳,以太常博士建安曹修古为监察御史,孔延鲁、刘随并为左正言。延鲁常为宁州军事推官,数与州将争事。有蛇出天庆观真武殿中,州将率官属往奠拜之,欲上其事。延鲁径前以笏击蛇,碎其首,观者大惊,已而莫不叹服。迁大理寺丞,知仙源县,主孔氏祠事。孔氏故多放纵者,延鲁一绳以法。上言庙制卑陋,请加崇饰,从之。延鲁后更名道辅。
jiǎ yín, yǒu zhī shēng tiān ān diàn zhù, zhào fǔ chén guān zhī, tuì, fèng biǎo chēng hè. yǐ mǎo, zhào qún chén jiù guān, jiān chá yù shǐ kāi fēng jū yán yǒng yán:" bì xià xīn jí wèi, hé jué wèi sāi, lín yǔ hài jià, yí sī suǒ yǐ yīng zāi biàn. chén yuàn bì xià yǐ yuán jìn zhōng liáng tuì chì xié nìng wèi guó bǎo, yǐ xùn quàn bīng nóng fēng jī cāng lǐn wèi tiān ruì, cǎo mù zhī guài, hé zú shàng zāi!"
甲寅,有芝生天安殿柱,召辅臣观之,退,奉表称贺。乙卯,诏群臣就观,监察御史开封鞠讠永言:“陛下新即位,河决未塞,霖雨害稼,宜思所以应灾变。臣愿陛下以援进忠良、退斥邪佞为国宝,以训劝兵农、丰积仓廪为天瑞,草木之怪,何足尚哉!”
xiān shì qián wéi yǎn zì hé yáng fù bó zhōu, yīn cháo jīng shī, tú rù xiàng. yán yǒng zòu:" wéi yǎn xiān xiǎn, cháng yǔ dīng wèi wèi hūn yīn, yuán cǐ dà yòng hòu chuāi zhī wèi jiān zhuàng yǐ yìn, jù qiān lián dé huò, yīn chū lì gōng wèi. jīn ruò suì yǐ wéi xiāng, bì dà shī tiān xià wàng." tài hòu qiǎn nèi shì chí zòu shì zhī, wéi yǎn yóu gù wàng bù xíng. yán yǒng yǔ yòu zhèng yán liú suí yuē:" ruò xiāng wéi yǎn, dāng qǔ bái má tíng huǐ zhī." wéi yǎn wén, nǎi jí qù.
先是钱惟演自河阳赴亳州,因朝京师,图入相。讠永奏:“惟演憸险,尝与丁谓为婚姻,缘此大用;后揣知谓奸状已廕,惧牵连得祸,因出力攻谓。今若遂以为相,必大失天下望。”太后遣内侍持奏示之,惟演犹顾望不行。讠永语右正言刘随曰:“若相惟演,当取白麻廷毁之。”惟演闻,乃亟去。
féng zhěng bìng, tài hòu yǒu fù xiāng wáng qīn ruò yì, qīn ruò shí yǐ xíng bù shàng shū zhī jiāng níng fǔ, dì wèi fēi bái shū wáng qīn ruò zì. shì qīn ruò yǒu zòu zhì, tài hòu yīn qǔ zì jiān zhì tāng yào hé, qiǎn zhōng rén lài yǐ cì, qiě kǒu xuān zhào zhī, fǔ chén jiē bù yù wén. jǐ wèi, qīn ruò zhì guó mén, gēng shēn, rù jiàn. jiǔ yuè, bǐng yín, féng zhěng bà wèi wǔ shèng jié dù shǐ jiān shì zhōng, pàn hé nán fǔ qīn ruò shǒu sī tú jiān mén xià shì láng píng zhāng shì zhāo wén guǎn dà xué shì.
冯拯病,太后有复相王钦若意,钦若时以刑部尚书知江宁府,帝为飞白书王钦若字。适钦若有奏至,太后因取字缄置汤药合,遣中人赉以赐,且口宣召之,辅臣皆不与闻。己未,钦若至国门,庚申,入见。九月,丙寅,冯拯罢为武胜节度使兼侍中,判河南府;钦若守司徒兼门下侍郎、平章事、昭文馆大学士。
chū, zhěng wǔ shàng biǎo qǐ bà xiāng, yú shì qiǎn shǐ fǔ wèn. hái, zòu qí jiā jiǎn lòu, bèi fú shén zhì, tài hòu cì yǐ qīn chóu jǐn qǐ píng. rán zhěng píng jū zì fèng chǐ mí, gù jìn zhōng bù zhī yě. wèi xiāng qì mào yán zhòng, huàn zhě chuán zhào zhì zhōng shū, bù yán zuò. lín tè cháng yì zhěng dì, lèi rì bù dé tōng bái yǐ zī shì, shǐ yì zhōng shū, jì zhì, yòu qiǎn táng lì wèi zhī yuē:" gōng shì, hé bù zì dá cháo tíng?" zú bú jiàn.
初,拯五上表乞罢相,于是遣使抚问。还,奏其家俭陋,被服甚质,太后赐以衾裯、锦绮屏。然拯平居自奉侈靡,顾禁中不知也。为相气貌严重,宦者传诏至中书,不延坐。林特常诣拯第,累日不得通;白以咨事,使诣中书,既至,又遣堂吏谓之曰:“公事,何不自达朝廷?”卒不见。
qīn ruò zài rù zhōng shū, wèi píng shí bǎi guān xù jìn, jiē yǒu cháng fǎ, wèi qiān xù tú yǐ xiàn, jì biàn shěng lǎn, rán yì bù néng dà yòng shì rú zhēn zōng shí yǐ. tóng liè wǎng wǎng bó yì, qīn ruò bù kān, yuē:" wáng zǐ míng zài zhèng fǔ rì, bù ěr yě." lǔ zōng dào yuē:" wáng wén zhèng xiān cháo zhòng dé, gù fēi tā rén kě qǐ. gōng ruò zhí zhèng píng yǔn, zōng dào ān gǎn bù fú!"
钦若再入中书,谓平时百官叙进,皆有常法,为《迁叙图》以献,冀便省览,然亦不能大用事如真宗时矣。同列往往驳议,钦若不堪,曰:“王子明在政府日,不尔也。”鲁宗道曰:“王文正先朝重德,固非它人可企。公若执政平允,宗道安敢不服!”
rùn yuè, wù xū, kòu zhǔn zú yú léi zhōu.
闰月,戊戌,寇准卒于雷州。
féng zhěng bìng, bù néng fù hé nán, jǐ hài, zú. zèng tài shī zhōng shū lìng, shì wén yì.
冯拯病,不能赴河南,己亥,卒。赠太师、中书令,谥文懿。
guǐ mǎo, shǐ mìng kòu zhǔn wèi héng zhōu sī mǎ, zhǔn yǐ zú, fú jí zhī yě. qí qī sòng shì qǐ guī zàng xī jīng, xǔ zhī. dào chū jīng nán gōng ān xiàn, rén jiē shè jì yú lù, zhé zhú zhí dì, guà zhǐ qián fén zhī. yú yuè, kū zhú jǐn chū sǔn, zhòng yīn wèi lì miào, hào zhú lín kòu gōng cí.
癸卯,始命寇准为衡州司马,准已卒,弗及知也。其妻宋氏乞归葬西京,许之。道出荆南公安县,人皆设祭于路,折竹植地,挂纸钱焚之。逾月,枯竹尽出笋,众因为立庙,号竹林寇公祠。
huái nán jiāng zhè jīng hú zhì zhì fā yùn shǐ fēng qiū zhào hè, yán sū zhōu tài hú táng àn huài jí bìng hǎi zhī qú yīn fèi, shuǐ qīn mín tián. jí zhào hè yǔ liǎng zhè zhuǎn yùn shǐ xú shì lǐng qí shì, fá shí zēng dī, jùn jī lǎo, zì wú jiāng dōng fù hǎi liú mín guī zhàn zhě èr wàn liù qiān hù, suì chū miáo zū sān shí wàn.
淮南、江、浙、荆湖制置发运使封丘赵贺,言苏州太湖塘岸坏及并海支渠堙废,水侵民田。即诏贺与两浙转运使徐奭领其事,伐石增堤,浚积潦,自吴江东赴海;流民归占者二万六千户,岁出苗租三十万。
xiān shì hè tōng pàn hàn zhōu, shǔ lì xǐ nòng fǎ, ér hè jīng míng, lì bù gǎn qī, rén chēng wéi" zhào jiā guān", yán rú guān liáng bù kě yuè yě. hòu wèi jiāng huái zhì zhì fā yùn shǐ, suǒ bù cáo chuán, jiù jiē yóu zhǔ lì zì qiǎn, shòu qiú bù píng, huò shù dé yì fù ráo jùn, yīn yǐ shāng fàn, pín zhě zhì bù kān qí yì. hè nǎi jí zhū zhōu wù chǎn hòu bó, fēn jù yì wèi sān děng, shì qí gōng guò zì cái dìng, yóu shì lì qiǎo bù dé shī.
先是贺通判汉州,蜀吏喜弄法,而贺精明,吏不敢欺,人称为“赵家关”,言如关梁不可越也。后为江淮制置发运使,所部漕船,旧皆由主吏自遣,受赇不平,或数得诣富饶郡,因以商贩,贫者至不堪其役。贺乃籍诸州物产厚薄,分剧易为三等,视其功过自裁定,由是吏巧不得施。
guǐ chǒu, zhào shěn guān yuàn: zì jīn zhī zhōu jūn tóng pàn zhī xiàn rén bìng yǐn duì yú biàn diàn.
癸丑,诏审官院:自今知州军、同判、知县人并引对于便殿。
dōng, shí yuè, xīn yǒu shuò, xǐ shǎn xī yuán biān jūn mǎ tún nèi dì.
冬,十月,辛酉朔,徙陕西缘边军马屯内地。
jiān chá yù shǐ jū yán yǒng jí wáng qīn ruò ā yǐ, shù pì nì qí duǎn, qīn ruò xīn jì zhī. huì yán yǒng jiān zuǒ xún, lǜ fǔ lǜ ān chóng jùn rù cháo shī yí, yán yǒng yán chóng jùn shǎo zài biān yǒu láo, cǐ bù zú zuì. qīn ruò zòu yán yǒng fèi cháo tíng yí, zé shòu tài cháng bó shì tóng pàn xìn zhōu.
监察御史鞠讠永嫉王钦若阿倚,数睥睨其短,钦若心忌之。会讠永兼左巡,率府率安崇俊入朝失仪,讠永言崇俊少在边有劳,此不足罪。钦若奏讠永废朝廷仪,责授太常博士、同判信州。
liáo zhǔ zì qiū liè yú chì shān, shì yuè, zhù liáo hé.
辽主自秋猎于赤山,是月,驻辽河。
shí yī yuè, xīn mǎo shuò, liáo yǐ huáng zhí zōng fàn wèi guī dé jūn jié dù shǐ, běi fǔ zǎi xiàng xiāo xiào mù wèi nán jīng liú shǒu, fēng yàn wáng, nán jīng liú shǒu yē lǜ zhì xīn wèi nán yuàn dài wáng, bīng mǎ dōu zǒng guǎn chóu zhèng wèi yān jīng zhuǎn yùn shǐ.
十一月,辛卯朔,辽以皇侄宗范为归德军节度使,北府宰相萧孝穆为南京留守,封燕王,南京留守耶律制心为南院大王,兵马都总管仇正为燕京转运使。
wù xū, zhào jìn jiāng nán zhū lù shī wū xié shù. xiān shì zhī hóng zhōu xià sǒng, suǒ bù zhōng shī wū dé yī qiān jiǔ bǎi yú hù, lè lìng guī nóng, huǐ qí yín cí, yīn zòu qǐng cháo tíng yán cì tiáo yuē, gù jiàng shì zhào.
戊戌,诏禁江南诸路师巫邪术。先是知洪州夏竦,索部中师巫得一千九百馀户,勒令归农,毁其淫祠,因奏请朝廷严赐条约,故降是诏。
chū, shǔ mín yǐ tiě qián zhòng, sī wèi quàn, wèi zhī jiāo zǐ, yǐ biàn mào yì, fù mín shí liù hù zhǔ zhī. qí hòu fù zhě zī shāo shuāi, bù néng cháng suǒ fù, zhēng sòng shù qǐ. dà zhōng xiáng fú mò, xuē tián wèi zhuǎn yùn shǐ, qǐng guān zhì jiāo zǐ wù yǐ què qí chū rù, jiǔ bù bào. kòu xián shǒu shǔ, suì qǐ fèi jiāo zǐ bù fù yòng. huì xián qù ér tián dài zhī, zhào tián yǔ zhuǎn yùn shǐ zhāng ruò gǔ dù qí lì hài. tián ruò gǔ yì:" fèi jiāo zǐ bù fù yòng, zé liú yì fēi biàn, dàn qǐng guān wèi zhì wù, jìn mín sī zào." wù wǔ, zhào cóng qí qǐng, shǐ zhì yì zhōu jiāo zǐ wù, yǐ bǎi èr shí wǔ wàn liù qiān sān bǎi sì shí wèi é. xián, lín rǔ rén ruò gǔ, nán jiàn rén yě.
初,蜀民以铁钱重,私为券,谓之交子,以便贸易,富民十六户主之。其后富者赀稍衰,不能偿所负,争讼数起。大中祥符末,薛田为转运使,请官置交子务以榷其出入,久不报。寇咸守蜀,遂乞废交子不复用。会咸去而田代之,诏田与转运使张若谷度其利害。田、若谷议:“废交子不复用,则留易非便,但请官为置务,禁民私造。”戊午,诏从其请,始置益州交子务,以百二十五万六千三百四十为额。咸,临汝人;若谷,南剑人也。
dà lǐ sì chéng zhī péng shān xiàn lú chá qǐ guān xiāng zhōu yǐ sǎo sǎ fén mù, dì xǔ zhī.
大理寺丞、知彭山县卢察乞官襄州以扫洒坟墓,帝许之。
shí èr yuè, rén xū, liáo yǐ huáng zhí zōng fàn wèi píng zhāng shì, fēng sān hán jùn wáng.
十二月,壬戌,辽以皇侄宗范为平章事,封三韩郡王。
jiāng zhōu chén yùn, jù jū èr bǎi nián, shí kǒu èr qiān, ér yùn nián bā shí, qiě yǒu xíng yì, zhōu yǐ wén. dì yuē:" liáng mín yī xiāng zhī biǎo, jīng zhī zé wéi shàn zhě quàn yǐ." jiǎ zǐ, shòu yùn běn zhōu zhù jiào.
江州陈蕴,聚居二百年,食口二千,而蕴年八十,且有行义,州以闻。帝曰:“良民一乡之表,旌之则为善者劝矣。”甲子,授蕴本州助教。
dīng mǎo, liáo yǐ xiāo yǒng wèi tài zǐ tài shī.
丁卯,辽以萧永为太子太师。
xīn wèi, zhào lì bù liú nèi quán xuǎn mù zhí guān zhī dà xiàn, quē jīng cháo guān gù yě.
辛未,诏吏部流内铨选幕职官知大县,阙京朝官故也。
jǐ mǎo, liáo huáng zǐ zhòng yuán wèi qín guó wáng. zhòng yuán, yuán fēi zhī shǎo zǐ yě.
己卯,辽皇子重元为秦国王。重元,元妃之少子也。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng èr nián liáo tài píng sì nián
○仁宗体天法道极功全德神文圣武睿哲明孝皇帝天圣二年(辽太平四年)
chūn, zhēng yuè, guǐ mǎo, mìng yù shǐ zhōng chéng liú yún děng sì rén quán zhī gòng jǔ.
春,正月,癸卯,命御史中丞刘筠等四人权知贡举。
zhào xiū jǐng líng gōng zhī wàn shòu diàn yǐ fèng zhēn zōng, shǔ yuē fèng zhēn gēng chén, mìng wáng qīn ruò wéi lǐ yí shǐ.
诏修景灵宫之万寿殿以奉真宗,署曰奉真;庚辰,命王钦若为礼仪使。
liáo zhǔ rú yā zǐ hé èr yuè, jǐ wèi shuò, liè dá lǔ hé, gǎi yā zǐ hé wèi hùn tóng jiāng, dá lǔ hé wèi cháng chūn hé.
辽主如鸭子河;二月,己未朔,猎达鲁河,改鸭子河为混同江,达鲁河为长春河。
sān yuè, wù zǐ shuò, zhào lǐ bù:" zhū kē jǔ rén bù néng duì cè zhě, wú zhé chù luò." xiān shì shàng fēng zhě yán:" jīng xué bù jiù jīng zhǐ, qǐ yú běn kē wèn cè yī dào." zhì shì duì zhě duō pī miù, dì tè xià zhào kuān zhī.
三月,戊子朔,诏礼部:“诸科举人不能对策者,毋辄黜落。”先是上封者言:“经学不究经旨,乞于本科问策一道。”至是对者多纰缪,帝特下诏宽之。
jǐ chǒu, tóng tí diǎn kāi fēng fǔ jiè gōng shì gǔn zhōu zhāng jūn píng yán:" nán jīng chén xǔ xú sù bó cáo dān cài yǐng děng zhōu, gǔ gōu xù yǔ jī nèi xiāng jiē, suì jiǔ bù zhì, gù jīng shī shù lí shuǐ huàn, qǐng wěi guān shū záo zhī." zhào cóng qí qǐng.
己丑,同提点开封府界公事磙州张君平言:“南京、陈、许、徐、宿、亳、曹、单、蔡、颍等州,古沟洫与畿内相接,岁久不治,故京师数罹水患,请委官疏凿之。”诏从其请。
dīng yǒu, fèng ān zhēn zōng yù róng yú jǐng líng gōng fèng zhēn diàn.
丁酉,奉安真宗御容于景灵宫奉真殿。
huáng tài hòu yù zǎi chén yuē:" bǐ zé rú chén shì shàng jiǎng dú, shēn yǒu kāi yì." zǎi xiàng yīn yán gōng bù láng zhōng dān fù mǎ zōng yuán, tōng jīng yǒu xíng yì, kě shǐ rù fèng jīng yán. xīn chǒu, mìng zōng yuán zhí lóng tú gé.
皇太后谕宰臣曰:“比择儒臣侍上讲读,深有开益。”宰相因言工部郎中单父马宗元,通经有行义,可使入奉经筵。辛丑,命宗元直龙图阁。
guǐ mǎo, wáng qīn ruò děng shàng zhēn zōng shí lù yī bǎi wǔ shí juǎn, jiàng zhào bāo yù.
癸卯,王钦若等上《真宗实录》一百五十卷,降诏褒谕。
yǐ sì, yù chóng zhèng diàn, cì jìn shì ān lù sòng jiāo cháng zhōu yè qīng chén wú xiàn zhèng jiǎn děng yī bǎi wǔ shí sì rén jí dì, sì shí liù rén tóng chū shēn. bù zhōng gé zhě liù rén, yǐ cháng jīng zhēn zōng yù shì, tè cì tóng sān lǐ chū shēn. bǐng wǔ, yòu cì zhū kē yī bǎi jiǔ shí liù rén jí dì, bā shí yī rén tóng chū shēn.
乙巳,御崇政殿,赐进士安陆宋郊、长洲叶清臣、吴县郑戬等一百五十四人及第,四十六人同出身。不中格者六人,以尝经真宗御试,特赐同《三礼》出身。丙午,又赐诸科一百九十六人及第,八十一人同出身。
jiāo yǔ qí dì qí, jù yǐ cí fù dé míng, lǐ bù zòu qí dì sān, tài hòu bù yù yǐ dì xiān xiōng, nǎi zhuó jiāo dì yī ér zhì qí dì shí rén hū yuē" èr sòng", yǐ dà xiǎo bié zhī. liú yún dé qīng chén suǒ duì cè, qí zhī, gù zhuó dì èr. yǐ cè zhuó gāo dì, zì qīng chén shǐ.
郊与其弟祁,俱以词赋得名,礼部奏祁第三,太后不欲以弟先兄,乃擢郊第一而置祁第十;人呼曰“二宋”,以大、小别之。刘筠得清臣所对策,奇之,故擢第二。以策擢高第,自清臣始。
rén zǐ, cì xiāng gòng jìn shì zhāng xiāng tài cháng sì tài zhù lǚ zōng jiǎn jìn shì jí dì, réng fù chūn bǎng. xiāng, jì zhī sūn, zǎi chén wáng qīn ruò zhī xù zōng jiǎn, cān zhī zhèng shì yí jiǎn dì yě.
壬子,赐乡贡进士张瓖、太常寺太祝吕宗简进士及第,仍附春榜。瓖,洎之孙,宰臣王钦若之婿;宗简,参知政事夷简弟也。
xià, sì yuè, zhī chí zhōu lǐ xū jǐ, yán zhōu xiàn chūn chū yù zhī qián hé mǎi juàn, mín huò bù yù zhě, qiáng zhī zé wèi rǎo. xīn yǒu, zhào sān sī yù zhōu xiàn wú dé yì pèi, fēi tǔ chǎn zhě bà zhī.
夏,四月,知池州李虚己,言州县春初豫支钱和买绢,民或不欲者,强之则为扰。辛酉,诏三司谕州县毋得抑配,非土产者罢之。
chū, dì rǔ mǔ xǔ shì, wèi gōng rén suǒ chán chū gōng, jià miáo jì zōng, jí shì yāo jià zì chén. bǐng yín, fēng lín yǐng xiàn jūn, yǐ jì zōng wèi yòu bān diàn zhí. xún jiā xǔ shì dāng yáng jùn fū rén, fù rù gōng.
初,帝乳母许氏,为宫人所谗出宫,嫁苗继宗,及是邀驾自陈。丙寅,封临颍县君,以继宗为右班殿直。寻加许氏当阳郡夫人,复入宫。
wǔ yuè, dīng hài shuò, sī tiān jiàn yán rì dāng shí bù shí, zǎi xiàng fèng biǎo chēng hè.
五月,丁亥朔,司天监言日当食不食,宰相奉表称贺。
yǐ wèi, lù xì qiú.
乙未,录系囚。
liù yuè, yǐ wèi, bǎi guān biǎo qǐng tīng lè, bù xǔ biǎo wǔ shàng, nǎi xǔ zhī. yīn yù wáng qīn ruò yuē:" jīn suī miǎn cóng zhòng qǐng, qiū yàn dàn dāng yòng lè zhī bàn, qí zhū yóu xìng, zé xīn suǒ wèi rěn yě."
六月,乙未,百官表请听乐,不许;表五上,乃许之。因谕王钦若曰:“今虽勉从众请,秋宴但当用乐之半,其诸游幸,则心所未忍也。”
liáo nán yuàn dài wáng yē lǜ zhì xīn zú. zhì xīn shǒu shàng jīng, duō huì zhèng. shí jiǔ jìn fāng yán, yǒu bǔ huò sī wēn zhě, zhì xīn yī yǐn ér jìn, xiào ér bù jí. huò quàn yǐ fèng fú, zhì xīn yuē:" wú bù zhī fó fǎ, wéi xīn wú sī, zé jìn zhī yǐ." zèng zhèng shì lìng, zhuī fēng chén wáng.
辽南院大王耶律制心卒。制心守上京,多惠政。时酒禁方严,有捕获私昷者,制心一饮而尽,笑而不诘。或劝以奉佛,制心曰:“吾不知佛法,惟心无私,则近之矣。”赠政事令,追封陈王。
rén shēn, bà tiān qìng tiān qí tiān kuàng xiān tiān jiàng shèng jié gōng guàn rán dēng.
壬申,罢天庆、天祺、天贶、先天降圣节宫观然灯。
jiǎ xū, liáo yǐ xiāo dí lǐ wèi nán yuàn dài wáng.
甲戌,辽以萧迪里为南院大王。
qiū, qī yuè, wù zǐ, zhào yǐ dōng zhì yǒu shì yú nán jiāo.
秋,七月,戊子,诏以冬至有事于南郊。
rén chén, qiǎn diàn zhōng shì yù shǐ wáng shuò nèi diàn chéng zhì zhū xù diǎn jiǎn shān chǎng suǒ jī chá.
壬辰,遣殿中侍御史王硕、内殿承制硃绪点检山场所积茶。
chū, cháo tíng jì yòng lǐ zī děng tiē shè fǎ, xíng zhī qī nián, háo shāng dà jiǎ bù néng xuān zhì wèi qīng zhòng ér lùn zhě huò wèi biān dí cháng yǐ jiàn qián, kǒng jīng shī fǔ cáng bù zú yǐ jì, zhēng yán qí bù biàn. huì jiāng huái zhì zhì sī yán chá yǒu zhì jī huài bài zhě, qǐng yī qiè fén qì. cháo tíng yí biàn fǎ zhī bì, xià shū zé jì zhì sī, lìng shuò děng xíng shì. jì ér zī děng tiáo shàng lì hài shén xī, qiě yán:" tuī xíng xīn fǎ, gōng xù yǐ jiàn. gài jī nián qīn dù zhī yuán, yī zhāo bì sè, shāng gǔ lì yú fù gù, yù yǒu yǐ dòng yáo, ér lùn zhě bù chá qí shí, zhù wèi yóu shuì. yuàn lì xíng zhī, wú wéi liú yán suǒ yì." yú shì zhào yǒu sī bǎng yù shāng gǔ yǐ tuī xíng bù biàn zhī yì, cì diǎn lì yín juàn yǒu chà.
初,朝廷既用李谘等贴射法,行之期年,豪商大贾不能轩轾为轻重;而论者或谓边籴偿以见钱,恐京师府藏不足以继,争言其不便。会江淮制置司言茶有滞积坏败者,请一切焚弃。朝廷疑变法之弊,下书责计置司,令硕等行视。既而谘等条上利害甚悉,且言:“推行新法,功绪已见。盖积年侵蠹之源,一朝闭塞,商贾利于复故,欲有以动摇,而论者不察其实,助为游说。愿力行之,无为流言所易。”于是诏有司榜谕商贾以推行不变之意,赐典吏银绢有差。
chū, jìn sì guàn wú dé shì tián. jí zhēn zōng bēng, nèi qiǎn zhōng shǐ cì jīng mén jūn yù quán shān jǐng dé yuàn bái yín sān qiān liǎng, lìng shì tián, yán wèi xiān dì zhí fú, hòu réng bù dé wèi lì. yóu shì sì guàn shāo yì shì tián yǐ.
初,禁寺观毋得市田。及真宗崩,内遣中使赐荆门军玉泉山景德院白银三千两,令市田,言为先帝植福,后仍不得为例。由是寺观稍益市田矣。
guǐ chǒu, fèng ān zhēn zōng yù róng yú yù qīng zhāo yīng gōng ān shèng diàn.
癸丑,奉安真宗御容于玉清昭应宫安圣殿。
bā yuè, bǐng chén shuò, yàn chóng zhèng diàn, chū yòng lè zhī bàn. yuè gōng zòu jì, dì wèi shǐ zhǔ mù, zhōng yàn, yóu yǒu qī róng.
八月,丙辰朔,宴崇政殿,初用乐之半。乐工奏技,帝未始瞩目,终宴,犹有戚容。
shí zhào xià chéng dū fǔ, zhào yōu rén xǔ cháo tiān děng bǔ jiào fāng, zuǒ zhèng yán liú suí yǐ wéi jiàn gōng bù zú rǔ zhào shū. jiān chá yù shǐ lǐ hóng yì yán:" bì xià jí wèi, shàng wèi néng xiǎn yán xué zhī shì, ér shǒu zhào líng guān, fēi suǒ yǐ guǎng dé měi yú tiān xià." cháo tiān děng suì bà guī. hóng, chāng líng cóng zǐ yě.
时诏下成都府,召优人许朝天等补教坊,左正言刘随以为贱工不足辱诏书。监察御史李纮亦言:“陛下即位,尚未能显岩穴之士,而首召伶官,非所以广德美于天下。”朝天等遂罢归。纮,昌龄从子也。
zhào:" jǔ guān yǐ qiān gǎi ér tān wū zhě, jǔ zhǔ yǐ zhuàng wén wén ér bù yǐ shí zhě, zuò zhī."
诏:“举官已迁改而贪污者,举主以状闻;闻而不以实者,坐之。”
liáo yǐ fù mǎ xiāo dōu lī wèi diàn qián dōu diǎn jiǎn.
辽以驸马萧都哩为殿前都点检。
jǐ mǎo, xìng guó zǐ jiàn, yè xiān shèng wén xuān wáng. zhào cóng chén shēng jiǎng táng, lìng zhí jiǎng tún tián láng zhōng mǎ guī fú jiǎng lún yǔ, cì guī fú sān pǐn fú. yǐ ér guān qī shí èr xián zàn shù, yuè sān lǐ tú, wèn shì jiǎng féng yuán sān dài zhì dù. yòu xìng zhāo liè wǔ chéng wáng miào. hái, xìng jì zhào táng, yàn cóng chén.
己卯,幸国子监,谒先圣文宣王。召从臣升讲堂,令直讲、屯田郎中马龟符讲《论语》,赐龟符三品服。已而观《七十二贤赞述》,阅《三礼图》,问侍讲冯元三代制度。又幸昭烈武成王庙。还,幸继照堂,宴从臣。
jiǎ shēn, tài bái rù tài wēi yuán.
甲申,太白入太微垣。
jiǔ yuè, xīn mǎo, cí tài yī gōng, cì dào zuǒ gēng zhě chá bó.
九月,辛卯,祠太一宫,赐道左耕者茶帛。
gēng zǐ, huáng tài hòu shǒu shū cì zhōng shū mén xià, yǐ gù zhōng shū lìng guō chóng sūn nǚ wèi huáng hòu, yù shū chén yuē:" zì gǔ wài qī zhī jiā, xiān néng yǐ fù guì zì bǎo, gù zī xuǎn yú shuāi jiù zhī mén, shù miǎn tā rì huò náo shèng zhèng yě."
庚子,皇太后手书赐中书门下,以故中书令郭崇孙女为皇后,谕输臣曰:“自古外戚之家,鲜能以富贵自保,故兹选于衰旧之门,庶免它日或挠圣政也。”
dōng, shí yuè, xīn sì, zhào:" zì jīn zhào shū, lìng xíng bù mó yìn bān xíng."
冬,十月,辛巳,诏:“自今诏书,令刑部摹印颁行。”
shí pàn bù qīng zhōu yàn sù, yán jiù zhì, jí shū lì fēn lù, zì duō chuǎn wù, sì fāng fù zòu, huò zhì jī wéi, yīn qǐng lòu bǎn xuān bù. huò yuē:" bǎn běn yī wù, zé yì shén yǐ." wáng céng yuē:" wù shǐ yī zì yǒu wù kě yě." suì zhe yú lìng.
时判部青州燕肃,言旧制,集书吏分录,字多舛误,四方覆奏,或致稽违,因请镂版宣布。或曰:“版本一误,则益甚矣。”王曾曰:“勿使一字有误可也。”遂著于令。
bǐng chén, fèng ān zhēn zōng yù róng yú hóng fú yuàn.
丙辰,奉安真宗御容于洪福院。
shì yuè, liáo zhǔ zhù liáo hé.
是月,辽主驻辽河。
shí yī yuè, yǐ wèi, cháo xiǎng yù qīng zhāo yīng gōng jǐng líng gōng. bǐng shēn, xiǎng tài miào. dīng yǒu, hé jì tiān dì yú yuán qiū, dà shè. bǎi guān shàng zūn hào yuē shèng wén ruì wǔ rén míng xiào dé huáng dì, shàng huáng tài hòu zūn hào yuē yīng yuán chóng dé rén shòu cí shèng huáng tài hòu. cì bǎi guān zhū jūn jiā děng.
十一月,乙未,朝享玉清昭应宫、景灵宫。丙申,享太庙。丁酉,合祭天地于圜丘,大赦。百官上尊号曰圣文睿武仁明孝德皇帝,上皇太后尊号曰应元崇德仁寿慈圣皇太后。赐百官、诸军加等。
yǐ sì, lì huáng hòu guō shì. shí zhāng měi rén yǒu chǒng, dì yù lì zhī, tài hòu bù kě ér zhǐ, gù hòu suī lì, ér pō jiàn shū.
乙巳,立皇后郭氏。时张美人有宠,帝欲立之,太后不可而止,故后虽立,而颇见疏。
xīn hài, wáng qīn ruò fēng jì guó gōng, cáo lì yòng gǎi fēng lǔ guó gōng, bìng jiā ēn. gù shì, fǔ chén lì qiān guān, cān zhī zhèng shì lǚ yí jiǎn yǔ tóng liè yù cí zhī, suì zhe wèi shì.
辛亥,王钦若封冀国公,曹利用改封鲁国公,并加恩。故事,辅臣例迁官,参知政事吕夷简与同列豫辞之,遂著为式。
shí èr yuè, bǐng yín, quán pàn dōu shěng mǎ liàng yán:" tiān xià sēng yǐ shù qiān wàn jì, jiàn huò wèi dào, mín pō kǔ zhī. qǐng chú suì hé dù rén wài, fēi shí gèng bù dù rén réng lìng zì jīn wú dé shōu céng fàn zhēn xíng jí wén shēn zhě xì jí. zhào kě.
十二月,丙寅,权判都省马亮言:“天下僧以数千万计,间或为盗,民颇苦之。请除岁合度人外,非时更不度人;仍令自今毋得收曾犯真刑及文身者系籍。诏可。
shì dōng, liáo dà yuè, shēng yán liè yōu zhōu. èr fǔ jiē qǐng bèi sù liàn shī yǐ dài bù yú, shū mì fù shǐ zhāng zhī bái dú yán:" liáo rén xiū hǎo wèi yuǎn, jīn qí jǔ bīng zhě, yǐ shàng chū zhèng, guān shì cháo tíng ěr, qǐ kě zì shēng xìn xié! ruò zhōng yǐ wéi yí, mò rú yīn jīn hé jué, fā bīng yǐ fáng hé wéi míng, wàn yī yǒu biàn, yì zú yìng yòng." wèi jǐ, guǒ wú shì.
是冬,辽大阅,声言猎幽州。二府皆请备粟练师以待不虞,枢密副使张知白独言:“辽人修好未远,今其举兵者,以上初政,观试朝廷耳,岂可自生衅邪!若终以为疑,莫如因今河决,发兵以防河为名,万一有变,亦足应用。”未几,果无事。
liáo zhǔ cháng wēi fú chū liè, yǒu yē lǜ hǎn bān zhě, yóu jīng shī, yù xíng gōng cè, wéi náng yī pǐ mǎ ér yǐ. liáo zhǔ jiàn ér wèn zhī, hǎn bān chū bù shí, màn yìng yuē:" wǒ běi yuàn bù rén, mì guān ěr." liáo zhǔ yǔ yǔ, zhī qí cái, yīn shí zhī. huì běi yuàn zòu nán jīng yí yù jiǔ bù jué, liáo zhǔ zhào hǎn bān chí yì shěn lù, jǔ cháo jiē jīng. hǎn bān liàng qíng chǔ lǐ, rén wú yuān zhě, liáo zhǔ jiā zhī. yòu lìng jí qún mù, mǎ quē qí èr, tóng shì zhě kǎo xún bù yǐ, hǎn bān lüè bù jiā jí, jí xiān chí zòu, liáo zhǔ yì xìn rèn yān.
辽主尝微服出猎,有耶律罕班者,游京师,寓行宫侧,惟囊衣匹马而已。辽主见而问之,罕班初不识,漫应曰:“我北院部人,觅官耳。”辽主与语,知其才,阴识之。会北院奏南京疑狱久不决,辽主召罕班驰驿审录,举朝皆惊。罕班量情处理,人无冤者,辽主嘉之。又令藉群牧,马阙其二,同事者考寻不已,罕班略不加诘,即先驰奏,辽主益信任焉。
shì suì, liáo fàng jìn shì lǐ jiǒng děng sì shí qī rén.
是岁,辽放进士李炯等四十七人。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng sān nián liáo tài píng wǔ nián
○仁宗体天法道极功全德神文圣武睿哲明孝皇帝天圣三年(辽太平五年)
chūn, zhēng yuè, yǐ yǒu, liáo zhǔ rú hùn tóng jiāng.
春,正月,乙酉,辽主如混同江。
wù zǐ, liáo qiǎn xuān huī nán yuàn shǐ xiāo cóng shùn děng lái hè cháng níng jié, jiàn yú chóng zhèng diàn, huáng tài hòu chuí lián, zhì jiǔ diàn zhōng yǐ yàn zhī, yù shǐ zhōng chéng xuē kuí guǎn bàn. cóng shùn yù qǐng jiàn, qiě yán nán shǐ zhì běi zhě jiē jiàn tài hòu, ér běi shǐ lái dú bù dé jiàn. kuí zhé zhī yuē:" huáng tài hòu chuí lián tīng zhèng, suī běn cháo qún chén yì wèi cháng dé jiàn yě." cóng shùn nǎi yǐ. jí cí, cóng shùn yǒu jí, mìng zǎi chén wáng céng yā yàn dōu tíng yì. cóng shùn wèn céng yuē:" nán cháo měi jiàng shǐ chē, xī jiē jiǎ shè, hé yě?" céng yuē:" shǐ zhě zhī rèn wéi qí rén, bù yǐ guān zhī gāo xià. jīn èr fǔ bā rén, liù cháng fèng shǐ, wéi qí rén, bù yǐ guān yě." cóng shùn mò rán. jì ér cóng shùn chēng jí liú guǎn, bù yǐ shí fā, dì qiǎn shǐ wèn láo, xié tài yī zhěn shì, xiāng shǔ yú dào. shū mì shǐ cáo lì yòng qǐng yī qiè bà zhī, nǎi yǐn qù.
戊子,辽遣宣徽南院使萧从顺等来贺长宁节,见于崇政殿,皇太后垂帘,置酒殿中以宴之,御史中丞薛奎馆伴。从顺欲请见,且言南使至北者皆见太后,而北使来独不得见。奎折之曰:“皇太后垂帘听政,虽本朝群臣亦未尝得见也。”从顺乃已。及辞,从顺有疾,命宰臣王曾押宴都亭驿。从顺问曾曰:“南朝每降使车,悉皆假摄,何也?”曾曰:“使者之任惟其人,不以官之高下。今二府八人,六常奉使,惟其人,不以官也。”从顺默然。既而从顺称疾留馆,不以时发,帝遣使问劳,挟太医诊视,相属于道。枢密使曹利用请一切罢之,乃引去。
èr yuè, wù wǔ, liáo jìn qí jìng nèi fú yòng míng jīn jí jīn qián qǐ, guó qīn dāng fú zhě, zòu ér hòu yòng.
二月,戊午,辽禁其境内服用明金及金钱绮,国亲当服者,奏而后用。
yǐ chǒu, quán yù shǐ zhōng chéng xuē kuí, bà wèi jí xián yuàn xué shì zhī bīng zhōu, huò zèn kuí lòu jìn zhōng yǔ yě. jì ér qín zhōu quē shǒu, dì yǐ kuí lǚ guān xī biān, xí qí tǔ fēng, jí gǎi kuí zhī qín zhōu. qín zhōu sù zhòng bīng, jīng fèi cháng bù zú, kuí wù jiǎn yuē, jiào mín shuǐ gēng, jǐn shāng suàn, suì zhōng lǐn sù jī zhě sān bǎi wàn, zhēng suàn yǎn zhě sān shí wàn, hé mín yǐn tián shù qiān qǐng, fù dé chú sù shí yú wàn.
乙丑,权御史中丞薛奎,罢为集贤院学士、知并州,或谮奎漏禁中语也。既而秦州阙守,帝以奎屡官西边,习其土风,即改奎知秦州。秦州宿重兵,经费常不足,奎务俭约,教民水耕,谨商算,岁中廪粟积者三百万,征算衍者三十万,核民隐田数千顷,复得刍粟十馀万。
shì yuè, liáo zhǔ rú yú ér luò.
是月,辽主如鱼儿泺。
sān yuè, bǐng zǐ, xǐ zhī hé nán fǔ chén yáo zuǒ zhī bīng zhōu. měi fén shuǐ zhǎng, zhōu rén yōu nì, yáo zuǒ wèi zhù dī, zhí liǔ shù wàn běn, zuò liǔ xī tíng, mín lài qí lì.
三月,丙子,徙知河南府陈尧佐知并州。每汾水涨,州人忧溺,尧佐为筑堤,植柳数万本,作柳溪亭,民赖其利。
rén chén, liáo yǐ zuǒ chéng xiàng zhāng jiǎn wèi wǔ dìng jūn jié dù shǐ, yǐ diàn qián dōu diǎn jiǎn xiāo dōu lī wèi qì dān xíng gōng dōu bù shǔ.
壬辰,辽以左丞相张俭为武定军节度使,以殿前都点检萧都哩为契丹行宫都部署。
shì yuè, liáo zhǔ rú cháng chūn hé. yú ér luò yǒu shēng rú léi, qí shuǐ yī xī yuè shā gāng sì shí lǐ, bié wèi yī bēi.
是月,辽主如长春河。鱼儿泺有声如雷,其水一夕越沙冈四十里,别为一陂。
xià, sì yuè, rén zǐ shuò, zhào xù xíng yù.
夏,四月,壬子朔,诏恤刑狱。
shì yuè, yǐ lóng tú gé zhí xué shì xíng bù láng zhōng liú yù zhī hé nán fǔ. yù shì jiā hé nán, yī kòu jiù zú. cháng quán fā qiǎn kāi fēng fǔ shì, dú zhào jiàn, tài hòu wèn yuē:" zhī qīng míng zú, yù yī jiàn qīng jiā pǔ, kǒng yǔ wú tóng zōng yě." yù yuē:" bù gǎn." tā rì, shù wèn zhī, yù wú yǐ duì, yīn wěi fēng xuàn, pū ér chū, nǎi miǎn.
是月,以龙图阁直学士、刑部郎中刘煜知河南府。煜世家河南,衣寇旧族。尝权发遣开封府事,独召见,太后问曰:“知卿名族,欲一见卿家谱,恐与吾同宗也。”煜曰:“不敢。”它日,数问之,煜无以对,因伪风眩,仆而出,乃免。
wǔ yuè, gēng yín, lù xì qiú.
五月,庚寅,录系囚。
guǐ sì, xìng yù zhuāng guān yì mài, wén mín shě jī zhù shēng, cì zhī fù chá bó.
癸巳,幸御庄观刈麦,闻民舍机杼声,赐织妇茶帛。
liáo zhǔ qīng shǔ yǒng ān shān. yǐ xiāo cóng shùn wèi tài zǐ tài shī, wú shū dá hàn lín xué shì, dào shì féng ruò gǔ jiā tài zǐ zhōng yǔn. mìng zhāng jiǎn yí zhèn dà tóng.
辽主清暑永安山。以萧从顺为太子太师,吴叔达翰林学士,道士冯若谷加太子中允。命张俭移镇大同。
liù yuè, guǐ yǒu, huán yuán zhōu shǔ qiāng pàn, kòu biān, huán qìng dōu jiān zhào shì lóng děng sǐ zhī. qiǎn shǐ zhě ān fǔ shǎn xī.
六月,癸酉,环、原州属羌叛,寇边,环庆都监赵士隆等死之。遣使者安抚陕西。
qiū, qī yuè, wù zǐ, zhào zhū lù zhuǎn yùn shǐ chá jǔ zhī zhōu tóng pàn bù rèn shì zhě.
秋,七月,戊子,诏诸路转运使察举知州、同判不任事者。
rén yín, yǐ qián hù bù láng zhōng xià sǒng qǐ fù zhī zhì gào. sǒng jí yú jìn qǔ, xǐ rèn shù shù, shì mù wèi jiān xié. cháng shàng shū qǐ yǔ xiū zhēn zōng shí lù, bù bào. jì ér dīng mǔ yōu, qián zhì jīng shī qiú qǐ fù, yī zhōng rén zhāng huái dé wèi nèi zhù, ér wáng qīn ruò yǎ shàn sǒng, yīn zuǒ yòu zhī, gù yǒu shì mìng.
壬寅,以前户部郎中夏竦起复知制诰。竦急于进取,喜任数术,世目为奸邪。尝上疏乞与修《真宗实录》,不报。既而丁母忧,潜至京师求起复,依中人张怀德为内助,而王钦若雅善竦,因左右之,故有是命。
liáo zhǔ liè yú píng dì sōng lín.
辽主猎于平地松林。
bā yuè, xīn hài, zhī yì zhōu xuē tián yán:" běn zhōu jiě fā jǔ rén, zì zhāng yǒng yǐ lái, lì gěi guǎn quàn zhì jīng, jīn dé sān sī yí wén, nǎi zé lì rén cháng suǒ gěi guān wù, kǒng fēi cháo tíng zhī yì." dì yuē:" hàn gòng shì jiē jùn guó xù shí, jīn dú bù néng xíng zhī yuǎn fāng xié? qí lìng xī juān zhī!"
八月,辛亥,知益州薛田言:“本州解发举人,自张咏以来,例给馆券至京,今得三司移文,乃责吏人偿所给官物,恐非朝廷之意。”帝曰:“汉贡士皆郡国续食,今独不能行之远方邪?其令悉蠲之!”
wù wǔ, kuí zhōu lù tí diǎn xíng yù shèng jīng, yán zhōng zhōu yán jǐng suì zēng kè, fèng jié wū shān xiàn yíng tián hù táo jué, lǐ xū dài nà hù shuì, wàn zhōu hù nà gǔ shuì qián, jiē wèi mín hài zhào xī chú zhī. jīng, dù zhī cóng xiōng yě.
戊午,夔州路提点刑狱盛京,言忠州盐井岁增课,奉节、巫山县营田户逃绝,里胥代纳户税,万州户纳谷税钱,皆为民害;诏悉除之。京,度之从兄也。
chū, lǐ zī děng jì tiáo shàng chá fǎ lì hài, lùn zhě yóu zhēng yán qí bù biàn. xīn wèi, mìng hàn lín shì dú xué shì sūn shì zhī zhì gào xià sǒng děng zài jiā xiáng dìng.
初,李谘等既条上茶法利害,论者犹争言其不便。辛未,命翰林侍读学士孙奭、知制诰夏竦等再加详定。
jiǔ yuè, gēng chén shuò, shǐ qiǎn shǐ hè liáo hòu zhēng dàn.
九月,庚辰朔,始遣使贺辽后正旦。
liáo zhǔ zhù nán jīng.
辽主驻南京。
jǐ hài, liáo shǐ qiǎn shǐ lái hè sòng tài hòu zhēng dàn.
己亥,辽始遣使来贺宋太后正旦。
dōng, shí yuè, yǐ mǎo, tài bái fàn nán dòu.
冬,十月,乙卯,太白犯南斗。
xīn yǒu, yǐ hàn lín xué shì lǐ bù shì láng yàn shū wèi shū mì fù shǐ.
辛酉,以翰林学士、礼部侍郎晏殊为枢密副使。
gēng wǔ, yǐ zǎi chén wáng qīn ruò wéi yì jīng shǐ. táng yì jīng shǐ yǐ zǎi xiàng míng shì xué zhě jiān lǐng zhī sòng chū fān yì jīng lùn, lìng cháo guān rùn wén, jí dīng wèi xiāng, shǐ zhì shǐ ér qīn ruò nǎi yīn yì jīng sēng fǎ hù děng qǐng wèi shǐ, yì zhě fēi zhī.
庚午,以宰臣王钦若为译经使。唐译经使以宰相明释学者兼领之;宋初翻译经论,令朝官润文,及丁谓相,始置使;而钦若乃因译经僧法护等请为使,议者非之。
shí yī yuè, jǐ mǎo shuò, sūn shì děng yán:" shí sān chǎng chá jī ér wèi shòu zhě liù bǎi yī shí sān wàn yú jīn, gài xǔ shāng rén tiē shè, zé shàn zhě jiē rù shāng rén, qí rù guān zhě jiē cū è bù shí, gù rén mò kěn shòu. yòu, yuán hù shū suì kè bù zú zhě, shǐ rú shāng rén rù xī, ér yuán hù jiē xì mín pín ruò, lì bù néng gěi, fán rǎo yì shén. yòu, jiān rén yǐ tiē shè wéi míng, qiáng shì dào fàn, qīn duó guān lì. qí bì rú cǐ, bù kě bù gé. qǐng bà tiē shè fǎ, guān fù gěi běn qián shì chá, ér shāng rén rù qián yǐ shòu zhī." yú shì chá fǎ fù huài.
十一月,己卯朔,孙奭等言:“十三场茶积而未售者六百一十三万馀斤,盖许商人贴射,则善者皆入商人,其入官者皆粗恶不时,故人莫肯售。又,园户输岁课不足者,使如商人入息,而园户皆细民贫弱,力不能给,繁扰益甚。又,奸人倚贴射为名,强市盗贩,侵夺官利。其弊如此,不可不革。请罢贴射法,官复给本钱市茶,而商人入钱以售之。”于是茶法复坏。
gēng zǐ, liáo zhǔ xìng nèi guǒ yuán yàn, jīng mín jù guān. qiú jìn shì dé qī shí èr rén, mìng fù shī, dì qí gōng zhuō, yǐ zhāng yù děng yī shí sì rén wéi tài zǐ jiào shū láng, hán luán děng wǔ shí bā rén wéi chóng wén guǎn jiào shū láng.
庚子,辽主幸内果园宴,京民聚观。求进士得七十二人,命赋诗,第其工拙,以张昱等一十四人为太子校书郎,韩栾等五十八人为崇文馆校书郎。
wáng qīn ruò jì jiān yì jīng shǐ, shǐ fù chuán fǎ yuàn, gǎn jí jí guī chē jià lín wèn, cì bái jīn wǔ qiān liǎng. wù shēn, zú. huáng tài hòu lín diàn chū tì, zèng tài shī, zhōng shū lìng, shì wén mù, qiǎn guān hù zàng shì, lù qīn shì jí suǒ qīn xìn èr shí yú rén. jiàn lóng yǐ lái, zǎi xiàng xù ēn, wèi yǒu cǐ bǐ.
王钦若既兼译经使,始赴传法院,感疾亟归;车驾临问,赐白金五千两。戊申,卒。皇太后临奠出涕,赠太师,中书令,谥文穆,遣官护葬事,录亲事及所亲信二十馀人。建隆以来,宰相恤恩,未有此比。
qīn ruò zhuàng mào duǎn xiǎo, xiàng yǒu fù yóu, shí rén mù wèi" yǐng xiāng". zhì shù guò rén, měi cháo tíng yǒu suǒ xìng zào, wěi diǎn qiān jiù yǐ zhōng shàng yì. xìng qīng qiǎo, gǎn wéi jiǎo dàn. tài hòu yǐ xiān cháo suǒ chǒng yì, gù fù yòng zhī. jí wú zhí shì bài, tài hòu zī bù yuè, tóng liè shāo qīn zhī, qīn ruò yì yì yǐ mò. hòu yǒu zhào sù xiàng máo shān, liè yú xiān guān.
钦若状貌短小,项有附疣,时人目为“瘿相”。智数过人,每朝廷有所兴造,委典迁就以中上意。性倾巧,敢为矫诞。太后以先朝所宠异,故复用之。及吴植事败,太后滋不悦,同列稍侵之,钦若悒悒以殁。后有诏塑像茅山,列于仙官。
liáo běi yuàn shū mì shǐ xiāo hā chuò yǒu jí, liáo zhǔ yù lín shì zhī, hā chuò xiè yuē:" chén wú zhuàng, wěi méng zhòng rèn jīn xíng róng huǐ cuì, kǒng bì xià jiàn ér dòng xīn." liáo zhǔ nǎi zhǐ. huì běi fǔ zǎi xiàng xiāo pǔ wèn jí, hā chuò wò qí shǒu yuē:" wú sǐ, jūn bì wèi shū mì shǐ, shèn wù jǔ shèng jǐ zhě." pǔ wén ér bǐ zhī. yǐ chǒu, zú.
辽北院枢密使萧哈绰有疾,辽主欲临视之,哈绰谢曰:“臣无状,猥蒙重任;今形容毁瘁,恐陛下见而动心。”辽主乃止。会北府宰相萧朴问疾,哈绰握其手曰:“吾死,君必为枢密使,慎勿举胜己者。”朴闻而鄙之。乙丑,卒。
shí èr yuè, wù chén, liáo yǐ xiāo pǔ wèi běi yuàn shū mì shǐ, fēng lán líng jùn wáng.
十二月,戊辰,辽以萧朴为北院枢密使,封兰陵郡王。
xiān shì cháo bān yǐ zǎi xiàng wéi shǒu, qīn wáng cì zhī, shǐ xiāng yòu cì zhī, shū mì shǐ suī jiǎn jiào sān shī jiān shì zhōng shàng shū zhōng shū lìng, yóu bān zǎi xiàng xià. xián píng chū, cáo bīn yǐ shū mì fù shǐ jiān shì zhōng, wèi hù bù shì láng píng zhāng shì lǐ hàng xià, xún jiù zhì yě. gān xìng zhōng, wáng céng yóu cì xiāng wèi huì líng guān shǐ, cáo lì yòng yóu shū mì shǐ lǐng jǐng líng gōng shǐ, shí yǐ gōng guàn shǐ wéi zhòng, zhào lì yòng bān céng zhī shàng, yì zhě shēn yǐ wéi fēi. zhì shì céng jìn zhāo wén guǎn dà xué shì yù qīng zhāo yīng gōng shǐ, tóng jí diàn lú, jiāng gào xiè, ér lì yòng yóu yù bān céng shàng, gé mén bù gǎn cái. céng kàng shēng mù lì yuē:" dàn zòu zǎi xiàng wáng céng děng gào xiè." bān jì dìng, lì yòng yù yù bù píng, zhāng shì xùn wèi xiǎo zhī. gēng shēn, zhào zǎi chén shū mì shǐ xù bān rú gù shì. ér lì yòng zhì jiǎo, shàng jū cì xiāng zhāng zhī bái shàng. jí wén zhào zhāng mín yú hé yáng wèi shū mì shǐ, lì yòng yí dài jǐ, shǐ huǐ jù yān.
先是朝班以宰相为首,亲王次之,使相又次之,枢密使虽检校三师兼侍中、尚书、中书令,犹班宰相下。咸平初,曹彬以枢密副使兼侍中,位户部侍郎、平章事李沆下,循旧制也。乾兴中,王曾由次相为会灵观使,曹利用由枢密使领景灵宫使,时以宫观使为重,诏利用班曾之上,议者深以为非。至是曾进昭文馆大学士、玉清昭应宫使,同集殿庐,将告谢,而利用犹欲班曾上,閤门不敢裁。曾抗声目吏曰:“但奏宰相王曾等告谢。”班既定,利用郁郁不平,张士逊慰晓之。庚申,诏宰臣、枢密使序班如故事。而利用志矫,尚居次相张知白上。及闻召张旻于河阳为枢密使,利用疑代己,始悔惧焉。
diàn qián fù zhǐ huī shǐ yáng chóng xūn, cháng yì zhōng shū bái shì, shǔ wēi yǔ xīn jì, chóng xūn chuān ní xuē dēng jiē, wáng céng hàn zhī, bù yǐ cháng lǐ yán zuò. chóng xūn tuì, hé zòu qí shī, sòng xuān huī yuàn wèn zhuàng. yì rì, céng rù duì, qǐng chuán zhào shì zuì, tài hòu wèn qí gù, yuē:" chóng xūn wǔ fū, bù zhī cháo tíng zhī yí. jǔ hé zhě, bǐng chén suǒ yǐ zhèn jì gāng kuān shì zhě, rén jūn suǒ yǐ shì ēn dé. rú cǐ, zé rén ài guī yú shàng ér wēi lìng sù yú xià yǐ."
殿前副指挥使杨崇勋,尝诣中书白事,属微雨新霁,崇勋穿泥靴登阶,王曾颔之,不以常礼延坐。崇勋退,劾奏其失,送宣徽院问状。翼日,曾入对,请传诏释罪,太后问其故,曰:“崇勋武夫,不知朝廷之仪。举劾者,柄臣所以振纪纲;宽释者,人君所以示恩德。如此,则仁爱归于上而威令肃于下矣。”
guǐ hài, xǐ yá zhōu sī hù cān jūn dīng wèi léi zhōu sī hù cān jūn.
癸亥,徙崖州司户参军丁谓雷州司户参军。
wèi yǐ jiā yù luò yáng, cháng wèi shū zì zé, xù guó hòu ēn, jiè jiā rén wú zhé yuàn wàng, qiǎn rén zhì yú xī jīng liú shǒu liú yù, qí fù qí jiā, jiè shǐ cì yù huì zhòng liáo shí dá zhī. yù dé shū, bù gǎn sī, jí yǐ wén dì jiàn zhī gǎn cè, gù yǒu shì mìng. zǎi xiàng yán:" wèi, tiān xià bù róng qí zuì ér cuàn zhī, jīn bù yuán shè yòu, wèi kě nèi xǐ." dì yuē:" wèi chì hǎi shàng yǐ shù nián, yù lìng shēng huán lǐng biǎo ěr."
谓以家寓洛阳,常为书自责,叙国厚恩,戒家人毋辄怨望,遣人致于西京留守刘煜,祈付其家,戒使伺煜会众寮时达之。煜得书,不敢私,即以闻;帝见之感恻,故有是命。宰相言:“谓,天下不容其罪而窜之,今不缘赦宥,未可内徙。”帝曰:“谓斥海上已数年,欲令生还岭表耳。”
yǐ chǒu, huái nán jié dù shǐ jiǎn jiào tài shī tóng píng zhāng shì zhāng mín yī qián chōng shū mì shǐ. tài hòu wēi shí, cháng yù mín jiā, mín shì zhī shén jǐn, hòu shēn dé zhī, gù fù zhǎng shū fǔ. xún gǎi míng qí.
乙丑,淮南节度使、检校太师、同平章事张旻依前充枢密使。太后微时,尝寓旻家,旻事之甚谨,后深德之,故复掌枢府。寻改名耆。
shì suì, yàn mín yǐ nián gǔ fēng shú, liáo zhǔ chē jià lín xìng, zhēng yǐ tǔ wù lái xiàn. liáo zhǔ lǐ gāo nián, huì guān guǎ, cì pú yǐn. zhì xī, liù jiē dēng huǒ rú zhòu, shì shù xī yóu, liáo zhǔ yì wēi xíng guān zhī.
是岁,燕民以年谷丰熟,辽主车驾临幸,争以土物来献。辽主礼高年,惠鳏寡,赐酺饮。至夕,六街灯火如昼,士庶嬉游,辽主亦微行观之。
dīng chǒu, liáo jìn gōng jiàng bù dé xiāo huǐ jīn yín qì.
丁丑,辽禁工匠不得销毁金银器。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng sì nián liáo tài píng liù nián
○仁宗体天法道极功全德神文圣武睿哲明孝皇帝天圣四年(辽太平六年)
chūn, zhēng yuè, guǐ wèi, liáo shǐ xiāo dí lǐ děng rù jiàn. liáo yòu qiǎn rén chí jiǔ guǒ yǔ dí lǐ děng. dì wèn zǎi xiàng wáng céng yuē:" sòng jiǔ guǒ zhě sān shí yú rén, yǐ zhì mò zhōu, tīng qí lái fǒu?" céng yuē:" yí zhǐ qí lái, ér yǐ zhōu bīng dài zhī, zhuǎn jiǔ guǒ fù dí lǐ kě yě." dì yuē:" shàn!"
春,正月,癸未,辽使萧迪里等入见。辽又遣人持酒果与迪里等。帝问宰相王曾曰:“送酒果者三十馀人,已至莫州,听其来否?”曾曰:“宜止其来,而以舟兵代之,转酒果付迪里可也。”帝曰:“善!”
zhī yì zhōu xuē tián yán:" liǎng chuān fàn zuì rén pèi lì tā zhōu, suī lǎo jí dé shì zhě, xī liú bù qiǎn zì jīn qǐng wú jū tíng." dì yuē:" yuǎn mín wú zhī fàn fǎ, ér zhōng shēn bù dé huán xiāng lǐ, qǐ zhèn yì hū! chá qí qíng yǒu kě jīn zhě, tīng qiǎn hái."
知益州薛田言:“两川犯罪人配隶它州,虽老疾得释者,悉留不遣;自今请无拘停。”帝曰:“远民无知犯法,而终身不得还乡里,岂朕意乎!察其情有可矜者,听遣还。”
gēng chén, liáo zhǔ rú yuān yāng luò.
庚辰,辽主如鸳鸯泺。
èr yuè, jǐ yǒu, liáo yǐ tóng zhī shū mì yuàn huáng piān wèi bīng mǎ dōu bù shǔ, yǐn jūn chéng hùn tóng jiāng shū mù hé zhī jiān. huáng lóng fǔ qǐng jiàn bǎo zhàng sān, fēng tái shí, liáo zhǔ mìng qí nóng xì zhù zhī.
二月,己酉,辽以同知枢密院黄翩为兵马都部署,引军城混同江、疏木河之间。黄龙府请建堡障三,烽台十,辽主命俟农隙筑之。
dōng jīng liú shǒu yē lǜ bā gé zòu huáng piān lǐng bīng rù nǚ zhēn jiè xùn dì, fú huò bù kě shèng jì, dé jiàng zhě èr bǎi qī shí hù. liáo zhǔ jiǎng yù zhī.
东京留守耶律巴格奏黄翩领兵入女真界徇地,俘获不可胜计,得降者二百七十户。辽主奖谕之。
gēng xū, yù qīng zhāo yīng gōng shǐ wáng céng qǐng xià sān guǎn xiào dào zàng, cóng zhī. dì yīn yuē:" dào shū duō yán fēi liàn jīn shí, qǐ ruò lǎo shì wǔ qiān yán zhī yuē zāi!"
庚戌,玉清昭应宫使王曾请下三馆校《道藏》,从之。帝因曰:“道书多言飞炼金石,岂若老氏五千言之约哉!”
rén xū, qiǎn guān sì jiǔ gōng guì shén. dì wèi fǔ chén yuē:" sì rì shì yǔ zhēn zōng dà jì tóng, qí shī lè xié?" wáng céng yuē:" dàn shè ér bù zuò ěr." yòu wèn gǔ jīn lè zhī yì tóng. céng yuē:" gǔ lè yòng yú tiān dì zōng miào shè jì shān chuān guǐ shén, ér tīng zhě mò bù hé yuè. jīn lè zé bù rán, tú yú rén ěr mù ér dàng rén xīn zhì, zì xī rén jūn liú lián huāng wáng zhě, mò bù yóu cǐ." dì yuē:" zhèn yú shēng jì wèi cháng liú yì, nèi wài yàn yóu, jiē miǎn qiǎng ěr."
壬戌,遣官祀九宫贵神。帝谓辅臣曰:“祀日适与真宗大忌同,其施乐邪?”王曾曰:“但设而不作耳。”又问古今乐之异同。曾曰:“古乐用于天地、宗庙、社稷、山川、鬼神,而听者莫不和悦。今乐则不然,徒娱人耳目而荡人心志,自昔人君流连荒亡者,莫不由此。”帝曰:“朕于声技未尝留意,内外宴游,皆勉强尔。”
jǐ sì, liáo yǐ nán jīng shuǐ, qiǎn shǐ zhèn zhī.
己巳,辽以南京水,遣使赈之。
gēng wǔ, mìng:" dǎng xiàng bié bù tā xī, shè qì dān jié dù shǐ zhì zhī."
庚午,命:“党项别部塌西,设契丹节度使治之。”
sān yuè, gēng yín, liáo yǐ dà tóng jūn jié dù shǐ zhāng jiǎn rù wèi nán yuàn shū mì shǐ zuǒ chéng xiàng jiān zhèng shì lìng. liáo zhǔ fāng juàn yǐ jiǎn, cān zhī zhèng shì wú shū dá yǔ jiǎn bù xiāng néng, liáo zhǔ nù, chū shū dá wèi kāng zhōu cì shǐ.
三月,庚寅,辽以大同军节度使张俭入为南院枢密使、左丞相兼政事令。辽主方眷倚俭,参知政事吴淑达与俭不相能,辽主怒,出叔达为康州刺史。
yù shǐ tái zì xuē kuí hòu, zhōng chéng quē rén bù bǔ, shì yù shǐ zhī zá shì hán yì dú zhǎng tái wù zhě yú nián. rén wǔ, shǐ mìng quán zhī kāi fēng fǔ rǔ yīn wáng zhēn quán yù shǐ zhōng chéng. zhēn jiàn yán:" sān sī kāi fēng fǔ zhū cáo cān jūn jí chì xiàn chéng wèi, lǜ yòng guì yóu zǐ dì, jiāo duò bù rèn shì, qǐng yì yǐ gū hán dēng dì gèng shì huàn shū kǎo wú guò zhě wèi zhī." yòu yán:" jīng bǎi sī lì rén rù guān, qǐng rú zhǎng dìng gé, guī sī sān nián." bìng cóng zhī.
御史台自薛奎后,中丞阙人不补,侍御史知杂事韩亿独掌台务者逾年。壬午,始命权知开封府汝阴王臻权御史中丞。臻建言:“三司、开封府诸曹参军及赤县丞、尉,率用贵游子弟,骄惰不任事,请易以孤寒登第、更仕宦书考无过者为之。”又言:“京百司吏人入官,请如《长定格》,归司三年。”并从之。
shì yuè, zhǔn bù qīn liáo, xī běi lù zhāo tǎo shǐ xiāo huì pò zhī.
是月,准布侵辽,西北路招讨使萧惠破之。