qǐ róu zhào shè tí gé sì yuè, jǐn tú wéi dà huāng luò qī yuè, fán sān nián yǒu qí.
起柔兆攝提格四月,盡屠維大荒落七月,凡三年有奇。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng sì nián liáo tài píng liù nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝天聖四年(遼太平六年)
xià, sì yuè, ān dé jié dù tuī guān lǐ yòu, táng zhuāng zōng céng sūn yě, shàng shū qiú biàn guān yǐ sǎ sǎo líng miào, yīn gǎi shòu xī jīng liú shǒu tuī guān. dì wèi fǔ chén yuē: táng zhuāng zōng bǎi zhàn yǒu tiān xià, bì yòng líng guān yǐ jí huò, kě tàn yě! wáng céng yuē: bì xià rì tīng zhèng shì, yòu yǐ qián dài zhì luàn wèi guī jiàn, tiān xià zhī fú yě.
夏,四月,安德節度推官李佑,唐莊宗曾孫也,上書求便官以灑掃陵廟,因改授西京留守推官。帝謂輔臣曰:「唐莊宗百戰有天下,嬖用伶官以及禍,可嘆也!」王曾曰:「陛下日聽政事,又以前代治亂為龜鑑,天下之福也。」
zhī níng zhōu zhí fāng yuán wài láng yáng jí, cháng yīn qián yuán jié xiàn xiù fú. dì wèi fǔ chén yuē: jí, nìng rén yě. mín ān zhèng jǔ, nǎi shǒu chén zhī zhí, yān yòng wèi cǐ? xīn hài, lìng dǐ lì hái zhī.
知寧州、職方員外郎楊及,嘗因乾元節獻繡佛。帝謂輔臣曰:「及,佞人也。民安政舉,乃守臣之職,焉用為此?」辛亥,令邸吏還之。
bǐng yín, liáo zhǔ rú yǒng ān shān.
丙寅,遼主如永安山。
wǔ yuè, jǐ mǎo, zhào lǐ bù gòng jǔ.
五月,己卯,詔禮部貢舉。
pàn xíng bù yàn sù shàng zòu yuē: táng dà lǐ qīng hú yǎn jìn yuè qiú zhàng, tài zōng zhào, fán jué sǐ xíng, jīng shī wǔ fù zòu, zhū zhōu sān fù zòu, quán huó shén zhòng. zhēn guān sì nián, duàn sǐ zuì èr shí jiǔ, kāi yuán èr shí wǔ nián, cái wǔ shí bā. jīn tiān xià shēng chǐ wèi jiā yú táng, ér tiān shèng sān nián, duàn dà pì èr qiān sì bǎi sān shí liù, shì táng jǐ zhì bǎi bèi. jīng shī dà pì suī yī fù zòu, ér zhōu jùn zhī yù yǒu yí jí qíng kě mǐn zhě, zhì shàng qǐng ér fǎ sì duō jǔ bó, guān lì dé bù yīng zòu zhī zuì, gù jiē zēng shì shì zhuàng, yí qíng jiù fǎ, shī cháo tíng qīn xù zhī yì. wàng zhǔn táng gù shì, tiān xià sǐ zuì jiē dé yī fù zòu. xià qí zhāng zhōng shū, wáng céng wèi: tiān xià jiē yī fù zòu, zé sǐ qiú chōng mǎn bì àn, jiǔ bù dé jué qǐng yù yí ruò qíng kě jīn zhě tīng shàng qǐng. rén wǔ, zhào yuē: zhèn niàn shēng chǐ zhī fán, dǐ mào zhě zhòng fǎ yǒu gāo xià, qíng yǒu zhòng qīng, ér yǒu sī qiǎo bì wēi wén, yī qiè zhì zhī zhòng pì, qǐ chēng zhèn hǎo shēng zhī zhì zāi! qí lìng tiān xià sǐ zuì qíng lǐ kě jīn jí xíng míng yí lǜ zhě, jù àn yǐ wén, yǒu sī wú dé jǔ bó.
判刑部燕肅上奏曰:「唐大理卿胡演進月囚帳,太宗詔,凡決死刑,京師五覆奏,諸州三覆奏,全活甚眾。貞觀四年,斷死罪二十九,開元二十五年,才五十八。今天下生齒未加於唐,而天聖三年,斷大辟二千四百三十六,視唐幾至百倍。京師大辟雖一覆奏,而州郡之獄有疑及情可憫者,至上請而法寺多舉駁,官吏得不應奏之罪,故皆增飾事狀,移情就法,失朝廷欽恤之意。望准唐故事,天下死罪皆得一覆奏。」下其章中書,王曾謂:「天下皆一覆奏,則死囚充滿狴犴,久不得決;請獄疑若情可矜者聽上請。」壬午,詔曰:「朕念生齒之繁,抵冒者眾;法有高下,情有重輕,而有司巧避微文,一切致之重辟,豈稱朕好生之志哉!其令天下死罪情理可矜及刑名疑慮者,具案以聞,有司毋得舉駁。」
wù zǐ, lù qiú.
戊子,錄囚。
xīn mǎo, liáo yǐ dōng jīng tǒng jūn shǐ xiāo zào gǔ wèi qì dān xíng gōng dōu bù shǔ.
辛卯,遼以東京統軍使蕭慥古為契丹行宮都部署。
guǐ mǎo, liáo mìng xī běi lù zhāo tǎo shǐ xiāo huì jiāng bīng fá gān zhōu huí gú.
癸卯,遼命西北路招討使蕭惠將兵伐甘州回鶻。
rùn yuè, wù shēn, jiǎn jiāng huái suì cáo mǐ wǔ shí wàn shí, chú shū zhōu tài hú děng jiǔ chá chǎng mín bū qián shí sān wàn mín.
閏月,戊申,減江、淮歲漕米五十萬石,除舒州、太湖等九茶場民逋錢十三萬緡。
xīn hài, fù shǎn xī yǒng fēng qú yǐ tōng jiě yán.
辛亥,復陝西永豐渠以通解鹽。
jiǎ zǐ, zhào fǔ chén yú chóng zhèng diàn xī wǔ guān shì dú xué shì sòng shòu děng jiǎng táng shū.
甲子,詔輔臣於崇政殿西廡觀侍讀學士宋綬等講《唐書》。
dì yuē: zhèn lǎn jiù shǐ, měi jiàn gōng chén hǎn néng bǎo shǐ zhōng zhě, ruò péi jì liú wén jìng, jù zuǒ mìng yuán gōng, bù miǎn zhū rǔ. wáng céng duì yuē: jì děng zhī huò, liáng yóu gōng chéng ér bù zhī tuì yě. shòu jiān jù dāng sān bān yuàn, yīn qǐng jiě suǒ jiān, zhuān shì quàn jiǎng. tài hòu mìng zé qián dài wén zì kě zī xiào yǎng bǔ zhèng zhì zhě yǐ bèi dì lǎn. suì lù jìn táng xiè yǎn wéi huáng jiè dé fù, yòu lù xiào jīng lùn yǔ yào yán jí táng tài zōng suǒ zhuàn dì fàn èr juǎn míng huáng cháo chén liáo suǒ xiàn shèng diǎn sān juǎn jūn chén zhèng lǐ lùn èr juǎn shàng zhī.
帝曰:「朕覽舊史,每見功臣罕能保始終者,若裴寂、劉文靜,俱佐命元功,不免誅辱。」王曾對曰:「寂等之禍,良由功成而不知退也。」綬兼句當三班院,因請解所兼,專事勸講。太后命擇前代文字可資孝養、補政治者以備帝覽。遂錄進唐謝偃《惟皇誡德賦》,又錄《孝經》、《論語》要言及唐太宗所撰《帝范》二卷、明皇朝臣寮所獻《聖典》三卷、《君臣政理論》二卷上之。
liù yuè, dīng hài, jiàn jiàn shào wǔ děng zhōu jūn dà shuǐ, zhèn zhī.
六月,丁亥,建、劍、邵武等州、軍大水,賑之。
gēng yín, dà yǔ zhèn diàn, jīng shī píng dì shuǐ shù chǐ. xīn mǎo, bì zhèng diàn, jiǎn cháng shàn.
庚寅,大雨震電,京師平地水數尺。辛卯,避正殿,減常膳。
guǐ sì, yǐ xī shàng gé mén shǐ cáo yí luò yuàn fù shǐ nèi shì yā bān jiāng dé míng tí jǔ xiū qì zài jīng yíng fáng kù wù, nèi diàn chóng bān mài shǒu zhōng xiāng dù shū dǎo jī shuǐ. shuǐ zhī zuò yě, zǎi zhí fāng chén cháo, wèi rù, é yǒu zhǐ fàng cháo. wáng céng jí fù zhōng shǐ zòu yuē: tiān biàn shén yì, nǎi chén děng xiè lǐ wú zhuàng, qǐ kě tuì ān sī shì, tián rán zì chù! jí qǐng rù jiàn, chén suǒ yǐ bèi yù zhī dào. tóng liè yǒu xiān guī zhě, wén zhī jiē kuì fú. shí yòu chuán yán biàn kǒu jué, shuǐ qiě dà zhì, dōu rén kǒng, jiē yù dōng bēn. dì yǐ wèn céng, céng yuē: hé jué zòu wèi zhì, mín jiān é yán bù zú lǜ. yǐ ér guǒ rán.
癸巳,以西上閤門使曹儀、洛苑副使、內侍押班江德明提舉修葺在京營房庫務,內殿崇班麥守忠相度疏導積水。水之作也,宰執方晨朝,未入,俄有旨放朝。王曾亟附中使奏曰:「天變甚異,乃臣等燮理無狀,豈可退安私室,恬然自處!」亟請入見,陳所以備御之道。同列有先歸者,聞之皆愧服。時又傳言汴口決,水且大至,都人恐,皆欲東奔。帝以問曾,曾曰:「河決奏未至,民間訛言不足慮。」已而果然。
chū, biàn shuǐ dà zhǎng, zhòng xiōng xiōng yōu jīng chéng, nǎi yòng shū mì yuàn zòu, chì bā zuò sī jué chén liú dī jí chéng xī jiǎ bēi gāng dì, xiè zhī yú hù lóng hé. shuǐ jì luò, mìng kāi fēng fǔ jiè tí diǎn zhāng jūn píng diào zú fù zhì qí dī fáng. qiū, qī yuè, bǐng wǔ, cì yì zú mín qián.
初,汴水大漲,眾洶洶憂京城,乃用樞密院奏,敕八作司決陳留堤及城西賈陂岡地,泄之於護龍河。水既落,命開封府界提點張君平調卒復治其堤防。秋,七月,丙午,賜役卒緡錢。
zhào: guān wù piào shī, zhǔ diǎn miǎn cháng liú xǐ zhě suǒ zài fǔ cún zhī.
詔:「官物漂失,主典免償;流徙者所在撫存之。」
wù shēn, yù zhǎng chūn diàn, fù cháng shàn.
戊申,御長春殿,復常膳。
yǐ chǒu, bà yǒng xìng jūn, qín fāng děng zhōu xīn cù wù.
乙丑,罷永興軍,秦、坊等州新醋務。
liáo zhǔ liè yú hēi lǐng.
遼主獵於黑嶺。
xīn wèi, zhào: liǎng chuān suǒ zào jǐn qǐ lù tāi tòu bèi yī zhèng děng, suì jiǎn shàng gòng zhī bàn, qí dà xiǎo líng jí huā shā, réng lìng gǎi zhī juàn yǐ gōng biān fèi. xiān shì shàng fēng zhě yǐ cǐ wèi yán, dì wèi fǔ chén yuē: zhèn yì zhèng yù rú cǐ, yí jí xíng zhī. wáng céng děng yuē: jǐn qǐ zuǎn zǔ, yǒu hài wú yì. chén yuē yī jǐn zhī fèi, kě wèi juàn shù pǐ. bì xià chóng jiǎn jié fèi yǐ huì yuǎn rén, chén děng gǎn bù fèng zhào!
辛未,詔:「兩川所造錦綺、鹿胎透背欹正等,歲減上供之半,其大小綾及花紗,仍令改織絹以供邊費。」先是上封者以此為言,帝謂輔臣曰:「朕意正欲如此,宜亟行之。」王曾等曰:「錦綺纂組,有害無益。臣約一錦之費,可為絹數匹。陛下崇儉節費以惠遠人,臣等敢不奉詔!」
dì wèi fǔ chén yuē: bǐ yǐ tiān shǔ bà jiǎng dú, shì yǐ zhào sūn shì děng shuō shū, qīng děng gōng shì tuì, kě zàn zhì jīng yán. wáng céng yuē: bì xià liú yì jīng shù, suī yán shǔ bù chuò, yǒu yǐ jiàn shèng xué zhī gāo míng yě.
帝謂輔臣曰:「比以天暑罷講讀,適已召孫奭等說書,卿等公事退,可暫至經筵。」王曾曰:「陛下留意經術,雖炎暑不輟,有以見聖學之高明也。」
rén shēn, zhào zhū lù zhuǎn yùn shǐ jǔ suǒ bù guān tōng jīng shù zhě.
壬申,詔諸路轉運使舉所部官通經術者。
bā yuè, dīng hài, zhú tài zhōu hàn hǎi yàn. xiān shì yàn jiǔ fèi bù zhì, suì huàn hǎi tāo mào mín tián, jiān xī xī yán shuì fàn zhòng yān yán yú fā yùn fù shǐ zhāng lún, qǐng xiū fù zhī. lún zòu yǐ zhòng yān zhī xìng huà xiàn, zǒng qí yì. yì zhě wèi tāo huàn xī zé jī lǎo bì wèi zāi, lún yuē: tāo zhī huàn shí jiǔ ér lǎo zhī zāi shí yī, huò duō wáng shǎo, qǐ bù kě hū? yì jì xìng, huì dà yǔ xuě, jīng tāo xiōng xiōng qiě zhì, yì fū sàn zǒu, xuán nìng ér sǐ zhě bǎi yú rén, zhòng yán guàn yán yàn bù kě fù, zhào qiǎn zhōng shǐ àn shì, jiāng bà zhī. yòu zhào huái nán zhuǎn yùn shǐ hú lìng yí tóng zhòng yān dù qí kě fǒu, lìng yí lì zhǔ zhòng yān yì. zhòng yān xún yǐ yōu qù, yóu wèi shū dǐ lún, yán fù yàn zhī lì. lún biǎo sān qǐng, yuàn shēn zì zǒng yì. nǎi mìng lún jiān quán zhī tài zhōu, zhú yàn zì xiǎo hǎi zhài dōng nán zhì gěng zhuāng, fán yī bǎi bā shí lǐ, ér yú yùn hé zhì zhá, nà cháo shuǐ yǐ tōng cáo. yú nián, yàn chéng, liú bū guī zhě èr qiān liù bǎi yú hù. mín wèi lún lì shēng cí. lìng yí jí lún gè qiān guān.
八月,丁亥,築泰州捍海堰。先是堰久廢不治,歲患海濤冒民田,監西谿鹽稅范仲淹言於發運副使張綸,請修復之。綸奏以仲淹知興化縣,總其役。議者謂濤患息則積潦必為災,綸曰:「濤之患十九而潦之災十一,獲多亡少,豈不可乎?」役既興,會大雨雪,驚濤洶洶且至,役夫散走,旋濘而死者百餘人,眾訁雚言堰不可復,詔遣中使按視,將罷之。又詔淮南轉運使胡令儀同仲淹度其可否,令儀力主仲淹議。仲淹尋以憂去,猶為書抵綸,言復堰之利。綸表三請,願身自總役。乃命綸兼權知泰州,築堰自小海寨東南至耿莊,凡一百八十里,而於運河置閘,納潮水以通漕。逾年,堰成,流逋歸者二千六百餘戶。民為綸立生詞。令儀及綸各遷官。
liáo xiāo huì zhī tǎo gān sù huí gú yě, zhēng bīng zhū lù, dú zhǔn bù bù zhǎng tè lǎ hòu qī, lì zhǎn yǐ xùn. zhì gān zhōu, gōng wéi sān rì, bù kè ér hái. shí tè lǎ zhī zǐ jù bīng lái xí, zhǔn bù bù yǒu wū bài zhě, mì yǐ gào huì, huì wèi zhī xìn. huì xī zhǔn bù zhū bù jiē pàn, dōu jiān ní lǔ gǔ. guó jiù zhàng tài bǎo ā bo lǔ děng jiāng bīng sān qiān lái jiù, yù dí yú hā tún chéng xī nán, wèi qí suǒ bài, ní lǔ gǔ ā bo lǔ jù sǐ zhī, shì zú kuì sàn. huì cāng zú liè zhèn, zhǔn bù zhū bù chū bù yì, gōng liáo yíng. liáo rén qǐng chéng shì fèn jī, huì yuē: wǒ jūn pí bì, wèi kě yòng yě. wū bài qǐng yǐ yè zhuó zhū bù zhī yíng, huì yòu bù xǔ. jí zhū bù bīng tuì, huì nǎi shè fú yǐ yāo jī zhī, qián fēng shǐ jiāo, zhū bù sàn qù. liáo zhǔ qiǎn tè lǐ gǔn yē lǜ hóng gǔ lín yá yē lǜ huá gé jiāng bīng tǎo zhī. hóng gǔ, huá gé zhī dì yě. liáo zhǔ cháng cì bì xuè yǔ hóng gǔ méng wèi yǒu, lǐ yù yóu yì, jí tǎo zhǔn bù yǒu gōng, bài nán fǔ zǎi xiàng, gǎi shàng jīng liú shǒu.
遼蕭惠之討甘肅回鶻也,徵兵諸路,獨准布部長特喇後期,立斬以徇。至甘州,攻圍三日,不克而還。時特喇之子聚兵來襲,准布部有烏拜者,密以告惠,惠未之信。會西准布諸部皆叛,都監尼嚕古。國舅帳太保阿卜魯等將兵三千來救,遇敵於哈屯城西南,為其所敗,尼嚕古、阿卜魯俱死之,士卒潰散。惠倉卒列陣,准布諸部出不意,攻遼營。遼人請乘勢奮擊,惠曰:「我軍疲敝,未可用也。」烏拜請以夜斫諸部之營,惠又不許。及諸部兵退,惠乃設伏以邀擊之,前鋒始交,諸部散去。遼主遣特里袞耶律洪古、林牙耶律華格將兵討之。洪古,華格之弟也。遼主嘗刺臂血與洪古盟為友,禮遇尤異,及討准布有功,拜南府宰相,改上京留守。
jiǔ yuè, yǐ mǎo, zhào sūn shì féng yuán jǔ jīng cháo guān tōng jīng shù zhě.
九月,乙卯,詔孫奭、馮元舉京朝官通經術者。
gēng shēn, zhào lǐ bù gòng yuàn, zhū kē tōng sān jīng zhě jiàn zhuó zhī.
庚申,詔禮部貢院,諸科通《三經》者薦擢之。
lù zhōu shì zōng cóng sūn chái yuán hēng wèi sān bān fèng zhí.
錄周世宗從孫柴元亨為三班奉職。
xīn wèi, fèi xiāng táng èr zhōu yíng tián wù, yǐ tián fù mín, měi qǐng shū shuì wǔ fēn.
辛未,廢襄、唐二州營田務,以田賦民,每頃輸稅五分。
rén shēn, mìng hàn lín xué shì xià sǒng cài qí zhī zhì gào chéng lín děng zhòng shān dìng biān chì. dì wèn fǔ chén yuē: huò wèi xiān cháo zhào lìng bù kě qīng gǎi, xìn rán hū? wáng céng yuē: cǐ xiān rén huò shàng zhī yán yě. xián píng zhōng, shān tài zōng cháo zhào lìng, shí cún yī èr. gài qù qí fán mì zhī wén yǐ biàn yú mín, hé wèi bù kě! jīn yǒu sī dàn xiáng qí běn mò, yòu xū chén děng shěn jiū lì hài, yī yī zòu bǐng, rán hòu shī xíng. dì rán zhī.
壬申,命翰林學士夏竦、蔡齊、知制誥程琳等重刪定《編敕》。帝問輔臣曰:「或謂先朝詔令不可輕改,信然乎?」王曾曰:「此憸人惑上之言也。咸平中,刪太宗朝詔令,十存一二。蓋去其繁密之文以便於民,何為不可!今有司但詳其本末,又須臣等審究利害,一一奏稟,然後施行。」帝然之。
shì yuè, liáo zhǔ zhù liáo hé.
是月,遼主駐遼河。
dōng, shí yuè, jiǎ xū shuò, rì yǒu shí zhī.
冬,十月,甲戌朔,日有食之。
bǐng zǐ, hā sī hǎn zhū bù zhǎng cháo yú liáo. wèi jǐ, hā sī hǎn bù qǐ jiàn qí gǔ, liáo zhǔ cóng zhī.
丙子,哈斯罕諸部長朝於遼。未幾,哈斯罕部乞建旗鼓,遼主從之。
xīn mǎo, huái nán zhuǎn yùn sī yán chǔ zhōu běi shén yàn zhēn zhōu jiāng kǒu yàn xiū shuǐ zhá chéng.
辛卯,淮南轉運司言楚州北神堰、真州江口堰修水閘成。
chū, yàn dù zhōu, suì duō huài, ér jiān zhēn zhōu pái àn xún yáng táo jiàn jiān chǔ zhōu shuì yuán chéng wáng yǐ, bìng wèi zhì shuǐ zhá yàn páng, yǐ shí qǐ bì. jí chéng, cáo zhōu guǒ biàn, suì shěng yàn zú shí yú wàn. nǎi zhào fā yùn sī, tā kě wèi zhá chù, lìng guī huà yǐ wén. jiàn yǐ bìng yōu qiān.
初,堰度舟,歲多壞,而監真州排岸潯陽陶鑒、監楚州稅元城王乙,並謂置水閘堰旁,以時啟閉。及成,漕舟果便,歲省堰卒十餘萬。乃詔發運司,它可為閘處,令規畫以聞。鑒、乙並優遷。
xiān shì sūn shì féng yuán gòng jiàn dà lǐ sì chéng ān qiū yáng ān guó wèi guó zi jiān zhí jiǎng, yú shì bìng zhào ān guó fù gǔn zhōu zhōu xué jiǎng shū guāng fǔ rù jiàn. dì lìng shuō shàng shū, guāng fǔ yuē: yáo shùn zhī shì, yuǎn ér wèi yì xíng, chén yuàn jiǎng tiān yì yī piān. shí nián qī shí yú yǐ, ér lùn shuō míng chàng. dì yù liú wèi xué guān, guāng fǔ gù cí. shí yī yuè, yǐ mǎo, yǐ guāng fǔ wèi guó zi jiān chéng, qiǎn hái.
先是孫奭、馮元共薦大理寺丞安丘楊安國為國子監直講,於是並召安國父袞州州學講書光輔入見。帝令說《尚書》,光輔曰:「堯、舜之事,遠而未易行,臣願講《天逸》一篇。」時年七十餘矣,而論說明暢。帝欲留為學官,光輔固辭。十一月,乙卯,以光輔為國子監丞,遣還。
liáo xiāo huì wèi zhāo tǎo shǐ lěi nián, lǚ zāo qīn lüè, shì mǎ pí kùn. shí yī yuè, yǒu xiǎo xiào sù qí sān zuì, liáo zhǔ mìng àn zhī, xuán jiàng huì wèi nán jīng shì wèi mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ.
遼蕭惠為招討使累年,屢遭侵掠,士馬疲睏。十一月,有小校訴其三罪,遼主命案之,旋降惠為南京侍衛馬步軍都指揮使。
shí èr yuè, dīng chǒu, xù jī nèi jī.
十二月,丁丑,恤畿內飢。
xīn sì, liáo zhǔ zhào běi miàn zhū bù lián chá zhōu xiàn zhī guān, bù zhì zhě bà zhī. yòu zhào: dà xiǎo zhí guān, yǒu tān bào cán mín zhě lì bà, zhōng shēn bù lù qí bù néng lián zhí, suī chù zhòng rèn, yì dài zhī qīng qín zhě, suī bēi wèi, yì dāng jiàn bá.
辛巳,遼主詔北面諸部廉察州縣之官,不治者罷之。又詔:「大小職官,有貪暴殘民者立罷,終身不錄;其不能廉直,雖處重任,亦代之;清勤者,雖卑位,亦當薦拔。」
liáo zì xiāo hā chuò xiāo pǔ xiāng jì wèi shū mì shǐ, zhuān shàng lì cái, hǎo zì tīng sòng, shí rén zhuǎn xiāng xiào xí, fēng sú rì shuāi. liáo zhǔ xià zhào yuē: zhèn yǐ guó jiā yǐ nán běi èr yuàn fēn zhì qì dān hàn rén, gài yù qù tān wǎng, chú fán rǎo yě. ruò guì jiàn yì děng, zé yuàn bì shēng. fū xiǎo mín fàn zuì, bì bù néng dòng yǒu sī yǐ dá yú cháo, wéi nèi zú guì qī, gè shì ēn xíng huì yǐ tú gǒu miǎn, rú shì zé fǎ fèi yǐ. zì jīn guì qī yǐ shì bèi gào, bù yǐ shì zhī dà xiǎo, bìng lìng suǒ zài guān lì àn wèn, jù shēn běi nán yuàn fù wèn, dé shí yǐ wén qí bù àn zhé shēn jí shòu qǐng tuō wèi zòu yán zhě, yǐ běn fàn rén zuì zuì zhī.
遼自蕭哈綽、蕭朴相繼為樞密使,專尚吏才,好自聽訟,時人轉相效習,風俗日衰。遼主下詔曰:「朕以國家以南、北二院分治契丹、漢人,蓋欲去貪枉,除煩擾也。若貴賤異等,則怨必生。夫小民犯罪,必不能動有司以達於朝,惟內族、貴戚,各恃恩行賄以圖苟免,如是則法廢矣。自今貴戚以事被告,不以事之大小,並令所在官吏案問,具申北、南院覆問,得實以聞;其不按輒申及受請託為奏言者,以本犯人罪罪之。」
dīng hài, dì bái tài hòu, yù yuán rì xiān shàng tài hòu shòu nǎi shòu cháo, tài hòu bù kě. wáng céng zòu yuē: bì xià yǐ xiào fèng mǔ yí, tài hòu yǐ qiān quán guó tǐ, qǐng rú tài hòu lìng. yīn zài bài chēng hè. dì gù yù xiān shàng tài hòu shòu, jì tuì, chū mò zhào fù zhōng shū.
丁亥,帝白太后,欲元日先上太后壽乃受朝,太后不可。王曾奏曰:「陛下以孝奉母儀,太后以謙全國體,請如太后令。」因再拜稱賀。帝固欲先上太后壽,既退,出墨詔付中書。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng wǔ nián liáo tài píng qī nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝天聖五年(遼太平七年)
chūn, zhēng yuè, rén yín shuò, chū lǜ bǎi guān shàng huáng tài hòu shòu yú huì qìng diàn, suì yù tiān ān diàn shòu cháo.
春,正月,壬寅朔,初率百官上皇太后壽於會慶殿,遂御天安殿受朝。
jǐ wèi, shū mì fù shǐ yàn shū bà. shū shàng shū lùn zhāng qí bù kě wèi shū mì shǐ, wǔ tài hòu zhǐ. huì cóng xìng yù qīng zhāo yīng gōng, cóng zhě chí hù hòu zhì, shū nù, yǐ hù zhuàng zhī zhé chǐ, yù shǐ dàn zòu, suì chū zhī xuān zhōu. zhī zhōu shù yuè, gǎi yīng tiān fǔ, yán fàn zhòng yān yǐ jiào shēng tú. zì wǔ dài yǐ lái, tiān xià xué xiào fèi, xìng xué zì shū shǐ.
己未,樞密副使晏殊罷。殊上疏論張耆不可為樞密使,忤太后旨。會從幸玉清昭應宮,從者持笏後至,殊怒,以笏撞之折齒,御史彈奏,遂出知宣州。之州數月,改應天府,延范仲淹以教生徒。自五代以來,天下學校廢,興學自殊始。
wù chén, yǐ xià sǒng wèi shū mì fù shǐ.
戊辰,以夏竦為樞密副使。
shì yuè, liáo zhǔ rú hùn tóng jiāng.
是月,遼主如混同江。
èr yuè, guǐ yǒu, mìng lǚ yí jiǎn xià sǒng xiū xiān cháo guó shǐ, wáng céng wèi tí jǔ, hàn lín xué shì sòng shòu shū mì zhí xué shì liú yún chén yáo zuǒ tóng xiū. chū, nèi chū zhá zi, yǐ xiān cháo zhèng shǐ jiǔ ér wèi xiū, lǜ nián sì jìn yuǎn, shì huò lún zhuì, yí lìng wáng céng xiū zuǎn zhī. gù shì, zǎi chén zì lǐng jiān xiū guó shǐ zhì shì yǐ céng tí jǔ, nǎi bié jiàng chì yān.
二月,癸酉,命呂夷簡、夏竦修先朝國史,王曾為提舉,翰林學士宋綬、樞密直學士劉筠、陳堯佐同修。初,內出札子,以先朝正史久而未修,慮年祀浸遠,事或淪墜,宜令王曾修纂之。故事,宰臣自領監修國史;至是以曾提舉,乃別降敕焉。
bǐng zǐ, zhào zhèn jīng dōng liú mín.
丙子,詔賑京東流民。
sān yuè, xīn yǒu, yù chóng zhèng diàn, shì lǐ bù zòu míng jìn shì, réng mìng hàn lín xué shì sòng shòu yǐ xià èr shí liù rén wèi diàn hòu mí fēng téng lù kǎo fù xiáng dìng biān pái guān, rú xiān cháo jiù zhì. yǐ chǒu, cì jìn shì wáng yáo chén děng yī bǎi jiǔ shí qī rén jí dì, bā shí èr rén tóng chū shēn, qī shí yī rén tóng xué jiū chū shēn, èr shí bā rén shì xián bǐng yín, cì zhū kē jí dì bìng chū shēn zhě yòu liù bǎi jiǔ shí bā rén. yáo chén, yú chéng rén yě.
三月,辛酉,御崇政殿,試禮部奏名進士,仍命翰林學士宋綬以下二十六人為殿後彌封、謄錄、考覆、詳定、編排官,如先朝舊制。乙丑,賜進士王堯臣等一百九十七人及第,八十二人同出身,七十一人同學究出身,二十八人試銜;丙寅,賜諸科及第並出身者又六百九十八人。堯臣,虞城人也。
xià, sì yuè, guǐ yǒu, shì tè zòu míng jìn shì jí zhū kē jiǎ xū, cì tóng chū shēn jí shì xián zhě fán sān bǎi sì shí èr rén. xún xià zhào jiè yù zhū dào jǔ rén, yí fèn lì cí xué, wú zuò shì suì yuè, jì wàng ēn zé.
夏,四月,癸酉,試特奏名進士及諸科;甲戌,賜同出身及試銜者凡三百四十二人。尋下詔戒諭諸道舉人,宜奮勵詞學,毋坐視歲月,冀望恩澤。
xīn sì, liáo dù fáng xiāo yùn děng lái hè qián yuán jié, zhī zhì gào chéng lín wèi guǎn bàn shǐ. yùn chū wèi tú, zhǐ yuē: zhōng guó shǐ zhě zhì běi cháo zuò diàn shàng, wèi gāo jīn běi cháo shǐ zhì zhōng guó, wèi xià, qǐng shēng zhī. lín yuē: cǐ zhēn zōng huáng dì suǒ dìng, bù kě yì. fáng yòu yuē: dà guó zhī qīng dāng xiǎo guó zhī qīng, kě hū? lín yuē: nán běi cháo ān yǒu dà xiǎo zhī yì! fáng bù néng duì. zhào yǔ zǎi xiàng yì, huò yuē: cǐ xì shì, bù zú zhēng. jiāng xǔ zhī. lín yuē: xǔ qí xiǎo, bì qǐ qí dà. gù zhēng bù kě, nǎi zhǐ.
辛巳,遼杜防、蕭蘊等來賀乾元節,知制誥程琳為館伴使。蘊出位圖,指曰:「中國使者至北朝坐殿上,位高;今北朝使至中國,位下,請升之。」琳曰:「此真宗皇帝所定,不可易。」防又曰:「大國之卿當小國之卿,可乎?」琳曰:「南、北朝安有大小之異!」防不能對。詔與宰相議,或曰:「此細事,不足爭。」將許之。琳曰:「許其小,必啟其大。」固爭不可,乃止。
yǐ wèi, liáo zhǔ liè yú hēi lǐng.
乙未,遼主獵於黑嶺。
dì cháng wèi fǔ chén yuē: shì wú liáng yī, gù yāo héng zhě zhòng. zhāng zhī bái duì yuē: gǔ fāng shū suī cún, lǜ duō chuǎn móu yòu, tiān xià xué yī zhě bù dé jǐn jiàn. nǎi mìng yī guān yuàn xiào dìng yī shū. zhì shì zhào guó zi jiān mó yìn bān xíng, bìng zhào hàn lín xué shì sòng shòu zhuàn bìng yuán xù.
帝嘗謂輔臣曰:「世無良醫,故夭橫者眾。」張知白對曰:「古方書雖存,率多舛繆;又,天下學醫者不得盡見。」乃命醫官院校定醫書。至是詔國子監摹印頒行,並詔翰林學士宋綬撰《病源序》。
wǔ yuè, gēng zǐ shuò, zhào: wǔ chén zǐ sūn xí wén yì zhě, tīng zòu wén zī.
五月,庚子朔,詔:「武臣子孫習文藝者,聽奏文資。」
bǐng wǔ, yuè zhū bān qí shè.
丙午,閱諸班騎射。
xīn hài, lù xì qiú.
辛亥,錄繫囚。
guǐ hài, chǔ wáng yuán zuǒ hōng, zhuī fēng qí wáng, shì gōng xiàn hòu gǎi fēng lù wáng.
癸亥,楚王元佐薨,追封齊王,諡恭憲;後改封潞王。
shì yuè, liáo zhǔ qīng shǔ yǒng ān shān. xī nán zhào tǎo sī zòu yīn shān zhōng chǎn jīn yín, qǐng zhì yě, cóng zhī fù qiǎn shǐ xún liáo hé běi qiú chǎn jīn yín zhī suǒ. yóu shì xìng yě cǎi liàn, rén lài qí lì.
是月,遼主清暑永安山。西南詔討司奏陰山中產金銀,請置冶,從之;復遣使循遼河北求產金銀之所。由是興冶采煉,人賴其利。
liù yuè, jiǎ xū, yǐ jīng jī hàn, dǎo yǔ yú yù qīng zhāo yīng gōng kāi bǎo sì.
六月,甲戌,以京畿旱,禱雨於玉清昭應宮、開寶寺。
bǐng zǐ, zhào jué jī nèi xì qiú.
丙子,詔決畿內繫囚。
dīng chǒu, yǔ.
丁丑,雨。
guǐ wèi, bà zhū yíng zào zhī bù jí zhě. xiān shì tài hòu dà chū jīn bó, chóng xiū jǐng dé sì, qiǎn nèi shì luó chóng xūn zhǔ zhī. zǎi chén zhāng zhī bái yīn yán: àn wǔ xíng zhì, gōng shì shèng zé yǒu huǒ zāi. jìn zhě dòng zhēn shòu níng guān xiāng jì huǒ, cǐ jiē tǔ mù tài shèng zhī zhèng. dì nà qí yán.
癸未,罷諸營造之不急者。先是太后大出金帛,重修景德寺,遣內侍羅崇勛主之。宰臣張知白因言:「按《五行志》,宮室盛則有火災。近者洞真、壽寧觀相繼火,此皆土木太盛之證。」帝納其言。
zhào: hàn lín xué shì yī dà zhōng xiáng fú wǔ nián gù shì, shuāng rì suǒ yuàn, zhǐ rì jiàng má.
詔:「翰林學士依大中祥符五年故事,雙日鎖院,只日降麻。」
liáo jìn zhū tún tián bù dé shàn huò guān sù.
遼禁諸屯田不得擅貨官粟。
guǐ sì, liáo fù shǐ xiāo huì tǎo zhǔn bù.
癸巳,遼復使蕭惠討准布。
qiū, qī yuè, jǐ hài shuò, zhèn tài zhōu shuǐ zāi.
秋,七月,己亥朔,賑泰州水災。
liáo zhǔ yù zhōng wài dà chén yuē: zhì tiáo zhōng yǒu yí què jí qīng zhòng shī zhōng zhě, qí tiáo shàng zhī, yì zēng gǎi yān.
遼主諭中外大臣曰:「制條中有遺闕及輕重失中者,其條上之,議增改焉。
yǐ sì, liáo zhào: niǎn lù suǒ jīng, páng sān shí bù nèi bù dé gēng zhǒng zhě, bù zài suǒ sòng zhī xiàn.
乙巳,遼詔:「輦路所經,旁三十步內不得耕種者,不在所訟之限。」
bǐng chén, fā dīng fū sān wàn bā qiān, zú èr wàn yī qiān, mín qián wǔ shí wàn, sāi huá zhōu jué hé.
丙辰,發丁夫三萬八千,卒二萬一千,緡錢五十萬,塞滑州決河。
zhào chá jīng dōng bèi zāi xiàn lì bù zhí zhě yǐ wén.
詔察京東被災縣吏不職者以聞。
xiān shì sī tiān jiān zhǔ bù miáo shùn chén děng, cháng yán tǔ sù liú cān, tài bái zhòu jiàn, zhào rì guān tóng kǎo dìng. rì guān zòu: tǔ sù liú cān, shùn bù xiāng fàn tài bái zhòu jiàn, rì wèi guò wǔ. shùn chén děng zuò wàng yán zāi biàn bèi fá, jiān chá yù shǐ cáo xiū gǔ yán: rì guān suǒ dìng, xī zhǐ yuè shàng, bù zú wèi xìn. jīn fá shùn chén děng, qí shì shén xiǎo, rán kǒng zì cǐ rén rén wèi bì, nìng mèi qǔ róng, yǐ zāi wèi fú. jìn zhōng yǐ fěi cuì wèi fú wán, zhào shì yú nán yuè, xiū gǔ yǐ wèi zhòng shāng wù mìng, qiě zhēn zōng cháng jìn cǎi róng máo, gù shì wèi yuǎn, yí bà zhī. shí fāng chóng jiàn tǎ miào, yì yíng jīn gé, fèi bù kě shèng jì, xiū gǔ jí chén qí bù kě. bā yuè, rén shēn, xiū gǔ chū zhī shè zhōu.
先是司天監主簿苗舜臣等,嘗言土宿留參,太白晝見,詔日官同考定。日官奏:「土宿留參,順不相犯;太白晝見,日未過午。」舜臣等坐妄言災變被罰,監察御史曹修古言:「日官所定,希旨悅上,不足為信。今罰舜臣等,其事甚小,然恐自此人人畏避,佞媚取容,以災為福。」禁中以翡翠為服玩,詔市於南越,修古以為重傷物命,且真宗嘗禁采狨毛,故事未遠,宜罷之。時方崇建塔廟,議營金閣,費不可勝計,修古極陳其不可。八月,壬申,修古出知歙州。
jiǔ yuè, gēng xū, yuè lóng wèi shén yǒng jūn xí zhàn.
九月,庚戌,閱龍衛神勇軍習戰。
guǐ mǎo, zhào fǔ chén zhì chóng zhèng diàn xī wǔ guān sūn shì jiǎng shū, gè cì zhī chéng yù fēi bái zì tú.
癸卯,召輔臣至崇政殿西廡觀孫奭講書,各賜織成御飛白字圖。
shǎn xī zhuǎn yùn sī yán, tóng huá děng zhōu hàn, zǐ fāng chóng shí miáo. tài cháng bó shì mì gé xiào lǐ guó shǐ yuàn biān xiū guān xiè jiàng shàng shū yuē: qù nián jīng shī dà shuǐ, bài mín lú shě, hé qú bào yì, jǐ mào chéng guō jīn nián kǔ hàn, bǎi xìng yì sǐ, tián gǔ jiāo gǎo, qiū chéng jué wàng cǐ jiē dà yì yě. bì xià sù yè qín kǔ, sī yǒu yǐ lǎn sāi shí biàn, gù yí gǎi gèng lǐ huà, xià zuì jǐ zhī zhào, xiū shùn shí zhī lìng, xuān qún yán yǐ dǎo yōng, chì jìn xìng yǐ sǔn yīn. ér shèng xīn yōu róu, zhòng zài gǎi zuò, hào lìng suǒ fā, wèi wén yǒu yǐ dāng tiān xīn zhě. fū fēng yǔ hán shǔ zhī yú dà shí, wèi dà xìn yě xìn bù jí yú wù, zé bù jiù yú xià, zé shuǐ hàn wèi lì. jìn rì zhì mìng yǒu xìn sù zhé gǎi, shì xíng jù zhǐ, ér yù fēng yǔ yǐ xìn, qí kě dé hū?
陝西轉運司言,同、華等州旱,虸蚄蟲食苗。太常博士、秘閣校理、國史院編修官謝絳上疏曰:「去年京師大水,敗民廬舍,河渠暴溢,幾冒城郭;今年苦旱,百姓疫死,田谷焦槁,秋成絕望;此皆大異也。陛下夙夜勤苦,思有以攬塞時變,固宜改更理化,下罪己之詔,修順時之令,宣群言以導壅,斥近幸以損陰。而聖心優柔,重在改作,號令所發,未聞有以當天心者。夫風雨寒暑之於大時,為大信也;信不及於物,澤不究於下,則水旱為沴。近日制命有信宿輒改,適行遽止,而欲風雨以信,其可得乎?
tiān xià zhī guǎng, wàn jǐ zhī zhòng, bù chū fáng tà, qǐ néng jǐn zhī! ér zài tíng zhī chén, wèi wén bèi shù kè zhī zhào, tǔ piàn yán zhī shàn zhāo xī zuǒ yòu, fēi ēn zé jí nìng xìng, shàng xià jiē bì, qí shì bù xū. xī liǎng hàn rì shí shuǐ hàn, yǒu cè miǎn sān gōng yǐ shì jiè jù. bì xià jìn yòng chéng bì, jí yī shí zhī xuǎn ér zhèng dào wèi mào, tiān shí wèi shùn, qǐ dà chén fǔ zuǒ bù míng xié? bì xià xìn rèn bù dǔ xié? bì ruò shǐ zhī, yí tuī xīn zé chéng yǐ jí qí xiào wèi zhī bù rán, zé gèng xuǎn xián zhě. bǐ lái jiān xié zhě yì jìn, shǒu dào zhě shù qióng, zhèng chū duō mén, sú xǐ yóu jìng. shèng xīn gù yù jǐn dé tiān xià zhī xián néng, fēn zhí shòu shì, ér zǎi xiàng fāng kǎo zī jìn lì, wú suǒ jiàn bái, xún yī wéi zhī jī, xíng xún cháng zhī zhèng, chén kǒng bù zú huí líng yì, sāi zhì jiè.
「天下之廣,萬幾之眾,不出房闥,豈能盡知!而在廷之臣,未聞被數刻之召,吐片言之善;朝夕左右,非恩澤即佞幸,上下皆蔽,其事不虛。昔兩漢日蝕、水旱,有策免三公以示戒懼。陛下進用丞弼,極一時之選;而政道未茂,天時未順,豈大臣輔佐不明邪?陛下信任不篤邪?必若使之,宜推心責成以極其效;謂之不然,則更選賢者。比來奸邪者易進,守道者數窮,政出多門,俗喜由徑。聖心固欲盡得天下之賢能,分職受事,而宰相方考資進吏,無所建白,循依違之跡,行尋常之政,臣恐不足回靈意,塞至戒。
gǔ zhě gǔ bù dēng zé kuī shàn, zāi lǚ zhì zé xiáng fú, xiōng nián bù tú jì. yuàn bì xià xià zhào yǐn jiù, sǔn tài guān zhī shàn, bì lù qǐn zhī cháo, xǔ shì dài fū chì huì shàng wén, jī qiè shí bìng, bà bù jí zhī yì, shěng wú míng zhī liǎn, wù chóng sī ēn, gèng jìn zhí dào. chéng dòng hū shàng, huì qià yú xià, qǐ yǒu shí zé zhī jiān zāi! jiàng, tāo zhī zǐ yě.
「古者谷不登則虧膳,災屢至則降服,凶年不塗塈。願陛下下詔引咎,損太官之膳,避路寢之朝,許士大夫斥諱上聞,譏切時病,罷不急之役,省無名之斂,勿崇私恩,更進直道。誠動乎上,惠洽於下,豈有時澤之艱哉!」絳,濤之子也。
liáo zhǔ zhù liáo hé. dōng, shí yuè, dīng mǎo shuò, zhào: zhū zhàng yuàn shù niè, bìng cóng qí mǔ lùn guì jiàn.
遼主駐遼河。冬,十月,丁卯朔,詔:「諸帳院庶孽,並從其母論貴賤。」
liáo zhǔ liú xīn hàn mò, shǐ huà pǔ dié yǐ bié dí shù, yóu shì zhēng sòng fēn qǐ, shū mì shǐ xiāo pǔ, yǒu lì cái, néng zhī rén zhǔ yì, fū zòu chēng zhǐ, shí yì duō qǔ jué zhī.
遼主留心翰墨,始畫譜牒以別嫡庶,由是爭訟紛起,樞密使蕭朴,有吏才,能知人主意,敷奏稱旨,時議多取決之。
xīn wèi, tài cháng bó shì zhí jí xián yuàn tóng zhī lǐ yuàn wáng hào, shàng suǒ zhuàn lǐ gé xīn biān liù shí juǎn.
辛未,太常博士、直集賢院、同知禮院王皞,上所撰《禮閣新編》六十卷。
chū, tiān xǐ zhōng, tóng pàn tài cháng lǐ yuàn chén kuān qǐng biān cì běn yuàn suǒ chéng zhào chì, qí hòu bù néng jiù, hào yīn qǔ guó chū zhì gān xìng suǒ xià zhào chì, shān qù zhòng fù, lèi yǐ wǔ lǐ zhī mù, chéng shū shàng zhī, cì wǔ pǐn fú. hào, céng dì yě.
初,天禧中,同判太常禮院陳寬請編次本院所承詔敕,其後不能就,皞因取國初至乾興所下詔敕,刪去重複,類以五禮之目,成書上之,賜五品服。皞,曾弟也。
yǐ yǒu, jiān xiū guó shǐ wáng céng yán: táng shǐ guān wú jīng, yú shí lù zhèng shǐ wài, lù tài zōng yǔ qún chén duì wèn zhī yǔ wèi zhēn guān zhèng yào. jīn yù cǎi tài zǔ tài zōng zhēn zōng shí lù rì lì shí zhèng jì qǐ jū zhù, qí jiān shì jī bù rù zhèng shǐ zhě, bié wèi yī shū, yǔ zhèng shǐ bìng xíng. cóng zhī.
乙酉,監修國史王曾言:「唐史官吳兢,於《實錄》正史外,錄太宗與群臣對問之語為《貞觀政要》。今欲采太祖、太宗、真宗《實錄》、《日曆》、《時政記》、《起居注》,其間事跡不入正史者,別為一書,與正史並行。」從之。
rén chén, yī guān yuàn shàng suǒ zhù yú kōng tóng rén shì èr, zhào yī zhì yī guān yuàn, yī zhì xiāng guó sì.
壬辰,醫官院上所鑄俞空銅人式二,詔一置醫官院,一置相國寺。
jiǎ wǔ, tóng huáng tài hòu xìng yù shū yuàn, guān tài zōng zhēn zōng yù shū.
甲午,同皇太后幸御書院,觀太宗、真宗御書。
bǐng shēn, huá zhōu yán sāi jué hé bì. shì rì xún xiū, dì yǔ tài hòu tè yù chéng míng diàn, zhào fǔ chén yù yuē: hé jué lěi nián, yī dàn fù gù dào, jiē qīng děng jīng huà lì yě. wáng céng děng zài bài chēng hè. zhào sù dì xiū hé liáo láo xiào yǐ wén, zuò líng shùn miào yú xīn dī zhī cè. shí yī yuè, dīng qiú shuò, míng huá zhōu xīn xiū sào yuē tiān tāi sào, yǐ qí jìn tiān tāi shān lù gù yě. zì tiān xǐ sān nián hé jué, zhì shì jiǔ zài, nǎi fù sāi. xiū hé bù shǔ péng ruì quán sān sī shǐ hé nán fàn yōng zhī huá zhōu kòu xián, bìng jiā zhì fán dū yì zhě dì qiān guān, mín jīng lǜ pèi, miǎn qiū shuì shí zhī sān.
丙申,滑州言塞決河畢。是日旬休,帝與太后特御承明殿,召輔臣諭曰:「河決累年,一旦復故道,皆卿等經畫力也。」王曾等再拜稱賀。詔速第修河僚勞效以聞,作靈順廟於新堤之側。十一月,丁酋朔,名滑州新修埽曰天台埽,以其近天台山麓故也。自天禧三年河決,至是九載,乃復塞。修河部署彭睿、權三司使河南范雍、知滑州寇咸,並加秩;凡督役者第遷官,民經率配,免秋稅十之三。
yǐ wèi, liáo huáng zhí kuāng yì jūn jié dù shǐ zhōng shān jùn wáng chá gá bǎo níng jūn jié dù shǐ zhǎng shā jùn wáng sè jiā nǔ guǎng dé jūn jié dù shǐ lè ān jùn wáng suì gé, zòu yán gè jiāng zhī guān, qǐ xuǎn bàn dú shū shǐ, liáo zhǔ cóng zhī.
乙未,遼皇侄匡義軍節度使中山郡王查噶、保寧軍節度使長沙郡王色嘉努、廣德軍節度使樂安郡王遂格,奏言各將之官,乞選伴讀書史,遼主從之。
rén yín, gōng bù láng zhōng zhí zhào wén guǎn yàn sù qǐng zào zhǐ nán chē, nèi shì lú dào lóng yòu shàng suǒ chuàng jì lǐ gǔ chē, zhào jiē yǐ qí fǎ xià yǒu sī zhì zhī.
壬寅,工部郎中、直詔文館燕肅請造指南車,內侍盧道隆又上所創記里鼓車,詔皆以其法下有司制之。
jiǎ chén, bǎi guān jí shàng shū shěng, shòu jiàn xiǎng jǐng líng gōng shì, yǐ sì, shòu xiǎng tài miào shì. bǐng wǔ, shòu hé jì tiān dì shì. dīng wèi, dì wèi fǔ chén yuē: bǎi guān sān rì shòu shì, lǐ dāng rán xié? wáng céng děng yuē: gōng miào gào xiǎng, jiē yuán jiāo sì zhī shì, zhǐ dāng yī shòu shì ěr. jīn xún xiān cháo jiù zhì, qǐng qí tā rì lí zhèng zhī.
甲辰,百官集尚書省,受薦享景靈宮誓,乙巳,受享太廟誓。丙午,受合祭天地誓。丁未,帝謂輔臣曰:「百官三日受誓,禮當然邪?」王曾等曰:「宮廟告享,皆緣郊祀之事,止當一受誓爾。今循先朝舊制,請俟它日釐正之。」
xīn hài, cháo xiǎng jǐng líng gōng. rén zǐ, xiǎng tài miào. dà lǐ shǐ wáng céng yán: huáng dì zhí yù bèi yǎn, zhuó xiàn qī shì, ér měi shì zòu lè zhāng, kǒng zhì jiàng wèi láo, qǐng jié gōng jià zhī zòu. dì yuē: sān nián yī xiǎng, zhèn bù gǎn dàn láo yě.
辛亥,朝享景靈宮。壬子,享太廟。大禮使王曾言:「皇帝執玉被兗,酌獻七室,而每室奏樂章,恐陟降為勞,請節宮架之奏。」帝曰:「三年一享,朕不敢憚勞也。」
guǐ chǒu, sì tiān dì yú yuán qiū. hè huáng tài hòu yú huì qìng diàn.
癸丑,祀天地於圜丘。賀皇太后於會慶殿。
dīng sì, gōng xiè yù qīng zhāo yīng gōng.
丁巳,恭謝玉清昭應宮。
shí èr yuè, xīn wèi, jiā ēn bǎi guān.
十二月,辛未,加恩百官。
dīng hài, zhào: bǎi guān zōng shì shòu lù mào wèi qīn shǔ zòu guān zhě, wú shè.
丁亥,詔:「百官、宗室受賂冒為親屬奏官者,毋赦。」
zuǒ zhèng yán kǒng dào fǔ wèi zuǒ sī jiàn lóng tú gé dài zhì. shí dào fǔ shǐ liáo yóu wèi hái, liáo yàn shǐ zhě, yōu rén yǐ wén xuān wáng wèi xì, dào fǔ fú rán jìng chū. zhǔ kè zhě yāo dào fǔ hái zuò, dào fǔ zhèng sè yuē: zhōng guó yǔ běi cháo tōng hǎo, yǐ lǐ wén xiāng jiē, jīn pái yōu zhī tú wǔ màn xiān shèng ér bù zhī jìn, běi cháo zhī guò yě.
左正言孔道輔為左司諫、龍圖閣待制。時道輔使遼猶未還,遼宴使者,優人以文宣王為戲,道輔艴然徑出。主客者邀道輔還坐,道輔正色曰:「中國與北朝通好,以禮文相接,今俳優之徒侮慢先聖而不之禁,北朝之過也。」
shì suì, nán jiāo sì shè, zhōng wài yǐ wèi dīng wèi jiāng fù hái. diàn zhōng shì yù shǐ lín hé chén yán shàng shū yuē: dīng wèi yīn yuán xiān nìng, qiè jù gōng tái, jīn yīn chái zhǎn lǐ, bì qián shū chēn huò, sī jié yào quán, jiǎ xī yào huāng, jì yí shàn dì. lǐ dé yù zhǐ yīn péng dǎng, bù huò shēng hái lú duō xùn qū shì zhǔ fān, zú wú qiān fù qǐng gèng bù yuán shè. dì rán zhī.
是歲,南郊肆赦,中外以為丁謂將復還。殿中侍御史臨河陳炎上疏曰:「丁謂因緣憸佞,竊據公台,今禋柴展禮,必潛輸琛貨,私結要權,假息要荒,冀移善地。李德裕止因朋黨,不獲生還;盧多遜曲事主籓,卒無牽復;請更不原赦。」帝然之。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng liù nián liáo tài píng bā nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝天聖六年(遼太平八年)
chūn, zhēng yuè, jǐ yǒu, bà liǎng chuān qián yuán jié suì gòng zhī fú.
春,正月,己酉,罷兩川乾元節歲貢織佛。
zhào: zì jīn nán jiāo jūn shǎng yǒu què, qí sān sī guān lì bìng hé zuì.
詔:「自今南郊軍賞有闕,其三司官吏並劾罪。」
xiān shì nán jiāo shǎng cì jūn shì, ér fén zhōu guǎng yǒng jūn suǒ de bó bù dǎi tā jūn, yī jūn dà zào, zuó shǒu zuǒ táng xià jié zhī, yuē yǔ shàn bó, nǎi miǎn. chéng zhōng jiè bèi, qiǎn bīng wéi guǎng yǒng yíng. zhuǎn yùn shǐ sūn chōng shì zhì, mìng jiě wéi chí bèi, zhì jiǔ zhāng lè, tuī shǒu è shí liù rén zhǎn zhī, suì dìng. chū, shǒu zuǒ yǐ luàn jūn suǒ yuē zhě shàng wén, zhào gěi shàn bó. shǐ zhě zhì lù, chōng cù zhī hái, yuē: yǐ luàn ér dé suǒ yù, shì yòu zhī luàn yě. zú liú bù yǔ.
先是南郊賞賜軍士,而汾州廣勇軍所得帛不逮它軍,一軍大噪,捽守佐堂下劫之,約予善帛,乃免。城中戒備,遣兵圍廣勇營。轉運使孫沖適至,命解圍弛備,置酒張樂,推首惡十六人斬之,遂定。初,守佐以亂軍所約者上聞,詔給善帛。使者至潞,沖促之還,曰:「以亂而得所欲,是誘之亂也。」卒留不予。
wù wǔ, zhào: zhū lù tí diǎn xíng yù cháo chén shǐ chén, jiāo gē běn zhí gōng shì yǔ zhuǎn yùn shǐ fù shǐ, réng lìng zhuǎn yùn sī tiáo suǒ shěng shì jiàn yǐ wén. huò yán tí diǎn xíng yù guān guò wèi fán rǎo, wú yì yú shì gù yě.
戊午,詔:「諸路提點刑獄朝臣、使臣,交割本職公事與轉運使、副使,仍令轉運司條所省事件以聞。」或言提點刑獄官過為煩擾,無益於事故也。
gēng shēn, dǎng xiàng qīn biān jiè, biān shuài jī pò zhī.
庚申,党項侵邊界,邊帥擊破之。
jiǎ zǐ, liáo zhào zhōu xiàn zhǎng lì quàn nóng.
甲子,遼詔州縣長吏勸農。
shì yuè, liáo zhǔ rú hùn tóng jiāng.
是月,遼主如混同江。
èr yuè, xīn wèi, tóng zhī lǐ yuàn wáng hào yán: shì zhě, xíng zhī biǎo yě. jìn rì chén liáo hōng zú, suī guān pǐn hé gāi nǐ shì, qí zǐ dì zì zhī fù zǔ bié wú shàn zhuàng, lǜ dìng shì zhī jì, chì qí miù lì, jiē bù qǐng shì. qiè yǐ shì fǎ zì zhōu gōng yǐ lái, chuí wèi bù kān zhī diǎn, gài yǐ zhāng shàn dān è, shēn mò zhī hòu, shì fēi jiào rán, yòng wèi chéng quàn. jīn ruò rèn qí qiān bì, zé wèi è zhě sì zhì ér bù quān. yù qǐ jīn hòu fán yǒu chén liáo hōng xiè, bù bì hòu běn jiā qǐng shì, bìng lìng yǒu sī jǔ xíng. rú cǐ, zé yǐn tè wú xíng zhī rén yǒu suǒ jǔ quàn yǐ. cóng zhī.
二月,辛未,同知禮院王皞言:「諡者,行之表也。近日臣寮薨卒,雖官品合該擬諡,其子弟自知父祖別無善狀,慮定諡之際,斥其謬戾,皆不請諡。竊以諡法自周公以來,垂為不刊之典,蓋以彰善癉惡,身歿之後,是非較然,用為懲勸。今若任其遷避,則為惡者肆志而不悛。欲乞今後凡有臣寮薨謝,不必候本家請諡,並令有司舉行。如此,則隱慝無行之人有所沮勸矣。」從之。
rén wǔ, gōng bù shàng shū píng zhāng shì zhāng zhī bái zú. zhī bái zài xiàng wèi, shèn míng qì, cháng yǐ shèng mǎn wèi jiè, suī xiǎn guì, qí qīng yuē rú hán shì. zèng tài fù zhōng shū lìng. lǐ guān xiè jiàng yì shì wén jié, yù shǐ wáng jiā yán yán: zhī bái shǒu dào xùn gōng, dāng guān bù náo, kě wèi zhèng yǐ, qǐng shì wén zhèng. wáng céng yuē: wén jié měi shì yǐ. suì bù gǎi. jiā yán, yǔ chēng zi yě.
壬午,工部尚書、平章事張知白卒。知白在相位,慎名器,常以盛滿為戒,雖顯貴,其清約如寒士。贈太傅、中書令。禮官謝絳議諡文節,御史王嘉言言:「知白守道徇公,當官不撓,可謂正矣,請諡文正。」王曾曰:「文節美諡矣。」遂不改。嘉言,禹偁子也。
zhī bái jiǔ suì, qí fù zhōng xíng zhōu, bìn yú fó sì jí liáo shī qīn hé běi, sì yǔ duō tuí fèi, bìn bù kě biàn. zhī bái jì dēng dì, tú xíng fǎng zhī, dé fó sì diàn jī, huǎng rán shí qí chù jì fā, qí yī qīn jiē kě yàn. zhòng tàn qí chéng xiào.
知白九歲,其父終邢州,殯於佛寺;及遼師侵河北,寺宇多頹廢,殯不可辨。知白既登第,徒行訪之,得佛寺殿基,恍然識其處;既發,其衣衾皆可驗。眾嘆其誠孝。
wù zǐ, liáo yān jīng liú shǒu xiāo xiào mù, qǐng yú jù mǎ hé jiē sòng jìng shàng zhì shù zhǎng yǐ xún chá, liáo zhǔ cóng zhī.
戊子,遼燕京留守蕭孝穆,請於拒馬河接宋境上置戍長以巡察,遼主從之。
sān yuè, bǐng shēn shuò, rì yǒu shí zhī.
三月,丙申朔,日有食之。
wù shēn, tài hòu xìng liú měi dì, zuǒ sī jiàn liú suí zòu shū quàn zhǐ. tài hòu nà qí yán, zì hòu bù fù zài wǎng.
戊申,太后幸劉美第,左司諫劉隨奏疏勸止。太后納其言,自後不復再往。
rén zǐ, yǐ zhāng shì xùn wèi lǐ bù shàng shū tóng píng zhāng shì.
壬子,以張士遜為禮部尚書、同平章事。
zhāng zhī bái jì zú, dì móu dài zhī zhě, zǎi xiàng wáng céng jiàn lǚ yí jiǎn, shū mì shǐ cáo lì yòng jiàn zhāng shì xùn. tài hòu yǐ shì xùn wèi jū yí jiǎn shàng, yù yòng zhī, céng yán fǔ xiāng dāng zé cái, bù dāng wèn wèi, tài hòu xǔ yòng yí jiǎn. yí jiǎn yīn zòu shì, yán shì xùn shì dì yú shòu chūn fǔ zuì jiù, qiě yǒu chún yì zhī dé, qǐng xiān yòng zhī, tài hòu jiā qí néng ràng.
張知白既卒,帝謀代之者,宰相王曾薦呂夷簡,樞密使曹利用薦張士遜。太后以士遜位居夷簡上,欲用之,曾言輔相當擇才,不當問位,太后許用夷簡。夷簡因奏事,言士遜事帝於壽春府最舊,且有純懿之德,請先用之,太后嘉其能讓。
guǐ chǒu, yǐ jiāng zūn wèi shū mì fù shǐ. zūn zhǎng yú lì shì, qí zhì shàng yán měng, suǒ zhū cán zhě shén zhòng, shí rén hào wèi jiāng cā zi. tài hòu qiǎn nèi shì yú yǒng xìng jūn yíng fú tú, zūn xī tài hòu zhǐ, xī huǐ hàn táng bēi jié yǐ dài zhuān pì, gōng zì dū zhì, jì chéng, nǎi dé zhào yòng.
癸丑,以姜遵為樞密副使。遵長於吏事,其治尚嚴猛,所誅殘者甚眾,時人號為「姜擦子」。太后遣內侍於永興軍營浮屠,遵希太后旨,悉毀漢、唐碑碣以代磚甓,躬自督治,既成,乃得召用。
jǐ wèi, yǐ fàn yōng wèi shū mì fù shǐ, bān jiāng zūn shàng.
己未,以范雍為樞密副使,班姜遵上。
shì yuè, liáo zhǔ zhù zhǎng chūn hé.
是月,遼主駐長春河。
xià, sì yuè, wù chén, zhào shěn guān sān bān yuàn lì bù liú nèi quán jūn tóu sī, gè yǐn duì suǒ lǐ gōng shì. zì dì wèi huáng tài zǐ, fǔ chén cān jué zhū sī shì yú zī shàn táng, zhì shì shǐ hái yǒu sī.
夏,四月,戊辰,詔審官、三班院、吏部流內銓、軍頭司,各引對所理公事。自帝為皇太子,輔臣參決諸司事於資善堂,至是始還有司。
dīng chǒu, dài hé běi liú mín fù yè zhě zhǒng shí, fù shì nián zū fù.
丁丑,貸河北流民復業者種食,復是年租賦。
guǐ wèi, mìng lóng tú gé dài zhì yàn sù zhí shǐ guǎn kāng xiào jī tóng yì juān jiǎn sān sī suì suǒ kē shàng gòng wù. fán zhōng dōu suì yòng bǎi huò, sān sī shì kù wù suǒ jī fēng yuē, xià qí shù zhū lù, zhū lù dù fēng tǔ suǒ yí jí mín chǎn hòu bó ér lǜ mǎi, wèi zhī kē lǜ. zhū lù yòng dù fēi sù xù zhě, yì kē lǜ yú mín. rán yòng yǒu huǎn jí, zé wù yǒu qīng zhòng, gù shàng fāng suǒ xū, qīng zhě fǎn zhòng, jiàn zhě fǎn guì, ér mín yǒu shòu qí bì zhě. sù děng jì shòu mìng, jiàn yán jīng shī kù wù suǒ jī kě gěi èr nián zhě, qǐng wù fù kē mǎi, zhào cóng zhī.
癸未,命龍圖閣待制燕肅、直史館康孝基同議蠲減三司歲所科上供物。凡中都歲用百貨,三司視庫務所積豐約,下其數諸路,諸路度風土所宜及民產厚薄而率買,謂之科率。諸路用度非素蓄者,亦科率於民。然用有緩急,則物有輕重,故上方所須,輕者反重,賤者反貴,而民有受其弊者。肅等既受命,建言京師庫務所積可給二年者,請勿復科買,詔從之。
gēng yín, yǐ xīng biàn, zhāi jū bù shì shì wǔ rì, jiàng jī nèi qiú sǐ zuì, liú yǐ xià shì zhī, bà zhū tǔ mù gōng, zhèn hé běi liú mín guò jīng shī zhě.
庚寅,以星變,齋居不視事五日,降畿內囚死罪,流以下釋之,罷諸土木工,賑河北流民過京師者。
shí mìng sēng dào guì ráng yú wén dé diàn, diàn zhōng shì yù shǐ lǐ hóng zòu yuē: wén dé diàn, bù zhèng huì cháo zhī wèi, měi zāi yì zhé jù zī huáng zàn bei yú jiān, hé yǐ shì zhōng wài!
時命僧道襘禳於文德殿,殿中侍御史李紘奏曰:「文德殿,布政會朝之位,每災異輒聚緇黃讚唄於間,何以示中外!」
yòu sī jiàn liú suí, yīn xīng biàn yán: guó jiā běn zhī fán yǎn, ér dìng wáng zhī wài, fēng cè wèi xíng, wàng zé xián zhě, yòng táng gù shì, zēng guǎng sì wáng jùn wáng zhī fēng, yǐ yīng zǔ zōng yì.
右司諫劉隨,因星變言:「國家本支蕃衍,而定王之外,封策未行,望擇賢者,用唐故事,增廣嗣王、郡王之封,以應祖宗意。」
jiān chá yù shǐ jū yǒng tiáo shàng yīng biàn wǔ shì, yòu yán: tài zǐ shǎo bǎo zhì shì cháo jiǒng, suī lǎo ér yǒu qì shí, yí méng fǎng duì, qí bì yǒu bǔ.
監察御史鞠詠條上應變五事,又言:「太子少保致仕晁迥,雖老而有器識,宜蒙訪對,其必有補。」
wǔ yuè, yǐ wèi shuò, jiāo zhǐ kòu biān, zhào guǎng nán xī lù zhuǎn yùn sī fā xī dòng dīng zhuàng bǔ zhī. shí wén sī shǐ jiāo shǒu jié zhī yōng zhōu, qiǎn rén rù jiāo zhǐ, yù yǐ lì hài, lǐ gōng yùn bài zhāng xiè zuì.
五月,乙未朔,交趾寇邊,詔廣南西路轉運司發谿峒丁壯捕之。時文思使焦守節知邕州,遣人入交趾,諭以利害,李公蘊拜章謝罪。
liáo zhǔ qīng shǔ yǒng ān shān.
遼主清暑永安山。
gēng xū, zhào: wēn dǐng guǎng děng zhōu suì gòng gān, bù dé yǐ gòng yú wèi míng, xiǎng yí jìn chén. shǐ, wáng céng yán yú dì, qǐng duàn gòng yú. dì yuē: gòng qiě láo yǐ, kuàng qí yú hū! jí mìng bà zhī.
庚戌,詔:「溫、鼎、廣等州歲貢柑,不得以貢餘為名,餉遺近臣。」始,王曾言於帝,請斷貢餘。帝曰:「貢且勞矣,況其餘乎!」亟命罷之。
shū mì fù shǐ jiāng zūn yán: xián yáng mín yuán shǒu liàng suì gòng lí, cháo tíng gěi cì, cháng bèi qí zhí, shǒu liàng shì cǐ kuā qí lǐ zhōng, yīn yǐ líng ruò. qǐng jué qí xiàn. dì yuē: zhèn bù zhī shǒu liàng gǎn shì cǐ yǐ héng yě. xīn hài, zhào bà zhī.
樞密副使姜遵言:「咸陽民元守亮歲貢梨,朝廷給賜,常倍其直,守亮恃此夸其里中,因以凌弱。請絕其獻。」帝曰:「朕不知守亮敢恃此以橫也。」辛亥,詔罷之。
liù yuè, bǐng yín, bà róng lú zhū zhōu gǔ shuì qián.
六月,丙寅,罷戎、瀘諸州谷稅錢。
zhōu guó zhōu fáng yù shǐ chái guì, shì zōng dì yě, qí sūn sù zì chén qiú guān. dì wèn wáng céng yuē: sù guǒ chái shì zhī hòu hū? céng duì yuē: dé guì gào shēn yàn zhī, xìn rán. dì yuē: shì zōng kāi tà tǔ yǔ, wèi wú guó jiā yě, hòu yì qí kě wàng zāi! mìng wèi sān bān fèng zhí.
周虢州防禦使柴貴,世宗弟也,其孫肅自陳求官。帝問王曾曰:「肅果柴氏之後乎?」曾對曰:「得貴告身驗之,信然。」帝曰:「世宗開拓土宇,為吾國家也,後裔其可忘哉!」命為三班奉職。
qiū, qī yuè, liáo yǐ nán yuàn dài wáng yē lǜ dí lǐ wèi shàng jīng liú shǒu.
秋,七月,遼以南院大王耶律迪里為上京留守。
wù xū, liáo zhǔ liè yú píng dì sōng lín.
戊戌,遼主獵於平地松林。
yǐ wèi, kāi fēng fǔ tuī guān jiān chá yù shǐ guǎn táo wáng yán wèi hé běi zhuǎn yùn fù shǐ. yán shàng yán: běn cháo zhì bīng xíng, wèi jǐ yú gǔ. zì qì dān tōng hǎo sān shí nián, èr biān dì cháng tún zhòng bīng, zuò hào guó yòng, ér wèi zhī suǒ yǐ chù zhī. qǐng jiào hé běi qiáng zhuàng, yǐ dài jiù liáng jìn zú zhī què, bà zhāo xiāng jūn, yǐ qí rǒng zhě lì zuò tún tián, xíng zhī shù nián, dāng jiàn xiāo jiǎn, ér qiáng zhuàng xī wèi jīng bīng yǐ.
乙未,開封府推官、監察御史館陶王沿為河北轉運副使。沿上言:「本朝制兵刑,未幾於古。自契丹通好三十年,二邊地常屯重兵,坐耗國用,而未知所以處之。請教河北強壯,以代就糧禁卒之闕,罷招廂軍,以其冗者隸作屯田,行之數年,當漸銷減,而強壯悉為精兵矣。
gǔ zhě xíng píng guó, yòng zhōng diǎn, ér bǐ zhě yǐ chì chù zuì, duō chóng yú lǜ. lǜ yǐ juàn gū zuì zhě, chì yǐ mín zhí dài zhī lǜ zuò kūn dì ér yì zhě, chì qíng cuàn yǐ wèi zú. bǐ zhū zhōu shàng yán, zhé zú tài duō, yī shí bù zú, yuàn wù fù zhé zhě qī shí yú zhōu. yǐ lǜ yán zhī, jiē bù zhì shì, shì yǐ fán wén wǎng zhī ér zhì yú lǐ yě. chéng yuàn xuē shēn wén ér yòng zhèng lǜ, yǐ qián dìng zuì zhě, xī cóng juàn gū, qíng cuàn wèi zú zhě, zhǐ cóng kūn dì cǐ suǒ wèi shèng cán qù shā, wú dài bǎi nián zhě yě.
「古者刑平國,用中典,而比者以敕處罪,多重於律。律以絹估罪者,敕以緡直代之;律坐髡釱而役者,敕黥竄以為卒。比諸州上言,謫卒太多,衣食不足,願勿復謫者七十餘州。以律言之,皆不至是,是以繁文罔之而置於理也。誠願削深文而用正律,以錢定罪者,悉從絹估,黥竄為卒者,止從髡釱;此所謂勝殘去殺,無待百年者也。」
rén zǐ, jiāng níng fǔ yáng zhēn rùn zhōu jiāng shuǐ yì, huài guān mín lú shě, qiǎn shǐ ān fǔ zhèn xù.
壬子,江寧府、揚、真、潤州江水溢,壞官民廬舍,遣使安撫賑恤。
bā yuè, yǐ chǒu, zhào miǎn hé běi shuǐ zāi zhōu jūn qiū shuì.
八月,乙丑,詔免河北水災州軍秋稅。
chū, dì wèi fǔ chén yuē: bǐ lìng nèi shì wǎng yuán biān shì shuǐ zāi, rú wén yǒu lóng yàn yú hǎi kǒu, gù shuǐ yōng ér bù xiè. kě qiǎn guān zhì jì. wáng céng yuē: biān jùn shù dà shuǐ, gài hóng fàn suǒ wèi bù rùn xià zhī zhèng. hǎi kǒu kǒng fēi lóng kě yàn, yí kuān mín fù yǐ dá tiān zāi. gù yǒu shì zhào.
初,帝謂輔臣曰:「比令內侍往緣邊視水災,如聞有龍堰於海口,故水壅而不泄。可遣官致祭。」王曾曰:「邊郡數大水,蓋《洪範》所謂不潤下之證。海口恐非龍可堰,宜寬民賦以答天災。」故有是詔。
jiǎ xū, huái nán jiāng zhè jīng hú zhì zhì fā yùn shǐ zhāng lún zhī qín zhōu. lún, tiān xǐ mò wèi fā yùn fù shǐ. shí yán kè jī kuī zhě shí nián, lún nǎi zòu chú tōng tài chǔ sān zhōu yán hù sù fù, guān zhù qí qì yòng, yán rù yōu yǔ zhī zhí, yóu shì suì zēng kè shù shí wàn. fù zhì yán chǎng yú háng xiù hǎi sān zhōu, suì rù kè yòu sān bǎi wǔ shí wàn. jū sān suì, zēng shàng gòng mǐ bā shí wàn. zài jiāng huái yú liù nián, wèi mín xìng lì chú hài shén zhòng. xìng xǐ shī yǔ, cáo zú duō dòng něi dào sǐ zhě, lún jiàn zhī, tàn yuē: cǐ yǒu sī zhī guò, fēi suǒ yǐ tǐ shàng rén yě. tuī fèng qián shì xù rú qiān shù, yī qí bù néng zì cún zhě.
甲戌,淮南、江、浙、荊湖制置發運使張綸知秦州。綸,天禧末為發運副使。時鹽課積虧者十年,綸乃奏除通、泰、楚三州鹽戶宿負,官助其器用,鹽入優與之直,由是歲增課數十萬。復置鹽場於杭、秀、海三州,歲入課又三百五十萬。居三歲,增上供米八十萬。在江、淮逾六年,為民興利除害甚眾。性喜施與,漕卒多凍餒道死者,綸見之,嘆曰:「此有司之過,非所以體上仁也。」推俸錢市絮襦千數,衣其不能自存者。
yǐ hài, hé jué chán zhōu wáng chǔ sào.
乙亥,河決澶州王楚埽。
wù yín, hàn lín xué shì chéng zhǐ jiān lóng tú gé xué shì liú yún zhī lú zhōu. yún sān rù hàn lín, yì wàng liǎng fǔ, jí wèi chéng zhǐ, pō bù yì, cháng yí jí bù chū. huò xì yún yuē: fú qīng liáng sàn bì yù. gài liǎng fǔ nǎi de yòng qīng liáng sǎn yě. yún qián cháng zhī lú zhōu, ài qí tǔ, suì zhú shì chéng zhōng, jià gé cáng qián hòu suǒ cì shū, dì wèi fēi bái shū, yuē: zhēn zōng shèng wén mì fèng zhī gé. jí zài zhì, jí yíng zhǒng mù, zuò guān, zì wèi míng kè zhī. hòu èr suì, jìng zú yú shū gé. yún chū wèi yáng yì suǒ shí bá, hòu suì yǔ yì qí míng, shí hào yáng liú. xìng bù gǒu hé, lín shì míng dá, ér qí zhì shàng jiǎn yán. rán wǎn wèi yáng dí tóng xìng fù rén zòu qiú ēn zé, qīng yì pō shǎo zhī.
戊寅,翰林學士承旨兼龍圖閣學士劉筠知廬州。筠三入翰林,意望兩府,及為承旨,頗不懌,嘗移疾不出。或戲筠曰:「服清涼散必愈。」蓋兩府乃得用清涼傘也。筠前嘗知廬州,愛其土,遂築室城中,架閣藏前後所賜書,帝為飛白書,曰:「真宗聖文秘奉之閣」。及再至,即營冢墓,作棺,自為銘刻之。後二歲,竟卒於書閣。筠初為楊億所識拔,後遂與億齊名,時號楊、劉。性不苟合,臨事明達,而其治尚簡嚴。然晚為陽翟同姓富人奏求恩澤,清議頗少之。
bǐng xū, lù táng zhāng jiǔ líng hòu. jiǔ líng jiǔ dài sūn xī, yǐ jiǔ líng gào shēn jí míng huáng pī dá lái xiàn. dì wèi fǔ chén yuē: jiǔ líng, táng míng xiāng, yí jīng qí hòu. jí shòu guó zi sì mén zhù jiào.
丙戌,錄唐張九齡後。九齡九代孫錫,以九齡告身及明皇批答來獻。帝謂輔臣曰:「九齡,唐名相,宜旌其後。」即授國子四門助教。
jiǔ yuè, jǐ hài, zhào: jīng cháo guān rèn nèi, wǔ rén tóng zuì, zòu jǔ zhě jiǎn yī rèn.
九月,己亥,詔:「京朝官任內,五人同罪,奏舉者減一任。」
yǐ sì, qiǎn shǐ xiū zhū lù bīng xiè.
乙巳,遣使修諸路兵械。
bǐng wǔ, tài cháng shǎo qīng zhí zhāo wén guǎn chén cóng yì wèi zuǒ sī láng zhōng, bīng bù láng zhōng jí xián yuàn xiū zhuàn yáng dà yá bìng zhī zhì gào.
丙午,太常少卿、直昭文館陳從易為左司郎中,兵部郎中、集賢院修撰楊大雅並知制誥。
zì jǐng dé hòu, wén shì yǐ diāo mí xiāng shàng, cóng yì dú zì shǒu bù biàn yǔ dà yá tè xiāng hòu, jiē hào gǔ dǔ xíng, wú suǒ ē fù. tiān xǐ chū, dà yá tí diǎn huái nán xíng yù, àn bù guò jīn líng jìng shàng, yù fēng zhōu fù, guān fú jǐn sàng. shí dīng wèi zhèn jīn líng, qiǎn rén yí yī yī xí, dà yá cí bù shòu. wáng qīn ruò yì bù xǐ zhī. shí yì yù jiǎo wén bì, gù bìng jìn yòng. dà yá chū míng kǎn, bì zhēn zōng jiù huì, gǎi yān.
自景德後,文士以雕靡相尚,從易獨自守不變;與大雅特相厚,皆好古篤行,無所阿附。天禧初,大雅提點淮南刑獄,案部過金陵境上,遇風舟覆,冠服盡喪。時丁謂鎮金陵,遣人遺衣一襲,大雅辭不受。王欽若亦不喜之。時議欲矯文弊,故並進用。大雅初名侃,避真宗舊諱,改焉。
rén zǐ, liáo zhǔ rú zhōng jīng, běi dé lǜ lēi bù jié dù shǐ yē lǜ yán shòu qǐng shì zhū bù, cì qí gǔ, cóng zhī.
壬子,遼主如中京,北德寽勒部節度使耶律延壽請視諸部,賜旗鼓,從之。
shì yuè, zhǔn bù zhū bù zhǎng duō jiàng yú liáo.
是月,准布諸部長多降於遼。
dōng, shí yuè, jiǎ shēn, chú fú zhōu mín bū guān zhuāng qián shí èr wàn bā qiān mín.
冬,十月,甲申,除福州民逋官莊錢十二萬八千緡。
chū, wáng shì jù fú zhōu shí, yǒu tián qiān yú qǐng, wèi zhī guān zhuāng. tài píng xìng guó zhōng, shòu quàn yǔ mín gēng, suì shū fù ér yǐ. tiān shèng èr nián, fā yùn shǐ fāng zhòng xún yán: cǐ gōng tián yě, yù zhī kě fù hòu lì. qiǎn tún tián yuán wài láng xīn wéi qìng lǐng qí shì, fán shòu qián sān shí wǔ wàn yú mín, zhào jiǎn mín qián sān zhī yī, qī sān nián bì cháng. jiān chá yù shǐ zhū jiàn yǐ wèi shāng mín, bù kě, zhào fù wèi pín ruò zhě kuān qī. zhì shì zhī zhōu zhāng pín fù yǐ wèi yán, zhào xī chú zhī.
初,王氏據福州時,有田千餘頃,謂之官莊。太平興國中,授券與民耕,歲輸賦而已。天聖二年,發運使方仲荀言:「此公田也,鬻之可復厚利。」遣屯田員外郎辛惟慶領其事,凡售錢三十五萬餘緡,詔減緡錢三之一,期三年畢償。監察御史硃諫以為傷民,不可,詔復為貧弱者寬期。至是知州章頻復以為言,詔悉除之。
liáo wèi wáng yē lǜ sè zhěn zhī sūn fù zhǐ chì chéng yú, qí fū wèi zhī róng yǐn, shì jué, lián zuò, bìng jí qí jiā.
遼魏王耶律色軫之孫婦指斥乘輿,其夫為之容隱,事覺,連坐,並籍其家。
liáo zhǔ yù yàn chéng jiāng shì: ruò yǒu dí zhì, zǒng guǎn bèi chéng zhī dōng nán, tǒng jūn shǐ shǒu xī běi, mǎ bù jūn bèi yě zhàn, tǒng jūn fù shǐ shàn bì lěi kè shì zú, gè liàn qí shì.
遼主諭燕城將士:「若有敵至,總管備城之東南,統軍使守西北,馬步軍備野戰,統軍副使繕壁壘、課士卒,各練其事。」
shí yī yuè, bǐng shēn, liáo tài zǐ zōng zhēn nà fēi xiāo shì, fù mǎ dū wèi kè dí zhī nǚ yě.
十一月,丙申,遼太子宗真納妃蕭氏,駙馬都尉克迪之女也。
liáo yǐ yē lǜ qiú hàn wèi běi yuàn dài wáng.
遼以耶律求翰為北院大王。
guǐ mǎo, hàn lín xué shì sòng shòu děng shàng suǒ zhuàn tiān shèng lǔ bù jì shí juǎn. chū, nán jiāo, shòu shè tài pú qīng, péi yù hé, dì wèn yí wù diǎn gù, zhàn duì biàn gěi, yīn shǐ shòu jí guān zhuàn jì, dì tàn qí xiáng bèi.
癸卯,翰林學士宋綬等上所撰《天聖鹵簿記》十卷。初,南郊,綬攝太僕卿,陪玉輅,帝問儀物典故,占對辨給,因使綬集官撰記,帝嘆其詳備。
shí èr yuè, dīng mǎo, cì gù háng zhōu chù shì lín bū shì yuē hé jìng xiān shēng, réng shàn qí jiā. bū lín zhōng fù shī, yǒu mào líng tā rì qiú yí gǎo, yóu xǐ céng wú fēng chán shū zhī jù. jì zú, zhōu yǐ wén, dì jiē xī zhī.
十二月,丁卯,賜故杭州處士林逋諡曰和靖先生,仍贍其家。逋臨終賦詩,有「茂陵它日求遺稿,猶喜曾無封禪書」之句。既卒,州以聞,帝嗟惜之。
chū, bū cháng kè lín jiāng, lǐ zī fāng jǔ jìn shì, wèi yǒu zhī zhě. bū yuē: cǐ gōng fǔ qì yě. jí bū zú, zī shì wèi zhōu shǒu, wèi sù fú, yǔ qí mén rén zàng zhī.
初,逋嘗客臨江,李諮方舉進士,未有知者。逋曰:「此公輔器也。」及逋卒,諮適為州守,為素服,與其門人葬之。
liáo zhǔ zhào: liǎng guó jiù jí nán běi wáng fǔ nǎi guó zhī guì zú, jiàn shù bù dé rèn běn bù guān.
遼主詔:「兩國舅及南北王府乃國之貴族,賤庶不得任本部官。」
shì suì, liáo fàng jìn shì zhāng yòu děng wǔ shí qī rén.
是歲,遼放進士張宥等五十七人。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì tiān shèng qī nián liáo tài píng jiǔ nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝天聖七年(遼太平九年)
chūn, zhēng yuè, guǐ mǎo, shū mì shǐ cáo lì yòng bà, yǐ shì zhōng pàn dèng zhōu.
春,正月,癸卯,樞密使曹利用罷,以侍中判鄧州。
chū, tài hòu lín cháo, zhōng rén yǔ guì qī shāo néng xuān zhì wèi huò fú, ér lì yòng yǐ xūn jiù zì jū, bù xù yě. fán nèi jiàng ēn, lì chí bù yǔ, zuǒ yòu duō yuàn. tài hòu yì yán dàn lì yòng, chēng yuē shì zhōng ér bù míng. lì yòng zòu shì lián qián, huò yǐ zhǐ zhǎo jī dài tīng, zuǒ yòu zhǐ yǐ shì tài hòu yuē: lì yòng zài xiān dì shí, hé gǎn ěr xié! tài hòu hàn zhī. lì yòng zòu yì nèi jiàng ēn, suī lǚ què, yì yǒu bù dé yǐ cóng zhī zhě. rén chuāi zhī qí rán, huò dài tài hòu yuē: méng ēn dé nèi jiàng, zhé bù cóng. jīn lì yòng jiā ǎo yīn nuò chén qǐng, qí bì kě dé yǐ. xià zhī ér yàn, tài hòu shǐ yí qí sī, pō xián nù.
初,太后臨朝,中人與貴戚稍能軒輊為禍福,而利用以勛舊自居,不恤也。凡內降恩,力持不予,左右多怨。太后亦嚴憚利用,稱曰侍中而不名。利用奏事簾前,或以指爪擊帶鞓,左右指以示太后曰:「利用在先帝時,何敢爾邪!」太后頷之。利用奏抑內降恩,雖屢卻,亦有不得已從之者。人揣知其然,或紿太后曰:「蒙恩得內降,輒不從。今利用家媼陰諾臣請,其必可得矣。」下之而驗,太后始疑其私,頗銜怒。
nèi shì luó chóng xūn dé zuì, tài hòu shǐ lì yòng zhào chóng xūn jiè chì zhī. lì yòng qù chóng xūn guān zé, gòu chì liáng jiǔ, chóng xūn hèn zhī. huì cóng zi ruì wèi zhào zhōu bīng mǎ jiān yā, ér zhōu mín zhào dé chóng yì què gào ruì bù fǎ shì zòu shàng, chóng xūn qǐng wǎng àn zhī, suì bà lì yòng shū mì ér qióng zhì ruì zuì. ruì zuò bèi jiǔ yī huáng yī, lìng rén hū wàn suì, zhàng sǐ. bǐng chén, biǎn lì yòng wèi zuǒ qiān niú wèi shàng jiāng jūn, zhī suí zhōu.
內侍羅崇勛得罪,太后使利用召崇勛戒敕之。利用去崇勛冠幘,詬斥良久,崇勛恨之。會從子汭為趙州兵馬監押,而州民趙德崇詣闕告汭不法事;奏上,崇勛請往案之,遂罷利用樞密而窮治汭罪。汭坐被酒衣黃衣,令人呼萬歲,杖死。丙辰,貶利用為左千牛衛上將軍,知隨州。
shì yuè, liáo zhǔ zhì zì zhōng jīng.
是月,遼主至自中京。
èr yuè, gēng shēn shuò, cān zhī zhèng shì lǔ zōng dào zú. zōng dào jí jù, dì lín wèn, cì bái jīn sān qiān liǎng. jì zú, tài hòu lín diàn, zèng bīng bù shàng shū. zōng dào gāng zhèng jí è, yù shì gǎn yán, bù wèi xiǎo jǐn. chū, tài cháng yì shì yuē gāng jiǎn, fù gǎi wèi lì jiǎn, yì zhě yǐ wèi sù bù ruò gāng wèi dé qí shí yún.
二月,庚申朔,參知政事魯宗道卒。宗道疾劇,帝臨問,賜白金三千兩。既卒,太后臨奠,贈兵部尚書。宗道剛正疾惡,遇事敢言,不為小謹。初,太常議諡曰剛簡,復改為隸簡,議者以為「肅」不若「剛」為得其實雲。
jiǎ zǐ, zhào: wén chén lì biān rèn yǒu cái yǒng, wǔ chén zhī zǐ yǒu jié yì zhě, yǔ huàn guān, sān lù rèn shǐ.
甲子,詔:「文臣歷邊任有材勇,武臣之子有節義者,與換官,三路任使。」
bǐng yín, zhāng shì xùn bà. shì xùn yǐ cáo lì yòng jiàn, dé zǎi xiàng, lì yòng zhǎng shū mì, píng chǒng zì zì, shì xùn jū qí jiān, wèi cháng yǒu shì fēi zhī yán, shí rén mù zhī wèi hé gǔ. jí cáo ruì yù qǐ, luó chóng xūn yīn zèn lì yòng, dì yǐ wèn zhí zhèng, zhòng gù wàng, wèi yǒu duì zhě. shì xùn xú yuē: cǐ dú bù xiào zi wèi zhī, lì yòng dà chén, yí bù zhī zhuàng. tài hòu nù, jiāng bà shì xùn, dì yǐ qí dōng gōng jiù chén, jiā xíng bù shàng shū, zhī jiāng níng fǔ, jiě tōng xī dài cì zhī. hòu lǐng dìng guó jūn jié dù shǐ, zhī xǔ zhōu.
丙寅,張士遜罷。士遜以曹利用薦,得宰相,利用長樞密,憑寵自恣,士遜居其間,未嘗有是非之言,時人目之為「和鼓」。及曹汭獄起,羅崇勛因譖利用,帝以問執政,眾顧望,未有對者。士遜徐曰:「此獨不肖子為之,利用大臣,宜不知狀。」太后怒,將罷士遜,帝以其東宮舊臣,加刑部尚書,知江寧府,解通犀帶賜之。後領定國軍節度使,知許州。
yǐ lǚ yí jiǎn tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì jí xián diàn dà xué shì.
以呂夷簡同中書門下平章事、集賢殿大學士。
shǐ, wáng céng jiàn yí jiǎn kě xiāng, jiǔ bù yòng. shì xùn jiāng miǎn, céng yīn duì yán: tài hòu bù xiāng yí jiǎn, yǐ chén dù shèng yì, bù yù qí bān shū mì shǐ zhāng qí shàng ěr. qí yī chì jiǎo jiàn ér, qǐ róng fáng xián zhì cǐ! tài hòu yuē: wú wú cǐ yì, xíng yòng zhī yǐ. yú shì zú xiāng yí jiǎn.
始,王曾薦夷簡可相,久不用。士遜將免,曾因對言:「太后不相夷簡,以臣度聖意,不欲其班樞密使張耆上爾。耆一赤腳健兒,豈容妨賢至此!」太后曰:「吾無此意,行用之矣。」於是卒相夷簡。
dīng mǎo, yǐ xià sǒng xuē kuí cān zhī zhèng shì, chén yáo zuǒ wèi shū mì fù shǐ. kuí rù xiè, dì yù kuí yuē: xiān dì cháng yǐ qīng wèi kě rèn, jīn yòng qīng, xiān dì yì yě.
丁卯,以夏竦、薛奎參知政事,陳堯佐為樞密副使。奎入謝,帝諭奎曰:「先帝常以卿為可任,今用卿,先帝意也。」
guǐ yǒu, biǎn cáo lì yòng wèi chóng xìn jūn jié dù fù shǐ, fáng zhōu ān zhì. lì yòng yòu zuò sī huò jǐng líng gōng qián biǎn, mìng nèi shì yáng huái mǐn hù sòng, zhū zi gè duó liǎng guān, méi tīng cì dì, jí qí zī, chù qīn shǔ shí yú rén. huàn zhě duō è lì yòng, xíng zhì xiāng yáng yì, huái mǐn bù kěn qián, yǐ yǔ bī zhī. lì yòng sù gāng, suì tóu huán ér jué, yǐ bào zú wén. lì yòng xìng hàn gěng shǎo tōng, lì cái jiǎo xìng, ér qí qīn jiù huò yǒu yuán ēn yǐ jìn zhě, gù jí yú huò. rán zài cháo tíng, zhōng jìn yǒu shǒu, shǐ zhōng bù wèi róu qū, sǐ fēi qí zuì, rén duō yuān zhī.
癸酉,貶曹利用為崇信軍節度副使,房州安置。利用又坐私貨景靈宮錢貶,命內侍楊懷敏護送,諸子各奪兩官,沒聽賜第,籍其資,黜親屬十餘人。宦者多惡利用,行至襄陽驛,懷敏不肯前,以語逼之。利用素剛,遂投繯而絕,以暴卒聞。利用性悍梗少通,力裁僥倖,而其親舊或有緣恩以進者,故及於禍。然在朝廷,忠藎有守,始終不為柔屈,死非其罪,人多冤之。
yǐ yǒu, yǐ hé shuǐ zāi, wěi zhuǎn yùn shǐ chá guān lì bù rèn zhí zhě yì zhī.
乙酉,以河水災,委轉運使察官吏不任職者易之。
guǐ sì, mù mín rù sù yǐ zhèn hé běi shuǐ zāi.
癸巳,募民入粟以賑河北水災。
rùn yuè, wù shēn, jìn jīng chéng chuàng zào sì guān. shí dōu rén yàn tǔ mù zhī láo, jí zhào xià, xián xǐ.
閏月,戊申,禁京城創造寺觀。時都人厭土木之勞,及詔下,咸喜。
rén zǐ, zhào yuē: zhèn kāi shù lù yǐ xiáng yán tiān xià zhī shì, ér zhì jǔ dú jiǔ zhì bù shè, yì wú háo jié huò yǐ gù jiàn yí yě. qí fù zhì cǐ kē. yú shì shāo zēng sǔn jiù míng, yuē xián liáng fāng zhèng néng zhí yán jí jiàn kē, bó tōng fén diǎn míng yú jiào huà kē, cái shí jiān mào míng yú tǐ yòng kē, xiáng míng lì lǐ kě shǐ cóng zhèng kē, shí dòng tāo lüè yùn chóu jué shèng kē, jūn móu hóng yuǎn cái rèn biān jì kē, fán liù, yǐ dài jīng cháo guān zhī bèi jǔ jí yīng xuǎn zhě. yòu zhì shū pàn bá cuì kē, yǐ dài xuǎn rén zhī yīng shū zhě. yòu zhì gāo dǎo qiū yuán kē, chén lún cǎo zé kē, mào cái yì děng kē, yǐ dài bù yī zhī bèi jǔ jí yīng shū zhě. yòu zhì wǔ jǔ, yǐ dài fāng lüè zhì yǒng zhī shì. qí fǎ, jiē xiān shàng yì yè yú yǒu sī, yǒu sī jiào zhī, rán hòu shì mì gé, zhōng gé, rán hòu tiān zǐ qīn cè zhī ruò wǔ jǔ, zé réng yuè qí qí shè yān.
壬子,詔曰:「朕開數路以詳延天下之士,而制舉獨久置不設,意吾豪傑或以故見遺也。其復置此科。」於是稍增損舊名,曰賢良方正、能直言極諫科,博通墳典、明於教化科,才識兼茂、明於體用科,詳明吏理、可使從政科,識洞韜略、運籌決勝科,軍謀宏遠、材任邊寄科,凡六,以待京朝官之被舉及應選者。又置書判拔萃科,以待選人之應書者。又置高蹈丘園科,沉淪草澤科,茂才異等科,以待布衣之被舉及應書者。又置武舉,以待方略智勇之士。其法,皆先上藝業於有司,有司較之,然後試秘閣,中格,然後天子親策之;若武舉,則仍閱其騎射焉。
chū, shèng dù jiàn yán yú zhēn zōng, qǐng shè sì kē yǐ qǔ shì. xià sǒng jì zhí zhèng, jiàn qǐng fù zhì jǔ, guǎng zhì kē mù yǐ shōu yí cái. dì cóng zhī, gèng cǎi dù qián yì ér jiàng shì zhào.
初,盛度建言於真宗,請設四科以取士。夏竦既執政,建請複製舉,廣置科目以收遺才。帝從之,更采度前議而降是詔。
guǐ yǒu, zhì lǐ jiǎn shǐ, yǐ yù shǐ zhōng chéng wèi zhī. qí dēng wén jiǎn yuàn guǐ hán gǎi wèi jiǎn xiá, rú zhǐ chén jūn guó dà shì, shí zhèng dé shī, bìng tóu jiǎn xiá, lìng huà shí jìn rù, cháng shì wǔ rì yī jìn. qí chēng yuān làn wǎng qū ér jiǎn yuàn gǔ yuàn bù wèi jìn zhě, bìng xǔ zhǐ lǐ jiǎn shǐ shěn wèn yǐ wén.
癸酉,置理檢使,以御史中丞為之。其登聞檢院匭函改為檢匣,如指陳軍國大事,時政得失,並投檢匣,令畫時進入,常事五日一進。其稱冤濫枉屈而檢院、鼓院不為進者,並許指理檢使審問以聞。
shí shàng fēng zhě yán: zì zhì dào sān nián fèi lǐ jiǎn yuàn, ér cháo tíng dé shī, tiān xià yuān wǎng, jìn bù néng zì dá. dì dú táng shǐ, jiàn guǐ hán gù shì, yǔ jìn chén yán zhī, xià sǒng yīn qǐng fù zhì shǐ lǐng, dì cóng qí yì.
時上封者言:「自至道三年廢理檢院,而朝廷得失,天下冤枉,浸不能自達。」帝讀唐史,見匭函故事,與近臣言之,夏竦因請復置使領,帝從其議。
yǐ mǎo, shǐ mìng yù shǐ zhōng chéng wáng shǔ jiān lǐ jiǎn shǐ.
乙卯,始命御史中丞王曙兼理檢使。
sān yuè, yǐ chǒu, zhào: lì shòu qiú zì jīn wú yòng yìn. shí sān sī lì wú shì ān zuò shòu qiú, fǎ yīng tú, ér yòng zǔ yìn yǐ shú lùn, tè jué zhàng lēi tíng, ér jiàng shì zhào.
三月,乙丑,詔:「吏受賕自今毋用廕。」時三司吏毋士安坐受賕,法應徒,而用祖廕以贖論,特決杖勒停,而降是詔。
xīn sì, zhào yǐ liáo jī mín liú guò jiè hé, lìng suǒ guò gěi mǐ, fēn sòng táng dèng děng zhōu, yǐ xián tián chù zhī.
辛巳,詔以遼饑民流過界河,令所過給米,分送唐、鄧等州,以閒田處之。
guǐ wèi, zhào: bǎi guān zhuǎn duì, jí yán shí zhèng què shī, zài wài zhě shí fēng yǐ wén.
癸未,詔:「百官轉對,極言時政闕失,在外者實封以聞。」
shí qún mù pàn guān xià xiàn sī mǎ chí yīn zhuǎn duì, yán: táng zhì, mén xià shěng, zhào shū chū yǒu bù biàn zhě, dé yǐ fēng hái. jīn mén xià suī yǒu fēng bó zhī míng, ér zhào shū yī qiè zì zhōng shū xià, fēi suǒ yǐ fáng guò jǔ yě. nèi shì huáng fǔ jì míng děng sān rén gěi shì tài hòu gé, jiān lǐng gū mǎ, zì yán gū mǎ yǒu xiàn lì, qì qiān guān. shì xià qún mù sī, yuè shí, wú xiàn lì. jì míng fāng yòng shì, zì zhì zhì shǐ yǐ xià, jiē yù fù huì wèi zòu, chí dú bù kě, lì bài yuē: zhōng guì rén bù kě wǔ yě. chí bù tīng, jì míng děng nù shén. huì chú kāi fēng fǔ tuī guān, chì zhì gé mén, wèi jì míng dǎng suǒ jǔ bà, nǎi yǐ tún tián yuán wài láng chū zhī yào zhōu.
時群牧判官夏縣司馬池因轉對,言:「唐制,門下省,詔書出有不便者,得以封還。今門下雖有封駁之名,而詔書一切自中書下,非所以防過舉也。」內侍皇甫繼明等三人給事太后閤,兼領估馬,自言估馬有羨利,迄千官。事下群牧司,閱實,無羨利。繼明方用事,自製置使以下,皆欲附會為奏,池獨不可,吏拜曰:「中貴人不可忤也。」池不聽,繼明等怒甚。會除開封府推官,敕至閤門,為繼明黨所沮罷,乃以屯田員外郎出知耀州。
jiǎ shēn, shàng fēng zhě yán tiān xià chá yán kè kuī, qǐng gèng yì qí fǎ. dì yǐ wèn sān sī shǐ kòu xián, xián yuē: yì zhě wèi zhī qí yào ěr. hé běi rù zhōng bīng shí, jiē yǎng gěi yú shāng lǚ, ruò guān jǐn qí lì, zé shāng lǚ bù xíng, ér biān mín kùn yú kuì yùn yǐ. fǎ qǐ kě shù gèng! dì rán zhī, yīn wèi fǔ chén yuē: chá yán, mín suǒ shí, ér qiáng shè fǎ yǐ jìn zhī, zhì fàn fǎ zhě zhòng. dàn yuán jīng fèi shàng guǎng, wèi néng chí zhī, yòu ān kě shù gèng qí fǎ yě?
甲申,上封者言天下茶鹽課虧,請更議其法。帝以問三司使寇咸,咸曰:「議者未知其要爾。河北入中兵食,皆仰給於商旅,若官盡其利,則商旅不行,而邊民困於餽運矣。法豈可數更!」帝然之,因謂輔臣曰:「茶鹽,民所食,而強設法以禁之,致犯法者眾。但緣經費尚廣,未能弛之,又安可數更其法也?」
tài zhōu yán kè kuī mín qián shù shí wàn, shì lián shí yī zhōu, zhào diàn zhōng chéng zhāng kuí wǎng àn zhī. hái zòu: sān sī fā chāo jī huǎn, fēi zhū zhōu zuì. yīn yán: yán fǎ suǒ yǐ zú jūn fèi, fēi rén zhèng suǒ yí xíng. ruò bù dé yǐ, lìng shāng rén zhuǎn mào liú tōng, dú guān shì shōu qí zhēng, zé shàng xià jiē lì, shú yǔ shè zhòng jìn yōng è zhī wèi mín bìng! yǒu zhào, xī chú suǒ fù. kuí, lín pú rén, quán yì qī shì sūn yě.
泰州鹽課虧緡錢數十萬,事連十一州,詔殿中丞張奎往案之。還奏:「三司發鈔稽緩,非諸州罪。」因言:「鹽法所以足軍費,非仁政所宜行。若不得已,令商人轉貿流通,獨關市收其征,則上下皆利,孰與設重禁壅閼之為民病!」有詔,悉除所負。奎,臨濮人,全義七世孫也。
bǐng xū, qiǎn guān qí qíng. dì yīn wèi fǔ chén yuē: zuó lìng shì sì jiāo, ér mài yǐ sǔn fǔ, mín hé wàng yān! cǐ bì zhèng shì wèi dāng tiān xīn yě. gǔ zhě dà pì, wài zhōu sān fù zòu, jīng shī wǔ fù zòu, gài zhòng rén mìng rú cǐ. qí jiè yǒu sī, shěn yù yì zuì, wú huò wǎng làn. yòu yuē: shè bù yù shù, rán shě shì wú yǐ zhào hé qì. xià, sì yuè, gēng yín, shè tiān xià, miǎn hé běi bèi shuǐ mín fù zū. jīng shī zì sān yuè shuò yǔ bù zhǐ, qián shè yī xī ér jì.
丙戌,遣官祈晴。帝因謂輔臣曰:「昨令視四郊,而麥已損腐,民何望焉!此必政事未當天心也。古者大辟,外州三覆奏,京師五覆奏,蓋重人命如此。其戒有司,審獄議罪,毋或枉濫。」又曰:「赦不欲數,然舍是無以召和氣。」夏,四月,庚寅,赦天下,免河北被水民賦租。京師自三月朔雨不止,前赦一夕而霽。
xīn mǎo, nán píng wáng lǐ gōng yùn zú. qí zi dé zhèng qiǎn rén lái gào, yǐ wèi jiāo zhǐ jùn wáng.
辛卯,南平王李公蘊卒。其子德政遣人來告,以為交趾郡王。
wǔ yuè, jǐ wèi shuò, zhào lǐ bù gòng jǔ.
五月,己未朔,詔禮部貢舉。
gēng wǔ, shàng fēng zhě yán: jìn biān nèi dì zhōu jùn, duō shì rú chén zhī zhōu, biān shì wǔ lüè, ān kěn liú yì! yù wàng zì jīn xuǎn yǒu wǔ yǒng móu lüè nèi diàn chóng bān yǐ shàng sān èr shí rén, yú hé běi hé dōng shǎn xī jí xī chuān guǎng nán, bù yǐ yuǎn jìn, dàn lù jū chōng yào chù chōng zhī zhōu, dé tì rì, jù běn chù mín jiān lì hài huò biān shì shí jiàn zòu wén. huò cháo tíng yào rén qū shǐ, xún zhī yú cháo, zé yuē mǒu rén céng zài mǒu chù, zhī mǒu chù shì yí, zé shì xiān shì zhī yǐ jìn biān zhī shì, hòu wěi zhī yǐ lín biān zhī rèn, huò wèi zhōu jùn zhī fáng, huò wèi piān bì zhī jiāng, bù fá rén yǐ. shū mì yuàn qǐng lìng wǔ chén gé mén zhī hòu yǐ shàng zhī zhōu jūn, dài hái rì, fēn jiàn yán shì.
庚午,上封者言:「近邊內地州郡,多是儒臣知州,邊事武略,安肯留意!欲望自今選有武勇謀略內殿崇班以上三二十人,於河北、河東、陝西及西川、廣南,不以遠近,但路居衝要處充知州,得替日,具本處民間利害或邊事十件奏聞。或朝廷要人驅使,詢之於朝,則曰某人曾在某處,知某處事宜,則是先試之以近邊之事,後委之以臨邊之任,或為州郡之防,或為偏裨之將,不乏人矣。」樞密院請令武臣閤門祗候以上知州軍,代還日,分件言事。
liáo zhǔ qīng shǔ yǒng ān shān.
遼主清暑永安山。
liù yuè, wù zǐ shuò, liáo yǐ zhǎng shā jùn wáng sè jiā nǔ wèi guǎng dé jūn jié dù shǐ, lè ān jùn wáng suì gé wèi kuāng yì jūn jié dù shǐ, zhōng shān jùn wáng chá gá wèi bǎo dìng jūn jié dù shǐ, jìn fēng lù wáng.
六月,戊子朔,遼以長沙郡王色嘉努為廣德軍節度使,樂安郡王遂格為匡義軍節度使,中山郡王查噶為保定軍節度使,進封潞王。
rén chén, zhì yì zǐ guǎng nán lù zhuǎn yùn pàn guān, yǔ zhuǎn yùn shǐ fēn bù àn xún, wèi zhū zhōu tóng pàn shàng bié gěi yìn, fēn xún jí yòng zhī réng zhào mó kān jí yī nián zhě qiān yī guān. yì zhě yǐ wèi zì bà zhū lù tí diǎn xíng yù, ér yì zǐ guǎng nán zhǐ yī zhuǎn yùn shǐ, bù néng zhōu zhī mín shì gù yě.
壬辰,置益、梓、廣南路轉運判官,與轉運使分部案巡,位諸州同判上;別給印,分巡即用之;仍詔磨勘及一年者遷一官。議者以為自罷諸路提點刑獄,而益、梓、廣南止一轉運使,不能周知民事故也。
dīng wèi, dà léi yǔ, yù qīng zhāo yīng gōng zāi. gōng fán sān qiān liù bǎi shí yī yíng, dú zhǎng shēng chóng shòu diàn cún. yì rì, tài hòu duì fǔ chén qì yuē: xiān dì lì chéng cǐ gōng, yī xī yán fán dài jǐn, yóu xìng yī èr xiǎo diàn cún ěr. shū mì fù shǐ fàn yōng, dù tài hòu yǒu zài xìng qì yì, nǎi kàng yán yuē: bù ruò fán zhī jǐn yě! tài hòu jié qí gù, yōng yuē: xiān cháo yǐ cǐ jié tiān xià zhī lì, jù wèi huī jìn, fēi chū rén yì. rú yīn qí suǒ cún, yòu jiāng qì zhī, zé mín bù kān mìng, fēi suǒ yǐ zhī tiān jiè yě. zǎi xiàng wáng céng lǚ yí jiǎn yì zhù yōng yán, yí jiǎn yòu tuī hóng fàn zāi yì yǐ jiàn, tài hòu mò rán.
丁未,大雷雨,玉清昭應宮災。宮凡三千六百十一楹,獨長生崇壽殿存。翼日,太后對輔臣泣曰:「先帝力成此宮,一夕延燔殆盡,猶幸一二小殿存爾。」樞密副使范雍,度太后有再興葺意,乃抗言曰:「不若燔之盡也!」太后詰其故,雍曰:「先朝以此竭天下之力,遽為灰燼,非出人意。如因其所存,又將葺之,則民不堪命,非所以祗天戒也。」宰相王曾、呂夷簡亦助雍言,夷簡又推《洪範》災異以諫,太后默然。
tài miào zhāi láng sū shùn qīn, yì dēng wén gǔ yuàn shàng shū yuē: jīn suì zì chūn cú xià, lín yǔ yīn huì, wèi cháng shǎo zhǐ, nóng tián bèi zāi zhě jǐ yú shí jiǔ, chén yǐ wèi rèn yòng shī rén, shǎng fá fú zhōng zhī suǒ zhào yě. ér dà chén guī jiù yú xíng yù zhī làn, sì shè tiān xià yǐ wèi ráng jiù, shì shā rén zhě bù sǐ, shāng rén zhě bù dǐ zuì, ér yù yǐ hé tiān yì yě. gǔ zhě duàn jué zhì yù yǐ píng shuǐ hàn, bù wén yòng shè. gù shè xià zhī hòu, yīn mái jí jīn. qián zhì yuē: jī yīn shēng yáng, yáng shēng zé zāi jiàn yān. chéng xià zhī qì, fā xiè yú yù qīng gōng, zhèn yǔ zá xià, liè yàn sì qǐ, lóu guān wàn dié, shù kè ér jǐn, fēi màn yú huǒ bèi, nǎi tiān zhī chuí jiè yě. bì xià dāng xiáng fú jiǎn shàn, bì zhèng qǐn, zé gōng zuì jǐ, xià āi tòng zhī zhào, bà fēi yè zhī zuò, zhěng shī zhí zhī mín, shù jǐ kě biàn zāi wèi yòu. jiā rì zhī jiān, wèi wén wèi cǐ, ér jiāng jì gōng yì yǐ tú xiū fù. dū xià zhī rén, wén zhě hài huò, xián wèi zhāng shèng huáng dì qín jiǎn shí yú nián, tiān xià fù shù, jí zuò sī gōng, hǎi nèi xū jié. bì xià jí wèi wèi jí shí nián, shù zāo shuǐ hàn, suī zhēng fù xián rù ér bǎi xìng kùn fá. ruò dà xìng tǔ mù, zé fèi yòng bù zhī jì jí, cái lì hào yú nèi, bǎi xìng láo yú xià, nèi hào xià láo, hé yǐ wèi guó? jīn wèi bì xià jì, mò ruò cǎi jí shì, qù nìng rén, xiū dé yǐ qín zhì zhì, shǐ bǎi xìng zú gěi ér zhēng shuì kuān jiǎn, zé kě yǐ xiè tiān yì ér ān mín qíng yǐ. fū xián jūn jiàn biàn, xiū dào chú xiōng luàn shì wú xiàng, tiān xià qiǎn gào. jīn xìng tiān jiàn zhī biàn, shì bì xià xiū jǐ zhī rì, qǐ kě hū zāi! shùn qīn shí nián èr shí yī, yì jiǎn zhī sūn, qí zhī zǐ yě.
太廟齋郎蘇舜欽,詣登聞鼓院上疏曰:「今歲自春徂夏,霖雨陰晦,未嘗少止,農田被災者幾於十九,臣以為任用失人,賞罰弗中之所召也。而大臣歸咎於刑獄之濫,肆赦天下以為禳救,是殺人者不死,傷人者不抵罪,而欲以合天意也。古者斷決滯獄以平水旱,不聞用赦。故赦下之後,陰霾及今。前志曰:『積陰生陽,陽生則災見焉。』乘夏之氣,發泄於玉清宮,震雨雜下,烈焰四起,樓觀萬疊,數刻而盡,非慢於火備,乃天之垂戒也。陛下當降服減膳,避正寢,責躬罪己,下哀痛之詔,罷非業之作,拯失職之民,庶幾可變災為祐。浹日之間,未聞為此,而將計工役以圖修復。都下之人,聞者駭惑,咸謂章聖皇帝勤儉十餘年,天下富庶,及作斯宮,海內虛竭。陛下即位未及十年,數遭水旱,雖征賦咸入而百姓睏乏。若大興土木,則費用不知紀極,財力耗於內,百姓勞於下,內耗下勞,何以為國?今為陛下計,莫若采吉士,去佞人,修德以勤至治,使百姓足給而徵稅寬減,則可以謝天意而安民情矣。夫賢君見變,修道除凶;亂世無象,天下譴告。今幸天見之變,是陛下修己之日,豈可忽哉!」舜欽時年二十一,易簡之孫,耆之子也。
jiǎ yín, wáng céng bà. shǐ, tài hòu shòu cè, jiāng yù tiān ān diàn, céng zhí yǐ wèi bù kě. jí zhǎng níng jié shàng shòu, zhǐ gōng zhāng biàn diàn. tài hòu zuǒ yòu yīn jiā, shāo tōng qǐng yè, céng duō suǒ cái yì, tài hòu zī bù yuè. huì yù qīng zhāo yīng gōng zāi, lèi biǎo dài zuì, nǎi chū zhī qīng zhōu.
甲寅,王曾罷。始,太后受冊,將御天安殿,曾執以為不可。及長寧節上壽,止供張便殿。太后左右姻家,稍通請謁,曾多所裁抑,太后滋不悅。會玉清昭應宮災,累表待罪,乃出知青州。
yǐ yù qīng zhāo yīng gōng zāi, zhī gōng lǐ zhī sǔn biān guǎn chén zhōu yù shǐ tái jū huǒ qǐ, dé zhī sǔn cháng yǔ qí tú rú hūn jù yǐn gōng zhōng gù yě.
以玉清昭應宮災,知宮李知損編管陳州;御史台鞫火起,得知損嘗與其徒茹葷聚飲宮中故也。
chū, tài hòu nù shǒu wèi zhě bù jǐn, xī xià yù shǐ yù. yù zhū zhī. zhōng chéng wáng shǔ shàng yán: xī lǔ huán xī gōng zāi, kǒng zǐ yǐ wèi huán xī qīn jǐn dāng huǐ zhě yě. liáo dōng gāo miào jí gāo yuán biàn diàn zāi, dǒng zhòng shū yǐ wèi gāo miào bù dāng jū líng páng, gù zāi. wèi chóng huá diàn zāi, gāo táng lóng yǐ tái xiè gōng shì wèi jiè, yí bà zhī wù zhì, dì bù tīng, míng nián fù zāi. jīn suǒ jiàn gōng, fēi yīng jīng yì, zāi biàn zhī lái, ruò yǒu jǐng zhě. yuàn chú qí dì, bà zhū dǎo cí, yǐ yīng tiān biàn. ér yòu sī jiàn fàn fěng yì yán: cǐ shí tiān zāi, bù dāng zhì yù qióng zhì. jiān chá yù shǐ zhāng xī yán: ruò fǎn yǐ zuì rén, kǒng zhòng yí tiān nù. yán zhě jì zhòng, dì jí tài hòu jiē gǎn wù, suì báo shǒu wèi zhě zuì.
初,太后怒守衛者不謹,悉下御史獄。欲誅之。中丞王曙上言:「昔魯桓、僖宮災,孔子以為桓、僖親盡當毀者也。遼東高廟及高園便殿災,董仲舒以為高廟不當居陵旁,故災。魏崇華殿災,高堂隆以台榭宮室為戒,宜罷之勿治,帝不聽,明年復災。今所建宮,非應經義,災變之來,若有警者。願除其地,罷諸禱祠,以應天變。」而右司諫范諷亦言:「此實天災,不當置獄窮治。」監察御史張錫言:「若反以罪人,恐重貽天怒。」言者既眾,帝及太后皆感悟,遂薄守衛者罪。
yì zhě shàng yí jiāng fù xiū gōng, fěng yòu yán: shān mù yǐ jǐn, rén lì yǐ jié, suī fù xiū, bì bù chéng. chén zhī cháo tíng yì bù wèi cǐ, qí rú yí tiān xià hé! yuàn míng gào sì fāng, shǐ hù zhī zhī. qiū, qī yuè, jǐ sì, xià zhào yǐ bù fù xiū gōng zhī yì yù tiān xià. gǎi zhǎng shēng chóng shòu diàn wèi wàn shòu guān.
議者尚疑將復修宮,諷又言:「山木已盡,人力已竭,雖復修,必不成。臣知朝廷亦不為此,其如疑天下何!願明告四方,使戶知之。」秋,七月,己巳,下詔以不復修宮之意諭天下。改長生崇壽殿為萬壽觀。
yǐ yǒu, bà zhū gōng guān shǐ bìng fǔ chén suǒ lǐng zhū gōng guān shǐ míng, cóng lǚ yí jiǎn zhāng qí xià sǒng zhī qǐng yě.
乙酉,罷諸宮觀使並輔臣所領諸宮觀使名,從呂夷簡、張耆、夏竦之請也。