qǐ róu zhào zhí xú qī yuè, jǐn qiáng yǔ dà huāng luò shí èr yuè, fán yī nián yǒu qí.
起柔兆執徐七月,盡強圉大荒落十二月,凡一年有奇。
zhēn zōng yīng fú jī gǔ shén gōng ràng dé wén míng wǔ dìng zhāng shèng yuán xiào huáng dì dà zhōng xiáng fú jiǔ nián liáo kāi tài wǔ nián
○真宗膺符稽古神功讓德文明武定章聖元孝皇帝大中祥符九年(遼開泰五年)
qiū, qī yuè, jiǎ chén, liáo zhǔ liè yú chì shān, yǐ dūn mù gōng tài bǎo chén zhāo gǔn jiān zhǎng wéi chǎng shì. liáo zhǔ shè hǔ, yǐ mǎ chí tài zhòu, shǐ bù jí fā, hǔ nù fèn, shì jiāng fàn bì zuǒ yòu pì yì, zhāo gǔn shě mǎ, zhuō hǔ liǎng ěr qí zhī, mǎ hài qiě yì. liáo zhǔ mìng wèi shì zhuī shā, zhāo gǔn dà hū zhǐ zhī. hǔ suī yì shān, zhāo gǔn zhōng bù duò dì, cì biàn bá pèi dāo shā zhī, niǎn zhì liáo zhǔ qián. wèi láo liáng jiǔ, jí rì shè yàn, xī yǐ xí shàng jīn yín qì cì zhī, jiā jié yuè, qiān wéi chǎng dōu tài shī, cì guó xìng, mìng zhāng jiǎn lǚ dé mào fù yǐ měi zhī.
秋,七月,甲辰,遼主獵於赤山,以敦睦宮太保陳昭袞兼掌圍場事。遼主射虎,以馬馳太驟,矢不及發,虎怒奮,勢將犯蹕;左右辟易,昭袞舍馬,捉虎兩耳騎之,馬駭且逸。遼主命衛士追殺,昭袞大呼止之。虎雖軼山,昭袞終不墮地,伺便拔佩刀殺之,輦至遼主前。慰勞良久,即日設燕,悉以席上金銀器賜之,加節鉞,遷圍場都太師,賜國姓,命張儉、呂德懋賦以美之。
xīn hài, fēi huáng guò jīng chéng, dì yì yù qīng zhāo yīng gōng kāi bǎo sì líng gǎn tǎ fén xiāng qí dǎo, jìn gōng chéng yīn lè wǔ rì. xiān shì dì chū sǐ huáng yǐ shì dà chén yuē: zhèn qiǎn rén biàn yú jiāo yě shì huáng, duō zì sǐ zhě. yì rì, zhí zhèng yǒu xiù sǐ huáng yǐ jiǎng zhě yuē: huáng shí sǐ yǐ, qǐng shì yú cháo. lǜ bǎi guān hè. wáng dàn yuē: huáng chū wèi zāi, zāi mǐ, xìng yě, yòu hé hè yān? zhòng lì qǐng, dàn gù chēng bù kě, nǎi zhǐ. yú shì èr fǔ fāng zòu shì, fēi huáng bì tiān, yǒu duò yú diàn tíng jiān zhě. dì gù wèi dàn yuē: shǐ bǎi guān fāng hè ér huáng ruò cǐ, qǐ bù wèi tiān xià xiào xié!
辛亥,飛蝗過京城,帝詣玉清昭應宮、開寶寺、靈感塔焚香祈禱,禁宮城音樂五日。先是帝出死蝗以示大臣曰:「朕遣人遍於郊野視蝗,多自死者。」翼日,執政有袖死蝗以講者曰:「蝗實死矣,請示於朝。」率百官賀。王旦曰:「蝗出為災,災弭,幸也,又何賀焉?」眾力請,旦固稱不可,乃止。於是二府方奏事,飛蝗蔽天,有墮於殿廷間者。帝顧謂旦曰:「使百官方賀而蝗若此,豈不為天下笑邪!」
jiǎ yín, zhào: qián jiàng dé yīn cì pú, yí qí lái chūn.
甲寅,詔:「前降德音賜酺,宜俟來春。」
yǐ mǎo, fēn mìng nèi chén yǔ zhuǎn yùn shǐ zhū zhōu tōng pàn zhí guān àn shì huáng shāng miáo jià, réng xǔ jí shí gǎi zhǒng, xī chú qí zū. shēn jìn gōng chéng yīn lè shí rì.
乙卯,分命內臣與轉運使、諸州通判、職官案視蝗傷苗稼,仍許即時改種,悉除其租。申禁宮城音樂十日。
guǐ hài, shàng fēng zhě yán huáng hàn yóu dà chén zǐ dì zì héng suǒ zhì. zhào yuē: jìn yǐ huáng yuán shāng yú miáo jià, kǎo qián shū zhī suǒ jì, yóu bù lì zhī qīn yú. shǔ zhě jùn xiàn zhī guān, mào fǎ bù jiǎn, zǐ dì zhī bèi, hù shì sì qiú, mín shí yuàn jiē, qì yòng yīn yù, fǔ cóng qīng diǎn, kǒng zhǎng bì fēng. zì jīn shì dài fū gè wù dūn xiū, gèng sī jiào xù, gū niàn bǎo jiā zhī měi, wù yí bài lèi zhī xiū, gǒu duō xiǎn yóu, nán cóng mò jiǎn. réng lìng suǒ zài guān sī jǐn chá shì zhī!
癸亥,上封者言蝗旱由大臣子弟恣橫所致。詔曰:「近以蝗蝝傷於苗稼,考前書之所記,由部吏之侵漁。屬者郡縣之官,冒法不檢,子弟之輩,怙勢肆求,民實怨嗟,氣用堙郁,俛從輕典,恐長弊風。自今士大夫各務敦修,更思教勖,姑念保家之美,勿貽敗類之羞,苟掇顯尤,難從末減。仍令所在官司謹察視之!」
jiǎ zǐ, zhào: jìn jīng chéng yīn lè jǐn cǐ yuè.
甲子,詔:「禁京城音樂盡此月。」
bǐng yín, zhào: zì jīn qún guān zhí tián bìng xū zūn shǒu yuán zhì, wú dé qīn rǎo kè hù, yù zāi lì jí juān shěng zhī. xiān shì diàn zhōng shì yù shǐ wáng qí, qǐng jí nà zhí tián yǐ zhù zhèn dài, dì yuē: zhèn yǐ cǐ tián jūn jì guān lì, běn yù rén gè zú yòng, zé qí qīng jǐn ěr, qí wèi xiǎo gěi tián zhī lǐ. rán zhèn měi lǎn fǎ sì zòu kuǎn, zài wài guān shǔ suǒ zhàn zhí tián, duō yú wǎng zhì, bù néng zì bèi niú zhǒng, huò shuǐ hàn zhī jì, yòu bù juān shěng, zhì mín wú gào. suì bà qí zòu, jiàng zhào shēn chì yān.
丙寅,詔:「自今群官職田並須遵守元制,無得侵擾客戶,遇災沴即蠲省之。」先是殿中侍御史王奇,請籍納職田以助賑貸,帝曰:「朕以此田均濟官吏,本欲人各足用,責其清謹耳,奇未曉給田之理。然朕每覽法寺奏款,在外官屬所占職田,多逾往制,不能自備牛種,或水旱之際,又不蠲省,致民無告。」遂罷奇奏,降詔申敕焉。
bā yuè, bǐng zǐ, lìng jiāng huái fā yùn shǐ suì liú shàng gòng mǐ wǔ shí wàn, yǐ bèi jī nián zhèn jì.
八月,丙子,令江淮發運使歲留上供米五十萬,以備飢年賑濟。
liáo zhǔ rú huái zhōu, yǒu shì yú zhū líng. wù yín, hái shàng jīng.
遼主如懷州,有事於諸陵。戊寅,還上京。
jǐ mǎo, zhōng shǐ zhāng wén yù děng yán fēn lù jiǎn shì, huáng shāng mín tián yuē shí zhī yī èr, dì mìng suǒ dìng juān shuì fēn shù, gèng jiā yōu hòu.
己卯,中使張文昱等言分路檢視,蝗傷民田約十之一二,帝命所定蠲稅分數,更加優厚。
bǐng xū, dì qīn zhì yù huáng shèng hào cè wén, zhào fǔ chén tóng guān, zì jìn zhōng jù yí zhàng yíng dǎo fù dà ān diàn, mó xiě kè yù.
丙戌,帝親制玉皇聖號冊文,召輔臣同觀,自禁中具儀仗迎導赴大安殿,摹寫刻玉。
shū mì shǐ tóng píng zhāng shì chén yáo sǒu bà wèi yòu pú shè. yáo sǒu yǐ jiǔ jí qiú lǐng wài rèn, cóng zhī, xún mìng pàn hé yáng, yuè gěi shí fèng, suì cì gōng shǐ qián bǎi wàn. yáo sǒu rù cí, bié lài qián èr bǎi wàn, yòu zuò shī jiàn qí xíng. yáo sǒu zòu duì míng biàn, jiǔ diǎn jī mì, jūn mǎ zhī jí, xī néng zhōu jì yún.
樞密使、同平章事陳堯叟罷為右僕射。堯叟以久疾求領外任,從之,尋命判河陽,月給實俸,歲賜公使錢百萬。堯叟入辭,別賚錢二百萬,又作詩餞其行。堯叟奏對明辨,久典機密,軍馬之籍,悉能周記雲。
dīng hài, yǐ xiàng mǐn zhōng shǐ huí, yàn jìn chén yú zhǎng chūn diàn bù jǔ lè, mǐn yǔ yě.
丁亥,以向敏中使回,宴近臣於長春殿;不舉樂,閔雨也。
rén chén, qún chén qǐng shòu zūn hào cè bǎo, biǎo wǔ shàng, cóng zhī.
壬辰,群臣請受尊號冊寶,表五上,從之。
jiǔ yuè, guǐ mǎo, liáo zhǔ dì qín jìn guó wáng lóng qìng cháo liáo zhǔ yú shàng jīng, liáo zhǔ qīn chū yíng láo, zhì shí dé shān, yīn tóng liè yú sōng shān. wèi jǐ, fēng lóng qìng zhǎng zi zhá lā wèi zhōng shān jùn wáng, cì zǐ suì gé wèi lè ān jùn wáng.
九月,癸卯,遼主弟秦晉國王隆慶朝遼主於上京,遼主親出迎勞,至實德山,因同獵於松山。未幾,封隆慶長子札拉為中山郡王,次子遂格為樂安郡王。
jiǎ chén, bīng bù shàng shū cān zhī zhèng shì dīng wèi bà wèi píng jiāng jié dù shǐ. wèi shàng zhāng qǐng wài rèn, jí shòu běn zhèn máo yuè yǐ chǒng qí xíng. xún mìng wèi zhī shēng zhōu, wèi qǐng guī bài mù, xǔ zhī.
甲辰,兵部尚書、參知政事丁謂罷為平江節度使。謂上章請外任,即授本鎮旄鉞以寵其行。尋命謂知昇州,謂請歸拜墓,許之。
bǐng wǔ, yǐ hàn lín xué shì chén péng nián wèi xíng bù shì láng, wáng céng wèi zuǒ jiàn yì dài fū, quán yù shǐ zhōng chéng zhāng zhī bái wèi gěi shì zhōng, bìng cān zhī zhèng shì. shū mì zhí xué shì rèn zhōng zhèng wèi gōng bù shì láng shū mì fù shǐ.
丙午,以翰林學士陳彭年為刑部侍郎,王曾為左諫議大夫,權御史中丞張知白為給事中,並參知政事。樞密直學士任中正為工部侍郎、樞密副使。
céng zhī bái péng nián děng yǔ wáng dàn tóng zài zhōng shū, cháng chéng jiān wèi dàn yuē: céng děng bá zhuó zhì cǐ, gōng lì yě, yuàn yǒu suǒ bì bǔ. dàn yuē: yuàn wén zhī. céng yuē: měi jiàn zòu shì, qí jiān yǒu bù jīng shàng lǎn zhě, gōng pī zhǐ xíng xià, kǒng rén yán zhī yǐ wèi bù kě. dàn xùn xiè ér yǐ. yī rì, céng děng yǐ qián shuō wén yú dì, dì yuē: suǒ xíng gōng fǒu? jiē yuē: gōng. dì yuē: wáng dàn shì zhèn, duō lì nián suǒ, zhèn chá zhī wú háo fà sī. zì dōng fēng hòu, zhèn yù yǐ xiǎo shì zhuān xíng, qīng děng dāng jǐn fèng zhī. céng děng tuì, xiè yú dàn yuē: shàng zhī wěi yù, fēi céng děng suǒ zhī yě. dàn yuē: xiàng méng yù jí, bù kě zì yán xiān dé shàng zhǐ, jīn hòu gèng lài zhū gōng guī yì. lüè bù jiè yì.
曾、知白、彭年等與王旦同在中書,嘗乘間謂旦曰:「曾等拔擢至此,公力也,願有所裨補。」旦曰:「願聞之。」曾曰:「每見奏事,其間有不經上覽者,公批旨行下,恐人言之以為不可。」旦遜謝而已。一日,曾等以前說聞於帝,帝曰:「所行公否?」皆曰:「公。」帝曰:「王旦事朕,多歷年所,朕察之無毫髮私。自東封后,朕諭以小事專行,卿等當謹奉之。」曾等退,謝於旦曰:「上之委遇,非曾等所知也。」旦曰:「向蒙諭及,不可自言先得上旨,今後更賴諸公規益。」略不介意。
yòu jiàn yì dài fū líng cè, zì chéng dū dài hái, dì jiāng zhuó rèn zhī, wèi wáng dàn yuē: cè yǒu cái yòng, zhì shǔ, mǐn ér néng duàn. dàn yuē: cè xìng zhì chún hé, lín lì qiáng jì. dì yuē: rán. yú shì mìng wèi gěi shì zhōng quán yù shǐ zhōng chéng.
右諫議大夫凌策,自成都代還,帝將擢任之,謂王旦曰:「策有才用,治蜀,敏而能斷。」旦曰:「策性質淳和,臨蒞強濟。」帝曰:「然。」於是命為給事中、權御史中丞。
dīng wèi, cáo wěi yán: jiā lēi sī lài zōng gē děng lǜ fān bù bīng sān wàn yú rén kòu zhì fú qiāng zhài sān dū gǔ, jí lǐng jūn jī bài zhī, zhú běi èr shí yú lǐ, zhǎn shǒu qiān yú jí, shēng qín qī rén, guān jūn bèi shāng zhě bǎi liù shí rén, chén mò zhě liù qī shí rén. zhào cì wěi jí zhù pō qián xiá gāo jì zhōng dōu jiān wáng huái xìn jǐn páo jīn dài qì bì, jiāng xiào lì gōng zhě dì qiān yī zī, réng cì jīn bó, zhèn mò zhě xù qí jiā.
丁未,曹瑋言:「嘉勒斯賚、宗哥等率蕃部兵三萬餘人寇至伏羌寨三都谷,即領軍擊敗之,逐北二十餘里,斬首千餘級,生擒七人,官軍被傷者百六十人,陳歿者六七十人。」詔賜瑋及駐泊鈐轄高繼忠、都監王懷信錦袍、金帶、器幣,將校立功者第遷一資,仍賜金帛,陣歿者恤其家。
xiān shì hàn lín xué shì lǐ dí, zhào duì lóng tú gé, mìng cǎo zhào shū, xú wèi dí yuē: cáo wěi zài qín zhōu lǚ qǐng yì bīng, wèi jí qiǎn, jù cí zhōu shì, shuí kě dài wěi zhě? duì yuē: wěi zhī jiā lēi sī lài yù rù kòu, qiě kuī guān zhōng, gù qǐng yì bīng wèi bèi, fēi qiè yě. qiě wěi yǒu móu lüè, zhū jiāng jiē fēi qí bǐ, hé kě dài? bì xià zhòng fā bīng, qǐ fēi jiāng shàng yù huáng shèng hào, è bīng chū yí qiū mén xié? jīn guān yòu bīng duō, kě fēn yǐ fù wěi. dì yīn wèn: guān yòu jǐ hé? duì yuē: chén xiàng zài shǎn xī, yǐ fāng cùn xiǎo cè shū bīng liáng shù bèi diào fā, jīn yóu zhì pèi náng zhōng. dì lìng zì tàn qǔ, mù nèi shì qǔ zhǐ bǐ, jù shū mǒu chù dāng liú bīng ruò gān, yú xī fù sāi xià. dì gù yuē: zhēn suǒ wèi pō mù zài jìn zhōng. wèi jǐ, jiā lēi sī lài guǒ fàn biān, qín zhōu fāng chū bīng, fù zhào wèn yuē: wěi zhàn kè hū? duì yuē: bì kè. jí wěi jié shū zhì, dì wèi dí yuē: qīng hé liào zhī shěn yě? dí yuē: jiā lēi sī lài dà jǔ rù kòu, shǐ dié zhě shēng yán yǐ mǒu rì xià qín zhōu huì shí, yǐ jī nù wěi, wěi lè bīng bù dòng, zuò dài qí zhì, shì zé yǐ yì dài láo, chén yòng cǐ zhī qí jué shèng yě.
先是翰林學士李迪,召對龍圖閣,命草詔書,徐謂迪曰:「曹瑋在秦州屢請益兵,未及遣,遽辭州事,誰可代瑋者?」對曰:「瑋知嘉勒斯賚欲入寇,且窺關中,故請益兵為備,非怯也。且瑋有謀略,諸將皆非其比,何可代?陛下重發兵,豈非將上玉皇聖號,惡兵出宜秋門邪?今關右兵多,可分以赴瑋。」帝因問:「關右幾何?」對曰:「臣向在陝西,以方寸小冊書兵糧數備調發,今猶置佩囊中。」帝令自探取,目內侍取紙筆,具疏某處當留兵若干,餘悉赴塞下。帝顧曰:「真所謂頗、牧在禁中。」未幾,嘉勒斯賚果犯邊,秦州方出兵,復召問曰:「瑋戰克乎?」對曰:「必克。」及瑋捷書至,帝謂迪曰:「卿何料之審也?」迪曰:「嘉勒斯賚大舉入寇,使諜者聲言以某日下秦州會食,以激怒瑋,瑋勒兵不動,坐待其至,是則以逸待勞,臣用此知其決勝也。」
gēng xū, yǐ bù yǔ, bà zhòng yáng yàn.
庚戌,以不雨,罷重陽宴。
jiǎ yín, lìng zhū lù zhuǎn yùn shǐ dū mín bǔ huáng. dì yǐ jiǔ hàn, yōu xíng yú sè, jiǎn shàn chè lè, biàn zǒu qún wàng. jí shì zhān pèi, dì zuò gān yǔ yīng qí shī, jìn chén bì hé.
甲寅,令諸路轉運使督民捕蝗。帝以久旱,憂形於色,減膳撤樂,遍走群望。及是霑沛,帝作《甘雨應祈詩》,近臣畢和。
dīng sì, zhào: zhū zhōu huáng hàn, jīn shǐ dé yǔ, fāng zài quàn nóng, bà zhū yíng zào.
丁巳,詔:「諸州蝗旱,今始得雨,方在勸農,罷諸營造。」
jǐ wèi, zhào: zhū zhōu xiàn qī yuè yǐ hòu sù zāi shāng zhě, zhǔn gé lì bù xǔ jīn suì huáng hàn, tè tīng shòu qí dié sù.
己未,詔:「諸州縣七月以後訴災傷者,准格例不許;今歲蝗旱,特聽受其牒訴。」
wù chén, qīng zhōu yán fēi huáng tóu hǎi sǐ.
戊辰,青州言飛蝗投海死。
jǐ sì, zhào wén yì zhōu pín yǔ gǔ guì, lìng fā guān lǐn tiào jì zhī suǒ xiū yù jú guān shàng qīng gōng xī bà.
己巳,詔聞益州頻雨谷貴,令發官廩糶濟之;所修玉局觀、上清宮悉罷。
zhào: zāi shāng zhōu jūn, yǒu yǐ sī lǐn zhèn pín mín zhě, èr qiān dàn yǔ shè zhù jiào, sān qiān dàn yǔ dà jùn zhù jiào, wǔ qiān dàn zhì bā qiān dàn dì shòu běn zhōu wén xué sī mǎ zhǎng shǐ bié jià.
詔:「災傷州軍,有以私廩賑貧民者,二千石與攝助教,三千石與大郡助教,五千石至八千石第授本州文學、司馬、長史、別駕。」
gēng wǔ, nèi chū běi miàn yú liǔ tú shì fǔ chén, shù yú sān bǎi wàn. dì yuē: cǐ kě dài lù jiǎo yě. xióng zhōu lǐ yǔn zé pō yòng xīn yú cǐ, zhèn cháng xún qí lèi rèn láo kè shū lì fǒu, duì yuē: shè guān běn yào lì shì, dàn dāng jié lì, hé dé gèng móu kè zuì! cǐ yán yì kě jiā yě.
庚午,內出《北面榆柳圖》示輔臣,數逾三百萬。帝曰:「此可代鹿角也。雄州李允則頗用心於此,朕嘗詢其累任勞課書歷否,對曰:『設官本要蒞事,但當竭力,何得更謀課最!」此言亦可嘉也。」
xiān shì jīng jī jīng dōng xī hé běi lù huáng shēng, mí fù jiāo yě qī yuè, guò jīng shī, yán zhì jiāng huái, jí shuāng hán shǐ jǐn. fēi huáng zhī guò jīng chéng yě, dì fāng zuò biàn diàn, zuǒ yòu yǐ gào, dì qǐ, lín xuān yǎng shì, zé huáng shì lián yún zhàng rì, mò jiàn qí jì. dì mò rán hái zuò, yì shén bù yì, nǎi mìng chè shàn zì shì tǐ suì bù yù.
先是京畿、京東、西、河北路蝗生,彌覆郊野;七月,過京師,延至江、淮,及霜寒始盡。飛蝗之過京城也,帝方坐便殿,左右以告,帝起,臨軒仰視,則蝗勢連雲障日,莫見其際。帝默然還坐,意甚不懌,乃命撤膳;自是體遂不豫。
dōng, shí yuè, rén shēn shuò, zhào yǐ lái nián zhēng yuè èr rì yì jǐng líng gōng fèng shàng shèng zǔ huī hào. lǐ yí yuàn yán: zhēng yuè tiān shū jiàng, yòng shàng yuán rì cháo bài yù qīng zhāo yīng gōng. shí yuè shèng zǔ jiàng, qǐng yǐ xià yuán rì cháo bài jǐng líng gōng. zhe wèi dìng shì.
冬,十月,壬申朔,詔以來年正月二日詣景靈宮奉上聖祖徽號。禮儀院言:「正月天書降,用上元日朝拜玉清昭應宮。十月聖祖降,請以下元日朝拜景靈宮。著為定式。」
jǐ mǎo, wáng qīn ruò biǎo shàng yì shèng bǎo dé zhēn jūn chuán sān juǎn, dì zhì xù.
己卯,王欽若表上《翊聖保德真君傳》三卷,帝制序。
chū, cí bù yuán wài láng lǚ yí jiǎn tí diǎn liǎng zhè lù xíng yù, shí jīng shī dà jiàn gōng guān, fá cái mù yú nán fāng, yǒu sī zé qī lìng jùn jí, gōng tú zhì yǒu sǐ zhě, wū yǐ wáng mìng, shōu xì qī zǐ yí jiǎn shū qǐng huǎn yì, cóng zhī. yòu yán: shèng dōng wǎn yùn jiān nán, yí xū hé liú jiàn tōng, yǐ bīng zú fān sòng. jí dài guī, dì yuē: qīng suǒ zòu yǒu wèi guó ài mín zhī xīn. zhuó xíng bù yuán wài láng jiān shì yù shǐ zhī zá shì. suì huáng hàn, yí jiǎn qǐng zé gōng xiū zhèng, yán chì fǔ xiāng, sī suǒ yǐ gōng shùn tiān yì, jí zòu dàn lǐ pǔ zhuān lì wǎng shàng.
初,祠部員外郎呂夷簡提點兩浙路刑獄,時京師大建宮觀,伐材木於南方,有司責期令峻急,工徒至有死者,誣以亡命,收系妻子;夷簡疏請緩役,從之。又言:「盛冬挽運艱難,宜須河流漸通,以兵卒番送。」及代歸,帝曰:「卿所奏有為國愛民之心。」擢刑部員外郎兼侍御史知雜事。歲蝗旱,夷簡請責躬修政,嚴飭輔相,思所以恭順天意,及奏彈李溥專利罔上。
kòu zhǔn pàn yǒng xìng, qíng yǒu zuì zhě, xǐ hú nán, dào yóu jīng shī, shàng zhǔn biàn shì. yí jiǎn yuē: zhǔn zhì xià jí, shì yù zhōng shāng zhǔn ěr, yí wù wèn, yì xǐ zhī yuǎn fāng. dì cóng zhī.
寇準判永興,黥有罪者,徙湖南,道由京師,上准變事。夷簡曰:「准治下急,是欲中傷准耳,宜勿問,益徙之遠方。」帝從之。
xiān shì dīng wèi lì bì lǐ pǔ, zhǔ xíng xīn fǎ, yán bù biàn zhě suī zhòng, wèi chí zhī yì jiān. jí wèi bà zhèng, qún yì fù qǐ. dì wèi wáng dàn děng yuē: chá yán zhī lì, yào shǐ guó yòng shàn zú, mín xīn hé yuè, qīng děng yí shú sī zhī. dàn děng yuē: cǐ shǔ bāng jì, yù xuǎn guān yǔ sān sī zài xíng dìng duó, chén děng cān xiáng kě fǒu zòu cái. dì yuē: qīng děng yí jí jù zhào, míng shù xù mín zhī yì. dīng yǒu, suì xià zhào yán: chá yán děng yì yī cháng lì, gèng bù bié shēng míng mù, zhì yǒu yí wù kuī sǔn.
先是丁謂力庇李溥,主行新法,言不便者雖眾,謂持之益堅。及謂罷政,群議復起。帝謂王旦等曰:「茶鹽之利,要使國用贍足,民心和悅,卿等宜熟思之。」旦等曰:「此屬邦計,欲選官與三司再行定奪,臣等參詳可否奏裁。」帝曰:「卿等宜即具詔,明述恤民之意。」丁酉,遂下詔言:「茶鹽等亦依常例,更不別生名目,致有疑誤虧損。」
shí yī yuè, xīn chǒu shuò, liáo yǐ cān zhī zhèng shì mǎ bǎo zhōng tóng zhī shū mì yuàn shì jiān xiū guó shǐ.
十一月,辛丑朔,遼以參知政事馬保忠同知樞密院事、監修國史。
jiǎ chén, sān sī yán zhū sī qiàn shāng jiǎ fēi qián, yù bà lái nián guān shì zēng juàn cháng zhī, zhào fā nèi cáng qián èr shí wàn mín yǐ gěi qí fèi.
甲辰,三司言諸司欠商賈飛錢,欲罷來年官市繒絹償之,詔發內藏錢二十萬緡以給其費。
hé xī jié dù shǐ zhī xǔ zhōu shí pǔ, shàng yán jiǔ yuè xià xún, rì shí zhě sān. yòu yán: shāng jiǎ zì qín zhōu lái, yán jiā lēi sī lài yù yīn bào cáo wěi, qǐng yǐ chén cháng suǒ xiàn zhèn tú fù wěi, kě shǐ bì shèng. xiān shì dì fāng chóng fú ruì, ér pǔ qǐng bà tiān xià jiào shè, suì kě shěng mín qián qī shí yú wàn yǐ shàn guó yòng, suì wǔ dì yì, yú shì dì yì guài pǔ yán yú fèn. ér shū mì shǐ wáng qīn ruò, yīn yán pǔ yù yǐ biān shì dòng cháo tíng, dì nù, yù qiǎn shǐ jiù hé zǎi xiàng wáng dàn qǐng xiān zhào hái, mìng zhī zá yù shǐ lǚ yí jiǎn tuī jū. yù jù, jí bǎi guān cān yàn. jiǔ yuè xià xún, rì bù shí, pǔ zuò sī cáng tiān wén, zuì yīng sǐ, zhào chú míng, pèi hè zhōu, qiǎn shǐ zhí fù liú suǒ. dì wèi fǔ chén yuē: pǔ chū wēi jiàn, xìng qīng zào, gàn qiú bù yǐ. jì měng wén yì, ér jiǎ shǒu zhuàn shù yǐ chuǎi mó shí shì. zhèn yǐ xiān cháo gù, měi róng rěn zhī, ér pǔ yán yì sì, lù qí wēi xiào, bǐ dài jí diǎn. wén pǔ zài liú suǒ sī yòu zǐ zhé qì xià, liú rén yǒu lì xié jiā fǒu? wáng dàn děng yuē: lǜ wú jìn zhǐ zhī wén. zhào xǔ qiè zú yǐ xíng. xún mìng fáng zhōu ān zhì, zēng tún bīng bǎi rén shǒu hù zhī. pǔ tì tǎng yǒu dǎn lüè, fán yù tǎo fá, wén dí suǒ zài, jí chí fù zhī. liǎng píng shǔ dào, dà xiǎo shù shí zhàn, cuī fēng yǔ zéi jiǎo, zhòng fú qí yǒng.
河西節度使、知許州石普,上言九月下旬,日食者三。又言:「商賈自秦州來,言嘉勒斯賚欲陰報曹瑋,請以臣嘗所獻陣圖付瑋,可使必勝。」先是帝方崇符瑞,而普請罷天下醮設,歲可省緡錢七十餘萬以贍國用,遂忤帝意,於是帝益怪普言逾分。而樞密使王欽若,因言普欲以邊事動朝廷,帝怒,欲遣使就劾;宰相王旦請先召還,命知雜御史呂夷簡推鞫。獄具,集百官參驗。九月下旬,日不食,普坐私藏天文,罪應死,詔除名,配賀州,遣使縶赴流所。帝謂輔臣曰:「普出微賤,性輕躁,干求不已。既懵文藝,而假手撰述以揣摩時事。朕以先朝故,每容忍之,而普言益肆,錄其微效,俾貸極典。聞普在流所思幼子輒泣下,流人有例攜家否?」王旦等曰:「律無禁止之文。」詔許挈族以行。尋命房州安置,增屯兵百人守護之。普倜儻有膽略,凡預討伐,聞敵所在,即馳赴之。兩平蜀盜,大小數十戰,摧鋒與賊角,眾伏其勇。
rén zǐ, yǐ zhī qín zhōu cáo wěi wèi qín zhōu dōu bù shǔ, yī qián jiān jīng yuán yí wèi zhōu zhèn róng jūn yuán biān ān fǔ shǐ yǐ lǐ bù láng zhōng lǐ jí wèi tài cháng shǎo qīng zhī qín zhōu. shí wěi shù shàng zhāng qiú jiě zhōu shì, dì wèn wáng dàn: shuí dāng dài wěi zhě? dàn jiàn jí kě rèn, dì jí mìng zhī.
壬子,以知秦州曹瑋為秦州都部署,依前兼涇、原、儀、渭州、鎮戎軍緣邊安撫使;以禮部郎中李及為太常少卿、知秦州。時瑋數上章求解州事,帝問王旦:「誰當代瑋者?」旦薦及可任,帝即命之。
zhòng yì jiē wèi jí fēi shǒu biān cái, mì shū jiān yáng yì yǐ gào dàn, dàn bù dá. jí zhì qín zhōu, jiāng lì yì xīn qīng zhī. huì yǒu tún zhù jìn jūn bái zhòu chè fù rén jīn chāi yú shì zhōng, lì zhí yǐ wén. jí fāng zuò guān shū, zhào zhī shǐ qián, lüè jiā jié wèn, qí rén fú zuì. jí bù fù xià lì, jí mìng zhǎn zhī, fù guān shū rú gù, jiāng lì jiē jīng fú. bù rì, shēng yù dá jīng shī. yì jiàn dàn, jù dào qí zhī rén zhī míng, dàn xiào yuē: jìn jūn shù biān, bái zhòu wèi dào yú shì, cǐ gù dāng zhǎn, wū zú wèi yì! dàn zhī yòng jí zhě, qí yì fēi zài cǐ yě. fū yǐ cáo wěi zhī qín zhōu, róng qiāng zhé fú, biān jìng zhī shì, wěi chù zhī yǐ jǐn qí yí. shǐ tā rén wǎng, bì jīn qí cōng míng, duō suǒ biàn zhì, bài huài wěi zhī chéng jī. dàn suǒ yǐ yòng jí zhě, dàn yǐ jí hòu zhòng, bì néng jǐn shǒu wěi zhī guī ér yǐ.
眾議皆謂及非守邊才,祕書監楊億以告旦,旦不答。及至秦州,將吏亦心輕之。會有屯駐禁軍白晝掣婦人金釵於市中,吏執以聞。及方坐觀書,召之使前,略加詰問,其人服罪。及不復下吏,亟命斬之,復觀書如故,將吏皆驚服。不日,聲譽達京師。億見旦,具道其知人之明,旦笑曰:「禁軍戍邊,白晝為盜於市,此固當斬,烏足為異!旦之用及者,其意非在此也。夫以曹瑋知秦州,戎羌讋服,邊境之事,瑋處之已盡其宜。使它人往,必矜其聰明,多所變置,敗壞瑋之成績。旦所以用及者,但以及厚重,必能謹守瑋之規而已。」
liáo qín jìn guó wáng lóng qìng zì shàng jīng hái, zhì běi ān, yù yú wēn quán, dé jí, shí èr yuè, yǐ yǒu, zú. liáo zhǔ āi tòng, chuò cháo, zhuī zèng huáng tài dì.
遼秦晉國王隆慶自上京還,至北安,浴於溫泉,得疾,十二月,乙酉,卒。遼主哀慟,輟朝,追贈皇太弟。
yǐ mǎo, zhào gǎi lái nián yuán yuē tiān xǐ.
乙卯,詔改來年元曰天禧。
wù xū, fèng tiān shū zhì tiān ān diàn, yù huáng bǎo cè gǔn fú èr shèng jiàng shā páo yú wén dé diàn. jǐ hài, fèng tiān shū jí yù huáng bǎo cè gǔn fú fù yù qīng zhāo yīng gōng, shèng zǔ bǎo cè xiān yī fù jǐng líng gōng.
戊戌,奉天書置天安殿,玉皇寶冊、袞服、二聖絳紗袍於文德殿。己亥,奉天書及玉皇寶冊、袞服赴玉清昭應宮,聖祖寶冊、仙衣赴景靈宮。
shì suì, liáo fàng jìn shì sūn jié děng sì shí bā rén.
是歲,遼放進士孫杰等四十八人。
zhēn zōng yīng fú jī gǔ shén gōng ràng dé wén míng wǔ dìng zhāng shèng yuán xiào huáng dì tiān xǐ yuán nián liáo kāi tài liù nián
○真宗膺符稽古神功讓德文明武定章聖元孝皇帝天禧元年(遼開泰六年)
chūn, zhēng yuè, xīn chǒu shuò, gǎi yuán. fèng tiān shū shēng tài chū diàn, xíng jiàn xiàn lǐ, shàng yù qīng huáng dà tiān dì bǎo cè gǔn fú yòu yì èr shèng diàn, fèng shàng jiàng shā páo, fèng bì jìn jiǔ zhū lù fēn shè luó tiān dà jiào. rén yín, fèng shàng shèng zǔ bǎo cè xiān yī yú tiān xìng diàn, lǐ bì, chē jià hái nèi. qún chén rù hè yú chóng dé diàn.
春,正月,辛丑朔,改元。奉天書升太初殿,行薦獻禮,上玉清皇大天帝寶冊、袞服;又詣二聖殿,奉上絳紗袍,奉幣進酒;諸路分設羅天大醮。壬寅,奉上聖祖寶冊仙衣於天興殿,禮畢,車駕還內。群臣入賀於崇德殿。
bǐng wǔ, zhào yǐ shì yuè shí wǔ rì xíng xuān dú tiān shū zhī lǐ.
丙午,詔以是月十五日行宣讀天書之禮。
gēng xū, qīn xiǎng liù shì. xīn hài, fèng tiān shū hé jì tiān dì, yǐ tài zǔ tài zōng bìng pèi. hái, yù zhèng yáng mén, dà shè tiān xià, shǎng cì rú dōng fēng lì. miǎn zāi shāng zhōu jūn jiàn qiàn tián zū jí hé dí, jiǎn jīng hú nán lù yán jià, juān tiān xià bū qiàn, suī dào yòng jīng sān shí nián zhě yì juān zhī. suì yù tiān ān diàn, shòu zūn hào bǎo cè.
庚戌,親享六室。辛亥,奉天書合祭天地,以太祖、太宗並配。還,御正陽門,大赦天下,賞賜如東封例。免災傷州軍見欠田租及和糴,減荊湖南路鹽價,蠲天下逋欠,雖盜用經三十年者亦蠲之。遂御天安殿,受尊號寶冊。
yǐ mǎo, dì yǔ qún chén dú tiān shū yú tiān ān diàn.
乙卯,帝與群臣讀天書於天安殿。
rén xū, zhào yǐ sì yuè yī rì wèi tiān qí jié, qí zhì dù xī rú tiān kuàng.
壬戌,詔以四月一日為天祺節,其制度悉如天貺。
bǐng yín, mìng zǎi xiàng wáng dàn wèi yǎn zhōu tài jí guān fèng shàng cè bǎo shǐ.
丙寅,命宰相王旦為兗州太極觀奉上冊寶使。
jǐ sì, gěi shì zhōng sūn jǐn zú. dì yuē: jǐn dǔ yú rú xué, xìng duān què, zhōng lì wú jìng, shēn kě xī yě! mìng qiān qí zi guān.
己巳,給事中孫僅卒。帝曰:「僅篤於儒學,性端愨,中立無競,深可惜也!」命遷其子官。
shì yuè, liáo zhǔ rú zhuī zi hé.
是月,遼主如錐子河。
èr yuè, gēng wǔ shuò, zhào zhèn zāi, fā zhōu jùn cháng píng cāng.
二月,庚午朔,詔賑災,發州郡常平倉。
xīn wèi, sān sī jiǎ nèi cáng kù qián wǔ shí wàn guàn.
辛未,三司假內藏庫錢五十萬貫。
rén shēn, yù zhèng yáng mén guān pú, fán wǔ rì.
壬申,御正陽門觀酺,凡五日。
jiǎ xū, liáo fù mǎ xiāo tuō yún xuē tóng píng zhāng shì, yǐ gōng zhǔ shā wú zuì bì, tuō yún bù néng qí jiā yě. gōng zhǔ jiàng wèi xiàn zhǔ.
甲戌,遼駙馬蕭托雲削同平章事,以公主殺無罪婢,托雲不能齊家也。公主降為縣主。
dīng chǒu, zhào: bié zhì jiàn guān yù shǐ gè liù yuán, zēng qí yuè fèng, bù jiān tā zhí. měi yuè xū yī yuán zòu shì, huò yǒu jí wù, tīng fēi shí rù shí jí sān nián, zé chù qí bù shèng rèn zhě.
丁丑,詔:「別置諫官、御史各六員,增其月俸,不兼它職。每月須一員奏事,或有急務,聽非時入時;及三年,則黜其不勝任者。」
wù yín, nèi wài guān bìng jiā ēn.
戊寅,內外官並加恩。
fā cháng píng cāng sù chū tiào yǐ jì pín mín, jīng shī wù guì gù yě.
發常平倉粟出糶以濟貧民,京師物貴故也。
dīng hài, shè yuán tiān dà shèng hòu bǎn wèi yú wén dé diàn, dì qīn zhuó xiàn, bài shòu cè bǎo yú wáng dàn, xiān yī yú zhào ān rén. dàn děng guì fèng yǐ shēng hé, jù lǔ bù yí wèi. suǒ guò jìn tú zǎi èr rì, guān lì yíng bài zhì yǎn zhōu, qiǎn guān sān shí yuán kù zhě qián dǎo. fèng cè rì, dì bù shì cháo.
丁亥,設元天大聖后版位於文德殿,帝親酌獻,拜授冊寶於王旦,仙衣於趙安仁。旦等跪奉以升輅,具鹵簿儀衛。所過禁屠宰二日,官吏迎拜;至兗州,遣官三十員袴褶前導。奉冊日,帝不視朝。
gēng yín, jìn fēng lǐ gōng yùn wèi nán píng jùn wáng.
庚寅,進封李公蘊為南平郡王。
xīn mǎo, zhào tài zǐ zhōng yǔn zhí lóng tú gé féng yuán jiǎng yì yú xuān hé mén zhī běi gé, dài zhì chá dào lǐ xū jǐ lǐ xíng jiǎn yù yān. zì shì tīng zhèng zhī xiá, lǜ yǐ wèi cháng. dì yīn shù fǎng dà chén néng fǒu. xíng jiǎn wú suǒ yuàn nì, bì chēng dào qí zhǎng, rén tuī qí zhǎng zhě.
辛卯,召太子中允、直龍圖閣馮元講《易》於宣和門之北閤,待制查道、李虛己、李行簡預焉。自是聽政之暇,率以為常。帝因數訪大臣能否。行簡無所怨昵,必稱道其長,人推其長者。
chū, yǒu rì zhě shàng shū yán gōng jìn shì, zuò zhū, jí qí jiā, dé cháo shì suǒ yǔ wǎng hái zhàn wèn jí xiōng jiǎn chǐ, dì nù, yù jǐn fù qīng shǐ àn zuì. wáng dàn jù qǐng yǐ guī, yì rì, bái dì yuē: cǐ rén zhī cháng qíng, qiě yǔ bù jí cháo tíng, bù zú jiū zhì. yīn zì qǔ jiù suǒ zhàn wèn zhě jìn yuē: chén shǎo jiàn shí, bù miǎn wèi cǐ. bì yǐ wèi zuì, yuàn bìng chén xià yù. dì yuē: cǐ shì yǐ fā, hé kě miǎn? dàn yuē: chén wèi zǎi xiàng, zhí guó fǎ, qǐ kě zì wèi zhī xìng yú bù fā, ér yǐ zuì rén? dì yì jiě. dàn zhì zhōng shū, xī fén suǒ de shū. jì ér dà chén yǒu yù yīn shì yǐ jǐ jǐ suǒ bù kuài zhě, lì qǐng jiū zhì dì lìng jiù dàn qǔ shū, dàn yuē: chén jǐ fén zhī yǐ. yóu shì huò miǎn zhě zhòng.
初,有日者上書言宮禁事,坐誅,籍其家,得朝士所與往還占問吉凶簡尺,帝怒,欲盡付卿史案罪。王旦具請以歸,翼日,白帝曰:「此人之常情,且語不及朝廷,不足究治。」因自取舊所占問者進曰:「臣少賤時,不免為此。必以為罪,願並臣下獄。」帝曰:「此事已發,何可免?」旦曰:「臣為宰相,執國法,豈可自為之幸於不發,而以罪人?」帝意解。旦至中書,悉焚所得書。既而大臣有欲因是以擠己所不快者,力請究治;帝令就旦取書,旦曰:「臣己焚之矣。」由是獲免者眾。
jǐ hài, xíng bù shì láng cān zhī zhèng shì chén péng nián zú. dì wén zhī, jí xìng qí dì, tì sì liáng jiǔ zèng yòu pú shè, shì wén xī, lù qí zi sūn shēng zhí. péng nián mǐn gěi qiáng jì, yóu hǎo yí zhì yán gé xíng míng zhī xué, zì shēng nèi gé, jí yǐ hàn mò wèi jǐ rèn. jí lǐ zōng è zú, yáng yì bìng tuì, péng nián zhuān qí rèn, shì wù yì fán, yù qín zhí yǐ gù chǒng, shǒu pī jiǎn cè, kǒu duì bīn kè, jí xū lì bái shì mǎn qián, huò mì dá zhào wèn, xiǎo xī ruò shì, xíng shén jiē hào. rán péng nián sù jiān chǎn, shí hào jiǔ wěi yě hú. zài hàn lín rì, cháng yì zhōng shū yè zǎi xiàng, wáng dàn cí bù jiàn yì rì fù zhì, dàn lìng jiàn xiàng mǐn zhōng. tā rì, mǐn zhōng mìng lì qǔ péng nián suǒ liú wén zì shì dàn, dàn míng mù suǒ zhǐ fēng zhī, yuē: bù guò xìng jiàn fú ruì, tú jìn qǔ ěr. shǐ, péng nián shì wèi dá, qiú wèi dà lǐ sì xiáng duàn guān. zhāng qí xián shí dāng guó, yī jiàn, zhé bù kě. rén wèn qí gù, qí xián yuē: cǐ rén zài cháo, bì luàn guó zhèng. huò yí qí xián guò shén, hòu nǎi fú qí zhī rén.
己亥,刑部侍郎、參知政事陳彭年卒。帝聞之,即幸其第,涕泗良久;贈右僕射,諡文僖,錄其子孫甥侄。彭年敏給強記,尤好儀制沿革、刑名之學,自升內閣,即以翰墨為己任。及李宗諤卒,楊億病退,彭年專其任,事務益繁,愈勤職以固寵,手披簡策,口對賓客,及胥吏白事滿前,或密答詔問,曉夕若是,形神皆耗。然彭年素奸諂,時號「九尾野狐」。在翰林日,嘗詣中書謁宰相,王旦辭不見;翌日復至,旦令見向敏中。它日,敏中命吏取彭年所留文字示旦,旦暝目索紙封之,曰:「不過興建符瑞,圖進取耳。」始,彭年仕未達,求為大理寺詳斷官。張齊賢時當國,一見,輒不可。人問其故,齊賢曰:「此人在朝,必亂國政。」或疑齊賢過甚,後乃服其知人。
sān yuè, wù wǔ, yǐ shū mì shǐ wáng qīn ruò wèi huì líng guān shǐ. huì líng chū zhì shǐ, mìng zhí zhèng jiān lǐng, yú shì wáng céng cì dāng wèi zhī, qīn ruò fāng xié fú ruì gù ēn chǒng, yì yù de cǐ, céng yīn kěn cí yān. dì pō bù yì, wèi céng yuē: dà chén yí fù huì guó shì, hé jù zì yì xié? céng dùn shǒu xiè yuē: jūn cóng jiàn wèi míng, chén jǐn zhōng wèi yì. bì xià bù yǐ chén nú bìng, shǐ dài zuì zhèng fǔ, chén zhī yì ér yǐ, bù zhī yì yě.
三月,戊午,以樞密使王欽若為會靈觀使。會靈初置使,命執政兼領,於是王曾次當為之,欽若方挾符瑞固恩寵,意欲得此,曾因懇辭焉。帝頗不懌,謂曾曰:「大臣宜傅會國事,何遽自異邪?」曾頓首謝曰:「君從諫為明,臣盡忠為義。陛下不以臣駑病,使待罪政府,臣知義而已,不知異也。」
gēng shēn, miǎn cháo zhōu bū yán sān bǎi qī shí yú wàn jīn.
庚申,免潮州逋鹽三百七十餘萬斤。
xīn yǒu, jiāng nán tí diǎn xíng yù fàn yīng chén yán: fú dǔ xīn hài zhì shū, cháng shè bù yuán zhě xián chú zhī. jǐn àn lǚ xíng yún: wǔ xíng zhī yí yǒu shè, wǔ fá zhī yí yǒu shè. jīn jiān xiōng zhī bèi, mì liào shè qī, sì qí cán kù, fāng hé zhèng diǎn xíng ér jù féng pèi zé, pèi wèi zú wǔ, jiē gěi yī liáng, yòu hé yì shǎng rén wèi dào xié! jiào zhū yí zé shè zhī, liàng yǒu shū yǐ. wàng zì jīn fán yǒu zhī shè zài jìn ér gù wèi zuì lì zhě, sǐ zuì yǐ xià, dì jiǎn yī děng duàn zhī. dì yuē: xiān dì yīn jiāo lǐ yì shè, yǒu zhāo shì qín zài sī shàng shū, yǐn zhū gé liàng zuǒ liú bèi shù shí nián bù shè shì, xiān dì pō yí zhī, shí zhào pǔ rù duì, yán yuē: shèng cháo dìng zhì, měi sān nián jiāo sì jí tán sì shěng, suǒ wèi qí rén rú tiān, yáo shùn zhī dào yě. liú bèi piān jù yī fāng, hé zú fǎ zāi? zì shì shè yòu zhī wén suì dìng. yīng chén fā lùn, pō jiàn jǐn xīn rán quán wú shè yòu, yì kǒng nán xíng. zhāng zhī bái yuē: gǔ rén suǒ wèi shù zé bù kě, wú zhī shí nán, sī wèi què lùn yě.
辛酉,江南提點刑獄范應辰言:「伏睹辛亥制書,常赦不原者咸除之。謹按《呂刑》云:『五刑之疑有赦,五罰之疑有赦。』今奸凶之輩,密料赦期,肆其殘酷,方合正典刑而遽逢霈澤,配為卒伍,皆給衣糧,又何異賞人為盜邪!較諸疑則赦之,諒有殊矣。望自今凡有知赦在近而故為罪戾者,死罪以下,遞減一等斷之。」帝曰:「先帝因郊禮議赦,有朝士秦再思上書,引諸葛亮佐劉備數十年不赦事,先帝頗疑之,時趙普入對,言曰:『聖朝定製,每三年郊祀即覃肆眚,所謂其仁如天,堯、舜之道也。劉備偏據一方,何足法哉?』自是赦宥之文遂定。應辰發論,頗見盡心;然全無赦宥,亦恐難行。」張知白曰:「古人所謂數則不可,無之實難,斯為確論也。」
shì chūn, jīng jī hàn.
是春,京畿旱。
xià, sì yuè, gēng wǔ, wáng dàn zhì zì yǎn zhōu, yán: cáo jì xú yùn zhōu guǎng jì huái yáng jūn měi nián chuán yùn shàng gòng hú dòu sān shí qī wàn shí. qù suì huáng hàn, wàng miǎn xià shuì yī kē zhī yí. zhào kě.
夏,四月,庚午,王旦至自兗州,言:「曹、濟、徐、鄆州、廣濟、淮陽軍每年船運上供斛斗三十七萬石。去歲蝗旱,望免夏稅一科支移。」詔可。
yǐ hài chū shèng zǔ shén huà jīn bǎo pái fēn gěi jīng chéng sì guān jí tiān xià míng shān. pái zhǎng sān cùn xǔ, guǎng cùn yú, miàn wén yuē yù qīng zhāo yīng gōng chéng tiān zūn wàn shòu jīn bǎo, bèi wén yuē yǒng zhèn fú dì, qí zhōu guō jiē yǐn qǐ shé lóng huá pā zhī zhuàng, fēng yǐ jiàng náng qī xiá, dì qīn tí shǔ zhī.
乙亥出聖祖神化金寶牌分給京城寺觀及天下名山。牌長三寸許,廣寸餘,面文曰「玉清昭應宮成天尊萬壽金寶」,背文曰「永鎮福地」,其周郭皆隱起蛇龍華葩之狀,封以絳囊漆匣,帝親題署之。
rén wǔ, cì jìn shì yáng wěi jí dì, jiǎ chāng cháo tóng chū shēn. dà lǐ zhī chū, gòng jǔ rén xiàn sòng zhě shén zhòng, wéi wěi jí chāng cháo kě cǎi, gù zhào shì xué shì yuàn ér mìng zhī.
壬午,賜進士楊偉及第,賈昌朝同出身。大禮之初,貢舉人獻頌者甚眾,惟偉及昌朝可采,故召試學士院而命之。
jiǎ shēn, mìng lóng tú gé dài zhì chá dào zhī guó zhōu. jiāng xíng, dì yù lóng tú gé yǐn jiàn zhī. shí guó zhōu huáng zāi, dào jì zhì, bù qí bào, chū guān lǐn mǐ shè mí zhōu zhèn jī zhě, fā zhōu mài sì qiān hú gěi nóng mín zhǒng, suǒ quán huó wàn yú rén.
甲申,命龍圖閣待制查道知虢州。將行,帝御龍圖閣飲餞之。時虢州蝗災,道既至,不俟報,出官廩米設糜粥賑饑者,發州麥四千斛給農民種,所全活萬餘人。
yǐ yǒu, yǐ zhù zuò láng liú yù wèi yòu zhèng yán. shí zhǔn bié zhào zhì jiàn guān, yù shǒu yù qí xuǎn. dì yuē: jiàn guān yù shǐ dāng shí cháo tíng dà tǐ, nǎi wèi chēng zhí. yù, wēn sǒu zhī zǐ yě. cháng zhī lóng mén xiàn, qún dào shā rén, yù bǔ dé zhī, jiāng xiè sòng fǔ, kǒng dào wáng qù, jiē zhǎn zhī, zhòng fú qí guǒ.
乙酉,以著作郎劉煜為右正言。時准別詔置諫官,煜首預其選。帝曰:「諫官、御史當識朝廷大體,乃為稱職。」煜,溫叟之子也。嘗知龍門縣,群盜殺人,煜捕得之,將械送府,恐道亡去,皆斬之,眾伏其果。
tōng pàn yì zhōu, zhào hái, shí wáng shǔ zhǎo shǔ, huò yán qí zhèng kē bào, yīn duì, dì wèn shǔ zhì zhuàng yǔ líng cè shú yù, yù yuē: cè zài shǔ, suì fēng shì jiǎn, gù dé yǐ kuān jiǎ mín. bǐ suì xiǎo qiàn, dào zéi jiān fā, fēi zhū shā bù néng jìn. rán shǔ suǒ xíng, yì wèi cháng chū fǎ wài yě. dì shàn zhī. shǔ jùn fǎ yǐ shéng dào zéi, zāng wú qīng zhòng, yī qiè lù zhī, zhòng gǔ lì. jū shù yuè, dào zéi píng cuàn, shǔ mín wài hù bù bì. cháng yǒu zú yè gào qí jūn móu luàn zhě, shǔ lì biàn qí wěi, zhǎn zhī. mín ān qí zhèng, yǐ bǐ zhāng yǒng, hào qián zhāng hòu wáng.
通判益州,召還,時王曙沼蜀,或言其政苛暴,因對,帝問曙治狀與凌策孰愈,煜曰:「策在蜀,歲豐事簡,故得以寬假民。比歲小歉,盜賊間發,非誅殺不能禁。然曙所行,亦未嘗出法外也。」帝善之。曙峻法以繩盜賊,贓無輕重,一切戮之,眾股慄。居數月,盜賊屏竄,蜀民外戶不閉。嘗有卒夜告其軍謀亂者,曙立辨其偽,斬之。民安其政,以比張詠,號「前張後王」。
xīn mǎo, liáo fēng qín jìn guó wáng lóng qìng shǎo zǐ sè jiā nǔ wèi zhǎng shā jùn wáng.
辛卯,遼封秦晉國王隆慶少子色嘉努為長沙郡王。
yǐ qī shuǐ jùn wáng yē lǜ zhì xīn quán zhī zhū xíng gōng dōu bù shǔ shì. zhì xīn, lóng yùn zhī zhí yě, yǐ huáng hòu wài dì, ēn yù rì lóng. shí xiāo hā chuò fāng yòng shì, zhì xīn zòu hā chuò guǎ shí wú xíng jiǎn, liáo zhǔ mò rán.
以漆水郡王耶律制心權知諸行宮都部署事。制心,隆運之侄也,以皇后外弟,恩遇日隆。時蕭哈綽方用事,制心奏哈綽寡識無行檢,遼主默然。
zì nán běi tōng hǎo, biān jìng chéng píng, liáo zhǔ shù yǔ nán běi yuàn zhū chén yàn yǐn, huò lián zhòu xī. liáo zhǔ yú yīn lǜ tè suǒ jīng chè, zhōng xí huò zì gē, mìng gōng rén dàn pí pá yòu jiǔ. xiáng gǔn xiāo liǔ hǎo huá jī, suī jūn chén yàn yǐn, huī xié wú suǒ jì, shí rén bǐ zhī pái yōu. zhì xīn yù nèi yàn huān qià, zhé yǐn bì, huáng hòu guài ér jié zhī yuē: rǔ bù lè xié? zhì xīn yuē: chǒng guì xiān néng zhǎng bǎo, yǐ shì wèi yōu ěr.
自南北通好,邊境承平,遼主數與南北院諸臣宴飲,或連晝夕。遼主於音律特所精徹,中席或自歌,命宮人彈琵琶侑酒。詳袞蕭柳好滑稽,雖君臣燕飲,詼諧無所忌,時人比之俳優。制心遇內宴歡洽,輒引避,皇后怪而詰之曰:「汝不樂邪?」制心曰:「寵貴鮮能長保,以是為憂耳。」
rén chén, liáo jìn mìng fù zài jiào.
壬辰,遼禁命婦再醮。
wǔ yuè, wù xū shuò, liáo yǐ shū mì shǐ xiāo hā chuò wèi dōu tǒng, yǐ hàn rén xíng gōng dōu bù shǔ wáng jì zhōng fù zhī, diàn qián dōu diǎn jiǎn xiāo kù lī wèi dōu jiān, yǐ fá gāo lì.
五月,戊戌朔,遼以樞密使蕭哈綽為都統,以漢人行宮都部署王繼忠副之,殿前都點檢蕭庫哩為都監,以伐高麗。
gēng zǐ, tài bǎo píng zhāng shì wáng dàn yǐ jí qiú tuì. dàn bǐng yòng fán shí bā nián, wèi xiāng yī jì, sù léi duō jí, yòu yōu míng wèi tài zhòng, bù zì ān, zì dōng lǔ fù mìng, lián zhāng qiú jiě dì yōu zhào bāo dá, jì yǐ miàn yù. wù shēn, zhì shòu tài wèi jiān shì zhōng, tīng wǔ rì yī fù qǐ jū, yīn rù zhōng shū, yù jūn guó zhòng shì, bù xiàn shí rì, rù yù cān jué. dàn wén mìng yù kǒng, jiā jū bù chū, shǒu shū kěn qǐng qù wèi, jù yán: sī mén bǎi kǒu, shǔ jí jiāng biàn, yù tuì shēn yǐ xī zāi jiù jīn jiā cǐ jùn zhì, zé shì yù zēng zuì xìn. cí yì jiān kǔ. yòu qiǎn qí zi yì xiàng mǐn zhōng fù zòu. nǎi zhào zhǐ jiā fēng yì, qí yú yōu lǐ xī rú qián zhì.
庚子,太保、平章事王旦以疾求退。旦柄用凡十八年,為相一紀,素羸多疾,又憂名位太重,不自安,自東魯復命,連章求解;帝優詔褒答,繼以面諭。戊申,制授太尉兼侍中,聽五日一赴起居,因入中書,遇軍國重事,不限時日,入預參決。旦聞命愈恐,家居不出,手疏懇請去位,具言:「私門百口,屬疾將遍,欲退身以息災咎;今加此峻秩,則是愈增罪釁。」辭意堅苦。又遣其子詣向敏中附奏。乃詔止加封邑,其餘優禮悉如前制。
gēng xū, zhào yǐ réng suì huáng hàn, qiǎn shǐ fēn lù ān fǔ.
庚戌,詔以仍歲蝗旱,遣使分路安撫。
yǐ mǎo, yǐ gāo yóu jūn mín xún huái yù wèi běn jūn zhù jiào, yǐ qí chū mǐ mài sān qiān hú jì jī mín gù yě réng xǔ zì jīn wèi lì.
乙卯,以高郵軍民荀懷玉為本軍助教,以其出米麥三千斛濟饑民故也;仍許自今為例。
jiǎ yín, liáo yǐ nán jīng tǒng jūn shǐ xiāo huì wèi yòu yī lēi xī bā. huì cháng cóng qí bó fù bā yǎ ěr fá gāo lì, lì zhàn, pò zǔ xiǎn zhī shī, jí gōng kāi jīng, yǐ jūn lǜ yán zhěng wén, gù yǒu shì mìng.
甲寅,遼以南京統軍使蕭惠為右伊勒希巴。惠嘗從其伯父巴雅爾伐高麗,力戰,破阻險之師,及攻開京,以軍律嚴整聞,故有是命。
bǐng chén, kāi fēng fǔ jí jīng dōng shǎn xī jiāng huái liǎng zhè jīng hú lù bǎi sān shí zhōu jūn, bìng yán èr yuè hòu huáng nǎn shí miáo zhào qiǎn shǐ chén yǔ běn xiàn guān lì fén bǔ, měi sān wǔ zhōu mìng nèi chén yī rén tí jǔ zhī.
丙辰,開封府及京東、陝西、江、淮、兩浙、荊湖路百三十州軍,並言二月後蝗蝻食苗;詔遣使臣與本縣官吏焚捕,每三五州命內臣一人提舉之。
xī jīng yīng tiān chán yuàn tài zǔ huáng dì shén yù diàn chéng, wèi wū fán jiǔ bǎi jiǔ shí yī qū. jǐ wèi, mìng zǎi xiàng xiàng mǐn zhōng wèi fèng ān shèng róng lǐ yí shǐ, rù nèi dōu zhī zhāng jǐng zōng guǎn jù yíng fèng, zuǒ jiàn yì dà shī qī lún gào yǒng chāng líng.
西京應天禪院太祖皇帝神御殿成,為屋凡九百九十一區。己未,命宰相向敏中為奉安聖容禮儀使,入內都知張景宗管句迎奉,左諫議大失戚綸告永昌陵。
yǐ mì shū chéng qiào rén lǔ zōng dào wèi yòu zhèng yán, yòng xīn zhào yě.
以秘書丞譙人魯宗道為右正言,用新詔也。
diàn zhōng shì yù shǐ zhāng kuò yán: fèng zhào jīng dōng ān fǔ, mín yǒu chǔ xù liáng hú zhě, yù yòu quàn jǔ fàng yǐ jì pín mín, qí qiū chéng yī xiàng lì cháng zhī, rú yǒu qiàn fù, guān wèi shòu lǐ. cóng zhī.
殿中侍御史張廓言:「奉詔京東安撫,民有儲蓄糧斛者,欲誘勸舉放以濟貧民,俟秋成依向例償之,如有欠負,官為受理。」從之。
yǐ chǒu, liáo zhǔ zhù jiǔ céng tái.
乙丑,遼主駐九層台。
liù yuè, wù chén shuò, liáo dé fēi xiāo shì cì sǐ, zàng tù ér shān xī, hòu shù rì, dà fēng qǐ zhǒng shàng, zhòu míng, dà léi diàn ér yǔ, bù zhǐ zhě yú yuè.
六月,戊辰朔,遼德妃蕭氏賜死,葬兔兒山西,後數日,大風起冢上,晝暝,大雷電而雨,不止者逾月。
bǐng zǐ, yòu zhèng yán lǔ zōng dào yán: qīn mín zhī guān, zhèng shì zuì qiè. hàn xuān dì fán bài cì shǐ shǒu xiāng, bì qīn jiàn zhī, kǎo chá qí yán, guān qí néng fǒu. jīn huò wèi rán. fán chú zhī zhōu tōng pàn, jīng cháo guān zhī xiàn, hòu mǎn sān wǔ rén, yí lìng dà chén yán zhī zhōng shū, chá qí yīng duì, kǎo qí zāng pǐ. xiàn lìng zé zé tái gé yǒu fēng jiàn wén wàng chén liáo zhǔ qiǎn zhī. néng fǒu zhī jiān, gè zhī qí zhuàng, kǒng yú shèng zhèng shāo dé qí yí. yòu, shěn guān zhī rèn, běn zǎi xiàng zhī zhí, yí miào xuǎn yīng zhé yǐ wěi zhī, shù jī zhuó yáng qīng, jiàn dé liáng mù xián zǎi, zé sī mín zhī dà xìng yě.
丙子,右正言魯宗道言:「親民之官,政事最切。漢宣帝凡拜刺史、守相,必親見之,考察其言,觀其能否。今或未然。凡除知州、通判,京朝官知縣,候滿三五人,宜令大臣延之中書,察其應對,考其臧否。縣令則擇台閣有風鑒聞望臣僚主遣之。能否之間,各知其狀,恐於聖政稍得其宜。又,審官之任,本宰相之職,宜妙選英哲以委之,庶激濁揚清,漸得良牧、賢宰,則斯民之大幸也。」
gēng chén, fā yùn shǐ yán: zhēn zhōu děng chù zhuǎn bān cāng jí jiāng zhè shàng gòng mǐ èr bǎi èr shí yú wàn hú, yù liú zhú chù yǐ jì què fá. cóng zhī.
庚辰,發運使言:「真州等處轉般倉及江、浙上供米二百二十餘萬斛,欲留逐處以濟闕乏。」從之。
dào fā hòu hàn gāo zǔ líng, lùn rú lǜ, bìng hé shǒu tǔ guān lì. qiǎn nèi shì wáng kè ràng yǐ lǐ zhì zàng, zhī zhì gào liú yún jì gào. yīn zhào zhōu xiàn shēn qián dài dì wáng líng qǐn qiáo cǎi zhī jìn.
盜發後漢高祖陵,論如律,並劾守土官吏。遣內侍王克讓以禮治葬,知制誥劉筠祭告。因詔州縣申前代帝王陵寢憔采之禁。
jiǎ shēn, yǐ wǔ chāng jié dù fù shǐ biān sù zhī guāng zhōu, yòng xīn hài shè shū yě. shí xíng bù zòu qí yuán fàn, dì yuē: sù zài xíng zhōu rì, fāng qì dān qīn rǎo, lǚ zhào lìng qì chéng rù bǎo. sù néng yīn shǒu, pō zhe chéng xiào suī mào huì lù, yì lèi gāi shè yòu yǐ, gù tè shòu yǐ jùn.
甲申,以武昌節度副使邊肅知光州,用辛亥赦書也。時刑部奏其元犯,帝曰:「肅在邢州日,方契丹侵擾,屢詔令棄城入保。肅能因守,頗著成效;雖冒賄賂,亦累該赦宥矣,故特授以郡。」
zhào: jīn bù yuán wài láng tí diǎn zhōng shū zhì chì yuàn wǔ fáng gōng shì liú míng shù, zì jīn yù qìng jié dà lǐ, xǔ yī shū mì fù dōu chéng zhǐ lì jìn fèng shàng shòu, réng fù yàn huì. shǐ gèng jiù zhì yě.
詔:「金部員外郎、提點中書制敕院五房公事劉明恕,自今遇慶節大禮,許依樞密副都承旨例進奉上壽,仍赴宴會。」始更舊制也。
shì yuè, liáo nán jīng zhū xiàn huáng.
是月,遼南京諸縣蝗。
qiū, qī yuè, xīn chǒu, yǐ huáng nǎn zài shēng, qiǎn guān fēn dǎo jīng chéng gōng guān sì miào, réng lìng zhū zhōu gōng shǔ shè jì tán.
秋,七月,辛丑,以蝗蝻再生,遣官分禱京城宮觀、寺廟,仍令諸州公署設祭壇。
liáo zhǔ rú qiū shān. qiǎn lǐ bù shàng shū liú jīng hàn lín xué shì wú shū dá děng fēn lù àn chá xíng yù.
遼主如秋山。遣禮部尚書劉京、翰林學士吳淑達等分路按察刑獄。
jǐ yǒu, yòu zhèng yán liú yè lǔ zōng dào děng yán: měi yǒu zhāng shū, lì yú gé mén tóu jìn, shì pō fēi biàn. yù yú tōng jìn yín tái sī jìn rù. cóng zhī. yòu yán: zhāng shū lì xū shǒu xiě, fú yuán bǐ zhá bù jīng, lǜ dú shèng lǎn. zhào bìng lìng qīn shū.
己酉,右正言劉燁、魯宗道等言:「每有章疏,例於閤門投進,事頗非便。欲於通進、銀台司進入。」從之。又言:「章疏例須手寫,伏緣筆札不精,慮瀆聖覽。」詔並令親書。
wáng dàn yǐ bìng jiān qiú bà xiāng, jiǎ yín, zhào duì zī fú diàn, zuǒ yòu yē fú ér shēng. dì dǔ qí shòu cuì, mǐn rán yuē: zhèn fāng yù yǐ dà shì tuō qīng, ér qīng jí rú cǐ, nài hé? yīn mìng huáng zǐ chū bài, dàn huáng kǒng zǒu bì, huáng zǐ suí ér bài zhī. dàn yán: huáng zǐ shèng dé, bì rèn bì xià shì. yīn jiàn kě wèi dà chén zhě shí yú rén, qí hòu bù jiàn liǎng fǔ zhě, dú líng cè lǐ jí. dàn tuì, fù shàng shū qǐng qù wèi, dì nǎi xǔ zhī. dīng sì, yǐ dàn wèi tài wèi, réng lǐng yù qīng zhāo yīng gōng shǐ, tè gěi zǎi xiàng fèng liào zhī bàn, lìng lǐ guān cǎo yí, fù shàng shàng shū shěng.
王旦以病堅求罷相,甲寅,召對滋福殿,左右掖扶而升。帝睹其瘦瘁,閔然曰:「朕方欲以大事托卿,而卿疾如此,奈何?」因命皇子出拜,旦皇恐走避,皇子隨而拜之。旦言:「皇子盛德,必任陛下事。」因薦可為大臣者十餘人,其後不踐兩府者,獨凌策、李及。旦退,復上疏請去位,帝乃許之。丁巳,以旦為太尉,仍領玉清昭應宮使,特給宰相俸料之半,令禮官草儀,赴上尚書省。
dàn wèi zǎi xiàng, wù zūn fǎ shǒu dù, zhòng gǎi zuò, shàn yú lùn zòu, yán jiǎn lǐ shùn. qí yòng rén, bù yǐ míng yù, bì qiú qí shí. jū jiā bīn kè mǎn zuò, bì chá qí kě yán jí sù zhī míng zhě, bié zhào yǔ yǔ, xún fǎng sì fāng lì bìng, huò shǐ shū qí yán ér xiàn zhī, mì jí qí míng yǐ jiàn, rén wèi cháng zhī.
旦為宰相,務遵法守度,重改作,善於論奏,言簡理順。其用人,不以名譽,必求其實。居家賓客滿座,必察其可言及素知名者,別召與語,詢訪四方利病,或使疏其言而獻之,密籍其名以薦,人未嘗知。
jiàn yì dài fū zhāng shī dé, liǎng yì dàn mén bù dé jiàn, yì wèi rén suǒ huǐ, yǐ gào xiàng mǐn zhōng. mǐn zhōng chéng jiān yán zhī, dàn yuē: dàn chù ān dé yǒu huǐ rén zhě! jí yì zhī zhì gào, dàn yuē: xī zāi zhāng shī dé! mǐn zhōng wèn zhī, dàn yuē: shī dé míng jiā zǐ, yǒu shì xíng, bù yì liǎng jí wú mén! zhuàng yuán jí dì, róng jìn sù dìng, dāng jìng yǐ dài zhī ruò fù bēn jìng, bǐ wú jiē ér rù zhě, dāng rú hé yě?
諫議大夫張師德,兩詣旦門不得見,意為人所毀,以告向敏中。敏中乘間言之,旦曰:「旦處安得有毀人者!」及議知制誥,旦曰:「惜哉張師德!」敏中問之,旦曰:「師德名家子,有士行,不意兩及吾門!狀元及第,榮進素定,當靜以待之;若復奔競,彼無階而入者,當如何也?」
liáo rén cháng yú suì gěi wài bié jiǎ qián bì, dàn qǐng yǐ suì gěi sān shí wàn nèi gè jiè sān wàn, réng yù cì nián é nèi chú zhī. liáo rén dé zhī, dà cán. cì nián, fù xià yǒu sī, qì dān suǒ jiè jīn bì liù wàn, shì shǔ wēi mò, lìng réng yī cháng shù yǔ zhī, hòu bù wèi bǐ.
遼人常於歲給外別假錢幣,旦請以歲給三十萬內各借三萬,仍諭次年額內除之。遼人得之,大慚。次年,復下有司,契丹所借金幣六萬,事屬微末,令仍依常數與之,後不為比。
dāng shì shí, bīng gé bù yòng, hǎi nèi fù shí, tiān xià chēng wèi xián xiāng.
當是時,兵革不用,海內富實,天下稱為賢相。
xīn yǒu, sān sī qǐng yī cháng suì yú kāi fēng fǔ jiè jūn mǎi cǎo qiān yú wàn wéi. dì yǐ míng huáng wèi hài, lǜ fán mín lì, lìng zhōng shū shū mì yuàn yì qí kě fǒu. xiàng mǐn zhōng yuē: guó jiā jiān mù mǎ shù, bǐ xiān cháo bèi duō, guǎng fèi chú sù. ruò lìng qún mù sī dù shù chū mài, sàn yú mín jiān, huǎn jí qǔ zhī, yóu wài jiù ěr. wáng qīn ruò yuē: mǐn zhōng zhī lùn, shí wèi biàn lì, chén qǐng bié jù tiáo zòu. dì kě zhī.
辛酉,三司請依常歲於開封府界均買草千餘萬圍。帝以螟蝗為害,慮煩民力,令中書、樞密院議其可否。向敏中曰:「國家監牧馬數,比先朝倍多,廣費芻粟。若令群牧司度數出賣,散於民間,緩急取之,猶外廄耳。」王欽若曰:「敏中之論,實為便利,臣請別具條奏。」帝可之。
bā yuè, gēng wǔ, yǐ shū mì shǐ tóng píng zhāng shì wáng qīn ruò wèi zuǒ pú shè píng zhāng shì. xiān shì dì yù xiǎng qīn ruò, wáng dàn yuē: qīn ruò zāo féng bì xià, ēn lǐ yǐ lóng, qǐ lìng zài shū mì yuàn, liǎng fǔ rèn yòng yì jūn. chén fēng zǔ zōng cháo wèi cháng shǐ nán rén dāng guó, suī gǔ chēng lì xián wú fāng, rán bì xián shì fāng kě. dì suì zhǐ. jí dàn bà, zú xiāng qīn ruò. qīn ruò cháng yǔ rén yuē: wèi wáng zǐ míng, chí wǒ shí nián zuò zǎi xiàng!
八月,庚午,以樞密使、同平章事王欽若為左僕射、平章事。先是帝欲想欽若,王旦曰:「欽若遭逢陛下,恩禮已隆,乞令在樞密院,兩府任用亦均。臣風祖宗朝未嘗使南人當國,雖古稱立賢無方,然必賢士方可。」帝遂止。及旦罷,卒相欽若。欽若嘗語人曰:「為王子明,遲我十年作宰相!」
xīn wèi, lǐ yí yuàn zòu xiáng dìng tài wèi wáng dàn fù shàng yí zhù. jiù shí, sān gōng bù jiān zǎi xiàng, wú fù shàng zhī lǐ dì yōu chǒng dà chén, tè yǒu shì mìng, rán dàn zhōng yǐ bù fù.
辛未,禮儀院奏詳定太尉王旦赴上儀注。舊時,三公不兼宰相,無赴上之禮;帝優寵大臣,特有是命,然旦終以不赴。
dì yǐ xiān suǒ qiǎn àn fǔ zhū lù shǐ zhě, fāng shǔ xī chéng, huò fáng nóng shì, nǎi xī zhào fù què suǒ zài bǎi xìng, wěi zhǎng lì bèi jiā ān fǔ, wú zhé sāo rǎo.
帝以先所遣按撫諸路使者,方屬西成,或妨農事,乃悉召赴闕;所在百姓,委長吏倍加安撫,無輒騷擾。
rén shēn, jiā xiàng mǐn zhōng shàng shū yòu pú shè. xuān mìng zhī rì, dì shǐ rén chān zhī, mǐn zhōng fāng xiè kè, mén lán qiǎo rán. dì xiào yuē: mǐn zhōng dà nài guān zhí!
壬申,加向敏中尚書右僕射。宣命之日,帝使人覘之,敏中方謝客,門闌悄然。帝笑曰:「敏中大耐官職!」
bǐng zǐ, zhào: jīng chéng jìn wéi cǎo dì tīng mín gēng mù.
丙子,詔:「京城禁圍草地聽民耕牧。」
bǐng xū, yǐ dōu guān yuán wài láng pàn sān sī dōu mó kān sī pǔ chéng huáng zhèn wèi jiāng huái liǎng zhè jīng hú zhì zhì fā yùn shǐ, cì jīn zǐ.
丙戌,以都官員外郎、判三司都磨勘司浦城黃震為江、淮、兩浙、荊湖制置發運使,賜金紫。
xiān shì lǐ pǔ chū zì sān sī xiǎo lì, wèi fā yùn shǐ shí yú nián, jiān zāng láng jí, dīng wèi dǎng zhī, wú gǎn yán zhě. zhèn jiāng xíng, shàng shū zì chén, cí pō fèn jī dì zhī qí yì zài pǔ yě, yù zhī yuē: qīng dāng yǔ rén hé. zhèn duì yuē: lián zhèng gōng zhōng, bù fù bì xià rèn shǐ zhě, chén gǎn bù yǔ zhī hé? jì zhì, fā pǔ jiān zāng shù shí shì, zhào qiǎn yù shǐ gé mén zhī hòu gè yī rén àn hé zhī.
先是李溥出自三司小吏,為發運使十餘年,奸贓狼籍,丁謂黨之,無敢言者。震將行,上書自陳,詞頗憤激;帝知其意在溥也,諭之曰:「卿當與人和。」震對曰:「廉正公忠,不負陛下任使者,臣敢不與之和?」既至,發溥奸贓數十事,詔遣御史、閤門祗候各一人案劾之。
zhèn cháng tōng pàn suì zhōu, huì yǒu zhào tè gěi liǎng chuān jūn shì mín qián, zhào zhì xī chuān, ér dōng chuān dú bù jí, jūn shì móu wèi biàn. zhèn bái shǒu yuē: cháo tíng qǐ wàng dōng chuān? dài zhào shū jī liú ěr! jí kāi kù gěi qián rú xī chuān, zhòng nǎi dìng. míng rì ér zhào zhì.
震嘗通判遂州,會有詔特給兩川軍士緡錢,詔至西川,而東川獨不及,軍士謀為變。震白守曰:「朝廷豈忘東川?殆詔書稽留耳!」即開庫給錢如西川,眾乃定。明日而詔至。
dīng hài, zhào: jì shù rén suī rèn jīng cháo guān, shěn gōng yuàn bù zài mó kān zhī lì.
丁亥,詔:「伎術人雖任京朝官,審宮院不在磨勘之例。」
jiǔ yuè, wù xū, dì yǔ zǎi xiàng yì shěng lì yuán. xiàng mǐn zhōng yuē: tài zǔ tài zōng cháo, gé mén zhī hòu bù guò sān wǔ yuán, xuān dǎo zàn yè ér yǐ. jīn yú shù bǎi ér chú shòu wèi yǐ, lù lǐn zhì hòu, dì wàng yì yōu, qí jiān bù wú làn bèi shēng zhuó zhě, yuàn cì cái sǔn. dì yuē: cǐ gài xiāng chéng wèi lì, dāng jiàn jiǎn shěng zhī.
九月,戊戌,帝與宰相議省吏員。向敏中曰:「太祖、太宗朝,閤門祗候不過三五員,宣導贊謁而已。今逾數百而除授未已,祿廩至厚,地望亦優,其間不無濫被升擢者,願賜裁損。」帝曰:「此蓋相承為例,當漸減省之。」
gēng zǐ, liáo zhǔ hái shàng jīng. yǐ huáng zǐ shǔ sī shēng, dà shè.
庚子,遼主還上京。以皇子屬思生,大赦。
guǐ mǎo, gěi shì zhōng cān zhī zhèng shì wáng céng bà wèi lǐ bù shì láng. céng yǐ huì líng guān shǐ ràng wáng qīn ruò, dì yì bù yì. jí qīn ruò wèi xiāng, yīn yù pái yì jǐ zhě, shù zèn zhī. huì céng shì hè huáng hòu jiā jiù dì, qí jiā wèi qiān, ér céng lìng rén yú tǔ mén wài, hè shì rù sù jìn zhōng. míng rì, dì yǐ yǔ qīn ruò, suì bà céng zhèng shì. céng jì bà, wǎng yè wáng dàn, dàn jí shén, cí fú jiàn. jì ér yǔ qí jiā rén yuē: wáng jūn tā rì xūn yè shén dà. zuó ràng huì líng guān shǐ, suī fú shàng zhǐ, ér cí zhí qì hé, le wú suǒ shè. qiě shǐ bèi jìn yòng, yǐ néng ruò shì. wǒ zì rèn zhèng shì, jǐ èr shí nián, měi jìn duì, shāo wǔ shàng yì, jí cù suō bù néng zì róng, yǐ shì zhī qí wěi dù yǐ.
癸卯,給事中、參知政事王曾罷為禮部侍郎。曾以會靈觀使讓王欽若,帝意不懌。及欽若為相,因欲排異己者,數譖之。會曾市賀皇后家舊第,其家未遷,而曾令人舁土門外,賀氏入訴禁中。明日,帝以語欽若,遂罷曾政事。曾既罷,往謁王旦,旦疾甚,辭弗見。既而語其家人曰:「王君它日勳業甚大。昨讓會靈觀使,雖拂上旨,而詞直氣和,了無所懾。且始被進用,已能若是。我自任政事,幾二十年,每進對,稍忤上意,即蹙縮不能自容,以是知其偉度矣。」
yǐ hàn lín xué shì yòu jiàn yì dài fū lǐ dí wèi gěi shì zhōng cān zhī zhèng shì, yī qián huì líng guān fù shǐ.
以翰林學士、右諫議大夫李迪為給事中、參知政事,依前會靈觀副使。
xiān shì dí cháng dú duì nèi dōng mén, dì chū sān sī shǐ mǎ yuán fāng suǒ shàng suì chū rù cái yòng shù yǐ shì dí. shí réng suì hàn huáng, dì yōu bù gěi, wèn hé yǐ jì, dí yuē: zǔ zōng chū zhì nèi cáng kù, yù bàn shōu fù xī běi gù tǔ, qiě yǐ bèi xiōng huāng jīn biān wú tā fèi, bì xià yòng cǐ yǐ zuǒ guó yòng, zé fù liǎn kuān, mín bù láo yǐ. dì yuē: zhèn yù yòng lǐ shì héng dài yuán fāng, qí qí zhì, dāng chū jīn bó shù bǎi wàn jiè sān sī. dí yuē: tiān zǐ yú cái wú nèi wài, yuàn zhào cì sān sī yǐ xiǎn shì dé zé, hé bì yuē jiè? dì yuè. dí yòu yán: bì xià dōng fēng shí, chì suǒ guò wú fá mù chú dào, jí yì shě huò zhōu zhì wèi xíng gōng, cái lìng jiā tú jì ér yǐ. jí xìng fén bó, tǔ mù zhī yì guò wǎng shí bǎi bèi. jīn hàn huáng zhī zāi, dài tiān yì suǒ yǐ jǐng bì xià yě. dì shēn rán zhī.
先是迪嘗獨對內東門,帝出三司使馬元方所上歲出入財用數以示迪。時仍歲旱蝗,帝憂不給,問何以濟,迪曰:「祖宗初置內藏庫,欲辦收復西北故土,且以備凶荒;今邊無它費,陛下用此以佐國用,則賦斂寬,民不勞矣。」帝曰:「朕欲用李士衡代元方,俟其至,當出金帛數百萬借三司。」迪曰:「天子於財無內外,願詔賜三司以顯示德澤,何必曰借?」帝悅。迪又言:「陛下東封時,敕所過無伐木除道,即驛舍或州治為行宮,才令加塗塈而已。及幸汾、亳,土木之役過往時百倍。今旱蝗之災,殆天意所以儆陛下也。」帝深然之。
yǐ mǎ zhī jié zhī shū mì yuàn shì, cáo lì yòng rèn zhōng zhèng zhōu qǐ tóng zhī yuàn shì.
以馬知節知樞密院事,曹利用、任中正、周起同知院事。
wù shēn, yǐ huáng bà qiū yàn.
戊申,以蝗罷秋宴。
jǐ yǒu, tài wèi yù qīng zhāo yīng gōng shǐ dà dàn zú. qián shù rì, jià xìng qí dì, dì shǒu zì hé yào bìng shǔ yù zhōu cì zhī, fù cì bái jīn wǔ qiān liǎng. dàn mìng jiā rén hái xiàn, zuò zòu bì, zì yì sì jù yún: yǐ jù duō cáng, kuàng wú suǒ yòng, jiàn yù sàn shī, yǐ xī jiù yāng. jí lìng yú zhì nèi tà. yǒu zhào bù xǔ, hái zhì mén, dàn yǐ zú. dàn yǔ yáng yì sù hòu shàn, bìng gé, yán zhì wò nèi, qǐng zhuàn yí biǎo, qiě yán: tiǎn wèi zǎi xiàng, bù kě yǐ jiāng jǐn zhī yán wèi zōng qīn qiú guān, zhǐ xù shēng píng zāo yù, yuàn dì rì qīn shù zhèng, jìn yòng xián shì, shǎo jiǎn jiāo láo zhī yì. réng jiè zhī dì wù wèi hòu zàng. shí nián liù shí yī. dì jù lín kū zhī, fèi cháo sān rì, yōu zhào zèng tài shī shàng shū lìng wèi guó gōng, shì wén zhèng, lù qí zǐ dì zhí wài sūn mén rén gù lì, shòu guān shí shù rén. jí zhū zi fú chú, yòu zhào gè jìn yī guān.
己酉,太尉、玉清昭應宮使大旦卒。前數日,駕幸其第,帝手自和藥並薯蕷粥賜之,復賜白金五千兩。旦命家人還獻,作奏畢,自益四句云:「已懼多藏,況無所用,見欲散施,以息咎殃。」亟令舁至內闥。有詔不許,還至門,旦已卒。旦與楊億素厚善,病革,延至臥內,請撰遺表,且言:「忝為宰相,不可以將盡之言為宗親求官,止敘生平遭遇,願帝日親庶政,進用賢士,少減焦勞之意。」仍戒之弟勿為厚葬。時年六十一。帝遽臨哭之,廢朝三日,優詔贈太師、尚書令、魏國公,諡文正,錄其子、弟、侄、外孫、門人、故吏,授官十數人。及諸子服除,又詔各進一官。
dàn xìng chōng dàn guǎ yù, suǒ jū shén lòu, dì yù wèi zhì zhī, dàn yǐ xiān rén jiù lú kěn cí. měi yǒu cì yǔ, jiàn jiā rén liè zhì tíng xià, zhé tàn yuē: shēng mín gāo xuè, ān yòng xǔ duō! bèi fú zhì sù, jiā rén fú shì shāo guò, jí míng mù bù shì. yǒu huò yù dài zhě, zǐ dì yǐ wèi jiā, chéng dàn, dàn mìng xì zhī, yuē: hái jiàn jiā fǒu? yuē: xì zhī, ān dé zì jiàn? dàn yuē: zì fù zhòng ér shǐ guān zhě chēng hǎo, wú nǎi láo hū? jí hái zhī. shēng píng bù zhì tián zhái, yuē: zi sūn dāng niàn zì lì, hé bì tián zhái, tú shǐ zhēng cái wèi bù yì ěr! xiōng zi mù, pō hǎo xué, cháng xiàn shū qiú jǔ jìn shì, dàn yuē: wǒ cháng yǐ dà shèng wèi jù, qǐ kě fù yǔ hán shì zhēng jìn? zhì qí mò yě, zi sù yóu wèi guān.
旦性沖澹寡慾,所居甚陋,帝欲為治之,旦以先人舊廬懇辭。每有賜予,見家人列置庭下,輒嘆曰:「生民膏血,安用許多!」被服質素,家人服飾稍過,即暝目不視。有貨玉帶者,子弟以為佳,呈旦,旦命系之,曰:「還見佳否?」曰:「系之,安得自見?」旦曰:「自負重而使觀者稱好,無乃勞乎?亟還之。」生平不置田宅,曰:「子孫當念自立,何必田宅,徒使爭財為不義耳!」兄子睦,頗好學,嘗獻書求舉進士,旦曰:「我嘗以大盛為懼,豈可復與寒士爭進?」至其歿也,子素猶未官。
xián píng chū, dàn wén lǐ hàng zhī yán, yóu wèi shēn xìn, jí jiàn wáng qīn ruò dīng wèi děng suǒ wèi, yù jiàn zé yè yǐ tóng zhī, yù qù zé dì yù zhī hòu, nǎi tàn yuē: lǐ wén jìng zhēn shèng rén yě! xiáng fú jiān, měi yǒu dà lǐ, zhé fèng tiān shū yǐ xíng, cháng yì yì bù lè. lín zhōng, yǔ qí zǐ yuē: wǒ bié wú guò, wéi bù jiàn tiān shū yī jié, wèi guò mò shú. wǒ sǐ zhī hòu, dāng xuē fà pī zī yǐ liǎn. zhū zi yù fèng yí lìng, yáng yì yǐ wèi bù kě, nǎi zhǐ.
咸平初,旦聞李沆之言,猶未深信,及見王欽若、丁謂等所為,欲諫則業已同之,欲去則帝遇之厚,乃嘆曰:「李文靖真聖人也!」祥符間,每有大禮,輒奉天書以行,嘗悒悒不樂。臨終,語其子曰:「我別無過,惟不諫天書一節,為過莫贖。我死之後,當削髮披緇以斂。」諸子欲奉遺令,楊億以為不可,乃止。
liáo xiāo hā chuò zhī fá gāo lì yě, liáo zhǔ cì yǐ jiàn, bǐ dé zhuān shā, gù fù dōu tǒng wáng jì zhōng bù yě fù yán qí duǎn. hā chuò zhì gāo lì, gōng xìng huà chéng, jiǔ rì bù kè. gāo lì jiāng jiān yī hóng guāng gāo yì chū zhàn, gōng huò shén zhòng, liáo shī bài jī. yǐ mǎo, hā chuò zì gāo lì hái, liáo zhǔ shǐ yǐ jì zhōng wèi zhī rén, rán yú hā chuò bù zuì yě. shí qiú jìn zhě duō fù hā chuò, rán qí fú shí pū mǎ bù jiā yú jiù, liáo zhǔ yǐ wèi lián, yǐ zú shǔ nǚ qī qí zi, zhào xǔ qīn yǒu kuì xiàn, yóu shì háo guì bēn qū yú mén.
遼蕭哈綽之伐高麗也,遼主賜以劍,俾得專殺,故副都統王繼忠不也復言其短。哈綽至高麗,攻興化城,九日不克。高麗將堅一、洪光、高義出戰,攻獲甚眾,遼師敗績。乙卯,哈綽自高麗還,遼主始以繼忠為知人,然於哈綽不罪也。時求進者多附哈綽,然其服食、仆馬不加於舊,遼主以為廉,以族屬女妻其子,詔許親友饋獻,由是豪貴奔趨於門。
jiǎ yín, zhào: zì jīn tè zhǐ zhào shì zhě, bìng wèn shí wù cè yī dào, réng bié shì fù lùn huò zá wén yī shǒu.
甲寅,詔:「自今特旨詔試者,並問時務策一道,仍別試賦、論或雜文一首。」
guǐ hài, shàng fēng zhě yán: guó zi jiān suǒ yù shū, qí zhēn shén qīng, wàng lìng zēng dìng. dì yuē: cǐ gù fēi wèi lì, zhèng yù wén jí liú bù ěr. bù xǔ.
癸亥,上封者言:「國子監所鬻書,其真甚輕,望令增定。」帝曰:「此固非為利,正欲文籍流布耳。」不許。
yòu zhèng yán lǔ zōng dào yán: jìn shì suǒ shì shī fù, bù jìn zhì dào, zhū kē duì yì, dàn yǐ niàn sòng wèi gōng, wǎng jiū dà yì. dì wèi fǔ chén yuē: qián yǐ jiàng zhào, jìn shì jiān qǔ cè lùn, zhū kē yǒu néng míng jīng zhě, bié yǔ kǎo xiào. kě shēn míng zhī.
右正言魯宗道言:「進士所試詩賦,不近治道,諸科對義,但以念誦為工,罔究大義。」帝謂輔臣曰:「前已降詔,進士兼取策論,諸科有能明經者,別與考校。可申明之。」
dōng, shí yuè, dīng mǎo, liáo yǐ nán jīng jī, wǎn yún yīng děng zhōu sù yǐ zhèn zhī.
冬,十月,丁卯,遼以南京飢,挽雲、應等州粟以賑之。
xīn wèi, liáo zhǔ liè yú huá zi hé.
辛未,遼主獵於鏵子河。
rén shēn, yù zhū zhōu fēi shí zāi lì bù yǐ wén zhě lùn zuì.
壬申,諭諸州非時災沴不以聞者論罪。
gēng yín, liáo zhǔ zhù dá lí shān.
庚寅,遼主駐達離山。
shí yī yuè, xīn hài, hàn lín xué shì lǐ wéi děng shàng xīn xiū dà zhōng xiáng fú jiàng shèng jì wǔ shí juǎn, yíng fèng shèng xiàng jì èr shí juǎn, fèng sì jì wǔ shí juǎn, zhào cì qì bó yǒu chà.
十一月,辛亥,翰林學士李維等上新修《大中祥符降聖記》五十卷,《迎奉聖象記》二十卷,《奉祀記》五十卷,詔賜器帛有差。
yǐ mǎo, xìng tài yī gōng, dà xuě yíng chǐ. dì wèi zǎi xiàng yuē: zī gù fēng rěn zhī zhào, dàn lǜ mín lì wèi chōng, shī yú bō jià, qīng děng qí shè fǎ zhèn quàn, wù yí dì lì!
乙卯,幸太一宮,大雪盈尺。帝謂宰相曰:「茲固豐稔之兆,但慮民力未充,失於播稼,卿等其設法賑勸,勿遺地利!」
shí èr yuè, dīng mǎo, liáo zhǔ qīng qí hái shàng jīng.
十二月,丁卯,遼主輕騎還上京。
dīng chǒu, zhī zhì gào shèng dù děng yán fèng zhào juān fàng bū qiàn fán jiǔ bǎi sì shí sān wàn, suǒ shì wàn wǔ qiān wǔ bǎi rén.
丁丑,知制誥盛度等言奉詔蠲放逋欠凡九百四十三萬,所釋萬五千五百人。
gēng yín, yù qīng zhāo yīng gōng pàn guān lǐ bù láng zhōng zhī zhì gào xià sǒng, zé shòu zhí fāng yuán wài láng zhī huáng zhōu. sǒng qǔ yáng shì, pō gōng bǐ zhá, yǒu gōu jù. sǒng jìn xiǎn, duō nèi chǒng, yǔ yáng bù mù. yáng yǔ dì wèi shū sǒng yīn shì, qiè chū sòng zhī, yòu, sǒng mǔ yǔ yáng shì mǔ xiāng gòu yán, jiē yì kāi fēng fǔ yǐ wén xià yù shǐ tái zhì hé, réng lìng yǔ yáng lí yì.
庚寅,玉清昭應宮判官、禮部郎中、知制誥夏竦,責授職方員外郎、知黃州。竦娶楊氏,頗工筆札,有鈎距。竦浸顯,多內寵,與楊不睦。楊與弟媦疏竦陰事,竊出訟之,又,竦母與楊氏母相詬言,皆詣開封府以聞;下御史台置劾,仍令與楊離異。
rén chén, qiǎn shǐ yuán biàn hé shōu yì liú shī, cóng huái nán zhuǎn yùn shǐ xuē kuí qǐng yě.
壬辰,遣使緣汴河收瘞流屍,從淮南轉運使薛奎請也。
shì suì, zhū lù mín jī.
是歲,諸路民飢。