qǐ qiáng yǔ dà yuān xiàn sì yuè, jǐn zhe yōng kùn dūn sān yuè, fán yī nián.
起強圉大淵獻四月,盡著雍困敦三月,凡一年。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì qìng lì qī nián liáo zhòng xī shí liù nián. dīng hài, yī líng sì qī nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝慶曆七年(遼重熙十六年。丁亥,一零四七年)
xià, sì yuè, yǐ sì shuò, liáo zhǔ wén tài hòu bù yù, chí wǎng shì jí. bǐng wǔ, tài hòu yù, liáo zhǔ fù rú hēi shuǐ luò.
夏,四月,乙巳朔,遼主聞太后不豫,馳往視疾。丙午,太后愈,遼主復如黑水濼。
jǐ yǒu, zhào yuē: qián jīng dōng zhuǎn yùn shǐ xuē shēn, rèn wén lì kǒng zōng dàn shàng tóng xú chéng lǐ sī dào wèi ěr mù, cì chá zhōu xiàn xì guò yǐ zī xíng yù, shí hào sì dèng. qián jiāng dōng zhuǎn yùn shǐ yáng hóng, pàn guān wáng chuò, tí diǎn xíng yù wáng dǐng, jiē kē chá xiāng shàng, shí hào sān hǔ. shì qǐ chēng zhèn zhōng hòu dài rén zhī yì! hóng jì jiàng zhī héng zhōu, ér shēn děng gù zài qí jiàng shēn zhī shǎn zhōu, dǐng zhī shēn zhōu chuò fāng jū sàng, hòu fú chú rì qǔ zhǐ. zì jīn wú jiē fù yòng wèi bù shǐ zhě. zōng dàn děng sì rén, bìng yǔ yuǎn xiǎo chù chāi qiǎn. chuò, yì dōu rén, dǐng, yán zi, yǔ hóng sān rén zhě, jiē fàn zhòng yān děng suǒ xuǎn yòng yě. tiān zhāng gé dài zhì shì jiǎng yáng ān guó, yīn jiǎng yán wèi dì yán sān hǔ sì dèng shì, gù yǒu shì zhào.
己酉,詔曰:「前京東轉運使薛紳,任文吏孔宗旦、尚同、徐程、李思道為耳目,伺察州縣細過以滋刑獄,時號四瞪。前江東轉運使楊紘,判官王綽,提點刑獄王鼎,皆苛察相尚,時號三虎。是豈稱朕忠厚待人之意!紘既降知衡州,而紳等故在;其降紳知陝州,鼎知深州;綽方居喪,候服除日取旨。自今毋皆復用為部使者。宗旦等四人,並與遠小處差遣。」綽,益都人,鼎,沿子,與紘三人者,皆范仲淹等所選用也。天章閣待制侍講楊安國,因講筵為帝言三虎、四瞪事,故有是詔。
chuò xiān wèi xíng bù xiáng fù guān, yǒu liào jūn zhě, xié dāng lù quán shì xuě zuì, zhōng shū lián jiù lì sòng xíng bù, guān shǔ wú gǎn wéi zhě, chuò dú yǐ wèi chì yí dìng ér lì yǒu chū rù, jīn fèi chì yòng lì, fēi yǒu sī suǒ gǎn wén yě. zhí zhèng suī shēn è zhī, rán zú bù néng qū. qiān tōng pàn xióng zhōu, chéng jiǔ huài, shǒu jiāng lǜ wéi liáo rén shì shū, bù gǎn xiū, chuò yǐ wèi jīn dàn xiū zhī ér yǐ, fēi yǒu suǒ zēng guǎng, yú shì shū gù wú hài yě. jì xìng yì, liáo rén guǒ lái wèn. chuò bào yǐ qián yǔ, réng huǎn qí shǐ, jí shǐ fǎn ér yì yǐ bì, liáo yì bù fù wèn. dù yǎn fù bì yóu chēng qí cái. jí sàng chú, zé tōng pàn lái zhōu.
綽先為刑部詳覆官,有廖均者,挾當路權勢雪罪,中書連舊例送刑部,官屬無敢違者,綽獨以為敕一定而例有出入,今廢敕用例,非有司所敢聞也。執政雖深惡之,然卒不能屈。遷通判雄州,城久壞,守將慮違遼人誓書,不敢修,綽以為今但修之而已,非有所增廣,於誓書固無害也。既興役,遼人果來問。綽報以前語,仍緩其使,及使反而役已畢,遼亦不復問。杜衍、富弼尤稱其才。及喪除,責通判萊州。
gēng xū, yǐ jīng dōng zhuǎn yùn shǐ bāo zhěng wèi zhí jí xián yuàn shǎn xī zhuǎn yùn shǐ.
庚戌,以京東轉運使包拯為直集賢院、陝西轉運使。
rén zǐ, yù zhèng diàn, fù cháng shàn, réng cì èr fǔ xǐ yǔ shī.
壬子,御正殿,復常膳,仍賜二府《喜雨詩》。
yǐ mǎo, chén zhí zhōng sòng xiáng dīng dù jiē fù suǒ jiàng guān.
乙卯,陳執中、宋庠、丁度皆復所降官。
dīng mǎo, shàng fēng zhě yán: zhū lù zhuǎn yùn sī guǎng yào chū shèng, qiú mèi yú shàng. mín shū fù shuì, yǐ shì tài bàn zhī fù, yòu lìng jiā hào, wèi zhī rùn guān. jiāng xī zhū lù zhōu jūn tǐ lì, bǎi xìng nà mǐ yī shí, chū shèng yī dòu, wǎng wǎng yǒu jù liǎn zhī chén, jiā hào zhī wài, gèng yào yī dòu. jiāng xī yí lù, suì yǐ bǎi wàn shí wèi huái, měi shí qǔ mǐ yī dòu, yǐ bǎi wàn shí jì zhī, suǒ shōu yǐ jí shí wàn shí, shí wàn shí hào mǐ rù guān, zé xià mín bì shí guì mǐ. cǐ dàn cū yǐn yí lù zhī bì ěr, kuàng tiān xià zhī guǎng, fù shuì zhī ráo, qí bì wú jí. chén kǒng zhū lù zhuǎn yùn sī shàng yǒu shì cǐ wú míng kè xuē, yuàn bì xià yuè qí zòu mù, huò yǒu héng jiā shōu liǎn, míng wèi chū shèng, qǐ cì chù biǎn wèi biàn. dì lǎn zhī, yuē: gǔ chēng jù liǎn zhī chén guò yú dào zéi, jīn rú cǐ póu liǎn, shì wèi zhèn jié yuàn yú mín yě. jí xià zhào zhǐ jué zhī.
丁卯,上封者言:「諸路轉運司廣要出剩,求媚於上。民輸賦稅,已是太半之賦,又令加耗,謂之潤官。江西諸路州軍體例,百姓納米一石,出剩一斗,往往有聚斂之臣,加耗之外,更要一斗。江西一路,歲以百萬石為淮,每石取米一斗,以百萬石計之,所收已及十萬石,十萬石耗米入官,則下民必食貴米。此但粗引一路之弊耳,況天下之廣,賦稅之饒,其弊無極。臣恐諸路轉運司尚有似此無名刻削,願陛下閱其奏目,或有橫加收斂,名為出剩,乞賜黜貶為便。」帝覽之,曰:「古稱聚斂之臣過於盜賊,今如此掊斂,是為朕結怨於民也。」亟下詔止絕之。
liáo yǐ tài hòu jí yù, shè jìng nèi.
遼以太后疾愈,赦境內。
jǐ sì, zhào jiàn guān chú cháo cān wài, fēi gōng shì wú dé chū rù qǐng yè.
己巳,詔諫官除朝參外,非公事毋得出入請謁。
wǔ yuè, bǐng zǐ, yǐ dōng tóu gòng fèng guān lǐ wěi wèi zuǒ wèi jiāng jūn fù mǎ dū wèi, xuǎn shàng fú kāng gōng zhǔ. wěi, yòng hé cì zǐ, dì zhuī niàn zhāng yì tài hòu bù yǐ, gù wú yǐ hòu qí jiā, nǎi shǐ zhǎng nǚ jiàng yān.
五月,丙子,以東頭供奉官李瑋為左衛將軍、駙馬都尉,選尚福康公主。瑋,用和次子,帝追念章懿太后不已,顧無以厚其家,乃使長女降焉。
zhī jiàn yuàn wáng zhì yán: chén liáo zhāng shū nèi, yǒu shì hé gèng zhāng zhě, sòng liǎng zhì jí tái jiàn guān děng tóng yì, dòng jīng bàn nián yǒu yú, wèi jiàn jié jué, sù wú tiáo yuē, wù zài yīn xún. yù qǐ jīn hòu yīng pī zhuàng xià liǎng zhì jí tái jiàn děng guān tóng dìng zhě, qǐ xiàn wǔ rì nèi jù yì, bàn yuè nèi lián shū zòu shàng rú yì lùn bù tóng, jí xǔ bié zhuàng yǐ wén. cóng zhī.
知諫院王贄言:「臣僚章疏內,有事合更張者,送兩制及台諫官等同議,動經半年有餘,未見結絕,素無條約,務在因循。欲乞今後應批狀下兩制及台諫等官同定者,乞限五日內聚議,半月內連書奏上;如議論不同,即許別狀以聞。」從之。
wù yín, zhào wǔ chén fēi lì zhī zhōu jūn wú guò zhě, wú shòu tóng tí diǎn xíng yù.
戊寅,詔武臣非歷知州、軍無過者,毋授同提點刑獄。
jǐ chǒu, bǔ jiàng yáo táng hé děng wèi dòng zhǔ.
己丑,補降猺唐和等為峒主。
yǐ zhī qīng zhōu hàn lín xué shì hù bù láng zhōng yè qīng chén jiān lóng tú gé zhí xué shì wèi yǒng xìng jūn lù dōu bù shǔ jiān běn lù ān fǔ shǐ zhī yǒng xìng jūn. dì chū yù jìn qīng chén guān wèi jiàn yì dài fū, zǎi xiàng chén zhí zhōng yuē: cǐ tài yōu, qǐ qiě lìng jiān lóng tú gé zhí xué shì. dì xǔ zhī. gù shì, xīn chú zhī yǒng xìng jūn zhě, dāng yǒu xī jī, zhí zhōng yuē: qīng chén jìn yǐ dé cì. suì bù yǔ. qīng chén yù hèn, guò què, qǐng duì, yú dì qián shù zhí zhōng zhī duǎn, qiě lì cí lóng tú gé zhí xué shì bù bài, dì xī jī zhī, yì bù shòu. rán dì yù zhí zhōng rú gù.
以知青州、翰林學士、戶部郎中葉清臣兼龍圖閣直學士為永興軍路都部署兼本路安撫使、知永興軍。帝初欲進清臣官為諫議大夫,宰相陳執中曰:「此太優,乞且令兼龍圖閣直學士。」帝許之。故事,新除知永興軍者,當有錫齎,執中曰:「清臣近已得賜。」遂不與。清臣愈恨,過闕,請對,於帝前數執中之短,且力辭龍圖閣直學士不拜,帝錫齎之,亦不受。然帝遇執中如故。
shuǐ luò chéng dōu jiān liú hù zú. qí dì yuān jiāng hù sàng dōng guī, jū rén zhē dào hào qì, qǐng liú zàng shuǐ luò, lì cí chéng yú, suì shí sì zhī. jīng lüè sī yán: shú hù fān guān niú jiǎng bū děng yuàn dé hù zǐ dì zhǔ qí chéng. nǎi fù mìng hù dì chún wèi shuǐ luò chéng dōu jiān.
水洛城都監劉滬卒。其弟淵將護喪東歸,居人遮道號泣,請留葬水洛,立祠城隅,歲時祀之。經略司言:「熟戶蕃官牛獎逋等願得滬子弟主其城。」乃復命滬弟淳為水洛城都監。
jǐ hài, mìng hàn lín xué shì yáng chá chú fàng tiān xià qiàn fù.
己亥,命翰林學士楊察除放天下欠負。
xīn chǒu, zhào: xī běi èr biān yǒu dà shì, zì jīn lìng zhōng shū shū mì yuàn zhào liǎng zhì yǐ shàng tóng yì zhī.
辛丑,詔:「西北二邊有大事,自今令中書、樞密院召兩制以上同議之。」
liù yuè, wù shēn, liáo zhǔ qīng shǔ yú yǒng ān shān.
六月,戊申,遼主清暑於永安山。
dīng sì, zhǔn bù bù zhǎng cháo yú liáo, xiàn fāng wù.
丁巳,准布部長朝於遼,獻方物。
wù wǔ, liáo zhào shì shù yán shì.
戊午,遼詔士庶言事。
rén xū, zhì běi jīng liú shǒu sī yù shǐ tái.
壬戌,置北京留守司御史台。
zhào: chén liáo yí rèn qiú cháo jiàn zhě, liú jīng shī wú dé guò shí rì.
詔:「臣僚移任求朝見者,留京師毋得過十日。」
xiān shì xià sǒng yán shí jiè shí bù sǐ, fù bì yīn shǐ rù qì dān móu qǐ bīng, cháo tíng yí zhī. bì shí zhī yùn zhōu, jí bà jīng xī lù ān fǔ shǐ. jì ér běi biān ān dǔ, sǒng chán bù yàn. bì zì yùn zhōu xǐ qīng zhōu, réng lǐng jīng dōng lù ān fǔ shǐ.
先是夏竦言石介實不死,富弼陰使入契丹謀起兵,朝廷疑之。弼時知鄆州,亟罷京西路安撫使。既而北邊安堵,竦讒不驗。弼自鄆州徙青州,仍領京東路安撫使。
sǒng zài shū fǔ, yòu chán jiè shuō qì dān fú cóng, gèng wèi bì wǎng dēng lái jié jīn kēng xiōng è shù wàn rén yù zuò luàn, qǐng fā guān yàn shì, shì yù shǐ zhī zá shì hán chéng zhāng biàn jí yù shǐ hé tán cháng jí lùn qí shì. tán zòu: cǐ shì zào duān, quán shì xià sǒng, yì běn bù zài shí jiè. yuán fàn zhòng yān fù bì zài liǎng fǔ rì, sǒng cháng yǒu shū mì shǐ zhī mìng, yǐ qún yì bù cóng, jí xíng bà tuì. sǒng yí zhòng yān děng pái bìn, yǐ jiè céng bèi zhòng yān děng jiàn yǐn, gù yù shēn zhì jiè è yǐ wū zhōng yì zhī chén. jiē yóu chóu xī zhī hàn wèi cháng huò chěng, zuó yǐ fāng jū yào wèi, nǎi jiǎ cháo tíng zhī shì yǒu suǒ bào ěr. qí shí jiè cún mò, qǐ gèng bù gēn wèn, shù cún dà tǐ. dì bù tīng, fù zhào jiān sī tǐ liàng.
竦在樞府,又讒介說契丹弗從,更為弼往登、萊結金坑兇惡數萬人慾作亂,請發棺驗視,侍御史知雜事韓城張昪及御史何郯嘗極論其事。郯奏:「此事造端,全是夏竦,意本不在石介。緣范仲淹、富弼在兩府日,竦嘗有樞密使之命,以群議不從,即行罷退。竦疑仲淹等排擯,以介曾被仲淹等薦引,故欲深致介惡以污忠義之臣。皆由疇昔之憾未嘗獲逞,昨以方居要位,乃假朝廷之勢有所報耳。其石介存歿,乞更不根問,庶存大體。」帝不聽,復詔監司體量。
zhōng shǐ chí zhào zhì fèng fú, tí diǎn xíng yù lǚ jū jiǎn yuē: jīn pò zhǒng fā guān, ér jiè shí sǐ, zé jiāng nài hé? qiě sàng zàng fēi yī jiā suǒ néng bàn, bì yǒu qīn zú mén shēng jí guān liǎn zhī rén, gǒu zhào wèn wú yì, jí lìng jù jūn lìng zhuàng bǎo zhī, yì kě yīng zhào yǐ. zhōng shǐ yuē: shàn! jí hái zòu, dì yì guǒ shì. jiè qī zǐ chū jī guǎn tā zhōu, shì jì biàn míng, nǎi dé hái.
中使持詔至奉符,提點刑獄呂居簡曰:「今破冢發棺,而介實死,則將奈何?且喪葬非一家所能辦,必有親族門生及棺斂之人,苟召問無異,即令具軍令狀保之,亦可應詔矣。」中使曰:「善!」及還奏,帝意果釋。介妻子初羈管它州,事既辨明,乃得還。
qiū, qī yuè, xīn sì, zhào liǎng zhì jí tài cháng lǐ yuàn yì zēng zhēn zōng shì.
秋,七月,辛巳,詔兩制及太常禮院議增真宗諡。
rén wǔ, yǐ hù bù fù shǐ zhāng yáo zuǒ wèi hé dōng dōu zhuǎn yùn shǐ.
壬午,以戶部副使張堯佐為河東都轉運使。
xīn mǎo, liáo zhǔ rú qìng zhōu.
辛卯,遼主如慶州。
xīn chǒu, jìn gòng yú wù kuì jìn chén.
辛丑,禁貢餘物饋近臣。
bā yuè, dīng wèi, cì rǔ zhōu lóng xìng xiàn chù shì kǒng pū sù bó. pū, kǒng zǐ sì shí liù dài sūn, xìng gū jié, xǐ dú shū. yǒu tián shù bǎi mǔ, fù shuì cháng wèi xiāng lǐ xiān yù suì jī, fēn suǒ yú zhōu bù zú zhě, wèi cháng jì yǒu wú. wén rén zhī shàn, ruò chū yú jǐ. dòng zhǐ bì yī lǐ fǎ, huán suǒ jū bǎi lǐ rén jiē ài mù, jiàn pū yú lù, zhé liǎn rèn yǐ bì. zàng qí fù, lú mù sān nián, wò pò guān zhōng, rì shí mǐ yī yì, bì jiān shēng zǐ zhī shù shí běn. zhōu yǐ xíng yì wén, gù yǒu shì cì, yòu zhào gěi fù qí jiā.
八月,丁未,賜汝州龍興縣處士孔攵粟帛。攵,孔子四十六代孫,性孤潔,喜讀書。有田數百畝,賦稅常為鄉里先;遇歲飢,分所餘周不足者,未嘗計有無。聞人之善,若出於己。動止必依禮法,環所居百里人皆愛慕,見攵於路,輒斂衽以避。葬其父,廬墓三年,臥破棺中,日食米一溢,壁間生紫芝數十本。州以行義聞,故有是賜,又詔給復其家。
bǐng chén, jiā zhēn zōng shì yuē yīng fú jī gǔ chéng gōng ràng dé wén míng wǔ dìng zhāng shèng yuán xiào, cóng zhāng fāng píng děng yì yě.
丙辰,加真宗諡曰膺符稽古成功讓德文明武定章聖元孝,從張方平等議也。
wù wǔ, gǎi wén míng diàn xué shì wèi zǐ chén diàn xué shì. wén míng diàn, jìn zhōng yǐ wú zhī, xué shì zì chéng yǔ lǐ fǎng hòu yì bù yǐ chú shòu, ér wén míng èr zì yòu tóng zhēn zōng shì. yòng sòng xiáng yì yě.
戊午,改文明殿學士為紫宸殿學士。文明殿,禁中已無之,學士自程羽、李昉後亦不以除授,而「文明」二字又同真宗諡。用宋庠議也。
chū zhì tiān zhāng gé zhí xué shì, wèi zài lóng tú gé zhí xué shì zhī xià.
初置天章閣直學士,位在龍圖閣直學士之下。
yǐ chǒu, xī hé běi wèi sì lù, gè zhì dōu bù shǔ.
乙丑,析河北為四路,各置都部署。
jiǔ yuè, jiǎ xū, jiàng zhī wèi zhōu zhāng kàng zhī cí zhōu. shí sān sī gěi jiāo shǎng, zhōu kù wù liáng ér gū jiàn, sān sī suǒ gěi wù xià ér gū gāo, kàng mìng jūn qí zhí yǐ biàn jūn rén. zhuǎn yùn shǐ zòu kàng shàn jiǎn sān sī suǒ gū, shū mì shǐ xià sǒng xié gù yuàn, yīn chù kàng. yù shǐ sòng xǐ jì yán kàng cháng yǐ kù yín shì yì, fù jiàng zhī shòu zhōu.
九月,甲戌,降知渭州張亢知磁州。時三司給郊賞,州庫物良而估賤,三司所給物下而估高,亢命均其直以便軍人。轉運使奏亢擅減三司所估,樞密使夏竦挾故怨,因黜亢。御史宋禧繼言亢嘗以庫銀市易,復降知壽州。
zì qī yuè zhì yú shì yuè, liáo zhǔ rì shè liè yú chǔ bù gōu xiá liè xì lún shí tǎ zhū shān.
自七月至於是月,遼主日射獵於楚不溝、霞列、系輪、石塔諸山。
dōng, shí yuè, rén yín shuò, yǐ jí xián diàn xiū zhuàn fàn yáng zhāng kuí wèi tiān zhāng gé dài zhì jiān shì dú xué shì. kuí zhe tài xuán jí jiě, zhào jiàn yán hé diàn, lìng dié shī, dé duàn shǒu, qiě yán: duàn shǒu, zhǔn yì zhī guài guà, gài yáng gāng yǐ jué yīn róu, jūn zǐ jìn ér xiǎo rén tuì zhī xiàng yě. dì yuè, gù yǒu shì mìng.
冬,十月,壬寅朔,以集賢殿修撰范陽張揆為天章閣待制兼侍讀學士。揆著《太玄集解》,召見延和殿,令揲蓍,得《斷首》,且言:「《斷首》,准《易》之《夬》卦,蓋陽剛以決陰柔,君子進而小人退之象也。」帝悅,故有是命。
xīn hài, liáo zhǔ rú zhōng jīng.
辛亥,遼主如中京。
tài zǐ tài fù zhì shì lǐ dí jì guī pú zhōu, qí zi dōng zhī wèi shì yù shǐ zhī zá shì, fèng dí lái jīng shī. dì shù qiǎn shǐ láo wèn, yù zhào jiàn, yǐ léi jí cí. rén zǐ, dí zú, zèng sī kōng shì zhōng, shì wén dìng. dì zhuàn qí jī bēi yuē yí zhí zhī bēi, yòu gǎi dí suǒ zàng juàn chéng zhī dèng hóu xiāng yuē yí zhí xiāng.
太子太傅致仕李迪既歸濮州,其子東之為侍御史知雜事,奉迪來京師。帝數遣使勞問,欲召見,以羸疾辭。壬子,迪卒,贈司空、侍中,諡文定。帝篆其基碑曰「遺直之碑」,又改迪所葬鄄城之鄧侯鄉曰遺直鄉。
bǐng chén, liáo dìng gōng zhǔ xíng fù lǐ yú jiù gū.
丙辰,遼定公主行婦禮於舅姑。
yǐ chǒu, hé yáng xǔ zhōu dì zhèn.
乙丑,河陽、許州地震。
gēng wǔ, tiě lí xiān mén cháo yú liáo, liáo zhǔ yǐ qí shǐ rù gòng, jiā qí shǐ wèi yòu jiān mén wèi dà jiāng jūn.
庚午,鐵驪仙門朝於遼,遼主以其始入貢,加其使為右監門衛大將軍。
shí yī yuè, wù yín, liáo zhǔ sì mù yè shān. jǐ chǒu, rú zhōng jīng, cháo tài hòu.
十一月,戊寅,遼主祀木葉山。己丑,如中京,朝太后。
rén chén, liáo jìn lòu xiè gōng zhōng shì.
壬辰,遼禁漏泄宮中事。
bǐng shēn, cháo xiǎng jǐng líng gōng. dīng yǒu, xiǎng tài miào fèng cí miào. wù xū, dōng zhì, sì tiān dì yú yuán qiū. dà shè.
丙申,朝享景靈宮。丁酉,享太廟、奉慈廟。戊戌,冬至,祀天地於圓丘。大赦。
shì rì, bèi zhōu xuān yì zú wáng zé jù chéng fǎn. zé běn zhuō zhōu rén, suì jī, liú zhì bèi zhōu, zì mài wèi rén mù yáng, hòu lì xuān yì jūn wèi xiǎo xiào. bèi jì sú yāo huàn, xiāng yǔ xí wǔ lóng dī lèi děng jīng jí tú chèn zhū shū, yán shì jiā fú shuāi xiè, mí lēi fú dāng chí shì. chū, zé qù zhuō, mǔ yǔ zhī jué bié, cì fú zì yú bèi yǐ wèi jì, yāo rén yīn wàng chuán fú zì yǐn qǐ, zhēng xìn shì zhī. ér zhōu lì zhāng luán bo jí zhǔ qí móu, dǎng lián dé qí zhū zhōu, yuē yǐ míng nián zhēng dàn duàn chán zhōu fú liáng, luàn hé běi. huì qí dǎng pān fāng jìng, huái rèn yǐ shū yè běi jīng liú shǒu jiǎ chāng cháo, shì jué bèi zhí, bù dài qī jí pàn.
是日,貝州宣毅卒王則據城反。則本涿州人,歲飢,流至貝州,自賣為人牧羊,後隸宣毅軍為小校。貝、冀俗妖幻,相與習《五龍滴淚》等經及圖讖諸書,言釋迦佛衰謝,彌勒佛當持世。初,則去涿,母與之訣別,刺福字於背以為記,妖人因妄傳福字隱起,爭信事之。而州吏張巒、卜吉主其謀,黨連德、齊諸州,約以明年正旦斷澶州浮梁,亂河北。會其黨潘方淨,懷刃以書謁北京留守賈昌朝,事覺被執,不待期亟叛。
shí zhī zhōu zhāng dé yī, fāng yǔ guān shǔ yè tiān qìng guān, zé lǜ qí tú jié kù bīng, dé yī zǒu bǎo xiāo jié yíng. zéi fén mén, zhí dé yī, qiú zhī. bīng mǎ dōu jiān tián bīn yǐ cóng zú xiàng dòu, bù shèng ér chū. chéng fēi hé, tí diǎn xíng yù tián jīng rèn huáng shang chí yìn qì qí jiā zhuì chéng chū, bǎo nán guān. zéi cóng tōng pàn shù lù dǒng yuán hēng qǔ jūn zī kù yào, yuán hēng jù zhī, shā yuán hēng. yòu chū yù qiú, qiú yǒu hàn sī lǐ cān jūn wáng jiǎng zhě, suì shā jiǎng. jì ér jié dù pàn guān lǐ hào qīng hé lìng qí kāi zhǔ bù wáng yì jiē bèi hài. zé jiàn hào dōng píng jùn wáng, yǐ zhāng luán wèi zǎi xiàng, bo jí wèi shū mì shǐ, jiàn guó yuē ān yáng. bǎng suǒ jū mén yuē zhōng jīng, jū shì jiù kù, jiē lì míng hào. gǎi nián yuē dé shèng, yǐ shí èr yuè wèi zhēng yuè. bǎi xìng nián shí èr yǐ shàng, qī shí yǐ xià, jiē niè qí miàn yuē yì jūn pò zhào dé shèng. qí zhì hào lìng, lǜ yǐ fú wèi chēng. chéng yǐ yī lóu wèi yī zhōu, shū zhōu míng, bǔ qí tú wèi zhī zhōu, měi miàn zhì yī zǒng guǎn. rán zhuì chéng xià zhě rì zhòng, yú shì lìng shǒu zhě wǔ wǔ wèi bǎo, yī rén zhuì, xú xī zhǎn.
時知州張得一,方與官屬謁天慶觀,則率其徒劫庫兵,得一走保驍捷營。賊焚門,執得一,囚之。兵馬都監田斌以從卒巷斗,不勝而出。城扉闔,提點刑獄田京、任黃裳持印棄其家縋城出,保南關。賊從通判束鹿董元亨取軍資庫鑰,元亨拒之,殺元亨。又出獄囚,囚有憾司理參軍王獎者,遂殺獎。既而節度判官李浩、清河令齊開、主簿王湙皆被害。則僭號東平郡王,以張巒為宰相,卜吉為樞密使,建國曰安陽。榜所居門曰中京,居室廄庫,皆立名號。改年曰得聖,以十二月為正月。百姓年十二以上,七十以下,皆涅其面曰「義軍破趙得勝」。旗幟號令,率以佛為稱。城以一樓為一州,書州名,補其徒為知州,每面置一總管。然縋城下者日眾,於是令守者五伍為保,一人縋,徐悉斬。
jiǎ chāng cháo qiǎn dà míng fǔ qián xiá hǎo zhì jiāng bīng qū bèi zhōu. shí èr yuè, xīn chǒu shuò, chāng cháo yǐ bèi zhōu fǎn shū wén. nèi chū dá dāo zi xià zhōng shū shū mì yuàn, jí zé jiāng lǐng wǎng pū miè zhī. réng lìng chán zhōu mèng zhōu dìng zhōu zhēn dìng fǔ yù shè shǒu bèi, wú zhì bēn yì.
賈昌朝遣大名府鈐轄郝質將兵趨貝州。十二月,辛丑朔,昌朝以貝州反書聞。內出答刂子下中書、樞密院,亟擇將領往撲滅之。仍令澶州、孟州、定州、真定府豫設守備,毋致奔逸。
rén yín, qiǎn rù nèi yā bān mài yǔn yán xī jīng zuō fang shǐ wáng kǎi wǎng bèi zhōu bǔ shā jūn zéi, réng zhào jiǎ chāng cháo fā jīng bīng wèi zhī.
壬寅,遣入內押班麥允言、西京作坊使王凱往貝州捕殺軍賊,仍詔賈昌朝發精兵衛之。
gāo yáng guān dōu bù shǔ wáng xìn wén bèi zhōu luàn, jí lǐng běn bù bīng fù chéng xià. jiǎ chén, yǐ xìn wèi bèi zhōu chéng xià zhāo zhuō dōu bù shǔ.
高陽關都部署王信聞貝州亂,亟領本部兵傅城下。甲辰,以信為貝州城下招捉都部署。
wù shēn, jiā ēn bǎi guān, wáng yí yǒng fēng suì guó gōng, xià sǒng yīng guó gōng, zhāng dé xiàng huán guó gōng, wáng dé yòng qí guó gōng.
戊申,加恩百官,王貽永封遂國公,夏竦英國公,章得象郇國公,王德用祁國公。
jiù zhì, jiāng xiāng shí yì wàn hù, jí fēng guó gōng. wáng dàn wèi xiāng, guò wàn hù, ér qiān yì bù shòu. shì suì, jiāo ēn, zhōng wài jiāng xiāng wéi sǒng mǎn wàn hù, zhōng shū qǐng fēng yīng guó gōng, yīn zhào jié dù shǐ dài píng zhāng shì wèi mǎn wàn hù jiē dé fēng, yú shì yí yǒng dé xiàng dé yòng jiē fēng guó gōng.
舊制,將相食邑萬戶,即封國公。王旦為相,過萬戶,而謙抑不受。是歲,郊恩,中外將相唯竦滿萬戶,中書請封英國公,因詔節度使帶平章事未滿萬戶皆得封,於是貽永、得象、德用皆封國公。
gēng xū, yǐ quán zhī kāi fēng fǔ míng hào wèi hé běi tǐ liàng ān fǔ shǐ.
庚戌,以權知開封府明鎬為河北體量安撫使。
xīn hài, liáo zhǔ yè tài zǔ miào, guān tài zōng shōu jìn tú.
辛亥,遼主謁太祖廟,觀太宗《收晉圖》。
guǐ chǒu, liáo zhǔ wèn tài hòu ān.
癸丑,遼主問太后安。
jiǎ yín, xǐ zhī cāng zhōu gāo jì lóng zhī bèi zhōu, qiǎn nèi shì hé chéng yòng jī chì bǎng zhāo ān bèi zhōu jūn zéi. yù shǐ zhōng chéng gāo ruò nè yán: hé shuò zhòng bīng suǒ jī chù, jīn shì bèi zhōu bù tǎo, hòu qiě qǐ luàn jiē, wèi liáo rén xiào. bù tīng.
甲寅,徙知滄州高繼隆知貝州,遣內侍何誠用齎敕榜招安貝州軍賊。御史中丞高若訥言:「河朔重兵所積處,今釋貝州不討,後且啟亂階,為遼人笑。」不聽。
yǐ mǎo, liáo yǐ tài hòu jí yù, mìng zá fàn sǐ zuì yǐ xià jiǎn yī děng lùn, tú yǐ xià miǎn.
乙卯,遼以太后疾愈,命雜犯死罪以下減一等論,徒以下免。
gēng shēn, liáo nán fǔ zǎi xiàng dù fáng hán shào róng zòu shì yǒu wù, gè yǐ dà zhàng jué zhī, chū fáng wèi wǔ dìng jūn jié dù shǐ.
庚申,遼南府宰相杜防、韓紹榮奏事有誤,各以大杖決之,出防為武定軍節度使。
sān sī shǐ zhāng fāng píng yán: kān huì shǎn xī yòng bīng yǐ lái, nèi wài suǒ zēng zhì jìn jūn bā bǎi liù shí yú zhǐ huī, yuē sì shí yǒu yú wàn rén, nèi mǎ jūn yī bǎi èr shí yú zhǐ huī, ruò mǎ shù quán zú, jì liù wàn yǒu yú pǐ qí xì sān lù bǎo jié zhèn wǔ xuān yì wǔ wèi qīng biān fān luò děng zhǐ huī bìng běn dào shì bīng, lián yíng yǎng gěi yuē èr shí yú wàn rén, bǐ tún zhù shù bīng dāng sì shí wàn rén. yòu zì qìng lì sān nián yǐ hòu, zēng tiān gěi sòng xī běi yín juàn, nèi wài wén wǔ rǒng guān, rì gèng zēng guǎng, suǒ yǐ sān sī jīng yòng bù shàn. tiān xià shān zé zhī lì, chá yán jiǔ shuì zhū sè kè rù, bǐ zhī xiān cháo yǐ qián, lì jiē dà yǒu zēng shèng, kě wèi wú yí lì yǐ. ér yǒu sī diào dù, jiāo jiàn guì fá, zhí yǐ zhī fèi shù guǎng, bù liàng rù wèi chū suǒ zhì ěr. fāng jīn jí wù, mò xiān shí huò, shí huò bù zú, hé yǐ wèi guó! fú wàng lìng zhōng shū shū mì yuàn shěn jiā jì yì, cái yú shèng duàn. zǎo wèi zhī suǒ, yóu xū xiào zài lěi nián zhī hòu rú jiù fén yuán nì, zé yì bù jí yǐ.
三司使張方平言:「勘會陝西用兵以來,內外所增置禁軍八百六十餘指揮,約四十有餘萬人,內馬軍一百二十餘指揮,若馬數全足,計六萬有餘匹;其系三路保捷、振武、宣毅、武衛、清邊、蕃落等指揮並本道士兵,連營仰給約二十餘萬人,比屯駐戍兵當四十萬人。又自慶曆三年以後,增添給送西北銀絹,內外文武冗官,日更增廣,所以三司經用不贍。天下山澤之利,茶鹽酒稅諸色課入,比之先朝以前,例皆大有增剩,可謂無遺利矣。而有司調度,交見匱乏,直以支費數廣,不量入為出所致耳。方今急務,莫先食貨,食貨不足,何以為國!伏望令中書、樞密院審加計議,裁於聖斷。早為之所,猶須效在累年之後;如救焚援溺,則益不及矣。」
rén xū, gāo lì gòng yú liáo.
壬戌,高麗貢於遼。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì qìng lì bā nián liáo zhòng xī shí qī nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝慶曆八年(遼重熙十七年)
chūn, zhēng yuè. xīn wèi, xià guó zhǔ nǎng xiāo cú, wěi shì yuē wǔ liè huáng dì, miào hào jǐng zōng, mù yuē tài líng.
春,正月。辛未,夏國主曩霄殂,偽諡曰武烈皇帝,廟號景宗,墓曰泰陵。
nǎng xiāo fán qī qǔ: yī yuē mǐ mǔ shì, jiù nǚ yě, shēng yī zi, yǐ mào lèi tā rén, shā zhī. èr yuē suǒ shì. sān yuē dōu luó shì, zǎo sǐ. sì yuē miē mí shì, shēng zǐ ā lǐ, móu shā nǎng xiāo, wèi wò xiāng qǐ suǒ gào, chén yú hé, shā miē mí shì. wǔ yuē yǎ ěr shì, yù lēi qiě cóng nǚ yě, qí zhǎng, yǒu zhì móu, nǎng xiāo wèi zhī, dài jīn qǐ yún guān, lìng tā rén bù dé guān. shēng sān zi, yuē níng míng, xǐ fāng shù, cóng dào shì xué pì gǔ, qì wǔ ér sǐ. cì níng lìng gé, nǎng xiāo yǐ mào lèi jǐ, tè ài zhī, yǐ wèi tài zǐ. cì xuē mái, zǎo sǐ. hòu fù nà mǎ yī kè, jiē shān nǚ, yíng tiān dū shān yǐ jū zhī. yǎ ěr zhī zú xuān yán: wú nǚ jià èr shí nián, zhǐ gù jū, ér dé mǎ yī kè nǚ, nǎi wèi xiū nèi! nǎng xiāo nù. huì yǒu gào yù lēi qiě xiōng dì móu yǐ níng lìng gé qǔ fù zhī xī zuò luàn, nǎng xiāo suì zú yù lēi qiě gāng lī líng chéng bū děng sān jiā. jì ér yǎ ěr shì sù wǒ xiōng dì wú zuì jiàn shā, nǎng xiāo huǐ hèn, xià lìng fǎng yí kǒu, dé yù lēi qiě qī yán yú sān xiāng jiā, hòu yǔ zhī sī tōng, yǎ ěr shì jué zhī, nǎi chū zhī wèi ní, hào mì cáng dà shī. liù yuē yē lǜ shì. qī yuē mǎ yī kè shì, chū yù nà wèi níng lìng gé qī, nǎng xiāo jiàn qí měi, zì qǔ zhī, hào wèi xīn huáng hòu. níng lìng gé fèn ér shā nǎng xiāo, bù sǐ, yì qí bí ér qù, nì huáng lú è tè péng jiā, wèi è tè péng suǒ shā. nǎng xiāo suì yīn bí chuàng sǐ, nián sì shí liù.
曩霄凡七娶:一曰米母氏,舅女也,生一子,以貌類它人,殺之。二曰索氏。三曰都羅氏,早死。四曰咩迷氏,生子阿理,謀殺曩霄,為臥香乞所告,沉於河,殺咩迷氏。五曰雅爾氏,裕勒且從女也,頎長,有智謀,曩霄畏之,戴金起雲冠,令它人不得冠。生三子,曰寧明,喜方術,從道士學辟穀,氣忤而死。次寧令格,曩霄以貌類己,特愛之,以為太子。次薛埋,早死。後復納瑪伊克,皆山女,營天都山以居之。雅爾之族宣言:「吾女嫁二十年,止故居,而得瑪伊克女,乃為修內!」曩霄怒。會有告裕勒且兄弟謀以寧令格娶婦之夕作亂,曩霄遂族裕勒且、剛哩、凌城逋等三家。既而雅爾氏訴「我兄弟無罪見殺」,曩霄悔恨,下令訪遺口,得裕勒且妻閻於三香家,後與之私通,雅爾氏覺之,乃出之為尼,號密藏大師。六曰耶律氏。七曰瑪伊克氏,初欲納為寧令格妻,曩霄見其美,自娶之,號為新皇后。寧令格憤而殺曩霄,不死,劓其鼻而去,匿黃蘆鄂特彭家,為鄂特彭所殺。曩霄遂因鼻創死,年四十六。
mì cáng shì chū wèi ní, yù yú xìng zhōu zhī jiè tán yuàn, jì shēn ér nǎng xiāo sǐ. nǎng xiāo yí yán, lì cóng dì wěi gé níng lìng. qí dà qiú nuò yī shàng dōu děng yǔ mì cáng è tè péng yì suǒ lì. mì cáng, dà zú yě, è tè péng wèi zhī zhǎng. zhòng yù rú yí yán lì wěi gé níng lìng. è tè péng dú fú xǔ, yuē: wěi gé níng lìng fēi zi, qiě wú gōng, ān dé yǒu guó! nuò yī shàng dōu yuē: guó jīn wú zhǔ, rán zé hé suǒ lì? bù rán, ěr yù zhī hū! ěr néng bǎo yǒu xià tǔ, zé yì zhòng suǒ yuàn yě. è tè péng yuē: yǔ hé gǎn zāi! xià zì zǔ kǎo yǐ lái, fù sǐ zi jì, guó rén nǎi fú. jīn mì cáng ní shēn xiān wáng zhī yí fù, xìng ér shēng zǐ, zé kě yǐ sì xiān wáng yǐ, shuí gǎn bù fú! zhòng yuē: rán. suì lì mì cáng ní wèi tài hòu. nǎng xiāo sǐ sān yuè ér shēng nán, shì wèi liàng zuò. yǐ máo wéi chāng gāo huái zhèng zhī qī gèng rǔ zhī, ér zhèng zài mì cáng shì. wéi chāng huái zhèng jiē hàn rén, běn yù lēi qiě zhàng xià, gù qīn dài zhī. yǐ ér huái zhèng dài yín xià rén, wéi chāng qiè yī nǎng xiāo suǒ yǔ pán lóng fú, jiē wèi è tè péng suǒ zú.
密藏氏初為尼,寓於興州之戒壇院,既娠而曩霄死。曩霄遺言,立從弟委格寧令。其大酋諾伊尚都等與密藏鄂特彭議所立。密藏,大族也,鄂特彭為之長。眾欲如遺言立委格寧令。鄂特彭獨弗許,曰:「委格寧令非子,且無功,安得有國!」諾伊尚都曰:「國今無主,然則何所立?不然,爾欲之乎!爾能保有夏土,則亦眾所願也。」鄂特彭曰:「予何敢哉!夏自祖考以來,父死子繼,國人乃服。今密藏尼娠先王之遺腹,幸而生子,則可以嗣先王矣,誰敢不服!」眾曰:「然。」遂立密藏尼為太后。曩霄死三月而生男,是為諒祚。以毛惟昌、高懷正之妻更乳之,而政在密藏氏。惟昌、懷正皆漢人,本裕勒且帳下,故親待之。已而懷正貸銀夏人,惟昌竊衣曩霄所與盤龍服,皆為鄂特彭所族。
yǐ hài, míng hào yǐ bèi zhōu chéng jùn, bù kě gōng, móu zhú jù yīn, dù yòng gōng èr wàn rén, qī sān shí rì kě yǔ chéng qí. ér zéi yì yú chéng shàng shè zhàn péng, yǔ guān jūn xiāng dāng, míng yuē xǐ xiàng féng. jù yīn jiāng chéng, wèi zéi suǒ fén, huǒ sān rì bù miè. nǎi yòng jūn xiào liú zūn jì, jí nán chéng záo dì dào, ér rì gōng qí běi yǐ qiān zhì zhī.
乙亥,明鎬以貝州城峻,不可攻,謀築距闉,度用工二萬人,期三十日可與城齊。而賊亦於城上設戰棚,與官軍相當,名曰喜相逢。距闉將成,為賊所焚,火三日不滅。乃用軍校劉遵計,即南城鑿地道,而日攻其北以牽制之。
bèi zhōu mín yǒu wāng wén qìng guō bīn zhào zōng běn wāng shùn zhě, zì chéng shàng xì shū shè hào zhàng, yuē wèi nèi yīng, yè, zhuì huán yǐ yǐn guān jūn, jì nà shù bǎi rén, fén lóu lǔ, zéi jué, lǜ zhòng jù zhàn. chū, guān jūn jì dēng, yù zhuān qí gōng, duàn huán yǐ jué hòu lái zhě. jí yǔ zéi zhàn, bīng guǎ bù dí, yǔ wén qìng děng fù zhuì ér xià. shì yè, chéng jǐ kè. bǐng zǐ, shòu wén qìng bīn xī tóu gòng fèng guān, zōng běn shùn yòu shì jìn.
貝州民有汪文慶、郭斌、趙宗本、汪順者,自城上系書射鎬帳,約為內應,夜,縋絙以引官軍,既納數百人,焚樓櫓,賊覺,率眾拒戰。初,官軍既登,欲專其功,斷絙以絕後來者。及與賊戰,兵寡不敵,與文慶等復縋而下。是夜,城幾克。丙子,授文慶、斌西頭供奉官,宗本、順右侍禁。
dīng chǒu, yǐ cān zhī zhèng shì wén yàn bó wèi hé běi xuān fǔ shǐ, běn lù tǐ liàng ān fǔ shǐ míng hào fù zhī. hào dū zhū jiāng gōng bèi zhōu chéng, jiǔ bù xià. dì yōu zhī, wèn fǔ chén cè ān chū, yàn bó qǐ zì wǎng tǎo zéi, gù qiǎn yàn bó xuān fǔ ér gǎi hào wèi fù. xiān shì shū mì shǐ xià sǒng è hào, kǒng qí chéng gōng, fán hào suǒ zòu qǐng, zhé cóng zhōng jǔ zhī. yàn bó jì shòu mìng, yīn yán jūn shì zhōng fù bù jí, yuàn dé zhuān xíng. wù yín, zhào xǔ yàn bó yǐ pián yí cóng shì. yàn bó qǐng yòng jiāng zuò jiān zhǔ bù jū zhēn qīng děng sān rén zhǎng jī yí wén zì, xǔ zhī. hào suǒ zòu pì diàn zhōng chéng wáng qǐ děng sì rén, réng tīng suí jūn. bèi zhōu zéi móu qiè chū yào jié liáo shǐ, míng hào dié zhī zhī, qiǎn diàn shì ān sù fú bīng xī mén. rén wǔ, zéi guǒ yǐ sān bǎi rén yè chū, fú fā, jiē jiù huò.
丁丑,以參知政事文彥博為河北宣撫使,本路體量安撫使明鎬副之。鎬督諸將攻貝州城,久不下。帝憂之,問輔臣策安出,彥博乞自往討賊,故遣彥博宣撫而改鎬為副。先是樞密使夏竦惡鎬,恐其成功,凡鎬所奏請,輒從中沮之。彥博既受命,因言軍事中覆不及,願得專行。戊寅,詔許彥博以便宜從事。彥博請用將作監主簿鞠真卿等三人掌機宜文字,許之。鎬所奏辟殿中丞王起等四人,仍聽隨軍。貝州賊謀竊出要劫遼使,明鎬諜知之,遣殿侍安素伏兵西門。壬午,賊果以三百人夜出,伏發,皆就獲。
shì rì, jiāng níng fǔ huǒ. chū, nán táng dà jiàn gōng shì fǔ sì, qí zhì jiē fǎng dì jīng. shí yíng bīng móu luàn, shì jué, fú zhū. jì ér huǒ, zhī fǔ shì jí xián diàn xué shì lǐ yòu jù yǒu biàn, hé mén bù jiù, yán shāo jǐ jǐn, wéi cún yī biàn tīng, nǎi jiù yù zhú diàn yě. xún zé yòu wèi mì shū jiān zhí, lìng zhì shì. yòu zòu huǒ shì yún: bù yì huò qǐ xiāo qiáng, biàn shēng huí lù. huì xīn yǒu wèi shì zhī biàn, cháo tíng è qí yán, gù zé tè zhòng.
是日,江寧府火。初,南唐大建宮室府寺,其制皆仿帝京。時營兵謀亂,事覺,伏誅。既而火,知府事、集賢殿學士李宥懼有變,闔門不救,延燒幾盡,唯存一便廳,乃舊玉燭殿也。尋責宥為秘書監直,令致仕。宥奏火事云:「不意禍起蕭牆,變生回祿。」會新有衛士之變,朝廷惡其言,故責特重。
yǐ yǒu, jiàng kōng míng gào chì xuān tóu dá dāo zi sān bǎi dào, xià hé běi xuān fǔ shǐ, yǐ bèi shǎng zhàn gōng. shì rì, wén yàn bó zhì bèi zhōu chéng.
乙酉,降空名告敕宣頭答刂子三百道,下河北宣撫使,以備賞戰功。是日,文彥博至貝州城。
dīng hài, liáo zhǔ rú chūn shuǐ.
丁亥,遼主如春水。
yǐ wèi, rì chì wú guāng.
乙未,日赤無光。
guān jūn gōng bèi zhōu chéng běi shén jí, zéi jǐn ruì yù zhī. ér nán chéng suǒ xué dì dào qián dá chéng zhōng, zéi chū bù jué yě. rùn yuè, gēng zǐ shuò, wén yàn bó yè xuǎn zhuàng shì èr bǎi, xián méi yóu dì dào rù, yòu bān diàn zhí cáo jié děng dǎo zhī. jì chū, dēng chéng, shā shǒu pí zhě, chuí huán yǐn guān jūn. zéi zòng huǒ niú, guān jūn shāo què. jūn xiào yáng suì yǐ qiāng zhōng niú bí, niú hái zǒu, zéi zhòng jīng kuì. wáng zé kāi dōng mén dùn, gé mén zhī hòu zhāng yīn yuán háo yǔ zhàn, sǐ zhī. wáng xìn bǔ dé zé, yú dǎng bǎo cūn shě, jiē fén sǐ. zé zì fǎn zhì bài, fán liù shí wǔ rì.
官軍攻貝州城北甚急,賊盡銳御之。而南城所穴地道潛達城中,賊初不覺也。閏月,庚子朔,文彥博夜選壯士二百,銜枚由地道入,右班殿直曹竭等導之。既出,登城,殺守陴者,垂絙引官軍。賊縱火牛,官軍稍卻。軍校楊遂以槍中牛鼻,牛還走,賊眾驚潰。王則開東門遁,閤門祗候張絪緣壕與戰,死之。王信捕得則,餘黨保邨舍,皆焚死。則自反至敗,凡六十五日。
xīn chǒu, wén yàn bó qiǎn lǐ jì hé lái gào bèi zhōu píng, cì jì hé jǐn páo jīn dài. yàn bó qǐng zhǎn wáng zé yú dà míng fǔ, xià sǒng yán kǒng suǒ huò fēi zhēn dào, dāng fù shì zhī, zhào yǐ kǎn chē sòng zé jīng shī.
辛丑,文彥博遣李繼和來告貝州平,賜繼和錦袍、金帶。彥博請斬王則於大名府,夏竦言恐所獲非真盜,當覆視之,詔以檻車送則京師。
wáng zé zhī yǐ bèi zhōu fǎn yě, shēn zhōu zú páng dàn, yǔ qí tú móu yǐ yuán rì shā jūn xiào jié kù bīng yīng zhī. qián yī rì, yǒu gào zhě, zhī zhōu wáng dǐng yè chū, xí qiǎn jūn xiào shè shì yú wài yì, ér yīn wèi zhī bèi. yì rì, huì liáo lì, zhì jiǔ rú cháng, pàn dǎng è bù gǎn dòng. dǐng cì dé shí, xú bó shǒu móu shí bā rén sòng yù, yù jù, qí zhuǎn yùn shǐ zhì shěn jué. wèi zhì, jūn zhōng xiōng xiōng, móu jié qiú, dǐng wèi liáo lì yuē: wú bù yǐ lèi zhū jūn. dú mìng qǔ qiú jié ào zhě shù rén zhǎn yú shì, zhòng jiē shī sè, yī jùn tiē rán. zhuǎn yùn shǐ zhì, qiú wèi jué zhě bàn, xùn zhī, jiē fú zhū.
王則之以貝州反也,深州卒龐旦,與其徒謀以元日殺軍校、劫庫兵應之。前一日,有告者,知州王鼎夜出,檄遣軍校攝事於外邑,而陰為之備。翼日,會僚吏,置酒如常,叛黨愕不敢動。鼎刺得實,徐搏首謀十八人送獄,獄具,俟轉運使至審決。未至,軍中凶凶,謀劫囚,鼎謂僚吏曰:「吾不以累諸君。」獨命取囚桀驁者數人斬於市,眾皆失色,一郡帖然。轉運使至,囚未決者半,訊之,皆伏誅。
rén yín, shēng yì zhōu wèi ān wǔ jūn.
壬寅,升翼州為安武軍。
jiǎ chén, qū shè hé běi, cì píng bèi zhōu jiāng shì mín qián, zhàn mò zhě guān wèi zàng jì bīng suǒ jiàn mín tián, chú xià qiū shuì. gǎi bèi zhōu wèi ēn zhōu.
甲辰,曲赦河北,賜平貝州將士緡錢,戰歿者官為葬祭;兵所踐民田,除夏秋稅。改貝州為恩州。
dīng wèi, yǐ mì gé xiào lǐ zhāng huán wèi liǎng zhè zhuǎn yùn shǐ. huán shí nián bù mó kān qiān guān, cháo tíng jiǎng qí tuì jìng, gù yòng zhī.
丁未,以秘閣校理張環為兩浙轉運使。環十年不磨勘遷官,朝廷獎其退靜,故用之。
wù shēn, yǐ wén yàn bó wèi lǐ bù shì láng píng zhāng shì, míng hào wèi duān míng diàn xué shì, gěi shì zhōng, mǎ jūn dōu yú hòu wáng xìn wèi wēi dé jūn liú hòu. zì yú bīng guān gè yǐ gōng cì qiān zhuǎn jí cì mín qián yǒu chà.
戊申,以文彥博為禮部侍郎、平章事,明鎬為端明殿學士,給事中,馬軍都虞候王信為威德軍留後。自餘兵官各以功次遷轉及賜緡錢有差。
zèng mǎ suì wèi gōng yuàn shǐ. suì, kāi fēng rén, yǐ sān bān fèng zhí wèi běi jīng zhǐ shǐ, wén wáng zé pàn, yì liú shǒu jiǎ chāng cháo qǐng jī zéi. chāng cháo shǐ chí bǎng rù chéng zhāo xiáng, zé shèng fú jiàn zhī, yǔ yǐn chá. suì yù yǐ huò fú, zhé bù dá. suì jiāng shā zé ér wú bīng zhàng zì suí, shí zhāng dé yī zài cè, suì yù qí zhù jǐ, mù dé yī, dé yī bù dòng. suì fèn qǐ, tóu bēi dǐ zé, è qí hóu, jī zhī liú xiě, ér zuǒ yòu zú wú zhù zhě. zéi dǎng zǎn rèn jù zào, zhì duàn qí yī bì, yóu lì zé yuē: yāo zéi, hèn bù zhǎn rǔ wàn duàn! zéi zhí suì, fù ér zhī jiě zhī. zé cāng cù bèi ōu shāng, bìng shù rì nǎi qǐ. shì wén, dì tàn xī jiǔ zhī. zé jì zhū, nǎi zhuī zèng suì, fēng qí qī wèi jīng zhōng xiàn jūn, cì guān pèi, guān qí zi wǔ rén. hòu dé shā suì zhě, shǐ qí zi pōu xīn ér jì zhī.
贈馬遂為宮苑使。遂,開封人,以三班奉職為北京指使,聞王則叛,詣留守賈昌朝請擊賊。昌朝使持榜入城招降,則盛服見之,與飲茶。遂諭以禍福,輒不答。遂將殺則而無兵仗自隨,時張得一在側,遂欲其助己,目得一,得一不動。遂奮起,投杯抵則,扼其喉,擊之流血,而左右卒無助者。賊黨攢刃聚噪,至斷其一臂,猶詈則曰:「妖賊,恨不斬汝萬段!」賊執遂,縛而支解之。則倉猝被毆傷,病數日乃起。事聞,帝嘆息久之。則既誅,乃追贈遂,封其妻為旌忠縣君,賜冠帔,官其子五人。後得殺遂者,使其子剖心而祭之。
guǐ chǒu, liáo zhǔ shè hǔ yú hóu lǐ jí.
癸丑,遼主射虎於侯里吉。
yǐ mǎo, pàn dà míng fǔ jiān běi jīng liú shǒu sī jiǎ chāng cháo jiā jiǎn xiào tài shī, jìn fēng ān guó gōng, yǐ ēn zhōu píng yě. hàn lín shì dú xué shì yáng xié yán: zéi fā chāng cháo bù zhōng, zhì chū dà chén tǎo zhī nǎi píng. chāng cháo wèi yǒu zuì, bù dāng shǎng. fú tīng.
乙卯,判大名府兼北京留守司賈昌朝加檢校太師,進封安國公,以恩州平也。翰林侍讀學士楊偕言:「賊發昌朝部中,至出大臣討之乃平。昌朝為有罪,不當賞。」弗聽。
xīn yǒu, chóng zhèng diàn qīn cóng guān yán xiù guō kuí wáng shèng sūn lì děng sì rén móu wèi biàn, shā jūn xiào, jié bīng zhàng, dēng yán hé diàn wū, rù jìn zhōng, zhì qǐn diàn. shí huáng hòu shì dì, yè bàn, wén biàn, dì jù yù chū, hòu bì gé bào chí, qiǎn gōng rén chí zhào dōu zhī wáng shǒu zhōng děng yǐ bīng rù wèi. zéi zhì fú níng diàn xià, zhuó gōng rén, shāng bì, shēng chè dì suǒ. huàn zhě hé chéng yòng lǜ dì jīng, dài zòu gōng rén ōu xiǎo nǚ zǐ, hòu chì zhī yuē: zéi zài diàn xià shā rén, dì qiě yù chū, gǎn wàng yán xié! hòu zhī zéi bì zòng huǒ, nǎi qiǎn huàn zhě chí shuǐ zhǒng zéi, zéi guǒ yǐ zhú fén lián, shuǐ suí miè zhī. shì xī, suǒ qiǎn huàn zhě, hòu qīn jiǎn qí fā yǐ wèi shí, yù zhī yuē: zéi píng jiā shǎng, dāng yǐ rǔ fā wèi zhèng. gù huàn zhě zhēng jǐn sǐ lì. cāng cù chù zhì, yī chū yú hòu. yán xiù děng sān rén xún wèi sù wèi bīng suǒ zhū, wáng shèng zǒu nì gōng chéng běi lóu, jīng rì nǎi dé, bǔ dé jí zhī fēn zhī, zú bù zhī qí shǐ suǒ móu.
辛酉,崇政殿親從官顏秀、郭逵、王勝、孫利等四人謀為變,殺軍校,劫兵杖,登延和殿屋,入禁中,至寢殿。時皇后侍帝,夜半,聞變,帝遽欲出,後閉閤抱持,遣宮人馳召都知王守忠等以兵入衛。賊至福寧殿下,斫宮人,傷臂,聲徹帝所。宦者何承用慮帝驚,紿奏宮人毆小女子,後叱之曰:「賊在殿下殺人,帝且欲出,敢妄言邪!」後知賊必縱火,乃遣宦者持水踵賊,賊果以燭焚簾,水隨滅之。是夕,所遣宦者,後親翦其發以為識,諭之曰:「賊平加賞,當以汝發為證。」故宦者爭盡死力。倉猝處置,一出於後。顏秀等三人尋為宿衛兵所誅,王勝走匿宮城北樓,經日乃得,捕得即支分之,卒不知其始所謀。
shū mì shǐ xià sǒng yán yú dì, qǐng yù shǐ tóng huàn guān jí jìn zhōng jū qí shì, qiě yán bù kě zī màn, shǐ fǎn cè zhě bù ān. cān zhī zhèng shì dīng dù yuē: sù wèi yǒu biàn, shì guān shè jì, cǐ ér kě rěn, shú bù kě rěn! gù qǐng fù wài tái qióng zhì dǎng yǔ. zì dàn zhēng zhì shí shí, dì zú cóng sǒng yì. jiǎ zǐ, jiàng nèi shì yáng jǐng zōng dèng bǎo jí yáng huái mǐn liú yǒng nián zhào cóng yuē wáng cóng shàn děng wǔ rén jiē wài qiān dú huái mǐn lǐng zhí rú gù, sǒng bì zhī yě.
樞密使夏竦言於帝,請御史同宦官即禁中鞫其事,且言不可滋蔓,使反側者不安。參知政事丁度曰:「宿衛有變,事關社稷,此而可忍,孰不可忍!」固請付外台窮治黨與。自旦爭至食時,帝卒從竦議。甲子,降內侍楊景宗、鄧保吉、楊懷敏、劉永年、趙從約、王從善等五人皆外遷;獨懷敏領職如故,竦庇之也。
xiān shì yǒu zhào shì jǐng zōng děng zuì, yù shǐ zhōng chéng yú zhōu xún shì yù shǐ zhī zá shì zhāng biàn yù shǐ hé tán děng yán: diàn tíng suǒ zhì sù wèi, běn wèi rén zhǔ yù bèi fēi cháng. jīn wèi shì suǒ wèi xiōng bèi, yì bù kě cè, jiān hòu lái huò zéi yú dǎng, lèi chuán shèng zhǐ lìng wèi dé shā sǐ, ér quán bù yī bǐng, gài shì běn guǎn chén liáo jù jiàn bǔ huò zhī hòu, kān jū dé qíng, suǒ yǐ róng zhòng ōu sǐ, yǐ tú miè kǒu, yù qīng shī zhí zhī zuì. qíng zhuàng rú cǐ, lǐ wú kě shù. tài zǔ cháo, jiǔ fāng huǒ fā, běn chù bīng shì yīn biàn zuò guò, tài zǔ yǐ běn fāng shǐ fù tián chù yán děng bù néng bù xiá, bìng chù jí fǎ. jīn chéng yú zhǐ chǐ, zéi luàn qiè fā, xiōng è zhī zhuàng, wú dà yú cǐ. ér jū zhí zhě jì bù néng chá jǔ, dāng sù zhě yòu bù jí qín bǔ, wèi zhèng diǎn fǎ, hé yǐ sāi gōng yì! fú qǐ chóng xíng chù jiàng, yòng zhèn wēi fá. jǐng zōng děng jì wài qiān, tán děng yòu zài jù zòu, qǐ chù huái mǐn. dì lìng zhōng shū zhào tán děng, yù yǐ dú kuān jiǎ huái mǐn zhī gù. tán děng yòu yán: wèi shì chí rèn zhí rù jìn tíng, yù líng fàn chéng yú, wèi dà chén zhě yí shēn zé yǒu sī shī chá zhī zuì, rú yáng jǐng zōng děng, bìng dāng zhū lù yǐ xiè tiān xià ruò yǐ qí guò fēi zì qǔ, zhǐ kě dài qí zhèng zuò, bìng yí liú cuàn yǐ jiè bǎi zhí. jǐng zōng děng fá jì shén qīng, huái mǐn yòu dú yì zhòng, gài liǎng fǔ dà chén wèi bì xià zuǒ yòu zhī yuàn nù, bù néng jiān zhí zǔ zōng zhī fǎ yě. fú wàng yī lì zé shòu wài rèn, yǐ xié gōng lùn.
先是有詔釋景宗等罪,御史中丞魚周詢、侍御史知雜事張昪、御史何郯等言:「殿廷所置宿衛,本為人主預備非常。今衛士所為凶悖,意不可測,兼後來獲賊餘黨,累傳聖旨令未得殺死,而全不依稟,蓋是本管臣僚懼見捕獲之後,勘鞫得情,所以容眾毆死,以圖滅口,欲輕失職之罪。情狀如此,理無可恕。太祖朝,酒坊火發,本處兵士因便作過,太祖以本坊使副田處岩等不能部轄,並處極法。今乘輿咫尺,賊亂竊發,兇惡之狀,無大於此。而居職者既不能察舉,當宿者又不即禽捕,未正典法,何以塞公議!伏乞重行黜降,用振威罰。」景宗等既外遷,郯等又再具奏,乞黜懷敏。帝令中書召郯等,諭以獨寬假懷敏之故。郯等又言:「衛士持刃直入禁庭,欲凌犯乘輿,為大臣者宜深責有司失察之罪,如楊景宗等,並當誅戮以謝天下;若以其過非自取,止可貸其正坐,並宜流竄以戒百職。景宗等罰既甚輕,懷敏又獨異眾,蓋兩府大臣畏陛下左右之怨怒,不能堅執祖宗之法也。伏望一例責授外任,以協公論。」
dì yǔ fǔ chén yǐ gōng tíng zhī biàn, měi rén zhāng shì yǒu hù bì gōng, xià sǒng jí chàng yán yí jiǎng qiú suǒ yǐ zūn yì zhī lǐ. zǎi xiàng chén zhí zhōng bù zhī suǒ wèi, hàn lín xué shì zhāng fāng píng jiàn zhí zhōng yán: hàn féng jié yú shēn dāng měng shòu, bù wén yǒu suǒ zūn yì. qiě shě huáng hòu ér zūn měi rén, gǔ wú shì lǐ. ruò guǒ xíng zhī, tiān xià bàng yì bì dà cuì yú gōng, zhōng shēn bù kě xuě yě. zhí zhōng qú rán ér bà.
帝語輔臣以宮庭之變,美人張氏有扈蹕功,夏竦即倡言宜講求所以尊異之禮。宰相陳執中不知所為,翰林學士張方平見執中言:「漢馮婕妤身當猛獸,不聞有所尊異。且舍皇后而尊美人,古無是禮。若果行之,天下謗議必大萃於公,終身不可雪也。」執中瞿然而罷。
chū, jiàn guān yán: jiāng níng, shàng shǐ fēng zhī dì, shǒu chén shì huǒ bù jǐn, fǔ sì xī fén, yí zé cái chén shàn zhì zhī. mìng sī nóng qīng lín wéi dài lǐ yòu, wéi gù cí bù xíng, nǎi jiàng wéi zhī yuán zhōu, gǎi mìng lóng tú gé zhí xué shì zhāng kuí zhī jiāng níng fǔ. kuí jì zhì, jiǎn cái liào gōng, yī xún jiù zhì, bù yú shí fù wán.
初,諫官言:「江寧,上始封之地,守臣視火不謹,府寺悉焚,宜擇材臣繕治之。」命司農卿林濰代李宥,濰固辭不行,乃降濰知袁州,改命龍圖閣直學士張奎知江寧府。奎既至,簡材料工,一循舊制,不逾時復完。
bǐng yín, zhé wáng zé yú dū shì.
丙寅,磔王則於都市。
yǐ zhī hóng zhōu zhí jí xián yuàn lǐ xuàn wèi jīng hú nán lù zhuǎn yùn shǐ. shí wǔ xī mán kòu hú nán, zé zhuǎn yùn shǐ, dì yuē: yǒu guǎn zhí shàn yǐn jiǔ zhě wèi shuí? jīn ān zài? fǔ chén wèi yù, dì yuē: shì wǎng suì chéng bīn zhōu zhě, qí rén cái kě yòng. fǔ chén yǐ xuàn duì, suì chú zhī. xuàn chéng yì zhì shào zhōu, jiè zhū bù àn bīng wú dòng, shǐ rén yù mán yǐ huò fú. mán yuè, bà bīng shòu yuē shù.
以知洪州、直集賢院李絢為荊湖南路轉運使。時五谿蠻寇湖南,擇轉運使,帝曰:「有館職善飲酒者為誰?今安在?」輔臣未喻,帝曰:「是往歲城邠州者,其人才可用。」輔臣以絢對,遂除之。絢乘驛至邵州,戒諸部按兵無動,使人諭蠻以禍福。蠻悅,罷兵受約束。
chū, yuán hào fàn yán zhōu, bìng biān jiē kǒng. xuàn tōng pàn bīn zhōu, chéng pí bù wán. xuàn fāng shè shǒu, jí fā bīng zhì chéng, liáo lì jiē wèi dāng yán shàng dài bào, xuàn bù tīng. dì wén zhī, xǐ, yīn zhào tā zhōu xī zhì shǒu bèi.
初,元昊犯延州,並邊皆恐。絢通判邠州,城陴不完。絢方攝守,即發兵治城,僚吏皆謂當言上待報,絢不聽。帝聞之,喜,因詔它州悉治守備。
dīng mǎo, zhū zhāng dé yī, qí xiōng dì xī zuò jiàng guān, qī zǐ lùn rú lǜ. dé yī zhī bèi zhōu, shì shì bā rì ér luàn zuò. zéi zhì dé yī zhōu xiè zhī xī, rì jù shí yǐn. chū, zéi qǔ zhōu yìn, yǔ yuē: yòng qì què jiàn hái. měi jiàn zéi, bì hū yuē dài wáng, xiān yī ér zuò, zuò bì dōng xiàng, yòu wèi zé cǎo jiàn nǐ yí shì. zéi píng, dé yī fù yù shǐ tái hé zhì. yù jù, cháo tíng yì dài sǐ, zhōng chéng gāo ruò nè wèi: shǒu chén bù sǐ zì dāng zhū, kuàng wèi zé qū hū? yú shì zuò qì shì. dé yī, qí zhī zǐ yě.
丁卯,誅張得一,其兄弟悉坐降官,妻子論如律。得一知貝州,視事八日而亂作。賊置得一州廨之西,日具食飲。初,賊取州印,語曰:「用訖卻見還。」每見賊,必呼曰大王,先揖而坐,坐必東向,又為則草僭擬儀式。賊平,得一付御史台劾治。獄具,朝廷議貸死,中丞高若訥謂:「守臣不死自當誅,況為則屈乎?」於是坐棄市。得一,耆之子也。
shì yuè, chén liáo shàng yán: huáng chéng sī zài nèi zhōng zuì wèi fán jù, zǔ zōng rèn wèi ěr mù zhī sī, jù dāng guān sì yuán, duō chà qīn xìn yǒu xīn lì rén. jìn nián yuán shù bèi duō, bìng bù xuǎn zhuó. qǐ jīn hòu zhǐ chà sì yuán, xuǎn yǒu xīn lì chén hòu zhī rén, gèng bù xǔ rén zhǐ shè chén qǐ rú wéi, bìng yǐ wéi zhì lùn. cóng zhī.
是月,臣僚上言:「皇城司在內中最為繁劇,祖宗任為耳目之司,句當官四員,多差親信有心力人。近年員數倍多,並不選擢。乞今後只差四員,選有心力沉厚之人,更不許人指射陳乞;如違,並以違制論。」從之。
èr yuè, guǐ yǒu, yáng huái mǐn luò rù nèi fù dōu zhī, fù wèi zuǒ cáng kù shǐ huá zhōu qián xiá, shǐ cóng yù shǐ yán yě. hé tán jī huái mǐn yóu lì, dì yù tán yuē: gǔ zhī jiàn chén cháng yǒu suì shǒu zhě, qīng néng xíng cǐ fǒu? duì yuē: gǔ zhě dì bù cóng jiàn, gù chén yǒu suì shǒu. jīn bì xià cóng jiàn rú liú, hé yòng rú cǐ! ruò bì suì shǒu, zé měi guī chén xià ér guò zài jūn shàng yě. dì xīn nà zhī.
二月,癸酉,楊懷敏落入內副都知,復為左藏庫使、滑州鈐轄,始從御史言也。何郯擊懷敏尤力,帝諭郯曰:「古之諫臣嘗有碎首者,卿能行此否?」對曰:「古者帝不從諫,故臣有碎首。今陛下從諫如流,何用如此!若必碎首,則美歸臣下而過在君上也。」帝欣納之。
bān qìng lì shàn jiù fāng. dì shǐ yuè fú jiàn zòu yù, duō yǐ gǔ dú hài rén zhě, fú zhōu yī gōng lín shì yuán néng yǐ yào xià zhī, suì zhào lù qí fāng. yòu mìng tài yī jí zhū fāng zhī shàn zhì gǔ zhě wèi yī biān, zhào dīng dù wèi xù ér bān zhī.
頒《慶曆善救方》。帝始閱福建奏獄,多以蠱毒害人者,福州醫工林士元能以藥下之,遂詔錄其方。又命太醫集諸方之善治蠱者為一編,詔丁度為序而頒之。
bǐng zǐ, hàn lín shì dú xué shì zuǒ jiàn yì dài fū yáng xié wèi gōng bù shì láng, zhì shì. zhào jiàn, yàn láo, cì bù bài. jí zú, yí zòu shàng bīng lùn yī piān. dì lián zhī, tè zèng bīng bù shì láng. xié xìng gāng ér zhōng pǔ, gǎn wèi dà yán, shù shàng shū lùn tiān xià shì, yì zhě yǐ wèi yū kuò nán yòng. yǔ rén shǎo hé, rán yì néng yǒu suǒ róng. chū, cài xiāng děng hé zòu xié, chū zhī háng zhōu. huì xiāng yè gào guò háng, ér qīng yóu lǐ shì, huò wèi xié, hé yán yú cháo, dá yuē: xiāng cháng yǐ gōng shì dǐ wǒ, wǒ qǐ kě yǐ sī bào xié!
丙子,翰林侍讀學士、左諫議大夫楊偕為工部侍郎,致仕。召見,宴勞,賜不拜。及卒,遺奏上《兵論》一篇。帝憐之,特贈兵部侍郎。偕性剛而忠朴,敢為大言,數上書論天下事,議者以為迂闊難用。與人少合,然亦能有所容。初,蔡襄等劾奏偕,出知杭州。會襄謁告過杭,而輕游里市,或謂偕,盍言於朝,答曰:「襄嘗以公事詆我,我豈可以私報邪!」
dīng chǒu, xià qiǎn yáng shǒu sù lái gào qí zhǔ nǎng xiāo zhī sàng, mìng kāi fēng fǔ pàn guān cáo yǐng shū wèi jì diàn shǐ, liù zhái shǐ dèng bǎo xìn wèi diào wèi shǐ, cì juàn bù yáng mǐ miàn jiǔ rú lì. xià yì qiǎn shǐ gào yú liáo, liáo qiǎn shǐ rú xià wèi diàn.
丁丑,夏遣楊守素來告其主曩霄之喪,命開封府判官曹穎叔為祭奠使,六宅使鄧保信為弔慰使,賜絹布羊米麵酒如例。夏亦遣使告於遼,遼遣使如夏慰奠。
wù yín, gǎi zhī jīng nán fàn zhòng yān fù zhī dèng zhōu. zhòng yān zài dèng èr nián, dèng rén ài zhī. jí xǐ jīng nán, zhòng zhē shǐ zhě qǐng liú zhòng yān, zhòng yān yì yuàn liú, zhào cóng qí qǐng.
戊寅,改知荊南范仲淹復知鄧州。仲淹在鄧二年,鄧人愛之。及徙荊南,眾遮使者請留仲淹,仲淹亦願留,詔從其請。
jǐ mǎo, cì yíng mò ēn jì zhōu mín qián èr wàn, shú hái jī mín yù zi.
己卯,賜瀛、莫、恩、冀州緡錢二萬,贖還饑民鬻子。
rén wǔ, biǎn sān sī hù bù pàn guān hán zōng zhī huá zhōu. zōng qián shǐ liáo, liáo zhǔ wèn qí jiā shì, zōng yán fù yì zài xiān cháo yǐ cháng chí lǐ lái shǐ, liáo zhǔ xǐ yuē: yǔ zhōng guó tōng hǎo jiǔ, fù zǐ xiāng jì fèng shǐ, yí zhuó wǒ jiǔ. zōng lǜ tóng shǐ zhě wǔ rén qǐ wèi shòu, liáo zhǔ yì lí xí chóu zhī, huān shén. jì hái, zǎi xiàng chén zhí zhōng yǐ wèi shēng shì, gù zé zhī. xún gǎi zhī xǔ zhōu.
壬午,貶三司戶部判官韓綜知滑州。綜前使遼,遼主問其家世,綜言父億在先朝已嘗持禮來使,遼主喜曰:「與中國通好久,父子相繼奉使,宜酌我酒。」綜率同使者五人起為壽,遼主亦離席酬之,歡甚。既還,宰相陳執中以為生事,故責之。尋改知許州。
yǐ wèi, yǐ shì yù shǐ sòng xǐ wèi bīng bù yuán wài láng tóng zhī jiàn yuàn. xiān shì xǐ jū wèi shì yù yú nèi shì shěng, bù néng jiū qí běn móu. yù jì jù, nèi shì yòu shǐ xǐ zì wèi dié, chēng wú gǎn lòu xiè. yǐ ér qǐ biàn yú gōng shěng zhì fáng jǐn huǒ zhú pái, jí fá jìn zhōng lín yán jù mù, chù luó jiāng quǎn yǐ bèi dào. cháo lùn fēi xiào, yīn hào yuē sòng luó jiāng. kāi fēng fǔ pàn guān cáo yǐng shū yán xǐ wèi zhì shǐ rǔ mìng, qǐng zhì yú fǎ, bù tīng, zhì shì yòu zhuó jiàn guān.
乙未,以侍御史宋禧為兵部員外郎、同知諫院。先是禧鞫衛士獄於內侍省,不能究其本謀。獄既具,內侍又使禧自為牒,稱無敢漏泄。已而乞遍於宮省置防謹火燭牌,及伐禁中臨檐巨木,畜羅江犬以備盜。朝論非笑,因號曰宋羅江。開封府判官曹潁叔言禧為制使辱命,請置於法,不聽,至是又擢諫官。
shì yuè, liáo mìng shì shù yán guó jiā lì biàn, bù dé jí jǐ shì, nú bì suǒ jiàn, xǔ bái qí zhǔ, bù dé zì chén.
是月,遼命士庶言國家利便,不得及己事,奴婢所見,許白其主,不得自陳。
sān yuè, jiǎ chén, zhào lǐ bù gòng jǔ.
三月,甲辰,詔禮部貢舉。
yǐ jīng xī zhuǎn yùn shǐ rèn zhuān quán pàn sān sī dōu lǐ qiàn píng yóu sī.
以京西轉運使任顓權判三司都理欠憑由司。
chū, xià qiǎn lǚ nǐ rú lái nà kuǎn, yào qǐng fán shí yī shì, qí yóu zhě yù qù chén chēng nán. xuǎn zhuān yā bàn, yī qiè zé yǐ dà yì, cí qū ér qù. jí sūn yán shòu zài shǐ, suī shàng biǎo yǐ chēng chén, ér yóu yù yǐ qīng yán tōng zhōng guó jí zì mǎi mài, yòu qǐ zēng suì cì zhì sān shí wàn. zhào wéi xǔ què chǎng jí tiān cì wǔ wàn, qí yì duō zhuān suǒ chén zhě. nǎng xiāo jì wèi qí xià suǒ shā, qiǎn yáng shǒu sù gào āi, ér shǒu sù nǎi kāng dìng zhōng wèi nǎng xiāo móu bù chēng chén nà suǒ cì jié zhě yě. zhuān shì zòu jì jīng shī, dì liú zhuān guǎn bàn. zhuān wèn shǒu sù nǎng xiāo suǒ yǐ sǐ, shǒu sù bù néng duì, zhōng qí qù, bù gǎn jié ào. zhōng shū nǐ zhuān zhī fèng xiáng fǔ, dì yuē: rèn zhuān yīng jiē yáng shǒu sù shì bì, yí bèi cháo tíng huǎn jí wěi rèn, fèng xiáng bù nán dé rén. zhí zhèng yǒu bù yuè zhuān zhě, yīn mìng yǐ cǐ guān.
初,夏遣呂你如來納款,要請凡十一事,其尤者欲去臣稱男。選顓押拌,一切責以大義,詞屈而去。及孫延壽再使,雖上表已稱臣,而猶欲以青鹽通中國及自買賣,又乞增歲賜至三十萬。詔惟許榷場及添賜五萬,其議多顓所陳者。曩霄既為其下所殺,遣楊守素告哀,而守素乃康定中為曩霄謀不稱臣、納所賜節者也。顓適奏計京師,帝留顓館伴。顓問守素曩霄所以死,守素不能對,終其去,不敢桀驁。中書擬顓知鳳翔府,帝曰:「任顓應接楊守素事畢,宜備朝廷緩急委任,鳳翔不難得人。」執政有不悅顓者,因命以此官。
jiǎ yín, xìng lóng tú tiān zhāng gé, zhào jìn chén zōng shì guān tài zōng yóu yì jí zhēn zōng xìng chán zhōu shī bēi jí sān cháo ruì wù. yòu chū shǒu zhào cì fǔ chén yuē: jiān zhě xī chuí bèi yù, tiān xià yì sāo, qù mù bīng shī, jí diào jūn shí, suī cháng fù yǒu zēng ér jīng yòng bù gěi. jiā yǐ chéng píng jìn jiǔ, jìn shì duō mén, rén fú zhèng làn, yuán duō quē shǎo. yòu, mù zǎi hǎn wén zòu zuì, jiāng shuài jiān yú chēng zhí, qǐ zhì dù wèi lì, bù néng biàn tōng yú shí xié? jiǎn zhuó mí zhēn, bù néng quàn lì yú xià xié? xī běi duō gù, dí qíng mí cháng, xiàn qí jué kōng yán zhě duō, chén yōu jiǔ shí xiào zhě shǎo, sī jì cǐ wù, wǎng zhī suǒ cóng, xī wèi diào huà zhī. yòu zhào hàn lín xué shì sān sī shǐ zhī kāi fēng fǔ yù shǐ zhōng chéng yuē: yù wén zhèn gōng què shī, zuǒ yòu péng xié, zhōng wài xiǎn zhà, zhōu jùn bào nüè, fǎ lìng fēi biàn mín zhě, jí cháo tíng jǐ shì, qí xī yǐ chén. jiē gěi bǐ zhá, lìng jí zuò shàng duì. shí shū mì shǐ xià sǒng zhī zhí zhōng bù xué shǎo wén, gù wèi dì huà cǐ móu, yì yù kùn zhí zhōng yě. zhí zhōng fāng lì cí, wèi xǔ. cān zhī zhèng shì sòng xiáng jìn yuē: liǎng hàn duì cè, běn yán yán xué zhī shì jīn bèi wèi zhèng fǔ ér zì bǐ shū shēng, fēi suǒ yǐ zūn cháo tíng, qǐng zhì zhōng shū hé yì shàng duì. xǔ zhī. lùn zhě yǐ wèi zhī tǐ.
甲寅,幸龍圖、天章閣,召近臣、宗室觀太宗《遊藝集》、真宗《幸澶州詩碑》及三朝瑞物。又出手詔賜輔臣曰:「間者西垂備御,天下繹騷,趣募兵師,急調軍食,雖常賦有增而經用不給。加以承平浸久,進仕多門,人浮政濫,員多缺少。又,牧宰罕聞奏最,將帥艱於稱職,豈制度未立,不能變通於時邪?簡擢靡臻,不能勸厲於下邪?西北多故,敵情靡常,獻奇譎空言者多,陳悠久實效者少,思濟此務,罔知所從,悉為調畫之。」又詔翰林學士、三司使、知開封府、御史中丞曰:「欲聞朕躬闕失,左右朋邪,中外險詐,州郡暴虐,法令非便民者,及朝廷幾事,其悉以陳。」皆給筆札,令即坐上對。時樞密使夏竦知執中不學少文,故為帝畫此謀,意欲困執中也。執中方力辭,未許。參知政事宋庠進曰:「兩漢對策,本延岩穴之士;今備位政府而自比書生,非所以尊朝廷,請至中書合議上對。」許之。論者以為知體。
shì rì, hàn lín xué shì zhāng fāng píng jì tuì cháo, huì suǒ yuàn cǎo zhì, fāng píng jí tiáo duì suǒ wèn, yè bàn, yǔ zhì shū jù shàng, yuē: xiàng yīn xià rén zǔ mìng, zhū lù zēng zhì jìn jūn yuē sì shí èr wàn yú rén, tōng sān cháo jiù bīng qiě bā jiǔ shí wàn rén, qí xiāng jūn yì yǒng zhōu jùn xiāng jūn zhū jūn xiǎo fēn shèng yuán děng bù zài cǐ shù. fán cǐ rǒng bīng, fēi wéi kùn tiān xià cái yòng, fāng qiě chéng tiān xià huò jiē, ruò bù zǎo tú, hòu wú jí yǐ. wàng yán lìng tiān xià jìn zhǐ zhào mù, mìng zhú lù zhuǎn yùn shǐ tí diǎn xíng yù, fēn àn suǒ bù, jiǎn xuǎn pí lǎo, biàn yǔ fàng tíng. ruò suī xì jìn jūn ér léi ruò yuàn tuì jiù xiāng jūn, yì tīng cóng biàn.
是日,翰林學士張方平既退朝,會鎖院草制,方平即條對所問,夜半,與制書俱上,曰:「向因夏人阻命,諸路增置禁軍約四十二萬餘人,通三朝舊兵且八九十萬人,其鄉軍義勇、州郡廂軍、諸軍小分剩員等不在此數。凡此冗兵,非惟困天下財用,方且成天下禍階,若不早圖,後無及矣。望嚴令天下禁止召募,命逐路轉運使、提點刑獄,分案所部,揀選疲老,便與放停。若雖系禁軍而羸弱願退就廂軍,亦聽從便。
jīn rù guān zhī lù, jiǎo xìng pān yuán, rì shēng xīn lì, qǐ lìng zhōng shū shū mì yuàn gè jù zhú nián zhū sè rù shì míng mù jí rén shù, qǔ qí jiǎo xìng bì làn yóu shèn zhě, zhú sè bié lì tiáo yuē, shāo jiā cái sǔn. qí shǔ sān sī diàn qián sī qún mù sī děng chù chóu jiǎng tiáo guàn, yì qǐ chóng xíng xiáng dìng.
「今入官之路,徼幸攀援,日生新例,乞令中書、樞密院各具逐年諸色入仕名目及人數,取其徼幸弊濫尤甚者,逐色別立條約,稍加裁損。其屬三司、殿前司、群牧司等處酬獎條貫,亦乞重行詳定。
chén wén xiān cháo, suī jiāng xiāng dà chén zhī zǐ sūn, yóu duō bái yī wèi shì zhě. jīn zì shǎo qīng jiān yǐ shàng, zhé měi suì rèn yī rén, bù yì guò hū? zǔ zōng zhī shí, wén wǔ guān bù lì mó kān nián suì, bù wèi shēng qiān zī xù, yǒu cái yòng míng shí zhī rén, huò cóng xià wèi biàn jiàn chāo zhuó. wú cái yòng míng shí zhī rén, yǒu shǒu yī guān shí yú nián bù gǎi zhuǎn zhě, qí rèn jiān dāng huò zhī xiàn tōng pàn zhī zhōu, yǒu zhì shù rèn bù dé qiān zhě. gù dāng shí rén jiē zì miǎn, fēi yǒu láo xiào, zhī bù dé jìn. zì xiáng fú zhī hòu, cháo yì yì xún kuān dà, gù lìng shǒu guān jí sān nián, jí lì dé mó kān, xián bù xiào mò zhī suǒ quàn. yuàn bì xià shāo gé cǐ zhì, qí yīng mó kān xù qiān zhě, bì yǒu láo jī kě bāo, huò cháo tíng tè chì zé guān bǎo rèn zhě, jí yǔ zhuǎn qiān, zú yǐ jiàn shèng ēn jí cái ài mín zhī yì yě.
「臣聞先朝,雖將相大臣之子孫,猶多白衣未仕者。今自少卿監以上,輒每歲任一人,不亦過乎?祖宗之時,文武官不立磨勘年歲,不為升遷資序,有才用名實之人,或從下位便見超擢。無才用名實之人,有守一官十餘年不改轉者,其任監當或知縣、通判、知州,有至數任不得遷者。故當時人皆自勉,非有勞效,知不得進。自祥符之後,朝議益循寬大,故令守官及三年,即例得磨勘,賢不肖莫知所勸。願陛下稍革此制,其應磨勘敘遷者,必有勞績可褒,或朝廷特敕擇官保任者,即與轉遷,足以見聖恩急才愛民之意也。
zhì yú jiāng shuài zhī rèn, yí jiǔ yú qí zhí. zǔ zōng rèn lǐ hàn chāo guō jìn děng, yuǎn huò èr shí nián, jìn yóu bā jiǔ nián, lüè qí xì gù, bù qīng yǒu yí yì. jīn zé bù rán, wǔ chén zhǐ biān jùn, wèi zhī biān rèn, jiè wèi fā shēn zhī dì. lì biān rèn zhě, céng wú cùn láo, bù shù nián jìng liè héng xíng cì shǐ fáng tuán lián chá, néng shì chú chuán, shú yú rén shì zhě, jí yǐ wèi cái. ér yòu yí huàn gǎi yì, dì xíng shān chuān wèi jí zhī, jūn yuán shì wǔ wèi jí shí, lì mín shì sú wèi jí ān, yǐ fù qù yǐ. yuàn bì xià jiàn zǔ zōng gù shì, zhòng jué shǎng yǐ dài gōng láo, zé jiǔ rèn yǐ guān néng xiào, yì yù jiāng shuài zhī yī jié yě!
「至於將帥之任,宜久於其職。祖宗任李漢超、郭進等,遠或二十年,近猶八九年,略其細故,不輕有移易。今則不然,武臣指邊郡,謂之邊任,借為發身之地。歷邊任者,曾無寸勞,不數年徑列橫行、刺史、防、團、廉察,能飾廚傳,熟於人事者,即以為才。而又移換改易,地形山川未及知,軍員仕伍未及識,吏民士俗未及諳,已復去矣。願陛下鑒祖宗故事,重爵賞以待功勞,責久任以觀能效,亦馭將帥之一節也!」
dì lǎn zòu jīng yì. jié dàn, gèng cì shǒu zhá, wèn zhào suǒ bù jí zhě. fāng píng jí rì fù shàng duì yuē: chén guān gǔ jīn zhì luàn zhī biàn, bù zài qí tā, zhī zài shàng xià zhī shì hé, shì wú dà bù chéng shàng xià zhī shì lí, shì wú xiǎo bù bài. bǐ nián yǐ lái, cháo tíng pō yǐn qīng xiǎn zhī rén, bù zhī yán lù, wéi dào gàn yù, lì kǒu wèi xián, bài huài yǎ sú, suì chéng xiǎn báo. nèi zé yán shì guān, wài zé àn chá guān, duō fā rén guī mén nuǎn mèi, nián suì shēn yuǎn lèi jīng shè yòu zhī shì. ér yòu zhū sè xiǎo rén, xià zhì lì xū tóng pú, guān shí dé chěng, gǎn yú fàn shàng, chuàng zào cí shuō, cháo tíng biàn xíng, jì yǐ ài zēng, hé suǒ bù zhì! gù zì jiāng xiāng ér xià, zhì yú qīng dài fū, zhuì zhuì wēi kǒng, yī dòng yī wèi, zhé yuē kǒng zhì rén yán, gǒu qiě yīn xún, qiú miǎn bàng jiù, hé xiá zhǎn bù xīn tǐ, wèi guó lì shì zāi! yuàn bì xià liú shén, wù zài tōng shàng xià zhī qíng yù shàng xià zhī qíng hé, zài shěn yú tīng shòu ér yǐ. dì lǎn zòu, yì yì zhī, shū wén rú èr zì yǐ cì.
帝覽奏驚異。詰旦,更賜手札,問詔所不及者。方平即日復上對曰:「臣觀古今治亂之變,不在其它,只在上下之勢合,事無大不成;上下之勢離,事無小不敗。比年以來,朝廷頗引輕險之人,布之言路,違道干譽,利口為賢,敗壞雅俗,遂成險薄。內則言事官,外則案察官,多發人閨門暖昧,年歲深遠累經赦宥之事。而又諸色小人,下至吏胥僮僕,觀時得逞,敢於犯上,創造詞說,朝廷便行,濟以愛憎,何所不至!故自將相而下,至於卿大夫,惴惴危恐,一動一為,輒曰恐致人言,苟且因循,求免謗咎,何暇展布心體,為國立事哉!願陛下留神,務在通上下之情;欲上下之情合,在審於聽受而已。」帝覽奏,益異之,書「文儒」二字以賜。
rén xū, yǐ lín yǔ lù xì qiú.
壬戌,以霖雨錄繫囚。
guǐ hài, yù yíng yáng mén, zhào zhī zhì gào dài zhì jiàn guān yù shǐ děng zhào zhī yuē: zhèn yù wén cháo zhèng dé shī, bīng nóng yào wù, biān fáng bèi yù, jiāng shuài néng fǒu, cái fù lì hài, qián fǎ shì fēi, yǔ fū chán rén hài zhèng, jiān dào luàn sú, jí suǒ yǐ fáng wēi dù jiàn zhī cè, xī duì yú piān. shì yuē, zhī zhì gào céng gōng liàng yǐ mǔ bìng zài gào, yì qiǎn nèi shì cì zhào lìng shàng duì.
癸亥,御迎陽門,召知制誥、待制、諫官、御史等詔之曰:「朕欲聞朝政得失,兵農要務,邊防備御,將帥能否,財賦利害,錢法是非,與夫讒人害政,奸盜亂俗,及所以防微杜漸之策,悉對於篇。」是曰,知制誥曾公亮以母病在告,亦遣內侍賜詔令上對。
diàn zhōng shì yù shǐ hé tán jì duì zhào suǒ wèn, yòu yán: tiān xià lì hài, fēi yī rì kě jǐn tiáo chén, yù qǐ tè bān zhào zhǐ, gào yù liǎng zhì liǎng shěng chén liáo, zì jīn yǒu wén cháo zhèng què shī, zhèng lìng guò chà, jūn jī lì hài, suī fēi běn zhí, bìng xǔ shàng zhāng lùn liè, réng wěi zhōng shū zhì jí jù lù suǒ shàng zhāng shū. yù yù jìn yòng chén liáo, lìng qǔ yǒu bì bǔ duō zhě, yòng wèi xuǎn shǒu. suǒ jì qīn shì zhī rén, gè zhī zé rèn, wù tú qīng jié, yǐ zhù zhèng huà.
殿中侍御史何郯既對詔所問,又言:「天下利害,非一日可盡條陳,欲乞特頒詔旨,告諭兩制、兩省臣僚,自今有聞朝政闕失,政令過差,軍機利害,雖非本職,並許上章論列,仍委中書置籍具錄所上章疏。遇欲進用臣僚,令取有裨補多者,用為選首。所冀親侍之人,各知責任,務圖傾竭,以助政化。」
hàn lín shì dú xué shì yè qīng chén zài yǒng xìng, tiáo duì jiǎ yín zhào shū suǒ wèn, qí yán duō mó qiè quán guì, qiě yuē: bì xià yù yì bēn jìng, cǐ xì zhōng shū. ruò zǎi xiàng cái yì bēn jìng zhī liú, zé fēng sú dūn hòu, rén zhī zhǐ zú zǎi xiàng yòng xiǎn nìng zhī shì, zé tān róng mào jìn, jìn chéng bō mí. xiàng yǒu zhí zài guǎn kù, rì qū zǒu shí xiāng zhī mén, rù zé qǔ jiē tán xiàng yán yǐ zī ěr mù, chū zé qiè miào mó cháo lùn yǐ jīng liú bèi, yī dàn jiē zhuó zhí sī yǐ chóu suǒ rèn. bǐ rì rén shì, jìng zhǒng cǐ fēng, chū rù quán yào zhī jiā, shí yǒu sān shī wǔ guǐ zhī hào, nǎi liè guǎn zhí, huò zhì shěng cáo. qiě tái jiàn wèi tiān xià ěr mù, jīn zé jǐn wèi zǎi xiàng zhǒu yè, zǎi xiàng suǒ è, zé jùn yǐ wēi xiá, gōng xíng jī bó zǎi xiàng suǒ xǐ, zé cóng ér chàng hè, wèi zhī xiān róng. zhōng shū zhèng lìng bù píng, shǎng fá bù dāng, zé qián kǒu jié shé, wèi cháng gǎn yán rén zhǔ xiān wēi guò chà huò gōng wéi xiǎo shì, jí jí yán guò dāng, yòng wèi jié zhí. gōng zhí wèi yú suì shí, qiān zhuó yǐ jiā cháng děng. sòng xǐ wèi yù shǐ, quàn bì xià gōng zhōng chù quǎn shè jí yǐ wèi shǒu wèi, xuē ruò cháo lǐ, qǔ xiào wài guó, bù jiā hē qiǎn, zhuó wèi jiàn guān. wáng kuí liǎng wèi hú nán jiāng xī zhuǎn yùn shǐ, suǒ zhì kē nüè, zhū bō bǎi xìng, tú pèi wú gū, tè yǐ zǎi xiàng gù jiù, bù cì bá zhuó, suì yǒu hé dōng zhī xíng. rú cǐ, shì zhǎng bēn jìng yě! qí tā suǒ liè lì hài shén zhòng.
翰林侍讀學士葉清臣在永興,條對甲寅詔書所問,其言多劘切權貴,且曰:「陛下欲抑奔競,此系中書。若宰相裁抑奔競之流,則風俗敦厚,人知止足;宰相用險佞之士,則貪榮冒進,浸成波靡。向有職在管庫,日趨走時相之門,入則取街談巷言以資耳目,出則竊廟謨朝論以驚流輩,一旦皆擢職司以酬所任。比日人士,競踵此風,出入權要之家,時有三屍、五鬼之號,乃列館職,或置省曹。且台諫為天下耳目,今則盡為宰相肘腋,宰相所惡,則捃以微瑕,公行擊搏;宰相所喜,則從而唱和,為之先容。中書政令不平,賞罰不當,則鉗口結舌,未嘗敢言;人主纖微過差或宮闈小事,即極言過當,用為訐直。供職未逾歲時,遷擢已加常等。宋禧為御史,勸陛下宮中畜犬設棘以為守衛,削弱朝禮,取笑外國,不加訶譴,擢為諫官。王逵兩為湖南、江西轉運使,所至苛虐,誅剝百姓,徒配無辜,特以宰相故舊,不次拔擢,遂有河東之行。如此,是長奔競也!」其它所列利害甚眾。