qǐ è féng tūn tān bā yuè, jǐn zhān méng zuò è jiǔ yuè, fán yī nián yǒu qí.
起閼逢涒灘八月,盡旃蒙作噩九月,凡一年有奇。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì qìng lì sì nián liáo zhòng xī shí sān nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝慶曆四年(遼重熙十三年)
bā yuè, xīn mǎo, mìng cān zhī zhèng shì jiǎ chāng cháo lǐng tiān xià nóng tián, fàn zhòng yān lǐng xíng fǎ, shì yǒu lì hài, qí xī tiáo shàng.
八月,辛卯,命參知政事賈昌朝領天下農田,范仲淹領刑法,事有利害,其悉條上。
chū, zhòng yān jiàn yì: zhōu zhì, sān gōng fēn jiān liù guān zhī zhí, hàn yǐ sān gōng fēn bù liù qīng, táng yǐ zǎi xiàng fēn pàn liù cáo. jīn zhōng shū, gǔ tiān guān zhǒng zǎi yě shū mì yuàn, gǔ xià guān sī mǎ yě. sì guān sàn yú qún yǒu sī, wú sān gōng jiān lǐng zhī zhòng, ér èr fǔ wéi jìn zhuó chà chú, xún zī jí, yì shǎng fá, jiǎn yòng tiáo lì ér yǐ. shàng bù zhuān sān gōng lùn dào zhī rèn, xià bù zhuān liù qīng zuǒ wáng zhī zhí, fēi fǎ zhì yě. chén qǐng fǎng qián dài, yǐ sān sī sī nóng shěn guān liú nèi quán sān bān yuàn guó zi jiān tài cháng xíng bù shěn xíng dà lǐ qún mù diàn qián mǎ bù jūn sī, gè wěi fǔ chén jiān pàn qí shì, fán chuàng zhì xīn guī, gēng gǎi qián bì, guān lì chù zhì, xíng fǎ qīng zhòng, yǒu lì hài zhě, bìng cóng fǔ chén yǔ duó qí shì tǐ dà zhě, èr fǔ qiān yì zòu cái. chén yuàn zì lǐng bīng fù zhī zhí, rú qí wú bǔ, qǐng xiān chù jiàng. zhāng dé xiàng děng jiē yǐ wèi bù kě, jiǔ zhī nǎi jiàng shì mìng, rán zú bù guǒ xíng.
初,仲淹建議:「周制,三公分兼六官之職,漢以三公分部六卿,唐以宰相分判六曹。今中書,古天官冢宰也;樞密院,古夏官司馬也。四官散於群有司,無三公兼領之重,而二府惟進擢差除,循資級,議賞罰,檢用條例而已。上不專三公論道之任,下不專六卿佐王之職,非法治也。臣請仿前代,以三司、司農、審官、流內銓、三班院、國子監、太常、刑部、審刑、大理、群牧、殿前馬步軍司,各委輔臣兼判其事,凡創置新規,更改前弊,官吏黜陟,刑法輕重,有利害者,並從輔臣予奪;其事體大者,二府僉議奏裁。臣願自領兵賦之職,如其無補,請先黜降。」章得象等皆以為不可,久之乃降是命,然卒不果行。
jiǎ wǔ, yǐ shū mì fù shǐ fù bì wèi hé běi xuān fǔ shǐ. xiān shì fǔ chén zòu shì chuí gǒng diàn, dì yuē: qì dān zhǔ shòu lǐ yún zhōu, jiāng xí wǒ hé dōng, liǎng fǔ yí shè bèi. bì tuì ér shàng yán: hé běi píng tǎn, hé dōng xiǎn zǔ, hé běi fù shí, hé dōng kōng fá, hé běi wú bèi, hé dōng yǒu bèi, qì dān bì bù shě hé běi ér xí hé dōng. chén jìn zòu hé běi shǒu yù zhī cè, qǐ shǒu yào jùn, zì xíng qí shì, bù wéi xùn bīng bèi dí yǐ ān yuán yuán, zhì yú shēn xiū guó chǐ, shù jǐ kě shuā. yú shì mìng bì xuān fǔ hé běi. qí shí bì yù chū bì chán bàng yě.
甲午,以樞密副使富弼為河北宣撫使。先是輔臣奏事垂拱殿,帝曰:「契丹主受禮雲州,將襲我河東,兩府宜設備。」弼退而上言:「河北平坦,河東險阻,河北富實,河東空乏,河北無備,河東有備,契丹必不舍河北而襲河東。臣近奏河北守御之策,乞守要郡,自行其事,不惟訓兵備敵以安元元,至於身羞國恥,庶幾可刷。」於是命弼宣撫河北。其實弼欲出避讒謗也。
bǎo zhōu xún jiǎn sī yún yì zú yōng dōu jiān wéi guì jù chéng pàn, zhī zhōu liú jì zōng dù chéng háo nì shuǐ sǐ. zhī guǎng xìn jūn liú yí sūn yǔ zǒu mǎ chéng shòu sòng yǒu yán lín chéng yù zhī, pàn bīng yǒu yù jiàng zhě, jì wèi jué, ér zhū lù gè jìn bīng lái tǎo, suì fù gù shǒu jù mìng.
保州巡檢司雲翼卒擁都監韋貴據城叛,知州劉繼宗渡城濠溺水死。知廣信軍劉貽孫與走馬承受宋有言臨城諭之,叛兵有欲降者,計未決,而諸路各進兵來討,遂復固守拒命。
wù xū, yǐ yòu zhèng yán yú jìng wèi huí xiè shǐ, shǐ yú liáo, qí fù shū lüè yuē: ruò yǐ yuán hào yú běi cháo shī shì dà zhī tǐ, zé zì yí wèn zuì. huò wèi yuán hào yú běn cháo jī xiào shùn zhī gù, zé hé fán chū shī! shěn yán zhōu zuó zòu, yuán hào yǐ qiǎn yáng shǒu sù jiāng shì wén rù jiè, tǎng bù yī chū yuē, zé yóu kě jǔ hái rú jǐn zūn chéng, zé yì nán què yě.
戊戌,以右正言余靖為回謝使,使於遼,其復書略曰:「若以元昊於北朝失事大之體,則自宜問罪。或謂元昊於本朝稽效順之故,則何煩出師!矧延州昨奏,元昊已遣楊守素將誓文入界,儻不依初約,則猶可沮還;如盡遵承,則亦難卻也。」
yǐ yòu zhèng yán zhī zhì gào ōu yáng xiū wèi hé běi dōu zhuǎn yùn àn chá shǐ. dì yù xiū yuē: wù wèi jiǔ jū jì, yǒu shì dì yán zhī. xiū duì yǐ jiàn guān nǎi dé fēng wén, jīn zài wài, shǐ shì yǒu zhǐ, yuè zhí, zuì yě. dì yuē: shì gǒu yí wén, bù kě yǐ zhōng wài wèi cí. jiàn guān cài xiāng sūn fǔ zòu liú xiū, bù xǔ.
以右正言、知制誥歐陽修為河北都轉運案察使。帝諭修曰:「勿為久居計,有事第言之。」修對以諫官乃得風聞,今在外,使事有指,越職,罪也。帝曰:「事苟宜聞,不可以中外為辭。」諫官蔡襄、孫甫奏留修,不許。
yǐ yú jìng zhī zhì gào, réng zhī jiàn yuàn yǐ zhī jiàn yuàn cài xiāng zhí shǐ guǎn, tóng xiū qǐ jū zhù.
以余靖知制誥,仍知諫院;以知諫院蔡襄直史館,同修起居注。
zhào rù nèi gòng fèng guān liú bǎo xìn wǎng shì bǎo zhōu bīng luàn.
詔入內供奉官劉保信往視保州兵亂。
gēng zǐ, mìng yòu zhèng yán tián kuàng dù shì bǎo zhōu, réng tīng pián yí xíng shì.
庚子,命右正言田況度視保州,仍聽便宜行事。
rén yín, jiàng chì bǎng zhāo ān bǎo zhōu pàn jūn, réng zhào zhī xióng zhōu wáng dé jī dié bào běi jiè, kǒng yuán biān rén hù jīng rǎo yě.
壬寅,降敕榜招安保州叛軍,仍詔知雄州王德基牒報北界,恐緣邊人戶驚擾也。
jiǎ yín, cháo yì yǐ zhū dào bīng jí bǎo zhōu chéng xià, wèi yǒu tǒng xiá, yīn zhào xuān fǔ shǐ fù bì cù xíng, wǎng jié zhì zhī. zài jiàng chì bǎng zhāo ān, réng lìng tián kuàng děng qiě tuì bīng, xuǎn rén jī chì rù chéng, ruò suì kāi mén, jí yī qiè fǔ cún rú shàng jù mìng, zé yì bīng jìn gōng, qí zài yíng tóng jū gǔ ròu, wú lǎo yòu jiē lù zhī.
甲寅,朝議以諸道兵集保州城下,未有統轄,因詔宣撫使富弼促行,往節制之。再降敕榜招安,仍令田況等且退兵,選人齎敕入城,若遂開門,即一切撫存;如尚拒命,則益兵進攻,其在營同居骨肉,無老幼皆戮之。
xiān shì zhī dìng zhōu wáng guǒ lǜ bīng qū bǎo zhōu, gōng chéng shén jí, huì yǒu zhào zhāo ān, zéi bù kěn jiàng, dēng pí hū yuē: dé lǐ bù jūn lái, wǒ jiàng yǐ. lǐ bù jūn, wèi zhāo liàng yě. zhào qiǎn zhāo liàng. shì rì, zhāo liàng zhì, yǔ kuàng tóng yù zéi, zéi zhōng wèi xìn. yòu shì jìn luò yáng guō kuí jìng yú háo yì chéng xià, wèi zéi yuē: wǒ bān xíng yě, rǔ xià suǒ, wǒ jiù rǔ yǔ. zéi nǎi xià suǒ, jí yuán zhī dēng chéng, wèi zéi yuē: cháo tíng zhī luàn bù yóu rǔ, yóu guān lì yù rǔ bù yǐ lǐ. jīn shè rǔ zuì, yòu yǐ lù zhì shǎng rǔ, shǐ liǎng zhì dà chén fèng zhào shū lái yù rǔ, rǔ hé yí! zéi jiē xiāng gù dòng sè yuē: guǒ rú cǐ hū? nǎi gèng zhào qí suǒ zhī shù rén dēng chéng. zéi xìn zhī, zhēng tóu bīng xià chéng, jiàng zhě yī qiān yú rén, suì kāi mén nà guān jūn. qí zào nì zhě sì bǎi èr shí jiǔ rén, kuàng jù dé qí xìng míng, lìng yáng huái mǐn lǜ bīng rù chéng, xī kēng shā zhī. jiàng zú èr qiān yú rén, xī fēn lì zhū zhōu xuān fǔ shǐ. fù bì kǒng hòu shēng biàn, yǔ dōu zhuǎn yùn shǐ ōu yáng xiū xiāng yù yú nèi huáng, yè bàn, píng rén móu, yù shǐ zhū zhōu tóng rì zhū zhī. xiū yuē: huò mò dà yú shā yǐ jiàng, kuàng xié cóng hū? jì fēi cháo mìng, zhū zhōu yǒu yī bù cóng, wèi biàn bù xì. bì wù, nǎi zhǐ.
先是知定州王果率兵趨保州,攻城甚急,會有詔招安,賊不肯降,登陴呼曰:「得李步軍來,我降矣。」李步軍,謂昭亮也。詔遣昭亮。是日,昭亮至,與況同諭賊,賊終未信。右侍禁洛陽郭逵徑逾壕詣城下,謂賊曰:「我班行也,汝下索,我就汝語。」賊乃下索,即援之登城,謂賊曰:「朝廷知亂不由汝,由官吏遇汝不以理。今赦汝罪,又以祿秩賞汝,使兩制大臣奉詔書來諭汝,汝何疑!」賊皆相顧動色曰:「果如此乎?」乃更召其所知數人登城。賊信之,爭投兵下城,降者一千餘人,遂開門納官軍。其造逆者四百二十九人,況具得其姓名,令楊懷敏率兵入城,悉坑殺之。降卒二千餘人,悉分隸諸州宣撫使。富弼恐後生變,與都轉運使歐陽修相遇於內黃,夜半,屏人謀,欲使諸州同日誅之。修曰:「禍莫大於殺已降,況脅從乎?既非朝命,諸州有一不從,為變不細。」弼悟,乃止。
yǐ mǎo, dì wèi fǔ chén yuē: rú wén zhū lù zhuǎn yùn àn chá tí diǎn xíng yù sī fā tī suǒ bù guān lì xì guò, wù wèi kē kè, kě jiàng chì yuē shù zhī. xiān shì jiān chá yù shǐ liú shí yán: zhuǎn yùn shǐ jǐ zhí zhōu xiàn, kē shù guān lì, rén bù dé chěng qí cái. bāo zhěng yán: zhū dào zhuǎn yùn shǐ zì jiān àn chá jí zhì pàn guān yǐ lái, tǐ liàng bù xià guān lì, pō shāng fán suì. yù qǐ yú jiāo yīn shè shū nèi tè xíng yuē shù, fán guān lì xiān bèi tǐ liàng zhě, qíng fēi gù fàn, xián xǔ zì xīn. yú shì jiàng chì yuē shù zhū lù àn chá shǐ, bèi zài tái guān suǒ shàng zhī yán.
乙卯,帝謂輔臣曰:「如聞諸路轉運案察、提點刑獄司發擿所部官吏細過,務為苛刻,可降敕約束之。」先是監察御史劉湜言:「轉運使掎摭州縣,苛束官吏,人不得騁其材。」包拯言:「諸道轉運使自兼案察及置判官以來,體量部下官吏,頗傷煩碎。欲乞於郊禋赦書內特行約束,凡官吏先被體量者,情非故犯,咸許自新。」於是降敕約束諸路案察使,備載台官所上之言。
ōu yáng xiū zòu yuē: zì chà zhū lù àn chá, suī wèi yǒu dà xiào, ér lǎo bìng hūn mèi zhī rén, wàng fēng ér jù, jìn rì zhì shì zhě jiàn duō, zhōu xiàn fāng yù chéng qīng, ér cháo tíng zì jǔ qí shì. qǐ lìng liǎng fǔ zhào tái guān shàng yán zhě zhì zhōng shū, wèn qí hé lù àn chá zhī rén yīn xié sī nù, gǒu yǒu jī zhuàng, qǐ xià suǒ sī biàn míng, ruò shí wú rén, nǎi shì wàng shuō. qí jìn jiàng dá dāo zi, qǐ cì chōu hái, bù shǐ sì fāng jiàn cháo tíng zì jǔ àn chá zhī quán, ér wèi tān zāng lǎo móu zhī lì suǒ kuài.
歐陽修奏曰:「自差諸路案察,雖未有大效,而老病昏昧之人,望風而懼,近日致仕者漸多,州縣方欲澄清,而朝廷自沮其事。乞令兩府召台官上言者至中書,問其何路案察之人因挾私怒,苟有跡狀,乞下所司辨明,若實無人,乃是妄說。其近降答刂子,乞賜抽還,不使四方見朝廷自沮案察之權,而為貪贓老繆之吏所快。」
xiān shì xià qiǎn shǐ cháo yú liáo, liáo zhǔ nù qí duì bù yǐ qíng, jī zhī. dīng sì, xià fù qiǎn shǐ lái, liáo zhǔ xún yǐ shì yí, yòu bù shí duì, liáo zhǔ chī zhī.
先是夏遣使朝於遼,遼主怒其對不以情,羈之。丁巳,夏復遣使來,遼主詢以事宜,又不實對,遼主笞之。
wù wǔ, zhào: zì jīn chú tái lán guān, wú de yòng jiàn rèn fǔ chén suǒ jiàn zhī rén.
戊午,詔:「自今除台闌官,毋得用見任輔臣所薦之人。」
xǐ zhī cāng zhōu liú huàn zhī bǎo zhōu. huàn zhì yú yuè, yún yì jūn yòu móu fǎn, huàn yǐ dān qí zhì, xiè qí shǒu è, zhū zhī, yī jūn tiē rán.
徙知滄州劉渙知保州。渙至逾月,雲翼軍又謀反,渙以單騎至,械其首惡,誅之,一軍帖然。
jiǔ yuè, xīn yǒu, tián kuàng zòu bǎo zhōu píng. rén xū, zhào: bǎo zhōu guān lì sǐ luàn bīng ér wú qīn shǔ zhě, guān wèi bìn liǎn zhàn mò bīng guān bìng yōu xù mín tián róu jiàn zhě juān qí zū.
九月,辛酉,田況奏保州平。壬戌,詔:「保州官吏死亂兵而無親屬者,官為殯斂;戰歿兵官並優恤;民田蹂踐者蠲其租。」
hé běi dōu zhuǎn yùn àn chá shǐ tiān zhāng gé dài zhì zhāng rì zhī luò zhí zhī guó zhōu. yuán biān dōu xún jiǎn yáng huái mǐn cháng lǐng bīng zhì bǎo zhōu, tè miǎn fá. chū, rì zhī wén bǎo zhōu luàn, zì wèi chí zhì chéng xià, zhào zhū bù jiāng fēn gōng chéng, shǐ rén wèi huái mǐn yuē: bù jí lái, dāng yǐ jūn fǎ cóng shì. jì zhì, jiù zuò, yòu yǐ bīng zì wèi, rì mǐn zhī chì qù zhī, gù huái mǐn shēn hèn rì zhī, cháng mì zòu: shā rì zhī zé zéi jiàng yǐ. fù bì lì wèi rì zhī biàn, dì yì jiě, yóu zuò qián shì luò zhí.
河北都轉運案察使、天章閣待制張日之落職知虢州。緣邊都巡檢楊懷敏嘗領兵至保州,特免罰。初,日之聞保州亂,自魏馳至城下,召諸部將分攻城,使人謂懷敏曰:「不即來,當以軍法從事。」既至,就坐,又以兵自衛,日皿之斥去之,故懷敏深恨日之,嘗密奏:「殺日之則賊降矣。」富弼力為日之辨,帝意解,猶坐前事落職。
wù chén, shòu zhōu yán tài wèi zhì shì shēn guó gōng lǚ yí jiǎn zú. dì tì xià yuē: ān dé yōu gōng wàng shēn rú yí jiǎn zhě! zèng tài shī, zhōng shū lìng, shì wén jìng. yí jiǎn dāng guó bǐng zuì jiǔ, suī shù wèi yán zhě suǒ dǐ, dì juàn yǐ bù shuāi. rán suǒ chì shì xuán fù yòng, qí yú tiān xià shì qū shēn shū juǎn, dòng yǒu cāo shù. hòu pèi shí miào tíng. shǐ, wáng dàn qí yí jiǎn, wèi wáng céng yuē: jūn qí shàn jiāo yǒu zhī. zú yǔ céng bìng jū xiàng wèi. hòu zēng jiā qǐng yù zhuàn mù bēi, dì yīn cǎn rán sī yí jiǎn, shū huái zhōng bēi sān zì yǐ cì zhī.
戊辰,壽州言太尉致仕申國公呂夷簡卒。帝涕下曰:「安得憂公忘身如夷簡者!」贈太師,中書令,諡文靖。夷簡當國柄最久,雖數為言者所詆,帝眷倚不衰。然所斥士旋復用,其於天下事屈伸舒捲,動有操術。後配食廟庭。始,王旦奇夷簡,謂王曾曰:「君其善交友之。」卒與曾並居相位。後曾家請御篆墓碑,帝因慘然思夷簡,書「懷忠碑」三字以賜之。
gēng wǔ, píng zhāng shì jiān shū mì shǐ yàn shū, bà wèi gōng bù shàng shū, zhī yǐng zhōu. shū chū rù xiàng, zhuó ōu yáng xiū děng wèi jiàn guān, jì ér kǔ qí shù lùn shì, huò miàn zhé zhī, jí xiū chū wèi hé běi dōu zhuǎn yùn shǐ, jiàn guān zòu liú xiū, bù xǔ. sūn fǔ cài xiāng suì yán: zhuāng yì dàn shēng shèng gōng, wèi tiān xià zhǔ, ér shū bèi zhào yán zhì zhuāng yì mù, méi ér bù yán. yòu zòu lùn shū yì guān bīng zhì jiù shě yǐ guī lì. shū zuò shì chù. rán shū yǐ zhuāng xiàn fāng lín cháo, gù yán zhì bù gǎn chì yán. ér suǒ yì bīng nǎi fǔ chén lì xuān jiè zhě, yòu yì shǐ zì qí shēng yáng wén zhòng, shí wèi fēi shū zhī zuì yún.
庚午,平章事兼樞密使晏殊,罷為工部尚書,知潁州。殊初入相,擢歐陽修等為諫官,既而苦其數論事,或面折之,及修出為河北都轉運使,諫官奏留修,不許。孫甫、蔡襄遂言:「莊懿誕生聖躬,為天下主,而殊被詔訁志莊懿墓,沒而不言。」又奏論殊役官兵治僦舍以規利。殊坐是黜。然殊以莊獻方臨朝,故訁志不敢斥言。而所役兵乃輔臣例宣借者,又役使自其甥楊文仲,時謂非殊之罪雲。
rén shēn, cān zhī zhèng shì jiǎ chāng cháo yán: yòng bīng yǐ lái, tiān xià mín lì pō kùn, qǐng xià zhū lù zhuǎn yùn sī, wú dé chéng lì zhé biàn, kē lǜ wù sè qí xū kē zhé zhě, bìng zòu tīng cái. jí yǒu xuān chì jí sān sī yí wén ér yú mín bù biàn zhě, yǐ wén. cóng zhī.
壬申,參知政事賈昌朝言:「用兵以來,天下民力頗困,請下諸路轉運司,毋得承例折變,科率物色;其須科折者,並奏聽裁。即有宣敕及三司移文而於民不便者,以聞。」從之。
liáo zhǔ qīn zhēng yuán hào, huì dà jūn yú jiǔ shí jiǔ quán, yǐ tài dì zhòng yuán běi yuàn shū mì shǐ hán guó wáng xiāo huì jiāng xiān fēng bīng, dōng jīng liú shǒu zhào wáng xiāo xiào yǒu lǜ shī yǐ cóng.
遼主親征元昊,會大軍於九十九泉,以太弟重元、北院樞密使韓國王蕭惠將先鋒兵,東京留守趙王蕭孝友率師以從。
bǐng zǐ, yǐ jīng hú nán lù tǐ liàng ān fǔ wáng sī wèi guǎng nán dōng lù zhuǎn yùn àn chá shǐ jiān běn lù ān fǔ. sī zài hú nán fán shí yuè, mán jì shuāi xī, nǎi xǐ guǎng dōng.
丙子,以荊湖南路體量安撫王絲為廣南東路轉運案察使兼本路安撫。絲在湖南凡十月,蠻既衰息,乃徙廣東。
dīng chǒu, yuán hào fù qiǎn yáng shǒu sù lái yì shì.
丁丑,元昊復遣楊守素來議事。
jiǎ shēn, yǐ shū mì shǐ lì bù shì láng dù yǎn tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì jiān shū mì shǐ. yǎn wù cái jiǎo xìng, měi nèi jiàng ēn, lǜ qǐn gé bù xíng, jī zhào zhì shí shù, zhé nà dì qián. jiàn guān ōu yáng xiū rù duì, dì yuē: wài rén zhī dù yǎn fēng hái nèi jiàng xié? fán yǒu qiú yú zhèn, měi yǐ yǎn bù kě gào zhī ér zhǐ zhě, duō yú suǒ fēng hái yě.
甲申,以樞密使、吏部侍郎杜衍同中書門下平章事兼樞密使。衍務裁僥倖,每內降恩,率寢格不行,積詔至十數,輒納帝前。諫官歐陽修入對,帝曰:「外人知杜衍封還內降邪?凡有求於朕,每以衍不可告之而止者,多於所封還也。」
yǐ cān zhī zhèng shì jiǎ chāng cháo chōng shū mì shǐ, zī zhèng diàn xué shì zhī qīng zhōu chén zhí zhōng wèi cān zhī zhèng shì.
以參知政事賈昌朝充樞密使,資政殿學士、知青州陳執中為參知政事。
xiān shì fù yǒng jí yǐ zhū wáng lùn gù zhòu qiān, dé rù jiàn, dì miàn jiǎng zhī, yǒng jí xiè yuē: chén fēi néng yǒu suǒ chéng yě. jiē chén zhí zhōng shòu chén jié dù, chén fèng zhī, xìng yǒu chéng ěr. yīn jí yán zhí zhōng zhī měi. wèi jǐ, dì wèi zǎi xiàng yuē: zhí zhōng zài qīng zhōu jiǔ, kě zhào zhī. suì zhào zhí zhōng cān zhī zhèng shì. yú shì jiàn guān cài xiāng sūn fǔ děng zhēng yán zhí zhōng gāng bì bù xué, bù kě rèn yǐ zhèng. dì mìng zhòng shǐ jī chì gào jí qīng zhōu cì zhī, qiě yù yì yuē: zhèn yòng qīng, jǔ cháo jiē yǐ wèi bù kě zhèn bù huò rén yán, lì yòng qīng ěr. míng rì, jiàn guān shàng diàn, dì zuò sè yíng wèi zhī yuē: qǐ fēi lùn chén zhí zhòng xié? zhèn yǐ zhào zhī yǐ. jiàn guān nǎi bù gǎn yán.
先是傅永吉以誅王論故驟遷,得入見,帝面獎之,永吉謝曰:「臣非能有所成也。皆陳執中授臣節度,臣奉之,幸有成耳。」因極言執中之美。未幾,帝謂宰相曰:「執中在青州久,可召之。」遂召執中參知政事。於是諫官蔡襄、孫甫等爭言執中剛愎不學,不可任以政。帝命中使齎敕告即青州賜之,且諭意曰:「朕用卿,舉朝皆以為不可;朕不惑人言,力用卿耳。」明日,諫官上殿,帝作色迎謂之曰:「豈非論陳執中邪?朕已召之矣。」諫官乃不敢言。
dīng hài, yàn zōng shì tài qīng lóu, shè yú yuàn zhōng.
丁亥,宴宗室太清樓,射於苑中。
chū, yuán hào yǐ shì biǎo lái shàng, qí cí yuē: liǎng shī hé hǎo, suì lì qī nián, lì shì zì jīn, yuàn cáng méng fǔ. qí qián rì suǒ lüè jiāng xiào mín hù, gè bù fù hái zì cǐ yǒu biān rén táo wáng, yì wú dé xí zhú, xī yǐ guī zhī. chén jìn yǐ běn guó chéng zhài jìn nà cháo tíng, qí kǎo lǎo lián dāo nán ān chéng píng gù dì jí tā biān jìng fān hàn suǒ jū, qǐ huà zhōng yāng wèi jiè, yú jiè nèi tīng zhú chéng bǎo. cháo tíng suì cì juàn shí sān wàn pǐ, yín wǔ wàn liǎng, chá èr wàn jīn, jìn fèng qián yuán jié huí cì yín yī wàn liǎng, juàn yī wàn pǐ, chá wǔ qiān jīn, hè zhèng gòng xiàn huí cì yín wǔ qiān liǎng, juàn wǔ qiān pǐ, chá wǔ qiān jīn, zhōng dōng cì guò fú yín wǔ qiān liǎng, juàn wǔ qiān pǐ, jí cì chén shēng rì lǐ wù yín qì èr qiān liǎng, xì yī zhe yī qiān pǐ, zá bó èr qiān pǐ, qǐ rú cháng shù, wú zhì gǎi gèng. qǐ fǔ bān shì zhào, shì shì zūn chéng. tǎng jūn qīn zhī yì bù cún, huò chén zǐ zhī xīn yú biàn, shǐ zōng sì bù yǒng, zi sūn lí yāng. dōng, shí yuè, gēng yín, cì shì zhào, yù guó rén, cáng shū zǔ miào.
初,元昊以誓表來上,其詞曰:「兩失和好,遂歷七年,立誓自今,願藏盟府。其前日所掠將校民戶,各不復還;自此有邊人逃亡,亦無得襲逐,悉以歸之。臣近以本國城寨進納朝廷,其栲栳、鐮刀、南安、承平故地及它邊境蕃、漢所居,乞畫中央為界,於界內聽築城堡。朝廷歲賜絹十三萬匹,銀五萬兩,茶二萬斤,進奉乾元節回賜銀一萬兩,絹一萬匹,茶五千斤,賀正貢獻回賜銀五千兩,絹五千匹,茶五千斤,中冬賜過服銀五千兩,絹五千匹,及賜臣生日禮物銀器二千兩,細衣著一千匹,雜帛二千匹,乞如常數,無致改更。乞俯頒誓詔,世世遵承。儻君親之義不存,或臣子之心渝變,使宗祀不永,子孫罹殃。」冬,十月,庚寅,賜誓詔,諭國人,藏書祖廟。
xīn mǎo, tài zǐ tài shī zhì shì chén yáo zuǒ zú, shì wén huì.
辛卯,太子太師致仕陳堯佐卒,諡文惠。
jiǎ wǔ, zhào hé běi yán biān ān fǔ sī xiè sòng liáo fù mǎ dū wèi liú sān gǔ zhì zhuō zhōu. sān gǔ, liù fú zhī xiōng yě, shàng tóng chāng gōng zhǔ, yǔ gōng zhǔ bù xié, táo zhì guǎng xìn jūn. fǔ chén yì hòu guǎn sān gǔ yǐ yàn qí guó yīn shì, jiàn guān ōu yáng xiū yì qǐng liú zhī. dì yǐ wèn dù yǎn, yǎn yuē: zhōng guó zhǔ zhōng xìn, ruò wéi méng shì, nà pàn wáng, qí qū zài wǒ. qiě sān gǔ shě jìn qīn ér dùn táo, móu shēn ruò cǐ, è zú yǔ móu guó! dì cóng yǎn yán. liáo rén dé sān gǔ, shā zhī.
甲午,詔河北沿邊安撫司械送遼駙馬都尉劉三嘏至涿州。三嘏,六符之兄也,尚同昌公主,與公主不諧,逃至廣信軍。輔臣議厚館三嘏以硯其國陰事,諫官歐陽修亦請留之。帝以問杜衍,衍曰:「中國主忠信,若違盟誓,納叛亡,其曲在我。且三嘏舍近親而遁逃,謀身若此,惡足與謀國!」帝從衍言。遼人得三嘏,殺之。
zhī jiàn yuàn cài xiāng yǐ qīn lǎo qǐ xiāng jùn, jǐ yǒu, shòu yòu zhèng yán zhī fú zhōu. xiāng yǔ sūn fǔ jù lùn chén zhí zhōng bù kě zhí zhèng, jì bù cóng, yú shì liǎng rén jù qiú chū. ér xiāng xiān dé qǐng, shí fǔ shǐ liáo wèi hái yě.
知諫院蔡襄以親老乞鄉郡,己酉,授右正言、知福州。襄與孫甫俱論陳執中不可執政,既不從,於是兩人俱求出。而襄先得請,時甫使遼未還也。
fàn zhòng yān yán: lín fǔ èr zhōu, shān chuān huí huán wǔ liù bǎi lǐ, jiē fān hàn rén jiù gēng yún zhī dì, zì wèi xī zéi suǒ lüè, jīn shàng yǒu sān qiān yú rén sàn chù huáng hé dōng yá. zì lái suǒ xiū bǎo zhài, zhǐ shì tōng dé lín fǔ dào lù, qí sì miàn bié wú chéng zhài fáng shǒu, biān hù zhì jīn bù gǎn fù yè, liáng cǎo yǒng guì, guān zhōng dà fèi qián bó dí mǎi, hé dōng bǎi xìng yòu kǔ kuì yùn. jīn èr zhōu zhī rén jiē yuàn xiū qǐ chéng zhài, ruò zhǐ yǐ hé xī bīng mǎ liáng cǎo bān yí yīng yòng, zì kě bàn shì. kuàng zhé shì qiáng shèng zhī shí, fǔ zhōu zhǐ tún hàn bīng èr qiān, jīn suī cán pò, bīng mǎ táng jí wàn yú. rú zhāo jí fān hàn rén hù, cóng ér ān jū, qiáng rén zhuàng mǎ yòu kě dé shù qiān, què jiǎn tún hàn bīng, zī chéng shǒu yù zhī zhǎng jì yě. yīn zòu zhāng kàng dé suǒ zēng guǎng bǎo zhài, yí shǐ jiù zǒng qí yì.
范仲淹言:「麟、府二州,山川迴環五六百里,皆蕃、漢人舊耕耘之地,自為西賊所掠,今尚有三千餘人散處黃河東涯。自來所修堡寨,只是通得麟、府道路,其四面別無城寨防守,邊戶至今不敢復業,糧草踴貴,官中大費錢帛糴買,河東百姓又苦饋運。今二州之人皆願修起城寨,若只以河西兵馬糧草般移應用,自可辦事。況折氏強盛之時,府州只屯漢兵二千,今雖殘破,兵馬堂及萬餘。如招輯蕃、漢人戶,從而安居,強人壯馬又可得數千,卻減屯漢兵,茲誠守御之長計也。」因奏張亢得所增廣堡寨,宜使就總其役。
zhào jì xià, ér míng hào chí bù kě, lǚ dié zhǐ kàng. kàng yuē: shòu zhào zhì bǎo zhài, qǐ kě dé jīng lüè dié ér zhǐ xié! dū yì yù jí. zú shì, nǎi shàng zhāng zì hé, cháo tíng bù wèn. fān hàn guī zhě shù qiān hù, suì jiǎn shù bīng wàn rén, hé wài suì ān. huáng yòu zhōng, hán qí jīng lüè hé dōng, àn bǎo zhài chù, duō běi hàn míng jiāng yáng yè suǒ dù zhě, yì zhī kàng yǒu yuǎn lüè yún.
詔既下,而明鎬持不可,屢牒止亢。亢曰:「受詔置堡寨,豈可得經略牒而止邪!」督役愈急。卒事,乃上章自劾,朝廷不問。蕃、漢歸者數千戶,歲減戍兵萬人,河外遂安。皇祐中,韓琦經略河東,按堡寨處,多北漢名將楊業所度者,益知亢有遠略雲。
liáo zhǔ zhī xī zhēng xià yě, yuán hào shàng biǎo xiè zuì, jì qiǎn shǐ zòu, yù shōu pàn dǎng yǐ xiàn. xīn hài, jìn fāng wù, liáo zhǔ mìng běi yuàn shū mì fù shǐ xiāo gé yà zhī. rén zǐ, liáo jūn yú hé qū, gé yán yuán hào qīn lǜ dǎng xiàng sān bù lái, liáo zhǔ mìng gé jié qí nà pàn bèi méng, yuán hào fú zuì. cì jiǔ, xǔ yǐ zì xīn, qiǎn zhī.
遼主之西征夏也,元昊上表謝罪,繼遣使奏,欲收叛黨以獻。辛亥,進方物,遼主命北院樞密副使蕭革迓之。壬子,遼軍於河曲,革言元昊親率党項三部來,遼主命革詰其納叛背盟,元昊伏罪。賜酒,許以自新,遣之。
liáo zhǔ yù hái, xiāo huì yuē: yuán hào wàng yì shì ēn, méng jiān jì, chē jià qīn lín, bù jǐn guī suǒ lüè. tiān yòu qí zhōng, shǐ bǐ lái yíng, tiān yǔ bù tú, hòu huǐ hé jí! liáo zhǔ cóng zhī, dū shù lù bīng yǎn xí. xià rén yǐ yǒu bèi, jié dàn, xià rén liè jù mǎ yú hé xī, bì dùn yǐ lì, huì jī bài zhī. xià shī tuì, huì huī xiān fēng jí yòu yì yāo zhī, xià shī qiān yú rén tū chū. dà fēng hū qǐ, fēi shā mī mù, xiāo xiào yǒu yī jūn xiān luàn, xià rén chéng zhī, liáo shī dà kuì, róu jiàn ér sǐ zhě bù kě shèng jì. fù mǎ xiāo hū dūn wèi suǒ zhí, liáo zhǔ dān qí tū chū, jǐ bù dé tuō, yuán hào mìng wù zhuī.
遼主欲還,蕭惠曰:「元昊忘奕世恩,萌奸計,車駕親臨,不盡歸所掠。天誘其衷,使彼來迎,天與不圖,後悔何及!」遼主從之,督數路兵掩襲。夏人已有備,詰旦,夏人列拒馬於河西,蔽盾以立,惠擊敗之。夏師退,惠麾先鋒及右翼邀之,夏師千餘人突出。大風忽起,飛沙眯目,蕭孝友一軍先亂,夏人乘之,遼師大潰,蹂踐而死者不可勝計。駙馬蕭呼敦為所執,遼主單騎突出,幾不得脫,元昊命勿追。
guì yáng mán jiàng, shòu mán qiú sān rén fèng zhí.
桂陽蠻降,授蠻酋三人奉職。
zhí jí xián yuàn jiān guó zi jiān zhí jiǎng shí jiè tōng pàn pú zhōu. fù bì děng chū shǐ, chán bàng yì duō, rén duō zhǐ mù jiè, jiè bù zì ān, suì qiú chū.
直集賢院兼國子監直講石介通判濮州。富弼等出使,讒謗益多,人多指目介,介不自安,遂求出。
yuán hào qiǎn shǐ rú liáo, yǐ xiān bèi zhí zhě lái guī, liáo zhǔ mìng suǒ liú xià shǐ yì guī qí guó.
元昊遣使如遼,以先被執者來歸,遼主命所留夏使亦歸其國。
shí yī yuè, wù wǔ shuò, sī tiān yán rì dāng shí bù shí.
十一月,戊午朔,司天言日當食不食。
xīn yǒu, liáo zhǔ dì jiāng xiào gōng zuì, yù zhū xiāo xiào yǒu, yǐ tài hòu jiù miǎn.
辛酉,遼主第將校功罪,欲誅蕭孝友,以太后救免。
rén xū, yǐ xī jiè nèi fù xiāng bù wèi tuán liàn shǐ.
壬戌,以西界內附香布為團練使。
jiǎ zǐ, jiān jìn zòu yuàn liú xùn jí xián xiào lǐ sū shùn qīn, bìng chú míng lēi tíng zhí lóng tú gé jiān tiān zhāng gé shì jiǎng shǐ guǎn jiǎn tǎo wáng zhū, luò shì jiǎng jiǎn tǎo, zhī háo zhōu jí xián xiào lǐ diāo yuē tōng pàn hǎi zhōu, jiāng xiū fù jiān cài zhōu shuì, wáng yì róu jiān fù zhōu shuì, bìng luò xiào lǐ jiàng tài cháng bó shì zhōu yán juàn wèi mì shū chéng, jí xián xiào lǐ zhāng mín tōng pàn jiāng zhōu, zhí jí xián yuàn tóng xiū qǐ jū zhù lǚ qín zhī chǔ zhōu, diàn zhōng chéng zhōu yán ràng jiān sù zhōu shuì, guǎn gé jiào kān sòng mǐn qiú qiān shǔ jí qìng jūn jié dù pàn guān shì, jiāng zuò jiān chéng xú shòu jiān rǔ zhōu yè xiàn shuì. yì róu, shǔ zhī zǐ mǐn qiú, shòu zhī zǐ yě.
甲子,監進奏院劉巽、集賢校理蘇舜欽,並除名勒停;直龍圖閣兼天章閣侍講、史館檢討王洙,落侍講、檢討,知濠州;集賢校理刁約通判海州,江休復監蔡州稅,王益柔監復州稅,並落校理;降太常博士周延雋為秘書丞,集賢校理章岷通判江州,直集賢院、同修起居注呂溱知楚州,殿中丞周延讓監宿州稅,館閣校勘宋敏求籤署集慶軍節度判官事,將作監丞徐綬監汝州葉縣稅。益柔,曙之子;敏求,綬之子也。
xiān shì dù yǎn fàn zhòng yān fù bì děng tóng zài zhèng fǔ, duō yǐn yòng yī shí wén rén, yù gèng zhāng shù shì, yù shǐ zhōng chéng wáng gǒng chén děng bù biàn qí suǒ wèi. ér shùn qīn nǎi zhòng yān suǒ jiàn, qí qī yòu yǎn nǚ, shùn qīn nián shào néng wén zhāng, yì lùn shāo qīn quán guì. huì jìn zòu yuàn cí shén, shùn qīn xún lì yòng yù gù zhǐ gōng qián, zhào jì lè, huì bīn kè, gǒng chén lián dé zhī, fěng qí shǔ yú zhōu xún liú yuán yú děng hé zòu, yīn yù yáo dòng yǎn. shì xià kāi fēng fǔ hé zhì, yú shì shùn qīn jí xùn jù zuò zì dào chú míng, zhū děng tóng shí chì zhú. gǒng chén děng xǐ yuē: wú yī jǔ wǎng jǐn zhī yǐ!
先是杜衍、范仲淹、富弼等同在政府,多引用一時聞人,欲更張庶事,御史中丞王拱辰等不便其所為。而舜欽乃仲淹所薦,其妻又衍女,舜欽年少能文章,議論稍侵權貴。會進奏院祠神,舜欽循例用鬻故紙公錢,召妓樂,會賓客,拱辰廉得之,諷其屬魚周詢、劉元瑜等劾奏,因欲搖動衍。事下開封府劾治,於是舜欽及巽俱坐自盜除名,洙等同時斥逐。拱辰等喜曰:「吾一舉網盡之矣!」
yù shì qǐ, shū mì fù shǐ hán qí yán yú dì yuē: zuó wén huàn zhě cāo wén shū dài bǔ guǎn zhí shén jí, zhòng tīng fēn hài. shùn qīn yī zuì bǎo zhī guò, zhǐ kě fù yǒu sī zhì zhī, hé zhì shì! dì huǐ jiàn yú sè.
獄事起,樞密副使韓琦言於帝曰:「昨聞宦者操文書逮捕館職甚急,眾聽紛駭。舜欽一醉飽之過,止可付有司治之,何至是!」帝悔見於色。
yì róu yì zhòng yān suǒ jiàn, gǒng chén jì hé zòu, sòng qí zhāng fāng píng yòu zhù zhī, lì yán yì róu zuò ào gē, zuì dāng zhū, gài yù yīn yì róu yǐ lèi zhòng yān yě. zhāng dé xiàng wú suǒ kě fǒu, jiǎ chāng cháo yīn zhǔ gǒng chén děng yì. jí fǔ chén jìn duì, qí dú yán: yì róu shào nián kuáng yǔ, hé zú shēn zhì! tiān xià dà shì gù bù shǎo, jìn chén tóng guó xiū qī, zhì cǐ bù yán, ér gōng yī wáng yì róu, cǐ qí yì yǒu suǒ zài, bù tè wèi ào gē yě. dì wù, shāo kuān zhī.
益柔亦仲淹所薦,拱辰既劾奏,宋祁、張方平又助之,力言益柔作傲歌,罪當誅,蓋欲因益柔以累仲淹也。章得象無所可否,賈昌朝陰主拱辰等議。及輔臣進對,琦獨言:「益柔少年狂語,何足深治!天下大事固不少,近臣同國休戚,置此不言,而攻一王益柔,此其意有所在,不特為傲歌也。」帝悟,稍寬之。
shí liǎng fǔ hé bān zòu shì, qí bì jǐn yán, shì suī shǔ zhōng shū, qí yì duì dì chén qí shí, tóng liè yóu bù yuè, dì dú shí zhī, yuē: hán qí xìng zhí.
時兩府合班奏事,琦必盡言,事雖屬中書,琦亦對帝陳其實,同列尤不悅,帝獨識之,曰:「韓琦性直。」
dīng mǎo, liáo gǎi yún zhōu wèi xī jīng.
丁卯,遼改雲州為西京。
jǐ sì, zhào yuē: zhèn zè shí lì zhì, shù jǐ zhì gǔ. ér chéng píng zhī bì, jiāo jìng xiāng méng, rén wù jiāo yóu, jiā wèi jī jié, gèng xiāng fù lí, yǐ gū shēng yù, zhì yīn zhāo huì lù, yáng tuō jiàn xián. yòu, àn chá jiāng mìng zhě, xī wèi kē kè, gòu zhī zuì duān, zòu jū zòng héng, yǐ zhòng duō pì. zhì yú shǔ wén zhī rén, lèi wáng tǐ yào, dǐ chì qián shèng, fàng sì yì yán, yǐ shàn shàng wèi néng, yǐ xíng guài wèi měi. zì jīn wěi zhōng shū mén xià yù shǐ tái cǎi chá yǐ wén.
己巳,詔曰:「朕昃食厲志,庶幾治古。而承平之敝,澆競相蒙,人務交遊,家為激訐,更相附離,以沽聲譽,至陰招賄賂,陽托薦賢。又,案察將命者,悉為苛刻,構織罪端,奏鞫縱橫,以重多辟。至於屬文之人,類亡體要,底斥前聖,放肆異言,以訕上為能,以行怪為美。自今委中書、門下、御史台采察以聞。」
fàn zhòng yān shàng biǎo qǐ bà zhèng shì, zhī fēn fù zhōu, zhào bù xǔ.
范仲淹上表乞罷政事,知分阝州,詔不許。
zhī lù zhōu yǐn zhū shàng shū yán: qù nián cháo tíng zhuó ōu yáng xiū yú jìng cài xiāng sūn fǔ xiāng cì wèi jiàn guān, chén shén qìng zhī, suǒ lǜ zhě rèn zhī ér bù néng zhōng ěr. fū jīn shì suǒ wèi péng dǎng, shén yì biàn yě. bì xià shì yǐ yì suǒ jìn yòng zhě xìng míng xún yú zuǒ yòu yuē: mǒu rén wèi mǒu rén chēng yù bì yǒu duì zhě yuē: cǐ zhì gōng zhī lùn. yì rì qí rén huò yǐ shì jiàn shū, yòu xún yú zuǒ yòu yuē: mǒu rén wèi mǒu rén yíng jiù bì yǒu duì zhě yuē: cǐ péng dǎng zhī yán. xī zhī jiàn yòng, cǐ yī chén yě. jīn zhī jiàn shū, yì cǐ yī chén yě, qí suǒ chēng yù yǔ yíng jiù yī yě. rán huò wèi zhī gōng lùn, huò wèi zhī péng dǎng, shì zé gōng lùn zhī yǔ péng dǎng, cháng xì yú shàng yì, bù xì yú zhōng xié yě. wéi shèng míng cái chá!
知潞州尹洙上疏言:「去年朝廷擢歐陽修、余靖、蔡襄、孫甫相次為諫官,臣甚慶之,所慮者任之而不能終耳。夫今世所謂朋黨,甚易辨也。陛下試以意所進用者姓名詢於左右曰:某人為某人稱譽;必有對者曰:此至公之論。異日其人或以事見疏,又詢於左右曰:某人為某人營救;必有對者曰:此朋黨之言。昔之見用,此一臣也。今之見疏,亦此一臣也,其所稱譽與營救一也。然或謂之公論,或謂之朋黨,是則公論之與朋黨,常繫於上意,不繫於忠邪也。惟聖明裁察!」
zhào rú tiān xǐ gù shì zhì jiàn guān liù yuán.
詔如天禧故事置諫官六員。
jǐ mǎo, gǎi shàng zhuāng mù huáng hòu shì yuē zhāng mù, zhuāng xiàn míng sù huáng tài hòu yuē zhāng xiàn míng sù, zhuāng yì huáng tài hòu yuē zhāng yì, zhuāng huái huáng hòu yuē zhāng huái, zhuāng huì huáng tài hòu yuē zhāng huì. xiān shì lǐ guān yán: jiù zhì, hòu shì jiē guàn yǐ dì shì, xiào zì lián tài zǔ shì, dé zì lián tài zōng shì wéi zhēn zōng zhū hòu bù rán, qǐng gǎi zhuāng wèi zhāng. zhì shì shǐ yòng qí yì.
己卯,改上莊穆皇后諡曰章穆,莊獻明肅皇太后曰章獻明肅,莊懿皇太后曰章懿,莊懷皇后曰章懷,莊惠皇太后曰章惠。先是禮官言:「舊制,後諡皆冠以帝諡,孝字連太祖諡,德字連太宗諡;唯真宗諸後不然,請改莊為章。至是始用其議。
gēng chén, cháo xiǎng jǐng líng gōng. shí yǔ xuě lián rì, zhì shì dà jì. xīn sì, xiǎng tài miào fèng cí miào. rén wǔ, hé jì tiān dì yú yuán qiū, dà shè. fù xī jīng hé yáng fǔ suǒ fèi xiàn. jīng xī hú nán běi jīng zéi piāo jié chù, dì juān qí zū.
庚辰,朝享景靈宮。時雨雪連日,至是大霽。辛巳,享太廟、奉慈廟。壬午,合祭天地於圜丘,大赦。復西京、河陽府所廢縣。京西、湖南、北經賊剽劫處,第蠲其租。
shí èr yuè, jǐ chǒu, liáo zhǔ rú xī jīng.
十二月,己丑,遼主如西京。
rén chén, jiā ēn bǎi guān. zuǒ qiān niú wèi dà jiāng jūn zōng mǐn, yuán jiāo ēn qǐng fēng suǒ shēng mǔ fàn shì, xǔ zhī. zōng shì dé fēng suǒ shēng mǔ zì zōng mǐn shǐ. zōng mǐn, xìn ān jùn wáng yǔn níng zi yě.
壬辰,加恩百官。左千牛衛大將軍宗敏,緣郊恩請封所生母範氏,許之。宗室得封所生母自宗敏始。宗敏,信安郡王允寧子也。
yǐ wèi, qiǎn cí bù yuán wài láng zhāng zi shì děng cè yuán hào wèi xià guó zhǔ, gēng míng nǎng xiāo, yuē chēng chén, fèng zhēng shuò, gǎi suǒ cì chì shū wèi zhào ér bù míng, xǔ zì zhì guān zhǔ. shǐ zhì jīng, jiù yì mào yì, yàn zuò duǒ diàn. cháo tíng yí shǐ zhì qí guó, xiāng jiàn yǐ bīn kè lǐ. zhì què chǎng yú bǎo ān jūn jí gāo píng zhài, dì bù tōng qīng yán. zi shì jì xíng, xún yǒu zhào jí suǒ zài zhǐ zhī, hòu qì dān shǐ zhì bié yì. fù bì shēn yán qí bù biàn, yuē: ruò běi shǐ wèi zhì ér zi shì xiān qù, tiān xià gòng zhī shì yóu wǒ chū. ruò hòu běi shǐ zhì fāng xíng, zé shì yǐ jiǎng hé zhī gōng guī yú qì dān. wàn yī běi shǐ zhī wǒ shàng wèi fēng cè, cí huò bù shùn, yòu bù kě què jù yuán hào ér qū jiù qì dān. rú cǐ, zé shì cháo tíng jǔ dòng zuò wèi qì dān suǒ zhì, ér yòu qián hòu fǎn fù, dà wèi yuán hào suǒ báo yǐ. yōu qǐ duàn zì chén zhōng, sù lìng zǐ shì xíng fēng cè zhī diǎn.
乙未,遣祠部員外郎張子奭等冊元昊為夏國主,更名曩霄,約稱臣,奉正朔,改所賜敕書為詔而不名,許自置官囑。使至京,就驛貿易,燕坐朵殿。朝廷遺使至其國,相見以賓客禮。置榷場於保安軍及高平寨,第不通青鹽。子奭既行,尋有詔即所在止之,候契丹使至別議。富弼深言其不便,曰:「若北使未至而子奭先去,天下共知事由我出。若候北使至方行,則是以講和之功歸於契丹。萬一北使知我尚未封冊,詞或不順,又不可卻拒元昊而曲就契丹。如此,則是朝廷舉動坐為契丹所制,而又前後反覆,大為元昊所薄矣。優乞斷自宸衷,速令子奭行封冊之典。」
jǐ hài, gāo lì qiǎn shǐ gòng yú liáo.
己亥,高麗遣使貢於遼。
huán yuán zhī jiān, shǔ qiāng yǒu mǐn zhū ěr mì cáng kāng nuò sān zú zuì dà, sù hào qiáng gěng. qí běi yǒu èr chuān, jiāo tōng xī jiè, xuān fǔ shǐ fàn zhòng yān, yì zhú gǔ xì yāo chéng duàn qí lù. yú shì xí zhī huán zhōu zhǒng shì héng yǔ zhī yuán zhōu jiǎng xié gòng zhǔ qí shì. shì héng shí wò bìng, jí rì qǐ bīng, huì xié yú xì yāo, shǐ jiǎ shì zhòu yè zhú chéng, xiān qiǎn rén yǐ jì kuǎn qiāng rén, guǒ bù lái zhēng. yòu zhào sān zú qiú zhǎng kào zhī, yù yǐ guān zhú cǐ chéng, wèi rǔ yù kòu. sān zú jì chū bù yì, yòu wáng wài yuán, yīn suì fú cóng. chéng chéng ér shì héng zú. shì héng zài biān shù nián, jī gǔ tōng huò, suǒ zhì bù fán xiàn guān, yì bīng zēng kuì, shàn fǔ shì zú, dé rén sǐ lì. jí zú, qiāng yóu zhāo xī lín zhě shù rì, qīng jiàn jí huán rén jiē huà xiàng cí zhī.
環、原之間,屬羌有敏珠爾、密藏、康諾三族最大,素號強梗。其北有二川,交通西界,宣撫使范仲淹,議築古細腰城斷其路。於是檄知環州種世衡與知原州蔣偕共主其事。世衡時臥病,即日起兵,會偕於細腰,使甲士晝夜築城,先遣人以計款羌人,果不來爭。又召三族酋長犒之,諭以官築此城,為汝禦寇。三族既出不意,又亡外援,因遂服從。城成而世衡卒。世衡在邊數年,積穀通貨,所至不煩縣官,益兵增饋,善撫士卒,得人死力。及卒,羌猷朝夕臨者數日,青澗及環人皆畫象祠之。
zhòng yān fù xí jiǎng xié zhú bǎo dà chóng chán, bǎo wèi wán ér wèi mǐn zhū ěr mì cáng cì jiān yāo jī, xié zhé cóng jiān dào dùn guī, fú jīng lüè shǐ tíng xià qǐng sǐ. wáng sù jiāng shè qí zuì, lìng fù wǎng bì gōng yǐ zì shú, dí qīng yuē: xié qīng ér wú móu, wǎng bì gèng bài. sù yuē: xié sǐ zé bù shǔ xíng yǐ. qīng nǎi bù gǎn yán. xié zú wán suǒ zhú bǎo, zhì qí qiú zhǎng ér hái.
仲淹復檄蔣偕築堡大蟲巉,堡未完而為敏珠爾、密藏伺間邀擊,偕輒從間道遁歸,伏經略使庭下請死。王素將赦其罪,令復往畢功以自贖,狄青曰:「偕輕而無謀,往必更敗。」素曰:「偕死則部署行矣。」青乃不敢言。偕卒完所築堡,致其酋長而還。
wù shēn, xià shì xiāo hū dūn guī yú liáo. shí liáo dōu jiān yē lǜ hā lī jì fāng yǐ hè shēng chén lái shǐ, guǎn yú bái gōu yì. jí shè yàn, yōu rén cháo xiāo huì hé xī zhī bài, hā lī jì yuē: shèng fù bīng jiā cháng shì. wǒ sì shèng huáng dì fú shí zhòng guì, zhì jīn xìng zhōng yǒu shí jiā zhài. huì zhī yī bài, hé zú jiào zāi! hòu liáo zhǔ wén zhī, yuē: yōu líng shī cí, hé wèi shāng liǎng jiā jiāo hǎo? biān hā lī jì èr bǎi, miǎn qí guān.
戊申,夏釋蕭呼敦歸於遼。時遼都監耶律哈哩濟方以賀生辰來使,館於白溝驛。及設宴,優人嘲蕭惠河西之敗,哈哩濟曰:「勝負兵家常事。我嗣聖皇帝俘石重貴,至今興中有石家寨。惠之一敗,何足較哉!」後遼主聞之,曰:「優伶失詞,何為傷兩家交好?」鞭哈哩濟二百,免其官。
xīn hài, zhì bǎo ān zhèn róng jūn què chǎng.
辛亥,置保安、鎮戎軍榷場。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì qìng lì wǔ nián liáo zhòng xī shí sì nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝慶曆五年(遼重熙十四年)
chūn, zhēng yuè, gēng shēn, liáo yǐ shì zhōng xiāo xū liè wèi nán yuàn tǒng jūn shǐ, fēng liáo xī jùn wáng.
春,正月,庚申,遼以侍中蕭虛烈為南院統軍使,封遼西郡王。
jǐ sì, sān sī yán gèng zào xī qìng yuàn fá cái fèi duō, ér běi shǐ xī yàn zhī suǒ bù kě què zhào fù yǐ tài xué wèi xī qìng yuàn rú gù, bié zé dì jiàn tài xué.
己巳,三司言更造錫慶院乏財費多,而北使錫宴之所不可闕;詔復以太學為錫慶院如故,別擇地建太學。
gēng wǔ, liáo zhǔ rú yuān yāng luò.
庚午,遼主如鴛鴦濼。
jiǎ xū, yǐ mì gé xiào lǐ sūn fǔ zhī dèng zhōu.
甲戌,以秘閣校理孫甫知鄧州。
xiān shì fǔ yán chén zhí zhōng, bù tīng, shù qǐng bǔ wài. dì cháng wèn dīng dù: yòng rén yǐ zī yǔ cái shú xiān? dù duì yuē: chéng píng yí yòng zī, biān shì wèi píng yí yòng cái. fǔ yòu hé zòu: dù suǒ yán gài zì qiú dà yòng, qǐng shǔ lì. dì yù fǔ chén yuē: dù zài shì cóng shí wǔ nián, shù lùn tiān xià shì, wèi cháng jí sī, fǔ ān cóng dé shì yǔ! dù zhī fǔ suǒ zòu wù, lì qiú yǔ fǔ biàn. zǎi xiàng dù yǎn yǐ fǔ fāng shǐ liáo, qǐn qí zòu, dù shēn xián zhī, qiě zhǐ fǔ wèi yǎn mén rén. jí fǔ zì liáo hái, jí mìng chū shǒu. dù shì jīng yán suì jiǔ, dì měi yǐ xué shì hū zhī ér bù míng. cháng wèn shī guī zhàn yīng zhī shì, duì yuē: bǔ shì, shèng rén zhī suǒ wèi, yào zhī yī jì ér yǐ, bù ruò yǐ gǔ zhī zhì luàn wèi jiān yě.
先是甫言陳執中,不聽,數請補外。帝嘗問丁度:「用人以資與才孰先?」度對曰:「承平宜用資,邊事未平宜用才。」甫又劾奏:「度所言蓋自求大用,請屬吏。」帝諭輔臣曰:「度在侍從十五年,數論天下事,未嘗及私,甫安從得是語!」度知甫所奏誤,力求與甫辨。宰相杜衍以甫方使遼,寢其奏,度深銜之,且指甫為衍門人。及甫自遼還,亟命出守。度侍經筵歲久,帝每以學士呼之而不名。嘗問蓍龜占應之事,對曰:「卜筮,聖人之所為,要之一技而已,不若以古之治亂為監也。」
bà hé dōng shǎn xī zhū lù zhāo tǎo shǐ.
罷河東、陝西諸路招討使。
yǐ hài, fù zhì yán shì yù shǐ, yǐ diàn zhōng shì yù shǐ méi zhì jiān chá yù shǐ lǐ jīng wèi zhī.
乙亥,復置言事御史,以殿中侍御史梅摯、監察御史李京為之。
bǐng zǐ, liáo qiǎn shǐ lái gào tǎo xià rén huí.
丙子,遼遣使來告討夏人回。
liáo zhǔ zhī guī zì fá xià yě, liú yē lǜ rén xiān zhèn biān, wèi jǐ, zhào wèi qì dān wèi gōng dōu bù shǔ. rén xiān zòu fù wáng zǐ bān láng jūn jí zhū gōng zá yì, cóng zhī. shí xià rén qǐ kuǎn, liáo zhǔ yǐ qí qián hòu fǎn fù, mìng zuǒ yī lēi xī bā xiāo dí lǐ wǎng chān chéng fǒu. dí lǐ yīn wèi xià zhǔ chén shù huò fú, tīng mìng, nǎi hái.
遼主之歸自伐夏也,留耶律仁先鎮邊,未幾,召為契丹為宮都部署。仁先奏復王子班郎君及諸宮雜役,從之。時夏人乞款,遼主以其前後反覆,命左伊勒希巴蕭迪里往覘誠否。迪里因為夏主陳述禍福,聽命,乃還。
cì rùn zhōu cǎo zé shào sù hào chōng sù chù shì, zhī zhōu wáng qí jiàn sù shǒu dào qiū yuán, sù yǒu jié xíng gù yě. sù shàng biǎo gù cí, xǔ zhī.
賜潤州草澤邵餗號沖素處士,知州王琪薦餗守道丘園,素有節行故也。餗上表固辭,許之。
jiǎ shēn, xià yí shǐ jìn gú yú liáo.
甲申,夏遺使進鶻於遼。
yǐ yǒu, yǐ cān zhī zhèng shì fàn zhòng yān zhī bīn zhōu jiān shǎn xī sì lù yuán biān ān fǔ shǐ, shū mì fù shǐ fù bì wèi jīng dōng xī lù ān fǔ shǐ zhī yùn zhōu.
乙酉,以參知政事范仲淹知邠州兼陝西四路緣邊安撫使,樞密副使富弼為京東、西路安撫使、知鄆州。
zhòng yān bì jì chū shǐ, chán zhě yì shén, liǎng rén zài cháo suǒ shī wèi yì shāo jǔ zhǐ, dú dù yǎn zuǒ yòu zhī. dì pō huò chán yán, zhòng yān yù bù zì ān, yīn shū qǐ bà zhèng shì. dì yù tīng qí qǐng, zhāng dé xiàng yuē: zhòng yān sù yǒu xū míng, yī qǐng jù bà, kǒng tiān xià wèi qīng chù xián chén, bù ruò qiě cì zhào bù yǔn. ruò zhòng yān jí yǒu xiè biǎo, shì xié zhà yào jūn, nǎi kě bà yě. dì cóng zhī. zhòng yān guǒ biǎo xiè, dì yù xìn dé xiàng yán. yú shì bì zì hé běi hái, jiāng jí guó mén, yòu zhèng yán qián míng yì xī dé xiàng děng yì, yán: bì gèng zhāng fēn rǎo, fán suǒ tuī jiàn, duō xié péng dǎng, suǒ ài zhě jǐn yì zhǔ zhāng, bù fù zhě lì jiā pái chì, qīng cháo gòng wèi, yǔ zhòng yān tóng. yòu yán: zhòng yān qù nián shòu mìng xuān fǔ hé dōng shǎn xī, wén yǒu zhào jiè lì péng dǎng, xīn jù zhāng lù, chēng jí qǐ yī cái jiàn cháo tíng bié wú xíng qiǎn, suì bài zhāng qǐ bà zhèng zhī bīn zhōu, yù gù jǐ wèi yǐ mǐ rén yán, qī zhà zhī jī shén míng, qǐ zǎo fèi chù. shū zòu, jí jiàng zhào bà zhòng yān bì.
仲淹、弼既出使,讒者益甚,兩人在朝所施為亦稍沮止,獨杜衍左右之。帝頗惑讒言,仲淹愈不自安,因疏乞罷政事。帝欲聽其請,章得象曰:「仲淹素有虛名,一請遽罷,恐天下謂輕黜賢臣,不若且賜詔不允。若仲淹即有謝表,是挾詐要君,乃可罷也。」帝從之。仲淹果表謝,帝愈信得象言。於是弼自河北還,將及國門,右正言錢明逸希得象等意,言:「弼更張紛擾,凡所推薦,多挾朋黨,所愛者盡意主張,不附者力加排斥,傾朝共畏,與仲淹同。」又言:「仲淹去年受命宣撫河東、陝西,聞有詔戒勵朋黨,心懼張露,稱疾乞醫;才見朝廷別無行遣,遂拜章乞罷政知邠州,欲固己位以弭人言,欺詐之跡甚明,乞早廢黜。」疏奏,即降詔罷仲淹、弼。
shì xī, bìng suǒ xué shì yuàn cǎo zhì bà yǎn, ér yǎn bù zhī yě. chén zhí zhōng zài zhōng shū, shù yǔ yǎn yì yì, ér cài xiāng sūn fǔ zhī qǐ chū yě, shì xià zhōng shū. fǔ běn yǎn suǒ jǔ yòng, yú shì zhōng shū gòng wèi zòu yán: jiàn yuàn jīn què rén, qiě liú fǔ děng gōng zhí. jì zòu, dì hàn zhī. yǎn tuì guī, jí zhào lì chū dá dāo zi, lìng fǔ děng gōng zhí. yǎn jí dé xiàng jì shǔ, lì zhí dá dāo zi yì zhí zhōng, zhí zhōng bù kěn shǔ, yuē: xiàng zhě shàng wú míng zhǐ, dāng fù zòu, hé dé jù ěr! lì hái bái yǎn, yǎn qǔ dá dāo zi fén zhī. zhí zhōng yīn zèn yǎn yuē: yǎn dǎng èr rén, yù qí zài jiàn yuàn, jí chén jué qí qíng, suì fén dá dāo zi yǐ miè jī. dì rù qí yán. bǐng xū, yǎn bà wèi shàng shū zuǒ chéng zhī yǎn zhōu, zhì cí lüè yuē: zì jū dǐng fǔ, mí xié yán zhān, pō zhāng péng bǐ zhī fēng, nán chù zī móu zhī dì. xué shì chéng zhǐ dīng dù bǐ yě.
是夕,並鎖學士院草制罷衍,而衍不知也。陳執中在中書,數與衍異議,而蔡襄、孫甫之乞出也,事下中書。甫本衍所舉用,於是中書共為奏言:「諫院今闕人,且留甫等供職。」既奏,帝頷之。衍退歸,即召吏出答刂子,令甫等供職。衍及得象既署,吏執答刂子詣執中,執中不肯署,曰:「向者上無明旨,當復奏,何得遽爾!」吏還白衍,衍取答刂子焚之。執中因譖衍曰:「衍黨二人,欲其在諫院,及臣覺其情,遂焚答刂子以滅跡。」帝入其言。丙戌,衍罷為尚書左丞、知兗州,制辭略曰:「自居鼎輔,靡協岩瞻,頗彰朋比之風,難處咨謀之地。」學士承旨丁度筆也。
shū mì shǐ gōng bù shì láng jiǎ chāng cháo, yī qián guān píng zhāng shì jiān shū mì shǐ, xuān huī nán yuàn shǐ jiān shū mì fù shǐ wáng yí yǒng wèi shū mì shǐ, zī zhèng diàn xué shì zhī yùn zhōu sòng xiáng cān zhī zhèng shì. dì jì bà fàn zhòng yān, wèn zhāng dé xiàng: shuí kě dài zhě? dé xiàng jiàn xiáng dì qí, dì yǎ yì shǔ xiáng, nǎi fù zhào yòng.
樞密使、工部侍郎賈昌朝,依前官平章事兼樞密使,宣徽南院使兼樞密副使王貽永為樞密使,資政殿學士、知鄆州宋庠參知政事。帝既罷范仲淹,問章得象:「誰可代者?」得象薦庠弟祁,帝雅意屬庠,乃復召用。
yǐ hàn lín xué shì quán zhī kāi fēng fǔ wú yù lóng tú gé zhí xué shì zhī yán zhōu páng jí bìng wèi shū mì fù shǐ. yù chū yǐn kāi fēng, fàn zhòng yān zài zhèng fǔ, yīn bái shì, shù yǔ zhòng yān wù. jì ér zhòng yān ān fǔ hé dōng, yǒu zòu qǐng, duō wèi dāng guó zhě suǒ jǔ, yù dú qǔ kě xíng zhě gù zhí xíng zhī.
以翰林學士權知開封府吳育、龍圖閣直學士知延州龐籍並為樞密副使。育初尹開封,范仲淹在政府,因白事,數與仲淹迕。既而仲淹安撫河東,有奏請,多為當國者所沮,育獨取可行者固執行之。
èr yuè, wù zǐ shuò, fēn qiǎn nèi chén wǎng zhū lù xuǎn tài léi bīng, zhū zhōu xuān yì jūn guò sān bǎi rén zhě wú dé gèng mù, yòng hán qí yì yě.
二月,戊子朔,分遣內臣往諸路選汰羸兵,諸州宣毅軍過三百人者無得更募,用韓琦議也。
xīn mǎo, zhào yuē: bǐ jīng cháo guān yīn rén bǎo rèn, shǐ dé xù qiān. zhèn niàn lián shì huò bù néng yǐ zì jìn, qí bà zhī. shí jiān chá yù shǐ liú yuán yú yán: jìn nián kǎo kè zhī fǎ, zì cháo guān zhì yuán wài láng láng zhōng shǎo qīng jiān, xū qīng wàng guān wǔ rén bǎo rèn, fāng xǔ mó kān, shì zhǎng bēn jìng, fēi suǒ yǐ yǎng shì lián chǐ yě. wàng zhuó zǔ zōng jiù guī, bié dìng kě xíng zhī zhì. gù jiàng shì zhào.
辛卯,詔曰:「比京朝官因人保任,始得敘遷。朕念廉士或不能以自進,其罷之。」時監察御史劉元瑜言:「近年考課之法,自朝官至員外郎、郎中、少卿監,須清望官五人保任,方許磨勘,適長奔競,非所以養士廉恥也。望酌祖宗舊規,別定可行之制。」故降是詔。
kāng dìng chū, yuán yú cháng yán: fàn zhòng yān yǐ fēi zuì biǎn, jì fù tiān zhāng gé dài zhì, yí zài zuǒ yòu. yǐn zhū yú jìng ōu yáng xiū, jiē zuò péng dǎng chì zhú, cǐ xiǎo rén è zhí chǒu zhèng yě. jí zhòng yān jī wēi, yuán yú jí xī zhāng dé xiàng chén zhí zhòng yì, qǐ zòu dǐ yù, hé cuàn lù jīng. yòu yán: qián chú xià sǒng wèi shū mì shǐ, jiàn chén shù rén zhí qí jiù guò, zhào zhì dōu mén ér bà zhī. zì zī yǐ jìn tuì dà chén wèi jǐ rèn, yǐ jī jié yīn sī wèi zhōng zhí, jiàn yán qīng báo, shàn wèi péng bǐ. jìn chú liǎng fǔ, chū zì shèng duàn, dú dǎng rén yǐ jìn yòng bù chū yú jǐ, yì lùn huá rán, chén kǒng fù bèi shū bà yǐ. qián rì sūn fǔ jiàn yè qīng chén, huǐ dīng dù, xiào cǐ yě. mó kān bǎo rèn zhī fǎ, shí zhòng yān suǒ jiàn, zhòng yān jì chù, gù yuán yú jí zòu bà zhī.
康定初,元瑜嘗言:「范仲淹以非罪貶,既復天章閣待制,宜在左右。尹洙、余靖、歐陽修,皆坐朋黨斥逐,此小人惡直醜正也。」及仲淹跡危,元瑜即希章得象、陳執中意,起奏邸獄,劾竄陸經。又言:「前除夏竦為樞密使,諫臣數人摭其舊過,召至都門而罷之。自茲以進退大臣為己任,以激訐陰私為忠直,薦延輕薄,扇為朋比。近除兩府,出自聖斷,獨黨人以進用不出於己,議論譁然,臣恐復被疏罷矣。前日孫甫薦葉清臣,毀丁度,效此也。」磨勘保任之法,實仲淹所建,仲淹既黜,故元瑜亟奏罷之。
zhī zhì gào yú jìng yán: chén fú dǔ jìn jiàng zhōng shū dá dāo zi, jīn hòu chén liáo zòu jiàn zi sūn qīn shǔ, nèi zhǎng zi zhǎng sūn jiē bù jū nián jiǎ zhū zi zhū sūn xū nián shí wǔ yǐ shàng, dì zhí děng bìng xū nián èr shí yǐ shàng, fāng dé zòu jiàn suǒ zòu qīn shǔ, bìng xū zài wǔ fú nèi zhě, qiè yǐ cháo tíng tuī ēn yán shǎng, jiē yù sì xù mén hù, qí yǒu lǎo dēng láng shǔ, wǎn dé zhí sī, qí qīn zi sūn zé xiàn yǐ nián yòu bù dé chén qǐ, nǎi páng yìn shū yuǎn fáng cóng nián zhǎng zhī rén, shì shě qīn yòng shū, yí jìn qǔ yuǎn, dài fēi guó jiā shàn shàn jí zi sūn zhī yì. chén qīn dì nián yǐ jí gé, bù ài xīn tiáo dàn yuán nián lǎo chén liáo bù dé yìn qí qīn zi sūn, páng zòu shū shǔ, yú lǐ bù biàn. qǐ tè jiàng zhǐ huī, lìng bù jū nián jiǎ, yǐ guǎng shǎng yán zhī diǎn. cóng zhī.
知制誥余靖言:「臣伏睹近降中書答刂子,今後臣僚奏薦子孫親屬,內長子、長孫皆不拘年甲;諸子、諸孫須年十五已上,弟侄等並須年二十已上,方得奏薦;所奏親屬,並須在五服內者,竊以朝廷推恩延賞,皆欲嗣續門戶,其有老登郎署,晚得職司,其親子孫則限以年幼不得陳乞,乃旁廕疏遠房從年長之人,是舍親用疏,遺近取遠,殆非國家善善及子孫之意。臣親弟年已及格,不礙新條;但緣年老臣僚不得廕其親子孫,旁奏疏屬,於理不便。乞特降指揮,令不拘年甲,以廣賞延之典。」從之。
rén chén, xià guó zhǔ nǎng xiāo chū qiǎn shǐ lái hè zhēng dàn. zì shì suì yǐ wèi cháng.
壬辰,夏國主曩霄初遣使來賀正旦。自是歲以為常。
wù xū, jiǎng shī, qǐ jī míng, jǐn nán shān piān. xiān shì jiǎng guān bù yù jiǎng xīn tái, dì yuē: shī sān bǎi, jiē shèng rén suǒ shān dìng. yì cún quàn jiè, qǐ dāng yǒu bì! nǎi mìng zì jīn jiǎng dú jīng shǐ wú dé zhé yí.
戊戌,講《詩》,起《雞鳴》,盡《南山篇》。先是講官不欲講《新台》,帝曰:「《詩》三百,皆聖人所刪定。義存勸戒,豈當有避!」乃命自今講讀經史毋得輒遺。
yǐ bīng bù yuán wài láng jiān shì yù shǐ zhī zá shì zhào jí quán pàn lì bù liú nèi quán. chū, quán lì nì yuán què, yǔ xuǎn rén wèi shì, jí zòu què zhì jí bǎng zhī. lì bù bǎng què zì jí shǐ.
以兵部員外郎兼侍御史知雜事趙及權判吏部流內銓。初,銓吏匿員闕,與選人為市,及奏闕至即榜之。吏部榜闕自及始。
zhào shǎn xī hé dōng jīng lüè sī: xià guó suī fù chēng chén, qí lìng biān chén yì liàn jūn, wú dé zhé chí biān bèi. qí chéng lěi qì jiǎ, zhú jì lìng zhuǎn yùn tí diǎn xíng yù sī àn chá zhī. cóng shū mì fù shǐ wú yù yán yě.
詔陝西、河東經略司:「夏國雖復稱臣,其令邊臣益練軍,毋得輒弛邊備。其城壘器甲,逐季令轉運、提點刑獄司按察之。」從樞密副使吳育言也。
zhī zhì gào yú jìng yán: zuó wén xī rén yǔ qì dān yuē hé, xún fù qīn lüè, kǒng qì dān bīng fèn bù jiě, yòu qiǎn shǐ lái gào xī fá, jiāng mìng zhě bù jué, dù hào cái yòng. chén jīn fèng shǐ qì dān, yù xiān yù yǐ yuán hào fǎn fù xiǎo rén, qí qù jiù bù zú wèi liǎng cháo zhòng qīng, shè huò xié pàn, yì shì cháng shì, bǐ cǐ zhǐ biān shàng guān bào, gèng bù zhuān qiǎn shǐ chén. cóng zhī.
知制誥余靖言:「昨聞西人與契丹約和,尋復侵掠,恐契丹兵忿不解,又遣使來告西伐,將命者不絕,蠹耗財用。臣今奉使契丹,欲先諭以元昊反覆小人,其去就不足為兩朝重輕,設或攜叛,亦是常事,彼此只邊上關報,更不專遣使臣。」從之。
gēng zǐ, liáo zhǔ zhù sā cì luò.
庚子,遼主駐撒刺濼。
yǐ sì, yǐ mǎ jūn dōu yú hòu gōng xiè wèi tài xué.
乙巳,以馬軍都虞候公廨為太學。
gēng xū, yù ěr yīng gé, jìn dú sān cháo jīng wǔ shèng lüè, chū zhèn tú shù běn, bìng shǎn xī sēng suǒ xiàn bīng qì tiě hún bō, yǐ shì jiǎng dú guān.
庚戌,御邇英閣,進讀《三朝經武聖略》,出陣圖數本,並陝西僧所獻兵器鐵渾撥,以示講讀官。
guǐ chǒu, guì yáng jiān yán táng hé děng fù nèi kòu.
癸丑,桂陽監言唐和等復內寇。
sān yuè, wù wǔ, yù ěr yīng gé, jiǎng shī fěi fēng piān yuē shuí néng pēng yú, gài zhī fǔ yù, dì yuē: lǎo zi wèi zhì dà guó ruò pēng xiǎo xiān, yì yǔ cǐ tóng fǒu? dīng dù duì yuē: pēng yú fán zé suì, zhì mín fán zé sàn. fēi shèng xué shēn yuǎn, hé yǐ jiàn gǔ rén qiú zhì zhī yì hū!
三月,戊午,御邇英閣,講《詩·匪風篇》曰「誰能烹魚,溉之釜鬻」,帝曰:「《老子》謂『治大國若烹小鮮』,義與此同否?」丁度對曰:「烹魚煩則碎,治民煩則散。非聖學深遠,何以見古人求治之意乎!」
dù yǎn fàn zhòng yān fù bì jì bà, shū mì fù shǐ hán qí shàng shū yán: bì xià yòng dù yǎn wèi xiāng, fāng jí yī bǎi èr shí rì ér bà, bì bì xià jiàn qí guò shī, fēi chén gǎn yì. fàn zhòng yān yǐ xià rén chū fù, zì qǐ bǎo biān, cháo tíng yīn ér mìng zhī, gù yì yǒu míng. zhì yú fù bì, tiān yǔ zhōng yì, zuó shǐ qì dān, dǎo bù cè zhī huò, yǐ zhèng biàn qū qiáng dí, wàng shēn lì shì, gǔ rén suǒ nán. qù nián qiū, qì dān diǎn jí dà bīng, shēng yán tǎo fá yuán hào, cháo tíng wèi cè xū shí, bì yǐ hé shuò biān bèi wèi wán, yòu zì qǐng xíng, zài wài bàn nián, jīng jiǔ yù róng zhī shù, gù yǐ chù yú xiōng zhōng. shì bì hái cháo, fǔ jí dōu mén, wèi dé yī chén yú bì xià zhī qián, ér zé bǔ xián jùn, zhōng wài bù zhī dé zuì zhī yīn. chén kǒng zì cǐ tiān xià zhōng chén yì shì, zhǐ bì wèi jiè, shú kěn wèi guó jiā yòng? suǒ sǔn qǐ xì zāi! chén qiè jiàn jìn rì lǐ yòng hé duō jí, bì xià yù zhào lǐ zhāo liàng fù què guǎn diàn qián sī shì, ér wǔ chén zhōng qiú yī dài zhāo liàng zhě, jiē nán zhōng xuǎn. chén wèi bì xià bù ruò yīn cǐ gǎi bì zhī dìng zhōu, réng jiān bù shǔ zhī zhí, qiǎn yī zhōng shǐ xuān yù, lìng fù què zòu fù hé běi gōng shì bì fù rèn, qí qí bì duì, wèi ér qiǎn zhī. bì sù bǐng zhōng yì, yòu gǎn cǐ ēn, wéi sī xiào sǐ, qǐ gǎn gèng yǐ nèi wài zhí rèn wèi yì! rú cǐ, zé cháo tíng yǐ běi shì zhuān wěi bì, yǐ xī shì zhuān wěi fàn zhòng yān, shǐ zhāo xī jīng yíng, yǐ fáng èr biān zhī biàn, cháo tíng shí yǒu suǒ yǐ. shū rù, bù bào. ér dǒng shì lián yòu yì què sòng shuǐ luò chéng shì, fǔ chén duō zhǔ zhī. qí bù zì ān, kěn qiú bǔ wài. xīn yǒu, qí bà shū mì fù shǐ, jiā zī zhèng diàn xué shì, zhī yáng zhōu.
杜衍、范仲淹、富弼既罷,樞密副使韓琦上疏言:「陛下用杜衍為相,方及一百二十日而罷,必陛下見其過失,非臣敢議。范仲淹以夏人初附,自乞保邊,朝廷因而命之,固亦有名。至於富弼,天與忠義,昨使契丹,蹈不測之禍,以正辨屈強敵,忘身立事,古人所難。去年秋,契丹點集大兵,聲言討伐元昊,朝廷未測虛實,弼以河朔邊備未完,又自請行,在外半年,經久御戎之術,固已畜於胸中。事畢還朝,甫及都門,未得一陳於陛下之前,而責補閒郡,中外不知得罪之因。臣恐自此天下忠臣義士,指弼為戒,孰肯為國家用?所損豈細哉!臣竊見近日李用和多疾,陛下欲召李昭亮赴闕管殿前司事,而武臣中求一代昭亮者,皆難中選。臣謂陛下不若因此改弼知定州,仍兼部署之職,遣一中使宣諭,令赴闕奏覆河北公事畢赴任,俟其陛對,慰而遣之。弼素稟忠義,又感此恩,唯思效死,豈敢更以內外職任為意!如此,則朝廷以北事專委弼,以西事專委范仲淹,使朝夕經營,以防二邊之變,朝廷實有所倚。」疏入,不報。而董士廉又詣闕訟水洛城事,輔臣多主之。琦不自安,懇求補外。辛酉,琦罷樞密副使,加資政殿學士,知揚州。
jiǎ zǐ, guǎng xī zhuǎn yùn shǐ dù qǐ, yán yí zhōu mán zéi qū xī fàn píng. qǐ chū zhì zhēn zhōu, xiān qiǎn jí dì yǐ xí yù mán, tīng qí zì xīn. bǐ zhì yí zhōu, mán wú zhì zhě. qǐ dé zhōu xiào wú xiāng jí yù qiú qū shì hóng, tuō qí xiè, yǔ yī dài, shǐ rù dòng shuō yù, bù tīng. nǎi lè bīng gōng pò bái yá huáng ní jiǔ jū shān zhài jí wǔ dòng, fén huǐ jī jù, zhǎn shǒu bǎi yú jí, fù huán zhōu. xī fàn yǔ méng gǎn sàn zǒu, qǐ shǐ xiāng qù gǎn chū jiàng. qǐ wèi jiāng zuǒ yuē: mán yī xiǎn zǔ, wēi bù zú zhì zé ēn bù néng huái, suǒ yǐ shù pàn. jīn tè yǐ qióng cù lái jiàng, hòu bì fù dòng, mò rú jǐn shā zhī yǐ jué hòu huàn. nǎi jī niú mǎ, wèi màn tuó luó jiǔ, dà huì huán zhōu, zuò zhōng, fú bīng fā, qín zhū qī shí yú rén, qǔ wǔ cáng huà wèi tú, shì wāng bìng bèi xié yǔ yīn bài ér jiàng zhě bǎi yú rén. hòu sān rì, yòu dé xī fàn, hǎi zhī yǐ yí zhū xī dòng.
甲子,廣西轉運使杜杞,言宜州蠻賊區希范平。杞初至真州,先遣急遞以檄諭蠻,聽其自新。比至宜州,蠻無至者。杞得州校吳香及獄囚區世宏,脫其械,與衣帶,使入峒說諭,不聽。乃勒兵攻破白崖、黃泥、九居山寨及五峒,焚毀積聚,斬首百餘級,復環州。希范與蒙趕散走,杞使香趣趕出降。杞謂將佐曰:「蠻依險阻,威不足制則恩不能懷,所以數叛。今特以窮蹙來降,後必復動,莫如盡殺之以絕後患。」乃擊牛馬,為蔓陀羅酒,大會環州,坐中,伏兵發,禽誅七十餘人,取五藏畫為圖,釋尪病被脅與因敗而降者百餘人。後三日,又得希范,醢之以遺諸谿洞。
bǐng zǐ, zhào lǐ bù gòng yuàn zēng tiān xià jiě é. gòng yuàn qǐng yǐ jǐng yòu sì nián qìng lì yuán nián kē chǎng qǔ jiě jìn shì rén shù nèi, zé yī nián duō zhě lìng jiě, jí èr fēn wèi lǜ, jiù shì rén suī duō, suǒ zēng rén shù gè bù guò yuán é zhī bàn, zǒng zhū zhōu jūn fán zēng sān bǎi wǔ shí jiǔ rén. zhào suì wèi dìng é.
丙子,詔禮部貢院增天下解額。貢院請以景祐四年、慶曆元年科場取解進士人數內,擇一年多者令解,及二分為率,就試人雖多,所增人數各不過元額之半,總諸州軍凡增三百五十九人。詔遂為定額。
fàn zhòng yān jì qù, zhí zhèng yǐ xīn dìng kē jǔ rù xué yù shì wèi bù biàn, qiě yán shī fù shēng bìng yì kǎo, ér cè lùn hàn màn nán zhī, zǔ zōng yǐ lái, mò zhī yǒu gǎi, dé rén cháng duō. dì xià qí yì, yǒu sī qǐng rú jiù fǎ. nǎi zhào yuē: kē jǔ jiù tiáo, jiē xiān cháo suǒ dìng, yí yī qiè rú gù. qián suǒ gèng lìng, yí bà zhī.
范仲淹既去,執政以新定科舉入學預試為不便,且言詩賦聲病易考,而策論汗漫難知,祖宗以來,莫之有改,得人常多。帝下其議,有司請如舊法。乃詔曰:「科舉舊條,皆先朝所定,宜一切如故。前所更令,宜罷之。」
jiān chá yù shǐ bāo zhěng yán: chén fú dǔ xiān jiàng chì jié wén, yīng zòu yìn xuǎn rén nián èr shí wǔ yǐ shàng, yù nán jiāo dà lǐ, xiàn bàn nián nèi xǔ lìng fù quán tóu zhuàng, jīng guān měi nián chūn jì fù guó zi jiān tóu zhuàng, bìng chà liǎng zhì guān yú zhú chù kǎo shì, nèi xí cí yè zhě huò lùn huò shī fù, xí jīng yè zhě gè zhuān yī jīng, shì mò yì děng jí gé zhě, yǔ fàng xuǎn zhù guān jí chāi qiǎn. zì chì xià zhī hòu, tiān xià shì dài fū zhī zǐ dì, mò bù mí rán xiàng fēng, dǔ yú wèi xué, zhào shū suǒ wèi fēi wéi wèi guó zào shì, shì nǎi wèi chén lì jiā, shí huì rén yù cái zhī běn yě. jìn wén yǒu chén liáo shàng yán, yù yì bà qù, zé wù xué zhě rì yǐ dài duò, yī dàn bǐ lín mín lì zhèng, yóu wèi néng cāo dāo ér shǐ zhī gē yě. huò qián tiáo zhì yǒu wèi jǐn shì jiàn, wàng zhǐ lìng yǒu sī zài jiā xiáng dìng, yī jiù shī xíng.
監察御史包拯言:「臣伏睹先降敕節文,應奏廕選人年二十五已上,遇南郊大禮,限半年內許令赴銓投狀,京官每年春季赴國子監投狀,並差兩制官於逐處考試,內習詞業者或論或詩賦,習經業者各專一經,試墨義等及格者,與放選注官及差遣。自敕下之後,天下士大夫之子弟,莫不靡然向風,篤於為學,詔書所謂『非惟為國造士,是乃為臣立家』,實誨人育材之本也。近聞有臣僚上言,欲議罷去,則務學者日以怠惰,一旦俾臨民蒞政,猶未能操刀而使之割也。或前條制有未盡事件,望只令有司再加詳定,依舊施行。」
shū mì fù shǐ páng jí yán nǎng xiāo yǐ shòu fēng cè, wàng zǎo lìng yán zhōu bǎo ān jūn lì dìng fēng jiè.
樞密副使龐籍言曩霄已受封冊,望早令延州、保安軍立定封界。
jiǎ shēn, zhào: shī xìng yǐ lái, shǎn xī jūn shì bào lù liáng kǔ, mín pí zhuǎn xiǎng. qí jiàng xì qiú zuì yī děng, zhàng chī shì zhī biān bīng cì mín qián mín qù nián bū fù jiē wù zé, juān qí zū shuì zhī bàn. lín fǔ zhōu cháng wèi qiāng suǒ kòu lüè, chú bū fù shì cǐ. jìn shì yī jǔ zhū kē liǎng jǔ, bìng yǔ miǎn jīn nián qǔ jiě.
甲申,詔:「師興以來,陝西軍士暴露良苦,民疲轉餉。其降繫囚罪一等,杖笞釋之;邊兵賜緡錢;民去年逋負皆勿責,蠲其租稅之半。麟、府州嘗為羌所寇掠,除逋負視此。進士一舉、諸科兩舉,並與免今年取解。」
bǐng xū, bà rén sù shòu guān, cóng diàn zhōng chéng zhāng gēng suǒ qǐng yě.
丙戌,罷人粟授官,從殿中丞張庚所請也。
shì yuè, ōu yáng xiū shàng shū yuē: chén wén shì bù wàng shēn, bù wèi zhōng xìn yán bù nì ěr, bù wèi jiàn zhèng. fú jiàn dù yǎn hán qí fàn zhòng yān fù bì děng, jiē bì xià sù suǒ wěi rèn zhī chén, yī dàn xiāng jì ér bà, tiān xià shì jiē sù zhī qí kě yòng zhī xián, bù wén qí kě bà zhī zuì. chén zhí suī zài wài, shì bù shěn zhī, rán chén qiè jiàn zì gǔ xiǎo rén chán hài zhōng xián, qí shí bù yuǎn, yù guǎng xiàn liáng shàn, zé bù guò zhǐ wèi péng dǎng, yù yáo dòng dà chén, zé bì xū wū yǐ zhuān quán. qí gù hé yě? fū qù yī shàn rén ér zhòng shàn rén shàng zài, zé wèi wèi xiǎo rén zhī lì. yù jǐn qù zhī, zé shàn rén shǎo guò, nán wèi yī èr qiú xiá, wéi zhǐ yǐ wèi péng dǎng, zé kě yī shí jǐn zhú. zhì rú dà chén yǐ bèi zhī yù ér méng xìn rèn zhě, zé bù kě yǐ tā shì dòng yáo, wéi yǒu zhuān quán shì rén zhǔ zhī suǒ è, gù xū cǐ shuō fāng kě qīng zhī. chén liào yǎn děng sì rén gè wú dà guò, ér yī shí jǐn zhú, bì yǔ zhòng yān wěi rèn jì shēn, ér hū zāo lí jiān, bì yǒu péng dǎng zhuān quán zhī shuō, shàng huò shèng cōng. chén qǐng xiáng yán zhī:
是月,歐陽修上疏曰:「臣聞士不忘身,不為忠信;言不逆耳,不為諫諍。伏見杜衍、韓琦、范仲淹、富弼等,皆陛下素所委任之臣,一旦相繼而罷,天下士皆素知其可用之賢,不聞其可罷之罪。臣職雖在外,事不審知,然臣竊見自古小人讒害忠賢,其識不遠,欲廣陷良善,則不過指為朋黨,欲搖動大臣,則必須誣以專權。其故何也?夫去一善人而眾善人尚在,則未為小人之利。欲盡去之,則善人少過,難為一二求瑕,惟指以為朋黨,則可一時盡逐。至如大臣已被知遇而蒙信任者,則不可以它事動搖,惟有專權是人主之所惡,故須此說方可傾之。臣料衍等四人各無大過,而一時盡逐,弼與仲淹委任既深,而忽遭離間,必有朋黨專權之說,上惑聖聰。臣請詳言之:
xī nián zhòng yān yǐ zhōng yán wén yú zhōng wài, tiān xià zhēng xiāng chēng mù, dāng shí jiān chén wū zuò péng dǎng, yóu nán biàn míng. zì jìn rì bì xià zhuó cǐ shù rén bìng zài liǎng fǔ, chá qí lín shì, kě yǐ biàn yě. gài yǎn wèi rén qīng shěn ér jǐn shǒu guī jǔ, zhòng yān zé huī kuò zì xìn ér bù yí, qí zé chún zhèng ér zhì zhí, bì zé míng mǐn ér guǒ ruì, sì rén xìng jì bù tóng, suǒ jiàn gè yì, gù yì shì duō bù xiāng cóng. rú yǎn yù shēn zuì téng zōng liàng, zhòng yān lì zhēng ér kuān zhī zhòng yān wèi qì dān bì gōng hé dōng, qǐng jí xiū biān bèi, bì lì yán qì dān bì bù lái yòu rú yǐn zhū yì hào zhòng yān zhī dǎng, jí zhēng shuǐ luò chéng shì, qí zé shì zhū ér fēi liú hù, zhòng yān zé shì liú hù ér fēi zhū. cǐ sì rén zhě, kě wèi gōng zhèng zhī xián yě, píng jū zé xiāng chēng měi, yì shì zé tíng zhēng wú sī, ér xiǎo rén chán wèi péng dǎng, kě wèi wū yǐ.
「昔年仲淹以忠言聞於中外,天下爭相稱慕,當時奸臣誣作朋黨,猶難辨明。自近日陛下擢此數人並在兩府,察其臨事,可以辨也。蓋衍為人清審而謹守規矩,仲淹則恢廓自信而不疑,琦則純正而質直,弼則明敏而果銳,四人性既不同,所見各異,故議事多不相從。如衍欲深罪滕宗諒,仲淹力爭而寬之;仲淹謂契丹必攻河東,請急修邊備,弼力言契丹必不來;又如尹洙亦號仲淹之黨,及爭水洛城事,琦則是洙而非劉滬,仲淹則是劉滬而非洙。此四人者,可謂公正之賢也,平居則相稱美,議事則廷爭無私,而小人讒為朋黨,可謂誣矣。
chén wén yǒu guó zhī quán, chéng fēi chén xià suǒ de zhuān. fū quán zhě, dé míng wèi zé kě xíng, gù xíng quán zhī chén, bì tān míng wèi. zì bì xià zhào qí yǔ zhòng yān yú shǎn xī, qí děng ràng zhì wǔ liù, bì xià yì wǔ liù zhào zhī. bì sān mìng xué shì, liǎng mìng shū mì fù shǐ, měi yī mìng wèi cháng bù kěn ràng yù qiè, ér bì xià yòng zhī yù jiān. chén dàn jiàn bì ràng tài fán, bù jiàn qí zhuān quán tān wèi yě. jí bì xià jiān bù xǔ cí, fāng gǎn shòu mìng, rán yóu wèi gǎn bié yǒu suǒ wèi. bì xià kāi tiān zhāng gé, zhào ér cì zuò, shòu yǐ zhǐ bǐ, shǐ qí tiáo liè, rán zhòng rén bì ràng, bì děng yì bù gǎn dú yǒu suǒ jiàn. yòu fán shèng cí chū shǒu zhào, zhǐ dìng xìng míng, zhuān zé qí tiáo liè dà shì ér xíng, xíng zhī yǐ jiǔ, jì qí yǒu xiào. bì xìng suī ruì, rán yì bù gǎn zì chū yì jiàn, dàn jǔ zǔ zōng gù shì, qǐng bì xià zé ér xíng zhī. zì gǔ jūn chén xiāng de, yī yán dào hé, yù shì ér xíng, gèng wú tuī bì. bì děng méng bì xià wěi rèn, dū zé dīng níng, ér yóu chí huǎn zì yí, zuò shì bù guǒ, rán xiǎo rén qiǎo zèn, yǐ yuē zhuān quán, qǐ bù wū zāi!
「臣聞有國之權,誠非臣下所得專。夫權者,得名位則可行,故行權之臣,必貪名位。自陛下召琦與仲淹於陝西,琦等讓至五六,陛下亦五六召之。弼三命學士,兩命樞密副使,每一命未嘗不懇讓愈切,而陛下用之愈堅。臣但見避讓太繁,不見其專權貪位也。及陛下堅不許辭,方敢受命,然猶未敢別有所為。陛下開天章閣,召而賜坐,授以紙筆,使其條列,然眾人避讓,弼等亦不敢獨有所建。又煩聖慈出手詔,指定姓名,專責其條列大事而行,行之已久,冀其有效。弼性雖銳,然亦不敢自出意見,但舉祖宗故事,請陛下擇而行之。自古君臣相得,一言道合,遇事而行,更無推避。弼等蒙陛下委任,督責丁寧,而猶遲緩自疑,作事不果,然小人巧譖,已曰專權,豈不誣哉!
zhì rú liǎng lù xuān fǔ, guó cháo lèi qiǎn dà chén, kuàng zhōng guó zhī wēi, jìn nián bù zhèn, gù yuán hào pàn nì yī fāng, láo kùn jí yú tiān xià, qì dān chéng xìn wéi méng, shū cí wǔ màn, bì xià dàn yǐ biān fáng wú bèi, qū zhì mǎi hé. bì děng jiàn zhōng guó lěi nián qīn líng zhī huàn, gǎn bì xià bù cì jìn yòng zhī ēn, gè zì qǐng xíng, lì sī xuě chǐ, yán shān bàng hǎi, bù dàn qín láo, yù shǐ wǔ bèi zài xiū, guó wēi fù zhèn. chén jiàn bì děng yòng xīn, běn yù zūn bì xià wēi quán, wèi jiàn qí qīn quán ér zuò guò yě. bì xià yú qiān guān zhōng xuǎn dé cǐ shù rén, yī dàn bà qù, shǐ qún xié xiāng hè, cǐ chén suǒ yǐ wèi bì xià xī yě!
「至如兩路宣撫,國朝累遣大臣,況中國之威,近年不振,故元昊叛逆一方,勞困及於天下,契丹乘釁違盟,書詞侮慢,陛下但以邊防無備,屈志買和。弼等見中國累年侵陵之患,感陛下不次進用之恩,各自請行,力思雪恥,沿山傍海,不憚勤勞,欲使武備再修,國威復振。臣見弼等用心,本欲尊陛下威權,未見其侵權而作過也。陛下於千官中選得此數人,一旦罷去,使群邪相賀,此臣所以為陛下惜也!」
shū rù, bù bào, zhǐ xiū wèi péng dǎng zhě yì è yān.
疏入,不報,指修為朋黨者益惡焉。
xià, sì yuè, dīng hài shuò, sī tiān yán rì dāng shí ér yīn huì bù jiàn, zǎi chén lǜ bǎi guān chēng hè.
夏,四月,丁亥朔,司天言日當食而陰晦不見,宰臣率百官稱賀。
shì rì, yù chóng zhèng diàn, lù xì qiú, qiǎn jiān chá yù shǐ liú yuán yú děng wǎng sān jīng shū jué. yù shǐ lǐ jīng yán: bì xià yīn tiān jiè xiū shěng, bì zhèng diàn, jiǎn cháng shàn, gù jīng yì gǎn gé, rì dāng shí ér yīn yún bì kuī. rán chén qiào yǒu yí zhě, zì bǎo yuán chū, dìng xiāng dì zhèn, shí nián wèi yǐ, qǐ fēi xī běi èr biān yǒu kuī zhōng guó zhī yì hū? èr yuè léi fā shēng, bā yuè shōu shēng. jīn mèng xià léi wèi fā shēng, qǐ fēi hào lìng zhī bù xìn hū? yuàn bì xià chì biān chén, bèi hàn yù, jiè fǔ chén, jǐn chū mìng, yǐ yàn huò yú wèi xíng. yòu, shàng měi rén qì wài guǎn duō nián, bǐ wén fù zhào rù. chén lǜ jiǎ mèi dào wèi gǔ huò, yí jí jué zhī. miáo jì zōng pín yù zǐ dì, nǎi yuán ēn sī wèi fǔ jiè tí diǎn. yí gē wéi báo zhī ài, zhòng míng qì zhī fēn, shù jǐ bù lèi shèng zhèng. dì jiā nà zhī.
是日,御崇政殿,錄繫囚,遣監察御史劉元瑜等往三京疏決。御史李京言:「陛下因天戒修省,避正殿,減常膳,故精意感格,日當食而陰雲蔽虧。然臣竅有疑者,自寶元初,定襄地震,十年未已,豈非西、北二邊有窺中國之意乎?二月雷發聲,八月收聲。今孟夏雷未發聲,豈非號令之不信乎?願陛下飭邊臣,備捍禦,戒輔臣,謹出命,以厭禍於未形。又,尚美人棄外館多年,比聞復召入。臣慮假媚道為蠱惑,宜亟絕之。苗繼宗嬪御子弟,乃緣恩私為府界提點。宜割帷薄之愛,重名器之分,庶幾不累聖政。」帝嘉納之。
xià guó zhǔ nǎng xiāo chū qiǎn shǐ lái hè qián yuán jié. zì shì suì yǐ wèi cháng.
夏國主曩霄初遣使來賀乾元節。自是歲以為常。
wù shēn, zhāng dé xiàng bà wèi zhèn ān jié dù shǐ tóng píng zhāng shì pàn chén zhōu. dé xiàng zài zhōng shū bā nián, fāng shǎn xī yòng bīng, dì ruì yì tiān xià shì, jìn yòng hán qí fàn zhòng yān fù bì, shǐ tóng dé xiàng jīng huà dāng shì jí wù, dé xiàng wú suǒ jiàn míng. qí děng jiē qù, dé xiàng jū wèi zì ruò. jiān chá yù shǐ lǐ xíng sūn kàng shù yǐ wèi yán, ér dé xiàng yì shí èr zhāng qǐng bà, dì bù dé yǐ, nǎi xǔ zhī.
戊申,章得象罷為鎮安節度使、同平章事、判陳州。得象在中書八年,方陝西用兵,帝銳意天下事,進用韓琦、范仲淹、富弼,使同得象經畫當世急務,得象無所建明。琦等皆去,得象居位自若。監察御史里行孫抗數以為言,而得象亦十二章請罷,帝不得已,乃許之。
yǐ gōng bù shì láng cān zhī zhèng shì chén zhí zhōng yī qián guān píng zhāng shì jiān shū mì shǐ.
以工部侍郎、參知政事陳執中依前官平章事兼樞密使。
gēng xū, yǐ shū mì fù shǐ wú yù cān zhī zhèng shì, hàn lín xué shì chéng zhǐ dīng dù wèi shū mì fù shǐ.
庚戌,以樞密副使吳育參知政事,翰林學士承旨丁度為樞密副使。
xīn hài, gāo lì qiǎn shǐ gòng yú liáo.
辛亥,高麗遣使貢於遼。
guǐ chǒu, xǐ zhī chén zhōu zī zhèng diàn xué shì rèn zhōng shī zhī cáo zhōu. zhōng shī zì yán: chén jiā běn cáo rén, jīn lǎo yǐ, yuàn dé shǒu cáo, yíng guī xiū zhī jì. dì lián ér xǔ yān.
癸丑,徙知陳州、資政殿學士任中師知曹州。中師自言:「臣家本曹人,今老矣,願得守曹,營歸休之計。」帝憐而許焉。
wǔ yuè, xià rén guī shí yuán sūn. jiàn guān yù shǐ zòu yuán sūn jūn bài bù sǐ wèi guó rǔ, qǐng zhǎn yú zhài xià, zǎi xiàng chén zhí zhōng wèi yí rú suǒ zòu. jiǎ chāng cháo dú yuē: zài chūn qiū shí, jìn huò chǔ jiāng gǔ chén, chǔ huò jìn jiāng zhī, yì hái qí guó bù zhū. yīn rù duì, tàn xiù chū wèi zhì yú jìn chuán, zòu yuē: qián dài jiāng chén, bài fù ér hái, duō bù jiā zuì. dì nǎi dài yuán sūn. guǐ hài. xuē chú guān jué, biān guǎn quán zhōu, qí zǐ dì ēn zé bìng zhuī duó.
五月,夏人歸石元孫。諫官御史奏元孫軍敗不死為國辱,請斬於寨下,宰相陳執中謂宜如所奏。賈昌朝獨曰:「在《春秋》時,晉獲楚將谷臣,楚獲晉將知,亦還其國不誅。」因入對,探袖出《魏志·于禁傳》,奏曰:「前代將臣,敗覆而還,多不加罪。」帝乃貸元孫。癸亥。削除官爵,編管全州,其子弟恩澤並追奪。
zhī zhì gào yú jìng, qián hòu sān shǐ liáo, yì xí wài guó yǔ, cháng duì liáo zhǔ xiào qí guó yǔ. shì yù shǐ wáng píng jiān chá yù shǐ liú yuán yú děng hé jìng shī shǐ zhě tǐ, qǐng jiā zuì. yuán yú yòu yán jìng zhī zhì gào, bù dāng jiān lǐng jiàn zhí. gēng wǔ, chū jìng zhī jí zhōu.
知制誥余靖,前後三使遼,益習外國語,嘗對遼主效其國語。侍御史王平、監察御史劉元瑜等劾靖失使者體,請加罪。元瑜又言靖知制誥,不當兼領諫職。庚午,出靖知吉州。
guǐ wèi, zhào lì bù liú nèi quán: zì jīn shì chū rù guān xuǎn rén, qí xí wén cí zhě shì shěng tí shī huò fù lùn yī shǒu, xí jīng zhě shì mò yì shí dào, bìng zhù hé rù guān rú suǒ shì pī móu, shì mò yì fán jiǔ bù zhōng, lìng shǒu xuǎn, hòu fàng xuǎn zài shì yòu bù zhōng, yǔ yuǎn dì pàn sī. qí nián sì shí yǐ shàng, yī jiù gé dú lǜ, tōng, jí yǔ zhù guān. réng mìng liǎng zhì yī yuán tóng kǎo shì zhī.
癸未,詔吏部流內銓:「自今試初入官選人,其習文詞者試省題詩或賦論一首,習經者試墨義十道,並注合入官;如所試紕繆,試墨義凡九不中,令守選,候放選再試;又不中,與遠地判司。其年四十以上,依舊格讀律,通,即與注官。仍命兩制一員同考試之。」
rùn yuè, diàn qián fù dōu zhǐ huī shǐ jiàn wǔ jié dù shǐ lǐ yòng hé yǐ lǎo qǐ jiě jūn zhí, wù zǐ, shòu xuān huī běi yuàn shǐ. mìng bù jūn fù dōu zhǐ huī shǐ huái kāng jūn liú hòu lǐ zhāo liàng wèi wǔ níng jié dù shǐ diàn qián fù dōu zhǐ huī shǐ, dài yòng hé yě. shí chéng píng jiǔ, jiāng shuài duō yīn xún, jūn shì zòng chí. zhāo liàng běn jiāng jiā zǐ, xí jūn shì, jì tǒng sù wèi, yī qiè shàng yán. wàn shèng lóng měng jūn pú bó zhēng shèng, chè wū chuán xiāng jī, shì rén huáng hài. zhāo liàng bǔ zhǎn zhī, zhàng qí jūn zhǔ, zhū jūn gǔ lì. jí dì sì nán jiāo, yǒu qí zú wáng suǒ xié gōng, huì shè, dāng shì qù, zhāo liàng yǐ wèi sù wèi bù jǐn, bù kě dài, zú pèi lì xià jūn. jìn bīng zì shì pō sù.
閏月,殿前副都指揮使、建武節度使李用和以老乞解軍職,戊子,授宣徽北院使。命步軍副都指揮使、淮康軍留後李昭亮為武寧節度使、殿前副都指揮使,代用和也。時承平久,將帥多因循,軍士縱弛。昭亮本將家子,習軍事,既統宿衛,一切尚嚴。萬勝、龍猛軍蒱博爭勝,徹屋椽相擊,市人惶駭。昭亮捕斬之,杖其軍主,諸軍股慄。及帝祀南郊,有騎卒亡所挾弓,會赦,當釋去,昭亮以為宿衛不謹,不可貸,卒配隸下軍。禁兵自是頗肅。
bǐng wǔ, xià guó zhǔ nǎng xiāo qiǎn shǐ xiè cè mìng.
丙午,夏國主曩霄遣使謝冊命。
rén zǐ, zhào: sān hòu yàn dài, duō lì nián suǒ, lìng lǐ guān jī kǎo gù jí, yì shēng fù zhī lǐ.
壬子,詔:「三後厭代,多歷年所,令禮官稽考故籍,議升祔之禮。」
guǐ chǒu, hé běi dōu zhuǎn yùn àn chá shǐ ōu yáng xiū yán: zhuǎn yùn shǐ suī hé zhuān zhǎng jīn gǔ, bù yǔ bīng róng zhī shì, rán xiàng bèi cháo tíng mì zhǐ, lìng shú tú běn dào lì hài, yīn wèi biān bèi. jīn yán biān zhī zhōu wǔ chén bù guò zhū sī shǐ fù, tōng pàn jí shì cháng cān chū rù jīng cháo guān, bìng dé jǐn wén jī shì, ér chén zhī běn sī dú bù dé yǔ fēi yù qīn náo biān chén zhī quán, gài diào yòng jūn chǔ, xū liàng biān shì zhī shū jí, yǐ zhì àn chá jiāng lì, yì dāng zhī chù shì zhī dāng fǒu. qǐng zì jīn, xǔ lìng běn sī yǔ wén biān shì. cóng zhī.
癸丑,河北都轉運案察使歐陽修言:「轉運使雖合專掌金谷,不與兵戎之事,然向被朝廷密旨,令熟圖本道利害,陰為邊備。今沿邊知州武臣不過諸司使、副,通判即是常參初入京朝官,並得盡聞機事,而臣之本司獨不得與;非欲侵撓邊臣之權,蓋調用軍儲,須量邊事之舒急,以至案察將吏,亦當知處事之當否。請自今,許令本司與聞邊事。」從之。
liáo zhǔ qīng shǔ yú yǒng ān shān.
遼主清暑於永安山。
liù yuè, guǐ hài, yǐ zé zhōu jìn shì liú xī sǒu wèi shì dà lǐ píng shì. xī sǒu jīng suàn shù, jiān tōng dà yǎn zhū lì, cháng zhù sī mǎ qiān tiān guān shū jí zhe hóng fàn zāi yì lùn, ōu yáng xiū jiàn zhī, zhào shì xué shì yuàn, ér yǒu shì mìng.
六月,癸亥,以澤州進士劉羲叟為試大理評事。羲叟精算術,兼通《大衍》諸歷,嘗注司馬遷《天官書》及著《洪範災異論》,歐陽修薦之,召試學士院,而有是命。
dīng mǎo, jiǎn yì zǐ zhōu shàng gòng juàn suì sān zhī yī, hóng jǐn lù tāi bàn zhī.
丁卯,減益、梓州上供絹歲三之一,紅錦、鹿胎半之。
liáo zhǔ yè qìng líng.
遼主謁慶陵。
rén shēn, tài cháng lǐ yuàn yán: fèng zhào, yì shēng fù sān hòu shì. jǐn àn táng sù míng huáng hòu, běn zhōng kǔn zhī zhèng, zhāo chéng huáng hòu, yuán dì mǔ zhī zūn, kāi yuán zhōng bìng fù ruì zōng zhī shì. guó cháo yì dé míng dé yuán dé sān hòu, yì tóng fù tài zōng miào. gōng wéi zhāng xiàn míng sù huáng tài hòu, mǔ yí tiān xià, fǔ chéng pī yè, zhāng yì huáng tài hòu, dàn shēng shèng gōng, ēn dé pǔ dà, fú qǐng qiān fù zhēn zōng miào, xù yú zhāng mù huáng hòu guō shì zhī cì. zhāng huì huáng tài hòu suī xiān cháo yí zhì, cháng jiàn tài fēi zhī guì, rán zhì míng dào zhōng shǐ jiā yì hào, yǔ zhāng huái huáng hòu shì tǐ pō tóng, fú qǐng qiān yú huáng hòu miào, xù yú zhāng huái zhī cì. yòu, tài zhě shēng shì zhī lǐ, bù dāng shī yú zōng miào, kuàng tài miào zhū shì, huáng hòu bìng wú sì zì zhī míng, fú qǐng gǎi shàng zhāng xiàn míng sù huáng tài hòu yuē zhāng xiàn huáng hòu liú shì, zhāng yì huáng tài hòu yuē zhāng yì huáng hòu lǐ shì, zhāng huì huáng tài hòu yuē zhāng huì huáng hòu yáng shì. qǐ zài xíng jí yì, yǐ shì fèng xiān jǐn zhòng zhī yì. zhào liǎng zhì jí dài zhì yù shǐ zhōng chéng tóng yì yǐ wén.
壬申,太常禮院言:「奉詔,議升祔三後事。謹案唐肅明皇后,本中閫之正,昭成皇后,緣帝母之尊,開元中並祔睿宗之室。國朝懿德、明德、元德三後,亦同祔太宗廟。恭惟章獻明肅皇太后,母儀天下,輔成丕業,章懿皇太后,誕生聖躬,恩德溥大,伏請遷祔真宗廟,序於章穆皇后郭氏之次。章惠皇太后雖先朝遺制,嘗踐太妃之貴,然至明道中始加懿號,與章懷皇后事體頗同,伏請遷於皇后廟,序於章懷之次。又,太者生事之禮,不當施於宗廟,況太廟諸室,皇后並無四字之名,伏請改上章獻明肅皇太后曰章獻皇后劉氏,章懿皇太后曰章懿皇后李氏,章惠皇太后曰章惠皇后楊氏。乞再行集議,以示奉先謹重之意。」詔兩制及待制、御史中丞同議以聞。
jǐ mǎo, zhǔn bù dài wáng lǜ zhū qiú zhǎng cháo yú liáo.
己卯,准布大王率諸酋長朝於遼。
gēng chén, xià qiǎn shǐ gòng yú liáo.
庚辰,夏遣使貢於遼。
qiū, qī yuè, xīn chǒu, biǎn zhī lù zhōu yǐn zhū wèi chóng xìn jié dù fù shǐ, zuò qián zài wèi zhōu dài gōng shǐ qián yòng yě.
秋,七月,辛丑,貶知潞州尹洙為崇信節度副使,坐前在渭州貸公使錢用也。
rén yín, hàn lín xué shì wáng yáo chén děng yán: lǐ guān yì gǎi shàng zhāng xiàn huáng hòu zhāng huì huáng hòu shì, kuí zhū lǐ yì, qiè suǒ wèi ān. gài shì gào yú miào, cè cáng yú líng, wú róng yì shí gèng yǒu qīng gǎi. shěn shēng fù miào yòu, běn jí xiào sī zhī bào, ruò cái sǔn zūn míng, kǒng fēi yán fèng zhī yí. ér yòu bó xún diǎn gù, cān zhì rén qíng, yǒu zēng chóng zhī wén, wú zhuī jiǎn zhī lì, qí zhāng xiàn míng sù zhī hào, fú qǐng rú jiù. zhāng huì huáng tài hòu, yōng yòu shèng gōng, yì zhuān xì zǐ, lǐ xū bié cí, qǐng réng chēng zhāng huì huáng tài hòu, réng jiù xiǎng yú fèng cí miào. nǎi zhào zhōng shū mén xià fù yì, qǐng rú lǐ guān jí xué shì děng suǒ yì, fèng zhāng xiàn zhāng yì shēng pèi zhēn zōng miào shì, qí zūn shì rú gù zhāng huì réng xiǎng fèng cí bié miào, jiē dé lǐ zhī biàn, shùn sì wú wéi. yǐ sì, zhào gōng yī lǐ guān suǒ yì, fèng zhāng xiàn míng sù huáng tài hòu zhāng yì huáng tài hòu xù yú zhāng mù huáng hòu zhī cì.
壬寅,翰林學士王堯臣等言:「禮官議改上章獻皇后、章惠皇后諡,揆諸禮意,竊所未安。蓋諡告於廟,冊藏於陵,無容異時更有輕改。矧升祔廟祐,本極孝思之報,若裁損尊名,恐非嚴奉之儀。而又博詢典故,參質人情,有增崇之文,無追減之例,其章獻明肅之號,伏請如舊。章惠皇太后,擁佑聖躬,義專系子,禮須別祠,請仍稱章惠皇太后,仍舊享於奉慈廟。」乃詔中書門下覆議,請如禮官及學士等所議,奉章獻、章懿升配真宗廟室,其尊諡如故;章惠仍享奉慈別廟,皆得禮之變,順祀無違。乙巳,詔恭依禮官所議,奉章獻明肅皇太后、章懿皇太后序於章穆皇后之次。
wù shēn, zhào: zì jīn zuì shū sǐ, ruò zǔ fù mǔ nián bā shí yǐ shàng jí dǔ jí wú qī qīn zhě, yǐ qí suǒ fàn wén.
戊申,詔:「自今罪殊死,若祖父母年八十以上及篤疾無期親者,以其所犯聞。」
guǎng zhōu dì zhèn.
廣州地震。
liáo zhǔ zhù zhōng huì chuān.
遼主駐中會川。
bā yuè, zhī qín zhōu tián kuàng zāo fù sàng, xīn yǒu, qǐ fù, kuàng gù cí. yòu qiǎn nèi shì chí shǒu zhào dūn yù, kuàng bù dé yǐ qǐ guī zàng yáng dí, tuō biān shì qiú jiàn, qì qǐng zhōng sàng, dì cè rán xǔ zhī. shuài chén dé zhōng sàng zì kuàng shǐ.
八月,知秦州田況遭父喪,辛酉,起復,況固辭。又遣內侍持手詔敦諭,況不得已乞歸葬陽翟,托邊事求見,泣請終喪,帝惻然許之。帥臣得終喪自況始。
zì zhēn zōng fēng chán zhī hòu, bù fù xiào liè, fèi wǔ fāng zhī zhí. zhí jí xián yuàn lǐ dōng zhī shàng yán: zǔ zōng xiào liè zhī zhì, suǒ yǐ shùn shí lìng ér xùn róng shì yě. bì xià lín yù yǐ lái, wèi cháng jiǎng xiū cǐ lǐ. yuàn zhào yǒu sī cǎo yí, zhuàn rì mìng diàn qián mǎ bù jūn sī chū bīng mǎ yǐ cóng liè yú jìn jiāo. rén xū, zhào shū mì yuàn tǎo xiáng xiān cháo xiào liè zhì dù yǐ wén.
自真宗封禪之後,不復校獵,廢五坊之職。直集賢院李東之上言:「祖宗校獵之制,所以順時令而訓戎事也。陛下臨御以來,未嘗講修此禮。願詔有司草儀,撰日命殿前、馬步軍司出兵馬以從獵於近郊。」壬戌,詔樞密院討詳先朝校獵制度以聞。
jiǎ zǐ, yǐ jiān chá yù shǐ bāo zhěng wèi hè zhèng shǐ, shǐ yú liáo. guǎn bàn zhě wèi zhěng yuē: xióng zhōu xīn kāi biàn mén, nǎi yù yòu nà běi rén yǐ cì hòu jiāng shì hū? zhěng yuē: yù cì zhī běi shì, zì yǒu zhèng mén, hé bì biàn mén! běn cháo qǐ cháng wèn zhuō zhōu kāi mén xié! yì suì zhǎn. jí zhěng shǐ hái, jù zòu: chén fèng mìng chū jìng, bǐ zhōng qíng wěi, pō shén ān xī, zì chuàng yún zhōu zuò xī jīng yǐ lái, tiān zhì yíng zhài, zhāo jí jūn mǎ, bīng jiǎ liáng shí, jī jù bù shǎo, dàn yǐ xī tǎo wèi míng, qí yì shū bù kě cè. yuán yún zhōu zhì bìng dài zhōu shén jìn, cóng dài zhōu zhì yīng zhōu, chéng bì xiāng wàng, zhǐ shù shí lǐ, dì jué píng tǎn, cǐ zhōng wài suǒ gòng chū rù zhī lù yě. zì shī shān hòu wǔ zhèn, cǐ lù yóu nán kòng è, wàn yī qīn yì, zé hé dōng shēn wèi kě yōu. bù kě xìn qí xū shēng, chí qí shí bèi. jiān wén dài zhōu yǐ běi, lěi nián lái fān hù shēn rù nán jiè, qīn zhàn dì tǔ, jū zhǐ gēng diàn shén duō, gài biān chén wèi rú, bù néng huà shí jìn zhǐ. jīn ruò bù lìng gù shǒu jiāng jiè, bì kǒng rì jiā zī màn, kuī cì biān xì, jìn chéng dà hài. yù qǐ jīn hòu yán biān yào chōng zhī chù, zhuān wěi zhí zhèng dà chén, jīng xuǎn sù xí biān shì zhī rén yǐ wèi shǒu jiāng. qí dài zhōu yóu bù kě qīng shòu, rú dé qí rén, zé yǐ shí xiào, suī yǒu wēi lèi, bù lìng fēi cì yí tì, zé jūn mín ān qí zhèng lìng, huǎn jí bù zhì bài shì yǐ.
甲子,以監察御史包拯為賀正使,使於遼。館伴者謂拯曰:「雄州新開便門,乃欲誘納北人以刺候疆事乎?」拯曰:「欲刺知北事,自有正門,何必便門!本朝豈嘗問涿州開門邪!」議遂斬。及拯使還,具奏:「臣奉命出境,彼中情偽,頗甚諳悉,自創雲州、作西京以來,添置營寨,招集軍馬,兵甲糧食,積聚不少,但以西討為名,其意殊不可測。緣雲州至並、代州甚近,從代州至應州,城壁相望,只數十里,地絕平坦,此中外所共出入之路也。自失山後五鎮,此路尤難控扼,萬一侵軼,則河東深為可憂。不可信其虛聲,馳其實備。兼聞代州以北,累年來蕃戶深入南界,侵占地土,居止耕佃甚多,蓋邊臣畏儒,不能畫時禁止。今若不令固守疆界,必恐日加滋蔓,窺伺邊隙,浸成大害。欲乞今後沿邊要衝之處,專委執政大臣,精選素習邊事之人以為守將。其代州尤不可輕授,如得其人,責以實效,雖有微累,不令非次移替,則軍民安其政令,緩急不致敗事矣。」
gēng wǔ, jīng nán fǔ yuè zhōu dì zhèn.
庚午,荊南府、岳州地震。
guǐ yǒu, zhào: xià guó bǐ jìn shì biǎo, wéi yán zhōu bǎo ān jūn bié dìng fēng jiè, zì yú jiē rú jiù jìng. qí lìng shǎn xī hé dōng yán jiè biān lì, wù shǒu jiāng tǔ, wú dé zhé yǒu shēng shì.
癸酉,詔:「夏國比進誓表,惟延州、保安軍別定封界,自餘皆如舊境。其令陝西、河東嚴戒邊吏,務守疆土,無得輒有生事。」
jiǎ xū, hé běi dōu zhuǎn yùn àn chá shǐ ōu yáng xiū hé chú zhōu, quán fā qiǎn hù bù pàn guān sū ān shì jiān tài zhōu yán shuì, chū nèi gòng fèng guān wáng zhāo míng jiān shòu chūn xiàn jiǔ shuì. chū, xiū yǒu mèi shì zhāng guī zhèng, zú ér wú zi, yǒu nǚ shí qián qī suǒ shēng, fǔ sì suì, wú suǒ guī, qí mǔ xié yǎng yú wài shì, jí jī, xiū yǐ jià zú xiōng zhī zǐ chéng. huì zhāng shì zài chéng suǒ yǔ nú jiān, shì xià kāi fēng fǔ. quán zhī fǔ shì yáng rì yán qián shǒu yì zhōu, xiū cháng lùn qí tān zì, yīn shǐ yù lì fù zhì qí yán yǐ jí xiū. jiàn guān qián míng yì suì hé xiū sī yú zhāng shì, qiě qī qí cái. zhào ān shì jí zhāo míng zá zhì, zú wú zhuàng nǎi zuò yòng zhāng shì lián zhōng wù mǎi tián lì ōu yáng shì quàn, ān shì děng zhí dié sān sī qǔ lù wèn lì rén ér bù xiān yǐ wén, gù jiē jí yú zé. ān shì, kāi fēng rén yě. yù shì qǐ, zhū yuàn xiū zhě bì yù qīng xiū, ér ān shì dú míng qí wū, suī wǔ zhí zhèng yì, yǔ zhāo míng jù dé zuì, rán jūn zǐ duō zhī.
甲戌,河北都轉運案察使歐陽修和滁州,權發遣戶部判官蘇安世監泰州鹽稅,出內供奉官王昭明監壽春縣酒稅。初,修有妹適張龜正,卒而無子,有女實前妻所生,甫四歲,無所歸,其母攜養於外氏,及笄,修以嫁族兄之子晟。會張氏在晟所與奴奸,事下開封府。權知府事楊日嚴前守益州,修嘗論其貪恣,因使獄吏附致其言以及修。諫官錢明逸遂劾修私於張氏,且欺其財。詔安世及昭明雜治,卒無狀;乃坐用張氏奩中物買田立歐陽氏券,安世等直牒三司取錄問吏人而不先以聞,故皆及於責。安世,開封人也。獄事起,諸怨修者必欲傾修,而安世獨明其誣,雖忤執政意,與昭明俱得罪,然君子多之。
fū yán jīng lüè sī yán xià guó wèi kěn míng lì fēng jiè, zhào bǎo ān jūn yí wén yòu zhōu, lìng zūn shǒu shì yuē zhǐ huī.
鄜延經略司言夏國未肯明立封界,詔保安軍移文宥州,令遵守誓約指揮。
rén wǔ, jiān chá yù shǐ lǐ jīng yán: qù nián bǎo zhōu jūn luàn zhī hòu, yuán biān bīng jiāo, xiǎo bù rú yì zé huā yán dòng zhòng. jìn yòu yǒng níng jūn shì qián móu qiè fā, biān máng yuǎn jìn bù ān. cháng guān táng zì zhì dé yǐ hòu, hé shuò bīng jiāo, zhèn wèi yóu shén, jì yǐ jiān chén bá hù, cháo tíng wēi lìng bù xíng, sī gài bù zǎo zhì zhī shī. jīn yán biān zhǔ bīng zhī chén, jì bù lín zé, jí jūn shì zuò guò, yī gài bèi zuì, suì shǐ jiāo bīng zēng qì, dòng yào gū xī, shǒu chén bì huò, dàn wù yīn xún, bù zǎo zhì zhī, jiāng fù yǒu zhì dé zhī bì. yí xià liǎng fǔ àn biān lì bà nuò bù rèn shì jí qǐ wán zǐ dì, yī qiè bà zhī. qí yǒu jūn shì zuò guò, běn fēi zhǎng lì shēng shì zhě, zhǐ zuò zhào huò zhī rén. suǒ guì jiāo zú wèi wēi ér gé xīn, shǒu chén jié jié yǐ zhuān shì, fēi tè zhāng jì lǜ zhī běn, yì suǒ yǐ zhì jī shì zhī xiān yě.
壬午,監察御史李京言:「去年保州軍亂之後,緣邊兵驕,小不如意則嘩言動眾。近又永寧軍士潛謀竊發,邊氓遠近不安。嘗觀唐自至德以後,河朔兵驕,鎮、魏尤甚,濟以奸臣跋扈,朝廷威令不行,斯蓋不早制之失。今沿邊主兵之臣,既不遴擇,及軍士作過,一概被罪,遂使驕兵增氣,動要姑息,守臣避禍,但務因循,不早制之,將復有至德之弊。宜下兩府案邊吏罷懦不任事及綺紈子弟,一切罷之。其有軍士作過,本非長吏生事者,只坐召禍之人。所貴驕卒畏威而革心,守臣竭節以專事,非特張紀律之本,亦所以制機事之先也。」
jiǔ yuè, gēng yín, zhào: wén wǔ guān yǐ zhì shì ér suǒ jǔ guān fàn zuì dāng lián zuò zhě, chú zhī. cóng hàn lín xué shì zhāng fāng píng qǐng yě. fāng píng yán: zuò móu jǔ ér xǔ shǒu miǎn, gài zé qí dāng chá suǒ jǔ zhě zhī bù fǎ yě. zhì shì guān jì xiè shì, bù dāng yǔ zài zhí zhě xiàng zé. suì zhe wèi lìng.
九月,庚寅,詔:「文武官已致仕而所舉官犯罪當連坐者,除之。」從翰林學士張方平請也。方平言:「坐繆舉而許首免,蓋責其當察所舉者之不法也。致仕官既謝事,不當與在職者向責。」遂著為令。
xīn mǎo, yǐ zhòng yáng qū yàn jìn chén zōng shì yú tài qīng lóu, suì shè yuàn zhōng.
辛卯,以重陽曲宴近臣、宗室於太清樓,遂射苑中。
guǐ sì, zhào jìn chén kǎo xiān cháo zhèng shǐ, shí lù wèi jǐng dé yù róng tú.
癸巳,詔近臣考先朝正史,實錄為《景德御戎圖》。
gēng zǐ, zhì nán jīng liú shǒu sī yù shǐ tái.
庚子,置南京留守司御史台。
jiǎ chén, xǐ jiāng nán dōng lù zhuǎn yùn àn chá shǐ yáng hóng zhī héng zhōu. hóng cháng yán: bù fǎ zhī rén bù kě dài, rú shǐ sì tān cán yú yī jùn yī yì, hài liáng mín wàn jiā, bù ruò qù zhī, bù lì yī jiā ěr. wén zhě wàng fēng jiě qù. rán jìng zuò kē kè xià qiān. hóng, yì cóng zi, wèi yì hòu, qí wèi jiāng dōng zhuǎn yùn àn chá shǐ, fù bì suǒ jiàn yě.
甲辰,徙江南東路轉運案察使楊紘知衡州。紘嘗言:「不法之人不可貸,如使肆貪殘於一郡一邑,害良民萬家,不若去之,不利一家耳。」聞者望風解去。然竟坐苛刻下遷。紘,億從子,為億後,其為江東轉運案察使,富弼所薦也。