qǐ qiáng yǔ chì fèn ruò bā yuè, jǐn tú wéi dān è bā yuè, fán èr nián yǒu qí.
起強圉赤奮若八月,盡屠維單閼八月,凡二年有奇。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì jǐng yòu sì nián liáo zhòng xī liù nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝景祐四年(遼重熙六年)
bā yuè, jiǎ xū, chū nèi cáng kù juàn sān shí wàn, xià hé běi lù shì dí jūn chǔ.
八月,甲戌,出內藏庫絹三十萬,下河北路市糴軍儲。
yuè zhōu shuǐ, cì bèi nì mín jiā qián yǒu chà.
越州水,賜被溺民家錢有差。
jiǎ wǔ, zhào: tiān xià cháng píng cāng qián gǔ, zì jīn sān sī jí zhuǎn yùn sī wú dé jiè zhī.
甲午,詔:「天下常平倉錢穀,自今三司及轉運司無得借支。」
jiǔ yuè, bǐng yín, sān sī yán: dōng tóu gòng fèng guān qián xùn zòu xìn zhōu qiān shān chǎn shí lù, kě pēng liàn wèi tóng. jīn chí ráo jiāng sān zhōu qián jiān bìng què tóng zhù qián, qǐng qiǎn xùn yǔ běn lù zhuǎn yùn shǐ shì yàn yǐ wén. cóng zhī.
九月,丙寅,三司言:「東頭供奉官錢遜奏信州鉛山產石碌,可烹煉為銅。今池、饒、江三州錢監並闕銅鑄錢,請遣遜與本路轉運使試驗以聞。」從之。
dīng mǎo, yù ěr yīng gé dú táng shū. yǐ hòu dú zhēn zōng suǒ zhuàn zhèng shuō jí jìn jiǎng chūn qiū, jù yú ěr yīng gé.
丁卯,御邇英閣讀《唐書》。以後讀真宗所撰《正說》及進講《春秋》,俱於邇英閣。
dōng, shí yuè, guǐ sì, hàn lín xué shì lǐ shū qǐng bān qí fù shū mì zhí xué shì ruò gǔ xià, zhào cóng shū qǐng.
冬,十月,癸巳,翰林學士李淑請班其父樞密直學士若谷下,詔從淑請。
yǐ wèi, tóng zhī shū mì yuàn shì zhāng dé xiàng yán: kāi fēng fǔ jìn shì zhāng zhòng chāng, chén xiāng lǐ shū shǔ, shí wú yì yè, jìn wén sòng sù fā jiě bù gōng shì, qǐng dié guī qí jiā. cóng zhī. shí suǒ tīng yīng jǔ rén tè duō, kāi fēng fǔ tóu dié zhě zhì shù bǎi, guó zi jiān jí zhū zhōu bù zài yān. jí shān bǎng, ér zǎi xiàng chén yáo zuǒ zhī zǐ bó gǔ wèi jiè yuán, cān zhī zhèng shì hán yì zi sūn sì rén jiē wú luò zhě, gù cháo bàng qún qǐ. rán diàn zhōng shì yù shǐ xiāo dìng mó yǔ zhí jí xián yuàn hán qí wú yù wáng gǒng chén shí sī shì shì, fēi yǒu suǒ sī yě.
乙未,同知樞密院事章得象言:「開封府進士章仲昌,臣鄉里疏屬,實無藝業,近聞訟訴發解不公事,請牒歸其家。」從之。時鎖廳應舉人特多,開封府投牒者至數百,國子監及諸州不在焉。及山榜,而宰相陳堯佐之子博古為解元,參知政事韓億子孫四人皆無落者,故嘲謗群起。然殿中侍御史蕭定謨與直集賢院韓琦、吳育、王拱辰實司試事,非有所私也。
shì yuè, liáo zhǔ zhù shí bǎo gāng.
是月,遼主駐石寶岡。
shí yī yuè, jǐ hài shuò, zhǔn bù gòng yú liáo.
十一月,己亥朔,准布貢於遼。
xīn hài, liáo yǐ qì dān xíng gōng dōu bù shǔ xiāo huì wèi nán yuàn shū mì shǐ.
辛亥,遼以契丹行宮都部署蕭惠為南院樞密使。
jǐ wèi, chū nèi cáng kù mián wǔ shí wàn, xià hé běi shǎn xī lù shì dí jūn chǔ.
己未,出內藏庫綿五十萬,下河北、陝西路市糴軍儲。
gēng shēn, liáo fēng huáng zǐ hóng jī wèi liáng wáng.
庚申,遼封皇子洪基為梁王。
guǐ hài, bà guǐ lái mǎi jīn chǎng.
癸亥,罷癸、萊買金場。
shí èr yuè, rén shēn, gěi zhēn dìng fǔ lù zhōu xué tián gè wǔ qǐng. réng zhào zì jīn xū fān zhèn nǎi xǔ lì xué, tā zhōu wù tīng.
十二月,壬申,給真定府、潞州學田各五頃。仍詔自今須籓鎮乃許立學,它州勿聽。
jiǎ shēn, xīn dài bìng sān zhōu yán dì zhèn, huài lú shě, fù yā rén chù, xīn zhōu yóu shén, lì mín sǐ zhě wàn jiǔ qiān qī bǎi yú rén. zì shì hé dōng dì zhèn lián nián bù zhǐ, huò dì liè quán yǒng, huò huǒ chū rú hēi shā zhuàng, yī rì sì wǔ zhèn, mín jiē lù chù. yǐ yǒu, mìng shì yù shǐ chéng kān wǎng bìng xīn zhōu tǐ liàng ān fǔ.
甲申,忻、代、並三州言地震,壞廬舍,覆壓人畜,忻州尤甚,吏民死者萬九千七百餘人。自是河東地震連年不止,或地裂泉涌,或火出如黑沙狀,一日四五震,民皆露處。乙酉,命侍御史程戡往並、忻州體量安撫。
yòu sī jiàn hán qí shàng shū yuē: xiāng zhě xìng guó sì shuāng gé zāi, yán jí kāi xiān zǔ diàn, bù yú shù kè, dàn yǒu yí jìn. fù wén yǎng guān chuí xiàng, huò shī jīng xíng. jīn běi dào shù jùn, jì yǐ dì zhèn. cǐ nǚ yè yòng shì, chén xià zhuān zhèng zhī yīng yě. yòu zhèn zài běi, huò zhě shàng tiān zī zī qiǎn gào, bǐ sī biān sāi zhī wèi huàn hū? wàng zì jīn yán chì shǒu chén, mì xiū bīng bèi, shěn zé cái móu zhī shuài, xī qù nuò ruò zhī shì, míng jūn fǎ yǐ zhěng jiāo dài zhī zú, fēng lǐn shí yǐ zēng chǔ zhì zhī jù.
右司諫韓琦上疏曰:「鄉者興國寺雙閣災,延及開先祖殿,不逾數刻,但有遺燼。復聞仰觀垂象,或失經行。今北道數郡,繼以地震。此女謁用事,臣下專政之應也。又震在北,或者上天孜孜遣告,俾思邊塞之為患乎?望自今嚴飭守臣,密修兵備,審擇才謀之帥,悉去懦弱之士,明軍法以整驕怠之卒,豐廩實以增儲偫之具。」
xún yú, qí fù shàng shū yuē: jìn wén dà qìng diàn jí zhū chù gè jiàn dào chǎng, jí fēn qiǎn zhōng shǐ biàn yì míng shān fú dì, yǐ zhì qǐng dǎo, shì wèi dá yín wèi zhī shēn zhǐ yě. chén qiè yǐ wèi qí dǎo zhī fǎ, bì chè lè jiǎn shàn, xiū dé lǐ xíng, xià zhào yǐ qiú dǎng yán, cè shēn ér bì zhèng diàn, shì yǐ tiān yì yuè mù, zhuǎn wèi fú yīng. yuàn bì xià fǎ ér xíng zhī. qiě dà qìng diàn zhě, guó zhī lù qǐn, cháo zhī fǎ gōng, bì xià fēi xíng dà lǐ bèi fǎ fú, zé wèi cháng lín yù, chén xià fēi dà cháo huì, zé bù néng yī zhì yú tíng, qǐ róng sēng dào jì rì lěi yuè xuān zá yú shàng, fēi suǒ yǐ zhèng fǎ dù ér zūn wēi shén yě! wàng jīn hòu fán yǒu dào chǎng shè jiào zhī lèi, bìng yú bié suǒ ān zhì.
旬餘,琦復上疏曰:「近聞大慶殿及諸處各建道場,及分遣中使遍詣名山福地,以致請禱,是未達寅畏之深旨也。臣竊以為祈禱之法,必徹樂減膳,修德理刑,下詔以求讜言,側身而避正殿,是以天意悅穆,轉為福應。願陛下法而行之。且大慶殿者,國之路寢,朝之法宮,陛下非行大禮、被法服,則未嘗臨御,臣下非大朝會,則不能一至於庭,豈容僧道繼日累月喧雜於上,非所以正法度而尊威神也!望今後凡有道場設醮之類,並於別所安置。」
gěi xú zhōu xué tián wǔ qǐng.
給徐州學田五頃。
gēng yín, yǐ lóng tú gé xué shì zhāng yì wèi shū mì zhí xué shì, zhī yì zhōu. yì fán sì zhì shǔ, ān qí mín fēng. huì suì hàn, yì shǐ zuò yàn, yōng jiāng shuǐ gài mín tián, zì chū gōng zū jiǎn jià yǐ zhèn. mín chū jī, duō shā gēng niú shí zhī, fàn zhě jiē pèi guān zhōng. yì zòu: mín shā niú yǐ huó jiāng sǐ zhī mìng, yǔ dào shā zhě yì ruò bù jīn zhī, yòu jiāng fèi sè shì. jīn suì xiǎo rěn, qǐng yī qiè fàng hái, fù qí yè. bào kě.
庚寅,以龍圖閣學士張逸為樞密直學士,知益州。逸凡四至蜀,諳其民風。會歲旱,逸使作堰,壅江水溉民田,自出公租減價以賑。民初飢,多殺耕牛食之,犯者皆配關中。逸奏:「民殺牛以活將死之命,與盜殺者異;若不禁之,又將廢穡事。今歲小稔,請一切放還,復其業。」報可。
rén chén, xǐ zhī ráo zhōu fàn zhòng yān zhī rùn zhōu, jiān yún zhōu shuì yú jìng jiān tài zhōu shuì, yí líng xiàn lìng ōu yáng xiū wèi guāng huà jūn qián dé xiàn lìng, dì yù zhí zhèng lìng yí jìn gù yě.
壬辰,徙知饒州范仲淹知潤州,監筠州稅余靖監泰州稅,夷陵縣令歐陽修為光化軍乾德縣令,帝諭執政令移近故也。
xiān shì jīng shī dì zhèn, zhí shǐ guǎn yè qīng chén shàng shū yán: qǐng zhòng yān yú jìng děng yǐ yán shì bèi chù, tiān xià zé shé bù gǎn yì cháo zhèng, xíng jiāng èr nián. yuàn bì xià shēn zì jiù zé, xiáng yán zhōng zhí gǎn yán zhī shì, shù jǐ míng wēi jiàng jiàn, shàn yīng lái jí. shū zòu shù rì, zhòng yān děng jiē dé jìn xǐ.
先是京師地震,直史館葉清臣上疏言:「頃仲淹、余靖等以言事被黜,天下齰舌不敢議朝政,行將二年。願陛下深自咎責,詳延忠直敢言之士,庶幾明威降鑒,善應來集。」書奏數日,仲淹等皆得近徙。
zhòng yān jì xǐ rùn zhōu, chán zhě kǒng qí fù yòng, jù wū yǐ shì. yǔ rù, dì nù, jí mìng zhì zhī lǐng nán. cān zhī zhèng shì chéng lín biàn qí bù rán, zhòng yān qì dé miǎn. zì zhòng yān biǎn ér péng dǎng zhī lùn qǐ, cháo shì qiān lián ér chū, yǔ jí zhòng yān zhě jiē zhǐ wèi dǎng rén lín dú wèi dì kāi shuō, dì yì jiě, nǎi yǐ.
仲淹既徙潤州,讒者恐其復用,遽誣以事。語入,帝怒,亟命置之嶺南。參知政事程琳辨其不然,仲淹訖得免。自仲淹貶而朋黨之論起,朝士牽連而出,語及仲淹者皆指為黨人;琳獨為帝開說,帝意解,乃已。
liáo yǐ yáng jí wèi zhōng shùn jūn jié dù shǐ.
遼以楊佶為忠順軍節度使。
zhào yuán hào jì xī yǒu xià yín suī jìng yòu líng yán huì shèng gān liáng guā shā sù, ér hóng dìng wēi huái lóng jiē jí guī bǎo zhèn wěi hào zhōu, réng jū xìng zhōu, zǔ hé, yī hè lán shān wèi gù. shì suì, shǐ dà bǔ wěi guān, yǐ wéi míng shǒu quán zhāng zhì yáng kuò xú mǐn zōng zhāng wén xiǎn bèi zhǔ móu yì, zhōng dǐng chén diǎn wén shū, chéng bū kè chéng shǎng dōu bèi zhǔ bīng mǎ, yě lì rén róng zhǔ fān xué. zhì shí bā jiān jūn sī, wěi qiú háo fēn tǒng qí zhòng. zì hé běi zhì wò luō niáng shān qī wàn rén, yǐ bèi liáo rén hé nán hóng zhōu bái bào ān yán zhōu luó luò tiān dū wéi jīng shān wǔ wàn rén, yǐ bèi huán qìng zhèn róng yuán zhōu zuǒ xiāng yòu zhōu lù wǔ wàn rén, yǐ bèi fū yán lín fǔ yòu xiāng gān zhōu lù sān wàn rén, yǐ bèi xī fān huí hé hè lán zhù bīng wǔ wàn, líng zhōu wǔ wàn rén, xìng zhōu xìng qìng fǔ qī wàn rén, wèi zhèn shǒu: zǒng wǔ shí yú wàn. ér kǔ zhàn yǐ shān é, shān é zhě, héng shān qiāng, xià bīng róu cuì, bù jí yě. xuǎn háo zú shàn gōng mǎ wǔ qiān rén dié zhí, wěi hào liù bān zhí, yuè gěi mǐ èr shí. tiě qí sān qiān, fēn shí bù. fā bīng yǐ yín pái zhào qiú zhǎng, miàn shòu yuē shù. chuàng shí liù sī yú xìng zhōu, yǐ zǒng zhòng wù.
趙元昊既悉有夏、銀、綏、靜、宥、靈、鹽、會、勝、甘、涼、瓜、沙、肅,而洪、定、威、懷、龍皆即歸堡鎮偽號州,仍居興州,阻河,依賀蘭山為固。是歲,始大補偽官,以嵬名守全、張陟、楊廓、徐敏宗、張文顯輩主謀議,鐘鼎臣典文書,成逋克、成賞都輩主兵馬,野利仁榮主蕃學。置十八監軍司,委酋豪分統其眾。自河北至臥囉娘山七萬人,以備遼人;河南洪州、白豹、安鹽州、羅落、天都、惟精山五萬人,以備環慶、鎮戎、原州;左廂宥州路五萬人,以備鄜延、麟府;右廂甘州路三萬人,以備西蕃、回紇;賀蘭駐兵五萬,靈州五萬人,興州、興慶府七萬人,為鎮守:總五十餘萬。而苦戰倚山訛,山訛者,橫山羌,夏兵柔脆,不及也。選豪族善弓馬五千人迭直,偽號六班直,月給米二石。鐵騎三千,分十部。發兵以銀牌召酋長,面受約束。創十六司於興州,以總眾務。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì bǎo yuán yuán nián liáo zhòng xī qī nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝寶元元年(遼重熙七年)
chūn, zhēng yuè, xīn chǒu, liáo zhǔ rú hùn tóng jiāng.
春,正月,辛丑,遼主如混同江。
guǐ mǎo, zhào yuán hào qǐng qiǎn rén gòng fó wǔ tái shān, qǐ lìng shǐ chén yǐn hù, bìng gěi guǎn quàn cóng zhī. yuán hào shí yù kuī hé dōng dào gù yě.
癸卯,趙元昊請遣人供佛五台山,乞令使臣引護,並給館券;從之。元昊實欲窺河東道故也。
tóng zhī lǐ yuàn sòng qí shàng shū yuē: qù nián huǒ fén xìng guó sì fú tú, yán fán yì zǔ shén yù diàn, yǐ ér dào huài zōng miào kòu qì zhě zài, zé shén bù zhāo gé zhī yì yě. zì xī zāi yì zhī fā, yuǎn zhě shí shù nián, jìn zhě sān sì nián, suí fāng zhé yīng, lèi wú xū suì. ér zuì jǐ zhī wèn bù xíng yú zhào shū, sī huàn zhī móu bù liú yú xún dǎi, yú shí yuè yuè, qún xià mò rán. jiān zhě dàn yǐn zī huáng, chén zhāi xī bei, xiū bù jīng zhī xì zhù, sāi kě jù zhī dà biàn, rén qiě wèi xìn, tiān hú kě qī! chén chéng zhì yú, qiè kǒng xiāo fú zhī jiān wèi dé wèi jì yě. fú wàng bì xià pǔ zhào bǎi zhí, gè gòng suǒ huái, liú shén shěng yuè.
同知禮院宋祁上疏曰:「去年火焚興國寺浮屠,延燔藝祖神御殿,已而盜壞宗廟釦器者再,則神不昭格之意也。自昔災異之發,遠者十數年,近者三四年,隨方輒應,類無虛歲。而罪己之問不形於詔書,思患之謀不留於詢逮,逾時越月,群下默然。間者但引緇黃,晨齋夕唄,修不經之細祝,塞可懼之大變,人且未信,天胡可欺!臣誠至愚,竊恐銷伏之間未得為計也。伏望陛下普詔百執,各貢所懷,留神省閱。」
jiǎ chén, léi. lín fǔ zhōu jí shǎn xī dà yǔ báo.
甲辰,雷。麟、府州及陝西大雨雹。
bǐng wǔ, yǐ zāi yì lǚ jiàn, xià zhào qiú zhí yán, xiàn bàn yuè nèi shí fēng jìn nà.
丙午,以災異屢見,下詔求直言,限半月內實封進納。
gēng xū, mìng hàn lín xué shì dīng dù děng quán zhī lǐ bù gòng jǔ.
庚戌,命翰林學士丁度等權知禮部貢舉。
yǐ mǎo, dà lǐ píng shì jiān zài jīng diàn zhái wù sū shùn qīn yì guǐ tōng shū yuē: chén wén hé dōng dì dà zhèn, lì xún bù zhǐ mèng chūn zhī chū, léi diàn bào zuò. chén yǐ wèi guó jiā què shī, zhòng chén mò gǎn wèi bì xià yán zhě, wéi tiān dīng níng yǐ gào bì xià. bì xià guǒ néng pèi fā míng zhào, xǔ qún chén jiē dé xiàn yán, chén chū wén zhī, yǒng yuè xīn biàn! xún rì jiān pō yǒu yán shì zhě, qí jiān qǐ wú qiè zhòng shí bìng? ér wèi wén cháo tíng jǔ xíng, shì yì shōu xū yán ér bù gēn shí xiào yě. qiè jiàn gāng jì duò bài, zhèng huà què shī, qí shì shén zhòng, bù kě gài jǔ, jǐn tiáo dà zhě èr shì yǐ wén.
乙卯,大理評事、監在京店宅務蘇舜欽詣匭通疏曰:「臣聞河東地大震,歷旬不止;孟春之初,雷電暴作。臣以為國家闕失,眾臣莫敢為陛下言者,唯天丁寧以告陛下。陛下果能霈發明詔,許群臣皆得獻言,臣初聞之,踴躍欣忭!旬日間頗有言事者,其間豈無切中時病?而未聞朝廷舉行,是亦收虛言而不根實效也。竊見綱紀墮敗,政化闕失,其事甚眾,不可概舉,謹條大者二事以聞。
yī yuē zhèng xīn. xīn zhèng zé shén míng jí ér wàn tiáo lǐ. jīn mín jiān chuán bì xià bǐ nián shāo ěr pái yōu, yàn lè yú jié, cì yǔ guò dù. yàn lè yú jié zé dàng, cì yǔ guò dù zé chǐ dàng zé zhèng shì bù qīn, chǐ zé yòng dù bù zú. chén qiè guān guó shǐ, jiàn zǔ zōng rì shì cháo, gàn zè fāng bà, yóu zuò hòu yuàn mén, yǒu bái shì zhě, lì dé zhào duì, wěi qū xún fǎng, xiǎo shàn bì nà. zhēn zōng mò nián bù yù, shǐ jiān rì shì cháo. jīn bì xià chūn qiū dǐng shèng, shí xiāo yī gàn shí qiú zhì zhī qiū, nǎi gé rì yù diàn, cǐ zhèng shì bù qīn yě. yòu, fǔ kù guì jié, mín xiān gài cáng, zhū liǎn kē lǜ, dài wú xū rì. sān sī jì dù jīng fèi, èr shí bèi yú zǔ zōng shí, cǐ yòng dù bù zú yě. wàng bì xià xiū jǐ yǐ yù rén, xǐ xīn yǐ jiàn wù, qín tīng duàn, shě yàn ān, fàng qì yōu xié jìn xí zhī xiān rén, qīn jìn gāng míng gěng zhèng zhī liáng shì, yīn cǐ zāi biàn, yǐ sī yǒng tú.
「一曰正心。心正則神明集而萬條理。今民間傳陛下比年稍邇俳優,燕樂逾節,賜予過度。燕樂逾節則盪,賜予過度則侈;盪則政事不親,侈則用度不足。臣竊觀國史,見祖宗日視朝,旰昃方罷,猶坐後苑門,有白事者,立得召對,委曲詢訪,小善必納。真宗末年不豫,始間日視朝。今陛下春秋鼎盛,實宵衣旰食求治之秋,乃隔日御殿,此政事不親也。又,府庫匱竭,民鮮蓋藏,誅斂科率,殆無虛日。三司計度經費,二十倍於祖宗時,此用度不足也。望陛下修己以御人,洗心以鑒物,勤聽斷,舍燕安,放棄優諧近習之纖人,親近剛明鯁正之良士,因此災變,以思永圖。
èr yuē zé xián. fū míng zhǔ láo yú qiú xián ér yì yú rèn shǐ, rán yíng tíng zhī shì, bù xū jǐn zé, zài zé yī èr fǔ chén jí yù shǐ jiàn guān ér yǐ. zuó wáng suí zì lì bù shì láng píng zhāng shì chāo yuè shí zī, fù wèi shàng xiàng. cǐ nǎi fēi cháng zhī ēn, bì dài fēi cháng zhī cái, ér suí xū yōng xié zhōu, fēi fǔ xiāng qì, jiàng má zhī hòu, wù lùn fèi téng, gù jí chán qí shēn, zāi réng yú guó. yòu, shí zhōng lì qǐng zài cháo xíng, yǐ huī xié zì rèn, jīn chù zhī jìn fǔ, wù wàng shén qīng, rén qíng suǒ hū, gài jìn chén duō fēi cái zhě. bì xià zuǒ yòu shàng rú cǐ, tiān xià guān lì kě zhī yě. qiě zhāng guān wèi yù shǐ zhōng chéng, gāo ruò nè wèi sī jiàn, èr rén zhě jiē dēng gāo dì, pō yǐ wén cí jìn, ér wēn hé róu nuò, wú gāng zhí gǎn yán zhī qì. sī jiē zhí zhèng yǐn zhì, yù qí jiān mò, bù gǎn jǔ qí sī, shí yǒu suǒ yán, zé bì àn xiāng guān shuō. gù yù shǐ jiàn guān zhī rèn, chén yù bì xià qīn zé zhī, bù lìng chū zhí zhèng mén xià. tái jiàn guān jì dé qí rén, zé jìn chén bù gǎn wèi guò, nǎi yù xià zhī cè yě.
「二曰擇賢。夫明主勞於求賢而逸於任使,然盈庭之士,不須盡擇,在擇一二輔臣及御史諫官而已。昨王隨自吏部侍郎、平章事超越十資,復為上相。此乃非常之恩,必待非常之才,而隨虛庸邪謅,非輔相器,降麻之後,物論沸騰,故疾纏其身,災仍於國。又,石中立頃在朝行,以詼諧自任,今處之近輔,物望甚輕,人情所忽,蓋近臣多非才者。陛下左右尚如此,天下官吏可知也。且張觀為御史中丞,高若訥為司諫,二人者皆登高第,頗以文詞進,而溫和柔懦,無剛直敢言之氣。斯皆執政引置,欲其緘默,不敢舉其私,時有所言,則必暗相關說。故御史、諫官之任,臣欲陛下親擇之,不令出執政門下。台諫官既得其人,則近臣不敢為過,乃馭下之策也。
chén yǐ wèi bì xià shēn jì qín jiǎn, fǔ bì tái jiàn yòu jiē dé rén, zé tiān xià hé yōu bù zhì, zāi yì hé yóu ér shēng! wéi bì xià shǎo liú yì yān!
「臣以為陛下身既勤儉,輔弼、台諫又皆得人,則天下何憂不治,災異何由而生!惟陛下少留意焉!」
bǐng chén, yǐ zāi yì, zhào zhuǎn yùn shǐ tí diǎn xíng yù àn suǒ bù lì yǐ wén.
丙辰,以災異,詔轉運使、提點刑獄案所部吏以聞。
shàng fēng zhě yán: zì biàn chá fǎ, suì niǎn jīng shī yín juàn yì chú sù yú hé běi, pèi rǎo jū mín, nèi xū fǔ kù, wài kùn shāng lǚ, fēi biàn. bǐng yín, mìng quán yù shǐ zhōng chéng zhāng guān shì yù shǐ chéng kān yòu sī jiàn hán qí yǔ sān sī bié yì zhī. kān, yáng dí rén.
上封者言:「自變茶法,歲輦京師銀絹易芻粟於河北,配擾居民,內虛府庫,外困商旅,非便。」丙寅,命權御史中丞張觀、侍御史程戡、右司諫韓琦與三司別議之。戡,陽翟人。
zhí shǐ guǎn sū shēn shàng shū yuē: xīng zhī lì tiān, yóu wàn guó zhī fù wáng zhě. xià zhī pàn shàng, gù xīng yì pàn tiān. jīn dà yì ruò cǐ, dé fēi rèn shì zhī chén yú cháng fēn hū? cháo tíng shì wú dà xiǎo, wěi zhī zhèng fǔ, zhì yú chù zhì zhī bǐng, yì huò dé zhuān. fū dà chén píng rì yí biàn lùn guān cái, shǐ bì xià zhōu zhī zài wèi zhī néng fǒu, jí yǒu chú nǐ, kě yǐ suí cái rèn yòng, shǐ jìn zhuó zhī rén zhī ēn chū yú shàng, zé wēi fú bù wài fēn yě. jīn zé bù rán, měi yī guān què, dàn yuè qí lǚ lì, fù yǐ bǐ lì, ér bì xià wú fù yǒu suǒ gèng. gù jìng jìn zhī tú, qū zǒu quán mén, jīng yíng jié jìng, ēn mìng wèi chū yú shàng, ér qǐng tuō yǐ xíng yú xià yǐ. zǔ zōng shí zhuó yòng yào guān, wéi cái shì yòng, chén xià mò de xiān zhī, gù bèi zhuó zhī rén, xián sī zì lì. cǐ wú tā, jiǎng qiú yǒu sù ér dà quán bù zài yú xià yě. léi zhě, tiān zhī hào lìng, jīn fāng chūn ér léi, tiān qí huò zhě yù bì xià chū hào lìng yǐ zhèn dòng tiān xià, yí jí yú zǎo, ér jiǎo chén xià shū huǎn zhī jiù. fán cháo tíng shì, wú jù xì, wú nèi wài, qǔ qí xiān jí zhě, xī guān shèng lǜ ér zhèn sù zhī, bù kě huǎn yě. fū xīng biàn jì yǒu xià pàn shàng zhī xiàng, dì zhèn yòu yǒu yīn qīn yáng zhī zhèng, tiān yì kǒng bì xià wèi wù yě, gèng yǐ zhèn léi jǐng zhī, yù bì xià xiān shì wèi bèi, zé huàn huò xiāo ér fú xiáng zhì yǐ.
直史館蘇紳上疏曰:「星之麗天,猶萬國之附王者。下之畔上,故星亦畔天。今大異若此,得非任事之臣逾常分乎?朝廷事無大小,委之政府,至於黜陟之柄,亦或得專。夫大臣平日宜辨論官才,使陛下周知在位之能否,及有除擬,可以隨才任用,使進擢之人知恩出於上,則威福不外分也。今則不然,每一官闕,但閱其履歷,附以比例,而陛下無復有所更。故競進之徒,趨走權門,經營捷徑,恩命未出於上,而請託已行於下矣。祖宗時擢用要官,惟才是用,臣下莫得先知,故被擢之人,咸思自厲。此無它,講求有素而大權不在於下也。雷者,天之號令,今方春而雷,天其或者欲陛下出號令以震動天下,宜及於早,而矯臣下舒緩之咎。凡朝廷事,無巨細,無內外,取其先急者,悉關聖慮而振肅之,不可緩也。夫星變既有下畔上之象,地震又有陰侵陽之證,天意恐陛下未悟也,更以震雷警之,欲陛下先事為備,則患禍消而福祥至矣。」
zhí shǐ guǎn yè qīng chén shàng shū yuē: bì xià lín cháo yuān mò, chuí gǒng yǎng chéng, shì wú dà xiǎo, yǒu yì jiē kě. shǐ fǔ xiāng zhī chén jié zhōng wú sī, jiē rú xiāo cáo fáng dù zé kě yī yǒu bù jí, cái huò fēi lún, zé wù bì xià shì duō yǐ. jīn yǒu yī rén jìn zhuó, zé yuē zǎi xiàng mǒu zhī qīn jiù yě yī rén bà chù, zé yuē zǎi xiàng mǒu zhī xián xì yě. yóu shì tiān xià xiāo rán, bù yuē zì bì xià chū ér yuē yóu zǎi xiàng dé, fēi chén yīn zhī shèng ér yì tiān dì zhī xù zhě hū? jīng fáng yuē: chén shì suī zhèng, zhuān bì zhèn. bǐ zhèng ér zhuān yóu qiě zhèn, kuàng zhuān ér bù zhèng, ān dé bù kuì yīn yáng zhī qì ér zhì tiān dì zhī biàn hū! cǐ dì zhèn zhī suǒ yóu zhì yě. chén yuàn bì xià yòng tiān zhī gāo míng gāng jiàn, fǎ tài zǔ zhī yīng wǔ sù guǒ, tài zōng zhī shén ruì cōng chá, xiān huáng dì zhī jīng qín míng zhé, rán hòu guān rén yǐ cái rú zhōu wén, yǐ fǎ shéng xià rú hàn xuān, zhāo jiàn qiān shàn rú táng wén huáng. ruò cǐ, hé jù hòu huàn zhī bù xiāo, fú qìng zhī bù zhēn zāi!
直史館葉清臣上疏曰:「陛下臨朝淵默,垂拱仰成,事無大小,有議皆可。使輔相之臣竭忠無私,皆如蕭、曹、房、杜則可;一有不及,才或非倫,則誤陛下事多矣。今有一人進擢,則曰宰相某之親舊也;一人罷黜,則曰宰相某之嫌隙也。由是天下囂然,不曰自陛下出而曰由宰相得,非臣陰之盛而易天地之序者乎?京房曰:『臣事雖正,專必震。』彼正而專猶且震,況專而不正,安得不潰陰陽之氣而致天地之變乎!此地震之所由至也。臣願陛下用天之高明剛健,法太祖之英武肅果,太宗之神睿聰察,先皇帝之精勤明哲,然後官人以材如周文,以法繩下如漢宣,招諫遷善如唐文皇。若此,何懼後患之不消,福慶之不臻哉!」
xiào shū láng zhāng fāng píng shàng qī shì: yī yuē mì jī shì, èr yuē yòng wēi duàn, sān yuē guǎng yán lù, sì yuē zhòng tú rèn, wǔ yuē zhèng yǒu sī, liù yuē xìn mìng lìng, qī yuē shì jiè jù. yù shǐ zhōng chéng zhāng guān yì yán: chéng píng rì jiǔ, zhèng kuān fǎ màn, yòng dù jiàn chǐ, fēng sú jiàn báo, yǐ zhì zāi yì. yīn shàng sì shì: yī yuē zhī rén, èr yuē yán jìn: sān yuē shàng zhì, sì yuē jié yòng.
校書郎張方平上七事:一曰密機事,二曰用威斷,三曰廣言路,四曰重圖任,五曰正有司,六曰信命令,七曰示戒懼。御史中丞張觀亦言:「承平日久,政寬法慢,用度漸侈,風俗漸薄,以致災異。」因上四事:一曰知人,二曰嚴禁:三曰尚質,四曰節用。
chú bìng dài xīn zhōu yā sǐ mín jiā qù nián qiū liáng.
除並、代、忻州壓死民家去年秋糧。
èr yuè, wù chén shuò, zhào: tiān xià gòng jǔ rén, zì jīn zhǐ lìng zhú zhōu jiě tóu rù jiàn. shí jǔ rén qún jiàn, jìn zhǐ duō bù rú yí, ér mín yǒu hóu huà lóng gāo wéi zhì zhě, yòu zhé lán rù diàn tíng xiàn fēng shì, gù yǒu shì zhào.
二月,戊辰朔,詔:「天下貢舉人,自今止令逐州解頭入見。」時舉人群見,進止多不如儀,而民有侯化隆、高惟志者,又輒闌入殿庭獻封事,故有是詔。
gēng wǔ, zhào zì jīn rì yù qián diàn shì shì, yòng sū shùn qīn zhī yán yě.
庚午,詔自今日御前殿視事,用蘇舜欽之言也。
jiǎ xū, cì yùn zhōu xué tián wǔ qǐng.
甲戌,賜鄆州學田五頃。
yòu sī jiàn hán qí shàng shū yán: zǎi chén wáng suí, dēng yōng yǐ lái, zhòng wàng bù xié, chà chú rèn xìng, biǎn zào shāng tǐ. miào táng zhī shàng, bù wén zhǎng cái yuǎn lüè, yǎng yì shèng huà, tú yǒu yán nà sēng dào, xìn fèng wū zhù zhī pǐ, yí qiào zhōng wài. ér zì sù jiù zhī zuò, jǐ shè zhōu xīng, ān wò sī jiā, bèi lǐ qiú tuì. fāng tiān dì yǒu dà zāi biàn, bì xià zé gōng wèn dào zhī jì, céng wèi rù jiàn, ér fú jí yú zhōng shū shì shì, yǐn zhuó qīn jiù, yí rán zì jū. jì wù yì fèi téng, zé jiǎn qí bài lǐ, miǎn qiáng rù jiàn, miàn qiú jiǎ gào, dōu wú shěng kuì zhī xīn, gù chǒng màn shàng, guǎ shí bù gōng jiǔ jiù, zì gǔ wú yǒu. cì zé chén yáo zuǒ nán shù gǔ, jiān zuǒ cáng kù, guān bù chéng zī, wèi jīng sān sī bǎo zòu, ér yǐn jiè mǎn chóu jiǎng zhī tiáo, zhuó rèn sān mén bái bō fā yùn shǐ, cān zhī zhèng shì hán yì, chū qǐ nán zōng bù yǐ zī xù huí shòu xiōng gāng, jiāng cháo tíng yào zhí cóng biàn tuì huàn, rú jǐ jiā zhī wù, wěn luàn gāng jì, jǔ cháo fēi xiào. cǐ èr shì, bì xià ruò hū ér xiǎo rén, yīn xún bù wèn, bǐ bì yù rèn wēi fú, gōng xíng bù shàn, gèng wú wèi yǐ. yòu, shí zhōng lì běn yǐ yì wén jìn, bù néng shǎo yǒu jiàn míng, dàn huá jī tán xiào zhī yù, wèi rén suǒ chēng chù hàn mò zhī sī, gù dāng qí zhí, ruò cān jué dà zhèng, chéng fēi suǒ zhǎng. kuàng fù réng suì yǐ lái, zāi yì jiān zuò, zé xiè lǐ zhī rèn, zhèng dāng qí zé. ér shǐ bì xià yǐn jiù qiú yán, jì rì lín cháo, biàn zé lá mù zhǎng lì gè xiū qí zhí, dú zhèng fǔ zhī chén jiē yǐ wèi guò bù zài jǐ, tài rán zì chù yú gāo kuí jì qì zhī yòu. chén liáo yù guǎng bì xià zhī dé, yǐ bān qián zhào yú tiān xià, ér bà lì qī xiàn, zé jiē yǎng ér bù cóng, gài chén shì zhuān ér jūn dào zhī ruò míng yīng yǐ. fú wàng chū chén cǐ shū, míng shì zhōng shū, wěi yù shǐ tái yú cháo táng jí bǎi guān huì yì, zhèng qí shì fēi, yǐ sāi qún yì. dì jiā nà zhī.
右司諫韓琦上疏言:「宰臣王隨,登庸以來,眾望不協,差除任性,褊躁傷體。廟堂之上,不聞長材遠略,仰益盛化,徒有延納僧道,信奉巫祝之癖,貽誚中外。而自宿疚之作,幾涉周星,安臥私家,備禮求退。方天地有大災變,陛下責躬問道之際,曾未入見,而扶疾於中書視事,引擢親舊,怡然自居。暨物議沸騰,則簡其拜禮,勉強入見,面求假告,都無省愧之心,固寵慢上,寡識不恭久咎,自古無有。次則陳堯佐男述古,監左藏庫,官不成資,未經三司保奏,而引界滿酬獎之條,擢任三門白波發運使,參知政事韓億,初乞男綜不以資敘回授兄綱,將朝廷要職從便退換,如己家之物,紊亂綱紀,舉朝非笑。此二事,陛下若忽而小人,因循不問,彼必愈任威福,公行不善,更無畏矣。又,石中立本以藝文進,不能少有建明,但滑稽談笑之譽,為人所稱;處翰墨之司,固當其職,若參決大政,誠非所長。況復仍歲以來,災異間作,則燮理之任,正當其責。而使陛下引咎求言,繼日臨朝,遍責剌牧長吏各修其職,獨政府之臣皆以為過不在己,泰然自處於皋、夔、稷、契之右。臣僚欲廣陛下之德,已頒前詔於天下,而罷立期限,則皆仰而不從,蓋臣事專而君道之弱明應矣。伏望出臣此疏,明示中書,委御史台於朝堂集百官會議,正其是非,以塞群議。」帝嘉納之。
yǐ hài, liáo zhǔ zì chūn zhōu zhù dōng chuān.
乙亥,遼主自春州駐東川。
dīng chǒu, gāo lì qiǎn shǐ gòng yú liáo.
丁丑,高麗遣使貢於遼。
rén wǔ, liáo zhǔ xìng wǔ fāng yuè yīng gú.
壬午,遼主幸五坊閱鷹鶻。
liáo yǐ hàn lín dōu lín yá xiāo hǎn jiā nǔ jiān xiū guó shǐ, réng zhào yù zhī yuē: wén zhāng zhī zhí, guó zhī guāng huá, fēi cái bù yòng. yǐ qīng wén xué, wèi shí dà rú, shì yòng shòu qīng yǐ hàn lín zhī zhí. zhèn zhī qǐ jū, xī yǐ shí lù. zì shì rì jiàn qīn xìn, hǎn jiā nǔ zhī wú bù yán, suī xié xuè bù wàng guī fěng.
遼以翰林都林牙蕭罕嘉努兼修國史,仍詔諭之曰:「文章之職,國之光華,非才不用。以卿文學,為時大儒,是用授卿以翰林之職。朕之起居,悉以實錄。」自是日見親信,罕嘉努知無不言,雖諧謔不忘規諷。
jiǎ wǔ ān huà mán kòu yí róng zhōu.
甲午安化蠻寇宜、融州。
sān yuè, wù xū shuò, zǎi chén wáng suí bà wèi zhāng xìn jié dù shǐ tóng píng zhāng shì, chén yáo zuǒ bà wèi huái kāng jié dù shǐ tóng píng zhāng shì pàn zhèng zhōu, hán yì bà wèi hù bù shì láng, shí zhōng lì bà wèi hù bù shì láng zī zhèng diàn xué shì.
三月,戊戌朔,宰臣王隨罷為彰信節度使、同平章事,陳堯佐罷為淮康節度使、同平章事、判鄭州,韓億罷為戶部侍郎,石中立罷為戶部侍郎、資政殿學士。
chū, lǚ yí jiǎn bà, mì jiàn suí yǔ yáo zuǒ èr rén wèi xiāng, qí yì yǐn yuán fēi cái, jū jǐ xià zhě yòng zhī, jì tā rì dì huò jiàn sī ér fù xiāng jǐ. jí suí yǔ yáo zuǒ yì zhōng lì děng yì zhèng, shù fèn zhēng yú zhōng shū. suí xún shǔ jí zài gào, zhào wǔ rì yī zhāo, rì fù zhōng shū shì shì, ér yáo zuǒ fù nián gāo, shì duō bù jǔ, shí yǒu zhōng shū fān wèi yǎng bìng fāng zhī yǔ. huì zāi yì réng jiàn, qí lùn suí děng shū fán shí shàng, yáo zuǒ yì xiān zì yuán hàn gù shì qiú cè miǎn, yú shì sì rén zhě jù bà.
初,呂夷簡罷,密薦隨與堯佐二人為相,其意引援非才,居己下者用之,覬它日帝或見思而復相己。及隨與堯佐、億、中立等議政,數忿爭於中書。隨尋屬疾在告,詔五日一朝,日赴中書視事,而堯佐復年高,事多不舉,時有「中書翻為養病坊」之語。會災異仍見,琦論隨等疏凡十上,堯佐亦先自援漢故事求策免,於是四人者俱罷。
yǐ pàn hé nán fǔ zhāng shì xùn wèi mén xià shì láng jiān bīng bù shàng shū píng zhāng shì, hù bù shì láng tóng zhī shū mì yuàn shì zhāng dé xiàng yǐ běn guān píng zhāng shì, tóng zhī shū mì yuàn shì wáng zōng quán zhī kāi fēng fǔ lǐ ruò gǔ bìng cān zhī zhèng shì, quán sān sī shǐ wáng bó wén zhī yǒng xìng jūn chén zhí zhōng bìng tóng zhī shū mì yuàn shì.
以判河南府張士遜為門下侍郎兼兵部尚書、平章事,戶部侍郎、同知樞密院事章得象以本官平章事,同知樞密院事王鬷、權知開封府李若谷並參知政事,權三司使王博文、知永興軍陳執中並同知樞密院事。
chū, hán qí shù yán zhí zhèng fēi cái, dì wèi jí tīng. qí yòu yán yuē: qǐ bì xià zé fǔ bì wèi dé qí rén gù xié? ruò dù yǎn sòng dào fǔ xū yǎn sòng jiāo fàn zhòng yān, zhòng yǐ wèi zhōng zhèng zhī chén, kě bèi jìn zhuó. bù rán, cháng suǒ yòng zhě wáng céng lǚ yí jiǎn cài qí sòng shòu, yì rén suǒ shǔ wàng, hé bù tú rèn yě? dì wéi tīng qí bà wáng suí děng, gèng mìng shì xùn jí dé xiàng wèi xiāng. shì xùn yóu yǐ dōng gōng jiù ēn, huò yán yòu yí jiǎn mì jiàn zhī. dé xiàng rù xiè, dì wèi yuē: wǎng zhě tài hòu lín cháo, qún chén xié zhèng, zhèn jiē mò shí wéi qīng qīng zhōng wú suǒ fù, qiě wèi cháng yǒu gàn qǐng, jīn rì yòng qīng, yóu cǐ yě.
初,韓琦數言執政非才,帝未即聽。琦又言曰:「豈陛下擇輔弼未得其人故邪?若杜衍、宋道輔、胥偃、宋郊、范仲淹,眾以為忠正之臣,可備進擢。不然,嘗所用者王曾、呂夷簡、蔡齊、宋綬,亦人所屬望,何不圖任也?」帝惟聽琦罷王隨等,更命士遜及得象為相。士遜猶以東宮舊恩,或言又夷簡密薦之。得象入謝,帝謂曰:「往者太后臨朝,群臣邪正,朕皆默識;惟卿清忠無所附,且未嘗有干請,今日用卿,由此也。」
yǐ zhī yīng tiān fǔ xià sǒng wèi sān sī shǐ, zhī zhì gào sòng jiāo wèi hàn lín xué shì. dì chū yù yòng jiāo tóng zhī shū mì yuàn shì, zhōng shū yán gù shì wú zì zhī zhì gào chú zhí zhèng zhě, nǎi xiān zhào rù hàn lín. zuǒ yòu zhī dì yù jiāo hòu, xíng qiě dà rèn yǐ. xué shì lǐ shū hài qí páng, yù yǐ qí zhōng zhī, yán yú dì yuē: sòng, shòu mìng zhī hào yě. jiāo, jiāo yě. hé xìng míng yán zhī wèi bù xiáng. dì fú wèi yì. tā rì, yǐ yù jiāo, yīn gǎi míng yǎng.
以知應天府夏竦為三司使,知制誥宋郊為翰林學士。帝初欲用郊同知樞密院事,中書言故事無自知制誥除執政者,乃先召入翰林。左右知帝遇郊厚,行且大任矣。學士李淑害其龐,欲以奇中之,言於帝曰:「宋,受命之號也。郊,交也。合姓名言之為不祥。」帝弗為意。它日,以諭郊,因改名癢。
liáo zhǔ xìng huáng tài dì zhòng yuán xíng zhàng.
遼主幸皇太弟重元行帳。
jǐ hài, fā shào lǐ tán sān zhōu zhù pō bīng tǎo ān huà mán.
己亥,發邵、澧、潭三州駐泊兵討安化蠻。
rén yín, liáo zhǔ rú pú hé diàn.
壬寅,遼主如蒲河淀。
xīn hài, xià guó qiǎn shǐ gòng yú liáo.
辛亥,夏國遣使貢於遼。
jiǎ yín, yù chóng zhèng diàn, shì lǐ bù zòu míng jìn shì, yǐ mǎo, shì zhū kē. bǐng chén, shì tè zòu míng. xuán cì jìn shì zhū kē jí dì chū shēn qī bǎi èr shí sì rén, qí tè zòu míng bèi ēn cì zhě yòu jiǔ bǎi bā shí sì rén. qióng lín yàn, chū cì dà xué piān.
甲寅,御崇政殿,試禮部奏名進士,乙卯,試諸科。丙辰,試特奏名。旋賜進士、諸科及第、出身七百二十四人,其特奏名被恩賜者又九百八十四人。瓊林宴,初賜《大學篇》。
xiān shì, dì yǐ kāi fēng suǒ jiě suǒ tīng jìn shì chén bó gǔ děng, cháo bàng jí jí, mì zhào bó gǔ jí hán yì zi sūn sì rén bìng liǎng jiā mén xià shì fàn zhèn shì juǎn jiē wù kǎo. zhèn, chéng dū méi shān rén. kǎo guān zòu zhèn jìng shí yǒu wén, fēi fù liǎng jiā zhī shì ér dé zhě, nǎi tīng kǎo ér jiàng qí děng jí. zhèn, lǐ bù zòu míng wèi dì yī. gù shì, lǐ bù dì yī rén cì dì, wèi yǒu dì èr jiǎ zhě, suī jìn xià yóu shēn zhī, wú yù ōu yáng xiū diàn tíng chàng dì guò sān rén, yì kàng shēng zì chén. zhèn dú mò rán, zhì dì qī shí jiǔ rén, nǎi chū bài, tuì jiù liè, wú yī yán, zhòng yǐ shì chēng zhī. lǐ bù dì yī rén zài dì èr jiǎ zì zhèn shǐ. chū. xuē kuí zhī yì zhōu, hái cháo, yǔ zhèn jù. huò wèn kuí rù shǔ suǒ de, kuí yuē: dé yī wěi rén, dāng yǐ wén xué míng shì yě.
先是,帝以開封所解鎖廳進士陳博古等,嘲謗籍籍,密詔博古及韓億子孫四人並兩家門下士范鎮試卷皆勿考。鎮,成都眉山人。考官奏鎮靜實有文,非附兩家之勢而得者,乃聽考而降其等級。鎮,禮部奏名為第一。故事,禮部第一人賜第,未有第二甲者,雖近下猶申之,吳育、歐陽修殿庭唱第過三人,亦抗聲自陳。鎮獨默然,至第七十九人,乃出拜,退就列,無一言,眾以是稱之。禮部第一人在第二甲自鎮始。初。薛奎知益州,還朝,與鎮俱。或問奎入蜀所得,奎曰:「得一偉人,當以文學名世也。」
liáo zhǔ lù qiú.
遼主錄囚。
xià, sì yuè, gēng wǔ, zhào: tiān xià wú dé lián yòng zhēn zōng huáng dì fān dǐ jiù míng.
夏,四月,庚午,詔:「天下毋得連用真宗皇帝籓邸舊名。」
guǐ yǒu, gěi shì zhōng tóng zhī shū mì shì wáng bó wén zú. shǐ, bó wén wèi sān sī shǐ, yán yú dì yuē: chén qiě sǐ, bù dé fù wàng liǎng fǔ zhī mén. yīn qì xià. dì lián zhī. hòu shù rì, yǔ chén zhí zhōng bìng mìng. wèi shū mì fán sān shí liù rì. fù zhì, qù jià lín diàn, zèng lì bù shì láng. bó wén yǐ lì shì jìn, zhèng wù píng shù, cháng yǔ zhū zǐ yuē: wú píng shēng jué zuì, zhì liú xíng, wèi cháng bù yīn zé shàn shuǐ tǔ chù. rǔ cáo zhì zhī. rán zhì cáo ruì yù, xī zhuāng xiàn zhǐ, zòng luó chóng xūn fù zhì qí zuì, yì zhě shǎo zhī.
癸酉,給事中、同知樞密事王博文卒。始,博文為三司使,言於帝曰:「臣且死,不得復望兩府之門。」因泣下。帝憐之。後數日,與陳執中並命。位樞密凡三十六日。訃至,趣駕臨奠,贈吏部侍郎。博文以吏事進,政務平恕,嘗語諸子曰:「吾平生決罪,至流刑,未嘗不陰擇善水土處。汝曹志之。」然治曹汭獄,希莊獻旨,縱羅崇勛傅致其罪,議者少之。
yǐ hài, yǐ quán yù shǐ zhōng chéng zhāng guān tóng zhī shū mì yuàn shì.
乙亥,以權御史中丞張觀同知樞密院事。
dì chū yù zhōng shū, hòu liǎng fǔ què guān zé yòng sòng xiáng. jí wáng bó wén zú, zhōng shū yǐ xiáng míng jìn, dì yuē: guān, xiān cháo zhuàng yuán, hé xiān yòng. gài zèn zhě zhī shuō yǐ xíng yě.
帝初諭中書,候兩府闕官則用宋庠。及王博文卒,中書以庠名進,帝曰:「觀,先朝狀元,合先用。」蓋譖者之說已行也。
cì hé nán fǔ sōng yáng shū yuàn tián shí qǐng.
賜河南府嵩陽書院田十頃。
jǐ mǎo, liáo zhǔ liè bái mǎ guō. jiǎ shēn, shè tù xīn diàn jǐng, xuán liè yú jīn shān.
己卯,遼主獵白馬堝。甲申,射兔新淀井,旋獵於金山。
rén chén, chú yí róng zhōu xià shuì.
壬辰,除宜、融州夏稅。
yǐ wèi, zhào: zì jīn shì jǔ rén, fēi guó zi jiān jiàn xíng jīng shū, wú dé chū tí. cóng hàn lín shì dú xué shì lǐ shū qǐng yě.
乙未,詔:「自今試舉人,非國子監見行經書,毋得出題。」從翰林侍讀學士李淑請也。
wǔ yuè, yǐ sì, lù qiú.
五月,乙巳,錄囚。
liù yuè, yǐ hài, liáo zhǔ yù qīng liáng diàn shì jìn shì, cì xíng péng nián yǐ xià wǔ shí wǔ rén dì.
六月,乙亥,遼主御清涼殿試進士,賜邢彭年以下五十五人第。
wù yín, bà tiān xià jǔ niàn shū tóng zǐ.
戊寅,罷天下舉念書童子。
dì liú yì nóng shì, měi yǐ shuǐ hàn wèi yōu. jiǎ shēn, zhào tiān xià zhū zhōu měi xún shàng yǔ xuě zhuàng, zhe wèi lìng.
帝留意農事,每以水旱為憂。甲申,詔天下諸州每旬上雨雪狀,著為令。
wù zǐ, quán zhī sī tiān shǎo jiān yáng wéi dé děng yán: lái suì jǐ mǎo rùn shí èr yuè, zé gēng chén suì zhēng yuè shuò rì dāng shí, qǐng yí rùn yú gēng chén suì, zé rì shí zài qián zhēng yuè zhī huì. dì yuē: rùn suǒ yǐ zhèng tiān shí ér shòu mín shì, qí kě qū bì hū? bù xǔ.
戊子,權知司天少監楊惟德等言:「來歲己卯閏十二月,則庚辰歲正月朔日當食,請移閏於庚辰歲,則日食在前正月之晦。」帝曰:「閏所以正天時而授民事,其可曲避乎?」不許。
qiū, qī yuè, jiǎ chén, liáo zhǔ lù qiú.
秋,七月,甲辰,遼主錄囚。
jǐ sì, zhǔn bù bù zhǎng cháo yú liáo.
己巳,准布部長朝於遼。
wù shēn, liáo zhǔ rú hēi lǐng.
戊申,遼主如黑嶺。
guǐ chǒu, cì xiāng zhōu xué tián wǔ qǐng.
癸丑,賜襄州學田五頃。
bǐng chén, qún chén biǎo shàng zūn hào yuē bǎo yuán tǐ tiān fǎ dào qīn wén cōng wǔ shèng shén yīng ruì xiào dé, dì bù xǔ. qún chén wǔ shàng biǎo, dì wèi zǎi xiàng zhāng shì xùn yuē: táng mù zōng yún: qiáng wǒ yì hào, bù ruò shǐ wǒ wèi yǒu dào zhī jūn jiā wǒ xū zūn, bù ruò chù wǒ yú wú guò zhī dì. zhèn měi ài sī yán. shì xùn qǐng bù yǐ, nǎi zhào xuē yīng ruì èr zì ér shòu zhī.
丙辰,群臣表上尊號曰寶元體天法道欽文聰武聖神英睿孝德,帝不許。群臣五上表,帝謂宰相張士遜曰:「唐穆宗云:『強我懿號,不若使我為有道之君;加我虛尊,不若處我於無過之地。』朕每愛斯言。」士遜請不已,乃詔削「英睿」二字而受之。
yòu sī jiàn hán qí yán: lǐ zhào suǒ zào lè bù hé gǔ fǎ, jīn qīn sì nán jiāo, bù kě yǐ jiàn, qǐng fù yòng tài cháng jiù lè. zhào sòng shòu yàn shū tóng liǎng zhì xiáng dìng yǐ wén. shòu děng yán xīn lè bǐ jiù lè xià sān lǜ, zhòng lùn yǐ wèi wú suǒ kǎo jù, yuàn rú qí qǐng. zhào cóng zhī.
右司諫韓琦言:「李照所造樂不合古法,今親祀南郊,不可以薦,請復用太常舊樂。」詔宋綬、晏殊同兩制詳定以聞。綬等言「新樂比舊樂下三律,眾論以為無所考據,願如琦請。」詔從之。
rén xū, yù chóng zhèng diàn, cè shì xián liáng fāng zhèng néng zhí yán jí jiàn zhù zuò zuǒ láng xìn dōu tián kuàng dà lǐ píng shì zhāng fāng píng mào cái yì děng dān yáng shào kàng. kuàng suǒ duì rù dì sì děng, fāng píng sì děng cì, kàng yǔ zǎi xiàng zhāng shì xùn lián yīn, bào bà.
壬戌,御崇政殿,策試賢良方正能直言極諫著作佐郎信都田況、大理評事張方平、茂才異等丹陽邵亢。況所對入第四等,方平四等次,亢與宰相張士遜連姻,報罷。
guǐ hài, cè shì wǔ jǔ rén. bā yuè, bǐng yín, shì wǔ jǔ rén qí shè.
癸亥,策試武舉人。八月,丙寅,試武舉人騎射。
dīng mǎo, fù zhì huái nán jiāng zhè jīng hú zhì zhì fā yùn shǐ.
丁卯,復置淮南、江、浙、荊湖制置發運使。
zhèn guó jūn jié dù shǐ fù mǎ dū wèi lǐ zūn xù shǔ jí, zòu qǐng nà lù, yuán táng wéi sì lì gù shì qiú shān lín hào, zhào bù xǔ.
鎮國軍節度使、駙馬都尉李遵勖屬疾,奏請納祿,援唐韋嗣立故事求山林號,詔不許。
zūn xù wēn jí lì xué, wáng dàn qì zhī. tiān shèng mò, cháng zòu shì diàn zhōng, dì qǐ gēng yī, zhuāng xiàn píng zuǒ yòu wèn: bǐ lái wài rén yǒu hé yán? zūn xù wěi wěi. tài hòu gù wèn, zūn xù yuē: chén wú tā wén, dàn yì zhě wèi tiān zǐ jì guān, tài hòu yí hái zhèng. tài hòu yuē: wǒ fēi liàn cǐ, dì nián shào, nèi shì duō, shàng kǒng wèi néng zhì zhī ěr. zūn xù xún zú, zèng zhōng shū lìng, shì hé wén.
遵勖昷藉力學,王旦器之。天聖末,嘗奏事殿中,帝起更衣,莊獻屏左右問:「比來外人有何言?」遵勖唯唯。太后固問,遵勖曰:「臣無它聞,但議者謂天子既冠,太后宜還政。」太后曰:「我非戀此,帝年少,內侍多,尚恐未能制之耳。」遵勖尋卒,贈中書令,諡和文。
jiǔ yuè, yǐ wèi, chū zuǒ cáng kù jǐn qǐ líng luó yī bǎi wàn, xià shǎn xī lù shì dí jūn chǔ.
九月,乙未,出左藏庫錦綺綾羅一百萬,下陝西路市糴軍儲。
dīng wèi, liáo zhǔ zhù píng diàn.
丁未,遼主駐平淀。
jǐ yǒu, fū yán lù qián xiá sī yán: zhào yuán hào cóng fù shān yù qiǎn rén lái yuē jiàng. zhào wù shòu. chū, yuán hào xī huì zhū háo, cì bì xuè hé jiǔ zhì dú lóu zhōng, gòng yǐn zhī, yuē xiān gōng lù fù yán, zì jìng dé sāi mén chì chéng lù sān dào bìng rù qiú háo yǒu jiàn zhě, zhé shā zhī. shān yù shù zhǐ yuán hào, bù tīng, wèi zhū, suì qiè qī zǐ lái jiàng, shí yǐ bèi zhào, zhī yán zhōu guō quàn yǔ qián xiá hé yáng lǐ wèi qiǎn shān yù hái, shān yù bù kě, jí mìng jiān yā hán zhōu zhí shān yù děng sòng yuán hào, jí qí shè ér shā zhī. shí yuán hào zì chēng wū zhū yǐ shù nián yǐ. yuán hào jì shā shān yù, suì móu jiàn hào.
己酉,鄜延路鈐轄司言:「趙元昊從父山遇遣人來約降。」詔勿受。初,元昊悉會諸豪,刺臂血和酒置髑髏中,共飲之,約先攻鹿阝延,自靖德、塞門、赤城路三道併入;酋豪有諫者,輒殺之。山遇數止元昊,不聽,畏誅,遂挈妻子來降,時已被詔,知延州郭勸與鈐轄河陽李渭遣山遇還,山遇不可,即命監押韓周執山遇等送元昊,集騎射而殺之。時元昊自稱烏珠已數年矣。元昊既殺山遇,遂謀僭號。
dīng sì, jìn fēng qí guó yǒng shòu bǎo shèng fū rén xǔ shì wèi wèi guó fū rén.
丁巳,進封齊國永壽保聖夫人許氏為魏國夫人。
dōng, shí yuè, jiǎ zǐ shuò, liáo zhǔ dù liáo hé, xuán zhù bái mǎ diàn.
冬,十月,甲子朔,遼主度遼河,旋駐白馬淀。
bǐng yín, zhào jiè bǎi guān péng dǎng. chū, lǚ yí jiǎn zhú fàn zhòng yān děng, jì yú nián, yí jiǎn yì bà xiāng, yóu shì péng dǎng zhī lùn xìng. shì dài fū wèi zhòng yān yán zhě bù yǐ, yú shì nèi jiàng dá dāo zǐ yuē: xiàng biǎn fàn zhòng yān, gài yǐ mì qǐng jiàn lì huáng tài dì zhí, fēi dàn dǐ huǐ dà chén. jīn zhōng wài chén liáo lǚ yǒu chēng jiàn zhòng yān zhě, shì shè péng dǎng, yí jiè yù zhī. gù fù xià cǐ zhào.
丙寅,詔戒百官朋黨。初,呂夷簡逐范仲淹等,既逾年,夷簡亦罷相,由是朋黨之論興。士大夫為仲淹言者不已,於是內降答刂子曰:「向貶范仲淹,蓋以密請建立皇太弟姪,非但詆毀大臣。今中外臣僚屢有稱薦仲淹者,事涉朋黨,宜戒諭之。」故復下此詔。
cān zhī zhèng shì lǐ ruò gǔ jiàn yán: jìn suì fēng sú è báo, zhuān yǐ péng dǎng wū shàn liáng. gài jūn zǐ xiǎo rén gè yǒu lèi, jīn yī yǐ péng dǎng mù zhī, kǒng zhèng chén wú yǐ zì lì. dì rán qí yán.
參知政事李若谷建言:「近歲風俗惡薄,專以朋黨污善良。蓋君子小人各有類,今一以朋黨目之,恐正臣無以自立。」帝然其言。
yán tiě fù shǐ gōng bù láng zhōng sī mǎ chí suì mǎn dāng qiān, zhōng shū jìn míng, dì yuē: shì gù cí jiàn guān zhě. suì mìng wèi tiān zhāng gé dài zhì, zhī hé zhōng fǔ.
鹽鐵副使、工部郎中司馬池、歲滿當遷,中書進名,帝曰:「是固辭諫官者。」遂命為天章閣待制,知河中府。
xīn wèi, yǐ zuǒ qiān niú wèi jiāng jūn zōng shí wèi zuǒ lǐng jūn wèi jiāng jūn.
辛未,以左千牛衛將軍宗實為左領軍衛將軍。
rén shēn, liáo lù qiú.
壬申,遼錄囚。
jiǎ xū, zhào yuán hào zhú tán shòu cè, jiàn hào dà xià shǐ wén yīng wǔ xìng fǎ jiàn lǐ rén xiào huáng dì, gǎi dà qìng èr nián wèi tiān shòu lǐ fǎ yán zuò yuán nián. zhuī shì qí zǔ jì qiān yuē shén wǔ huáng dì, miào hào tài zǔ fù dé míng yuē guāng shèng huáng dì, miào hào tài zōng. qiǎn shǐ fèng biǎo yǐ jiàn hào lái gào.
甲戌,趙元昊築壇受冊,僭號大夏始文英武興法建禮仁孝皇帝,改大慶二年為天授禮法延祚元年。追諡其祖繼遷曰神武皇帝,廟號太祖;父德明曰光聖皇帝,廟號太宗。遣使奉表以僭號來告。
shí yī yuè, jiǎ chén, zhào guǎng xī lù qián xiá sī qù yí róng zhōu jìn bīng tǎo ān huà mán. chū, guān jūn yǔ mán zhàn, wèi mán suǒ bài, qián xiá zhāng huái zhì děng liù rén jiē sǐ. dì mìng luò yuàn shǐ féng shēn jǐ zhī guì zhōu jiān guǎng xī qián xiá. shēn jǐ dào jiāng líng, wèi zhì, yú shì qiǎn zhōng shǐ yù shēn jǐ sù xíng. shēn jǐ rì yè jí chí zhì yí zhōu, shàn qì jiǎ, xùn duì wǔ, mù mín fā dīng zhuàng, zhuǎn liáng xiǎng, yóu sān lù yǐ jìn. shēn jǐ lín jūn, dān qí chū chén, yǔ qiú háo yuē: cháo tíng fǔ rǔ cáo shén hòu, hé nǎi zì qǔ miè wáng! rǔ tīng wǒ yán zé shēng, bù rán, wú jiào lèi yǐ! zhòng mán yǎng qì luó bài, yuē: bù tú jīn rì fù jiàn féng gōng yě! xiān shì dà zhōng xiáng fú mò jí tiān shèng jiān, shēn jǐ cháng zài zhī yí zhōu, mán pō fú qí wēi xìn, gù yún. míng rì, mán qú dǐng tóu bīng xiè wàn jì, lǜ zhòng jiàng jūn mén, guǎng xī suì ān. shēn jǐ, zhěng cóng zi yě.
十一月,甲辰,詔廣西路鈐轄司趣宜、融州進兵討安化蠻。初,官軍與蠻戰,為蠻所敗,鈐轄張懷志等六人皆死。帝命洛苑使馮伸己知桂州兼廣西鈐轄。伸己道江陵,未至,於是遣中使諭伸己速行。伸己日夜疾馳至宜州,繕器甲,訓隊伍,募民發丁壯,轉糧餉,由三路以進。伸己臨軍,單騎出陳,語酋豪曰:「朝廷撫汝曹甚厚,何乃自取滅亡!汝聽我言則生,不然,無噍類矣!」眾蠻仰泣羅拜,曰:「不圖今日復見馮公也!」先是大中祥符末及天聖間,伸己嘗再知宜州,蠻頗服其威信,故云。明日,蠻渠頂投兵械萬計,率眾降軍門,廣西遂安。伸己,拯從子也。
yǐ sì, zhào: yí róng zhōu mín cháng cóng jūn yì zhě, miǎn jīn xià shuì, yùn liáng zhě miǎn qí bàn.
乙巳,詔:「宜、融州民嘗從軍役者,免今夏稅,運糧者免其半。」
wù shēn, cháo xiǎng jǐng líng gōng. jǐ yǒu, xiǎng tài miào fèng cí miào. gēng xū, sì tiān dì yú yuán qiū, dà shè, gǎi yuán. bǎi guān shàng zūn hào.
戊申,朝享景靈宮。己酉,享太廟、奉慈廟。庚戌,祀天地於圜丘,大赦,改元。百官上尊號。
wù wǔ, yùn zhōu yán zī zhèng diàn dà xué shì zuǒ pú shè wáng céng zú. chuò shì cháo èr rì, zèng shì zhōng, shì wén zhèng. céng zī zhì duān hòu, méi mù rú kè huà, rù cháo, jìn zhǐ yǒu cháng chù. píng jū guǎ yán, zì fèng lián yuē, rén mò gàn yǐ sī. qián hòu fǔ zhèng shí nián, qí suǒ jìn tuì shì, rén mò yǒu zhī zhě. fàn zhòng yān cháng yǐ wèn céng, céng yuē: fū zhí zhèng zhě ēn yù guī jǐ, yuàn shǐ shuí dāng? zhòng yān fú qí yán. xiān shì yǒu dà xīng zhuì qí qǐn, zuǒ yòu jīng bái zhī, céng yuē: hòu yī yuè dāng zhī. jí qī, céng guǒ zú. huáng yòu zhōng, dì wèi zhuàn qí mù bēi yuē: jīng xián zhī bēi, hòu yòu gǎi qí xiāng yuē jīng xián. dà chén bēi dé cì zhuàn zì céng shǐ.
戊午,鄆州言資政殿大學士、左僕射王曾卒。輟視朝二日,贈侍中,諡文正。曾姿質端厚,眉目如刻畫,入朝,進止有常處。平居寡言,自奉廉約,人莫干以私。前後輔政十年,其所進退士,人莫有知者。范仲淹嘗以問曾,曾曰:「夫執政者恩欲歸己,怨使誰當?」仲淹服其言。先是有大星墜其寢,左右驚白之,曾曰:「後一月當知。」及期,曾果卒。皇祐中,帝為篆其墓碑曰:「旌賢之碑」,後又改其鄉曰旌賢。大臣碑得賜篆自曾始。
shí èr yuè, guǐ hài shuò, fēng zǎi chén zhāng shì xùn wèi yǐng guó gōng. jiā ēn bǎi guān.
十二月,癸亥朔,封宰臣張士遜為郢國公。加恩百官。
jiǎ zǐ, jīng shī dì zhèn.
甲子,京師地震。
liáo zhào shàn jī jū zhě shù shí rén yú dōng jīng, lìng yǔ jìn chén jiǎo shèng, liáo zhǔ lín guān zhī. jǐ sì, yǐ huáng tài dì zhòng yuán pàn běi nán yuàn shū mì shǐ shì, běi fǔ zǎi xiàng sà bā réng jiān zhī dōng jīng liú shǒu shì. mìng zǎi chén zhāng jiǎn shǒu sī kōng, zǎi chén hán shào fāng jiā shì zhōng, yǐ tè lǐ gǔn yē lǜ mǎ lù wèi běi yuàn xuān huī shǐ, yǐ yē lǜ xǐ xùn wèi nán fǔ zǎi xiàng.
遼召善擊鞠者數十人於東京,令與近臣角勝,遼主臨觀之。己巳,以皇太弟重元判北南院樞密使事,北府宰相薩巴仍兼知東京留守事。命宰臣張儉守司空,宰臣韓紹芳加侍中,以特里袞耶律瑪陸為北院宣徽使,以耶律喜遜為南府宰相。
fū yán lù dōu qián xiá sī yán zhào yuán hào fǎn. xīn wèi, xǐ huán qìng lù fù bù shǔ liú píng wèi fū yán lù fù dōu bù shǔ. guǐ yǒu, mìng sān sī shǐ xià là wèi fèng níng jié dù shǐ zhī yǒng xìng jūn, zhī hé nán fǔ fàn yōng wèi zhèn wǔ jié dù shǐ zhī yán zhōu.
鄜延路都鈐轄司言趙元昊反。辛未,徙環慶路副部署劉平為鄜延路副都部署。癸酉,命三司使夏辣為奉寧節度使、知永興軍,知河南府范雍為振武節度使、知延州。
jiǎ xū, zhào lóng tú gé zhí xué shì zhī yǎn zhōu kǒng dào fǔ wèi yù shǐ zhōng chéng.
甲戌,召龍圖閣直學士、知兗州孔道輔為御史中丞。
zhào: shǎn xī hé dōng yán biān jiù yǔ yuán hào jiè hù shì chù, jiē jìn jué zhī.
詔:「陝西、河東沿邊舊與元昊界互市處,皆禁絕之。」
dīng chǒu, zhào: yǒu néng bǔ yuán hào suǒ qiǎn cì tàn shì zhě, shǎng qián shí wàn.
丁丑,詔:「有能捕元昊所遣刺探事者,賞錢十萬。」
yǐ yǒu, zhào: sān sī suì gěi jiā lēi sī lài líng juàn qiān pǐ piàn chá qiān jīn sàn chá qiān wǔ bǎi jīn.
乙酉,詔:「三司歲給嘉勒斯賚綾絹千匹、片茶千斤、散茶千五百斤。」
dīng hài, liáo zhǔ lù qiú, fēi gù shā zhě jiǎn kē. nán miàn shì yù zhuàng gǔ lī zhà qǔ nǚ zhēn gòng wù, zuì yīng sǐ, yǐ qí yǒu lì néng, qíng ér liú zhī.
丁亥,遼主錄囚,非故殺者減科。南面侍御壯古哩詐取女真貢物,罪應死,以其有吏能,黥而流之。
jiā jiā lēi sī lài bǎo shùn jūn jié dù shǐ miǎo chuān dà shǒu lǐng. zì xī liáng wèi lǐ jì qiān suǒ xiàn, bā lēi jié jiù bù wǎng wǎng guī jiā lēi sī lài, huí hé jiàng zhě fù shù wàn. jiā lēi sī lài jū qīng táng, xī yǒu lín gǔ chéng, tōng qīng hǎi gāo chāng zhū guó, nán rén jiē qū zhī yǐ mào yì, yóu shì fù qiáng. cháo tíng yù shǐ bèi jī yuán hào yǐ pī qí shì, yīn shòu jié yuè yān.
加嘉勒斯賚保順軍節度使、邈川大首領。自西涼為李繼遷所陷,巴勒結舊部往往歸嘉勒斯賚,回紇降者複數萬。嘉勒斯賚居青唐,西有臨谷城,通青海、高昌諸國,南人皆趨之以貿易,由是富強。朝廷欲使背擊元昊以披其勢,因授節鉞焉。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì bǎo yuán èr nián liáo zhòng xī bā nián. jǐ mǎo, yī líng sān jiǔ nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝寶元二年(遼重熙八年。己卯,一零三九年)
chūn, zhēng yuè, jǐ yǒu, hé yáng yán zhāng xìn jié dù shǐ tóng píng zhāng shì wáng suí zú. zèng zhōng shū lìng, shì zhāng huì, hòu gǎi wén huì.
春,正月,己酉,河陽言彰信節度使、同平章事王隨卒。贈中書令,諡章惠,後改文惠。
chū, yuán hào qiǎn shǐ chēng wěi guān, dǐ yán zhōu, guō quàn lǐ wèi liú qí shǐ, jù zòu: yuán hào suī jiàn zhōng guó míng hào, rán yuè qí biǎo hán shàng chēng chén, kě jiàn yǐ lǐ qū, yuàn yǔ dà chén shú yì. zhào xǔ shǐ zhě fù jīng shī. qí biǎo yuē: chén zǔ zōng běn hòu wèi dì hè lián zhī jiù guó, tuò bá zhī yí yè yě. yuǎn zǔ sī gōng, dāng táng jì lǜ bīng zhěng nán, shòu fēng cì xìng míng. zǔ jì qiān, dà jǔ yì qí, xī jiàng zhū bù, shōu lín hé wǔ zhèn, xià yán jìng qī zhōu. fù dé míng, sì fèng shì jī, miǎn cóng cháo mìng. ér chén ǒu yǐ kuáng fěi, zhì xiǎo fān wén zì, gǎi dà hàn yì guān, gé lè zhī wǔ yīn wèi yī yīn, cái lǐ zhī jiǔ bài wèi sān bài. yì guān jì jiù, wén zì jì xíng, lǐ lè jì zhāng, qì yòng jì bèi, tǔ bō dá dá zhāng yē jiāo hé mò bù cóng fú, jūn mín lǚ qǐng yuàn jiàn bāng jiā, shì yǐ shòu cè jí huáng dì wèi. fú wàng bì xià xǔ yǐ xī jiāo zhī dì, cè wèi nán miàn zhī jūn, gǎn jié yōng yú, cháng dūn huān hǎo.
初,元昊遣使稱偽官,抵延州,郭勸、李渭留其使,具奏:「元昊雖僭中國名號,然閱其表函尚稱臣,可漸以禮屈,願與大臣熟議。」詔許使者赴京師。其表曰:「臣祖宗本後魏帝赫連之舊國,拓跋之遺業也。遠祖思恭,當唐季率兵拯難,受封賜姓名。祖繼遷,大舉義旗,悉降諸部,收臨河五鎮,下沿境七州。父德明,嗣奉世基,勉從朝命。而臣偶以狂斐,制小蕃文字,改大漢衣冠,革樂之五音為一音,裁禮之九拜為三拜。衣冠既就,文字既行,禮樂既張,器用既備,吐蕃、達靼、張掖、交河、莫不從服,軍民屢請願建邦家,是以受冊即皇帝位。伏望陛下許以西郊之地,冊為南面之君,敢竭庸愚,常敦歡好。」
jiǎ yín, zhī yán zhōu guō quàn luò zhí zhī qí zhōu, fū yán qián xiá jiān zhī fū zhōu lǐ wèi jiàng shòu shàng shí shǐ zhī rǔ zhōu, zuò bù chá dí qíng yě.
甲寅,知延州郭勸落職知齊州,鄜延鈐轄兼知鄜州李渭降授尚食使、知汝州,坐不察敵情也。
yuán hào shǐ zhě jiāng xíng, bù kěn shòu zhào jí cì wù, shū mì yuàn yì shù rì bù jué. wáng dé yòng chén zhí zhōng yù zhí zhī, shèng dù zhāng guān bù kě. zú qiǎn zhī, dàn què qí xiàn wù, hán zhōu fù sòng zhì jìng shàng.
元昊使者將行,不肯受詔及賜物,樞密院議數日不決。王德用、陳執中欲執之,盛度、張觀不可。卒遣之,但卻其獻物,韓周復送至境上。
dīng sì, liáo jìn shuò zhōu yù yáng yú sòng.
丁巳,遼禁朔州鬻羊於宋。
èr yuè, gēng wǔ, xǔ míng zhōu lì xué, réng gěi tián wǔ qǐng.
二月,庚午,許明州立學,仍給田五頃。
bǐng zǐ, liáo zhǔ zhù zhǎng chūn hé.
丙子,遼主駐長春河。
sān yuè, rén yín, biān xiū yuàn yǔ sān sī shàng lì dài tiān xià hù shù. xiān shì dì yù ěr yīng gé, dú zhèng shuō yǎng mín piān, jiàn lì dài hù kǒu dēng hào zhī shù, gù wèi shì chén yuē: jīn tiān xià mín jí jǐ hé? hàn lín shì dú xué shì méi xún duì yuē: xiān dì zuò zhèng shuō, gài shù qián dài dì wáng gōng jiǎn yǒu jié, zé hù kǒu chōng xiàn fù liǎn wú dù, zé bǎn tú shuāi jiǎn. wǔ jì shēng chǐ diāo hào, tài zǔ shòu mìng, tài zōng zhēn zōng jì shèng chéng tiāo, xiū yǎng bǎi xìng, jīn tiān xià hù kǒu zhī shù, gài bèi yú qián yǐ. yīn zhào sān sī jí biān xiū yuàn jiǎn tǎo yǐ wén zhì shì shàng zhī.
三月,壬寅,編修院與三司上歷代天下戶數。先是帝御邇英閣,讀《正說·養民篇》,見歷代戶口登耗之數,顧謂侍臣曰:「今天下民籍幾何?」翰林侍讀學士梅詢對曰:「先帝作《正說》,蓋述前代帝王恭儉有節,則戶口充羨;賦斂無度,則版圖衰減。五季生齒凋耗,太祖受命,太宗、真宗繼聖承祧,休養百姓,今天下戶口之數,蓋倍於前矣。」因詔三司及編修院檢討以聞;至是上之。
bǐng wǔ, chū, yuán hào fǎn shū wén, cháo tíng jí yì chū bīng, qún chén zhēng yán xiǎo chǒu kě jí zhū miè, yòu zhèng yán wú yù dú jiàn yì: yuán hào suī míng fān chén, chǐ fù dòu zū bù rù xiàn guān, yí dù wài zhì zhī, shì yǐ bù zú zé. qiě bǐ yǐ jiàn yú fú, kuā shì diàn háo, shì bì bù néng zì xuē. yí shòu guó chū jiāng nán gù shì, shāo yì qí míng, kě yǐ shùn fǔ. zòu rù, zǎi xiàng zhāng shì xùn xiào yuē: rén yán wú zhèng yán xīn fēng, guǒ rán! zhì shì yù fù shàng zòu, yán yí jiān bì qīng yě, cuò piāo jí zhī fēng, xú guān qí shì ér wèi zhī cè jù bù bào.
丙午,初,元昊反書聞,朝廷即議出兵,群臣爭言小丑可即誅滅,右正言吳育獨建議:「元昊雖名籓臣,尺賦斗租不入縣官,宜度外置之,示以不足責。且彼已僭輿服,誇示奠豪,勢必不能自削。宜授國初江南故事,稍易其名,可以順撫。」奏入,宰相張士遜笑曰:「人言吳正言心風,果然!」至是育復上奏,言宜堅壁清野,挫剽急之鋒,徐觀其勢而為之策;俱不報。
dīng wèi, xǐ zhī rùn zhōu fàn zhòng yān zhī yuè zhōu.
丁未,徙知潤州范仲淹知越州。
gēng xū, dōu guān yuán wài láng wáng sù wèi shì yù shǐ, zhōng chéng kǒng dào fǔ jiàn zhī. sù, dàn zi yě.
庚戌,都官員外郎王素為侍御史,中丞孔道輔薦之。素,旦子也。
bǐng chén, xǔ quán zhōu lì xué, réng gěi tián wǔ qǐng.
丙辰,許泉州立學,仍給田五頃。
wèi guó yǒng shòu bǎo shèng fū rén xǔ shì zú, chuò shì cháo sān rì, zhuī hào sù chéng xián mù fū rén, dì wèi zhì fú fā āi.
魏國永壽保聖夫人許氏卒,輟視朝三日,追號肅成賢穆夫人,帝為制服發哀。
dīng sì, zhù huáng sòng tōng bǎo qián.
丁巳,鑄「皇宋通寶」錢。
xiān shí qián wén jiē yuē yuán bǎo ér guàn yǐ nián hào. jí gǎi hào bǎo yuán, tè mìng yǐ huáng sòng tōng bǎo wèi wén.
先時錢文皆曰元寶而冠以年號。及改號寶元,特命以「皇宋通寶」為文。
yuán hào wèi shū jí jǐn páo yín dài tóu fū yán jìng shàng, yǐ yí jīn míng lǐ shì bīn, qiě yuē yǐ pàn. hòu rén dé zhī, zhū jiāng jiē yí shì bīn, fù dōu bù shǔ xià yuán hēng dú yuē: cǐ jiān ěr. shì bīn yǔ qiāng shì chóu, ruò yǒu sī yuē, tōng zèng yí, qǐ shǐ zhòng zhī xié? nǎi zhào shì bīn yǔ yǐn, hòu fǔ zhī, shì bīn gǎn qì. bù shù rì, guǒ jī zéi, qǔ shǒu guó yáng mǎ zì xiào.
元昊為書及錦袍、銀帶投鄜延境上,以遺金明李士彬,且約以叛。候人得之,諸將皆疑士彬,副都部署夏元亨獨曰:「此間耳。士彬與羌世仇,若有私約,通贈遺,豈使眾知邪?」乃召士彬與飲,厚撫之,士彬感泣。不數日,果擊賊,取首馘、羊馬自效。
zhào quán tíng gòng jǔ.
詔權停貢舉。
xià, sì yuè, guǐ hài, fēng jiā lēi sī lài qī wèi fū rén, èr zi jù wèi tuán liàn shǐ, gè cì yī dài qì bì jí chá juàn. shí jiā lēi sī lài fù zǐ cāi zǔ, yì jū bù xiāng tǒng shǔ, cháo tíng yù jiān fǔ zhī, gù yǒu shì mìng.
夏,四月,癸亥,封嘉勒斯賚妻為夫人,二子俱為團練使,各賜衣帶、器幣及茶絹。時嘉勒斯賚父子猜阻,異居不相統屬,朝廷欲兼撫之,故有是命。
yǐ chǒu, fàng gōng rén èr bǎi qī shí rén. dì yīn yù zǎi chén zhāng shì xùn děng yuē: bù dú jīn qí yōu bì, yì shěng yē jìn fú fèi. jìn fù yǒu yāo jià xiàn shuāng shēng èr nǚ zǐ, zhèn què ér bù shòu. shì xùn yuē: chéng shèng dé shì yě. rán tiān shèng mò, shì xùn yì cháng nà nǚ kǒu yú gōng zhōng, wèi yù shǐ yáng xié suǒ dàn yún.
乙丑,放宮人二百七十人。帝因諭宰臣張士遜等曰:「不獨矜其幽閉,亦省掖禁浮費。近復有邀駕獻雙生二女子,朕卻而不受。」士遜曰:「誠盛德事也。」然天聖末,士遜亦嘗納女口於宮中,為御史楊偕所彈雲。
rén shēn, miǎn zhāo zhōu yùn liáng sǐ mán kòu zhě jiā yáo èr nián, fù zū yī nián.
壬申,免昭州運糧死蠻寇者家徭二年,賦租一年。
xīn sì, yǐng zhōu yán hù bù shì láng cài qí zú. zèng bīng bù shàng shū, shì wén zhōng. qí fāng zhòng yǒu fēng cǎi, zì chū shì, wèi cháng zhì quán mén. dīng wèi bǐng zhèng, yù qí qīn jǐ, qí zhōng bù wǎng. páng jí yáng jiàn liú suí duàn shǎo lián jiē qí suǒ jiàn, hòu duō wèi míng chén.
辛巳,潁州言戶部侍郎蔡齊卒。贈兵部尚書,諡文忠。齊方重有風采,自初仕,未嘗至權門。丁謂秉政,欲齊親己,齊終不往。龐籍、楊僭、劉隨、段少連皆齊所薦,後多為名臣。
dīng hài, mù hé dōng shǎn xī mín rù sù shí biān.
丁亥,募河東、陝西民入粟實邊。
yòu sī jiàn hán qí shàng yán: zǔ zōng yǐ lái, gōng jué wàn tiáo, fán yú shǎng fá rèn shǐ, bì yǔ liǎng zhì dà chén wài cháo gōng yì, huò yǒu nèi zhōng pī zhǐ, jiē chū chén zhōng. zì tài hòu chuí lián zhī rì, shǐ yǒu jiǎ tuō huáng qīn, yīn yuán nǚ yè, huò yú nèi zhōng xià biǎo, huò dàn kǒu wèi zòu qiú, shì zhì jiǎo xìng rì zī, shǎng fá dào zhì. táng zhī xié fēng, jīn zhī nèi jiàng, dù huài gāng jì, wèi hài zhì shēn. qǐ tè jiàng zhào yù, jīn hòu chú zhū gōng zhái huáng zú yǒu jǐ fēn shì fāng xǔ nèi zhōng zòu chén, zì yú qī lǐ jiā jí wén wǔ chén liáo huò yǒu zòu qǐng shì, bìng lìng jìn zhuàng, gèng bù xǔ nèi zhōng zòu chén, fàn zhě zhòng biǎn, zé shèng zhèng wú sī, cháo guī yǒu xù yǐ. wǔ yuè, jǐ hài, jìn huáng zú jí zhū mìng fù nǚ guān ní děng fēi shí rù nèi.
右司諫韓琦上言:「祖宗以來,躬決萬條,凡於賞罰任使,必與兩制大臣外朝公議,或有內中批旨,皆出宸衷。自太后垂簾之日,始有假託皇親,因緣女謁,或於內中下表,或但口為奏求,是致僥倖日滋,賞罰倒置。唐之斜封,今之內降,蠹壞綱紀,為害至深。乞特降詔諭,今後除諸宮宅皇族有己分事方許內中奏陳,自餘戚里家及文武臣僚或有奏請事,並令進狀,更不許內中奏陳,犯者重貶,則聖政無私,朝規有敘矣。」五月,己亥,禁皇族及諸命婦、女冠、尼等非時入內。
guǐ mǎo, zhào lǐ ruò gǔ rèn zhōng shī hán qí yǔ sān sī xiáng dìng jiǎn shěng fú fèi, cóng jiǎ chāng cháo zhī qǐng yě.
癸卯,詔李若谷、任中師、韓琦與三司詳定減省浮費,從賈昌朝之請也。
zhī shū mì yuàn shì wáng dé yòng, zhuàng mào xióng yì, miàn hēi, ér jǐng yǐ xià bái xī, rén jiē yì zhī. qí jū dì zài tài níng fāng, zhí gōng chéng běi yú, kāi fēng fǔ tuī guān sū shēn cháng shū yán: dé yòng zhái zhěn gān gāng, mào lèi yì zǔ. dì nì qí shū bù xià. yù shǐ zhōng chéng kǒng dào fǔ jì yán zhī, yǔ yǔ shēn tóng, qiě wèi dé yòng dé shì xīn, bù yí jiǔ diǎn jī mì. rén zǐ, bà wèi wǔ níng jié dù shǐ, fù běn zhèn. dé yòng xún yǐ jū dì xiàn, zhào lì fāng lín yuán, gěi qí zhí.
知樞密院事王德用,狀貌雄毅,面黑,而頸以下白皙,人皆異之。其居第在泰寧坊,直宮城北隅,開封府推官蘇紳嘗疏言:「德用宅枕乾岡,貌類藝祖。」帝匿其疏不下。御史中丞孔道輔繼言之,語與紳同,且謂德用得士心,不宜久典機密。壬子,罷為武寧節度使,赴本鎮。德用尋以居第獻,詔隸芳林園,給其直。
yǐ zhèn hǎi jié dù shǐ xià shǒu yūn zhī shū mì yuàn shì. shǒu yūn shí wèi zhēn dìng fǔ lù dōu bù shǔ, zhào yòng zhī, jì rù jiàn, wèn xī shì, shǒu yūn yán: píng shí xiǎo sāi tún bīng mǎ bù jí qiān yú, dì kě yù cǎo kòu ěr. ruò zéi bīng shèng zhì, gù shǒu bù xiá, ān néng chū dòu xié! yí bìng xiǎo sāi bīng mǎ, gòng è chōng yào, cì biàn yāo jī, kě yǐ chéng gōng. dì shēn rán zhī.
以鎮海節度使夏守贇知樞密院事。守贇時為真定府路都部署,召用之,既入見,問西事,守贇言:「平時小塞屯兵馬不及千餘,第可御草寇耳。若賊兵盛至,固守不暇,安能出斗邪!宜並小塞兵馬,共扼衝要,伺便邀擊,可以成功。」帝深然之。
hán qí yán: jīn yù jiǎn shěng fú fèi, mò rú zì gōng yē shǐ. qǐng lìng sān sī qǔ rù nèi nèi shì shěng bìng yù yào yuàn nèi dōng mén sī xiān cháo jí jīn lái cì yǔ zhī fèi zhī mù, bǐ fù zhuó zhōng, jiē cóng jiǎn shěng, wú míng zhě yī qiè bà zhī. zhào: jìn zhōng zhī fèi, zhǐ lìng rù nèi nèi shì shěng yù yào yuàn nèi dōng mén sī tóng xiāng dù jiǎn shěng. qí chén liáo huáng yǔ, jí xǔ huì wèn rù nèi nèi shì shěng děng chù shī xíng. qí yòu yán: jǐng dé zhì jǐng yòu wén shū, yǒu sī bì bù bèi jù, ruò qí qǔ suǒ qí shǐ yì cái jiǎn. tú chéng yān jiǔ. dàn kǎo jīn rì diào dù, shí fú fèi zhě, jí kě juān shěng. rú gù jiāng xiāng qī lǐ jí quán jìn zhī jiā, duō zhàn liù jūn, hào fèi xiàn guān yī liáng, yǒu fáng zhēng yì, zài jīng zhě bù chì shù qiān rén, ruò cǐ lèi, hé bì dài jiù rì wén shū xiào xié! zhào cóng zhī.
韓琦言:「今欲減省浮費,莫如自宮掖始。請令三司取入內內侍省並御藥院、內東門司先朝及今來賜予支費之目,比附酌中,皆從減省,無名者一切罷之。」詔:「禁中支費,只令入內內侍省、御藥院、內東門司同相度減省。其臣僚蝗予,即許會問入內內侍省等處施行。」琦又言:「景德至景祐文書,有司必不備具,若俟取索齊始議裁減。徒成淹久。但考今日調度,實浮費者,即可蠲省。如故將相、戚里及權近之家,多占六軍,耗費縣官衣糧,有妨征役,在京者不啻數千人,若此類,何必待舊日文書校邪!」詔從之。
guǐ chǒu, bà qún mù zhì zhì shǐ. xún fù zhī.
癸丑,罷群牧制置使。尋復之。
liù yuè, rén xū, zhào: zì chéng yú fú yù jí gōng yē suǒ xū, yí cóng jiǎn yuē ruò lì bīng lù cì, wú dé zhé xíng cái jiǎn. shí lùn zhě huò yù sǔn lì bīng fèng cì, dì yuē: lù lǐn jiē yǒu dìng zhì, wú jù gèng biàn yǐ yáo rén xīn. gù jiàng shì zhào.
六月,壬戌,詔:「自乘輿服御及宮掖所須,宜從簡約;若吏兵祿賜,毋得輒行裁減。」時論者或欲損吏兵俸賜,帝曰:「祿廩皆有定製,毋遽更變以搖人心。」故降是詔。
bǐng yín, yǐ zuǒ shì jìn lǔ jīng wèi gé mén zhī hòu. jīng shǐ jiā lēi sī lài, tè zhuó zhī. xiān shì qiǎn jīng chí zhào yù jiā lēi sī lài, shǐ jī yuán hào yǐ pī qí shì, cì bó èr wàn pǐ. jiā lēi sī lài fèng zhào chū bīng sì wàn wǔ qiān xiàng xī liàng, xī liàng yǒu bèi, jiā lēi sī lài zhī bù kě gōng, bǔ shā yóu luó shù shí rén jí hái, shēng yán tú zài jǔ, rán zú bù néng yě. chū yì zhòng huì jiā lēi sī lài shǐ jī yuán hào, yīn yǐ dì yǔ zhī, cān zhī zhèng shì chéng lín yuē: shǐ bǐ de dì, shì shēng yī yuán hào bù ruò yòng jiān, shǐ èr qiāng shì bù hé, jí zhōng guó zhī lì yě.
丙寅,以左侍禁魯經為閤門祗候。經使嘉勒斯賚,特擢之。先是遣經持詔諭嘉勒斯賚,使擊元昊以披其勢,賜帛二萬匹。嘉勒斯賚奉詔出兵四萬五千向西諒,西諒有備,嘉勒斯賚知不可攻,捕殺游邏數十人亟還,聲言圖再舉,然卒不能也。初議重賄嘉勒斯賚使擊元昊,因以地與之,參知政事程琳曰:「使彼得地,是生一元昊;不若用間,使二羌勢不合,即中國之利也。」
wù chén, zhào: zhū zhì shì guān cháng fàn zāng zhě, wú dé tuī ēn zi sūn.
戊辰,詔:「諸致仕官嘗犯贓者,毋得推恩子孫。」
xīn wèi, yǐ diàn qián dōu yú hòu shí yuán sūn wèi fū yán lù fù dōu bù shǔ. yuán sūn, shǒu xìn sūn.
辛未,以殿前都虞候石元孫為鄜延路副都部署。元孫,守信孫。
rén shēn, yǐ zuǒ qiān niú wèi jiāng jūn zōng shí wèi yòu qiān niú wèi dà jiāng jūn, shǐ zì gōng zhōng chū hái dì.
壬申,以左千牛衛將軍宗實為右千牛衛大將軍,始自宮中出還第。
xiān shì zhào shǎn xī ān fǔ shǐ páng jí yù zhǐ zhī yǒng xìng jūn xià là yì xī bǐ shì, bǐng zǐ, là yán: jì qiān yī zú, běn dǎng xiàng yí zhǒng, tài píng xìng guó zhōng, jié nèi tǎng zhī cái, qìng guān zhōng zhī lì, bù néng pū miè. zhēn zōng jí wèi, wéi jiè jiāng lì jǐn fēng hòu, yán zú chéng, cǐ shí zhēn zōng zhī yuǎn tú yě. rán zì líng wǔ xiàn méi, yín suī gē qì yǐ lái, jiǎ cháo tíng wēi líng, jù zhōng yuán lù cì, lüè yǒu hé wài, fú shǔ xiǎo fān. dé míng yuán hào, jiǔ xiāng jì xí, tà dì qiān yú lǐ, jī huò shù shí nián, jiào zhī jì qiān, shì yǐ xiāng wàn. chú huàn guò bǎo, chāng jué jù zhāng.
先是詔陝西安撫使龐籍諭旨知永興軍夏辣議西鄙事,丙子,辣言:「繼遷一族,本党項遺種,太平興國中,竭內帑之財,罄關中之力,不能撲滅。真宗即位,惟戒疆吏謹烽堠,嚴卒乘,此實真宗之遠圖也。然自靈武陷沒,銀、綏割棄以來,假朝廷威靈,聚中原祿賜,略有河外,服屬小蕃。德明、元昊,久相繼襲,拓地千餘里,積貨數十年,較之繼遷,勢已相萬。芻豢過飽,猖獗遽彰。
yì zhě mò bù yù dà xíng zhū tǎo, rán zì xī bīng jiā jiē móu xiān shèng ér hòu zhàn, jí jǔ wú yí cè. yǐ jì qiān qióng cù, bǐ yuán hào fù shí, shì shì kě zhī yě yǐ xiān cháo lèi shèng zhī jūn, jiào dāng jīn guān dōng zhī bīng, yǒng qiè kě zhī yě yǐ xìng guó xí zhàn zhī shuài, fāng yán biān wèi shì zhī jiāng, gōng zhuō kě zhī yě jì qiān táo fú píng xià, yuán hào kū xué hé wài, dì shì kě zhī yě. ruò fēn bīng shēn rù, zé zì jī liáng qiǔ, bù néng zhī jiǔ, xū zài chú sù, nán yú shòu sòng. shī xíng zéi jìng, lì yú sù zhàn, jìn zé zéi bì qí fēng, tuì zé dí niè qí hòu, zhòu shè qí fú, yè shāo yíng shān, shī lǎo liáng guì, shēn kě yú yě. ruò qióng qí cháo xué, xū shè dà hé, jí wú zhǎng zhōu jù jiàn, zé xū fú náng wǎn gěng. zéi liè zhài hé shàng, yǐ yì dài láo, wǒ shī bàn dù, zuǒ yòu lái jī, wèi zhī hé móu kě yǐ hàn yù. chén yǐ wèi bù jiào zhǔ kè zhī lì, bù jì gōng shǒu zhī biàn, yì zhuī tǎo zhě, shì wèi wú cè.
「議者莫不欲大行誅討,然自昔兵家皆謀先勝而後戰,即舉無遺策。以繼遷窮蹙,比元昊富實,事勢可知也;以先朝累勝之軍,較當今關東之兵,勇怯可知也;以興國習戰之帥,方沿邊未試之將,工拙可知也;繼遷逃伏平夏,元昊窟穴河外,地勢可知也。若分兵深入,則自齎糧糗,不能支久,須載芻粟,難於授送。師行賊境,利於速戰,進則賊避其鋒,退則敵躡其後,晝設奇伏,夜燒營柵,師老糧匱,深可虞也。若窮其巢穴,須涉大河,即無長舟巨艦,則須浮囊挽綆。賊列寨河上,以逸待勞,我師半渡,左右來擊,未知何謀可以捍禦。臣以為不較主客之利,不計攻守之便,議追討者,是為無策。
shì bù xiān dìng, bì yǒu hòu yōu. jì shàng shí cè: yī, jiào xí qiáng nǔ yǐ wèi qí bīng èr, jī mí shǔ qiāng yǐ wèi fān lí sān, zhào jiā lēi sī lài fù zǐ bìng lì pò zéi sì, dù dì xíng xiǎn yì yuǎn jìn, zhài shān duō shǎo, jūn shì yǒng qiè, ér zēng jiǎn tún bīng wǔ, zhào zhū lù hù xiāng yīng yuán liù, mù tǔ rén wèi bīng, hào shén hǔ bǎo jié, zhōu gè yī èr qiān rén, yǐ dài dōng bīng qī, zēng zhì gōng shǒu zhuàng dīng liè hù yǐ bèi chéng shǒu bā, bìng biān xiǎo zhài, wú jī chú liáng, zéi gōng jí zé qì xiǎo zhài rù bǎo dà zhài, yǐ quán bīng lì jiǔ, guān zhōng mín zuò zuì ruò guò wù zhě, xǔ rù sù shú zuì, tóng yī jīn wèi sù wǔ dǒu, yǐ shàn biān jì shí, sǔn bìng biān rǒng bīng rǒng guān jí jiǎn qí jūn yǐ shū kuì yùn. dāng shí pō cǎi yòng zhī.
「事不先定,必有後憂。計上十策:一,教習強弩以為奇兵;二,羈縻屬羌以為籓籬;三,詔嘉勒斯賚父子併力破賊;四,度地形險易遠近,寨柵多少,軍士勇怯,而增減屯兵;五,詔諸路互相應援;六,募土人為兵,號神虎、保捷,州各一二千人,以代東兵;七,增置弓手、壯丁、獵戶以備城守;八,並邊小寨,毋積芻糧,賊攻急則棄小寨入保大寨,以全兵力;九,關中民坐罪若過誤者,許入粟贖罪,銅一斤為粟五斗,以贍邊計;十,損並邊冗兵、冗官及減騎軍以紓饋運。」當時頗採用之。
rén wǔ, zhào xuē zhào yuán hào guān jué, chú shǔ jí, jiē bǎng yú biān, mù rén qín yuán hào, ruò zhǎn shǒu xiàn zhě, jí yǐ wèi dìng nán jié dù shǐ. yuán hào jiè fān hàn zhí yuán néng lǜ zú guī shùn zhě, děng dì tuī ēn. chū, bǎo zhōng dàn cì guó xìng, ér zhào yán chú shǔ jí, wù yě.
壬午,詔削趙元昊官爵,除屬籍,揭榜於邊,募人禽元昊,若斬首獻者,即以為定難節度使。元昊界蕃、漢職員能率族歸順者,等第推恩。初,保忠但賜國姓,而詔言除屬籍,誤也。
jiǎ shēn, xǐ jiān tài zhōu jiǔ shuì wù yú jìng zhī yīng zhōu, jiān táng zhōu jiǔ shuì yǐn zhū zhī zhǎng shuǐ xiàn, qián dé xiàn lìng ōu yáng xiū quán wǔ chéng jūn pàn guān.
甲申,徙監泰州酒稅務余靖知英州,監唐州酒稅尹洙知長水縣,乾德縣令歐陽修權武成軍判官。
bǐng xū, zhào hé dōng ān fǔ sī yí wén gào yú liáo, yǐ yuán hào fǎn yǐ duó guān chú jí jí yán biān yì bīng zhī yì.
丙戌,詔河東安撫司移文告於遼,以元昊反已奪官除籍及沿邊益兵之意。
qiū, qī yuè, zhī jiàn yuàn hán qí, qǐng zì jīn shuāng rì zhǐ yù hòu diàn shì shì. dì wèn fǔ chén yǐ gù shì, zhāng shì xùn yuē: táng wǔ rì yī kāi yán yīng, gài zī xián yàn yǐ fǔ yǎng shèng shén. dì yuē: yǔ fū xiāo yī gàn shí gù bù móu yě. qián dài dì wáng, mí bù chū qín zhèng shì ér hòu shī yú yì yù, bù kě bù jiè yě. shí dì gǎn xiǎo jí, tài yī shù jìn yào, gù qí yǒu shì qǐng, dì qì bù cóng.
秋,七月,知諫院韓琦,請自今雙日止御後殿視事。帝問輔臣以故事,張士遜曰:「唐五日一開延英,蓋資閒燕以輔養聖神。」帝曰:「與夫宵衣旰食固不侔也。前代帝王,靡不初勤政事而後失於逸豫,不可不戒也。」時帝感小疾,太醫數進藥,故琦有是請,帝訖不從。
xiān shì liáo zhǔ yōu tài hòu yú qìng zhōu, jì gǎi zàng qí tiān hòu, qún chén duō quàn liáo zhǔ fù yíng, kě dé nán cháo suì pìn zhī lì, bù cóng. huì liáo zhǔ zhào sēng, tīng jiǎng bào ēn jīng, gǎn wù. dīng sì, liáo zhǔ yè qìng líng, zhì diàn yú wàng xiān diàn, suì gōng yíng tài hòu zhì xiǎn zhōu, yè yuán líng, hái jīng. tài hòu jiàn zhào ān rén, zé zhī yuē: rǔ fù wàn sǐ, wǒ cháng yíng jiù bù wàng rǔ bào, hé wèi lí jiān wǒ mǔ zǐ xié? ān rén wú yǐ dá.
先是遼主幽太后於慶州,既改葬齊天后,群臣多勸遼主復迎,可得南朝歲聘之利,不從。會遼主召僧,聽講《報恩經》,感悟。丁巳,遼主謁慶陵,致奠於望仙殿,遂躬迎太后至顯州,謁園陵,還京。太后見趙安仁,責之曰:「汝負萬死,我嘗營救;不望汝報,何為離間我母子邪?」安仁無以答。
wù wǔ, yǐ zhī yǒng xìng jūn xià là zhī jīng zhōu jiān jīng yuán qín fèng lù yán biān jīng lüè ān fǔ shǐ jīng yuán lù mǎ bù jūn dōu bù shǔ, zhī yán zhōu fàn yōng jiān fū yán huán qìng lù yán biān jīng lüè ān fǔ shǐ fū yán lù mǎ bù jūn dōu bù shǔ.
戊午,以知永興軍夏辣知涇州兼涇原、秦鳳路沿邊經略安撫使、涇原路馬步軍都部署,知延州范雍兼鄜延、環慶路沿邊經略安撫使、鄜延路馬步軍都部署。
bā yuè, jǐ sì, jiàng wǔ níng jié dù shǐ wáng dé yòng wèi yòu qiān niú wèi shàng jiāng jūn, zhī suí zhōu, réng tè zhì pàn guān yī yuán. chū, dé yòng jì yǐ kǒng dào fǔ yán bà hé shū mì yuàn, ér hé dōng dōu zhuǎn yùn shǐ wáng yán yòu yán dé yòng cháng lìng fǔ zhōu zhé jì xuān shì mǎ. zhì shì dé yòng yǐ mǎ yǔ quàn lái shàng, nǎi shì yú shāng rén, rán yóu yòng yán zhě ér zài biǎn zhī. jiā rén jiē huáng kǒng, ér dé yòng jǔ zhǐ yán sè rú píng shí, dàn bù jiē bīn kè ér yǐ.
八月,己巳,降武寧節度使王德用為右千牛衛上將軍,知隨州,仍特置判官一員。初,德用既以孔道輔言罷和樞密院,而河東都轉運使王沿又言德用嘗令府州折繼宣市馬。至是德用以馬與券來上,乃市於商人,然猶用言者而再貶之。家人皆惶恐,而德用舉止言色如平時,但不接賓客而已。
xī chuān zì xià zhì qiū bù yǔ, mín dà jī. gēng chén, mìng hán qí wèi yì lì lù tǐ liàng ān fǔ shǐ, xī rǎn yuàn fù shǐ wáng cóng yì fù zhī jiǎng táng wèi zǐ kuí lù tǐ liàng ān fǔ shǐ, zuǒ cáng kù fù shǐ xià yuán zhèng fù zhī.
西川自夏至秋不雨,民大飢。庚辰,命韓琦為益利路體量安撫使,西染院副使王從益副之;蔣堂為梓夔路體量安撫使,左藏庫副使夏元正副之。
chū, dì yòng lǐ guān yì, sì gāo méi yú jiāo, yòu yǐ sòng huǒ dé, zhì chì dì xiàng yú gōng mén zhōng yǐ qí huáng zǐ. yǐ ér huáng zǐ shēng, xīn sì, mìng cān zhī zhèng shì wáng zōng yǐ tài láo bào cí gāo méi. dì shù jǔ huáng zǐ, hòu jiē bù yù.
初,帝用禮官議,祀高禖於郊,又以宋火德,制赤帝象於宮門中以祈皇子。已而皇子生,辛巳,命參知政事王鬷以太牢報祠高禖。帝數舉皇子,後皆不育。