qǐ zhān méng dà yuān xiàn zhēng yuè, jǐn qiáng yǔ chì fèn ruò qī yuè, fán èr nián yǒu qí.
起旃蒙大淵獻正月,盡強圉赤奮若七月,凡二年有奇。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì jǐng yòu èr nián liáo zhòng xī sì nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝景祐二年(遼重熙四年)
chūn, zhēng yuè, rén yín, xǐ jiāng dōng zhuǎn yùn shǐ jiǎng táng wèi huái nán zhuǎn yùn shǐ jiān fā dòng sī shì. táng zài huái nán, suì jiàn bù lì èr bǎi yuán, yuē: shí dé èr sān, yì zú bào guó yǐ.
春,正月,壬寅,徙江東轉運使蔣堂為淮南轉運使兼發動司事。堂在淮南,歲薦部吏二百員,曰:「十得二三,亦足報國矣。」
yǐ dù zhī pàn guān gōng bù láng zhōng xǔ shēn wèi jiāng nán dōng lù zhuǎn yùn shǐ.
以度支判官、工部郎中許申為江南東路轉運使。
fán zhù tóng qián, shí fēn qí jì, tóng jū liù fēn, qiān xī jū sān fēn, jiē yǒu qí yíng, cǐ qí dà fǎ yě. shēn zài sān sī, nǎi jiàn yì yǐ yào huà tiě zá zhù, tóng jū sān fēn, tiě jū liù fēn, fèi shěng ér lì hòu. cháo tíng cóng zhī, jí zhào shēn yòng qí fǎ zhù yú jīng shī. rán dà shuài zhù qián zá qiān xī, zé qí yè liú sù ér yì chéng zá yǐ tiě, zé liú sè ér duō bù jiù, gōng rén ruò zhī. chū mìng shēn zhù wàn mín, yú yuè cái dé wàn qián. shēn zì dù yán wú xiào, nǎi qiú wèi jiāng dōng zhuǎn yùn shǐ, yù yòng qí fǎ zhù yú jiāng zhōu, cháo tíng yòu cóng zhī. zhào shēn jiù jiāng zhōu zhù bǎi wàn mín, wú lòu qí fǎ. zhōng wài zhī qí fēi shì, ér zhí zhèng zhǔ zhī, yǐ wèi kě xíng, rán zú wú chéng gōng.
凡鑄銅錢,十分其劑,銅居六分,鉛錫居三分,皆有奇贏,此其大法也。申在三司,乃建議以藥化鐵雜鑄,銅居三分,鐵居六分,費省而利厚。朝廷從之,即詔申用其法鑄於京師。然大率鑄錢雜鉛錫,則其液流速而易成;雜以鐵,則流澀而多不就,工人若之。初命申鑄萬緡,逾月才得萬錢。申自度言無效,乃求為江東轉運使,欲用其法鑄於江州,朝廷又從之。詔申就江州鑄百萬緡,無漏其法。中外知其非是,而執政主之,以為可行,然卒無成功。
xiān shì yán tiě fù shǐ rèn bù, qǐng zhù dà qián yī dāng shí, ér shēn yù yǐ tóng tiě zá zhù, cháo tíng xià qí yì yú sān sī. chéng lín zòu yuē: bù qǐng yòng dà qián, shì tòu mín dào zhù ér xiàn zhī zuì. táng dì wǔ qí cháng yòng cǐ fǎ, qì bù kě xíng. shēn yù yǐ tóng tiě zá zhù, lǐ kǒng nán chéng, gū shì zhī. shēn zhà dé shòu, gài lín yì zhǔ qí yì gù yě.
先是鹽鐵副使任布,請鑄大錢一當十,而申欲以銅鐵雜鑄,朝廷下其議於三司。程琳奏曰:「布請用大錢,是透民盜鑄而陷之罪。唐第五琦嘗用此法,訖不可行。申欲以銅鐵雜鑄,理恐難成,姑試之。」申詐得售,蓋琳亦主其議故也。
tiān zhāng gé dài zhì sūn zǔ dé yán: wěi tóng, fǎ suǒ jìn, ér guān zì wèi zhī, shì jiào mín qī yě. gù zhēng zhī, bù cóng, suì chū zhī gǔn zhōu.
天章閣待制孫祖德言:「偽銅,法所禁,而官自為之,是教民欺也。」固爭之,不從,遂出知袞州。
guǐ chǒu, zhì ěr yīng yán yì èr gé, xiě shàng shū wú yì piān yú píng. ěr yīng zài yíng yáng mén zhī běi, dōng xiàng yán yì zài chóng zhèng diàn zhī xī, běi xiàng. shì rì, yù yán yì gé, zhào fǔ chén guān shèng dù jìn dú táng shū, jiǎ chāng cháo jiǎng chūn qiū. jì ér qū yàn chóng zhèng diàn.
癸丑,置邇英、延義二閣,寫《尚書·無逸篇》於屏。邇英在迎陽門之北,東向;延義在崇政殿之西,北向。是日,御延義閣,召輔臣觀盛度進讀《唐書》,賈昌朝講《春秋》。既而曲宴崇政殿。
liáo yǐ xī liù bù tài wèi yē lǜ hǎn liú wèi běi miàn lín yá. hǎn liú xìng bù gǒu hé, wèi shū mì shǐ xiāo xié lī suǒ jì. liáo zhǔ chū yù zhào yòng, xié lī yán qí mù jí bù néng shì, suì zhǐ. zhì shì zhào jiàn, wèi yuē: zhèn yù zǎo yòng qīng, wén yǒu jí, gù dài zhī zhì jīn. hǎn liú duì yuē: chén xī yǒu mù jí, cái shù yuè ěr, rán yì bù zhì yú hūn. dì chén nú zhuō, bù néng shì quán guì, shì yǐ bù huò zǎo dǔ tiān yán. fēi bì xià shèng chá, zé yú chén qǐ yǒu jīn rì xié! zhào jìn shù huái shī, liáo zhǔ jiā tàn, fāng jiāng dà yòng, zú.
遼以奚六部太尉耶律罕璢為北面林牙。罕璢性不苟合,為樞密使蕭諧哩所忌。遼主初欲召用,諧哩言其目疾不能視,遂止。至是召見,謂曰:「朕欲早用卿,聞有疾,故待之至今。」罕璢對曰:「臣昔有目疾,才數月耳,然亦不至於昏。第臣駑拙,不能事權貴,是以不獲早睹天顏。非陛下聖察,則愚臣豈有今日邪!」詔進述懷詩,遼主嘉嘆,方將大用,卒。
èr yuè, yàn sù děng shàng kǎo dìng lè qì bìng jiàn gōng rén, wù wǔ, yù yán fú gōng lín yuè, zòu jiāo miào wǔ shí yī qǔ. yīn wèn lǐ zhào: lè hé rú? zhào duì: lè yīn gāo èr lǜ, jī huáng zhōng zé wèi zhòng lǚ, jī jiā zhōng zé wèi yí zé, shì dōng xìng xià lìng, chūn zhào qiū qì. gài wǔ dài lè huài, wáng pǔ chuàng yì zào lǜ zhǔn, bù hé gǔ fǎ. yòu, biān zhōng jīn fū zhōng wú dà xiǎo qīng zhòng hòu bó zhǎng duǎn zhī chà, tóng xī bù jīng. xiāng chuán yǐ wèi táng jiù zhōng yì yǒu pǔ suǒ zhì zhě. xī xuān yuán shì mìng líng lún jié zhú wèi lǜ. fù lìng shén gǔ xié qí zhōng shēng, rán hòu shēng yīng fèng míng, ér guǎn zhī cān chà yì rú fèng chì, qí lè chuán zhī xiòng gǔ, bù kān zhī fǎ yě. yuàn tīng chén yī shén gǔ lǜ fǎ, shì zhù biān zhōng yī quán, kě shǐ dù liàng quán héng xié hé. zhào xǔ zhī, réng jiù xī qìng yuàn zhù.
二月,燕肅等上考定樂器並見工人,戊午,御延福宮臨閱,奏郊廟五十一曲。因問李照:「樂何如?」照對:「樂音高二律,擊黃鐘則為仲呂,擊夾鍾則為夷則,是冬興夏令,春召秋氣。蓋五代樂壞,王朴創意造律准,不合古法。又,編鐘、釒尃鍾無大小、輕重、厚薄、長短之差,銅錫不精。相傳以為唐舊鐘亦有朴所制者。昔軒轅氏命伶倫截竹為律。復令神瞽協其中聲,然後聲應鳳鳴,而管之參差亦如鳳翅,其樂傳之夐古,不刊之法也。願聽臣依神瞽律法,試鑄編鐘一佺,可使度量權衡協和。」詔許之,仍就錫慶院鑄。
gēng shēn, tài cháng bó shì zhí shǐ guǎn sòng qí shàng dà lè tú yì èr juǎn.
庚申,太常博士、直史館宋祁上《大樂圖義》二卷。
dì wèi yǒu chǔ sì, qǔ rǔ nán jùn wáng yǔn ràng zi zōng shí rù gōng zhōng, huáng hòu fǔ jū zhī, shí shēng sì nián yǐ.
帝未有儲嗣,取汝南郡王允讓子宗實入宮中,皇后拊鞠之,時生四年矣。
dīng mǎo, zhī yǎn zhōu fàn fěng, zé shòu wǔ chāng xíng jūn sī mǎ, guǎng dōng zhuǎn yùn shǐ páng jí, jiàng shòu tài cháng bó shì zhī lín jiāng jūn, guāng lù sì chéng guǎn gé jiào kān sòng chéng shí yán nián luò zhí, tōng pàn hǎi zhōu, réng xià zhào yǐ fěng zuì shēn chì zhōng wài.
丁卯,知兗州范諷,責授武昌行軍司馬,廣東轉運使龐籍,降授太常博士、知臨江軍,光祿寺丞、館閣校勘宋城石延年落職,通判海州,仍下詔以諷罪申飭中外。
xiān shì jí wèi yù shǐ, shù hé fěng, zǎi xiàng lǐ dí yòu fěng fú zhì, fǎn zuǒ qiān jí. jí jì bà, yì zhuī hé fěng bù zhì, qiě yán fěng fàng zòng bù jū lǐ fǎ, gǒu shì bù zhì, zé bài luàn fēng sú. huì fěng yì qǐng biàn, nǎi zhào jí nán jīng zhì yù, qiǎn huái nán zhuǎn yùn shǐ huáng zǒng tí diǎn hé běi xíng yù zhāng sōng xùn zhī. jí zuò suǒ hé fěng yǒu bù rú zòu, fǎ dāng miǎn fěng dāng yǐ shú lùn. fěng bù dài lùn bào, shàn hái yǎn zhōu. lǚ yí jiǎn jí fěng guǐ jī, qiě yù yīn fěng yǐ qīng dí, gù tè kuān jí ér zhòng biǎn fěng, fán yǔ fěng shàn zhě jiē chù xuē. yán nián cháng shàng shū qǐng zhuāng xiàn tài hòu hái zhèng, fěng rèn zhōng chéng, yù yǐn yán nián wèi shǔ, yán nián lì cí zhī, jìng zuò miǎn. rén wèi jí hé fěng bù zhì, shí yí jiǎn yīn jiào zhī.
先是籍為御史,數劾諷,宰相李迪右諷弗治,反左遷籍。籍既罷,益追劾諷不置,且言諷放縱不拘禮法,苟釋不治,則敗亂風俗。會諷亦請辨,乃詔即南京置獄,遣淮南轉運使黃總、提點河北刑獄張嵩訊之。籍坐所劾諷有不如奏,法當免;諷當以贖論。諷不待論報,擅還兗州。呂夷簡疾諷詭激,且欲因諷以傾迪,故特寬籍而重貶諷,凡與諷善者皆黜削。延年嘗上書請莊獻太后還政,諷任中丞,欲引延年為屬,延年力辭之,竟坐免。人謂籍劾諷不置,實夷簡陰教之。
wù chén, gōng bù shàng shū píng zhāng shì lǐ dí, bà wèi xíng bù shàng shū zhī bó zhōu.
戊辰,工部尚書、平章事李迪,罷為刑部尚書、知亳州。
xiān shì, dì yù yán hé diàn, zhào lǚ yí jiǎn sòng shòu jué fàn fěng yù, yǐ dí sù dǎng fěng, bù zhào, dí huáng kǒng hái dì, yì rì, suì bà xiāng. rán dí xìng chún zhí, shí bù chá fěng zhī duō dàn yě.
先是,帝御延和殿,召呂夷簡、宋綬決范諷獄,以迪素黨諷,不召,迪惶恐還第,翼日,遂罷相。然迪性淳直,實不察諷之多誕也。
yǐ shū mì shǐ wáng céng wèi yòu pú shè jiān mén xià shì láng píng zhāng shì jí xián diàn dà xué shì, cān zhī zhèng shì wáng suí shū mì fù shǐ lǐ zī bìng zhī shū mì yuàn shì, cān zhī zhèng shì sòng shòu wèi shū mì fù shǐ, gěi shì zhōng cài qí hàn lín xué shì chéng zhǐ shèng dù wèi cān zhī zhèng shì, shū mì fù shǐ wáng dé yòng yù shǐ zhōng chéng hán rén yì bìng tóng zhī shū mì yuàn shì.
以樞密使王曾為右僕射兼門下侍郎、平章事、集賢殿大學士,參知政事王隨、樞密副使李諮並知樞密院事,參知政事宋綬為樞密副使,給事中蔡齊、翰林學士承旨盛度為參知政事,樞密副使王德用、御史中丞韓亻意並同知樞密院事。
jǐ sì, gǎi lǐ dí zhī xiāng zhōu gēng wǔ, fù gǎi shòu zī zhèng diàn dà xué shì, liú jīng shī, réng bān sān sī shǐ shàng. gēng chén, jiàng lǐ dí wèi tài cháng qīng zhī mì zhōu.
己巳,改李迪知相州;庚午,復改授資政殿大學士,留京師,仍班三司使上。庚辰,降李迪為太常卿、知密州。
shǐ, dí zài rù xiàng, zì yǐ shòu bù shì yù, zhī wú bù wèi. jí lǚ yí jiǎn jì rù zhōng shū, shì pō zhuān zhì, xīn jì dí, qián duǎn zhī yú dì, dí bù wù. jì zuò fàn fěng yīn dǎng bà zhèng, yuàn yí jiǎn, yīn zòu yí jiǎn sī jiāo jīng wáng yuán yǎn, cháng wèi bǔ mén xià sēng huì qīng wèi shǒu què jiàn yì. yí jiǎn qǐng biàn, dì qiǎn zhī zhì gào xū yǎn dù zhī fù shǐ zhāng chuán jí xùn, nǎi dí zài zhōng shū shí suǒ xíng, yí jiǎn yǐ zhāi cí bù yù. dí cán jù dài zuì, gù biǎn. rán bǔ huì qīng shí yí jiǎn yì, dí dàn xíng wén shū, gù wèi yí jiǎn dú sī jīng wáng, gài dí ǒu wàng zhī. tā rì, yǔ rén yuē: wú zì yǐ wèi sòng jǐng, ér yǐ yí jiǎn wèi yáo chóng, bù zhī qí dài wǒ nǎi rú shì yě!
始,迪再入相,自以受不世遇,知無不為。及呂夷簡繼入中書,事頗專制,心忌迪,潛短之於帝,迪不悟。既坐范諷姻黨罷政,怨夷簡,因奏夷簡私交荊王元儼,嘗為補門下僧惠清為守闕鑒義。夷簡請辨,帝遣知制誥胥偃、度支副使張傳即訊,乃迪在中書時所行,夷簡以齋祠不預。迪慚懼待罪,故貶。然補惠清實夷簡意,迪但行文書,顧謂夷簡獨私荊王,蓋迪偶忘之。它日,語人曰:「吾自以為宋璟,而以夷簡為姚崇,不知其待我乃如是也!」
yǐ yòu jiàn yì dài fū zhī tiān xióng jūn dù yǎn wèi yù shǐ zhōng chéng. yǎn zòu: zhōng shū shū mì, gǔ zhī sān shì dà chén, suǒ wèi zuò ér lùn dào zhě yě. zhǐ zhǐ rì duì qián diàn, hé yǐ jǐn tiān xià zhī shì! yí dié zhào jiàn, cì zuò biàn diàn, yǐ jí xiàn tì, yuè bù guò shù sì zú yǐ. ruò mò jié xì wù, yǒu sī zhī zhí ěr. bì xià hé bì qīn jué!
以右諫議大夫、知天雄軍杜衍為御史中丞。衍奏:「中書、樞密,古之三事大臣,所謂坐而論道者也。止只日對前殿,何以盡天下之事!宜迭召見,賜坐便殿,以極獻替,月不過數四足矣。若末節細務,有司之職耳。陛下何必親決!」
xiān shì liáo zhǔ wèi tài zǐ shí, nà fù mǎ dū wèi xiāo shí lī zhī nǚ wèi fēi, jí jí wèi, lì wèi hòu, wèi jǐ, yǐ zuì jiàng wèi guì fēi. qín wáng xiāo xiào mù yǒu zhǎng nǚ, zī mào duān lì, zì liáo zhǔ chū jí wèi shǐ rén gōng, yú nián shēng zǐ hóng jī. xiāo shì xìng kuān róng, liáo zhǔ yì zhòng zhī, sān yuè, yǐ yǒu shuò, cè wèi huáng hòu.
先是遼主為太子時,納駙馬都尉蕭實哩之女為妃,及即位,立為後,未幾,以罪降為貴妃。秦王蕭孝穆有長女,姿貌端麗,自遼主初即位始人宮,逾年生子洪基。蕭氏性寬容,遼主益重之,三月,乙酉朔,冊為皇后。
jǐ chǒu, yǐ dù yǎn quán pàn lì bù liú nèi quán.
己丑,以杜衍權判吏部流內銓。
xiān shì xuǎn bǔ kē gé fán zhǎng, zhǔ pàn bù néng xī yuè, lì duō shòu qiú, chū suō wèi jiān. yǎn jì shì shì, jí chì lì qǔ quán fǎ, wèn yuē: jǐn hū? yuē: jǐn yǐ. nǎi yuè shì, jù dé běn mò qū zhé. míng rì, xiǎo zhū lì wú dé shēng táng, gè zuò cáo tīng xíng wén shū, quán shì xī zì yǔ duó. yóu shì lì bù néng wèi jiān lì. jū yuè yú, shēng dòng jīng shī. hòu gǎi zhī shěn guān yuàn, qí cái zhì rú pàn quán fǎ.
先是選補科格繁長,主判不能悉閱,吏多受賕,出縮為奸。衍既視事,即敕吏取銓法,問曰:「盡乎?」曰:「盡矣。」乃閱視,具得本末曲折。明日,曉諸吏無得升堂,各坐曹聽行文書,銓事悉自予奪。由是吏不能為奸利。居月餘,聲動京師。後改知審官院,其裁製如判銓法。
yǐ zhī sū zhōu zuǒ sī jiàn fàn zhòng yān wèi lǐ bù yuán wài láng tiān zhāng gé dài zhì.
以知蘇州、左司諫范仲淹為禮部員外郎、天章閣待制。
tài cháng lǐ yuàn yán: shì yù shǐ liú kuí qǐng qù zhuāng xiàn míng sù tài hòu zhuāng yì tài hòu suǒ jiā tài zì. gài rù miào chēng hòu, xì yú fū, zài cháo chēng tài, xì yú zi. rán èr tài hòu fèng ān bié miào, zhǔn lǐ yīng jiā tài zì. dì yǐ kuí bù xí gù diǎn, zhào běn tái yù zhī.
太常禮院言:「侍御史劉夔請去莊獻明肅太后、莊懿太后所加太字。蓋入廟稱後,繫於夫,在朝稱太,繫於子。然二太后奉安別廟,准禮應加太字。」帝以夔不習故典,詔本台諭之。
yǐ wèi, cì bó xiù pú zhèng sì zhōu xué tián gè wǔ qǐng.
乙未,賜亳、秀、濮、鄭四州學田各五頃。
dīng yǒu, zhì guó zi jiān zhí jiǎng yī yuán, jiān lǐng jiān chéng zhǔ bù shì.
丁酉,置國子監直講一員,兼領監丞、主簿事。
wù shēn, chū yí shèng diàn kù zhēn zhū fù sān sī, yǐ zhù jīng fèi.
戊申,出宜聖殿庫真珠付三司,以助經費。
zhào quán tíng gòng jǔ.
詔權停貢舉。
xià, sì yuè, jiǎ yín shuò, liáo zhǔ rú liáng xíng.
夏,四月,甲寅朔,遼主如涼陘。
dīng sì, lǐ zhào yán: fèng zhào zhì yù lǜ yǐ hòu qì, qǐng xià lù zhōu qiú shàng dǎng xiàn yáng tóu shān jǔ shǔ jí xià huái zhōu hé nèi xiàn qǔ jiā fú. cóng zhī.
丁巳,李照言:「奉詔制玉律以候氣,請下潞州求上黨縣羊頭山矩黍及下懷州河內縣取葭莩。」從之。
jǐ wèi, zhào hàn lín xué shì chéng zhǐ zhāng dé xiàng tiān zhāng gé shì zhì yàn sù yǔ hàn lín shì dú xué shì féng yuán xiáng dìng kè lòu.
己未,詔翰林學士承旨章得象、天章閣侍制燕肅與翰林侍讀學士馮元詳定刻漏。
shǐ, lǐ zhào jì zhù chéng biān zhōng yī quán yǐ zòu yù, suì jiàn qǐng gǎi zhì dà lè, qǔ jīng xiàn jǔ shǔ, lèi chǐ chéng lǜ, zhōng zhù shěn zhī, qí shēng yóu gāo, gèng yòng tài fǔ bù bó chǐ wèi fǎ. nǎi xià tài cháng zhì sì lǜ, zhào zì wèi lǜ guǎn, yǐ wèi shí èr guǎn dìng fǎ.
始,李照既鑄成編鐘一佺以奏御,遂建請改制大樂,取京縣矩黍,累尺成律,鍾鑄審之,其聲猶高,更用太府布帛尺為法。乃下太常制四律,照自為律管,以為十二管定法。
wù yín, mìng féng yuán niè guān qīng sòng qí tóng xiū lè shū. guān qīng, xīn ān rén.
戊寅,命馮元、聶冠卿、宋祁同修樂書。冠卿,新安人。
lù cáo xiū gǔ zhī zhí jìn wèi shì jiāng zuò jiān zhǔ bù, réng tīng wèi xiū gǔ hòu.
錄曹修古之姪覲為試將作監主簿,仍聽為修古後。
wǔ yuè, jiǎ shēn shuò, zhào yuē: wáng zhě fèng zǔ zōng, shàng gōng dé, gù yīn tiān sì dì, zé yòu shén zuò zhǔ, shěn dì hé shí, zé bǎi shì bù qiān. gōng wéi tài zǔ huáng dì, shòu tiān mìng, jiàn dà yè, kě wèi yǒu gōng yǐ. tài zōng, zhēn zōng, èr shèng jì tǒng, chóng xī lěi qià, kě wèi yǒu dé yǐ. qí lìng lǐ guān kǎo hé diǎn lǐ, biàn chóng pèi zhī xù, dìng èr táo zhī wèi, zhōng shū mén xià xiáng yuè yǐ wén.
五月,甲申朔,詔曰:「王者奉祖宗,尚功德,故禋天祀地,則侑神作主,審諦合食,則百世不遷。恭惟太祖皇帝,受天命,建大業,可謂有功矣。太宗,真宗,二聖繼統,重熙累洽,可謂有德矣。其令禮官考合典禮,辨崇配之序,定二桃之位,中書門下詳閱以聞。」
gēng yín, jìn lòu jīn wèi fù rén shǒu shì.
庚寅,禁鏤金為婦人首飾。
lǐ zhào shàng jiǔ rǔ biān zhōng tú. zhōng jiù shì yǐ xuán chóng, gǎi wèi lóng jǐng. zì chuàng bā yīn xīn qì, yòu qǐng bié chán shí wèi biān qìng, xīn mǎo, mìng nèi shì xié lè gōng wǎng huái yáng jūn zhì qìng shí. zhào yòu yán: jí gǎi zhì jīn shí, zé sī zhú páo tǔ gé mù yì dāng gèng zhì, yǐ bèi xiàn xiǎng. nǎi zhù tóng wèi yuè hé shēng dǒu sì wù, yǐ xìng zhōng jīn fū shēng liàng zhī lǜ. jí lù zhōu shàng jù shǔ, zhào zé dà shǔ zòng lèi zhī, jiǎn kǎo zhǎng duǎn. chǐ chéng, yǔ dà fǔ chǐ hé, fǎ yù jiān dìng.
李照上《九乳編鐘圖》。鍾舊飾以旋蟲,改為龍井。自創八音新器,又請別鑱石為編磬,辛卯,命內侍挾樂工往淮陽軍治磬石。照又言:「即改制金石,則絲、竹、匏、土、革、木亦當更治,以備獻享。」乃鑄銅為龠、合、升、斗四物,以興鍾釒尃聲量之率。及潞州上秬黍,照擇大黍縱累之,檢考長短。尺成,與大府尺合,法愈堅定。
jiǎ wǔ, guǎng nán dōng xī lù bìng yán mán liáo kòu biān, gāo dòu léi huà děng zhōu xún jiǎn xǔ zhèng sǐ zhī. qiǎn zuǒ shì jìn yōng qiū sāng yì huì guǎng guì èr zhōu dōu jiān tǎo bǔ. yì bù fèn jūn shì, jǐn qín zhū dào. hái jīng shī, shū mì lì qiú lù, wèi gǎi gé mén zhī hòu, yì bù yīng lì nì qí gōng zhuàng, zhǐ miǎn duǎn shǐ ér yǐ.
甲午,廣南東、西路並言蠻獠寇邊,高、竇、雷、化等州巡檢許政死之。遣左侍禁雍丘桑懌會廣、桂二州都監討捕。懌部分軍士,盡禽諸盜。還京師,樞密吏求賂,為改閤門祗候,懌不應;吏匿其功狀,止免短使而已。
gēng zǐ, cóng tài cháng lǐ yuàn yì, tài zǔ dà zōng zhēn zōng miào bìng wàn shì bù qiān. nán jiāo shēng yòu shàng dì, yǐ tài zǔ dìng pèi, èr zōng dié pèi.
庚子,從太常禮院議,太祖、大宗、真宗廟並萬世不遷。南郊升侑上帝,以太祖定配,二宗迭配。
liù yuè, xīn yǒu, yǐ qīn jiāo, bìng yòu èr shèng jí zhēn zōng wèi bù qiān zhǔ, qiǎn guān gào yú tài miào.
六月,辛酉,以親郊,並侑二聖及真宗為不遷主,遣官告於太廟。
zuǒ sī jiàn shāng shuǐ yáo zhòng sūn yán: fú wén yì zhě yù gǎi zhì yǎ lè, wèi jiù lǜ tài gāo, cái zhī jiù xià. rán huò zhì zhī wèi dé qí jīng, sǔn zhī bì chà qí dù. chén wén qí suǒ wèi, lǜ duō guǐ yì. zhì rú liàn bái shí yǐ wèi qìng, fàn zhōng jīn yǐ zuò zhōng, yòu yù yǐ sān shén wǔ líng èr shí sì xiào wèi lè qì zhī shì, chén suī yú mèi, qiè yǒu suǒ yí. wàng tè zhào bà zhī, zhǐ yòng jiù lè. dì yù jiū lǐ zhào shù zhī shì fēi, gù bù tīng.
左司諫商水姚仲孫言:「伏聞議者欲改制雅樂,謂舊律太高,裁之就下。然或制之未得其精,損之必差其度。臣聞其所為,率多詭異。至如煉白石以為磬,范中金以作鍾,又欲以三神、五靈、二十四孝為樂器之飾,臣雖愚昧,竊有所疑。望特詔罷之,止用舊樂。」帝欲究李照術之是非,故不聽。
xiān shì tài cháng zhōng qìng měi shí liù méi wèi yī quán, ér sì qīng shēng xiāng chéng bù jī. yǐ chǒu, lǐ zhào yán: shí èr lǜ shēng yǐ bèi, yú sì qīng shēng nǎi zhèng wèi zhī lè, qǐng yú biān xiàn zhǐ liú shí èr zhōng shēng, qù sì qīng qìng zhōng, zé āi sī xié pì zhī shēng wú yóu ér qǐ yě. féng yuán děng bó zhī yuē: qián shèng zhì lè, qǔ fǎ fēi yī, gù yǒu shí sān guǎn zhī hé, shí jiǔ guǎn zhī cháo, sān shí liù huáng zhī yú, èr shí wǔ xián zhī sè, shí sān xián zhī zhēng, jiǔ xián qī xián zhī qín, shí liù méi zhī zhōng qìng, gè zì qǔ yì, níng yǒu yī yú lǜ lǚ, zhuān wèi shí èr zhī shù yě! zhōng qìng bā yīn zhī shǒu, sī zhú yǐ xià shòu ér wèi jūn, gù shèng rén yóu suǒ yòng xīn yān. chūn qiū hào lè, zǒng yán jīn zòu, shī sòng chēng měi, shí yī qìng shēng, cǐ èr qì fēi kě qīng gǎi. qiě shèng rén jì yǐ shí èr lǜ gè pèi yī zhōng, yòu shè sì qīng shēng yǐ fù zhèng shēng zhī cì, yuán qí yì gài wèi yí zé zhì yīng zhōng sì gōng ér shè yě. fū wǔ yīn, gōng wèi jūn, shāng wèi chén, jiǎo wèi mín, zhēng wèi shì, yǔ wèi wù, bù xiāng líng wèi zhī zhèng, dié xiāng líng wèi zhī màn, bǎi wáng suǒ bù yì yě. shēng zhī zhòng dà zhě wèi zūn, qīng qīng zhě wèi bēi, bēi zhě bù kě jiā yú zūn, gǔ jīn zhī suǒ tóng yě. gù bié shēng zhī zūn bēi zhě, shì yǔ wù bù yǔ yān. hé zé? shì wèi jūn zhì, wù wèi jūn yòng, bù néng zūn yú jūn gù yě. wéi jūn chén mín sān zhě zé zì yǒu shàng xià zhī fēn, bù dé xiāng yuè. gù sì qīng shēng zhī shè, zhèng wèi chén mín xiāng bì, yǐ wèi zūn bēi yě. jīn ruò zhǐ yòng shí èr zhōng, xuán xiāng kǎo jī, zhì yí zé yǐ xià sì guǎn wèi gōng zhī shí, chén mín xiāng yuè, shàng xià jiāo lì, zé líng fàn zhī yīn zuò yǐ, cǐ qí bù kě zhě yě. qí zhōng qìng shí liù, jiē běn zhōu hàn zhū rú zhī shuō jí táng jiā diǎn fǎ suǒ zài, yù sǔn wèi shí èr, wéi zhào dú jiàn. chén yǐ wèi rú jiù zhì biàn. dì lìng quán yòng shí èr méi wèi yī gé, qiě zhào yuē: qí yǒu zhī yīn zhě, néng kǎo sì zhōng, xié diào qīng zhuó, yǒu sī bié yì yǐ wén.
先是太常鐘磬每十六枚為一佺,而四清聲相承不擊。乙丑,李照言:「十二律聲已備,餘四清聲乃鄭、衛之樂,請於編縣止留十二中聲,去四清磬鐘,則哀思邪僻之聲無由而起也。」馮元等駁之曰:「前聖制樂,取法非一,故有十三管之和,十九管之巢,三十六簧之竽,二十五弦之瑟,十三弦之箏,九弦、七弦之琴,十六枚之鐘磬,各自取義,寧有一於律呂,專為十二之數也!鐘磬八音之首,絲竹以下受而為均,故聖人尤所用心焉。《春秋》號樂,總言金奏,《詩·頌》稱美,實依磬聲,此二器非可輕改。且聖人既以十二律各配一鍾,又設四清聲以附正聲之次,原其意蓋為夷則至應鐘四宮而設也。夫五音,宮為君,商為臣,角為民,徵為事,羽為物,不相陵謂之正,迭相陵謂之慢,百王所不易也。聲之重大者為尊,輕清者為卑,卑者不可加於尊,古今之所同也。故別聲之尊卑者,事與物不與焉。何則?事為君治,物為君用,不能尊於君故也。惟君、臣、民三者則自有上下之分,不得相越。故四清聲之設,正為臣、民相避,以為尊卑也。今若止用十二鍾,旋相考擊,至夷則以下四管為宮之時,臣民相越,上下交戾,則陵犯之音作矣,此其不可者也。其鐘磬十六,皆本周、漢諸儒之說及唐家典法所載,欲損為十二,惟照獨見。臣以為如舊制便。」帝令權用十二枚為一格,且詔曰:「俟有知音者,能考四鍾,協調清濁,有司別議以聞。」
dīng mǎo, chū nèi cáng kù juàn bǎi wàn, xià sān sī shì dí jūn chǔ.
丁卯,出內藏庫絹百萬,下三司市糴軍儲。
jǐ sì, yǐ dōu guān yuán wài láng cáo xiū mù wèi shì yù shǐ. xiū mù, xiū gǔ dì, yòng zhōng chéng dù yǎn jiàn yě.
己巳,以都官員外郎曹修睦為侍御史。修睦,修古弟,用中丞杜衍薦也。
xīn wèi, yù chóng zhèng diàn, zhào fǔ chén guān xīn lè.
辛未,御崇政殿,召輔臣觀新樂。
qiū, qī yuè, rén wǔ shuò, liáo zhǔ liè yú hēi lǐng. yīn guò zǔ zhōu bái mǎ shān, jiàn qí tiān hòu fén zhǒng huāng huì, yòu wú yǐng táng jí sǎ sǎo rén hù, cè rán ér qì, zuǒ yòu jiē zhān tì. suì zhào shàng jīng liú shǒu yē lǜ zàn níng yán tiě shǐ láng yuán huà děng yú zǔ zhōu líng yuán nèi xuǎn dì gǎi zàng, qí yǐng táng kuò kù bìng tóng xuān xiàn tài hòu yuán líng.
秋,七月,壬午朔,遼主獵於黑嶺。因過祖州白馬山,見齊天后墳冢荒穢,又無影堂及灑掃人戶,惻然而泣,左右皆沾涕。遂詔上京留守耶律贊寧、鹽鐵使郎元化等於祖州陵園內選地改葬,其影堂廓庫並同宣獻太后園陵。
liáo shū mì shǐ xiāo pǔ jìn fēng wèi wáng, xuán zú, zèng qí wáng.
遼樞密使蕭朴進封魏王,旋卒,贈齊王。
jiǎ shēn, zhào tè cì kòu zhǔn shì yuē zhōng mǐn.
甲申,詔特賜寇準諡曰忠愍。
wù xū, qún chén qǐng shàng zūn hào yuē jǐng yòu tǐ tiān fǎ dào qīn wén cōng wǔ shèng rén xiào dé biǎo wǔ shàng, cóng zhī.
戊戌,群臣請上尊號曰景祐體天法道欽文聰武聖仁孝德;表五上,從之。
gēng zǐ, shì yù shǐ cáo xiū mù yán: lǐ zhào suǒ gǎi lì dài lè, pō wèi yū dàn, ér qí fèi shén guǎng qǐng fù yǒu sī àn hé. dì yǐ zhào suǒ zuò zhōng qìng pō yǔ zhòng yīn xiāng xié, dàn bà qí zēng zào, réng zhào yù xiū mù.
庚子,侍御史曹修睦言:「李照所改歷代樂,頗為迂誕,而其費甚廣;請付有司案劾。」帝以照所作鐘磬頗與眾音相諧,但罷其增造,仍詔諭修睦。
zhī háng zhōu zhèng huí, yán zhèn dōng jié dù tuī guān ruǎn yì pō tōng yīn lǜ, shàng qí suǒ zhuàn lè lùn shí èr piān bìng lǜ guǎn shí sān, zhào lìng yì fù què.
知杭州鄭回,言鎮東節度推官阮逸頗通音律,上其所撰《樂論》十二篇並律管十三,詔令逸赴闕。
bā yuè, jiǎ yín, yàn zǐ chén diàn, chū yòng lè.
八月,甲寅,宴紫宸殿,初用樂。
jǐ sì, mìng lǐ zhào tóng xiū lè shū.
己巳,命李照同修《樂書》。
xīn wèi, zhào: jiàn xiàn jǐng líng gōng, cháo xiǎng tài miào, jiāo sì tiān dì, zì jīn tóng rì shòu shì jiè. shǐ yòng wáng céng zhī yán yě.
辛未,詔:「薦獻景靈宮,朝享太廟,郊祀天地,自今同日受誓戒。」始用王曾之言也。
jiǎ xū, xìng ān sù mén bāo chǎng yuè xí zhàn.
甲戌,幸安肅門包場閱習戰。
dīng chǒu, nèi chū jǐng yòu lè suǐ xīn jīng liù piān cì qún chén.
丁丑,內出《景祐樂髓新經》六篇賜群臣。
jǐ mǎo, yǐ yòu jiàn yì dài fū zhī yǎn zhōu kǒng dào fǔ wèi lóng tú gé zhí xué shì. shí jìn chén yǒu xiàn shī bǎi piān zhě, zhí zhèng qǐng chú lóng tú gé zhí xué shì, dì yuē: shì shī suī duō, bù rú kǒng dào fǔ yī yán. suì yǐ mìng dào fǔ. yì zhě yīn shì zhī qián rì zhī chì guǒ fēi dì yì yě.
己卯,以右諫議大夫、知兗州孔道輔為龍圖閣直學士。時近臣有獻詩百篇者,執政請除龍圖閣直學士,帝曰:「是詩雖多,不如孔道輔一言。」遂以命道輔。議者因是知前日之斥果非帝意也。
chū mìng cháo chén wèi jiāng zhè jīng hú fú jiàn guǎng nán děng lù tí diǎn yín tóng kēng yě zhù qián gōng shì, qí fèng cì ēn lì bìng yǔ tí diǎn xíng yù tóng.
初命朝臣為江、浙、荊湖、福建、廣南等路提點銀銅坑冶鑄錢公事,其俸賜恩例並與提點刑獄同。
jiǔ yuè, yǐ wèi, zhào sī tiān jiān zhì bǎi kè shuǐ chèng yǐ cè hòu zhòu yè.
九月,乙未,詔司天監製百刻水秤以測候晝夜。
dīng yǒu, mìng lǐ zhào wèi xíng bù yuán wài láng, cì sān pǐn fú, yǐ zào xīn lè chéng gù yě. qǐ wǔ yuè zào, zhǐ bā yuè, chéng jīn shí qī xiàn, ér zhào zì zào xīn lè shēng yú qín sè dí bì lì děng shí èr zhǒng, jiē bù kě shī yòng, zhào dàn cún dà shēng dà yú èr zhǒng ér yǐ. zhào wèi: jīn bì lì, nǎi bīn shī suǒ wèi wěi guǎn yě, shī yún: yī zhī rì bì fā, èr zhī rì lì liè. qiě jīn bì lì, líng rén wèi zhī wěi zi, qí míng chū cǐ. yú shì zhì dà guǎn bì lì wèi yǎ lè, yì zhě chī zhī.
丁酉,命李照為刑部員外郎,賜三品服,以造新樂成故也。起五月造,止八月,成金石七縣,而照自造新樂笙、竽、琴、瑟、笛、篳篥等十二種,皆不可施用,詔但存大笙、大竽二種而已。照謂:「今篳篥,乃《豳詩》所謂葦管也,《詩》云:『一之日觱發,二之日慄冽。』且今篳篥,伶人謂之葦子,其名出此。」於是制大管篳篥為雅樂,議者嗤之。
gōng bù láng zhōng tiān zhāng gé dài zhì liú suí zú, zhuó dài zhì wèi xún rì yě. suí yǔ kǒng dào fǔ cáo xiū gǔ tóng shí wèi yán shì guān, jiē yǐ qīng zhí wén. jí shì dì lián qí pín, cì qí jiā qián liù shí wàn.
工部郎中、天章閣待制劉隨卒,擢待制未旬日也。隨與孔道輔、曹修古同時為言事官,皆以清直聞。及是帝憐其貧,賜其家錢六十萬。
rén yín, yù chóng zhèng diàn àn xīn lè, zhào dà chén yǔ guān.
壬寅,御崇政殿按新樂,詔大臣與觀。
jiǎ chén, cì zhèng zhōu xué tián wǔ qǐng.
甲辰,賜鄭州學田五頃。
chū, zhū wáng dǐ sǎn jū dū chéng, guò cóng yǒu jìn, fēi cháo yè cóng cí, bù dé huì jiàn. jǐ yǒu, zhào jí yù qīng zhāo yīng gōng jiù dì jiàn gōng, hé shí wèi jù jū, cì míng mù qīn zhái.
初,諸王邸散居都城,過從有禁,非朝謁從祠,不得會見。己酉,詔即玉清昭應宮舊地建宮,合十位聚居,賜名睦親宅。
liáo zhǔ rú zhǎng níng diàn.
遼主如長寧淀。
cān zhī zhèng shì sòng shòu, shàng suǒ biān xiū zhōng shū zǒng lì sì bǎi yī shí jiǔ cè, jiàng zhào bāo yù. xiān shì lǚ yí jiǎn zòu lìng shòu wèi cǐ, jì ér wèi rén yuē: zì wú yǒu cǐ lì, shǐ yī yōng fū zhí zhī, jiē kě wèi zǎi xiàng yǐ.
參知政事宋綬,上所編修《中書總例》四百一十九冊,降詔褒諭。先是呂夷簡奏令綬為此,既而謂人曰:「自吾有此例,使一庸夫執之,皆可為宰相矣。」
dōng, shí yuè, xīn hài shuò, fù zhì cháo jí yuàn, yǐ dài wài guān zhī hái jīng shī zhě.
冬,十月,辛亥朔,復置朝集院,以待外官之還京師者。
rén zǐ, cài zhōu yán zuǒ wǔ wèi dà jiāng jūn fēn sī xī jīng shí pǔ zú. pǔ tì tǎng yǒu dǎn lüè, pō tōng bīng shū yīn yáng liù jiǎ xīng lì tuī bù zhī shù. tài zōng cháng yuē: pǔ xìng gāng ào, yǔ zhū jiāng shǎo hé. rán jí qí shàn zhàn, měi hòu yù zhī.
壬子,蔡州言左武衛大將軍、分司西京石普卒。普倜儻有膽略,頗通兵書、陰陽、六甲、星曆推步之術。太宗嘗曰:「普性剛驁,與諸將少合。」然藉其善戰,每厚遇之。
guǐ hài, fù zhì qún mù zhì zhì shǐ, réng zhào zì jīn zhǐ yǐ tóng zhī shū mì yuàn huò fù shǐ jiān lǐng zhī.
癸亥,復置群牧制置使,仍詔自今止以同知樞密院或副使兼領之。
lǐ yuàn yán: chūn qiū hé xiū fàn níng děng zhù, xián wèi fù rén wú wǔ shì, dú zòu wén lè. qián zhào yì fèng cí zhī lè, yǒu sī yuán jiù diǎn, yǐ yòng tè qìng dài jīn fū zhōng, qǔ yīn shù shàng róu, yǐ jìng wèi tǐ. jīn lè qù dà zhōng ér wǔ jìn gàn dùn, pō lì jīng zhǐ, qǐng zhǐ yòng wén dé zhī wǔ. zòu kě.
禮院言:「《春秋》何休、范寧等注,咸謂婦人無武事,獨奏文樂。前詔議奉慈之樂,有司援舊典,已用特磬代釒尃鍾,取陰數尚柔,以靜為體。今樂去大鐘而舞進干盾,頗戾經旨,請止用《文德之舞》。」奏可。
jǐ sì, chū nèi cáng kù mín qián qī shí wàn zuǒ cáng wǔ shí wàn, xià hé běi zhuǎn yùn sī shì jūn chǔ.
己巳,出內藏庫緡錢七十萬、左藏五十萬,下河北轉運司市軍儲。
xǔ sū zhōu lì xué, réng gěi tián wǔ qǐng.
許蘇州立學,仍給田五頃。
shì yuè, liáo zhǔ rú wáng zǐ chéng.
是月,遼主如王子城。
shí yī yuè, xīn jǐ shuò, yǐ yīng tiān fǔ shū yuàn wèi fǔ xué, réng gěi tián shí qǐng.
十一月,辛己朔,以應天府書院為府學,仍給田十頃。
rén wǔ, liáo gǎi nán jīng zǒng guǎn fǔ wèi yuán shuài fǔ. yǐ yǒu, xíng chái cè lǐ yú bái lǐng, dà shè.
壬午,遼改南京總管府為元帥府。乙酉,行柴冊禮於白嶺,大赦。
wù zǐ, fèi hòu guō shì hōng.
戊子,廢后郭氏薨。
hòu zhī huò zuì yě, dì zhí yǐ yī shí zhī fèn, qiě wèi yán wén yīng děng suǒ zèn, gù fèi zhī, jì ér huǐ zhī. hòu jū yáo huá gōng, dì lèi qiǎn láo wèn, yòu wèi lè fǔ cí yǐ cì, hòu hé dá, yǔ shén xin qī chuàng, wén yīng dà jù. huì hòu xiǎo jí, wén yīng yǔ tài yī zhěn shì, qiān jiā qìng yuàn, shù rì, jù bù qǐ. zhōng wài yí wén yīng jìn dú, rán bù dé qí shí. shí dì zhì zhāi nán jiāo, bù jí yǐ wén, nǎi wén, shēn dào, yǐ hòu lǐ zàng. yòu zhèng yán zhí jí xián yuàn wáng yáo chén qǐng tuī jǔ zuǒ yòu shì yī zhě, bù bào.
後之獲罪也,帝直以一時之忿,且為閻文應等所譖,故廢之,既而悔之。後居瑤華宮,帝累遣勞問,又為樂府詞以賜,後和答,語甚忄妻愴,文應大懼。會後小疾,文應與太醫診視,遷嘉慶院,數日,遽不起。中外疑文應進毒,然不得其實。時帝致齋南郊,不即以聞,乃聞,深悼,以後禮葬。右正言、直集賢院王堯臣請推舉左右侍醫者,不報。
guǐ sì, cháo xiǎng jǐng líng gōng. jiǎ wǔ, xiǎng tài miào jí fèng cí miào. yǐ wèi, sì tiān dì yú yuán qiū, yǐ tài zǔ tài zōng zhēn zōng bìng pèi, dà shè.
癸巳,朝享景靈宮。甲午,享太廟及奉慈廟。乙未,祀天地於圜丘,以太祖、太宗、真宗並配,大赦。
yǐ jǐ, fēng zǎi chén lǚ yí jiǎn wèi shēn guó gōng, wáng céng wèi yí guó gōng. dīng wèi, jiā ēn bǎi guān.
乙己,封宰臣呂夷簡為申國公,王曾為沂國公。丁未,加恩百官。
shí èr yuè, rén zǐ, jiā jiā lēi sī lài wèi bǎo shùn jūn jié dù guān chá liú hòu.
十二月,壬子,加嘉勒斯賚為保順軍節度觀察留後。
guǐ chǒu, liáo zhào zhū jūn bāo nǔ gōng jiàn shǒu yǐ shí yuè xí.
癸丑,遼詔諸軍包弩弓箭手以時閱習。
xiān shì, liáo zhú hā tún chéng yǐ zhèn xī yù zhū bù, zòng mín xù mù, fǎn zāo guān lüè. dǎng xiàng bù jié dù shǐ yē lǜ táng gǔ shàng shū yuē: zì jiàn hā tún chéng yǐ lái, xī fān shù wèi biān huàn, měi fán yuǎn shù. suì yuè jì jiǔ, guó lì hào jié. bù ruò fù shǒu gù jiāng, shěng bà shù yì. bù bào. táng gǔ xuán zhì shì, qǐ lēi qí fù wū zhēn gōng yú shí, liáo zhǔ mìng xué shì yē lǜ shù chéng zhì wén, lè shí shàng jīng chóng xiào sì.
先是,遼築哈屯城以鎮西域諸部,縱民畜牧,反遭冠掠。党項部節度使耶律唐古上疏曰:「自建哈屯城以來,西蕃數為邊患,每煩遠戍。歲月既久,國力耗竭。不若復守故疆,省罷戍役。」不報。唐古旋致仕,乞勒其父烏珍功於石,遼主命學士耶律庶成制文,勒石上京崇孝寺。
zhào xuān shǐ rù nèi dōu zhī yán wén yīng, bà wèi qín zhōu qián xiá, xún gǎi yùn zhōu qí zǐ jù dāng yù yào yuàn shì liáng, bà wèi nèi diàn chóng bān. shí jiàn guān yáo zhòng sūn gāo ruò nè hé wén yīng fāng mìng sù zhāi tài miào, ér wén yīng chì yī guān, shēng wén xíng zài guō hòu bào hōng, zhōng wài mò bù yí wén yīng zhì dú zhě qǐng bìng shì liáng chū zhī. gù yǒu shì mìng. wén yīng yòu chēng jí yuàn liú, zhòng sūn fù lùn zòu, nǎi jí qù. wén yīng zhuān zì, shì duō jiǎo zhǐ fù wài, zhí zhèng bù gǎn wéi. tiān zhāng gé dài zhì fàn zhòng yān, jiāng hé zòu qí zuì, jí bù shí, xī yǐ jiā shì shǔ qí zhǎng zǐ yuē: wú bù shèng, bì sǐ zhī. dì zú tīng zhòng yān yán, cuàn wén yīng lǐng nán, xún sǐ yú dào.
照宣使、入內都知閻文應,罷為秦州鈐轄,尋改鄆州;其子句當御藥院士良,罷為內殿崇班。時諫官姚仲孫、高若訥劾文應「方命宿齋太廟,而文應叱醫官,聲聞行在;郭后暴薨,中外莫不疑文應置毒者;請並士良出之。」故有是命。文應又稱疾願留,仲孫復論奏,乃亟去。文應專恣,事多矯旨付外,執政不敢違。天章閣待制范仲淹,將劾奏其罪,即不食,悉以家事屬其長子曰:「吾不勝,必死之。」帝卒聽仲淹言,竄文應嶺南,尋死於道。
zhào yuán hào qiǎn sū nú ér jiāng bīng èr wàn wǔ qiān gōng jiā lēi sī lài, bài sǐ lüè jǐn, sū nú ér bèi zhí.
趙元昊遣蘇奴兒將兵二萬五千攻嘉勒斯賚,敗死略盡,蘇奴兒被執。
yuán hào zì lǜ zhòng gōng māo niú chéng, yī yuè bù xià, jì ér zhà yuē hé, chéng kāi, nǎi dà zòng shā lù. yòu gōng qīng táng ān èr zōng gē dài xīng lǐng zhū chéng, jiā lēi sī lài bù jiāng ān zǐ luó yǐ bīng shí wàn jué guī lù, yuán hào zhòu yè zhàn èr bǎi yú rì, zi luó bài, rán bīng nì zōng gē hé jí jī sǐ guò bàn.
元昊自率眾攻貓牛城,一月不下,既而詐約和,城開,乃大縱殺戮。又攻青唐、安二、宗哥、帶星嶺諸城,嘉勒斯賚部將安子羅以兵十萬絕歸路,元昊晝夜戰二百餘日,子羅敗,然兵溺宗哥河及飢死過半。
yuán hào yòu cháng qīn jiā lēi sī lài, bìng lín hé huáng, jiā lēi sī lài zhī zhòng guǎ bù dí, bì shàn zhōu bù chū, yīn jiān yuán hào, pō dé qí xū shí. yuán hào yǐ dù hé, chā qí shí qí qiǎn, jiā lēi sī lài qián shǐ rén yí zhí shēn chù. jí dà zhàn, yuán hào kuì ér guī, shì shì qí dù, nì sǐ shí bā jiǔ, suǒ lǔ huò shén zhòng. jiā lēi sī lài lái xiàn jié, cháo tíng yì jiā jié dù shǐ, tóng zhī shū mì yuàn hán yì yǐ wèi èr qiú jiē fān chén, jīn bù néng yù lìng jiě chóu, bù dāng yīn jié jiā shǎng, suì qǐn.
元昊又嘗侵嘉勒斯賚,並臨河湟,嘉勒斯賚知眾寡不敵,壁鄯州不出,陰間元昊,頗得其虛實。元昊已渡河,插旗識其淺,嘉勒斯賚潛使人移植深處。及大戰,元昊潰而歸,士視旗渡,溺死十八九,所擄獲甚眾。嘉勒斯賚來獻捷,朝廷議加節度使,同知樞密院韓億以為二酋皆籓臣,今不能諭令解仇,不當因捷加賞,遂寢。
guǐ hài, yǐ fàn zhòng yān wèi lì bù yuán wài láng, quán zhī kāi fēng fǔ. zhòng yān zì hái cháo, yán shì yù jí, zǎi xiàng yīn shǐ rén fěng zhī yuē: dài zhì shì chén, fēi kǒu shé zhī rèn. zhòng yān yuē: lùn sī zhèng shì chén zhí yě. zǎi xiàng zhī bù kě yòu, nǎi mìng zhī kāi fēng, yù náo yǐ fán jù, shǐ bù xiá tā yì yì xìng qí yǒu shī, jí bà qù. zhòng yān chù zhī mí yuè, jīng yì sù rán chēng zhì.
癸亥,以范仲淹為吏部員外郎,權知開封府。仲淹自還朝,言事愈急,宰相陰使人諷之曰:「待制侍臣,非口舌之任。」仲淹曰:「論思正侍臣職也。」宰相知不可誘,乃命知開封,欲撓以煩劇,使不暇它議;亦幸其有失,亟罷去。仲淹處之彌月,京邑肅然稱治。
jiǎ zǐ, yǐ zuǒ shì jìn sāng yì wèi gé mén zhī hòu, shǎng píng mán liáo gōng yě. yì cí bù shòu, qǐng tuī qí shǎng yǐ guī jǐ shàng zhě, bù xǔ. huò jī yì hǎo míng, yì tàn yuē: shì dāng zì xìn qí xīn yǐ xíng, ruò yù bì míng, zé shàn jiē bù kě wèi yě.
甲子,以左侍禁桑懌為閤門祗候,賞平蠻獠功也。懌辭不受,請推其賞以歸己上者,不許。或譏懌好名,懌嘆曰:「士當自信其心以行,若欲避名,則善皆不可為也。」
yǐ chǒu, xǔ mèng zhōu lì xué, réng gěi tián wǔ qǐng.
乙丑,許孟州立學,仍給田五頃。
xīn wèi, zhào yǐ běi hǎi xiàn wèi kǒng zōng yuàn wèi guó zi jiān zhǔ bù, xí fēng wén xuān gōng.
辛未,詔以北海縣尉孔宗願為國子監主簿,襲封文宣公。
xiān shì yù shǐ tái pì shí jiè wèi zhǔ bù, jiè shàng shū lùn shè shū bù dāng qiú wǔ dài jí zhū wěi guó hòu wǔ yì, bà bù zhào. guǎn gé jiào kān ōu yáng xiū yí shū zhōng chéng dù yǎn yuē: jiè yī jiàn shì, yòng zhī dāng fǒu, wèi zú hài zhèng, rán kě xī zhě, zhōng chéng jǔ dòng yě. zhǔ bù yú tái zhōng, fēi yán shì guān, rán dà dǐ jū tái zhōng zhě, bì yǐ zhèng zhí gāng míng bù wèi bì wèi chēng zhí. jiè zú wèi lǚ tái mén zhī yù, yǐ yòng yán shì jiàn bà, zhēn kě wèi zhèng zhí gāng míng bù wèi bì yǐ. jiè zhī cái bù zhǐ zhǔ bù, zhí kě wèi yù shǐ yě. jīn chì jiè tā jǔ, bì yì zé xián. fū xián zhě gù hǎo biàn, ruò rù tái yòu yǒu yán, zé yòu chì ér tā jǔ hū? rú cǐ, zé bì děi yú àn nuò mò zhě ér hòu zhǐ yě. yǎn zú bù néng yòng.
先是御史台辟石介為主簿,介上疏論赦書不當求五代及諸偽國後忤意,罷不召。館閣校勘歐陽修貽書中丞杜衍曰:「介一賤士,用之當否,未足害政,然可惜者,中丞舉動也。主簿於台中,非言事官,然大抵居台中者,必以正直剛明不畏避為稱職。介足未履台門之閾,已用言事見罷,真可謂正直剛明不畏避矣。介之才不止主簿,直可為御史也。今斥介它舉,必亦擇賢。夫賢者固好辯,若入台又有言,則又斥而它舉乎?如此,則必得愚暗懦默者而後止也。」衍卒不能用。
tài zǐ zhōng yǔn zhī huái yáng jūn liáng shì, yì shū lùn zhū quán zhōng, táng zhī zéi chén, jīn lù qí hòu, bù kě yǐ wèi quàn. dì shì qí yán, jì shì xìng míng jìn zhōng, xún zhào wèi shěn xíng yuàn xiáng yì guān. shì, hào zhī zǐ yě.
太子中允、知淮陽軍梁適,亦疏論硃全忠,唐之賊臣,今錄其後,不可以為勸。帝是其言,記適姓名禁中,尋召為審刑院詳議官。適,顥之子也。
liáo xiāo hǎn jiā nǔ qiān tiān chéng jūn jié dù shǐ, xǐ zhāng mǐn gōng shǐ. liáo zhǔ yǔ yǔ, cái zhī, mìng wèi shī yǒu. cháng cóng róng wèn yuē: qīng jū wài, yǒu yì wén hū? hǎn jiā nǔ duì yuē: chén wéi zhī chǎo lì, xiǎo zhě shú zé dà zhě bì shēng, dà zhě shú zé xiǎo zhě bì jiāo, shǐ dà xiǎo jūn shú, shǐ wèi jǐn měi, bù zhī qí tā. hǎn jiā nǔ cháng zhǎng lì yuán, gù tuō lì yǐ fěng jiàn. liáo zhǔ dà xiào. mìng yǔ shū mì zhí xué shì yē lǜ shù chéng zuò sì shí yì lè fù chēng zhǐ.
遼蕭罕嘉努遷天成軍節度使,徙彰愍宮使。遼主與語,才之,命為詩友。嘗從容問曰:「卿居外,有異聞乎?」罕嘉努對曰:「臣惟知炒栗,小者熟則大者必生,大者熟則小者必焦,使大小均熟,始為盡美,不知其它。」罕嘉努嘗掌栗園,故托栗以諷諫。遼主大笑。命與樞密直學士耶律庶成作《四時逸樂賦》稱旨。
zhì zhào wèn zhì dào zhī yào, hǎn jiā nǔ duì yuē: chén fú jiàn bǐ nián yǐ lái, gāo lì wèi bīn, zhǔn bù yóu qiáng, zhàn shǒu zhī bèi, chéng bù róng yǐ. nǎi zhě xuǎn fù mín fáng biān, zì bèi liáng qiǔ, dào lù xiū zǔ, dòng yān suì yuè, bǐ zhì tún suǒ, fèi yǐ guò bàn, zhǐ dòu dān gǔ, xiān yǒu hái zhě. qí wú dīng zhī jiā, bèi qí yōng jiù, rén bèi qí láo, bàn tú wáng cuàn, gù shù zú zhī shí, duō bù néng gěi, qiú jiǎ yú rén, zé shí bèi qí xī, zhì yǒu yù zi gē tián bù néng cháng zhě. huò bū yì bù guī, zài jūn wù gù, zé gèng bǔ yǐ shǎo zhuàng. qí yā lǜ jiāng zhī dōng, shù yì dà shuài rú cǐ. kuàng bó hǎi nǚ zhēn gāo lì, hé zòng lián héng, bù shí zhēng tǎo, fù zhě cóng jūn, pín zhě zhēn hòu, jiā zhī shuǐ hàn, shū sù bù dēng, mín yǐ rì kùn, gài shì shǐ zhī rán yě.
制詔問治道之要,罕嘉弩對曰:「臣伏見比年以來,高麗未賓,准布猶強,戰守之備,誠不容已。乃者選富民防邊,自備糧糗,道路修阻,動淹歲月,比至屯所,費已過半,只斗簞谷,鮮有還者。其無丁之家,倍其傭僦,人倍其勞,半途亡竄,故戍卒之食,多不能給,求假於人,則十倍其息,至有鬻子割田不能償者。或逋役不歸,在軍物故,則更補以少壯。其鴨綠江之東,戍役大率如此。況渤海、女真、高麗,合縱連橫,不時征討,富者從軍,貧者偵候,加之水旱,菽粟不登,民以日困,蓋勢使之然也。
fāng jīn zuì zhòng zhī yì, wú guò xī shù. ruò néng xǐ xī shù shāo jìn, zé wǎng lái bù láo, mín wú shēn huàn, yì zhě jiē wèi xǐ zhī fēi biàn, chén wèi bù rán. zhǔn bù zhū bù, zì lái yǒu zhī, nǎng shí běi zhì lú qú hé, nán zhì biān jìng, rén duō sǎn jū, wú suǒ tǒng yī, wéi wǎng lái chāo lüè. jí tài zǔ xī zhēng, zhì yú liú shā, zhǔn bù wàng fēng xī jiàng, xī yù zhū guó jiē yuàn rù gòng, yīn qiān zhǒng luò, nèi zhì sān bù, yǐ yì qí guó, bù yíng chéng yì, bù zhì shù bīng, zhǔn bù lěi shì bù gǎn wèi kòu. tǒng hé jiān, huáng tài fēi chū shī xī yù, tà tǔ jì yuǎn, jiàng fù yì zhòng. zì hòu yī bù huò pàn, lín bù tǎo zhī, shǐ tóng lì xiāng zhì, zhèng dé yù yuǎn rén zhī dào. jí chéng hā tún, kāi jìng shù qiān lǐ, xī běi zhī mín, yáo yì rì zēng, shēng yè rì dān, jǐng jí jì bù néng jiù, pàn fú yì fù bù héng, kōng yǒu guǎng dì zhī míng ér wú de dì zhī shí. ruò tān tǔ bù yǐ, jiàn zhì xū hào, qí huàn yǒu bù kě shèng yán zhě. guó jiā dà dí, wéi zài nán fāng, jīn suī lián hé, nán bǎo tā rì. ruò nán fāng yǒu biàn, tún shù liáo miǎo, cù nán fù yuán, wǒ jìn zé dí tuì, wǒ hái zé dí lái, bù kě bù lǜ yě.
「方今最重之役,無過西戍。若能徙西戍稍近,則往來不勞,民無深患,議者皆謂徙之非便,臣謂不然。准布諸部,自來有之,曩時北至臚朐河,南至邊境,人多散居,無所統一,惟往來鈔掠。及太祖西征,至於流沙,准布望風悉降,西域諸國皆願入貢,因遷種落,內置三部,以益其國,不營城邑,不置戍兵,准布累世不敢為寇。統和間,皇太妃出師西域,拓土既遠,降附亦眾。自後一部或叛,鄰部討之,使同力相制,正得馭遠人之道。及城哈屯,開境數千里,西北之民,傜役日增,生業日殫,警急既不能救,叛服亦復不恆,空有廣地之名而無得地之實。若貪土不已,漸至虛耗,其患有不可勝言者。國家大敵,惟在南方,今雖連和,難保它日。若南方有變,屯戍遼邈,猝難赴援,我進則敵退,我還則敵來,不可不慮也。
fāng jīn tài píng yǐ jiǔ, zhèng kě ēn jié zhū bù, shì zuì ér guī dì, nèi xǐ shù bīng yǐ zēng bǎo zhàng, wài míng yuē shù yǐ zhèng jiāng jiè. měi bù gè lì qiú zhǎng, suì xiū zhí gòng, pàn zé tǎo zhī, fú zé fǔ zhī, zhū bù jì ān, bì bù shēng xìn. rú shì, zé chén suī bù néng bǎo qí jiǔ ér wú biàn, zhī qí bì bù shēn rù qīn lüè yě.
「方今太平已久,正可恩結諸部,釋罪而歸地,內徙戍兵以增保障,外明約束以正疆界。每部各立酋長,歲修職貢,叛則討之,服則撫之,諸部既安,必不生釁。如是,則臣雖不能保其久而無變,知其必不深入侵掠也。
bǐ nián yǐ lái, qún lí diāo bì, lì yú piāo qiè, liáng mín wǎng wǎng huà wèi xiōng bào, shèn zhě shā rén wú jì, wáng mìng shān zé. yuàn bì xià qīng yáo shěng yì, shǐ mín wù nóng, yī shí jì zú, zì ān jiào huà ér chóng fàn fǎ yǐ. jīn yí xǐ hā tún chéng yú jìn dì, yǔ xī nán fù dōu bù shǔ wū kù dé lǜ lēi děng shēng shòu xiāng jiē, bà hēi lǐng èr jūn, bìng kāi bǎo zhōu, jiē lì dōng jīng, yì dōng běi shù jūn jí nán jīng zǒng guǎn bīng, zēng xiū bì lěi, hòu wèi xiāng wàng, shàn lóu lǔ, jùn chéng huáng, yǐ wèi biān fáng. cǐ fāng jīn zhī jí wù yě, yuàn bì xià cái zhī! zhuó hàn lín dōu lín yá.
「比年以來,群黎凋敝,利於剽竊,良民往往化為凶暴,甚者殺人無忌,亡命山澤。願陛下輕傜省役,使民務農,衣食既足,自安教化而重犯法矣。今宜徙哈屯城於近地,與西南副都部署烏庫、德寽勒等聲授相接,罷黑嶺二軍,並開、保州,皆隸東京,益東北戍軍及南京總管兵,增修壁壘,候尉相望,繕樓櫓,浚城隍,以為邊防。此方今之急務也,願陛下裁之!」擢翰林都林牙。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì jǐng yòu sān nián liáo zhòng xī wǔ nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝景祐三年(遼重熙五年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ shēn, liáo zhǔ rú yú ér luò. shū mì shǐ xiāo xiào xiān qǐng gǎi guó jiù yǐ shì xiǎo gōng zhàng chǎng shǐ wèi jiāng jūn, cóng zhī.
春,正月,甲申,遼主如魚兒濼。樞密使蕭孝先請改國舅乙室小功帳敞史為將軍,從之。
wù zǐ, mìng lǐ zī cài qí chéng lín dù yǎn dīng dù tóng yì chá fǎ. zī yǐ qián zuò biàn fǎ dé zuì, gù cí bù xǔ.
戊子,命李諮、蔡齊、程琳、杜衍、丁度同議茶法。諮以前坐變法得罪,固辭;不許。
shí sān sī lì sūn jū zhōng děng yán: zì tiān shèng sān nián biàn fǎ, ér hé běi rù zhōng xū gū zhī bì, fù lèi gān xìng yǐ qián, dù hào xiàn guān, qǐng fù xíng jiàn qián fǎ. dù zhī fù shǐ yáng xié yì chén sān shuō fǎ shí èr hài, jiàn qián fǎ shí èr lì, yǐ wèi zhǐ yòng sān shuō, suǒ zhī yī fēn mín qián zú yǐ shàn yī suì biān jì. gù mìng zī děng gèng yì, réng lìng zhào shāng rén zhì sān sī, fǎng yǐ lì hài.
時三司吏孫居中等言:「自天聖三年變法,而河北入中虛估之弊,復類乾興以前,蠹耗縣官,請復行見錢法。」度支副使楊偕亦陳三說法十二害,見錢法十二利,以為止用三說,所支一分緡錢足以贍一歲邊計。故命諮等更議,仍令召商人至三司,訪以利害。
rén chén, zhuī cè gù jīn tíng jiào zhǔ chōng jìng yuán shī guō shì wèi huáng hòu, mìng zhī zhì gào dīng dù nèi shì yā bān lán yuán yòng tóng hù zàng shì. xún zhào zhōng shū mén xià tíng qí shì cè fù miào. dīng yǒu, zàng yú fèng xiān zī fú yuàn cè, lǔ bù yí wù bìng yòng xiào zhāng huáng hòu gù shì.
壬辰,追冊故金庭教主、沖靜元師郭氏為皇后,命知制誥丁度、內侍押班藍元用同護葬事。尋詔中書、門下停其諡冊、祔廟。丁酉,葬於奉先資福院側,鹵簿儀物並用孝章皇后故事。
shí shàng yuán jié, yǒu sī zhāng dēng qí chéng yú chū. yòu zhèng yán wáng yáo chén yán hòu yǐ fù wèi hào, jīn fāng zài bìn, bù dāng yóu xìng, tóng zhī lǐ yuàn wáng gǒng chén yì yǐ wèi yán, dì wèi bà zàng rì zhāng dēng.
時上元節,有司張燈俟乘輿出。右正言王堯臣言後已復位號,今方在殯,不當游幸,同知禮院王拱辰亦以為言,帝為罷葬日張燈。
jǐ yǒu, xǔ hóng zhōu mì zhōu lì xué, réng gè cì tián wǔ qǐng.
己酉,許洪州、密州立學,仍各賜田五頃。
xiān shì dì yǐ sān sī xū lì wěi duō, huò lǎo jí bù zhī shū jì, zhào yù shǐ zhōng chéng dù yǎn děng yǔ běn sī chà zé zhī. yǒu yù zhōng yǎn zhě, yáng yán yú wài yuē: yǎn qǐng jǐn chù zhū lì. yú shì sān sī hòu xíng zhū zhèng zhōu guì lǐ féng jí děng bǎi rén zhé xiāng shuài yì zǎi xiàng lǚ yí jiǎn dì xuān sù, yí jiǎn jù bù jiàn. yòu yì wáng céng dì, céng yǐ měi yán yù zhī, yīn shǐ liè zhuàng zì chén. jì yòu yì yǎn dì tóu wǎ lì, sì chǒu yán. míng rì, yǎn duì, qǐng xià yǒu sī tuī jiū. ér céng jù dé qí xìng míng. èr yuè, yǐ mǎo, zhèng guì zhàng jí pèi shā mén dǎo. féng jí dì èr shí èr rén jué pèi yuǎn zhōu jūn láo chéng, qí wèi cóng zhě jiē lēi tíng.
先是帝以三司胥吏猥多,或老疾不知書計,詔御史中丞杜衍等與本司差擇之。有欲中衍者,揚言於外曰:「衍請盡黜諸吏。」於是三司後行硃正、周貴、李逢吉等百人輒相率詣宰相呂夷簡第宣訴,夷簡拒不見。又詣王曾第,曾以美言諭之,因使列狀自陳。既又詣衍第投瓦礫,肆醜言。明日,衍對,請下有司推究。而曾具得其姓名。二月,乙卯,正、貴杖脊配沙門島。逢吉第二十二人決配遠州軍牢城,其為從者皆勒停。
bǐng chén, zhào hàn lín xué shì féng yuán lǐ bīn fù shǐ dèng bǎo xìn yǔ zhèn jiāng jié dù tuī guān ruǎn yì hú zhōu xiāng gòng jìn shì hǎi líng hú yuàn jiào dìng jiù zhōng lǜ, yuàn yǐ jīng shù jiào shòu wú zhōng, fàn zhòng yān qián zhī sū zhōu, jiàn yuàn zhī yīn, bái yī zhào duì chóng zhèng diàn, yǔ yì jù mìng.
丙辰,詔翰林學士馮元、禮賓副使鄧保信與鎮江節度推官阮逸、湖州鄉貢進士海陵胡瑗較定舊鐘律,瑗以經術教授吳中,范仲淹前知蘇州,薦瑗知音,白衣召對崇政殿,與逸俱命。
tài cháng shǎo qīng zhí zhāo wén guǎn kāi fēng hù chēng yán: jīng shī tiān xià zhī běn, ér shì mín jiàn chǐ wú fǎ, yī xí yī zhí bù chì qiān wàn, qǐng tiáo yuē zhī. rén xū, zhào liǎng zhì yǔ lǐ yuàn tóng xiáng dìng zhì dù yǐ wén.
太常少卿、直昭文館開封扈偁言:「京師天下之本,而士民僭侈無法,一襲衣直不翅千萬,請條約之。」壬戌,詔兩制與禮院同詳定製度以聞。
sān yuè, fù rù zhōng jiàn qián suàn qǐng guān chá fǎ, fán shāng jiǎ rù qián yú jīng shī zhě, gěi nán fāng chá rù chú liáng yú biān zhě, gěi jīng shī yī zhū zhōu qián.
三月,復入中見錢算請官茶法,凡商賈入錢於京師者,給南方茶;入芻糧於邊者,給京師衣諸州錢。
yǐ wèi, yù chóng zhèng diàn, zhào fǔ chén guān suǒ dìng zhōng lǜ. bǐng shēn, hàn lín shì dú xué shì féng yuán děng shàng jù shǔ xīn chǐ, bié wèi zhōng qìng gè yī jià.
乙未,御崇政殿,召輔臣觀所定鐘律。丙申,翰林侍讀學士馮元等上秬黍新尺,別為鐘磬各一架。
wù xū, zhào yuē: zhì shì guān jiù jiē gěi bàn fèng, ér shì cháng xiǎn zhě, huò pín bù néng zì gěi, fēi suǒ yǐ yù gāo nián, yǎng lián chǐ yě. zì jīn dà liǎng shěng dà qīng zhèng jiān cì shǐ gé mén shǐ yǐ shàng, zhì shì gěi fèng rú fēn sī guān, zhǎng lì suì shí yǐ zhèn yì láo cì zhī.
戊戌,詔曰:「致仕官舊皆給半俸,而仕嘗顯者,或貧不能自給,非所以遇高年,養廉恥也。自今大兩省、大卿正監、刺史、閤門使以上,致仕給俸如分司官,長吏歲時以朕意勞賜之。」
quán pàn hù bù jù yuàn yè qīng chén shàng shū qǐng chí chá jìn, yǐ suì suǒ kè jūn fù guō xiāng cūn rén hù, qí lüè yuē: yì zhě wèi què mài yǒu dìng lǜ, zhēng shuì wú yí zhǔn, tōng shāng zhī hòu, bì kuī suì jì. chén àn guǎn shì yán tiě fǎ, jì kǒu shòu fù, chá wèi rén yòng, yǔ yán tiě jūn, bì lìng tiān xià tōng xíng yǐ kǒu dìng fù, mín huò shàn lì, yòu qù yán xíng. kǒu chū shù qián, rén bù yàn qǔ, bǐ yú guān zì què yì, qū mín jiù xíng, lì bìng xiāng xū, bǐng rán kě chá. zhào sān sī yǔ xiáng dìng suǒ xiāng dù yǐ wén. jiē yǐ wèi bù kě xíng.
權判戶部句院葉清臣上疏請馳茶禁,以歲所課均賦郭鄉邨人戶,其略曰:「議者謂榷賣有定率,徵稅無彝准,通商之後,必虧歲計。臣案管氏鹽鐵法,計口受賦,茶為人用,與鹽鐵均,必令天下通行以口定賦,民獲善利,又去嚴刑。口出數錢,人不厭取,比於官自榷易,驅民就刑,利病相須,炳然可察。」詔三司與詳定所相度以聞。皆以為不可行。
shì yuè, lǐ zī děng qǐng bà hé běi rù zhōng xū gū, yǐ shí qián cháng chú sù, shí qián shòu chá, jiē rú tiān shèng sì yuán nián zhì. yòu yǐ běi shāng chí quàn zhì jīng shī, jiù bì děi jiāo yǐn pù bǎo rèn bìng sān sī fú yàn, rán hòu gěi qián, yǐ shì jīng shī zuò jiǎ, lǜ duō yāo qiú, sān sī lì jī liú wèi jiān, nǎi xī bà zhī, mìng shāng chí quàn jìng qū què huò wù, yàn shí, lì cháng zhī qián. yòu yán: qián yǐ yòng xū gū gěi quàn zhě, gěi chá rú jiù, réng gěi jǐng yòu èr nián yǐ qián chá. yòu yán: tiān shèng nián cháng xǔ shǎn xī rù zhōng, chá shāng lì zhī, zhēng yù shòu shǎn xī quàn, gù bù dé rù qián jīng shī, qǐng jìn zhǐ. bìng yán: shāng rén shū qián wǔ fēn, yú wèi zhì jí zhào bǎo, qī nián bàn xī cháng, shī qī zhě bèi qí shù. shì jiē shī xíng. zī děng fù yán: shì děng biàn fǎ, suì sǔn lì bù kě shèng jì. jīn yī dàn fù yòng jiù fǎ, kǒng háo shāng bù biàn, yī tuō quán guì yǐ dòng cháo tíng, qǐng xiān qī shēn yù. yú shì dì wèi xià zhào jiè chì, ér xiàn guān làn fèi zì cǐ shǎo yǐ.
是月,李諮等請罷河北入中虛估,以實錢償芻粟,實錢售茶,皆如天聖四元年制。又以北商持券至京師,舊必得交引鋪保任並三司符驗,然後給錢,以是京師坐賈,率多邀求,三司吏稽留為奸,乃悉罷之,命商持券徑趨榷貨務,驗實,立償之錢。又言:「前已用虛估給券者,給茶如舊,仍給景祐二年以前茶。」又言:「天聖年嘗許陝西入中,茶商利之,爭欲售陝西券,故不得入錢京師,請禁止。」並言:「商人輸錢五分,餘為置籍召保,期年半悉償,失期者倍其數。」事皆施行。諮等復言:「奭等變法,歲損利不可勝計。今一旦復用舊法,恐豪商不便,依託權貴以動朝廷,請先期申諭。」於是帝為下詔戒敕,而縣官濫費自此少矣。
zhào quán tíng gòng jǔ.
詔權停貢舉。
xià, sì yuè, liáo yǐ lù wáng chá gá wèi nán fǔ zǎi xiàng, chóng dé gōng shǐ yē lǜ mǎ lù wèi tè lǐ gǔn.
夏,四月,遼以潞王查噶為南府宰相,崇德宮使耶律瑪陸為特里袞。
jiǎ zǐ, liáo zhǔ xìng hòu dì xiāo wú qū dì, qǔ shuǐ fàn shāng fù shī.
甲子,遼主幸後弟蕭無曲第,曲水泛觴賦詩。
dīng mǎo, liáo bān xīn dìng tiáo zhì.
丁卯,遼頒新定條制。
jǐ sì, liáo zhǔ yǔ dà chén fēn péng jī jū.
己巳,遼主與大臣分朋擊鞠。
wǔ yuè, wù yín shuò, fàn zhòng yān yán: chén jìn qīn fèng dé yīn, yǐ kǒng dào fǔ céng yán qiān dōu xī luò, chén wèi wèi kě yě. guó jiā tài píng, qǐ kě yǒu qiān dōu zhī yì! dàn xī luò dì wáng zhī zhái, fù guān hé zhī gù, biān fāng bù níng, zé kě tuì shǒu. yí jiàn yíng lǐn shí, shǎn xī yǒu yú, kě yùn ér xià, dōng lù yǒu yú. kě yùn ér shàng, shù nián zhī jiān, shù jǐ yǒu bèi. tài píng zé jū dōng jīng tōng jì zhī dì yǐ biàn tiān xià, jí nán zé jū xī luò xiǎn gù zhī zhái yǐ shǒu zhōng yuán. yì yuē: wáng gōng shè xiǎn yǐ shǒu qí guó. cǐ zhī wèi yě. xiān wáng xiū dé yǐ fú yuǎn rén, rán ān bù wàng wēi, gù bù gǎn qù bīng. bì xià nèi wéi xiū dé, shǐ tiān xià bù wén qí guò, wài wéi shè xiǎn, shǐ sì yí bù gǎn shēng xīn, cǐ zhǎng shì zhī dào yě.
五月,戊寅朔,范仲淹言:「臣近親奉德音,以孔道輔曾言遷都西洛,臣謂未可也。國家太平,豈可有遷都之議!但西洛帝王之宅,負關、河之固,邊方不寧,則可退守。宜漸營廩食,陝西有餘,可運而下,東路有餘。可運而上,數年之間,庶幾有備。太平則居東京通濟之地以便天下,急難則居西洛險固之宅以守中原。《易》曰:『王公設險以守其國。』此之謂也。先王修德以服遠人,然安不忘危,故不敢去兵。陛下內惟修德,使天下不聞其過,外惟設險,使四夷不敢生心,此長世之道也。」
bǐng xū, tiān zhāng gé dài zhì quán zhī kāi fēng fǔ fàn zhòng yān, luò zhí zhī ráo zhōu.
丙戌,天章閣待制、權知開封府范仲淹,落職知饒州。
zhòng yān yán shì wú suǒ bì, dà chén quán xìng duō è zhī. shí lǚ yí jiǎn zhí zhèng, shì jìn zhě wǎng wǎng chū qí mén. zhòng yān yán: guān rén zhī fǎ, rén zhǔ dāng zhī qí chí sù shēng jiàng zhī xù, jìn tuì jìn chén, bù yí quán wěi zǎi xiàng. yòu shàng bǎi guān tú, zhǐ qí cì dì yuē: rú cǐ wèi xù qiān, rú cǐ wèi bù cì, rú cǐ zé gōng, rú cǐ zé sī, bù kě bù chá. yí jiǎn zī bù yuè.
仲淹言事無所避,大臣權幸多惡之。時呂夷簡執政,仕進者往往出其門。仲淹言:「官人之法,人主當知其遲速升降之序,進退近臣,不宜全委宰相。」又上《百官圖》,指其次第曰:「如此為序遷,如此為不次,如此則公,如此則私,不可不察。」夷簡滋不悅。
dì cháng yǐ qiān dōu shì fǎng zhū yí jiǎn, yí jiǎn yuē: zhòng yān yū kuò, wù míng wú shí. zhòng yān wén zhī, wèi sì lùn yǐ xiàn: yī yuē dì wáng hào shàng, èr yuē xuǎn xián rèn néng, sān yuē jìn míng, sì yuē tuī wěi, dà dǐ jī zhǐ shí zhèng. yòu yán: hàn chéng dì xìn zhāng yǔ, bù yí jiù jiā, gù yǒu wáng mǎng zhī luàn. chén kǒng jīn rì cháo tíng yì yǒu zhāng yǔ huài bì xià jiā fǎ, bù kě bù zǎo biàn yě. yí jiǎn dà nù, yǐ zhòng yān yǔ biàn yú dì qián, qiě sù zhòng yān yuè zhí yán shì, jiàn yǐn péng dǎng, lí jiān jūn chén. zhòng yān yì jiāo zhāng duì xī, cí yù qiè, yóu shì jiàng chū. shì yù shǐ hán chēn, xī yí jiǎn yì, qǐng yǐ zhòng yān péng dǎng bǎng cháo táng, jiè bǎi guān yuè zhí yán shì, cóng zhī.
帝嘗以遷都事訪諸夷簡,夷簡曰:「仲淹迂闊,務名無實。」仲淹聞之,為四論以獻:一曰《帝王好尚》,二曰《選賢任能》,三曰《近名》,四曰《推委》,大抵譏指時政。又言:「漢成帝信張禹,不疑舅家,故有王莽之亂。臣恐今日朝廷亦有張禹壞陛下家法,不可不早辨也。」夷簡大怒,以仲淹語辨於帝前,且訴仲淹越職言事,薦引朋黨,離間君臣。仲淹亦交章對析,辭愈切,由是降出。侍御史韓縝,希夷簡意,請以仲淹朋黨榜朝堂,戒百官越職言事,從之。
shí zhì péng dǎng fāng jí, shì dài fū wèi zǎi xiàng, shǎo kěn sòng zhòng yān zhě. tiān zhāng gé dài zhì lǐ hóng jí xián xiào lǐ wáng zhì, jiē zài jiǔ wǎng jiàn, zhì yòu dú liú yǔ shù xī. huò yǐ qiào zhì, zhì yuē: xī wén xián zhě, dé wèi péng dǎng, xìng yǐ. xī wén, zhòng yān zì yě. zhì cháng zhī cài zhōu, zhōu rén suì shí cí wú yuán jì miào. zhì yuē: ān yǒu nì chǒu ér miào shí zhě! huǐ zhī, gèng lì dí rén jié lǐ sù xiàng, cí zhī.
時治朋黨方急,士大夫畏宰相,少肯送仲淹者。天章閣待制李紘、集賢校理王質,皆載酒往餞,質又獨留語數夕。或以誚質,質曰:「希文賢者,得為朋黨,幸矣。」希文,仲淹字也。質嘗知蔡州,州人歲時祠吳元濟廟。質曰:「安有逆丑而廟食者!」毀之,更立狄仁傑、李愬像,祠之。
fàn zhòng yān jì biǎn, jiàn guān yù shǐ mò gǎn yán, mì shū chéng jí xián xiào lǐ yú jìng yán: zhòng yān qián suǒ yán shì zài bì xià mǔ zǐ fū fù zhī jiān, yóu yǐ qí hé diǎn lǐ gù jiā yōu jiǎng jīn zuò cì jī dà chén, zhòng jiā qiǎn zé. tǎng qí yán wèi xié shèng lǜ, zài bì xià tīng yǔ bù tīng ěr, ān kě yǐ wèi zuì hū? jí àn zài tíng, yǐ píng jīn wèi duō zhà, zhāng zhāo lùn jiāng, yǐ lǔ sù wèi cū shū, hàn huáng wú zhǔ, liǎng yòng wú cāi. bì xià zì qīn zhèng yǐ lái, sān zhú yán shì zhě, kǒng fēi tài píng zhī zhèng yě. qǐng sù gǎi qián mìng. rén chén, jìng luò zhí jiān yún zhōu jiǔ shuì.
范仲淹既貶,諫官、御史莫敢言,祕書丞、集賢校理余靖言:「仲淹前所言事在陛下母子、夫婦之間,猶以其合典禮故加優獎;今坐刺譏大臣,重加譴責。儻其言未協聖慮,在陛下聽與不聽耳,安可以為罪乎?汲黯在廷,以平津為多詐,張昭論將,以魯肅為粗疏,漢皇、吳主,兩用無猜。陛下自親政以來,三逐言事者,恐非太平之政也。請速改前命。」壬辰,靖落職監筠州酒稅。
jǐ wèi, biǎn tài zǐ zhōng yǔn guǎn gé jiào kān yǐn zhū wèi chóng xìn jūn jié dù zhǎng shū jì jiān yǐng zhōu sǎ shuì. xiān shì zhū shàng yán: chén cháng yǐ fàn zhòng yān zhí liàng bù huí, yì jiān shī yǒu. zì qí bèi zuì, cháo zhōng duō yún chén yì bèi qí jiàn lùn, zhòng yān jì yǐ péng dǎng dé zuì, chén gù dāng cóng zuò, qǐ cóng jiàng chù, yǐ míng diǎn xiàn. zǎi xiàng nù, suì zhú zhī.
己未,貶太子中允、館閣校勘尹洙為崇信軍節度掌書記、監郢州灑稅。先是洙上言:「臣嘗以范仲淹直諒不回,義兼師友。自其被罪,朝中多雲臣亦被其薦論,仲淹既以朋黨得罪,臣固當從坐,乞從降黜,以明典憲。」宰相怒,遂逐之。
wù xū, biǎn zhèn nán jié dù zhǎng shū jì guǎn gé jiào kān ōu yáng xiū wèi yí líng xiàn lìng.
戊戌,貶鎮南節度掌書記、館閣校勘歐陽修為夷陵縣令。
chū, yòu sī jiàn gāo ruò nè yán: fàn zhòng yān biǎn zhí zhī hòu, zūn fèng chì bǎng, bù gǎn wàng yǒu yíng jiù. jīn ōu yáng xiū yí shū dǐ chén, yán zhòng yān píng shēng gāng zhèng, tōng gǔ jīn, bān xíng zhōng wú yǔ bǐ zhě. zé chén bù néng biàn zhòng yān fēi gū, yóu néng yǐ miàn mù jiàn shì dài fū, chū rù cháo zhōng chēng jiàn guān, jí wèi chén bù fù zhī rén jiān yǒu xiū chǐ shì. réng yán jīn rì tiān zǐ yǔ zǎi chén yǐ wù yì zhú xián rén, zé chén bù gǎn yán. chén wèi xián rén zhě, guó jiā shì yǐ wèi zhì yě, ruò bì xià yǐ wù yì zhú zhī, chén hé jiàn zǎi chén yǐ wù yì zhú zhī, chén hé zhēng. fàn zhòng yān qǐng yǐ lùn shì qiè zhí, jí jiā jìn yòng jīn zī kuáng yán, zì qǔ qiǎn rǔ, qǐ dé wèi zhī fēi gū? kǒng zhōng wài wén zhī, wèi tiān zǐ yǐ wù yì zhú xián rén, suǒ sǔn bù xì. qǐng lìng yǒu sī zhào xiū jiè yù, miǎn huò zhòng tīng. yīn jiǎo jìn xiū shū, xiū zuò shì biǎn.
初,右司諫高若訥言:「范仲淹貶職之後,遵奉敕榜,不敢妄有營救。今歐陽修移書抵臣,言仲淹平生剛正,通古今,班行中無與比者。責臣不能辨仲淹非辜,猶能以面目見士大夫,出入朝中稱諫官,及謂臣不復知人間有羞恥事。仍言今日天子與宰臣以迕意逐賢人,責臣不敢言。臣謂賢人者,國家恃以為治也,若陛下以迕意逐之,臣合諫;宰臣以迕意逐之,臣合爭。范仲淹頃以論事切直,亟加進用;今茲狂言,自取譴辱,豈得謂之非辜?恐中外聞之,謂天子以迕意逐賢人,所損不細。請令有司召修戒諭,免惑眾聽。」因繳進修書,修坐是貶。
xī jīng liú shǒu tuī guān xiān yóu cài xiāng, zuò sì xián yī bù xiào shī, sì xián, zhǐ zhòng yān jìng zhū xiū bù xiào, chì ruò nè yě. sì zhōu tōng pàn chén huī, xún shàng zhāng qǐ gēn jiū zuò shī zhě zuì, zuǒ sī jiàn hán qí, hé huī yuè zhí xī ēn, yí zhòng biǎn, bù bào, ér xiāng shì yì qǐn.
西京留守推官仙遊蔡襄,作《四賢一不肖詩》,四賢,指仲淹、靖、洙、修;不肖,斥若訥也。泗州通判陳恢,尋上章乞根究作詩者罪,左司諫韓琦,劾恢越職希恩,宜重貶,不報,而襄事亦寢。
guāng lù sì zhǔ bù sū shùn qīn shàng shū yán: kǒng dào fǔ fàn zhòng yān gāng zhí bù náo, zhì wèi tái jiàn, hòu suī gǎi tā guān, bù wàng xiàn nà. èr chén zhě fēi bù zhī jiān kǒu shù nián, zuò dé qīng fǔ, gài bù yuàn fù bì xià wěi zhù zhī yì ér jiē lí zhōng shāng, cuàn zhé ér qù, shǐ zhèng chén duó qì, gěng shì zé shé. xī jìn hóu wèn shū xiàng yuē: guó jiā zhī huàn shú wèi dà? duì yuē: dà chén chí lù ér bù jí jiàn, xiǎo chén wèi zuì ér bù gǎn yán, xià qíng bù dé shàng tōng, cǐ huàn zhī dà zhě. jīn guó jiā bān shè jué wèi, dāng zé qí gōng zhōng, ān kě jiào zhī xún mò! shǎng zhī shǐ jiàn, shàng kǒng bù yán zuì qí gǎn yán, shú kěn xiàn nà! wù qíng bì sāi, shàng wèi gū wēi, zhěn niàn yú zī, kě wèi jīng dá! jì wàng bì xià fā dé yīn, qǐn qián zhào, qín yú cǎi nà, kě cháng shǒu lóng píng. ruò zhào bǎng wèi xuē, qī wǎng chéng fēng, zé bù wéi táng xià yuǎn yú qiān lǐ, qiè kǒng zhǐ lù wèi mǎ zhī shì fù jiàn yú jīn zhāo yǐ.
光祿寺主簿蘇舜欽上疏言:「孔道輔、范仲淹剛直不撓,致位台諫,後雖改它官,不忘獻納。二臣者非不知緘口數年,坐得卿輔,蓋不願負陛下委注之意;而皆罹中傷,竄謫而去,使正臣奪氣,鯁士咋舌。昔晉侯問叔向曰:『國家之患孰為大?』對曰:『大臣持祿而不及諫,小臣畏罪而不敢言,下情不得上通,此患之大者。』今國家班設爵位,當責其公忠,安可教之循默!賞之使諫,尚恐不言;罪其敢言,孰肯獻納!物情閉塞,上位孤危,軫念於茲,可為驚怛!覬望陛下發德音,寢前詔,勤於採納,可常守隆平。若詔榜未削,欺罔成風,則不惟堂下遠於千里,竊恐指鹿為馬之事復見於今朝矣。」
dīng wèi, liáo zhǔ rú hū tú lǐ bā shān bì shǔ.
丁未,遼主如呼圖里巴山避暑。
liù yuè, wù shēn shuò, xǔ yuè zhōu lì xué, réng gěi tián wǔ qǐng.
六月,戊申朔,許越州立學,仍給田五頃。
rén zǐ, xǔ jiē zhōu lì xué, réng gěi tián wǔ qǐng.
壬子,許階州立學,仍給田五頃。
rén xū, liáo mìng xiū nán jīng gōng què fǔ shǔ.
壬戌,遼命修南京宮闕、府署。
jiǎ zǐ, xǔ zhēn dìng fǔ bó zhōu yǐng zhōu lì xué, gè gěi tián wǔ qǐng.
甲子,許真定府、博州、郢州立學,各給田五頃。
rén shēn, qián jí zhōu shuǐ yì, cì nì jiā qián yǒu chà.
壬申,虔、吉州水溢,賜溺家錢有差。
qiū, qī yuè, jǐ mǎo, xīn zuò yán níng guān, běn wáng zhōng zhèng jiù dì, bǎo qìng tài hòu chū lián zhōng wù shì qí dì ér jiàn zhī.
秋,七月,己卯,新作延寧觀,本王中正舊第,保慶太后出奩中物市其地而建之。
chū, yǒu zhào bà xiū sì guān, jí shì jiàn guān shì yù shǐ yǐ wèi yán. dì wèi fǔ chén yuē: cǐ tài hòu lián zhōng wù ěr. jiàn guān yù shǐ yù yāo míng xié? cān zhī zhèng shì sòng shòu jìn yuē: bǐ qǐ zhī tài hòu suǒ wèi, dàn jiàn xìng tǔ mù wéi jìn zhào, jí lùn zòu zhī. qiě shì yǒu yí sì, chuán wén sì fāng, wèi shèng zhèng zhī lèi, hé kě hū yě!
初,有詔罷修寺觀,及是諫官、侍御史以為言。帝謂輔臣曰:「此太后奩中物耳。諫官、御史欲邀名邪?」參知政事宋綬進曰:「彼豈知太后所為,但見興土木違近詔,即論奏之。且事有疑似,傳聞四方,為聖政之累,何可忽也!」
wù zǐ, féng yuán niè guān qīng sòng qí děng shàng jǐng yòu guǎng lè jì bā shí yī juàn jǐ chǒu, yuán děng bìng jìn guān.
戊子,馮元、聶冠卿、宋祁等上《景祐廣樂記》八十一卷;己丑,元等並進官。
gēng yín, yòu jiàn yì dài fū jí xián yuàn xué shì sūn chōng shàng suǒ zhuàn wǔ dài jì qī shí juǎn, jiàng zhào bāo dá.
庚寅,右諫議大夫、集賢院學士孫衝上所撰《五代紀》七十卷,降詔褒答。
yǐ wèi, chū zhì dà zōng zhèng sī, yǐ níng jiāng jié dù shǐ yǔn ràng zhī dà zōng zhèng shì, zhāng huà liú hòu shǒu jié tóng zhī dà zōng zhèng shì. shí zhū wáng zǐ sūn zhòng duō, jì jù jū mù qīn zhái, gù yú zǔ zōng hòu gè zé yī rén, shǐ sī xùn dǎo, jiū wéi shī. fán zōng zú zhī zhèng lìng, jiē guān zhǎng zòu, shì wú dé zhuān dá, xiān xiáng shì kě fǒu yǐ wén.
乙未,初置大宗正司,以寧江節度使允讓知大宗正事,彰化留後守節同知大宗正事。時諸王子孫眾多,既聚居睦親宅,故於祖宗後各擇一人,使司訓導,糾違失。凡宗族之政令,皆關掌奏,事毋得專達,先詳視可否以聞。
jǐ hài, mìng dīng dù gāo ruò nè hán qí tóng xiáng dìng shǔ chǐ zhōng lǜ.
己亥,命丁度、高若訥、韓琦同詳定黍尺鐘律。
hái lú duō xùn jiā huái zhōu suǒ méi tián zhái.
還盧多遜家懷州所沒田宅。
gēng zǐ, tài píng xìng guó sì zāi. shì xī, dà yǔ, zhèn diàn, huǒ qǐ sì gé zhōng, fán kāi xiān diàn jí sì shě shù bǎi yíng.
庚子,太平興國寺災。是夕,大雨,震電,火起寺閣中,燔開先殿及寺舍數百楹。
cháo tíng shǐ yì xiū fù, chóng zhèng diàn shuō shū jiǎ chāng cháo yán: yì zhèn guà zhī xiàng yuē: jiàn léi zhèn, jūn zǐ yǐ kǒng jù xiū shěng. chūn qiū chuán yuē: rén huǒ yuē huǒ, tiān huǒ yuē zāi. qiè wéi jìn nián sì guān lǚ zāi, cǐ dài tiān shì qiǎn gào. qǐng wù shàn zhì, yǐ shì wèi tiān jiè ài rén lì zhī yì. cóng zhī.
朝廷始議修復,崇政殿說書賈昌朝言:「《易·震卦》之《象》曰:『洊雷震,君子以恐懼修省。』《春秋傳》曰:『人火曰火,天火曰災。』竊惟近年寺觀屢災,此殆天示譴告。請勿繕治,以示畏天戒、愛人力之意。』從之。
sì zhōu xīn zuò pǔ jì yuàn chéng, zhào gěi tián shí qǐng bǎo qìng tài hòu shī qián suǒ jiàn yě.
泗州新作普濟院成,詔給田十頃;保慶太后施錢所建也。
xīn chǒu, liáo zhǔ lù qiú. yǒu yē lǜ zhá bā zhě, wū qí dì hǎn gé móu shā jǐ, yǒu sī zòu dāng fǎn zuò. lín xíng, qí dì qì sù: chén wéi yī xiōng, qǐ dài qí sǐ. liáo zhǔ mǐn ér xǔ zhī.
辛丑,遼主錄囚。有耶律札巴者,誣其弟罕格謀殺己,有司奏當反坐。臨刑,其弟泣訴:「臣惟一兄,乞貸其死。」遼主憫而許之。
liáo yǒu sī huò dào bā rén, jiē qì shì. jì ér huò zhēn dào, bā jiā sù yuān, zhōng shū lìng zhāng jiǎn zài sān shēn lǐ, liáo zhǔ bó rán yuē: qīng yù zhèn cháng mìng xié! jiǎn yuē: bā jiā lǎo zhì wú gào, shǎo jiā cún xù, shǐ de shōu zàng, zú wèi cún mò yǐ. liáo zhǔ cóng zhī.
遼有司獲盜八人,皆棄市。既而獲真盜,八家訴冤,中書令張儉再三申理,遼主勃然曰:「卿欲朕償命邪!」儉曰:「八家老稚無告,少加存恤,使得收葬,足慰存歿矣。」遼主從之。
bā yuè, jǐ yǒu, bān mín jiān guān fú jū shì chē mǎ qì yòng fàn zhì zhī jìn.
八月,己酉,班民間冠服、居室、車馬、器用犯制之禁。
yòu sī jiàn zhí jí xián yuàn hán qí yán: lè yīn zhī qǐ, shēng yú rén xīn, shì yǐ xǐ nù āi lè zhī qíng gǎn yú wù. zé jiào shā chǎn huǎn zhī shēng suí ér yīng zhī, fēi qì zhī rán yě. gù kǒng zǐ yuē: lè yún lè yún, zhōng gǔ yún hū zāi! mèng zǐ duì qí xuān wáng yún, jīn lè yóu gǔ lè, néng yǔ bǎi xìng tóng lè, zé gǔ jīn yī yě. chén fèng zhào yǔ dīng dù děng xiáng dìng ruǎn yì hú yuàn dèng bǎo xìn suǒ zào zhōng lǜ, cū kǎo qián zhì, cān yàn jīn fǎ, èr jiā zhī shuō, chà chuǎn wèi ān. qiè yǐ zǔ zōng jiù lè, zūn yòng jǐ jiǔ, shǔ zhě xùn yī chén zhī piān yì, biàn shù cháo zhī tóng lǜ, cì jīn zēng zhì, yōu shǎng qí láo, céng wèi zhōu suì, yòu jiāng yì zhì, chén lǜ hòu rén fù yǒu cóng ér fēi zhī zhě, bù wéi yǒu shāng guó tǐ, shí yì xū fèi bāng yòng. chén qiè jì zhī, bù ruò qióng zuò lè zhī yuán, wèi zhì zhì zhī běn, shǐ zhèng lìng píng jiǎn, mín rén xī qià, hǎi nèi jī rǎng gǔ fù yǐ gē tài píng, sī nǎi zhì gǔ zhī lè, kě dé yǐ qì xiàng qiú hū! jiù dá qí yuán, yòu dāng jiū jīn zhī suǒ jí zhě. qiě xī běi èr chuí, jiǔ chí biān bèi, bì xià yǔ zuǒ yòu dà chén yí xiān jí zhī, huǎn zī qiú lè zhī yì, yí fǎng ān biān zhī cè, rán hòu jiāng wáng pǔ yì yuàn bǎo xìn sān fǎ, bié zhào jī gǔ zhī chén, qǔ qí zhōng hé diǎn zhì zhě yǐ bèi yǎ zòu, gù yì wèi wǎn. zhào dīng dù děng sù xiáng dìng yǐ wén.
右司諫、直集賢院韓琦言:「樂音之起,生於人心,是以喜怒哀樂之情感於物。則噍殺嘽緩之聲隨而應之,非器之然也。故孔子曰:『樂雲樂雲,鐘鼓云乎哉!』孟子對齊宣王雲,今樂猶古樂,能與百姓同樂,則古今一也。臣奉詔與丁度等詳定阮逸、胡瑗、鄧保信所造鐘律,粗考前志,參驗今法,二家之說,差舛未安。竊以祖宗舊樂,遵用己久,屬者徇一臣之偏議,變數朝之同律,賜金增秩,優賞其勞,曾未周歲,又將易制,臣慮後人復有從而非之者,不惟有傷國體,實亦虛費邦用。臣竊計之,不若窮作樂之原,為致治之本,使政令平簡,民人熙洽,海內擊壤鼓腹以歌太平,斯乃治古之樂,可得以器象求乎!就達其原,又當究今之所急者。且西北二陲,久弛邊備,陛下與左右大臣宜先及之,緩茲求樂之議,移訪安邊之策,然後將王朴、逸、瑗、保信三法,別詔稽古之臣,取其中合典志者以備雅奏,固亦未晚。」詔丁度等速詳定以聞。
jiǔ yuè, gēng chén, xìng mù qīn zhái, yàn zōng shì jí cóng guān.
九月,庚辰,幸睦親宅,宴宗室及從官。
jǐ chǒu, chū nèi cáng kù mín qián wǔ shí wàn, xià hé běi zhuǎn yùn sī shì dí biān chǔ.
己丑,出內藏庫緡錢五十萬,下河北轉運司市糴邊儲。
cì hé nán fǔ xīn xiū tài shì shū yuàn míng yuē sōng yáng shū yuàn.
賜河南府新修太室書院名曰嵩陽書院。
xīn mǎo, zhào huái nán zhuǎn yùn shǐ suì yī yì què zòu shì. xiān shì bà fā yùn shǐ jí suì rù zòu jì, zhì shì cí bù láng zhōng yáng gào lǐng zhuǎn yùn shǐ jiān fā yùn shì, qǐng fù zhī.
辛卯,詔淮南轉運使歲一詣闕奏事。先是罷發運使及歲入奏計,至是祠部郎中楊告領轉運使兼發運事,請復之。
rén chén, yǐ ruǎn yì wèi zhèn ān jié dù zhǎng shū jì zhī chéng fù xiàn, gù yuàn shì xiào shū láng. chū, zhào yì yuàn zuò zhōng qìng lǜ dù, dīng dù děng xiáng dìng, yán àn zhī yǔ gǔ duō bù hé, dì yóu tuī ēn ér qiǎn zhī.
壬辰,以阮逸為鎮安節度掌書記、知城父縣,故瑗試校書郎。初,召逸、瑗作鐘磬律度,丁度等詳定,言案之與古多不合,帝猶推恩而遣之。
yǐ wèi, yǐ chóng zhèng diàn shuō shū guó zi jiān zhí jiǎng wáng zōng dào guó zi jiān shuō shū yáng zhōng hé bìng wèi mù qīn zhái jiǎng shū, réng jiān guó zi jiān jiǎng shuō. mù qīn zhái jiǎng shū shǐ cǐ.
乙未,以崇政殿說書、國子監直講王宗道、國子監說書楊中和並為睦親宅講書,仍兼國子監講說。睦親宅講書始此。
dōng, shí yuè, jiǎ yín, xīn zuò cháo jí yuàn chéng.
冬,十月,甲寅,新作朝集院成。
liáo zhǔ zì qiū mò liè huáng huá shān, huò xióng sān shí liù. shì yuè, xìng yān jīng, yù yuán hé diàn, yǐ rì shè sān shí liù xióng fù xìng yàn shī shì jìn shì yú tíng, cì féng lì zhào huī děng sì shí jiǔ rén jí dì, yǐ lì wèi yòu bǔ què, huī yǐ xià jiē wèi tài zǐ zhōng shè, cì fēi yī yín yú, suì dà yàn. liáo yù shì jìn shì zì cǐ shǐ. chéng xiàng zhāng jiǎn děng yòu qǐng xìng lǐ bù gòng yuàn, huān yǐn zhì mù ér bà.
遼主自秋末獵黃華山,獲熊三十六。是月,幸燕京,御元和殿,以《日射三十六熊賦》、《幸燕詩》試進士於廷,賜馮立、趙徽等四十九人及第,以立為右補闕,徽以下皆為太子中舍,賜緋衣、銀魚,遂大宴。遼御試進士自此始。丞相張儉等又請幸禮部貢院,歡飲至暮而罷。
liáo zhǔ shén zhòng zhāng jiǎn, jìn jiàn bù míng, cì shī bāo měi. jiǎn yī wéi bó, shí bù chóng wèi, yuè fèng yǒu yú, zhōu gěi qīn jiù. fāng dōng, zòu shì biàn diàn, liáo zhǔ jiàn qí yī páo bì è, mì lìng jìn shì yǐ huǒ jiā chuān kǒng jì zhī, lǚ jiàn bù yì. liáo zhǔ wèn qí gù, jiǎn yuē: chén fú cǐ páo yǐ sān shí nián. shí shàng shē mí, gù yǐ cǐ wēi fěng yú zhī. liáo zhǔ lián qí qīng pín, lìng zì qǔ nèi fǔ wù, jiǎn fèng zhào chí bù sān duān ér chū, yì jiàn jiǎng zhòng. jiǎn yǒu dì wǔ rén, liáo zhǔ yù jù cì jìn shì dì, jiǎn gù cí.
遼主甚重張儉,進見不名,賜詩褒美。儉衣唯帛,食不重味,月俸有餘,周給親舊。方冬,奏事便殿,遼主見其衣袍弊惡,密令近侍以火夾穿孔記之,屢見不易。遼主問其故,儉曰:「臣服此袍已三十年。」時尚奢靡,故以此微諷逾之。遼主憐其清貧,令恣取內府物,儉奉詔持布三端而出,益見獎重。儉有弟五人,遼主欲俱賜進士第,儉固辭。
shí yī yuè, wù yín, bǎo qìng tài hòu yáng shì bēng.
十一月,戊寅,保慶太后楊氏崩。
shǐ, dì qǐ jū yǐn shí, hòu bì yǔ jù, yōng yòu qín bèi. xìng cí ràng, dì cháng zhào qí zhí yǒng jié yǒng dé jiàn jìn zhōng, yù shòu zhū sī fù shǐ, hòu cí yuē: xiǎo ér qǐ shèng dà ēn! tǎng xiǎo guān kě yě. nǎi bìng mìng wèi zuǒ yòu shì jìn. zhuāng xiàn bēng, hòu sì xiǎng zūn hào, dì fèng jiān chēng chén, hòu gù cí. yòu suì fèng mín qián èr wàn zhù tāng mù, hòu fù cí, dì bù cóng. dì wèi yǒu sì, hòu cóng róng quàn dì xuǎn zōng zi yǎng gōng zhōng, yóu shì yīng zōng zì gōng dǐ wèi tiáo chèn yǎng hòu suǒ. hòu wú jí ér zhōng, bìn yú huáng yí diàn, chì zhī shū mì yuàn shì wáng suí wèi yuán líng jiān hù shǐ. lǐ guān qǐng wèi hòu fú sī má, dì gǎi yòng táng wǔ zōng fú yì ān wáng tài hòu gù shì, jiā fú xiǎo gōng, yǐ wǔ rì yì yuè ér chú, bù shì qián hòu diàn cháo fán bā rì, bù cháo qián diàn sì rì, yù sù shā jīn fú qiǎn huáng páo hēi gé dài, qí yú zhǔ fù fèng cí miào, shǐ fú cháng fú. nèi chū mín qián shí wàn zuǒ yuán líng fèi, shàng shì yuē zhuāng huì, zhù cè wén bìng chēng xiào zǐ sì huáng dì.
始,帝起居飲食,後必與俱,擁祐勤備。性慈讓,帝嘗召其侄永節、永德見禁中,欲授諸司副使,後辭曰:「小兒豈勝大恩!倘小官可也。」乃並命為左右侍禁。莊獻崩,後嗣享尊號,帝奉箋稱臣,後固辭。又歲奉緡錢二萬助湯沐,後復辭,帝不從。帝未有嗣,後從容勸帝選宗子養宮中,由是英宗自宮邸未齠齔養後所。後無疾而終,殯於皇儀殿,敕知樞密院事王隨為園陵監護使。禮官請為後服緦麻,帝改用唐武宗服義安王太后故事,加服小功,以五日易月而除,不視前後殿朝凡八日,不朝前殿四日,御素紗巾幞、淺黃袍、黑革帶,俟虞主祔奉慈廟,始服常服。內出緡錢十萬佐園陵費,上諡曰莊惠,祝冊文並稱孝子嗣皇帝。
shí èr yuè, wù shēn, zhào: xuān chì dá dāo zi, fēi jīng tōng jìn yín tái sī, wú dé zhí xià zhū chù. chū, lóng tú gé zhí xué shì lǐ hóng lǐng yín tái sī, jù yán xuān chì dá dāo zi jiē bù jīng běn sī, fēng bó zhī zhí suì fèi bù jǔ, qǐng yòng jiù zhì shēn míng zhī, gù yǒu shì zhào.
十二月,戊申,詔:「宣敕答刂子,非經通進、銀台司,毋得直下諸處。」初,龍圖閣直學士李紘領銀台司,具言宣敕答刂子皆不經本司,封駁之職遂廢不舉,請用舊制申明之,故有是詔。
bǐng yín, hù bù shì láng zhī shū mì yuàn lǐ zī zú. dì xìng qí dì lín diàn, chuò shì cháo yī rì, zèng yòu pú shè, shì xiàn chéng. zī xìng míng biàn, zhōu zhī shì wù, zài shū mì fǔ, wù gé làn shǎng, qí róng mǎ gōng bù zhī mù, néng xī shù dì qián, hào wèi chēng zhí.
丙寅,戶部侍郎、知樞密院李諮卒。帝幸其第臨奠,輟視朝一日,贈右僕射,諡憲成。諮性明辨,周知世務,在樞密府,務革濫賞,其戎馬功簿之目,能悉數帝前,號為稱職。
dīng mǎo, yǐ tóng zhī shū mì yuàn shì wáng dé yòng zhī shū mì yuàn shì, hàn lín xué shì chéng zhǐ lǐ bù shì láng zhāng dé xiàng tóng zhī shū mì yuàn shì. dé xiàng wèi rén zhuāng zhòng, yáng yì cháng chēng wèi gōng fǔ qì, huò wèn zhī, dá yuē: mǐn shì duō qīng xiá, ér dé xiàng hún hòu yǒu róng, cǐ suǒ yǐ guì yě. zài hàn lín shí èr nián, zhuāng xiàn tài hòu lín cháo, huàn guān chì héng, tài hòu měi qiǎn nèi shì zhì xué shì yuàn, dé xiàng bì zhèng sè yán dài zhī, huò bù jiāo yī yán, yì zhě wèi cǐ chēng yān.
丁卯,以同知樞密院事王德用知樞密院事,翰林學士承旨、禮部侍郎章得象同知樞密院事。得象為人莊重,楊億嘗稱為公輔器,或問之,答曰:「閩士多輕狹,而得象渾厚有容,此所以貴也。」在翰林十二年,莊獻太后臨朝,宦官熾橫,太后每遣內侍至學士院,得象必正色嚴待之,或不交一言,議者為此稱焉。
zhào yuán hào zì zhì fān shū shí èr juǎn, guó rén jì shì xī yòng fān shū, sī gǎi guǎng yùn sān nián wèi dà qìng yuán nián. zài jǔ bīng gōng huí hé guā shā sù sān zhōu, jǐn yǒu hé xī gù dì. jiāng móu rù kòu, kǒng jiā lēi sī lài nǐ qí hòu, fù jǔ bīng gōng lán zhōu zhū qiāng, nán qīn zhì mǎ xián shān, zhú chéng wǎ chuān huì, liú bīng zhèn shǒu, jué tǔ bō yǔ zhōng guó xiāng tōng lù.
趙元昊自製蕃書十二卷,國人紀事悉用蕃書,私改廣運三年為大慶元年。再舉兵攻回紇瓜、沙肅三州,盡有河西故地。將謀入寇,恐嘉勒斯賚擬其後,復舉兵攻蘭州諸羌,南侵至馬銜山,築城瓦川會,留兵鎮守,絕吐蕃與中國相通路。
zhé wéi zhōng zú, yǐ qí zi jì xuān quán zhī fǔ zhōu shì.
折惟中卒,以其子繼宣權知府州事。
chū, liáo yī rén xiān zhī qiè mài shěn yào, liáo zhǔ mìng yē lǜ shù chéng yì fāng mài shū xíng zhī, zì shì rén jiē tōng xí.
初,遼醫人鮮知切脈審藥,遼主命耶律庶成譯方脈書行之,自是人皆通習。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì jǐng yòu sì nián liáo zhòng xī liù nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝景祐四年(遼重熙六年)
chūn, zhēng yuè, wù yín, cì cài zhōu xué tián shí qǐng.
春,正月,戊寅,賜蔡州學田十頃。
rén wǔ, zhào jūn zhū zhōu jiě é.
壬午,詔均諸州解額。
jiǎ wǔ, nèi cáng kù zhǔ zhě yán: suì chì mín qián liù shí wàn yǐ zhù sān sī, gài shǐ yú tiān xǐ sān nián, shí zhào shū qiè jiè sān sī wú dé fù yǒu jiǎ dài. zì míng dào èr nián jù jīn cái sì nián, ér suǒ dài qián bó fán jiǔ bǎi shí qī wàn èr qiān yǒu yú, qǐng yǐ tiān xǐ zhào shū shēn chì zhī. zòu kě.
甲午,內藏庫主者言:「歲斥緡錢六十萬以助三司,蓋始於天禧三年,時詔書切戒三司毋得復有假貸。自明道二年距今才四年,而所貸錢帛凡九百十七萬二千有餘,請以天禧詔書申飭之。」奏可。
èr yuè, jǐ yǒu, fù zàng zhuāng huì huáng tài hòu yú yǒng ān líng zhī xī běi yú.
二月,己酉,祔葬莊惠皇太后於永安陵之西北隅。
chū, diàn zhōng shì yù shǐ zhāng kuí qǐng qīn sì gāo méi. gēng xū, lǐ yuàn shàng qí yí, zhào cóng zhī.
初,殿中侍御史張奎請親祀高禖。庚戌,禮院上其儀,詔從之。
jǐ wèi, fù zhuāng huì tài hòu shén zhǔ yú fèng cí miào.
己未,祔莊惠太后神主於奉慈廟。
yǐ chǒu, zhì chì dì xiàng yú gōng zhōng, yǐ qí huáng sì.
乙丑,置赤帝像於宮中,以祈皇嗣。
bǐng yín, cì cháng zhōu xué tián wǔ qǐng.
丙寅,賜常州學田五頃。
sān yuè, jiǎ xū shuò, zhì tiān zhāng gé shì jiǎng, yǐ jiǎ chāng cháo wáng zōng dào zhào xī yán yáng ān guó wèi zhī.
三月,甲戌朔,置天章閣侍講,以賈昌朝、王宗道、趙希言、楊安國為之。
zhuī fù lú duō xùn wèi gōng bù shàng shū, yǐ qí zi chá yuán shè zì chén yě.
追復盧多遜為工部尚書,以其子察援赦自陳也。
wù yín, zhào lǐ bù gòng jǔ.
戊寅,詔禮部貢舉。
liáo yǐ qín wáng xiāo xiào mù wèi běi yuàn shū mì shǐ, xǐ fēng wú wáng. xiào mù cháng yǔ rén yuē: shū mì xuǎn xián ér yòng, hé shì bù jì! ruò zì qīn fán suì, zé dà shì níng zhì yǐ. gù qí suǒ jiàn bá, jiē zhōng zhí zhī shì. rán liáo zì xiāo hā chuò wèi shū mì, yǐ lì cái jìn, qí hòu zhuǎn xiāng rén fàng xiào, duō bù zhī dà tǐ. xiào mù nǎi tàn yuē: bù néng yí fēng yì sú, chén zǐ zhī dào, gù ruò shì hū! jìn wáng xiāo xiào xiān chū wèi nán jīng liú shǒu. xiāo xiào xiān shī tài hòu zhī yuán, jū héng yù yù bù lè.
遼以秦王蕭孝穆為北院樞密使,徙封吳王。孝穆嘗語人曰:「樞密選賢而用,何事不濟!若自親煩碎,則大事凝滯矣。」故其所薦拔,皆忠直之士。然遼自蕭哈綽為樞密,以吏才進,其後轉相亻放效,多不知大體。孝穆乃嘆曰:「不能移風易俗,臣子之道,固若是乎!」晉王蕭孝先出為南京留守。蕭孝先失太后之援,居恆鬱鬱不樂。
bǐng shēn, nèi chū zhuāng huì tài hòu gé jīn qiān yú liǎng, shì zhuāng yuán dǐ shě yǐ gěi wàn shòu guān. shí yú wàn shòu guān jiàn guǎng ài diàn, fèng ān zhuāng huì yù róng gù yě.
丙申,內出莊惠太后閣金千餘兩,市莊園、邸舍以給萬壽觀。時於萬壽觀建廣愛殿,奉安莊惠御容故也。
tóng zhī lǐ yuàn wú yù, yán jiù cáng lǐ wén gù shì, lèi lì bù yī, qǐng zé rú chén yǔ běn yuàn guān yuē gǔ jīn zhì dù, cān dìng wèi yī dài zhī fǎ cóng zhī.
同知禮院吳育,言舊藏禮文故事,類例不一,請擇儒臣與本院官約古今制度,參定為一代之法;從之。
xià, sì yuè, yǐ sì, cì xuān zhōu xué tián wǔ qǐng.
夏,四月,乙巳,賜宣州學田五頃。
dīng wèi, zhào xué shì yuàn, zì jīn zhì cè dēng kē rén bìng shì cè lùn gè yī dào. shí jiāng zuò jiān chéng fù bì xiàn suǒ wèi wén, mìng shì guǎn zhí, bì yǐ bù néng wèi shī fù cí, shàng tè lìng shì cè lùn, yīn yǒu shì zhào. bì xún shòu tài zǐ zhōng yǔn zhí jí xián yuàn.
丁未,詔學士院,自今制策登科人並試策論各一道。時將作監丞富弼獻所為文,命試館職,弼以不能為詩賦辭,上特令試策論,因有是詔。弼尋授太子中允、直集賢院。
jiǎ zǐ, zǎi chén lǚ yí jiǎn bà wèi zhèn ān jié dù shǐ tóng píng zhāng shì, pàn xǔ zhōu wáng céng bà wèi zuǒ pú shè zī zhèng diàn dà xué shì, pàn yùn zhōu cān zhī zhèng shì sòng shòu bà wèi shàng shū zuǒ chéng zī zhèng diàn xué shì cài qí bà wèi lì bù shì láng, guī bān.
甲子,宰臣呂夷簡罷為鎮安節度使、同平章事,判許州;王曾罷為左僕射、資政殿大學士,判鄆州;參知政事宋綬罷為尚書左丞、資政殿學士;蔡齊罷為吏部侍郎,歸班。
tiān shèng zhōng, céng wèi shǒu xiàng, yí jiǎn cān zhī zhèng shì, shì céng shén jǐn, céng lì jiàn yí jiǎn wèi yà xiāng. wèi jǐ, céng bà, yí jiǎn wèi shǒu xiàng, jū wǔ nián bà, bù bàn suì fù wèi. lǐ dí wèi cì xiāng, yǔ yí jiǎn bù xié, yí jiǎn yù qīng dí, nǎi yuán céng rù shǐ shū mì, bù bàn suì dí bà, jí dài zhī. shǐ, céng jiǔ wài, yǒu fù rù yì, shòu shí wèi dá yì yú yí jiǎn, yí jiǎn jí zòu zhào céng. jí jiāng yǐ céng dài dí, huǎn wèi yí jiǎn yuē: xiào xiān yú gōng, jiāo qì bù báo, yí shàn dài zhī, wù rú fù gǔ yě. yí jiǎn xiào nuò qí yán. shòu yuē: gōng yǐ wèi zhāo wén, chù xiào xiān yǐ jí xián kě yě. yí jiǎn yuē: wú suī shǎo xià zhī, hé hài? suì qǐng céng wèi shǒu xiàng, dì bù kě, nǎi wèi yà xiāng. xiào xiān, céng zì fù gǔ, dí zì yě. jì ér yí jiǎn zhuān jué, shì bù shǎo ràng, céng bù néng kān, lùn yì duō bù hé. céng shù qiú qù, yí jiǎn yì lǚ gài bà, dì yí yān, wèn céng yuē: qīng yì yǒu suǒ bù zú xié? céng yán yí jiǎn zhāo quán shì ēn shí wài chuán yí jiǎn nà zhī qín zhōu wáng jì míng kuì lù, céng yīn jí zhī. dì jié yí jiǎn, zhì jiāo lùn dì qián. yí jiǎn qǐ zhì duì, ér céng yì yǒu shī shí zhě, dì bù yuè. shòu sù yǔ yí jiǎn shàn, qí yì shì jiān fù céng, gù bìng shòu qí jiē bà.
天聖中,曾為首相,夷簡參知政事,事曾甚謹,曾力薦夷簡為亞相。未幾,曾罷,夷簡為首相,居五年罷,不半歲復位。李迪為次相,與夷簡不協,夷簡欲傾迪,乃援曾入使樞密,不半歲迪罷,即代之。始,曾久外,有復入意,綬實為達意於夷簡,夷簡即奏召曾。及將以曾代迪,緩謂夷簡曰:「孝先於公,交契不薄,宜善待之,勿如復古也。」夷簡笑諾其言。綬曰:「公已位昭文,處孝先以集賢可也。」夷簡曰:「吾雖少下之,何害?」遂請曾為首相,帝不可,乃為亞相。孝先,曾字;復古,迪字也。既而夷簡專決,事不少讓,曾不能堪,論議多不合。曾數求去,夷簡亦屢丐罷,帝疑焉,問曾曰:「卿亦有所不足邪?」曾言夷簡招權市恩;時外傳夷簡納知秦州王繼明饋賂,曾因及之。帝詰夷簡,至交論帝前。夷簡乞置對,而曾亦有失實者,帝不悅。綬素與夷簡善,齊議事間附曾,故並綬、齊皆罷。
yǐ zhī shū mì yuàn shì wáng suí hù bù shì láng zhī zhèng zhōu chén yáo zuǒ bìng wèi píng zhāng shì, lǚ yí jiǎn cháng mì jiàn èr rén kě yòng gù yě. yǐ cān zhī zhèng shì shèng dù zhī shū mì yuàn shì, tóng zhī shū mì yuàn shì hán yì jí sān sī shǐ chéng lín hàn lín xué shì chéng zhǐ shí zhōng lì bìng cān zhī zhèng shì, shū mì zhí xué shì wáng zōng tóng zhī shū mì yuàn shì.
以知樞密院事王隨、戶部侍郎知鄭州陳堯佐並為平章事,呂夷簡嘗密薦二人可用故也。以參知政事盛度知樞密院事,同知樞密院事韓億及三司使程琳、翰林學士承旨石中立並參知政事,樞密直學士王鬷同知樞密院事。
yǐ chǒu, zhào sòng shòu rù shì jīng yán.
乙丑,召宋綬入侍經筵。
liáo zhǔ liè yě gū lǐng.
遼主獵野孤嶺。
rùn yuè, liáo zhǔ liè lóng mén xiàn xī shān.
閏月,遼主獵龍門縣西山。
yǐ hài, zhī xú zhōu lǐ dí yán: suǒ bù téng xiàn yǔ yǎn zhōu jiē jìng, yù yīn xíng xiàn cí dài yuè, bìng zhì jǐng líng gōng zhù shèng suàn, dǎo huáng sì. dì wèi hán yì děng yuē: dà chén dāng xún mín jiān lì bìng yǐ fēn cháo tíng zhī yōu, qí dǎo zhī shì, qǐ wèi zhèng xié! zhào zhǐ zhī.
乙亥,知徐州李迪言:「所部滕縣與兗州接境,欲因行縣祠岱嶽,並至景靈宮祝聖算,禱皇嗣。」帝謂韓億等曰:「大臣當詢民間利病以分朝廷之憂,祈禱之事,豈為政邪!」詔止之。
zhī zhì gào wáng jǔ zhèng, yǐ zǎi xiàng chén yáo zuǒ zhī xù, yǐn gù shì bì xián, wù yín, gǎi wèi lóng tú gé dài zhì. jǔ zhèng, huà jī zi yě.
知制誥王舉正,以宰相陳堯佐之婿,引故事避嫌,戊寅,改為龍圖閣待制。舉正,化基子也。
cì gù jiāng zuò jiān chéng zhāng táng qīng jiā qián bó mǐ mài. táng qīng jìn shì dì yī rén jí dì, tōng pàn xiá zhōu, lì shì rú sù xí, wèi jǐ, dīng fù yōu, huǐ jí ǒu xuè ér zú, gù yǒu shì cì.
賜故將作監丞張唐卿家錢帛米麥。唐卿進士第一人及第,通判峽州,吏事如素習,未幾,丁父憂,毀瘠嘔血而卒,故有是賜。
guāng zhōu yán mì shū jiān zhì shì dīng wèi zú. wáng céng wén zhī, yǔ rén yuē: sī rén zhì shù bù kě cè, zài hǎi wài yóu yòng zhà dé hái. ruò bù sǐ, shù nián wèi bì bù fù yòng. sī rén fù yòng, zé tiān xià zhī bù xìng, kě shèng dào zāi! wú fēi xìng qí sǐ yě.
光州言秘書監致仕丁謂卒。王曾聞之,語人曰:「斯人智數不可測,在海外猶用詐得還。若不死,數年未必不復用。斯人復用,則天下之不幸,可勝道哉!吾非幸其死也。」
wǔ yuè, hàn lín shì jiǎng xué shì jiān lóng tú gé xué shì hù bù shì láng féng yuán zú, tè zèng hù bù shàng shū, shì zhāng jìng. yuán xìng jiǎn hòu, fēi qìng diào, wèi cháng guò yè liǎng fǔ. zhí qīn sàng, zì kuò fā zhì xiáng liàn jiē àn lǐ biàn fú bù wèi shì sú zhāi jiàn, yù jì rì, yǔ mén shēng duì sòng xiào jīng ér yǐ. duō shí gǔ jīn tái gé pǐn shì, yǔ sūn shì qí míng, fán yì diǎn lǐ, duō chū èr rén. rán lùn zhě wèi yuán suǒ chén dàn wù guǎng bó, bù rú shì zhī néng shé zhōng yě.
五月,翰林侍講學士兼龍圖閣學士、戶部侍郎馮元卒,特贈戶部尚書,諡章靖。元性簡厚,非慶弔,未嘗過謁兩府。執親喪,自括發至祥練皆案禮變服;不為世俗齋薦,遇祭日,與門生對誦《孝經》而已。多識古今台閣品式,與孫奭齊名,凡議典禮,多出二人。然論者謂元所陳但務廣博,不如奭之能折衷也。
jǐ yǒu, liáo zhǔ qīng shǔ tàn shān. yǐ yē lǜ hǎn bān wèi běi yuàn dài wáng. hǎn bān wèi zhèng shàng kuān rén, bù zú ān zhī.
己酉,遼主清暑炭山。以耶律罕班為北院大王。罕班為政尚寬仁,部族安之。
jiǎ yín, liáo zhǔ lù qiú, yǐ nán yuàn dài wáng yē lǜ xìn níng gù nì zhòng qiú jí shì bì zāng wū, mìng tà yǐ jiàn jí ér duó qí guān. dōu jiān zuò ē fù jí shì bì zuì. jiē lùn sǐ, zhào dài zhī. bǐng chén, yǐ xìn níng wèi xī nán lù zhāo tǎo shǐ.
甲寅,遼主錄囚,以南院大王耶律信寧故匿重囚及侍婢贓污,命撻以劍脊而奪其官。都監坐阿附及侍婢罪。皆論死,詔貸之。丙辰,以信寧為西南路招討使。
gēng shēn, liáo zhǔ chū fēi lóng jiù mǎ, cì huáng tài dì zhòng yuán jí běi nán miàn shì chén yǒu chà.
庚申,遼主出飛龍廄馬,賜皇太弟重元及北南面侍臣有差。
bǐng yín, yǒu zhī shēng yú huà chéng diàn zhù, zhào jìn chén zōng shì guān zhī, réng chū yù zhì ruì zhī shī cì zǎi chén wáng suí yǐ xià. yì rì, rú chén bìng wèi fù sòng yǐ xiàn. yòu sī jiàn hán qí yán: chūn qiū zhī fǎ, dàn jì zāi yì, zhì yú xiáng duān. lüè ér bù shū. chén yú wàng bì xià tè yǐ zāi yì wèi zhòng, yú zhèng jiào zhī jiān, sī suǒ wèi zhì zhě, suí qí biàn ér yīng zhī. zhì yú zhēn xiáng qí ruì, suī bì xià rén ài suǒ gǎn, yì wàng rì jǐn yī rì, yǐ suī xiū wù xiū wèi niàn.
丙寅,有芝生於化成殿柱,召近臣宗室觀之,仍出御製《瑞芝詩》賜宰臣王隨以下。翼日,儒臣並為賦頌以獻。右司諫韓琦言:「《春秋》之法,但記災異,至於祥端。略而不書。臣愚望陛下特以災異為重,於政教之間,思所未至者,隨其變而應之。至於珍祥奇瑞,雖陛下仁愛所感,亦望日謹一日,以雖休勿休為念。」
liù yuè, rén shēn shuò, liáo zhǔ yàn qún chén, jiǔ hān, fù shī, wú guó wáng xiāo xiào mù běi fǔ zǎi xiàng shōu xiāo bā sà jiē shǔ hé.
六月,壬申朔,遼主宴群臣,酒酣,賦詩,吳國王蕭孝穆、北府宰相收簫巴薩皆屬和。
jiǎ xū, fèng ān tài zǔ yù róng yú yáng zhōu jiàn lóng sì. jǐng dé zhōng, cháng jí sì zhì diàn, huì yù róng, ér qí zhì bì lòu. huì zhàn zhě yán dōng nán yǒu wáng qì, nǎi yì yǐ sù xiàng, gèng mìng xīn diàn yuē zhāng wǔ.
甲戌,奉安太祖御容於揚州建隆寺。景德中,嘗即寺置殿,繪御容,而其制庳陋。會占者言東南有王氣,乃易以塑像,更命新殿曰章武。
yǐ hài, háng zhōu dà fēng, jiāng cháo yì àn gāo liù chǐ, huài dī qiān yú zhàng, qiǎn zhōng shǐ zhì jì.
乙亥,杭州大風,江潮溢岸高六尺,壞堤千餘丈,遣中使致祭。
jǐ mǎo, liáo zhǔ sì tiān dì. guǐ wèi, cì nán yuàn dài wáng yē lǜ hóng gǔ mìng, liáo zhǔ qīn zhì gào cí, bìng cì shī yǐ chǒng zhī.
己卯,遼主祀天地。癸未,賜南院大王耶律洪古命,遼主親制誥辭,並賜詩以寵之。
wù zǐ, yǐ yù zhì shén wǔ mì lüè cì hé běi hé nán shǎn xī yuán biān bù shǔ qián xiá zhī zhōu jūn, měi dé dài, gèng xiāng fù shòu. shǐ, hán yì tóng zhī shū mì yuàn shì, jiàn yán wǔ chén yí zhī bīng shū, ér jìn bù chuán, qǐng zuǎn jí qí yào cì zhī. dì yú shì zuò shén wǔ mì lüè fán sān shí piān, fēn shí juǎn, réng zì zuò xù yān.
戊子,以御製《神武祕略》賜河北、河南、陝西緣邊部署、鈐轄、知州軍,每得代,更相付授。始,韓億同知樞密院事,建言武臣宜知兵書,而禁不傳,請纂集其要賜之。帝於是作《神武祕略》凡三十篇,分十卷,仍自作序焉。
jiǎ wǔ, tài zǐ zuǒ jiān mén lǜ fǔ fù lǜ zōng shí, tè qiān yòu nèi lǜ fǔ lǜ.
甲午,太子左監門率府副率宗實,特遷右內率府率。
bǐng shēn, zhào kāi fēng fǔ guó zi jiān jí bié tóu shì, zì jīn fēng mí téng lù rú lǐ bù, cóng zuǒ sī jiàn hán qí qǐng yě.
丙申,詔開封府、國子監及別頭試,自今封彌、謄錄如禮部,從左司諫韓琦請也。
zhào bān xíng lǐ bù yùn lüè.
詔頒行《禮部韻略》。
qiū, qī yuè, xīn chǒu shuò, liáo yǐ nán běi shū mì yuàn yù kōng, shǎng lài yǒu chà.
秋,七月,辛丑朔,遼以南北樞密院獄空,賞賚有差。
yín rén, liáo zhǔ yǐ huáng tài dì zhòng yuán shēng zǐ, cì shī jí bǎo wán qì wù, qū shè sǐ zuì yǐ xià, guǐ mǎo, liáo zhǔ rú qiū shān.
寅壬,遼主以皇太弟重元生子,賜詩及寶玩器物,曲赦死罪以下,癸卯,遼主如秋山。
dīng wèi, zhào hé dōng hé běi zhōu jùn mì yán biān bèi.
丁未,詔河東、河北州郡密嚴邊備。
xīn yǒu, zhào sān sī chū yín shí wǔ wàn liǎng xià hé běi lù, juàn shí wàn xià hé dōng lù, zhù dí jūn liáng.
辛酉,詔三司出銀十五萬兩下河北路,絹十萬下河東路,助糴軍糧。