qǐ qiáng yǔ zuò è bā yuè, jǐn tú wéi dà yuān xiàn sān yuè, fán yī nián yǒu qí.
起強圉作噩八月,盡屠維大淵獻三月,凡一年有奇。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì jiā yòu èr nián liáo qīng níng sān nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝嘉祐二年(遼清寧三年)
bā yuè, yǐ sì shuò, zhī xiāng zhōu bīng bù yuán wài láng zhī zhì gào jiǎ àn, jiàng zhī yǐng zhōu. àn qǐng jiě guān jiù yǎng, bù bào, nǎi qì guān qù, wèi yù shǐ wú zhōng fù suǒ hé, gù jiàng.
八月,乙巳朔,知襄州、兵部員外郎、知制誥賈黯,降知郢州。黯請解官就養,不報,乃棄官去,為御史吳中復所劾,故降。
zhào biān jí shū mì yuàn jī yào wén zì, shū mì fù shǐ chéng kān tí jǔ, cóng shū mì shǐ hán qí yán yě.
詔編集樞密院機要文字,樞密副使程戡提舉,從樞密使韓琦言也。
dīng wèi, qí yòu yán: tiān xià jiàn xíng biān chì, zì qìng lì sì nián yǐ hòu, jù jīn shí wǔ nián, xù jiàng sì qiān sān bǎi yú jiàn, qián hòu duō dǐ wǔ, qǐng jiā shān dìng. nǎi zhào zǎi chén fù bì děng jí cān zhī zhèng shì céng gōng liàng tóng tí diǎn xiáng dìng biān chì.
丁未,琦又言:「天下見行《編敕》,自慶曆四年以後,距今十五年,續降四千三百餘件,前後多牴牾,請加刪定。」乃詔宰臣富弼等及參知政事曾公亮同提點詳定《編敕》。
wù shēn, yǎn guó gōng zhǔ chū jiàng. jǐ yǒu, fù mǎ dū wèi lǐ wěi rù xiè, yàn yú jìn zhōng.
戊申,兗國公主出降。己酉,駙馬都尉李瑋入謝,宴于禁中。
xīn hài, liáo zhǔ zuò jūn chén tóng zhì huá yí tóng fēng shī, hòu yì shǔ hé, bìng jìn yú tài hòu.
辛亥,遼主作《君臣同志華夷同風詩》,後亦屬和,並進於太后。
dīng mǎo, jiàn guǎng huì cāng. chū, hán qí qǐng bà yù zhū lù hù jué tián, mù rén chéng diàn, yǐ xià qiū suǒ shū zhī kè gěi zài chéng lǎo yòu pín fá bù néng zì cún zhě. jí jiàn cāng, nǎi zhào zhú lù tí diǎn xíng yù sī zhuān lǐng zhī, suì zhōng, jù suǒ zhī nà shàng sān sī.
丁卯,建廣惠倉。初,韓琦請罷鬻諸路戶絕田,募人承佃,以夏秋所輸之課給在城老幼貧乏不能自存者。即建倉,乃詔逐路提點刑獄司專領之,歲終,具所支納上三司。
wù chén, zhī jiàn yuàn chén xù yán: bǐ rì nèi jiàng yíng qiú ēn shǎng zhě shén duō, qǐng lìng zhōng shū shū mì yuàn tuī hé, yǐ zhèng gàn qǐng zhī zuì. cóng zhī, réng bǎng yù shǐ tái gé mén.
戊辰,知諫院陳旭言:「比日內降營求恩賞者甚多,請令中書、樞密院推劾,以正干請之罪。」從之,仍榜御史台、閤門。
shì yuè, hàn lín xué shì ōu yáng xiū zòu shū yán: bì xià xiàng wèi yǒu huáng sì, shàng yǒu gōng zhǔ zhī ài, shàng wèi shèng yán. jīn jì chū jiàng, jiàn shū zuǒ yòu, zé bì xià wàn jǐ zhī xiá, chù shēn gōng zhī zhōng, shuí kě yǔ yǔ yán, shuí kě chéng yán sè! chén yú yì wèi yí yīn cǐ shí, chū zì shèng yì, yú zōng shì zhōng xuǎn cái xián kě xǐ zhě lù yǐ wèi huáng zǐ, shǐ qí chū rù zuǒ yòu, wèn ān shì shàn, yǐ wèi shèng qíng.
是月,翰林學士歐陽修奏疏言:「陛下向未有皇嗣,尚有公主之愛,上慰聖顏。今既出降,漸疏左右,則陛下萬幾之暇,處深宮之中,誰可與語言,誰可承顏色!臣愚亦謂宜因此時,出自聖意,於宗室中選材賢可喜者錄以為皇子,使其出入左右,問安視膳,以慰聖情。」
hàn lín shì dú xué shì jiān shì jiǎng xué shì lì bù láng zhōng wáng zhū bìng yú yuè, dì qiǎn shǐ wèn. jiǔ yuè, jiǎ xū shuò, zhū zú, cì shì yuē wén, yù shǐ wú zhōng fù yán zhū guān bù yīng shì, nǎi zhǐ.
翰林侍讀學士兼侍講學士、吏部郎中王洙、病逾月,帝遣使問。九月,甲戌朔,洙卒,賜諡曰文,御史吳中復言洙官不應諡,乃止。
gēng chén, zhào nèi chén wèi qián xiá dōu jiān zhě, zhú lù zhǐ zhì yī yuán.
庚辰,詔內臣為鈐轄、都監者,逐路止置一員。
yǐ yǒu, shū mì yuàn yán: zì jīn jǔ shǐ chén, xū běn lù ān fǔ zhuǎn yùn shǐ tí diǎn xíng yù zhī zhōu tōng pàn fāng wèi jǔ zhǔ. qí zài jīng wén chén fēi zhī zá yù shǐ wǔ chén fēi guān chá shǐ yǐ shàng suǒ jǔ, wú dé shī xíng. cóng zhī.
乙酉,樞密院言:「自今舉使臣,須本路安撫、轉運使、提點刑獄、知州、通判方為舉主。其在京文臣非知雜御史、武臣非觀察使以上所舉,毋得施行。」從之。
gēng zǐ, liáo zhǔ xìng zhōng huì chuān.
庚子,遼主幸中會川。
liáo qiǎn shū mì shǐ xiāo hù děng lái qǐng yù róng. dōng, shí yuè, sì yǒu, yǐ hàn lín xué shì hú sù wèi huí xiè shǐ, shǐ yú liáo, lǐ bīn shǐ lǐ shòu fù zhī, qiě xǔ yǐ yù róng, yuē hè zhèng shǐ zhì yī qiè zhōng jiāo zhì yān.
遼遣樞密使蕭扈等來請御容。冬,十月,巳酉,以翰林學士胡宿為回謝使,使於遼,禮賓使李綬副之,且許以御容,約賀正使置衣篋中交致焉。
liáo zhǔ yè zǔ líng. gēng shēn, yè ràng guó huáng dì jí shì zōng miào. xīn yǒu, diàn zhòu yú yù diàn.
遼主謁祖陵。庚申,謁讓國皇帝及世宗廟。辛酉,奠酎於玉殿。
xīn wèi, zèng tài wèi jiān shì zhōng liú píng shì yuē zhuàng wǔ.
辛未,贈太尉兼侍中劉平諡曰壯武。
chū, sān sī yán: shāng lǚ yú què huò wù rù jiàn qián suàn dōng nán yán, suì kè sì bǎi wàn mín, zhū lù bān yùn bù zú ér kè yì kuī, qǐng xuǎn guān zhì sī yǐ zhǔ zhī. shí yī yuè, guǐ xī shuò, zhì jiāng huái nán jīng hú zhì zhì sī jù dāng yùn yán gōng shì yī yuán.
初,三司言:「商旅於榷貨務入見錢算東南鹽,歲課四百萬緡,諸路般運不足而課益虧,請選官置司以主之。」十一月,癸西朔,置江、淮南、荊湖制置司句當運鹽公事一員。
bǐng zǐ, liáo yǐ zuǒ yī lēi xī bā mǎ lǔ wèi qì dān xíng gōng dōu bù shǔ.
丙子,遼以左伊勒希巴瑪嚕為契丹行宮都部署。
dīng chǒu, yǐ lǐ bù yuán wài láng jiān shì yù shǐ zhī zá shì mǎ zūn wèi lì bù yuán wài láng zhí lóng tú gé, yǐ jí zì qǐng yě. zūn xún zú, lù qí zǐ zhí èr rén. zūn xìng lè yì, yán shí zhèng dé shī, bù wèi jī jié, gù duō jiàn tuī xíng, dù yǎn fàn zhòng yān jiē chēng dào zhī.
丁丑,以禮部員外郎兼侍御史知雜事馬遵為吏部員外郎、直龍圖閣,以疾自請也。遵尋卒,錄其子侄二人。遵性樂易,言時政得失,不為激訐,故多見推行,杜衍、范仲淹皆稱道之。
jǐ mǎo, yǐ hé běi tí jǔ biàn dí liáng cǎo xuē xiàng tí diǎn hé běi xíng yù, réng jiān tí jǔ biàn dí liáng cǎo. dāng hé běi dà shuǐ, mín fá shí, zhào chuò tài cāng mǐ liù shí wàn hú yǐ zhèn zhī xiàng yǐ wèi běi rén bù biàn shí jīng, qiě cáo lù huí yuǎn bù shí zhì, qǐng chū běn sī mǐ sì shí wàn shí yǐ dài zhī.
己卯,以河北提舉便糴糧草薛向提點河北刑獄,仍兼提舉便糴糧草。當河北大水,民乏食,詔輟太倉米六十萬斛以賑之;向以為北人不便食粳,且漕路回遠不時至,請出本司米四十萬石以代之。
bǐng shēn, zhào sān sī shǐ fù, tǐ liàng zài shěng pàn guān cái fǒu yǐ wén, cóng zhī jiàn yuàn chén xù yán yě.
丙申,詔三司使、副,體量在省判官才否以聞,從知諫院陳旭言也。
wù xū, yǐ zhāo dé jūn jié dù shǐ zhī bīng zhōu páng jí wèi guān wén diàn dà xué shì hù bù shì láng zhī qīng zhōu. chū, sī mǎ guāng jiàn yì zhú bǎo, jí xí lín zhōu rú guāng yì. jí guō ēn děng bài mò, zhào shì yù shǐ zhāng bó yù àn jū, jí nì guāng chū suǒ chén shì, gù guāng dé yǐ qù guān miǎn zé. ér jí wèi yù shǐ hé zòu, bà jié dù shǐ, guāng bù zì ān, sān shàng shū qǐ dú zuò qí zuì, bù bào.
戊戌,以昭德軍節度使、知并州龐籍為觀文殿大學士、戶部侍郎、知青州。初,司馬光建議築堡,籍檄麟州如光議。及郭恩等敗歿,詔侍御史張伯玉按鞫,籍匿光初所陳事,故光得以去官免責。而籍為御史劾奏,罷節度使,光不自安,三上書乞獨坐其罪,不報。
jǐ hài, diàn zhōng chéng guó zi jiān zhí jiǎng sūn fù, zhì chūn qiū, zhe wén yú shí. jì jí, hán qí yán: qǐng xuǎn shū lì gěi zhǐ zhá, mìng qí mén rén zǔ wú zé jí jiā lù zhī. shū cáng mì gé, tè guān qí zi. fù zú, yòu cì qián shí wàn. fù è hú ài wèi rén, zài tài xué cháng xiāng bì. ài zhì jīng bù rú fù, ér jiào yǎng zhū shēng guò zhī.
己亥,殿中丞、國子監直講孫復,治《春秋》,著聞於時。既疾,韓琦言:「請選書吏給紙札,命其門人祖無擇即家錄之。」書藏秘閣,特官其子。復卒,又賜錢十萬。復惡胡璦為人,在太學常相避。璦治經不如復,而教養諸生過之。
gēng zǐ, gāo lì gòng yú liáo.
庚子,高麗貢於遼。
xiān shì wáng zhū shì ěr yīng gé, jiǎng zhōu lǐ zhì sān nián dà bǐ, dì yuē: gǔ zhě xuǎn shì rú cǐ, jīn lǜ sì wǔ suì yī xià zhào, gù shì yǒu yì ér bù jìn zhě. wèi jīn zhī jì, shú ruò cái qí shù ér lǚ jǔ yě! xià yǒu sī yì, xián qǐng yì yǐ jiān suì zhī fǎ, zé wú zhì cái zhī tàn jiàn jǔ shù jì jiǎn bàn, zhǔ sī yì yǐ xiáng jiào, dé shì bì jīng. shí èr yuè, wù shēn, zhào: zì jīn jiān suì gòng jǔ, jìn shì zhū kē, xī jiě jiù é zhī bàn yòu bié zhì míng jīng kē jiù zhì shuō shū jǔ, jīn bà zhī. qí bù hái xiāng lǐ ér yù hù tā zhōu yǐ yīng xuǎn zhě, yán qí fǎ. měi qiū shì, zì xiàn lìng zuǒ chá xíng yì, bǎo rèn zhī, shàng yú zhōu zhōu zhǎng èr fù shěn chá dé shí, rán hòu shàng běn dào shǐ zhě lèi shì. yǐ bǎo rèn ér hòu yǒu quē xíng, zé zhōu xiàn jiē zuò zuì ruò shěng shì ér wén pī móu, zuò yuán kǎo guān. yòu yòng sūn biàn zòu, zhū zhōu jiě shì é duō ér zhōng chéng shǎo zhě, bù bì zú é.
先是王洙侍邇英閣,講《周禮》至三年大比,帝曰:「古者選士如此,今率四五歲一下詔,故士有抑而不進者。為今之計,孰若裁其數而屢舉也!」下有司議,咸請易以間歲之法,則無滯才之嘆;薦舉數既減半,主司易以詳較,得士必精。十二月,戊申,詔:「自今間歲貢舉,進士、諸科,悉解舊額之半;又別置明經科;舊置說書舉,今罷之。其不還鄉里而寓戶它州以應選者,嚴其法。每秋試,自縣令、佐察行義,保任之,上於州;州長、貳覆審察得實,然後上本道使者類試。已保任而後有缺行,則州、縣皆坐罪;若省試而文紕繆,坐元考官。」又用孫抃奏,諸州解試額多而中程少者,不必足額。
gēng xū, liáo jìn zhí guān yú bù nèi jiǎ dài mào yì.
庚戌,遼禁職官於部內假貸貿易。
xīn hài, lì nèi jiàng guān bái èr fǔ fǎ.
辛亥,立內降關白二府法。
guǐ chǒu, zhào: dà chén suǒ jǔ guǎn zhí, zì jīn lìng zhōng shū jí jì xìng míng, hòu zài guān yuán shù shāo shǎo, jí xuǎn wén xíng wèi zhòng suǒ tuī zhě yǔ shì, qí kǎo xiào wú dé jiǎ jiè děng dì. cóng zhī jiàn yuàn chén xù yán yě.
癸丑,詔:「大臣所舉館職,自今令中書籍記姓名,候在官員數稍少,即選文行為眾所推者與試,其考校無得假借等第。」從知諫院陳旭言也。
wù chén, liáo yǐ tài huáng tài hòu bù yù, qū shè xíng zài wǔ bǎi lǐ nèi qiú. jǐ sì, tài huáng tài hòu cú, shì qīn āi. qīn āi zì tīng zhèng, shì qí dí hòu, wèi guó rén suǒ bù fú. jì fèi ér fù yíng, yǐ bù dé zhuān zhèng, cāi jì xìng zōng, rán yóu gàn yù zhèng shì. jùn wáng tè bù jiā nú jì lī jié gào qí zhǔ, yán shè yuàn wàng, jū zhī wú yàn, dāng fǎn zuò, yǐ qīn āi yán, jìng bù jiā zuì, yì bù duàn fù qí zhǔ, jǐn jí méi yān. níng yuǎn jūn jié dù shǐ xiāo bái lüè wū kù dé lǜ lēi dōu xiáng yǎn dí lǔ zhī nǚ, qiáng wèi qī, yì yīn qīn āi yán, jǐn zhàng ér duó qí guān. xìng zōng mò nián, zhèng xíng fèi chí, yì duō yóu qīn āi shǐ rán. shí qīn āi zhū dì wéi xiào yǒu shàng cún, xiān yǐ chái cè ēn yáo shòu luò jīng liú shǒu, zhì shì, zhì shì jìn fēng fēng guó wáng.
戊辰,遼以太皇太后不豫,曲赦行在五百里內囚。己巳,太皇太后殂,諡欽哀。欽哀自聽政,弒其嫡後,為國人所不服。既廢而復迎,以不得顓政,猜忌興宗,然猶干預政事。郡王特布家奴濟哩節告其主,言涉怨望,鞫之無驗,當反坐,以欽哀言,竟不加罪,亦不斷付其主,僅籍沒焉。寧遠軍節度使蕭白掠烏庫德寽勒都詳兗迪嚕之女,強為妻,亦因欽哀言,僅杖而奪其官。興宗末年,政刑廢弛,亦多由欽哀使然。時欽哀諸弟惟孝友尚存,先以柴冊恩遙授洛京留守,致仕,至是進封豐國王。
shì suì, xià gǎi yuán duǒ dōu.
是歲,夏改元奲都。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì jiā yòu sān nián liáo qīng níng sì nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝嘉祐三年(遼清寧四年)
chūn, zhēng yuè, rén shēn shuò, liáo zhǔ rú yā zi hé.
春,正月,壬申朔,遼主如鴨子河。
jǐ mǎo, yǐ fú zhōu jìn shì chén liè wèi ān zhōu sī hù cān jūn.
己卯,以福州進士陳烈為安州司戶參軍。
liè dǔ yú xiào yǒu, cóng xué zhě shù bǎi rén. tiān zhāng gé dài zhì cáo yǐng shū zhī fú zhōu, jiàn zhī, shòu běn zhōu zhōu xué jiào shòu. yú shì hàn lín xué shì ōu yáng xiū yòu jiàn zhī, gù yǒu shì mìng. liè jiē cí bù shòu.
烈篤於孝友,從學者數百人。天章閣待制曹穎叔知福州,薦之,授本州州學教授。於是翰林學士歐陽修又薦之,故有是命。烈皆辭不受。
jiǎ shēn, fēng jiāng xià mín qī zhāng shì wèi jīng dé xiàn jūn, biǎo qí mù yuē liè nǚ. chū, lǐ zhōng è shǎo xiè shī qǐ guò qí jiā, chí dāo bī zhāng, yù yǔ wèi luàn, zhāng dà mà zhì yǐ rèn duàn qí hóu, yóu néng zǒu qín shī qǐ yǐ gào lín rén. shì wén, tè bāo yì zhī.
甲申,封江夏民妻張氏為旌德縣君,表其墓曰「烈女」。初,里中惡少謝師乞過其家,持刀逼張,欲與為亂,張大罵;至以刃斷其喉,猶能走禽師乞以告鄰人。事聞,特褒異之。
dīng hài, liáo zhī yì zhōu shì yē lǜ pǔ dé zhì mǎn, bù mín qǐng liú, xǔ zhī.
丁亥,遼知易州事耶律普德秩滿,部民請留,許之。
èr yuè, guǐ mǎo, liáo qiǎn lín yá xiāo fú yán lái gào sàng, dì wèi fā āi yú nèi dōng mén wò diàn, chuò shì cháo qī rì.
二月,癸卯,遼遣林牙蕭福延來告喪,帝為發哀於內東門幄殿,輟視朝七日。
xiān shì tài cháng bó shì wú jí jì chú sàng, zhuó mì gé xiào lǐ. yǐ sì, gǎi yòu zhèng yán jiàn yuàn gōng zhí, fù shàng shū qǐng zé zōng shì zi yǐ bèi chǔ fù. jì yòu yán: kāi bǎo zhào shū, nèi shì nián sān shí, tīng yǎng yī zi wèi sì, bìng yǐ míng shàng xuān huī yuàn, wéi zhě dǐ sǐ. bǐ nián cǐ jìn yì chí, yāo jué rén lǐ, yīn lèi shèng sì, yuàn zhào dà chén míng shì jiù zhì, shàng shùn tiān yì, yǐ suī fú yòu. dì jiā nà zhī.
先是太常博士吳及既除喪,擢秘閣校理。乙巳,改右正言、諫院供職,復上疏請擇宗室子以備儲副。既又言:「開寶詔書,內侍年三十,聽養一子為嗣,並以名上宣徽院,違者抵死。比年此禁益弛,夭絕人理,陰累聖嗣,願詔大臣明示舊制,上順天意,以綏福祐。」帝嘉納之。
bǐng wǔ, liáo zhào yī lēi xī bā zhū lù jū sǐ zuì, yù suī jù, réng lìng bié zhōu xiàn fù àn, wú yuān rán hòu jué zhī, chēng yuān zhě jí jù zòu.
丙午,遼詔伊勒希巴諸路鞫死罪,獄雖具,仍令別州縣覆案,無冤然後決之,稱冤者即具奏。
gēng xū, liáo zhǔ rú yú ér luò.
庚戌,遼主如魚兒濼。
sān yuè, xīn wèi shuò, mìng hàn lín xué shì ōu yáng xiū jiān shì dú xué shì, xiū yǐ shì dú duō rǒng yuán, gù cí bù bài.
三月,辛未朔,命翰林學士歐陽修兼侍讀學士,修以侍讀多冗員,固辭不拜。
jiǎ xū, zhào lǐ bù gòng jǔ.
甲戌,詔禮部貢舉。
wù yín, liáo mù tiān dé zhèn wǔ dōng shèng zhū chù zhī yǒng jiàn zhě, jí zhī wèi jūn.
戊寅,遼募天德、鎮武、東勝諸處之勇健者,籍之為軍。
jǐ mǎo, yǐ qǐ jū shè rén fàn zhèn zhī zhì gào. zhèn zì bà yán zhí, měi yīn shì wèi cháng bù yǐ chǔ sì wèi yán. jí zhī zhì gào, zhèng xiè, yòu miàn lùn yuē: bì xià xǔ chén fù sān nián yǐ, yuàn zǎo dìng dà jì.
己卯,以起居舍人范鎮知制誥。鎮自罷言職,每因事未嘗不以儲嗣為言。及知制誥,正謝,又面論曰:「陛下許臣復三年矣,願早定大計。」
jiǎ wǔ, liáo sì shè.
甲午,遼肆赦。
bǐng shēn, zhào sān sī biān tiān xià yì quàn zé lì, cóng shū mì shǐ hán qí qǐng yě.
丙申,詔三司編天下《驛券則例》,從樞密使韓琦請也。
xià, sì yuè, jiǎ chén, liáo zhǔ yè qìng líng.
夏,四月,甲辰,遼主謁慶陵。
jiǎ zǐ, zī zhèng diàn dà xué shì wú yù zú, zèng lì bù shàng shū, shì zhèng sù.
甲子,資政殿大學士吳育卒,贈吏部尚書,諡正肅。
yǐ chǒu, bà xiū mù qīn zhái zǔ zōng shén yù diàn, chū cóng ōu yáng xiū yán yě.
乙丑,罷修睦親宅祖宗神御殿,初從歐陽修言也。
wǔ yuè, guǐ yǒu, yòu zhèng yán wú jí yán: tài zōng cháo cháng gěi sān sī pàn guān yù qián yìn zhǐ lì zi, lìng pī shū kè jī. jīn qí shū suī cún, ér wú kǎo xiào zhī fǎ. qǐng zì jīn, suì zhōng àn gōng guò ér shēng chù zhī. zhào yǐ jí suǒ yán lù shì sān sī shǐ zhāng fāng píng.
五月,癸酉,右正言吳及言:「太宗朝嘗給三司判官御前印紙歷子,令批書課績。今其書雖存,而無考校之法。請自今,歲終案功過而升黜之。」詔以及所言錄示三司使張方平。
liáo zàng qīn āi tài hòu yú qìng líng.
遼葬欽哀太后於慶陵。
chū, yán tiě fù shǐ guō shēn xī, shòu zhào shì hé, yǔ hé běi dōu zhuǎn yùn shǐ lǐ cān lùn yì bù xiāng zhòng, sòng cān qiǎn xiǎo lì gāo shǒu zhōng jī hé tú shǔ zǎi xiàng wén yàn bó yù shǐ zhāng bó yù, yì zòu cān péng xié, jié tuō yǒu zhuàng. yǐ shì lián zǎi xiàng, nǎi zhào tiān zhāng gé dài zhì lú shì zōng yòu sī jiàn wú zhōng fù tuī hé, ér shēn xī bó yù jiē bù shí. bó yù yǐ fēng wén miǎn hé yǐ yǒu, jiàng shēn xī zhī chú zhōu, xún gǎi zhī háo zhōu.
初,鹽鐵副使郭申錫,受詔視河,與河北都轉運使李參論議不相中,訟參遣小吏高守忠齎《河圖》屬宰相文彥博;御史張伯玉,亦奏參朋邪,結托有狀。以事連宰相,乃詔天章閣待制盧士宗、右司諫吳中復推劾,而申錫、伯玉皆不實。伯玉以風聞免劾;乙酉,降申錫知滁州,尋改知濠州。
liáo zhǔ rú yǒng ān shān qīng shǔ.
遼主如永安山清暑。
liù yuè, bǐng wǔ, lì bù shàng shū píng zhāng shì wén yàn bó, bà wèi hé yáng sān chéng jié dù shǐ tóng píng zhāng shì pàn hé nán fǔ. guō shēn xī zhāng bó yù gōng yàn bó suī bù shèng, yàn bó yì bù zì ān, shù qiú tuì, dì xǔ zhī.
六月,丙午,吏部尚書、平章事文彥博,罷為河陽三城節度使、同平章事、判河南府。郭申錫、張伯玉攻彥博雖不勝,彥博亦不自安,數求退,帝許之。
yǐ shū mì shǐ gōng bù shàng shū hán qí yī qián guān píng zhāng shì jí xián diàn dà xué shì. shū mì shǐ shān nán dōng dào jié dù shǐ tóng píng zhāng shì jiǎ chāng cháo bà wèi zhèn dōng jié dù shǐ yòu pú shè jiān shì zhōng jǐng líng gōng shǐ.
以樞密使、工部尚書韓琦依前官平章事、集賢殿大學士。樞密使、山南東道節度使、同平章事賈昌朝罷為鎮東節度使、右僕射兼侍中、景靈宮使。
wén yàn bó shǐ qiú tuì, jiàn guān chén xù děng kǒng chāng cháo dài zhī, nǎi shū chāng cháo jiāo tōng nǚ yè, jiàn dà dì, bié wèi kè wèi yǐ dài huàn guān yòu, huàn guān yǒu jiǎo zhì zhě, shū mì yuàn shì fú zhì. chāng cháo yóu cǐ bà. chū, wēn chéng huáng hòu rǔ mǔ jiǎ shì, gōng zhōng wèi zhī jiǎ pó pó, chāng cháo yǐ gū shì zhī jiàn guān hé chāng cháo jiāo tōng nǚ yè, zhǐ jiǎ shì yě.
文彥博始求退,諫官陳旭等恐昌朝代之,乃疏昌朝交通女謁,建大第,別為客位以待宦官;又,宦官有矯制者,樞密院釋弗治。昌朝由此罷。初,溫成皇后乳母賈氏,宮中謂之賈婆婆,昌朝以姑事之;諫官劾昌朝交通女謁,指賈氏也。
yǐ guān wén diàn dà xué shì bīng bù shàng shū sòng xiáng shū mì fù shǐ lǐ bù shì láng tián kuàng, bìng wèi shū mì shǐ. dì chū yù yòng wáng yáo chén wèi shū mì shǐ, dāng zhì xué shì hú sù gù yì zhī, nǎi zhǐ.
以觀文殿大學士、兵部尚書宋庠、樞密副使、禮部侍郎田況,並為樞密使。帝初欲用王堯臣為樞密使,當制學士胡宿固抑之,乃止。
yǐ yòu jiàn yì dài fū quán yù shǐ zhōng chéng zhāng biàn wèi shū mì fù shǐ.
以右諫議大夫、權御史中丞張昪為樞密副使。
gēng xū, yǐ quán zhī kāi fēng fǔ bāo zhěng wèi yòu jiàn yì dài fū quán yù shǐ zhōng chéng. zhěng yán: dōng gōng xū wèi, qún chén shù yǒu yán zhě, wèi shěn shèng yì hé jiǔ bù jué? dì yuē: qīng yù shuí lì? zhěng yuē: chén wèi zōng miào wàn shì jì ěr, bì xià wèn chén yù shuí lì, shì yí chén yě. chén xíng nián qī shí, qiě wú zi, fēi yāo hòu fú zhě. dì xǐ yuē: xú dāng yì zhī. zhěng yòu yán: jìn nián nèi chén lù zhì quán rèn, yōu chóng shāo guò, wéi bì xià cái yì. yòu yán: lěi nián yǐ lái, zhì chì cái xià, wèi yú yuè ér zhé gèng, zòu yǔ fāng xíng, yòu suí shí ér zhuī gǎi. mín zhī mìng lìng zhī bù zú xìn, zé shǎng fá hé yǐ jǔ quàn! yù qǐ jīn hòu chén liáo shàng yán lì hài, bìng qǐng xiān xià liǎng zhì jí yì, rú kě jīng jiǔ, fāng xǔ bān xíng, bù kě shù yǒu gēng yì. yòu chén jiào yǎng zōng shì zhī fǎ, qǐng tiáo zé zhū lù jiān sī jí yù shǐ fǔ zì jǔ shǔ guān, jiàn guān yù shǐ bù bì èr fǔ jiàn jǔ zhě, tīng liǎng zhì dé zhì zhí zhèng sī dì, shì duō shī xíng.
庚戌,以權知開封府包拯為右諫議大夫、權御史中丞。拯言:「東宮虛位,群臣數有言者,未審聖意何久不決?」帝曰:「卿欲誰立?」拯曰:「臣為宗廟萬世計耳,陛下問臣欲誰立,是疑臣也。臣行年七十,且無子,非邀後福者。」帝喜曰:「徐當議之。」拯又言:「近年內臣祿秩、權任,優崇稍過,惟陛下裁抑。」又言:「累年以來,制敕才下,未逾月而輒更,奏語方行,又隨時而追改。民知命令之不足信,則賞罰何以沮勸!欲乞今後臣僚上言利害,並請先下兩制集議,如可經久,方許頒行,不可數有更易。」又陳教養宗室之法,請條責諸路監司及御史府自舉屬官,諫官、御史不避二府薦舉者,聽兩製得至執政私第,事多施行。
yǐ hàn lín xué shì ōu yáng xiū quán zhī kāi fēng fǔ. xiū chéng bāo zhěng wēi yán zhī hòu, yī qiè xún lǐ, bù shì fēng cǎi. huò yǐ wèi yán, xiū yuē: rén gè yǒu duǎn zhǎng, bù néng shě suǒ zhǎng qiáng suǒ duǎn yě.
以翰林學士歐陽修權知開封府。修承包拯威嚴之後,一切循理,不事風采。或以為言,修曰:「人各有短長,不能舍所長強所短也。」
jiǎ yín, zhào xué shì yuàn biān lù guó chū yǐ lái suǒ zhuàn zhì gào, cóng ōu yáng xiū qǐng yě.
甲寅,詔學士院編錄國初以來所撰制誥,從歐陽修請也。
yǐ chǒu, liáo yǐ běi yuàn shū mì shǐ xiāo gé wèi nán yuàn shū mì shǐ, xǐ fēng chǔ wáng, yǐ nán yuàn shū mì shǐ wú wáng yē lǜ rén xiān wèi běi yuàn shū mì shǐ. gé xiān yǐ jiān nìng de xìng yú xìng zōng, xuán fèng yí zhào lì liáo zhǔ, liáo zhǔ chǒng lǐ bù shuāi. rén xiān cháng wèi dōng jīng liú shǒu, tōng shān kāi dào, kòng zhì nǚ zhēn yǐ ān biān mín, shén yǒu wēi wàng, liáo zhǔ dài zhī bù rú gé.
乙丑,遼以北院樞密使蕭革為南院樞密使,徙封楚王,以南院樞密使吳王耶律仁先為北院樞密使。革先以奸佞得幸於興宗,旋奉遺詔立遼主,遼主寵禮不衰。仁先嘗為東京留守,通山開道,控制女真以安邊民,甚有威望,遼主待之不如革。
dīng mǎo, jiāo zhǐ gòng yì shòu èr wù, běn guó chēng gòng lín, zhuàng rú shuǐ niú, shēn bèi ròu jiǎ, bí duān yǒu jiǎo, shí shēng chú guǒ guā, bì xiān yǐ zhàng jī rán hòu shí. zhī qián zhōu dù zhí zòu: guǎng zhōu cháng yǒu fān shāng biàn zhī yuē: cǐ nǎi shān xī yě. jǐn àn fú ruì tú, lín, rén shòu yě, jūn shēn niú wěi yī jiǎo, jiǎo duān yǒu ròu. jīn jiāo zhǐ suǒ xiàn bù lèi jūn shēn ér yǒu jiǎ, bì zhī fēi lín, dàn bù néng shí qí míng, qǐng xuān yù jiāo zhǐ jìn fèng rén jí huí jiàng zhào shū, dàn yún dé suǒ jìn yì shòu, bù yán qí lín, zú shǐ shū sú bù néng wǒ qī, yòu bù shī cháo tíng huái yuǎn zhī yì. nǎi zhào zhǐ chēng yì shòu yún.
丁卯,交趾貢異獸二物,本國稱貢麟,狀如水牛,身被肉甲,鼻端有角,食生芻果瓜,必先以杖擊然後食。知虔州杜植奏:「廣州嘗有番商辨之曰:『此乃山犀也。』謹按《符瑞圖》,麟,仁獸也,麇身、牛尾、一角,角端有肉。今交趾所獻不類麇身而有甲,必知非麟,但不能識其名,請宣諭交趾進奉人及回降詔書,但云得所進異獸,不言麒麟,足使殊俗不能我欺,又不失朝廷懷遠之意。」乃詔止稱異獸雲。
shì yuè, tí diǎn jīng hú běi lù xíng yù sī xūn yuán wài láng pān sù quán běn lù zhuǎn yùn shǐ. shí mán fǎn shào zhōu, shā duì jiāng jí qí bù bīng, gù wěi sù jīng zhì mán shì. sù zhù bīng zī mù zhài, qīn dū bīng yuán suǒ qiǎn jiāng, pò tuán dòng jiǔ shí yú. sù, měi zhī cóng céng sūn yě.
是月,提點荊湖北路刑獄、司勛員外郎潘夙權本路轉運使。時蠻反邵州,殺隊將及其部兵,故委夙經制蠻事。夙駐兵貲木寨,親督兵援所遣將,破團峒九十餘。夙,美之從曾孫也。
qiū, qī yuè, guǐ yǒu, yǐ fú zhōu jìn shì zhōu xī mèng wèi guó zi jiān sì mén zhù jiào běn zhōu zhōu xué jiào shòu, yǐ zhī zhōu cài xiāng jiàn yě. wǎng shí mǐn rén zhuān yòng fù yǐ yīng jǔ, xiāng dé xī mèng, zhuān yǐ jīng shù chuán shòu. xiāng qīn zhì xué shě, zhí jīng jiǎng wèn, wèi zhū shēng guāng yán jiàn chù shì chén liè, zūn yǐ shī lǐ. zhōu rén chén xiāng zhèng mù, xué xíng zhe chēng, xiāng jiē zhé jié dài zhī. mǐn sú zhì sàng shàng fú tú, wù fēng chǐ, wǎng wǎng pò jiā, xiāng xià lìng jìn zhǐ. zhì yú wū xí zhǔ bìng gǔ dú shā rén zhī lèi, jiē tòng duàn jué zhī. mǐn sú yǐ biàn.
秋,七月,癸酉,以福州進士周希孟為國子監四門助教、本州州學教授,以知州蔡襄薦也。往時閩人專用賦以應舉,襄得希孟,專以經術傳授。襄親至學舍,執經講問,為諸生光;延見處士陳烈,尊以師禮。州人陳襄、鄭穆,學行著稱,襄皆折節待之。閩俗治喪尚浮屠,務豐侈,往往破家,襄下令禁止。至於巫覡主病、蠱毒殺人之類,皆痛斷絕之。閩俗以變。
xīn sì, liáo zhì: zhū zhǎng nèi cáng kù guān dào liǎng guàn yǐ shàng zhě, xǔ nú bì gào.
辛巳,遼制:「諸掌內藏庫官盜兩貫以上者,許奴婢告。」
rén wǔ, liáo zhǔ liè yú hēi lǐng. xiān shì yī shí bù rén xiāo yán shòu, gāng zhí shàng qì, zhòng xī mò shǐ shì, wú suǒ zhī míng. jí liáo zhǔ jí wèi, tài hòu lǚ chēng qí xián, yóu shì jìn yòng. liáo zhǔ chū liè, mìng yán shòu diǎn qí shì, wèi cháng gāo xià yú xīn, liáo zhǔ yì zhòng zhī, xuán lì wén bān tài bǎo tóng zhī shū mì yuàn shì.
壬午,遼主獵於黑嶺。先是伊實部人蕭岩壽,剛直尚氣,重熙末始仕,無所知名。及遼主即位,太后屢稱其賢,由是進用。遼主出獵,命岩壽典其事,未嘗高下於心,遼主益重之,旋歷文班太保、同知樞密院事。
bǐng xū, zhào: guǎng jì hé yì, yuán wǔ xiàn hé jué, qiǎn guān xíng shì mín tián, zhèn xù bèi shuǐ hài zhě.
丙戌,詔:「廣濟河溢,原武縣河決,遣官行視民田,賑恤被水害者。」
dīng hài, mìng quán yù shǐ zhōng chéng bāo zhěng lǐng zhuǎn yùn shǐ tí diǎn xíng yù kǎo kè yuàn.
丁亥,命權御史中丞包拯領轉運使、提點刑獄考課院。
rén chén, fù yǐ dù zhī yuán wài láng fàn xiáng zhì zhì jiě yán, cóng zhāng fāng píng bāo zhěng yán yě.
壬辰,復以度支員外郎范祥制置解鹽,從張方平、包拯言也。
quán yù shǐ zhōng chéng bāo zhěng yán: yòu zhèng yán wú jí, lì shēn yǒu shǒu, yù shì gǎn yán, yuán yǔ shū mì fù shǐ zhāng biàn qī shì qīn, zòu qǐ wài jùn rán biàn qī wáng yǐ jiǔ, lǐ bù dāng bì, qǐ lìng yī jiù gōng zhí. xǔ zhī.
權御史中丞包拯言:「右正言吳及,立身有守,遇事敢言,緣與樞密副使張昪妻是親,奏乞外郡;然昪妻亡已久,理不當避,乞令依舊供職。」許之。
quán zhī kāi fēng fǔ ōu yáng xiū yán: jìn yī jiàn guān chén xù suǒ qǐng, xìng qiú nèi jiàng zhī rén, wěi èr fǔ hé zòu qí zuì. chén zì quán zhī kāi fēng fǔ wèi jí liǎng yuè, shí cì chéng zhǔn nèi jiàng, běn fǔ jù zòu, zhì yú zài sān, ér nèi jiàng bù yǐ. qǐ gēn jiū yīn yuán gàn qiú zhī rén, zòu shè xià fǔ kān hé, chóng xíng zé fá.
權知開封府歐陽修言:「近依諫官陳旭所請,幸求內降之人,委二府劾奏其罪。臣自權知開封府未及兩月,十次承准內降,本府具奏,至於再三,而內降不已。乞根究因緣干求之人,奏攝下府勘劾,重行責罰。」
bā yuè, jǐ hài shuò, rì yǒu shí zhī.
八月,己亥朔,日有食之。
jiǎ chén, zhào lǐ bù gòng yuàn, zōng shì xù bù xǔ suǒ tīng yīng jǔ.
甲辰,詔禮部貢院,宗室婿不許鎖廳應舉。
dīng wèi, zhào sān sī: jīng shī bǐ suì hàn, lǚ juān mín zū, qí yǐ mín qián shí wàn xià běn lù zhù dí jūn chǔ.
丁未,詔三司:「京師比歲旱,屢蠲民租,其以緡錢十萬下本路助糴軍儲。」
xīn hài, yǐ dù zhī fù shǐ zhōu zhàn wèi liáo tài hòu shēng chén shǐ. qí cí bù xíng, nǎi mìng quán yán tiě fù shǐ wáng dǐng dài wǎng.
辛亥,以度支副使周湛為遼太后生辰使。淇辭不行,乃命權鹽鐵副使王鼎代往。
jǐ wèi, cān zhī zhèng shì wáng yáo chén zú, chuò shì cháo yī rì, zèng zuǒ pú shè, shì wén ān.
己未,參知政事王堯臣卒,輟視朝一日,贈左僕射,諡文安。
gēng shēn, biàn xī mán péng shì xī lǜ zhòng jiàng, guī lián suì suǒ lüè jiǎ zhàng shì zú, zhào chén zhōu hái qí nú jí tóng zhù zì shì fù tōng zhōng guó, rán jié ào yì shén.
庚申,卞溪蠻彭仕羲率眾降,歸連歲所掠甲仗士卒,詔辰州還其孥及銅柱;自是復通中國,然桀驁益甚。
xīn yǒu, fēng zuǒ tún wèi dà jiāng jūn xiù zhōu tuán liàn shǐ cóng xìn wèi róng guó gōng. wú yì wáng dé zhāo sūn, shū guó gōng wéi zhōng zi yě.
辛酉,封左屯衛大將軍、秀州團練使從信為榮國公。吳懿王德昭孫,舒國公惟忠子也。
zhī hún zhōu liú chǎng yán: xī zhōu gōng zuò wú yì yǐ jiè chéng wáng, qí yán yuē: shāng wáng zhōng zōng jí gāo zōng jí zǔ jiǎ jí wén wáng jiē yǐ wú yín yú guān yú yì yú yóu yú tián, shì yǐ yīng wú jiāng zhī fú, zi sūn fān chāng. cǐ shèng rén zhī zhì yán yě. bì xià lín zhèng sān shí qī nián yǐ, bǎi xìng lài bì xià zhī dé, yǎng lǎo cí yòu, rén suì qí xìng. yuàn bì xià rì jǐn yī rì, yǔ tiān wú jí. bǐ wén chē jià shù lín yuàn pǔ, zhì jiǔ guān lè shèng xīn zì yǒu cháng jié, ér yì zhě wèi qí tài pín. chén kǒng jìn xí gǒu yú chéng yì ér bù néng jiàn, dà chén xiàn yǐ lǐ mào ér bù dé yán, chuán wén sì fāng, wèi fù shèng dé. wài zhī zé xián dài yú zhèng shì, yǒu yóu guān zhī hǎo nèi zhī zé yí hān yú jiǔ dé, wéi shè shēng zhī lǐ. yuàn bì xià wán xīn shén míng, yǎng yǐ qīng jìng, tīng zhǐ yú zhōng shēng, wú yǐ fán ěr, wèi zhǐ yú shí qì, wú yǐ shuǎng kǒu, zé zì tiān yòu zhī, jí wú bù lì yǐ.
知渾州劉敞言:「昔周公作《無逸》以戒成王,其言曰:『商王中宗及高宗及祖甲及文王皆以無淫於觀、於逸、於游、于田,是以膺無疆之福,子孫蕃昌。』此聖人之至言也。陛下臨政三十七年矣,百姓賴陛下之德,養老慈幼,人遂其性。願陛下日謹一日,與天無極。比聞車駕數臨苑圃,置酒觀樂;聖心自有常節,而議者謂其太頻。臣恐近習苟於承意而不能諫,大臣限以禮貌而不得言,傳聞四方,未副聖德。外之則嫌怠於政事,有游觀之好;內之則疑酣於酒德,違攝生之理。願陛下玩心神明,養以清淨,聽止於中聲,毋以煩耳,味止於實氣,毋以爽口,則自天祐之,吉無不利矣。」
chū, guān jì què chá, mín sī xù fàn jiē yǒu jìn, là chá zhī jìn yóu yán, fàn zhě qí fá bèi, fán gào bǔ sī chá jiē yǒu shǎng. rán yuē shù yù mì ér mào jìn yù fān, suì bào xíng pì, bù kě shèng shù. yuán hù kùn yú zhēng qǔ, guān sī páng yuán qīn rǎo, yīn ér xiàn yú zuì lì, yǐ zhì pò chǎn táo nì zhě, suì bǐ yǒu zhī. guān chá suǒ zài chén jī, xiàn guān huò lì wú jǐ, lùn zhě jiē wèi yí chí jìn biàn. jǐng yòu zhōng, yè qīng chén cháng shàng shū qǐ chí jìn, sān sī yì jiē yǐ wèi bù kě. zhì shì zhù zuò zuǒ láng hé gé sān bān fèng zhí wáng jiā lín yòu jiē shàng shū, qǐng bà gěi chá běn qián, zòng yuán hù mào yì, ér guān shōu qí zū qián, yǔ suǒ zài zhēng suàn guī què huò wù, yǐ cháng biān dí zhī fèi, kě yǐ shū lì yuán ér kuān mín lì. jiā lín wèi dēng píng zhì sòng shū shí juǎn, lóng yǎn shì chéng cè èr juǎn, shàng zhī. huái nán zhuǎn yùn fù shǐ shěn lì, yì jí chá fǎ lì hài wèi shí juǎn, chén tōng shāng zhī lì. zǎi xiàng fù bì hán qí céng gōng liàng děng jué yì xiàng zhī, lì yán yú dì. jiǔ yuè, guǐ yǒu, mìng hàn lín xué shì hán jiàng zhī jiàn yuàn chén xù jí zhī zá yù shǐ lǚ jǐng chū jí sān sī zhì jú yì zhī.
初,官既榷茶,民私蓄販皆有禁,臘茶之禁尤嚴,犯者其罰倍,凡告捕私茶皆有賞。然約束愈密而冒禁愈蕃,歲報刑辟,不可勝數。園戶困於征取,官司旁緣侵擾,因而陷於罪戾,以至破產、逃匿者,歲比有之。官茶所在陳積,縣官獲利無幾,論者皆謂宜弛禁便。景祐中,葉清臣嘗上疏乞弛禁,三司議皆以為不可。至是著作佐郎何鬲、三班奉職王嘉麟又皆上書,請罷給茶本錢,縱園戶貿易,而官收其租錢,與所在征算歸榷貨物,以償邊糴之費,可以疏利源而寬民力。嘉麟為《登平致頌書》十卷,《隆衍視成策》二卷,上之。淮南轉運副使沈立,亦集《茶法利害》為十卷,陳通商之利。宰相富弼、韓琦、曾公亮等決意向之,力言於帝。九月,癸酉,命翰林學士韓絳、知諫院陳旭及知雜御史呂景初即三司置局議之。
bǐng zǐ, yǐ tún tián yuán wài láng lǐ shī zhōng tí diǎn guǎng nán xī lù xíng yù. shī zhōng jiàn yán: lǐng nán zì gǔ bù lì shù bīng, qǐ zhì tǔ dīng, mù gǎn yǒng, jiā dīng zhì sì wǔ zé jí yī rén. zǒng wèi wǔ fān, shàng zhōu jiào yuè, bù jí wǔ bǎi rén wèi sì fān. lì qì xiè, nóng xì xùn zhī, jìn yī qiè tā yì. shàng fān zé gěi liáng miǎn shuì, xiào zhǎng miǎn èr dīng shuì. yú shì yí lù dé sì wàn yú rén. yòu qǐng tōng yán shāng yǐ biàn mín, fù yōng zhōu hé shì chǎng yǐ shí biān, shì duō shī xíng.
丙子,以屯田員外郎李師中提點廣南西路刑獄。師中建言:「嶺南自古不利戍兵,乞置土丁,募敢勇,家丁至四五則籍一人。總為五番,上州教閱,不及五百人為四番。利器械,農隙訓之,禁一切它役。上番則給糧免稅,校長免二丁稅。」於是一路得四萬餘人。又請通鹽商以便民,復邕州和市場以實邊,事多施行。
guì zhōu xìng ān xiàn yǒu líng qú, běi tōng jiāng hú, nán rù hǎi, zì qín hàn tōng zhōu jí, jiē shí dǐ qiǎn xiá, shí bā lǐ nèi zhì sān shí liù dòu mén, yī zhōu suǒ zài bù guò bǎi hú, chéng zhǎng shuǐ zé kě xíng. shī zhōng jī xīn fén qí shí, mù gōng záo zhī, fèi dòu mén èr shí liù, yì sān xún ér chéng, zhōu jí yǐ tōng.
桂州興安縣有靈渠,北通江、湖,南入海,自秦、漢通舟楫,皆石底淺狹,十八里內置三十六斗門,一舟所載不過百斛,乘漲水則可行。師中積薪焚其石,募工鑿之,廢斗門二十六,役三旬而成,舟楫以通。
xīn sì, tiān píng jié dù shǐ xuān huī nán yuàn shǐ zhāng yáo zuǒ zú, zèng tài shī. yáo zuǒ chí shēn jǐn wèi, pō tōng lì zhì. wǎn jié yǐ qī lǐ jìn, jù zhì chóng xiǎn, liàn lào ēn chǒng, wèi shì suǒ bǐ.
辛巳,天平節度使、宣徽南院使張堯佐卒,贈太師。堯佐持身謹畏,頗通吏治。晚節以戚里進,遽至崇顯,戀嫪恩寵,為世所鄙。
dōng, shí yuè, yǐ sì, chū nèi cáng kù juàn shí wàn, xià hé dōng zhuǎn yùn sī zhù dí jūn chǔ.
冬,十月,乙巳,出內藏庫絹十萬,下河東轉運司助糴軍儲。
guǐ hài, chú hé běi fāng guō kè hù gān shí yán qián.
癸亥,除河北坊郭客戶乾食鹽錢。
jiǎ zǐ, yǐ tí diǎn jiāng nán dōng lù xíng yù wáng ān shí wèi dù zhī pàn guān.
甲子,以提點江南東路刑獄王安石為度支判官。
ān shí xiàn shū wàn yán, jí chén dāng shì zhī wù, qí lüè yuē: jīn tiān xià zhī cái lì rì yǐ kùn qióng, ér fēng sú rì yǐ shuāi huài, huàn zài bù zhī fǎ dù gù yě. fǎ xiān wáng zhī zhèng zhě, dāng fǎ qí yì ér yǐ. fǎ qí yì, zé wú suǒ gǎi yì gèng gé, bù zhì hū qīng hài tiān xià zhī ěr mù, xiāo tiān xià zhī kǒu, ér gù yǐ hé hū xiān wáng zhī zhèng yǐ. yòu yuē: fāng tiān xià zhī rén cái, wèi cháng bù zì rén zhǔ táo yě ér chéng zhī. suǒ wèi táo yě ér chéng zhī zhě, yì jiào zhī yǎng zhī qǔ zhī rèn zhī yǒu qí dào ér yǐ. jīn zhī jiào zhě fēi tè bù néng chéng rén zhī cái, yòu cóng ér kùn kǔ huǐ huài zhī, shǐ bù dé chéng cái. yòu yuē: yīn tiān xià zhī lì yǐ shēng tiān xià zhī cái, qǔ tiān xià zhī cái yǐ gōng tiān xià zhī fèi, zì gǔ zhì shì, wèi cháng yǐ cái bù zú wèi gōng huàn yě, huàn zài zhì cái wú qí dào ěr. yòu yuē: zài wèi zhī rén cái jì bù zú yǐ, ér lǘ xiàng cǎo yě zhī jiān yì shǎo kě yòng zhī cái. fēi tè xíng xiān wáng zhī zhèng ér bù de yě, shè jì zhī tuō, fēng jiāng zhī shǒu, bì xià qí néng jiǔ yǐ tiān xìng wèi cháng ér wú yī dàn zhī yōu hū! chén yuàn bì xià jiàn hàn táng wǔ dài zhī suǒ yǐ luàn wáng, chéng jìn wǔ gǒu qiě yīn xún zhī huò, míng zhào dà chén, sī suǒ yǐ táo chéng tiān xià rén cái, lǜ zhī yǐ móu, jì zhī yǐ shù, wèi zhī yǐ jiàn, qī hé yú dāng shì zhī biàn ér wú fù yú xiān wáng zhī yì, zé tiān xià zhī rén cái bù shèng yòng yǐ. yòu yuē: chén zhī suǒ chēng, liú sú zhī suǒ bù jiǎng, ér jīn zhī yì zhě yǐ wèi yū kuò ér shú làn zhě yě, wéi bì xià liú shén ér chá zhī!
安石獻書萬言,極陳當世之務,其略曰:「今天下之財力日以困窮,而風俗日以衰壞,患在不知法度故也。法先王之政者,當法其意而已。法其意,則吾所改易更革,不至乎傾駭天下之耳目,囂天下之口,而固已合乎先王之政矣。」又曰:「方天下之人才,未嘗不自人主陶冶而成之。所謂陶冶而成之者,亦教之、養之、取之、任之有其道而已。今之教者非特不能成人之才,又從而困苦毀壞之,使不得成才。」又曰:「因天下之力以生天下之財,取天下之財以供天下之費,自古治世,未嘗以財不足為公患也,患在治財無其道耳。」又曰:「在位之人才既不足矣,而閭巷草野之間亦少可用之才。非特行先王之政而不得也,社稷之託,封疆之守,陛下其能久以天幸為常而無一旦之憂乎!臣願陛下鑒漢、唐、五代之所以亂亡,懲晉武苟且因循之禍,明詔大臣,思所以陶成天下人才,慮之以謀,計之以數,為之以漸,期合於當世之變而無負於先王之意,則天下之人才不勝用矣。」又曰:「臣之所稱,流俗之所不講,而今之議者以謂迂闊而熟爛者也,惟陛下留神而察之!」
shí yī yuè, guǐ yǒu, mìng hàn lín xué shì hán jiàng jiàn guān chén xù yù shǐ lǚ jǐng chū tóng sān sī xiáng dìng shěng jiǎn rǒng fèi.
十一月,癸酉,命翰林學士韓絳、諫官陳旭、御史呂景初同三司詳定省減冗費。
chū, shū mì fù shǐ zhāng biàn qǐng bà mín jiān kē lǜ jí yíng zào bù jí zhī wù, qí zhū chǎng kù wù wù zhī què gōng zhě, lìng suǒ zài yǐ guān qián shōu shì zhī. yú shì zhì shěng jiǎn sī yú sān sī, zì shì duō suǒ cái sǔn yún.
初,樞密副使張昪請罷民間科率及營造不急之務,其諸場庫務物之闕供者,令所在以官錢收市之。於是置省減司於三司,自是多所裁損雲。
shì rì, liáo zhǔ xíng zài shēng lǐ jí chái cè lǐ, yàn qún chén yú bā fāng bēi.
是日,遼主行再生禮及柴冊禮,宴群臣於八方陂。
xiān shì liáo zhǔ jiāng xíng dà cè lǐ, nán yuàn shū mì shǐ xiāo gé yuē: xíng dà lǐ bèi yí wù, bì zé guǎng dì, mò ruò huáng chuān. sān sī shǐ liú liù fú yuē: bù rán. lǐ yí guó zhī dà tǐ, dì wáng zhī lè bù zòu yú yě. jīn zhōng jīng sì fāng zhī jí, cháo jìn gè dé qí suǒ, yí zhōng jīng xíng zhī. liáo zhǔ cóng liù fú yì.
先是遼主將行大冊禮,南院樞密使蕭革曰:「行大禮備儀物,必擇廣地,莫若黃川。」三司使劉六符曰:「不然。禮儀國之大體,帝王之樂不奏於野。今中京四方之極,朝覲各得其所,宜中京行之。」遼主從六符議。
wù yín, yù qīng fēng diàn shòu dà cè lǐ, dà shè. wú wáng yē lǜ rén xiān xǐ fēng suí wáng, chū wèi nán jīng fù yuán shuài, yǐ yē lǜ huá gé zèn zhī yě.
戊寅,御清風殿受大冊禮,大赦。吳王耶律仁先徙封隋王,出為南京副元帥,以耶律華格譖之也。
rén wǔ, liáo zhǔ yè tài zǔ jí zhū dì gōng. bǐng xū, cí mù yè shān. jìn zào yù qì.
壬午,遼主謁太祖及諸帝宮。丙戌,祠木葉山。禁造玉器。
jǐ chǒu, zhào zhì zài jīng dū shuǐ jiān, bà sān sī hé qú sī, yǐ yù shǐ zhī zá lǚ jǐng chū pàn jiān, lǐng hé qú sī shì yáng zuǒ tóng pàn, hé qú sī jù dāng gōng shì sūn lín wáng shū xià zhī jiān chéng shì.
己丑,詔置在京都水監,罷三司河渠司,以御史知雜呂景初判監,領河渠司事楊佐同判,河渠司句當公事孫琳、王叔夏知監丞事。
jiāng hú shàng gòng mǐ, jiù zhuǎn yùn shǐ yǐ běn lù gāng shū zhēn chǔ sì zhōu zhuǎn bān cāng, zài yán yǐ guī, zhōu hái qí jùn, zú hái qí jiā. ér biàn zhōu yì zhuǎn bān cāng yùn mǐ shū jīng shī, suì zhé yùn zhě sì. hé dōng hé, zhōu zú yì hái yíng, zhì chūn fù jí, míng yuē fàng dòng zú dé fān xiū, táo wáng zhě shǎo, ér biàn chuán bù shè jiāng lù, wú fēng bō chén nì zhī huàn. qí hòu fā yùn shǐ quán yì zhòng, liù lù shàng gòng mǐ tuán gāng fā chuán, bù fù wěi běn lù, dú fā yùn shǐ zhuān qí rèn. wén yí bèn bìng, shì mù fán huǒ, yǒu bù néng jiǎn chá, zé lì xū kě yǐ yòng yì yú qí jiān, cāo zhōu zhě qiú zhū lì, zhé dé yì fù ráo jùn, shì jiàn mào guì, yǐ qū jīng shī. zì shì jiāng biàn zhī zhōu hùn zhuǎn wú biàn, wǎn zhōu zú yǒu zhōng shēn bù hái qí jiā lǎo sǐ hé lù zhě, jí duō kōng míng, cáo shì dà bì. huáng yòu zhōng, fā yùn shǐ xǔ yuán zòu: jìn suì zhū lù yīn xún, liáng gāng fǎ huài, suì lìng biàn gāng zhì dōng chū jiāng wèi tā lù zhuǎn cáo, bīng bù dé xī. yí chì zhū lù zēng chuán zài mǐ, shū zhuǎn bān cāng, chōng suì jì rú gù shì. yú shì yán lì zhě duō yǐ yuán shuō wèi rán, zhào rú yuán zòu. huì yuán qù, bù guǒ xíng. jì ér zhū lù gāng bù jí, gēng yín, fù xià zhào qiè zé yǒu sī, jiāng huái liǎng zhè zhuǎn yùn sī qī yǐ qī nián, gè zào chuán bǔ zú tuán běn lù gāng, zì jiā yòu wǔ nián, biàn gāng bù dé fù chū jiāng.
江、湖上供米,舊轉運使以本路綱輸真、楚、泗州轉般倉,載鹽以歸,舟還其郡,卒還其家。而汴舟詣轉般倉運米輸京師,歲折運者四。河冬涸,舟卒亦還營,至春復集,名曰放凍;卒得番休,逃亡者少,而汴船不涉江路,無風波沉溺之患。其後發運使權益重,六路上供米糰綱發船,不復委本路,獨發運使專其任。文移坌並,事目繁夥,有不能檢察,則吏胥可以用意於其間,操舟者賕諸吏,輒得詣富饒郡,市賤貿貴,以趨京師。自是江、汴之舟混轉無辨,挽舟卒有終身不還其家、老死河路者,籍多空名,漕事大敝。皇祐中,發運使許元奏:「近歲諸路因循,糧綱法壞,遂令汴綱至冬出江為它路轉漕,兵不得息。宜敕諸路增船載米,輸轉般倉,充歲計如故事。」於是言利者多以元說為然,詔如元奏。會元去,不果行。既而諸路綱不集,庚寅,復下詔切責有司,江、淮、兩浙轉運司期以期年,各造船補卒團本路綱,自嘉祐五年,汴綱不得復出江。
liáo sān sī shǐ liú liù fú zú. liù fú yǒu zhì cāo, néng wén zhāng, liáo rén zhòng zhī.
遼三司使劉六符卒。六符有志操,能文章,遼人重之。
shí èr yuè, yǐ sì, zhào sān sī: měi suì shàng tiān xià suì fù zhī shù, zì jīn sān suì yī huì qí kuī yíng yǐ wén.
十二月,乙巳,詔三司:「每歲上天下歲賦之數,自今三歲一會其虧贏以聞。」
liáo chí shì shù chù yīng zhī jìn.
遼弛士庶畜鷹之禁。
xīn hài, nán yuàn shū mì shǐ chǔ wáng xiāo gé fù wèi běi yuàn shū mì shǐ.
辛亥,南院樞密使楚王蕭革復為北院樞密使。
hàn lín xué shì hán jiàng yán: zhōng shū mén xià, zǎi xiàng suǒ zhí, ér yǐ tā guān pàn shěng, míng bù xiāng chēng, yí gēng dìng qí zhì, yī zhōu lǐ táng liù diǎn wèi yī shū. zhào hàn lín xué shì hú sù zhī zhì gào liú chǎng xiáng dìng yǐ wén. chǎng děng tiáo liè, kān zhèng cái sǔn, shēn míng shí shì hòu bù guǒ xíng.
翰林學士韓絳言:「中書門下,宰相所職,而以它官判省,名不相稱,宜更定其制,依《周禮》、《唐六典》為一書。」詔翰林學士胡宿、知制誥劉敞詳定以聞。敞等條列,刊正裁損,申明十事;後不果行。
xīn yǒu, zhào: nián qī shí ér jū guān fàn shì, huò yǐ bù zhì wèi suǒ shǔ tǐ liàng ruò chōng tì ér wèi zhì shì zhě, gèng bù tuī ēn zi sūn.
辛酉,詔:「年七十而居官犯事,或以不治為所屬體量若沖替而未致仕者,更不推恩子孫。」
rùn yuè, dīng mǎo shuò, zhào: cháng wèi zhōng shū shū mì yuàn zhū sī lì rén jí jì shù guān zhí, wú dé rèn tí diǎn xíng yù jí zhī zhōu jūn, zì jūn bān chū zhì zhèng rèn zhě, fāng dé zhī biān yào zhōu jūn.
閏月,丁卯朔,詔:「嘗為中書、樞密院諸司吏人及技術官職,無得任提點刑獄及知州軍,自軍班出至正任者,方得知邊要州軍。」
jǐ sì, liáo cì huáng tài shū zhòng yuán jīn quàn. huì huáng zǐ jùn shēng, zhòng yuán qī rù hè, yǐ yàn yě zì jīn, huáng hòu sù duān zhòng, jiàn zhī fú xǐ, jiè yuē: wèi dà jiā fù, hé bì rú cǐ! zhòng yuán qī guī, lì zhòng yuán yuē: rǔ shì shèng zōng ér, nǎi shǐ rén yǐ hā tún jiā wǒ! rǔ ruò yǒu zhì, dāng chī cǐ bì. zhòng yuán zǐ ní lǔ gǔ sù yǒu yì zhì, gù fù yán rú cǐ.
己巳,遼賜皇太叔重元金券。會皇子濬生,重元妻入賀,以艷冶自矜,皇后素端重,見之弗喜,戒曰:「為大家婦,何必如此!」重元妻歸,詈重元曰:「汝是聖宗兒,乃使人以哈屯加我!汝若有志,當笞此婢。」重元子尼嚕古素有異志,故婦言如此。
xiān shì cháo yì yǐ kē jǔ jì shù, zé gāo dì zhī rén bèi zhòng, qí zhuó rèn ēn diǎn, yí sǔn yú gù, zhào zhōng shū mén xià cái zhī. dīng chǒu, zhào: zì jīn zhì kē rù dì sān děng yǔ jìn shì dì yī, chú dà lǐ píng shì, qiān shǔ liǎng shǐ mù zhí guān shì, dài hái, shēng tōng pàn, zài rèn mǎn, shì guǎn zhí zhì kē rù dì sì děng yǔ jìn shì dì èr dì sān, chú liǎng shǐ mù zhí guān, dài hái, gǎi cì děng jīng guān zhì kē rù dì wǔ děng yǔ jìn shì dì sì dì wǔ, chú shì xián zhī xiàn, dài hái, qiān liǎng shǐ mù zhí guān. suǒ tīng rén shì cǐ. zì shì zhòu xiǎn zhě xiān, ér suǒ de rén cái jí qí fēng jī, bǐ jiù yì qǐn shuāi.
先是朝議以科舉既數,則高第之人倍眾,其擢任恩典,宜損於故,詔中書門下裁之。丁丑,詔:「自今制科入第三等與進士第一,除大理評事,簽署兩使幕職官事,代還,升通判,再任滿,試館職;制科入第四等與進士第二、第三,除兩使幕職官,代還,改次等京官;制科入第五等與進士第四、第五,除試銜知縣,代還,遷兩使幕職官。鎖廳人視此。」自是驟顯者鮮,而所得人才及其風跡,比舊亦寢衰。
jǐ mǎo, zhào: míng nián zhēng dàn rì shí, qí zì dīng hài bì zhèng diàn, jiǎn cháng shàn. zhī zhì gào liú chǎng yán: sān dài zhī diǎn, rì shí wú yù bì zhī shì. xiān wáng zhì lǐ, guò zhī zhě yóu bù jí. qí zhì fǎ, xiān shí zhě yǔ bù jí shí zhě, jūn guì dé zhòng ér yǐ. hàn táng sù fú qǐn bīng, què cháo huì bù shì shì jí qiú zhí yán, dà shuài jiē zài hé shuò zhī chén, wèi yǒu xiān shí xún rì zhě yě. zhào yōu tài guò, chūn qiū suǒ jī. qǐ xiáng qiú jiù diǎn, shé zhōng yú lǐ.
己卯,詔:「明年正旦日食,其自丁亥避正殿,減常膳。」知制誥劉敞言:「三代之典,日食無預避之事。先王制禮,過之者猶不及。其製法,先時者與不及時者,均貴得中而已。漢、唐素服寢兵,卻朝會不視事及求直言,大率皆在合朔之辰,未有先時旬日者也。兆憂太過,《春秋》所譏。乞詳求舊典,折衷於禮。」
jǐ chǒu, zhào zhōng shū wǔ fáng biān zǒng lì, cóng hán qí qǐng yě.
己丑,詔中書五房編總例,從韓琦請也。
shì suì, yīng tiān fǔ shī rù píng mín sǐ zuì, wèi jué, tōng pàn sūn shì níng biàn zhèng zhī lì dāng zuò fǎ, zhī fǔ liú hàng zòng fú zhì. tí diǎn xíng yù hán zōng yàn wǎng àn jǔ, hàng fù jǔ zhǐ zhī zōng yàn shū yú cháo, zú dǐ lì zuì. zōng yàn, gāng zhī zǐ yě.
是歲,應天府失入平民死罪,未決,通判孫世寧辨正之;吏當坐法,知府劉沆縱弗治。提點刑獄韓宗彥往案舉,沆復沮止之;宗彥疏於朝,卒抵吏罪。宗彥,綱之子也。
rén zōng tǐ tiān fǎ dào jí gōng quán dé shén wén shèng wǔ ruì zhé míng xiào huáng dì jiā yòu sì nián liáo qīng níng wǔ nián. jǐ hài, yī líng wǔ jiǔ nián
○仁宗體天法道極功全德神文聖武睿哲明孝皇帝嘉祐四年(遼清寧五年。己亥,一零五九年)
chūn, zhēng yuè, bǐng shēn shuò, rì yǒu shí zhī. qiǎn guān jì shè, dì bì diàn, bù shì cháo. zhī zhì gào liú chǎng yán: chén qián lùn xiān qī bì diàn bù zhōng gǔ diǎn, wèi méng xǐng chá. jīn yòu wén qiǎn guān jì shè, jī zhī yú jīng, yì wèi jiàn cǐ lǐ. gài shè zhě, shàng gōng zhī shén, qún yīn zhī zhǎng, gù yuē rì shí zé fá gǔ yú shè, suǒ yǐ zé shàng gōng, tuì qún yīn. jīn fǎn cí ér qǐng zhī, shì qū tiān zǐ zhī lǐ, cóng zhū hóu zhī zhì, yì yáng fú yīn, jiàng zūn biǎn zhòng, fēi chéng tiān jiè zūn cháo tíng zhī yì yě. yòu zhèng yán wú jí yán: rì shí zhě, yīn yáng zhī jiè, zài rén shì zhī shī. bì xià yuān mò lín cháo, yīn xié wèi néng jǐn píng, zuǒ yòu qīn xìng, jiāo zòng wáng jié, jiāng shuài fēi qí rén, wèi wài suǒ qīng, cǐ qí shī yě. yīn yán sūn miǎn zài bīng zhōu, kē bào bù fǎ, yàn yǐn wú dù páng jí qián zài bīng zhōu, qīng dòng guǎ móu, zhé xìng bǎo zhài, qū yě zhī nǜ, wèi guó shēn chǐ. miǎn zú zuò fèi.
春,正月,丙申朔,日有食之。遣官祭社,帝避殿,不視朝。知制誥劉敞言:「臣前論先期避殿不中古典,未蒙省察。今又聞遣官祭社,稽之於經,亦未見此禮。蓋社者,上公之神,群陰之長,故曰日食則伐鼓於社,所以責上公,退群陰。今反祠而請之,是屈天子之禮,從諸侯之制,抑陽扶陰,降尊貶重,非承天戒、尊朝廷之意也。」右正言吳及言:「日食者,陰陽之戒,在人事之失。陛下淵默臨朝,陰邪未能盡屏,左右親幸,驕縱亡節,將帥非其人,為外所輕,此其失也。」因言孫沔在并州,苛暴不法,宴飲無度;龐籍前在并州,輕動寡謀,輒興堡寨,屈野之衄,為國深恥。沔卒坐廢。
dīng yǒu, qún chén biǎo qǐng yù diàn, fù cháng shàn, sān qǐng, nǎi xǔ.
丁酉,群臣表請御殿,復常膳,三請,乃許。
zì qù nián yǔ xuě bù zhǐ, mín jī hán sǐ dào lù shén zhòng, zhào qiǎn guān fēn háng jīng chéng zhèn xù. zhī kāi fēng fǔ ōu yáng xiū qǐng bà shàng yuán fàng dēng, cóng zhī. rén yín, cì zài jīng zhū jūn bān tè zhī qián, yīn zhèn xù ér jiān jí yú zhū jūn yě.
自去年雨雪不止,民饑寒死道路甚眾,詔遣官分行京城賑恤。知開封府歐陽修請罷上元放燈,從之。壬寅,賜在京諸軍班特支錢,因賑恤而兼及於諸軍也。
sān sī shǐ zhāng fāng píng shàng suǒ biān yì quàn zé lì sān juǎn, cì míng yuē jiā yòu yì lìng.
三司使張方平上所編《驛券則例》三卷,賜名曰《嘉祐驛令》。
jiǎ chén, hàn lín xué shì hú sù quán zhī gòng jǔ.
甲辰,翰林學士胡宿權知貢舉。
tài zǐ zhōng yǔn tiān zhāng gé shì jiǎng guǎn jù tài xué hú yuàn, bìng bù néng cháo, wù shēn, shòu tài cháng bó shì, zhì shì, guī hǎi líng, zhū shēng yǔ cháo shì zǔ jiàn dōng mén wài, shí yǐ wèi róng. jí zú, zhào fù qí jiā. jí xián xiào lǐ qián gōng fǔ, lǜ tài xué zhū shēng bǎi yú rén jí fú shě wèi wèi kū, yòu zì chén shī sàng, gěi jiǎ èr rì.
太子中允、天章閣侍講、管句太學胡瑗,病不能朝,戊申,授太常博士,致仕,歸海陵,諸生與朝士祖餞東門外,時以為榮。及卒,詔賻其家。集賢校理錢公輔,率太學諸生百餘人即佛舍為位哭,又自陳師喪,給假二日。
shǐ mìng hán jiàng chén xù lǚ jǐng chū jí sān sī zhì jú yì chí chá jìn. sān sī yán: yí yuē zhì hé hòu yī suì zhī shù, yǐ suǒ de xī qián jūn fù chá mín, zì qí mǎi mài, suǒ zài shōu suàn. qǐng qiǎn guān xún chá lì hài yǐ wén. zhào qiǎn sī fēng yuán wài láng wáng jìng děng fēn háng liù lù, jí hái, jiē yán rú sān sī yì biàn. èr yuè, jǐ sì, xià zhào chí chá jìn. chū, suǒ qiǎn guān jì yì chí jìn, yīn yǐ sān sī suì kè jūn fù chá hù, fán wèi mín qián liù shí bā wàn yǒu qí, shǐ suì shū xiàn guān, bǐ yù chá shí, qí chū jǐ bèi. cháo tíng nán zhī, wèi sǔn qí bàn. suì shū mín qián sān shí sān wàn bā qiān yǒu qí, wèi zhī zū qián, yǔ zhū lù běn qián xī chǔ yǐ dài biān dí. zì shì wéi là chá jìn rú jiù, yú chá sì xíng tiān xià yǐ.
始命韓絳、陳旭、呂景初即三司置局議弛茶禁。三司言:「宜約至和後一歲之數,以所得息錢均賦茶民,恣其買賣,所在收算。請遣官詢察利害以聞。」詔遣司封員外郎王靖等分行六路,及還,皆言如三司議便。二月,己巳,下詔弛茶禁。初,所遣官既議弛禁,因以三司歲課均賦茶戶,凡為緡錢六十八萬有奇,使歲輸縣官,比喻茶時,其出幾倍。朝廷難之,為損其半。歲輸緡錢三十三萬八千有奇,謂之租錢,與諸路本錢悉儲以待邊糴。自是惟臘茶禁如舊,餘茶肆行天下矣。
yǐ hài, zhào sān sī: yǐ tiān xià guǎng huì cāng lì sī nóng sì, zhú zhōu xuǎn mù zhí cáo guān gè yī rén zhuān jiān zhī. měi suì shí yuè, bié chà guān jiǎn shì, lǎo ruò bìng bù néng zì gěi zhī rén, jí dìng xìng míng, zì cì yuè yī rì gěi mǐ yī shēng, yòu zhě bàn shēng měi sān rì yī gěi, zhì míng nián èr yuè zhǐ yǒu yú, jí liàng xiàn dà xiǎo ér jūn gěi zhī.
乙亥,詔三司:「以天下廣惠倉隸司農寺,逐州選幕職、曹官各一人專監之。每歲十月,別差官檢視,老弱病不能自給之人,籍定姓名,自次月一日給米一升,幼者半升;每三日一給,至明年二月止;有餘,即量縣大小而均給之。」
dīng chǒu, zhì guǎn gé biān dìng shū jí guān, yǐ mì gé xiào lǐ cài kàng chén xiāng jí xián xiào lǐ sū sòng guǎn gé jiào kān chén yì fēn zhāo wén shǐ guǎn jí xián yuàn mì gé shū ér biān dìng zhī. kàng, tǐng zhī xiōng sòng, shēn zhī zǐ yì, kāi fēng rén yě.
丁丑,置館閣編定書籍官,以秘閣校理蔡抗、陳襄、集賢校理蘇頌、館閣校勘陳繹分昭文、史館、集賢院、秘閣書而編定之。抗,挺之兄;頌,紳之子;繹,開封人也。
chū, mì gé xiào lǐ wú jí yán: jìn nián yòng nèi chén jiān guǎn gé shū kù, jiè chū shū jí, wáng shī yǐ duō. yòu, jiǎn biān tuō lüè, shū lì bǔ xiě bù jīng, fēi guó jiā chóng shàng rú xué zhī yì. qǐng xuǎn guǎn zhí sān liǎng rén, fēn guǎn gé rén lì biān xiě shū jí, qí sī jiè chū yǔ jiè zhī zhě, bìng yǐ fǎ zuò zhī, réng qǐng qiú fǎng suǒ yí zhī shū. nǎi mìng kàng děng réng bù jiān tā jú, èr nián yī dài, bié yòng huáng zhǐ yìn xiě yuán běn, yǐ fáng dù bài.
初,秘閣校理吳及言:「近年用內臣監館閣書庫,借出書籍,亡失已多。又,簡編脫略,書吏補寫不精,非國家崇尚儒學之意。請選館職三兩人,分館閣人吏編寫書籍,其私借出與借之者,並以法坐之,仍請求訪所遺之書。」乃命抗等仍不兼它局,二年一代,別用黃紙印寫元本,以防蠹敗。
gēng yín, zhào lǐ bù gòng yuàn: jìn shì céng jīng yù shì wǔ jǔ zhū kē liù jǔ, jìn shì shěng shì liù jǔ zhū kē qī jǔ, nián wǔ shí yǐ shàng zhě, jù míng yǐ wén. guǐ sì, yù chóng zhèng diàn, shì lǐ bù zòu míng jìn shì jí míng jīng zhū kē jí tè zòu míng jìn shì zhū kē.
庚寅,詔禮部貢院:「進士曾經御試五舉、諸科六舉,進士省試六舉、諸科七舉,年五十以上者,具名以聞。」癸巳,御崇政殿,試禮部奏名進士及明經、諸科及特奏名進士、諸科。
jiāo zhǐ kòu qīn zhōu.
交趾寇欽州。
sān yuè, wù xū, mìng hàn lín xué shì hán jiàng quán zhī kāi fēng fǔ chén xù tiān zhāng gé dài zhì táng jiè yǔ sān sī jiǎn dìng mín jiān kē lǜ yǐ wén.
三月,戊戌,命翰林學士韓絳、權知開封府陳旭、天章閣待制唐介與三司減定民間科率以聞。
jǐ hài, yǐ sān sī shǐ zhāng fāng píng wèi duān míng diàn xué shì zhī chén zhōu. xiān shì jīng chéng fù mín liú bǎo héng kāi jiǔ chǎng, fù guān qū qián bǎi yú wàn, sān sī qiǎn lì dū zhī, bǎo héng mài chǎn yǐ cháng. fāng píng yīn mǎi qí dǐ shě, bǎo héng dé qián jí shū guān, bù fù rén jiā. huì bǎo héng gū sòng bǎo héng fēi liú shì zi, huài liú shì chǎn, xià lì àn yàn, jù duì yǐ shí. yù shǐ zhōng chéng bāo zhěng, suì hé fāng píng chéng shì jiàn mǎi suǒ jiān lín fù mín dǐ shě, bù kě chù dà wèi. gù mìng chū shǒu, xún gǎi zhī yīng tiān fǔ. yǐ duān míng diàn xué shì sòng qí wèi sān sī shǐ.
己亥,以三司使張方平為端明殿學士、知陳州。先是京城富民劉保衡開酒場,負官麴錢百餘萬,三司遣吏督之,保衡賣產以償。方平因買其邸舍,保衡得錢即輸官,不復人家。會保衡姑訟保衡非劉氏子,壞劉氏產,下吏案驗,具對以實。御史中丞包拯,遂劾方平乘勢賤買所監臨富民邸舍,不可處大位。故命出守,尋改知應天府。以端明殿學士宋祁為三司使。
dīng wèi, cì jìn shì qiān shān liú huī dì yī bǎi sān shí yī rén jí dì, sān shí èr rén tóng chū shēn zhū kē yī bǎi qī shí liù rén jí dì tóng chū shēn tè zòu míng jìn shì zhū kē liù shí wǔ rén tóng chū shēn jí zhū zhōu wén xué zhǎng shǐ shòu guān rú sān nián rùn shí èr yuè è zhào shū.
丁未,賜進士鉛山劉輝第一百三十一人及第,三十二人同出身;諸科一百七十六人及第、同出身;特奏名進士、諸科六十五人同出身及諸州文學長史;授官如三年閏十二月扼詔書。
jǐ wèi, yǐ sān sī shǐ sòng qí wèi duān míng diàn xué shì zhī zhèng zhōu, quán yù shǐ zhōng chéng bāo zhěng wèi shū mì zhí xué shì quán sān sī shǐ.
己未,以三司使宋祁為端明殿學士、知鄭州,權御史中丞包拯為樞密直學士、權三司使。
xiān shì yòu sī jiàn wú jí yán qí zài dìng zhōu bù zhì, zòng jiā rén dài gōng shǐ qián shù qiān mín, jí zài shǔ shē chǐ guò dù ér zhěng yì yán qí zài yì bù duō yóu yàn, qiě qí xiōng xiáng fāng zhí zhèng, bù kě rèn sān sī, lùn zhī bù yǐ. xiáng yīn qǐ chú qí wài guān, gù mìng qí chū shǒu ér zhěng dài jū qí wèi. hàn lín xué shì ōu yáng xiū yán: jìn chú bāo zhěng wèi sān sī shǐ, mìng xià zhī rì, wài yì xuān rán, yǐ wèi cháo tíng tān zhěng zhī cái ér bù wèi zhěng xī míng jié. rán yóu jì zhěng néng jiān ràng yǐ bì xián yí, ér shù rì zhī jiān, zhěng yǐ shòu mìng, shì kě xī yě! zhěng tiān zī qiào zhí, rán sù shǎo xué wèn, cháo tíng shì tǐ, huò yǒu bù sī. zhì rú zhú qí rén ér dài qí wèi, xián yí zhī jī, cháng rén jiē zhī, zhěng qǐ dú bù sī zāi? zhěng zài tái rì, cháng zhǐ chén qián sān sī shǐ zhāng fāng píng guò shī, fāng píng yóu cǐ bà qù, yǐ sòng qí dài zhī. yòu wén zhěng dàn qí guò shī, qí yì yīn cǐ bà, ér zhěng suì dài qí rèn. cǐ suǒ wèi qī tián duó niú, qǐ dé wèi wú guò? ér zhěng guān nà lǚ, dāng bì xián yí zhě yě. shū zòu, zhěng jí jiā bì mìng, bù xǔ jiǔ zhī, nǎi jiù zhí.
先是右司諫吳及言祁在定州不治,縱家人貸公使錢數千緡,及在蜀奢侈過度;而拯亦言祁在益部多游宴,且其兄庠方執政,不可任三司,論之不已。庠因乞除祁外官,故命祁出守而拯代居其位。翰林學士歐陽修言:「近除包拯為三司使,命下之日,外議喧然,以為朝廷貪拯之材而不為拯惜名節。然猶冀拯能堅讓以避嫌疑,而數日之間,拯已受命,是可惜也!拯天資峭直,然素少學問,朝廷事體,或有不思。至如逐其人而代其位,嫌疑之跡,常人皆知,拯豈獨不思哉?拯在台日,嘗指陳前三司使張方平過失,方平由此罷去,以宋祁代之。又聞拯彈祁過失,祁亦因此罷,而拯遂代其任。此所謂蹊田奪牛,豈得謂無過?而整冠納履,當避嫌疑者也。」疏奏,拯即家避命,不許;久之,乃就職。
chū, wáng yǔ chēng zòu: tiān xià sēng ní, rì zēng yuè yì, bù kě zú qù, yí zhào tiān xià zhōu jūn, fán sēng bǎi rén dé suì dù dì zǐ yī rén, jiǔ ér zì xiāo zhī shì yě. zhào cóng zhī. zhì hé chū, chén zhí zhōng zhí zhèng, yīn qián yuán jié, tīng sēng wǔ shí rén dù dì zǐ yī rén jì ér yán zhě yǐ wèi bù kě, fù xíng jiù zhì. jiǎ chāng cháo zài běi jīng, zòu: jīng shī sēng sì duō zhāo nà wáng lài yóu mín wèi dì zǐ, qǐ jiē qǔ xiāng guàn bǎo rèn, fāng tīng shōu nà. zhào cóng zhī, jīng shī ní sēng dà yǐ wèi huàn. zhì shì yǒu zhōng zhǐ, fù lìng wǔ shí sēng dù yī dì zǐ, jí jīng shī sēng sì dì zǐ bù fù gèng qǔ bǎo rèn, sēng tú dà xǐ, zhēng wèi dào chǎng yǐ dá shàng ēn.
初,王禹偁奏:「天下僧尼,日增月益,不可卒去,宜詔天下州軍,凡僧百人得歲度弟子一人,久而自消之勢也。」詔從之。至和初,陳執中執政,因乾元節,聽僧五十人度弟子一人;既而言者以為不可,復行舊制。賈昌朝在北京,奏:「京師僧寺多招納亡賴遊民為弟子,乞皆取鄉貫保任,方聽收納。」詔從之,京師尼僧大以為患。至是有中旨,復令五十僧度一弟子,及京師僧寺弟子不復更取保任,僧徒大喜,爭為道場以答上恩。
yǒu shàng fēng zhě lùn: hé běi yì yǒng, yǒu shì zé jí yú zhàn zhèn, wú shì sàn guī tián lǐ, yǐ shí jiǎng xí, wú dài chǔ lǐn, dé gǔ yù bīng yú nóng zhī yì xī qí shù yú liè jùn, zhǐ yǐ wèi chéng shǒu zhī bèi. chéng néng yú xíng jì èr zhōu fēn dōng xī liǎng lù, mìng èr jùn shǒu chén fēn lǐng, kòu zhì, jí liǎng lù yì yǒng zhī shī, xiáng jìn fù yuán, bàng chū yǎn jī, shǐ qí fù bèi shòu dí, zé hé běi èr shí yú suǒ cháng fú ruì bīng yǐ. yì xià hé běi lù shuài chén děng.
有上封者論:「河北義勇,有事則集於戰陣,無事散歸田裡,以時講習,無待儲廩,得古寓兵於農之意;惜其束於列郡,止以為城守之備。誠能於邢、冀二州分東西兩路,命二郡守臣分領,寇至,即兩路義勇之師,翔進赴援,傍出掩擊,使其腹背受敵,則河北二十餘所常伏銳兵矣。」議下河北路帥臣等。
shí dà míng fǔ lǐ zhāo liàng dìng zhōu páng jí zhēn dìng fǔ qián míng yì gāo yáng guān wáng zhì děng shàng yì yuē: táng zé lù liú hòu lǐ bào zhēn jí hù dīng nán, sān xuǎn qí yī, nóng xì zé fēn cáo jiǎo shè, suì zhōng dōu shì, yǐ shì shǎng fá, sān nián, jiē shàn shè, jǔ bù nèi dé jìn zú èr wàn. jì wú lǐn fèi, fǔ kù yì shí, nǎi shàn jiǎ bīng wèi zhàn jù, suì xióng shì shān dōng. shì shí tiān xià chēng zhāo yì bù bīng guān yú zhū jūn, cǐ jìn dài zhī xiǎn xiào. ér huò zhě wèi mín bīng zhǐ kě chéng shǒu, nán bèi zhàn zhèn, chéng fēi tōng lùn. dàn dāng wú shì shí, biàn fēn liǎng lù, zhì guān tǒng lǐng, yǐ zhāng yòng bīng zhī shì, wài shǐ dí rén yí ér shēng móu, nèi yì yáo dòng zhòng xīn, fēi jì zhī dé. gū lìng zài suǒ diǎn jí xùn liàn, sān èr nián jiān, wǔ yì shāo jīng, jiàn xí xíng zhèn, yù yǒu jǐng, dé jiāng chén rú bào zhēn zhě tǒng yù, zhì qí zhèn duì, shì yǐ shǎng fá, hé zhàn zhī bù kě zāi! zhì yú bù fèn bù liè, liàng dí yīng jī, xì yú lín shí pián yí, yì nán yù tú. kuàng hé běi běn jiē biān hú zhī dì, zì zhì yì yǒng, zhōu xiàn yǐ shí àn yuè, ěr mù yǐ shú, xíng gù wú yí. zhào rú suǒ yì, suì yuè, yǐ xīn jiù jí bìng què shù wén.
時大名府李昭亮、定州龐籍、真定府錢明逸、高陽關王贄等上議曰:「唐澤潞留後李抱真籍戶丁男,三選其一,農隙則分曹角射,歲終都試,以示賞罰,三年,皆善射,舉部內得勁卒二萬。既無廩費,府庫益實,乃繕甲兵為戰具,遂雄視山東。是時天下稱昭義步兵冠於諸軍,此近代之顯效。而或者謂民兵只可城守,難備戰陣,誠非通論。但當無事時,便分兩路,置官統領,以張用兵之勢,外使敵人疑而生謀,內亦搖動眾心,非計之得。姑令在所點集訓練,三二年間,武藝稍精,漸習行陣,遇有警,得將臣如抱真者統馭,制其陣隊,示以賞罰,何戰之不可哉!至於部分布列,量敵應機,繫於臨時便宜,亦難預圖。況河北本皆邊胡之地,自置義勇,州縣以時案閱,耳目已熟,行固無疑。」詔如所議,歲閱,以新舊籍並闕數聞。
shì chūn, liáo zhǔ rú chūn zhōu.
是春,遼主如春州。