qǐ qiáng yǔ dà yuān xiàn zhēng yuè, jǐn tú wéi chì fèn ruò jiǔ yuè, fán èr nián yǒu qí.
起強圉大淵獻正月,盡屠維赤奮若九月,凡二年有奇。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xìng liè wén rén wǔ shèng míng ān xiào huáng dì bǎo qìng sān nián jīn zhèng dà sì nián, méng gǔ tài zǔ èr shí èr nián
○理宗建道備德大功復興烈文仁武聖明安孝皇帝寶慶三年(金正大四年,蒙古太祖二十二年)
chūn, zhēng yuè, xīn hài shuò, fā cè bǎo yú dà qìng diàn, dì lǜ qún chén shàng shòu míng huáng tài hòu zūn hào yú cí míng diàn.
春,正月,辛亥朔,發冊寶於大慶殿,帝率群臣上壽明皇太后尊號於慈明殿。
gēng shēn, yǐ cè bǎo lǐ chéng, zhì yáng gǔ yáng shí bìng wèi shǎo fù.
庚申,以冊寶禮成,制楊谷、楊石並為少傅。
rén xū, jīn zēng zhú zhōng jīng chéng, jùn biàn chéng wài háo.
壬戌,金增築中京城,浚汴城外壕。
liú zhuó shàng shū zì hé, wèi jǐ sǐ.
劉琸上疏自劾,未幾死。
cháo tíng fù yù ān fǔ lǐ quán, yǐ yáo chōng cháng yǔ lǐ quán jiāo huān, nǎi yǐ wèi huái dōng zhì zhì shǐ. chōng cháo cí, dì yuē: nán běi jiē wú chì zǐ, hé fēn bǐ cǐ! qīng qí wèi zhèn fǔ dìng zhī. chōng zhì chǔ zhōu dōng, yǐ zhōu yǐ zhì shì, jiān rù chéng, jiàn yáng miào zhēn, yòng xú xī jì gù shì, ér lǐ guò zhī. miào zhēn xǔ chōng rù chéng, chōng nǎi rù, jì zhì sēng sì zhōng, jí yì yú zhī.
朝廷復欲安撫李全,以姚翀嘗與李全交歡,乃以為淮東制置使。翀朝辭,帝曰:「南北皆吾赤子,何分彼此!卿其為朕撫定之。」翀至楚州東,艤舟以治事,間入城,見楊妙真,用徐晞稷故事,而禮過之。妙真許翀入城,翀乃入,寄治僧寺中,極意娛之。
jǐ sì, zhào yuē: zhèn měi guān zhū xī lùn yǔ zhōng yōng dà xué mèng zǐ zhù jiě, fā huī shèng xián zhī yùn, yǔ yì sī wén, yǒu bǔ zhì dào. zhèn fāng lì zhì jiǎng xué, miǎn huái diǎn xíng, shēn yòng tàn mù! kě tè zèng tài shī, zhuī fēng xìn guó gōng. xuán gǎi fēng huī guó gōng.
己巳,詔曰:「朕每觀硃熹《論語》、《中庸》、《大學》、《孟子》註解,發揮聖賢之蘊,羽翼斯文,有補治道。朕方厲志講學,緬懷典刑,深用嘆慕!可特贈太師,追封信國公。」旋改封徽國公。
méng gǔ zhǔ liú bīng gōng xià wáng chéng, zì lǜ bīng dù hé, gōng jīn jī shí zhōu.
蒙古主留兵攻夏王城,自率兵渡河,攻金積石州。
èr yuè, guǐ wèi, zhào quán bù: jīn hòu sī fǎ cān jūn, bù xǔ yǐ zhū sī nián láo chū guān rén zhù shòu. zhū dào jiǎn fǎ guān, zhào tiáo gé chà fǎ, xiàn sī wú dé wàng pì. cóng liáng chéng dà zhī zòu yě.
二月,癸未,詔銓部:「今後司法參軍,不許以諸司年勞出官人注授。諸道檢法官,照條格差法,憲司毋得妄辟。」從梁成大之奏也。
jiǎ shēn, huái xī qiáng yǒng sān jūn tǒng zhì wáng jiàn tè tiān chà bīng mǎ qián xiá. yǐ zhí shì xiū jǔ gù yě.
甲申,淮西強勇三軍統制王鑑特添差兵馬鈐轄。以職事修舉故也。
jǐ hài, yǐ è zhōu zhū jūn fù dōu tǒng zhì jiǎ jùn hàn yù xī shǔ láo xiào, jìn gōng yī děng.
己亥,以鄂州諸軍副都統制賈俊捍禦西蜀勞效,進宮一等。
jīn hè shě lī yuē hè dé fù píng yáng, huò mǎ sān qiān. wèi jǐ, méng gǔ fù gōng qǔ zhī.
金赫舍哩約赫德復平陽,獲馬三千。未幾,蒙古復攻取之。
méng gǔ bīng tū rù shāng zhōu, cán zhū yáng lú shì. jīn shū mì yuàn pàn guān yī lǎ bù hā nì zhàn, zhì líng bǎo dōng, yù yóu qí shí yú rén, huò yī rén, yú jiē sàn zǒu. bù hā nǎi yǐ jié wén, shǎng shì xí mù kūn, réng hòu cì zhī rén gòng zhī qí wǎng shàng ér wú gǎn yán. lì bù láng zhōng dà xìng yáng jū rén shàng shū, wēi jí zhī, qiě yán zǎi xiàng yí zé rén. jīn zhǔ nù yuē: xiāng fǔ fēi qí rén, yù shǐ jiàn guān dāng yán, bǐ lì cáo hé yǔ yú cǐ! chéng xiàng sà bù xú jìn yuē: tiān xià yǒu dào, shù rén yóu dé xiàn yán, kuàng zài láng guān! bì xià yǒu kuān chǒng zhī dé, gù bù yīng zhě yóu yán. shǐ qí yán kě yòng zé xíng zhī, bù kě yòng bù bì shì chén xià yě. jīn zhǔ yì jiě, suì bù wèn.
蒙古兵突入商州,殘硃陽、盧氏。金樞密院判官伊喇布哈逆戰,至靈寶東,遇游騎十餘人,獲一人,餘皆散走。布哈乃以捷聞,賞世襲穆昆,仍厚賜之;人共知其罔上而無敢言。吏部郎中大興楊居仁上書,微及之,且言宰相宜擇人。金主怒曰:「相府非其人,御史、諫官當言,彼吏曹何與於此!」丞相薩布徐進曰:「天下有道,庶人猶得獻言,況在郎官!陛下有寬寵之德,故不應者猶言。使其言可用則行之,不可用不必示臣下也。」金主意解,遂不問。
jīn zhǔ zhī yí chéng guó fū rén bù shí chū rù gōng wéi, gàn yù shí shì jiān chá yù shǐ cáo zhōu shāng héng shàng shū jí yán. zì shì chéng guó fū rén bèi zhào nǎi gǎn jìn jiàn.
金主之姨郕國夫人不時出入宮闈,干預時事;監察御史曹州商衡上書極言。自是郕國夫人被召乃敢進見。
sān yuè, gēng xū, zhào: fāng chūn hé shí, jùn xiàn zhǎng lì, qí gè quàn nóng sāng, yì mò zuò, jiè kē rǎo, bǐ sī mín ān shì dōng yè, lì běn gēng zhī, yǐ chéng fù shù, zé yǔ rǔ jiā.
三月,庚戌,詔:「方春和時,郡縣長吏,其各勸農桑,抑末作,戒苛擾,俾斯民安士東業,力本耕織,以成富庶,則予汝嘉。」
gōng bù shì láng zhū zài, yán rén zhǔ xué wèn zhī yào, dì yuē: qīng xiān qīng zhōng yōng xù yán zhī shén xiáng. yòu yán kǒng zǐ miào cóng sì qù wáng pāng huà xiàng, dì yuē: yì céng yǒu cǐ lì hū? zài yuē: wéi qí cóng sì bù dāng gōng lùn, suǒ yǐ qù zhī. yòu yán: xiān chén sì shū yìn běn, suǒ zài bù tóng. dì huí gù, xuān yù yuē: qīng xiān qīng sì shū zhù jiě, yǒu bǔ yú zhì dào, zhèn dú zhī bù shì shǒu, hèn bù yǔ zhī tóng shí.
工部侍郎硃在,言人主學問之要,帝曰:「卿先卿《中庸序》言之甚詳。」又言孔子廟從祀去王雱畫像,帝曰:「亦曾有此例乎?」在曰:「惟其從祀不當公論,所以去之。」又言:「先臣《四書》印本,所在不同。」帝回顧,宣諭曰:「卿先卿《四書》註解,有補於治道,朕讀之不釋手,恨不與之同時。
jǐ sì, jīn zhēng xià shuì èr bèi.
己巳,金征夏稅二倍。
méng gǔ zhǔ nǐ qǔ dé shùn wèi zuò xià zhī suǒ, dé shùn wú jūn, jīn rén qí kǒng. jié dù shǐ hǎi shēn, shí fèng xiáng jìn shì mǎ jiān lóng kě yǔ móu shì, yí shū zhāo zhī. jiān lóng yù xíng, huò yǐ dé shùn jué bù kě shǒu, quàn fú zhù. jiān lóng yuē: hǎi shēn píng shēng wèi cháng shí wǒ, yī jiàn xǔ wèi zhī jǐ. wǒ zhī dé shùn bù kě shǒu, wǎng zé bì sǐ, rán yǐ zhī jǐ gù, bù dé bù wèi zhī sǐ ěr. jì zhì bù shù rì, shòu wéi, chéng zhōng zhǐ yì bīng xiāng bīng bā jiǔ qiān rén. méng gǔ bīng dà jí, hǎi shēn jiǎ jiān lóng fèng xiáng zǒng guǎn fǔ pàn guān, tóng shǒu yù. fán gōng shǒu èr shí zhòu yè chéng pò, hǎi shēn sǐ zhī, jiān lóng zì jǐng.
蒙古主擬取德順為坐夏之所,德順無軍,金人其恐。節度使海伸,識鳳翔進士馬肩龍可與謀事,遺書招之。肩龍欲行,或以德順決不可守,勸弗住。肩龍曰:「海伸平生未嘗識我,一見許為知己。我知德順不可守,往則必死,然以知己故,不得不為之死耳。」既至不數日,受圍,城中止義兵、鄉兵八九千人。蒙古兵大集,海伸假肩龍鳳翔總管府判官,同守御。凡攻守二十晝夜城破,海伸死之,肩龍自剄。
xià, sì yuè, guǐ mǎo, cháo xiàn jǐng líng gōng jiǎ chén, yì rú zhī.
夏,四月,癸卯,朝獻景靈宮;甲辰,亦如之。
shì yuè, méng gǔ zhǔ cì lóng dé. shí méng gǔ bīng yǐ pò táo hé xī níng èr zhōu, fù qiǎn jiāng gōng xìn dōu, bá zhī.
是月,蒙古主次龍德。時蒙古兵已破洮河、西寧二州,復遣將攻信都,拔之。
wǔ yuè, rén zǐ, yǐ yuè kē wèi hù bù shì láng, yī qián huái nán zǒng lǐng jiān zhì zhì shǐ.
五月,壬子,以岳珂為戶部侍郎,依前淮南總領兼制置使。
jiǎ yín, juān dà lǐ sì sān yá lín ān fǔ zāng shǎng qián. zhào: dà lǐ sān yá lín ān fǔ liǎng zhè zhōu jūn, zhàng yǐ xià zuì shì zhī.
甲寅,蠲大理寺、三衙、臨安府贓賞錢。詔:「大理、三衙、臨安府、兩浙州軍,杖以下罪釋之。」
jǐ sì, jìn dú gāo zōng bǎo xùn chè zhāng, cì zǎi zhí jīng yán gè guān yàn yú mì shū shěng, jiǎng dú xiū zhù guān gè jìn guān yī děng.
己巳,進讀《高宗寶訓》徹章,賜宰執、經筵各官燕於秘書省,講讀、修注官各進官一等。
lǐ quán zài qīng zhōu, tū wéi yù zǒu, méng gǔ fù zhū lī qiǎn bīng yāo jī, dà bài zhī, zhǎn shǒu qī qiān yú jí. quán tuì rù chéng, chéng zhōng shí jǐn, quán yù jiàng, jù zhòng yì yì, nǎi fén xiāng nán xiàng zài bài, jiāng zì jīng, ér shǐ qí dǎng zhèng yǎn dé děng jiù jǐ, yuē: pì rú wèi yī, yǒu shēn, chóu wú xiù yé? běi guī wèi bì fēi fú. quán suì chū jiàng. méng gǔ zhū jiāng jiē yuē: shì qióng ér jiàng, fēi xīn fù yě, bù zhū, hòu bì wèi huàn. fù zhū lī yuē: bù rán. zhū yī rén yì ěr. shān dōng wèi jiàng zhě shàng duō, quán sù dé rén xīn, shā zhī bù zú yǐ lì wēi, tú shī mín wàng. biǎo wén, méng gǔ zhǔ zhào fù zhū lī pián yí chù zhī, nǎi yǐ quán wèi shān dōng huái nán chǔ zhōu xíng shěng, zhèng yǎn dé tián shì róng fù zhī. yóu shì jùn xiàn wén fēng kuǎn fù.
李全在青州,突圍欲走,蒙古富珠哩遣兵邀擊,大敗之,斬首七千餘級。全退入城,城中食盡,全欲降,懼眾異議,乃焚香南向再拜,將自經,而使其黨鄭衍德等救己,曰:「譬如為衣,有身,愁無袖耶?北歸未必非福。」全遂出降。蒙古諸將皆曰:「勢窮而降,非心腹也,不誅,後必為患。」富珠哩曰:「不然。誅一人易耳。山東未降者尚多,全素得人心,殺之不足以立威,徒失民望。」表聞,蒙古主詔富珠哩便宜處之,乃以全為山東、淮南、楚州行省,鄭衍德、田世榮副之。由是郡縣聞風款附。
méng gǔ bīng pò lín táo, zǒng guǎn tú men hū tú kè men bèi zhí, yòu jiàng, bù cóng, shā zhī.
蒙古兵破臨洮,總管圖們呼圖克們被執,誘降,不從,殺之。
méng gǔ qiǎn táng qìng shǐ yú jīn.
蒙古遣唐慶使於金。
rùn wǔ yuè, jiǎ shēn, juān dà lǐ sì sān yá lín ān fǔ jí shǔ xiàn zāng shǎng qián.
閏五月,甲申,蠲大理寺、三衙、臨安府及屬縣贓賞錢。
dīng wèi, lù xíng zài zuì qiú.
丁未,錄行在罪囚。
méng gǔ zhǔ bì shǔ yú liù pán shān.
蒙古主避暑於六盤山。
xiān shì jīn zhǔ jí qún chén yì yǔ méng gǔ hé, tóng pàn mù qīn fǔ shì sā hā lián lì pái hé yì. zuǒ sī jiàn chén guī jìn yuē: bīng nán yáo dù, bǎi wén bù rú yī jiàn. chén cháng rèn shǎn xī guān, jìn nián yòu lǚ dào shǎn xī, bīng jiāng rǒng nuò, kǒng bù kě yòng. yǔ wèi zhōng, jiān chá wū kù lī sì hé yuē: chén guī zhī yán fēi yě. chén jìn zhì shǎn xī, jūn shì yǒng ruì, jiē sī yī zhàn. jīn zhǔ shǒu kěn. yòu fàn yán hé shì, guī yuē: hé gù fēi shàng cè, yòu bù kě bì chéng. rán fāng jīn shì shì, bù dé bù rán, shǐ bǐ nán cóng, yóu kě yǐ jī lì jiāng shì, yǐ dài qí biàn. jīn zhǔ bù yǐ wèi rán. qún chén duō yǐ hé wèi biàn, nǎi zhào xíng shěng zhēn zhuó fā qiǎn. zhì shì nǎi qiǎn qián yù shǐ dài fū wán yán hā zhāo wèi yì hé shǐ.
先是金主集群臣議與蒙古和,同判睦親府事撒哈連力排和議。左司諫陳規進曰:「兵難遙度,百聞不如一見。臣嘗任陝西官,近年又屢到陝西,兵將冗懦,恐不可用。」語未終,監察烏庫哩四和曰:「陳規之言非也。臣近至陝西,軍士勇銳,皆思一戰。」金主首肯。又泛言和事,規曰:「和固非上策,又不可必成。然方今事勢,不得不然,使彼難從,猶可以激厲將士,以待其變。」金主不以為然。群臣多以和為便,乃詔行省斟酌發遣。至是乃遣前御史大夫完顏哈昭為議和使。
bǐng chén, jīn dì zhèn.
丙辰,金地震。
liù yuè, wù shēn shuò, rì yǒu shí zhī.
六月,戊申朔,日有食之。
liú qìng fú zài shān yáng bù zì ān, yù tú lǐ fú yǐ shú zuì, fú yì móu shā qìng fú, hù xiāng cāi jì. fú chēng jí bù chū, qìng fú zài wǎng hòu, fú shā zhī, nà qí shǒu yú yáo chōng, chōng dà xǐ. chǔ zhōu zì xià quán zhī luàn, chǔ jī wú yú, gāng yùn bù xù, zéi dǎng jí jí wèi fú suǒ zhì. fú wèi zhòng kǒu, shù jiàn chōng cù zhī, chōng xiè yǐ cháo tíng bō jiàng wèi xià. fú chéng zhòng nù, yǔ yáng miào zhēn móu, zhào chōng yǐn, chōng zhì ér miào zhēn bù chū, jiù zuò bīn cì, zuǒ yòu sàn qù. fú yǐ chōng mìng zhào zhū mù kè dù lěi děng, yǐ miào zhēn mìng zhào chōng èr qiè. zhū mù kè zhī yǒu biàn, bù dé yǐ ér wǎng. lěi zhì bā zì qiáo, fú bīng yāo zhǎn zhī. yòu yù hài chōng, guó ān yòng jiù zhī, dé miǎn, qù xū bìn, zhuì chéng yè zǒu, guī míng zhōu, sǐ.
劉慶福在山陽不自安,欲圖李福以贖罪,福亦謀殺慶福,互相猜忌。福稱疾不出,慶福在往候,福殺之,納其首於姚翀,翀大喜。楚州自夏全之亂,儲積無餘,綱運不續,賊黨籍籍謂福所致。福畏眾口,數見翀促之,翀謝以朝廷撥降未下。福乘眾怒,與楊妙真謀,召翀飲,翀至而妙真不出,就坐賓次,左右散去。福以翀命召諸幕客杜耒等,以妙真命召翀二妾。諸幕客知有變,不得已而往。耒至八字橋,福兵腰斬之。又欲害翀,國安用救之,得免,去須鬢,縋城夜走,歸明州,死。
shí jiāng huái zhī mín, mí yǒu níng jū, shǐ mí yuǎn mò zhī wèi jì, dì yì shǔ biān shì yú bù wèn. yú shì tíng yì yǐ huái luàn xiāng réng, qiǎn shuài bì bì, yù qīng huái ér zhòng jiāng, chǔ zhōu bù fù jiàn kǔn, jiù yǐ qí shuài yáng shào yún jiān zhì zhì, gǎi chǔ zhōu wèi huái ān jūn, mìng tōng pàn zhāng guó míng quán shǒu shì zhī, ruò jī mí zhōu rán.
時江、淮之民,靡有寧居,史彌遠莫知為計,帝亦署邊事於不問。於是廷議以淮亂相仍,遣帥必斃,欲輕淮而重江,楚州不復建閫,就以其帥楊紹雲兼制置,改楚州為淮安軍,命通判張國明權守視之,若羈縻州然。
jīn wán yán hā zhāo jiàn méng gǔ zhǔ qǐng hé. méng gǔ zhǔ wèi qún chén yuē: zhèn zì qù dōng wǔ xīng jù shí, yǐ cháng xǔ bù shā lüè, jù wàng xià zhào yé! jīn kě bù gào zhōng wài, lìng bǐ xíng rén yì zhī zhèn yì.
金完顏哈昭見蒙古主請和。蒙古主謂群臣曰:「朕自去冬五星聚時,已嘗許不殺掠,遽忘下詔耶!今可布告中外,令彼行人亦知朕意。」
méng gǔ jǐn kè xià chéng yì, qí mín chuān záo tǔ shí yǐ bì fēng dí, miǎn zhě bǎi wú yī èr, bái gǔ bì yě. shì yuè, xià guó zhǔ xiàn lì qū chū jiàng, suì zhí yǐ guī. xià lì guó èr bǎi yú nián, kàng héng sòng liáo jīn sān guó, miǎn xiāng wú cháng, shì sān guó zhī qiáng ruò yǐ wèi yì tóng, zhì shì nǎi wáng.
蒙古盡克夏城邑,其民穿鑿土石以避鋒鏑,免者百無一二,白骨蔽野。是月,夏國主睍力屈出降,遂縶以歸。夏立國二百餘年,抗橫宋、遼、金三國,偭鄉無常,視三國之強弱以為異同,至是乃亡。
shí zhū jiāng duō lüè zǐ nǚ cái bó, yē lǜ chǔ cái dú qǔ shū shù bù, dà huáng liǎng tuó ér yǐ. jì ér jūn shì bìng yì, wéi dé dà huáng kě yù, chǔ cái yòng zhī, suǒ huó wàn rén.
時諸將多掠子女財帛,耶律楚材獨取書數部,大黃兩駝而已。既而軍士病疫,唯得大黃可愈,楚材用之,所活萬人。
qiū, qī yuè, jǐ chǒu, méng gǔ zhǔ cú yú sà lǐ chuān. jí gé, wèi zuǒ yòu yuē: jīn jīng bīng zài tóng guān, nán jù lián shān, běi xiàn dà hé, nán yǐ jù pò. ruò jiǎ dào yú sòng, sòng jīn shì chóu, bì néng xǔ wǒ, zé xià bīng táng dèng, zhí dǎo dà liáng. jīn jí, bì zhēng bīng tóng guān, rán yǐ shù wàn zhī zhòng, qiān lǐ fù yuán, rén mǎ pí bì, suī zhì, fú néng zhàn, pò zhī bì yǐ. yán qì ér cú. nián liù shí liù. zàng qǐ niǎn gǔ. hòu zhuī shì shèng wǔ huáng dì, jiā shì fǎ tiān qǐ yùn shèng wǔ huáng dì, miào hào tài zǔ, zài wèi èr shí èr nián. tài zǔ shēn chén yǒu dà lüè, yòng bīng rú shén, gù néng miè guó sì shí, suì píng xī xià. dì sì zǐ tú lěi jiān guó.
秋,七月,己丑,蒙古主殂於薩里川。疾革,謂左右曰:「金精兵在潼關,南據連山,北限大河,難以遽破。若假道於宋,宋、金世仇,必能許我,則下兵唐、鄧,直搗大梁。金急,必徵兵潼關,然以數萬之眾,千里赴援,人馬疲敝,雖至,弗能戰,破之必矣。」言訖而殂。年六十六。葬起輦谷。後追諡聖武皇帝,加諡法天啟運聖武皇帝,廟號太祖,在位二十二年。太祖深沉有大略,用兵如神,故能滅國四十,遂平西夏。第四子圖壘監國。
méng gǔ bīng zì fèng xiáng xiàng jīng zhào, guān zhōng dà zhèn.
蒙古兵自鳳翔向京兆,關中大震。
jīn yǐ gōng bù shàng shū shī ān shí wèi shàng shū yòu chéng. xuán yǐ zhōng chéng wū kè xùn bù jí jì jiǔ fèi mó ā gù dài jiān sī nóng qīng. qiān mín bīng, dū qiū shuì, lìng mín rù bǎo, wèi qiān bì jì. yì zhě yǐ wèi méng gǔ bīng wèi zhì ér hé nán xiān yóu, shí shì kě zhī yǐ.
金以工部尚書師安石為尚書右丞。旋以中丞烏克遜布吉、祭酒費摩阿固岱兼司農卿。簽民兵,督秋稅,令民入保,為遷避計。議者以為蒙古兵未至而河南先猶,時事可知矣。
shēng bǎo yīng wèi zhōu, ér xiàn rú gù xīn mǎo, yǐ yán chéng huái yīn shān yáng jí bǎo yīng bìng lì bǎo yīng zhōu.
升寶應為州,而縣如故;辛卯,以鹽城、淮陰、山陽及寶應並隸寶應州。
dīng yǒu, zhào yuē: bǐ zhě jí fēng shén yǔ, jiè yú qiū chéng. yǐ zhèn zhī bù dé, shàng tiān shì qiǎn, sù yè zhèn kǒng, lǜ qiè mín mò. fǎng wén jī diān duō yǒu piāo sǔn hé dào, huǐ hài shì lú, mín jū shī yè, bì zhì liú sàn, shēn kě lián mǐn! bèi shuǐ zhōu jùn, sù yì zhèn jì, réng yǔ fàng xíng zhú mù děng shuì jí fù shì jiǎ dài, xiàng qù qiě lìng yǐ gé, shù jǐ pín fù xiāng zī, yǐ kuān mù qián zhī jí bìng qí tā zhèn xù shì jiàn, jí lìng yǒu sī tiáo jù yǐ wén.
丁酉,詔曰:「比者疾風甚雨,介於秋成。以朕之不德,上天示譴,夙夜震恐,慮切民瘼。訪聞畿甸多有飄損禾稻,毀害室廬,民居失業,必致流散,深可憐憫!被水州郡,速議賑濟,仍與放行竹木等稅及富室假貸,向去且令倚閣,庶幾貧富相資,以寬目前之急;並其它賑恤事件,亟令有司條具以聞。」
bā yuè, dīng wèi shuò, lǐ zhī xiào yán: wú yì yī piān, qí yì jīng shēn zuì qiè yú rén zhǔ zhī shēn zhě, yuē jí dà mìng, jié rén xīn, bǎo shòu líng ér yǐ, wàng bì xià liú yì. shí zhèng bǐng wèi shǐ mí yuǎn suǒ zhuān, zhèng qīng zhī quàn dì shēn jū jiǎng dào xué, ér zhī xiào děng yì qiè dào xué yú lùn, wèi dì suǒ xǔ.
八月,丁未朔,李知孝言:「《無逸》一篇,其義精深;最切於人主之身者,曰集大命,結人心,保壽齡而已,望陛下留意。」時政柄為史彌遠所專,鄭清之勸帝深居講道學,而知孝等亦竊道學餘論,為帝所許。
lǐ quán zhī dǎng yǐ jūn liáng bù jì, lǚ yǒu yuàn yán. quán jiāng guó ān yòng yán tōng xiāng wèi yuē: wǒ cáo mǐ wài rì shòu tóng qián èr bǎi, chǔ zhōu wù jiàn, kě yǐ zì gěi. ér liú qìng fú wèi bù shàn, yuàn chóu xiāng xún, shǐ wǒ cáo wú suǒ yī shí. shí zhāng lín xíng dé yì zài chǔ, zì wèi cháng shòu cháo tíng ēn, zhōng zāo quán jiān èr, jīn guī yú cǐ, qǐ kě bù yǔ cháo tíng lì shì! wáng yì shēn cháng wèi quán suǒ rǔ, yòu zì yǐ jiǎ shè zhàng qián rén, yǔ péng yì bīn jǔ yì bù chéng ér guī. wǔ rén jù jì yuē: cháo tíng bù jiàng qián liáng, wèi yǒu fǎn zhě wèi chú ěr. nǎi yì shā lǐ fú jí yáng miào zhēn yǐ xiàn, suì shuài zhòng qù miào zhēn jiā, miào zhēn yǐ yì fú wǎng hǎi zhōu yǐ. fú zǒu chū xíng dé shǒu rèn zhī, xiāng tú zhě shù bǎi rén.
李全之黨以軍糧不繼,屢有怨言。全將國安用、閻通相謂曰:「我曹米外日受銅錢二百,楚州物賤,可以自給。而劉慶福為不善,怨仇相尋,使我曹無所衣食。」時張林、刑德亦在楚,自謂嘗受朝廷恩,中遭全間貳,今歸於此,豈可不與朝廷立事!王義深嘗為全所辱,又自以賈涉帳前人,與彭義斌舉義不成而歸。五人聚計曰:「朝廷不降錢糧,為有反者未除耳。」乃議殺李福及楊妙真以獻,遂帥眾趣妙真家,妙真已易服往海州矣。福走出;邢德手刃之,相屠者數百人。
yǒu guō tǒng zhì zhě, shā quán cì zǐ tōng jí quán qiè liú shì, wàng chēng yáng miào zhēn, hán sān shǒu xiàn yú yáng shào yún, chí sòng lín ān. qīng cháo jiē xǐ, xí zhī xū yí jūn péng xin tuō jí zǒng guǎn zhāng huì fàn chéng jìn shí qīng bìng bīng wǎng chǔ zhōu, pián yí jǐn lù lǐ quán yú dǎng. xin tuō qīng xuān, bù wèi huì děng suǒ fú, dé xí, bù zì jué, qǐng zhì fǔ jí cháo tíng wài zhī. cháo yì yǐ shí qīng wàng zhòng, xí qīng qū huà qīng kǒng huò jí, mì qiǎn rén bào quán yú qīng zhōu, qiān yán bù jué. huì chéng jìn yǐ cháo xí zhuān wěi qīng ér bù jí jǐ, nǎi guī xū yí, shè yàn yāo xin tuō, chéng qí zuì, fù zhī, dù huái, yǐ xū yí jiàng yú jīn. jīn zhǔ fēng huì lín zī jùn wáng, chéng jìn jiāo xī jùn wáng, bǐ huì zhuān zhì hé nán, yǐ jù méng gǔ, ér shǐ zǒng shuài wán yán é ěr kè shù zhī.
有郭統制者,殺全次子通及全妾劉氏,妄稱楊妙真,函三首獻於楊紹雲,馳送臨安。傾朝皆喜,檄知盱眙軍彭忄乇及總管張惠、范成進、時青並兵往楚州,便宜盡戮李全餘黨。忄乇輕儇,不為惠等所服,得檄,不自決,請制府及朝廷外之。朝議以時青望重,檄青區畫;青恐禍及,密遣人報全於青州,遷延不決。惠、成進以朝檄專委青而不及己,乃歸盱眙,設宴邀忄乇,乘其醉,縛之,渡淮,以盱眙降於金。金主封惠臨淄郡王,成進膠西郡王,俾惠專制河南,以拒蒙古,而使總帥完顏額爾克戍之。
jīn hā zhāo zì méng gǔ hái, jīn zhǔ wén méng gǔ zhǔ lín méi yǒu zhǐ shā zhī yán, suì yǐ wèi cóng cǐ xī bīng, mìng yǒu sī bà fáng chéng jí xiū chéng dīng zhuàng, fán jūn xū zū diào bù jí zhě quán tíng. wèi sà hā lián yuē: yàn yún: shuǐ shēn jiàn zhǎng rén. cháo chén huò yù wǒ yī zhàn. rǔ dú yán dāng jìng yǐ dài zhī, yǔ zhèn yì hé. jīn rì yǒu tài píng zhī wàng, jiē rǔ móu yě. xiān dì cháng yán rǔ kě yòng, kě wèi zhī rén yǐ.
金哈昭自蒙古還,金主聞蒙古主臨沒有止殺之言,遂以為從此息兵,命有司罷防城及修城丁壯,凡軍需租調不急者權停。謂薩哈連曰:「諺云:『水深見長人。』朝臣或欲我一戰。汝獨言當靜以待之,與朕意合。今日有太平之望,皆汝謀也。先帝嘗言汝可用,可謂知人矣。」
jīn jiān chá yù shǐ zhāng tè lì yán: wèi hào èr zhái, jiǔ jiā jìn gù, jí wéi tuò jǐng, rú fáng kòu dào. jìn jiàng ēn shè, móu fǎn dà nì, jiē méng jiān xuě, bǐ dú hé zuì, yōu qiú ruò shì? shì zōng zài tiān zhī líng, dé wú shāng qí xīn hū? huáng sì wèi lì, wèi bì bù yóu cǐ yě. yòu yán: fāng jīn sān miàn shòu dí, bǎi xìng diāo bì, zǎi zhí fēi cái, chén kǒng zhōng xìng zhī gōng, wèi kě suì yuè qī yě. dāng lù zhě è qí yán, tè lì xuán wài zhé.
金監察御史張特立言:「衛、鎬二宅,久加禁錮,棘圍柝警,如防寇盜。近降恩赦,謀反大逆,皆蒙湔雪,彼獨何罪,幽囚若是?世宗在天之靈,得無傷其心乎?皇嗣未立,未必不由此也。」又言:「方今三面受敵,百姓凋弊,宰執非才,臣恐中興之功,未可歲月期也。」當路者惡其言,特立旋外謫。
bǐng chén, zhào: níng zōng rén wén zhé wǔ gōng xiào huáng dì yán pén hào, jiàn jīn liù zì, yī zǔ zōng gù shì, yí jiā shang shí zì wèi yī shí liù zì. zǎi zhí shì cóng tái jiàn liǎng shěng guān lǐ guān jí yì, xiáng jù diǎn lǐ yǐ wén.
丙辰,詔:「寧宗仁文哲武恭孝皇帝訁盆號,見今六字,依祖宗故事,宜加上十字為一十六字。宰執、侍從、台諫、兩省官、禮官集議,詳具典禮以聞。
guǐ hài, zhào lì bù: shì yì liǎng jīng bà chù, wú dé zài zhù zhī xiàn xiàn lìng. cóng yù shǐ liú yuán yīng qǐng yě.
癸亥,詔吏部:「試邑兩經罷黜,毋得再注知縣、縣令。」從御史留元英請也。
jǐ sì, jīn wàn nián jié, tóng zhī jí xián yuàn shǐ gōng yì jìn dà dìng yí xùn, dài zhì lǚ zào jìn shàng shū yào lüè. shì rì, dà fēng, luò zuǒ yē mén chī wěi, huài dān fèng mén fēi yǔn shuāng, hé jǐn yǔn.
己巳,金萬年節,同知集賢院史公奕進《大定遺訓》,待制呂造進《尚書要略》。是日,大風,落左掖門鴟尾,壞丹鳳門扉;隕霜,和盡隕。
jiǔ yuè, cì liú zhèng yán pén yuē zhōng xuān.
九月,賜留正訁盆曰忠宣。
gēng zǐ, zhào: shí qīng jiān bì shǒu huái, dú dāng yī miàn, lǚ yǒu zhàn jié. chú wǔ kāng jūn jié dù shǐ zuǒ jīn wú shàng jiāng jūn, zhōng yì dōu tǒng zhì.
庚子,詔:「時青堅壁守淮,獨當一面,屢有戰捷。除武康軍節度使、左金吾上將軍,忠義都統制。」
lǐ quán dé shí qīng bào, tòng kū, lì gào méng gǔ jiāng fù zhū lī qiú nán hái, bù xǔ. quán yīn duàn yī zhǐ yǐ shì zhī, shì hái nán bì pàn, fù zhū lī nǎi chéng zhì shòu quán shān dōng xíng shěng, dé zhuān zhì shān dōng, suì xiàn jīn bì. dōng, shí yuè, bǐng chén, quán suì yǔ méng gǔ xuān chà zhāng guó míng jí tōng shì shù rén hái chǔ zhōu, fú méng gǔ yì guān, wén yí jì jiǎ zǐ ér wú nián hào. yáng shào yún wén qí zhì, suì liú yáng zhōu. guó ān yòng shā zhāng lín xíng dé yǐ zì shú, guō tǒng zhì yì wèi quán suǒ shā. xún fù yòu shā shí qīng, bìng qí zhòng. wáng yì shēn bēn jīn, jīn fēng wèi dōng píng jùn wáng.
李全得時青報,慟哭,力告蒙古將富珠哩求南還,不許。全因斷一指以示之,誓還南必叛,富珠哩乃承制授全山東行省,得專制山東,歲獻金幣。冬,十月,丙辰,全遂與蒙古宣差張國明及通事數人還楚州,服蒙古衣冠,文移紀甲子而無年號。楊紹雲聞其至,遂留揚州。國安用殺張林、刑德以自贖,郭統制亦為全所殺。尋復誘殺時青,並其眾。王義深奔金,金封為東平郡王。
jǐ wèi, zhào yuē: zhèn yǐ miǎo gōng, shào yīng shèng xù, jīn shǐ jiāo jiàn tiān dì, jīng jīng yín wèi, lǜ fú kè rèn, yǐ kè qī qí sù, shù jǐ duì yuè wú kuì. fán bǎi yù shì zhī chén, gè yí kè jǐn yōu sī, wú huò dài màn, yǐ chēng zhèn yì.
己未,詔曰:「朕以眇躬,紹膺聖緒,今始郊見天地,兢兢寅畏,慮弗克任,以剋期齊肅,庶幾對越無愧。凡百御事之臣,各宜恪謹攸司,毋或怠慢,以稱朕意。」
xīn yǒu, jīn chén guī xié yòu shí yí lǐ dà jié, hé sà hā lián chǎn nìng zhāo quán nà huì jí bù gōng shì, bù bào.
辛酉,金陳規偕右拾遺李大節,劾薩哈連諂佞、招權納賄及不公事,不報。
jiǎ zǐ, yǐ yòu jiān mén wèi dà jiāng jūn yǔ shì wèi yí zhōu guān chá shǐ, cì míng guì qiān, jì yí wáng hòu qiān niú wèi jiāng jūn mèng jūn wèi hé zhōu fáng yù shǐ, cì míng nǎi yù, jì jǐng xiàn tài zǐ hòu.
甲子,以右監門衛大將軍與奭為宜州觀察使,賜名貴謙,繼沂王后;千牛衛將軍孟均為和州防禦使,賜名乃裕,繼景獻太子後。
shí yī yuè, bǐng zǐ shuò, yǐ fèng shàng níng zōng huī hào cè bǎo gào yú zōng diào tiān dì shè jì gōng guān. wù yín, fā cè bǎo yú dà qìng diàn, qiǎn qún chén fèng shàng yú níng zōng miào.
十一月,丙子朔,以奉上寧宗徽號冊寶告於宗調、天地、社稷、宮觀。戊寅,發冊寶於大慶殿,遣群臣奉上於寧宗廟。
jǐ mǎo, cháo xiàn jǐng líng gōng. gēng chén, jì xiǎng tài miào. xīn sì, rì nán zhì, sì tiān dì yú yuán qiū. rén wǔ, dà shè. gǎi míng nián wèi shào dìng yuán nián.
己卯,朝獻景靈宮。庚辰,祭享太廟。辛巳,日南至,祀天地於圜丘。壬午,大赦。改明年為紹定元年。
lǐ quán bài é ěr kè jí qìng shàn nù yú guī shān. jīn dà jiē wèi xū yí bù kě shǒu, jīn zhǔ bù cóng. yǐ huái nán wáng zhāo lǐ quán, quán yuē: wáng yì shēn fàn chéng jìn jiē wǒ bù qǔ, ér shòu wáng fēng, hé yǐ chù wǒ? suì bù shòu.
李全敗額爾克及慶善怒於龜山。金大皆謂盱眙不可守,金主不從。以淮南王招李全,全曰:「王義深、范成進皆我部曲,而受王封,何以處我?」遂不受。
zhào: dà lǐ sì sān yá lín ān fǔ shǔ xiàn jué xì qiú, liǎng zhè zhōu jūn yì rú zhī. juān dà lǐ sì sān yá lín ān fǔ diǎn jiǎn jiǔ suǒ zāng shǎng qián.
詔:「大理寺、三衙、臨安府屬縣決繫囚,兩浙州軍亦如之。蠲大理寺、三衙、臨安府點檢酒所贓賞錢。
rén yín, zhào: bù yī lǐ xīn chuán, tè shòu cóng zhèng láng, chōng mì gé jiào kān.
壬寅,詔:「布衣李心傳,特授從政郎,充秘閣校勘。」
jiǎ chén, yǐ xuě hán dí zé, chū fēng chǔ cāng mǐ qī wàn shí yǐ shū mín.
甲辰,以雪寒糴責,出豐儲倉米七萬石以紓民。
qìng shàn nǔ zhī bài yú guī shān yě, jīn zhǔ zhì bù wèn, shāng héng yán: zì gǔ bài jūn zhī jiāng, bì zhèng diǎn xíng, bù ěr, wú yǐ xiè tiān xià. nǎi jiàng qìng shàn nǔ wèi dìng guó jūn jié dù shǐ.
慶善努之敗於龜山也,金主置不問,商衡言:「自古敗軍之將,必正典刑,不爾,無以謝天下。」乃降慶善努為定國軍節度使。
jīn hù bù shì láng quán shàng shū cáo wēn zhī nǚ zài yè tíng, qīn jiù gàn yù quán lì, qí jiā rén tián wěi zhū sī, tān mò zhāng lù, tái chén wú gǎn yán zhě. shāng héng lì shù qí zuì, zhào bà wēn hù bù, gǎi tài hòu fǔ wèi wèi. héng zài shàng zhāng yán: wēn guǒ kě zuì, dāng biǎn zhú wú zuì, zé chén wèi wàng yán. qǐ yǒu shì fēi bù bié ér liǎng kě zhī lǐ! jīn zhǔ wèi zhī dòng róng, chū wēn wèi rǔ zhōu fáng yù shǐ.
金戶部侍郎權尚書曹溫之女在掖庭,親舊干預權利,其家人填委諸司,貪墨彰露,台臣無敢言者。商衡歷數其罪,詔罷溫戶部,改太后府衛尉。衡再上章言:「溫果可罪,當貶逐;無罪,則臣為妄言。豈有是非不別而兩可之理!」金主為之動容,出溫為汝州防禦使。
shí èr yuè, jīn yǐ lǐ qī cān zhī zhèng shì.
十二月,金以李蹊參知政事。
xīn hài, zhào liǎng zhè jiāng dōng xī hú nán běi zhōu xiàn, shēn yán è mǐ zhī jìn.
辛亥,詔兩浙、江東、西、湖南、北州縣,申嚴遏米之禁。
méng gǔ bīng rù jīng zhào, fù pò guān wài zhū ài, zhì wǔ jiē, sì chuān zhì zhì shǐ zhèng sǔn qì miǎn zhōu dùn, sān guān bù shǒu. jīn rén jǐn qì hé běi shān dōng guān ài, wéi bìng lì shǒu hé nán, bǎo tóng guān, zì luò yáng sān mén mèng jīn, dōng zhì pī zhōu zhī què zhèn, dōng xī èr qiān yú lǐ, lì sì háng shěng, shuài jīng bīng èr shí wàn yǐ shǒu yù zhī. yì zhě qǐng jǐn biān bèi yǐ fáng nán qīn, dì mìng shū chén cǎi qí jì.
蒙古兵入京兆,復破關外諸隘,至武、階,四川制置使鄭損棄沔州遁,三關不守。金人盡棄河北、山東關隘,唯併力守河南,保潼關,自洛陽、三門、孟津,東至邳州之雀鎮,東西二千餘里,立四行省,帥精兵二十萬以守御之。議者請謹邊備以防南侵,帝命樞臣采其計。
méng gǔ shǐ tiān zé zài zhēn dìng, shàn chéng bì, xiū wǔ bèi. yǐ gāo gōng bào dú zhū zhài nǎi wǔ xiān zhī cháo xué, shuài bīng pò zhī, xiān zǒu rù jí xiàn. tiān zé fù qǔ xiāng wèi yǐ jiān wǔ mǎ děng zhài.
蒙古史天澤在真定,繕城壁,修武備。以高公、抱犢諸寨乃武仙之巢穴,帥兵破之,仙走入汲縣。天澤復取相、衛、蟻尖、武馬等寨。
méng gǔ bīng pò xī hé zhōu, zhī zhōu chén yín lǜ mín bīng zhòu yè kǔ zhàn, yuán bīng bù zhì, chéng suì pò. yín qī dù shì yǐn yào zì shā, yín cháo fú wàng què, fén xiāng hào qì yuē: chén shǐ móu shǒu cǐ chéng, wèi shǔ fān lí, chéng zhī bù cún, chén sǐ, fēn yě. zài bài, fú jiàn ér sǐ. yín, bǎo mó gé dài zhì xián zi yě.
蒙古兵破西和州,知州陳寅率民兵晝夜苦戰,援兵不至,城遂破。寅妻杜氏飲藥自殺,寅朝服望闕,焚香號泣曰:「臣始謀守此城,為蜀籓籬,城之不存,臣死,分也。」再拜,伏劍而死。寅,寶謨閣待制咸子也。
shì suì, shǐ mí yuǎn fǎng jiāng cái gàn yuè kuí, kuí yǐ xiōng fàn duì, suì yǐ fàn wèi huái dōng tí xíng jiān zhī chú zhōu. fàn yuē: dì ér jiàn xiōng, bù shùn. yǐ mǔ lǎo guā, shàng shū mí yuǎn yuē: huái dōng zhī shì, rì yì yuè xīn. rán yǒu huái zé yǒu jiāng, wú huái zé zhǎng jiāng yǐ běi gǎng chà lú wěi zhī chù, dí rén jiē kě qián shī yǐ jì, jiāng miàn shù qiān lǐ, hé cóng ér fáng zāi! jīn huò wèi xùn cí hòu huì kě yǐ dàn zéi, ér bù zhī yǐn bǐ kuǎn bīng zhī jì huò wèi liǎn shī tuì tún kě yǐ huǎn zéi, ér bù zhī chéng bǐ shēn rù zhī móu. huò yù xíng qīng yě yǐ yīng chéng, huò yù jù wū hé ér làng zhàn, huò yǐ zéi cí zhī zhà shùn zhà nì ér wèi xǐ jù, huò yǐ zéi bīng zhī zhà jìn zhà tuì ér wèi kuān jǐn, jiē shī cè yě. shī cè zé shī huái, shī huái zé shī jiāng, ér qí shī yǒu bù kě shèng huǐ zhě yǐ. fū yǒu è dí zhī bīng, yǒu yóu jī zhī bīng, yǒu tǎo zéi zhī bīng. jīn bǎo yīng zhī bī shān yáng, tiān zhǎng zhī bī xū yí, xū gè zēng shù bīng wàn rén, qiǎn liáng jiāng tǒng zhī. zéi lái zé jiān bì yǐ cuò qí fēng, bù lái zé yào wǔ yǐ yā qí jìng, ér yòu guān xìn sì xì, piān shī yǎn qí bù bèi yǐ shì gǎn zhàn, shǐ suī yù shēn rù ér wèi wú zhī dǎo qí xū, cǐ è kòu zhī bīng yě. xū yí zhī kòu, sù wú chǔ xù, jīn rén yì wú yǐ yǎng zhī, bù guò fēn bīng lǔ lüè ér shí. dāng liàng chū jīng bīng, shòu yǐ yǒng jì, mù tǔ háo, chū qí shè fú yǐ jiǎo shā zhī, cǐ yóu jī zhī bīng yě. wéi yáng jīn líng hé féi, gè mù èr sān wàn rén, rén wù bì jīng, jiāng xiào bì yǒng, qì xiè bì lì, jiào yuè bì shú, jì lǜ bì yán, shǎng fá bì gōng, bì rén rén sī qīn qí shàng ér sǐ qí zhǎng xìn néng xíng cǐ, bàn nián ér kě yǐ qiáng guó, yī nián ér kě yǐ tǎo zéi yǐ. zéi jì bù néng shēn rù, lǔ lüè wú suǒ huò, ér yòu huái jiàn tǎo zhī kǒng, zé bì fǎn ér qiú shàn yú jīn jīn wú yú lì jí cǐ, zé bì yuàn zhī nù zhī, wú yú shì kě yǐ jià huò yú jīn rén yǐ. huò wèi yáng zhōu bù kě tún zhòng bīng, kǒng sù zéi huò, shì bù rán. yáng zhōu, guó zhī běi mén, yī yǐ tǒng huái, yī yǐ bì jiāng, yī yǐ shǒu yùn hé, qǐ kě wú bèi zāi? shàn shǒu zhě dí bù zhī suǒ gōng, jīn ruò shè bǎo yīng tiān zhǎng èr tún yǐ è qí chōng, fù zhòng èr èr shuài kǔn yǐ zhāng wú shì, zéi jiāng bù zhī suǒ gōng, ér gǎn fàn wǒ yáng zhōu zāi? cháo tíng nǎi zhào fàn bǐng yì, réng lìng zhī chí zhōu.
是歲,史彌遠訪將才幹越葵,葵以兄范對,遂以范為淮東提刑兼知滁州。范曰:「弟而薦兄,不順。以母老刮,上書彌遠曰:「淮東之事,日異月新。然有淮則有江,無淮則長江以北港汊蘆葦之處,敵人皆可潛師以濟,江面數千里,何從而防哉!今或謂巽詞厚惠可以啖賊,而不知隱彼款兵之計;或謂斂師退屯可以緩賊,而不知成彼深入之謀。或欲行清野以嬰城,或欲聚烏合而浪戰,或以賊詞之乍順乍逆而為喜懼,或以賊兵之乍進乍退而為寬緊,皆失策也。失策則失淮,失淮則失江,而其失有不可勝悔者矣。夫有遏敵之兵,有游擊之兵,有討賊之兵。今寶應之逼山陽,天長之逼盱眙,須各增戍兵萬人,遣良將統之。賊來則堅壁以挫其鋒,不來則耀武以壓其境,而又觀釁伺隙,偏師掩其不備以示敢戰,使雖欲深入而畏吾之搗其虛,此遏寇之兵也。盱眙之寇,素無儲蓄,金人亦無以養之,不過分兵擄掠而食。當量出精兵,授以勇技,募土豪,出奇設伏以剿殺之,此游擊之兵也。維揚、金陵、合肥,各募二三萬人,人物必精,將校必勇,器械必利,教閱必熟,紀律必嚴,賞罰必公,必人人思親其上而死其長;信能行此,半年而可以強國,一年而可以討賊矣。賊既不能深入,擄掠無所獲,而又懷見討之恐,則必反而求贍於金;金無餘力及此,則必怨之怒之,吾於是可以嫁禍於金人矣。或謂揚州不可屯重兵,恐速賊禍,是不然。揚州,國之北門,一以統淮,一以蔽江,一以守運河,豈可無備哉?善守者敵不知所攻,今若設寶應、天長二屯以扼其沖,復重二二帥閫以張吾勢,賊將不知所攻,而敢犯我揚州哉?」朝廷乃召范稟議,仍令知池州。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xìng liè wén rén wǔ shèng míng ān xiào huáng dì shào dìng yuán nián jīn zhèng dà wǔ nián, méng gǔ huáng zǐ jiān guó. wù zǐ, yī èr èr bā nián
○理宗建道備德大功復興烈文仁武聖明安孝皇帝紹定元年(金正大五年,蒙古皇子監國。戊子,一二二八年)
chūn, zhēng yuè, bǐng zǐ shuò, dì shuài qún chén shàng shòu míng cí ruì huáng tài hòu zūn hào yú cí míng diàn.
春,正月,丙子朔,帝帥群臣上壽明慈睿皇太后尊號於慈明殿。
gēng chén, jīn qiǎn zhī kāi fēng fǔ shì wán yán mǎng yī sū jí yáng jū rén rú méng gǔ diào wèi.
庚辰,金遣知開封府事完顏莽依蘇及楊居仁如蒙古弔慰。
rén wǔ, zhào zhì dào yán: jiāng huái zhōu jùn, wàng zhēng jīng guò mǐ zhōu, lú dàng shā chǎn, yī lì guān zū, shān qī yú chí, chuàng lì yuē shù, jìn zhǐ shāng rén mǎi fàn. qǐng xià xiàn sī yán jiè. yòu yán: yín yǔ qīng zhù, bō kē zhèn xù, ér jiān sī shǒu lìng, fèng zhào bù qián. liáng chéng dà yán: zhū lù shǔ xiàn, shàn zhì xiāng fáng, qiú xì wú gū. zhǎng lì bù zūn fǎ lìng, xiǎo mín guà wù, zuì bù guò zhàng, zhé yā chū jiè, liú lí shī yè. qǐng jiā jìn yuē. bìng cóng zhī.
壬午,趙至道言:「江、淮州郡,妄征經過米舟,蘆盪沙產,一例官租,山漆、魚池,創立約束,禁止商人買販。請下憲司嚴戒。」又言:「霪雨傾霔,撥科賑恤,而監司、守令,奉詔不虔。」梁成大言:「諸路屬縣,擅置廂房,囚系無辜。長吏不遵法令,小民詿誤,罪不過杖,輒押出界,流離失業。請加禁約。」並從之。
yǐ yǒu, yáng gǔ yáng shí bìng shēng shǎo shī.
乙酉,楊谷、楊石並升少師。
dīng hài, léi.
丁亥,雷。
bǐng shēn, chū fēng chǔ cāng mǐ qī wàn shí yǐ shū mín.
丙申,出豐儲倉米七萬石以紓民。
èr yuè, jīn dà hán, léi, yǔ xuě, mù zhī huá zhě jiē sǐ.
二月,金大寒,雷,雨雪,木之華者皆死。
bǐng wǔ, liáng chéng dà jí: xuǎn rén gǎi guān, jǔ zhǔ wǔ yuán, nèi yòng zhí sī yī yuán, shǐ wèi jí gé. jìn bēn jìng qiǎo qǔ zhě, huò yòng zhí sī sān sì yuán, shèn zhì wǔ yuán, ér hán jùn zhōng shēn bù dé zhí sī. qǐng xià lì bù zhǐ yòng yī yuán, guò shù wú lìng shōu shǐ. rén zǐ, chéng dà yòu yán: quán fǎ, guān lì jiāo chéng, bì bì qīn xián, zōng shì tì tóu, yóu suǒ bù xǔ, shù gé qián hòu jī bì, yí xià lì bù jǐn shǒu jiù fǎ. bìng cóng zhī.
丙午,梁成大吉:「選人改官,舉主五員,內用職司一員,始為及格。近奔競巧取者,或用職司三四員,甚至五員,而寒畯終身不得職司。請下吏部止用一員,過數毋令收使。」壬子,成大又言:「銓法,官吏交承,必避親嫌,宗室替頭,尤所不許,庶革前後積弊,宜下吏部謹守舊法。」並從之。
guǐ chǒu, jīn zhào yǒu sī: yǐ lín táo zǒng guǎn tú men hū tú kè men sù xiàng rù bāo zhōng miào, shū sǐ jié zi sūn yú yù píng, liàng cái guān shǐ.
癸丑,金詔有司:「以臨洮總管圖們呼圖克們塑像入褒忠廟,書死節子孫於御屏,量才官使。」
dīng mǎo, yǐ qián dǐ, shēng qián zhōu wèi shào qìng fǔ, chéng zhōu wèi tóng qìng fǔ.
丁卯,以潛邸,升黔州為紹慶府,成州為同慶府。
sān yuè, xīn sì, shēng bǎo yīng zhōu shān yáng xiàn wèi huái ān zhōu, gǎi shān yáng xiàn wèi huái ān xiàn, yǔ lián shuǐ xiàn bìng lì huái ān zhōu.
三月,辛巳,升寶應州山陽縣為淮安州,改山陽縣為淮安縣,與漣水縣並隸淮安州。
yǐ yǒu, jīn jiān chá yù shǐ wū kù lī bù lǔ lǎ, hé jìn shì zhāng wén shòu zhāng rén shòu lǐ lín zhī shòu kuì yí jīn zhǔ qū shè qí zuì ér chū zhī.
乙酉,金監察御史烏庫哩布嚕喇,劾近侍張文壽、張仁壽、李麟之受饋遺;金主曲赦其罪而出之。
xīn mǎo, cì yáng fǔ shì yuē gōng huì.
辛卯,賜楊輔諡曰恭惠。
xià, sì yuè, jiǎ chén shuò, jīn yòu chéng shī ān shí, qǐng cóng tái jiàn yán zhì zhāng wén shòu děng sān jiān zuì, yán zhī bù yǐ. jīn zhǔ nù, fán sì rì bù shì cháo, qiǎn rén zé ān shí yuē: rǔ biàn chéng qǔ xián xiāng, zhèn wèi hūn zhǔ zhǐ yǐ! ān shí zhòu méng rèn yòng, jù zāo cuī shé, bǐng yín, jū fā yú nǎo ér sǐ, jīn zhǔ shén dào xī zhī.
夏,四月,甲辰朔,金右丞師安石,請從台諫言治張文壽等三奸罪,言之不已。金主怒,凡四日不視朝,遣人責安石曰:「汝便承取賢相,朕為昏主止矣!」安石驟蒙任用,遽遭摧折,丙寅,疽發於腦而死,金主甚悼惜之。
jīn qīn wèi jūn wáng yǎo ér, xù jiǔ, shā qí sūn, dà lǐ sì dāng yǐ tú xíng, tè mìng zhǎn zhī.
金親衛軍王咬兒,酗酒,殺其孫,大理寺當以徒刑,特命斬之。
wǔ yuè, wù yín, liáng chéng dà qǐng shēn yán jiàn jǔ fǎ, chú shēng zhì suǒ zhī zhèng jī, gū cóng jiù fǎ gǎi guān, lián lì fàn rén jǐ zāng zhě, xǔ jǔ zhǔ jiǎn jǔ cóng zhī.
五月,戊寅,梁成大請申嚴薦舉法,除升陟所知政績,姑從舊法改官,廉吏犯人己贓者,許舉主檢舉;從之。
liù yuè, rén yín shuò, rì yǒu shí zhī.
六月,壬寅朔,日有食之。
wù shēn, yǐ xuē jí jiān tóng zhī shū mì yuàn shì.
戊申,以薛極兼同知樞密院事。
wù wǔ, lù xíng zài xì qiú.
戊午,錄行在繫囚。
rén xū, jīn yǐ hàn, shè zá fàn sǐ zuì yǐ xià.
壬戌,金以旱,赦雜犯死罪以下。
qiū, qī yuè, guǐ wèi, liáng chéng dà yán: zhōu xiàn tān kè, huò yǐ wēi zuì méi rù fù jiā zī chǎn, bù shēn xiàn sī, yǎn guī sī shì, zì zhàn gū jí, bì de yǒu zāng fàn, guì fá jùn jì, qǐng chì jiān sī àn zòu yǐ wén. cóng zhī.
秋,七月,癸未,梁成大言:「州縣貪刻,或以微罪沒入富家資產,不申憲司,掩歸私室,自占估籍,必的有贓犯,匱乏郡計,請飭監司案奏以聞。」從之。
lǐ quán zài hǎi zhōu, hòu mù rén wèi bīng, bù xiàn nán běi, guān jūn duō wáng yīng zhī. tiān zhǎng mín bǎo jù wèi shí liù zhài, bǐ suì shī yè, guān zhèn zhī bù néng jì, zhuàng zhě jiē jiù mù. shè yáng hú fú jū shù wàn jiā, jiā yǒu bīng zhàng, qīn lüè bù kě zhì, qí háo zhōu ān mín gǔ rǔ lì wáng shí wǔ zhǎng zhī, yì fēng jié shuǐ zhài yǐ guān chéng bài. quán zhī dōng nán lì zhōu shī, móu xí shuǐ zhàn, mǐ shāng zhì, xī bìng zhōu mǎi zhī, liú qí duò gōng, yī yǐ jiào shí, qiǎn rén fàn jiāng hú shì tóng yóu zhān fá, hòu mù nán jiàng, dà zhì bǐ dá chuán, zì huái jí hǎi xiàng wàng, zhì shì yǔ yáng miào zhēn dà yuè zhàn jiàn yú hǎi yáng. jì ér quán qū qīng zhōu, wèi yán shí jí shí xiāo gé yāo jī, bài zǒu, suì duó qīng yá gù jù zhī. xiāo gé, guī zi yě. quán xuán guī hǎi zhōu, zhì zhōu yì jí, qū zhū gù rén xí shuǐ.
李全在海州,厚募人為兵,不限南北,官軍多亡應之。天長民保聚為十六寨,比歲失業,官賑之不能繼,壯者皆就募。射陽湖浮居數萬家,家有兵仗,侵掠不可制,其豪周安民、谷汝礪、王十五長之,亦蜂結水寨以觀成敗。全知東南利舟師,謀習水戰,米商至,悉並舟買之,留其舵工,一以教十,遣人泛江湖市桐油粘筏,厚募南匠,大治舭達船,自淮及海相望,至是與楊妙真大閱戰艦於海洋。既而全趨青州,為嚴實及石霄格邀擊,敗走,遂奪青崖崮據之。霄格,珪子也。全旋歸海州,治舟益急,驅諸崮人習水。
jīn sà hā lián wèi yán lù suǒ hé, tài hòu qiǎn rén zé zhī yuē: rǔ chǎn shì shàng, shàng zhī qí jū, jiē rǔ suǒ jiào zài yǒu wén, bì dà zhàng rǔ yǐ! jīn zhǔ pō wù, shān wèi zhōng jīng liú shǒu jiān xíng shū mì yuàn shì. chū, xuān zōng gǎi hé nán fǔ wèi jīn chāng fǔ, hào zhōng jīng, yòu nǐ shǎo shì shān wèi yù yíng, mìng rén zhú zhī. zhì shì sà hā lián wèi liú shǒu.
金薩哈連為言路所劾,太后遣人責之曰:「汝諂事上,上之騎鞠,皆汝所教;再有聞,必大杖汝矣!」金主頗悟,山為中京留守兼行樞密院事。初,宣宗改河南府為金昌府,號中京,又擬少室山為御營,命人築之。至是薩哈連為留守。
xīn hài, liú yuán yīng yán: zhū lù zhōu jūn liáo shǔ sī yì jìn jūn, qǐng xià shuài sī yuē shù, wéi zhě yǐ wén. cóng zhī.
辛亥,留元英言:「諸路州軍僚屬私役禁軍,請下帥司約束,違者以聞。」從之。
bā yuè, wù wǔ, yǐ jiǔ yǔ, jué dà lǐ sì sān yá liǎng zhè lù xì qiú, zhàng yǐ xià zuì shì zhī juān zāng shǎng qián yǒu chà.
八月,戊午,以久雨,決大理寺、三衙、兩浙路繫囚,杖以下罪釋之;蠲贓賞錢有差。
zī zhèng diàn xué shì zhī tán zhōu céng cóng lóng yán: zhōu xiàn zhèn mín zhī fǎ yǒu sān: yuē jì, yuē dài, yuē tiào. jì bù kě cháng, wéi dài yǔ tiào wèi lì kě jiǔ. jīn qǐng bō mín qián yī shí wàn yǒu qí, fēn xià tán xiāng shí xiàn, wěi lìng zuǒ tiào mǐ, zhì huì mín cāng bǐ fù cháng píng fǎ. cóng zhī.
資政殿學士、知潭州曾從龍言:「州縣賑民之法有三:曰濟,曰貸,曰糶。濟不可常,惟貸與糶為利可久。今請撥緡錢一十萬有奇,分下潭、湘十縣,委令佐糶米,置惠民倉比附常平法。」從之。
jiǎ zǐ, jīn zhào bài shēn hái cháo, bài shàng shū yòu chéng, wèi jǐ, bài píng zhāng zhèng shì. bài shēn jū xī chuí jǐ shí nián, suī pō lì wēi xiào, jiē chū zhū jiāng zhī lì kuāng qiè wú néng, wéi yǐ yí tǐ wèi shì, xìng fù tān bǐ. jí wèi xiāng, zhuān bì yóu shén, cháng è táng shí bù shì kǒu, yǐ jiā shàn zì suí.
甲子,金召拜甡還朝,拜尚書右丞,未幾,拜平章政事。拜甡居西垂幾十年,雖頗立微效,皆出諸將之力;恇怯無能,惟以儀體為事,性復貪鄙。及為相,專愎尤甚,嘗惡堂食不適口,以家膳自隨。
jīn zēng zhú guī dé chéng, xíng shū mì yuàn nǐ gōng shù bǎi wàn, jīn zhǔ qiǎn bái huá wǎng xiāng yì. huá jiàn xíng zì lǐ xīn, yǔ yǐ mín láo cháo tíng ài yǎng zhī yì, jiǎn gōng sān zhī yī.
金增築歸德城,行樞密院擬工數百萬,金主遣白華往相役。華見行字李辛,語以民勞、朝廷愛養之意,減工三之一。
jiǔ yuè, jiǎ xū, zhào: jiān sī měi suì xíng suǒ bù zhōu xiàn lǜ qiú, zhì lái nián zhēng yuè lì biàn. rú shǔ xiàn fēi jiān sī jīng yóu zhī chù, wěi guān fēn wǎng, jiān sī fù xíng diǎn jiǎn, wú zhì yuān làn. fèng xíng bù qián, yù shǐ tái jué chá yǐ wén.
九月,甲戌,詔:「監司每歲行所部州縣慮囚,至來年正月曆遍。如屬縣非監司經由之處,委官分往,監司復行點檢,毋致冤濫。奉行不虔,御史台覺察以聞。」
dōng, shí yuè, rén yín, lǐ zhī xiào yán: zhè dōng cāng sī chuàng yú yáo duàn táng yán zào, rǎo shēng jù, piào liáng tián, qǐng xíng fèi bà. cóng zhī.
冬,十月,壬寅,李知孝言:「浙東倉司創餘姚斷塘鹽灶,擾生聚,漂良田,請行廢罷。」從之。
jiǎ chén, cháo xiàn jǐng líng gōng.
甲辰,朝獻景靈宮。
dīng wèi, cháo lín xué shì shì dú zhèng qīng zhī jiǎng bì, dì yuē: jìn xǐ qíng míng, yì huò qì shì. qīng zhī yán: bì xià jìng tiān shì qīn, jiē jí qí zhì, jīn tiān yì zhāo gé, dōng cháo yuè yù, yīng yàn ruò cǐ. dì yuē: rán. rán qí shí jiāng xī hú nán fú jiàn kòu dào bìng qǐ, lián pò zhū xiàn.
丁未,朝林學士、侍讀鄭清之講畢,帝曰:「近喜晴明,刈獲訖事。」清之言:「陛下敬天事親,皆極其至,今天意昭格,東朝悅豫,應驗若此。」帝曰:「然。」然其時江西、湖南、福建寇盜並起,連破諸縣。
yǐ yǒu, liú yuán yīng yán: qǐng xià lì bù, yīng quán liàng lìng guān zhǎng èr, cóng róng yán jiē, fǎng wèn mín shì. qí jí bìng lóng lǎo zhě, zhǔn zhǐ huī shī xíng. rú bù kān rèn zhí, tān kù, lèi bèi àn hé zhě, yǔ bié jì jiàng děng chāi qiǎn, chēng liàng néng shòu guān zhī yì. cóng zhī.
乙酉,留元英言:「請下吏部,應銓量令官長貳,從容延接,訪問民事。其疾病、癃老者,准指揮施行。如不堪任職,貪酷,累被案劾者,與別濟降等差遣,稱量能授官之意。」從之。
xīn hài, zhèng qīng zhī tóng wáng jì jìn dú, dì yuē: zhèn guān hàn táng yǐ xià rén zhǔ xiān kè yǒu zhōng zhě, jiē yóu bù zhī dào. qīng zhī yán: shèng jiàn gāo míng, kě wèi tuī běn zhī lùn. wáng jì jiǎng shàng shū, dì wèn yuē: xià jié bù dào, chéng tāng fàng zhī, kě yǐ jiàn yǐ, zhòu hé wèi fù xún qí fù zhé? wáng jì yuē: wéi shàng zhì yǔ xià yú bù yí. yīn jiàn bù yuǎn, zài xià hòu zhī shì, zhòu bù néng jiàn, suì zhì miè wáng, suǒ wèi xià yú bù yí zhě yě. qǐng zhī yuē: gǔ rén zhǔ bù néng yǐ luàn wáng wèi jiàn, qǐ dú àn jūn yōng zhǔ! hàn wǔ dì yāo wén wáng zòu dú wǔ zhī bì, ér qióng zhēng sì yí, táng xuán zōng shǒu chú tài píng nì wéi zhī nán, ér bài yú nǚ chǒng, yóu wèi zú guài tài zōng yīng míng chuàng yè, qīn jiàn suí yáng zhēng liáo wáng guó, nǎi zòng bīng yā lǜ, qì wú chéng gōng, yǒu lèi shèng dé. shì jiē bù néng yǐ fù zhé wèi jiè. zhèng rú shèng yǔ yóu bù zhī dào, suǒ yǐ bù néng yǐ dào zhì yù ěr. wáng jì yuē: yǐ gǔ wèi jiàn, cǐ yán fā yú tài zōng, ér shēn zì wéi zhī. dì yuē: fēi zhī zhī jiān, xíng zhī wèi jiān.
辛亥,鄭清之同王暨進讀,帝曰:「朕觀漢、唐以下人主鮮克有終者,皆由不知道。」清之言:「聖見高明,可謂推本之論。」王暨講《尚書》,帝問曰:「夏桀不道,成湯放之,可以鑒矣,紂何為復循其覆轍?」王暨曰:「惟上智與下愚不移。殷鑑不遠,在夏後之世,紂不能鑒,遂至滅亡,所謂下愚不移者也。」請之曰:「古人主不能以亂亡為鑑,豈獨暗君庸主!漢武帝妖聞亡奏黷武之弊,而窮征四夷,唐玄宗手鋤太平、逆韋之難,而敗於女寵,猶未足怪;太宗英明創業,親見隋煬征遼亡國,乃縱兵鴨綠,迄無成功,有累盛德。是皆不能以覆轍為戒。正如聖語由不知道,所以不能以道制欲爾。」王暨曰:「以古為鑑,此言發於太宗,而身自違之。」帝曰:「非知之艱,行之為艱。」
rén zǐ, yuè zhì dào yán: qǐng xíng xià zhū lù cáo sī, yán chì hé dí guān lì, wú dé duō qǔ zēng liàng, shù nóng mín bù dàn yǔ guān wèi shì. cóng zhī.
壬子,越至道言:「請行下諸路漕司,嚴飭和糴官吏,毋得多取增量,庶農民不憚與官為市。」從之。
shí yī yuè, lǐ quán zhì chǔ zhōu, yǐ liáng shǎo wèi guā, qiǎn hǎi zhōu rù píng jiāng jiā xìng, shí yù xí hǎi dào yǐ chān jī diān. rán shān dōng jīng lǐ wèi dìng, ér suì gòng méng gǔ zhě bù kě quē, gù wài xuē shùn cháo tíng yǐ jiù qián liáng, yīn yǐ mào huò shū méng gǔ. cháo tíng yì yǐ quán wǎng lái shān dōng, dé shāo kuān běi gù zhī yōu, qiǎn xiǎng bù chuò. quán rì zòng yóu shuō yú cháo, wèi dāng fù jiàn kǔn shān yáng yòu yǔ jīn hé cóng, yuē yǐ xū yí yǔ zhī, jīn yì qiǎn shǐ pìn quán, jiē bù suí.
十一月,李全至楚州,以糧少為刮,遣海舟入平江、嘉興,實欲習海道以覘畿甸。然山東經理未定,而歲貢蒙古者不可缺,故外薛順朝廷以就錢糧,因以貿貨輸蒙古。朝廷亦以全往來山東,得稍寬北顧之憂,遣餉不輟。全日縱遊說於朝,謂當復建閫山陽;又與金合從,約以盱眙與之,金亦遣使聘全,皆不遂。
gēng chén, léi.
庚辰,雷。
xīn sì, jīn chén liáo jìn xuān zōng shí lù.
辛巳,金臣僚進《宣宗實錄》。
rén chén, juān dà lǐ sì sān yá lín ān fǔ yán zāng shǎng qián. guǐ sì, jué dà lǐ sì sān yá liǎng zhè zhōu jūn xì qiú.
壬辰,蠲大理寺、三衙、臨安府鹽贓賞錢。癸巳,決大理寺、三衙、兩浙州軍繫囚。
shí èr yuè, gēng zǐ shuò, rì yǒu shí zhī.
十二月,庚子朔,日有食之。
xīn hài, yǐ xuē jí zhī shū mì yuàn shì jiān cān zhī zhèng shì, gě hóng cān zhī zhèng shì, yuán sháo tóng zhī shū mì yuàn shì, zhèng qīng zhī duān míng diàn xué shì qiān shū shū mì yuàn shì.
辛亥,以薛極知樞密院事兼參知政事,葛洪參知政事,袁韶同知樞密院事,鄭清之端明殿學士、簽書樞密院事。
guǐ chǒu, jiāng gāng zhōng yán: qǐng jiè chì wén wǔ chén liáo guān, gè wù tǐ guó tóng xīn. rú shǒu cuì lìng zuǒ hù shēn jiān sī, jí shì pōu jué qū zhí, wú zhì mó léng bìng bà. qí jiāng shuài huò bù xié, zhì sī zuò jí qū chù, wú lìng liǎng hǔ zì dòu. piān bì zhì yǒng guò rén, wèi dà jiāng suǒ jì zhě, jǔ jiàn zhī cháo, bié xíng tuī yòng, wù xǔ zhàn liú yī fāng. yǒu jǐng, sì miàn jiē cóng, wú dé zhé fēn jiāng jiè guān wàng. cóng zhī.
癸丑,江剛中言:「請戒飭文武臣僚官,各務體國同心。如守倅、令佐互申監司,即事剖決曲直,毋致模稜並罷。其將帥或不協,制司作急區處,毋令兩虎自斗。偏裨智勇過人,為大將所忌者,舉薦之朝,別行推用,勿許占留一方。有警,四面皆從,毋得輒分疆界觀望。」從之。
jīn wán yán mǎng yī sū yáng jū rén yǐ fèng shǐ bù zhí, shàng shū shěng zhì yù xuán yǒu zhǐ shì zhī, bèi zài shǐ. quán cān zhī zhèng shì wū gù xùn zhòng duān yán yuē: mǎng yī sū děng, rǔ jūn mìng, shī chén jié, dà bù jìng, yí cháng lǐ bì, zhū zhī. zòu shàng, mǎng yī sū děng miǎn sǐ, chú míng. rén zǐ, wán yán nà shēn gǎi shì jiǎng xué shì, chōng méng gǔ guó xìn shǐ.
金完顏莽依蘇、楊居仁以奉使不職,尚書省置獄;旋有旨釋之,備再使。權參知政事烏固遜仲端言曰:「莽依蘇等,辱君命,失臣節,大不敬,宜償禮幣,誅之。」奏上,莽依蘇等免死,除名。壬子,完顏納紳改侍講學士,充蒙古國信使。
méng gǔ huáng zǐ tú lěi wén yān jīng dào zéi shā lüè, qiǎn tǎ qí ěr yē lǜ chǔ cái qióng zhì qí dǎng, zhū shǒu è shí liù rén, qún dào píng jī.
蒙古皇子圖壘聞燕京盜賊殺掠,遣塔齊爾耶律楚材窮治其黨,誅首惡十六人,群盜屏跡。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xìng liè wén rén wǔ shèng míng ān xiào huáng dì shào dìng èr nián jīn zhèng dà liù nián, méng gǔ tài zōng yuán nián
○理宗建道備德大功復興烈文仁武聖明安孝皇帝紹定二年(金正大六年,蒙古太宗元年)
chūn, zhēng yuè, gēng chén, dà lǐ sī zhí zhāng háng lùn zhōu xiàn jiǎn yàn jū yù sì shì. dì yuē: xíng yù rén mìng suǒ xì, qǐ róng bù jǐn!
春,正月,庚辰,大理司直張珩論州縣檢驗、鞫獄四事。帝曰:「刑獄人命所系,豈容不謹!」
jiǎ shēn, cóng chén liáo yán, zhào zhū cáo chén yán chá shǔ xiàn chéng bù, yī shí guò gē èr shuì, cóng shí xiāo zhù bǎn jí, wéi zhě àn hé.
甲申,從臣寮言,詔諸漕臣嚴察屬縣丞簿,依時過割二稅,從實銷注版籍,違者案劾。
shí lǐ quán fǎn pàn yǐ zhe, shǐ mí yuǎn shàng shì wèi huǎn tú, rén bù gǎn yán. quán bīng bù shì láng lǐ zōng miǎn lèi shū jí zhī. yòu shàng yán: yù rén móu zhī hé, mò ruò tōng xià qíng. rén duō hǎo chǎn, chuāi suǒ yuè yì zé chǐ qí yán, dù suǒ è wén zé xià qí shì. shàng jì yōng sè, xià yì qī wū. ér chéng bài dé shī zhī jī, lǐ luàn ān wēi zhī gù, jiāng shú cóng ér shàng wén zāi! bù wén zé bù jiè, jí qí shì zhì, nǎi hài ér tú zhī, yì yǐ wǎn yǐ. yù cái jì zhī fēng, mò ruò jié guó yòng. shàn wèi guó zhě, cháng shǐ cái shèng shì, bù shǐ shì shèng cái. jīn chū dōng zhī lǚ, zuò mí wǒ jīn gǔ, hú nán jiāng yòu mǐn zhōng zhī kòu, róu jiàn wǒ zhōu xiàn, fú yòng fàn yòng, yòu cóng ér hào zhī, zé lòu zhī nán yíng, dù mù yì huài, shè yǒu huǎn jí, bì jiāng jiǒng yú diào dù ér shì jī shī yǐ. yù bāng běn zhī gù, mò ruò kuān mín lì. zhōu xiàn zhī jiān, jù liǎn zhě duō, chuí bō zhī fēng, jìn yǐ chéng xí. mín shēng qióng cù, yuàn fèn mò shēn, xiào jù shān sēn, shì suǒ bì zhì. jiù fén zhěng nì, kě bù jí wèi zhī móu zāi?
時李全反叛已著,史彌遠尚視為緩圖,人不敢言。權兵部侍郎李宗勉累疏及之。又上言:「欲人謀之合,莫若通下情。人多好諂,揣所悅意則侈其言,度所惡聞則下其事。上既壅塞,下亦欺誣。而成敗得失之機,理亂安危之故,將孰從而上聞哉!不聞則不戒,及其事至,乃駭而圖之,抑已晚矣。欲財計之豐,莫若節國用。善為國者,常使財勝事,不使事勝財。今出東之旅,坐糜我金谷,湖南、江右、閩中之寇,蹂踐我州縣,浮用泛用,又從而耗之,則漏卮難盈,蠹木易壞,設有緩急,必將窘於調度而事機失矣。欲邦本之固,莫若寬民力。州縣之間,聚斂者多,椎剝之風,浸以成習。民生窮踧,怨憤莫伸,嘯聚山森,勢所必致。救焚拯溺,可不亟為之謀哉?
jīn zhǔ yù tǎo lǐ quán, zhào zhōng xiào jūn zǒng lǐng fù chá dǐng zhū, jīng lì wáng zhòng zé, hù bù láng zhōng diāo bì, quán shū mì pàn guān bái huá, yù zhī yuē: lǐ quán jù yǒu chǔ zhōu, pì nì shān dōng, jiǔ bì wèi huàn. jīn běi shì shāo huǎn, hé chéng cǐ xì, lìng dǐng zhū quán jiān jūn, lǜ suǒ tǒng jūn yī qiān, bié qiǎn dū wèi sī bù jūn wàn rén, yǐ bì zhòng zé wèi cān móu, tóng wǎng yí hǎi zhāo quán, bù cóng, zé lín yǐ bīng, hé rú? huá yuē: lǐ quán jiè běi bīng zhī shì, yào sòng rén gōng gěi kuì xiǎng, tè yī huá kòu ěr. lǎo hú xué zhǒng, dài yè ér chū, hé zú jiè huái! wǒ suǒ lǜ zhě, méng gǔ zhī qiáng ěr. jīn méng gǔ yǒu shì, wèi xiá nán tú, yī dàn wú shì, bì lái gōng wǒ. yǔ wǒ zhēng tiān xià zhě cǐ yě, quán hé yù yān! ruò běi fāng shì dìng, quán jiāng tīng mìng bù xiá shè gèng yǒu fēi wàng, tiān xià zhī rén níng bù zhī nì shùn, qí kěn qù shùn ér cóng nì hū? wèi jīn jì zhě, yí yǎng shì mǎ yǐ bèi méng gǔ. jīn zhǔ mò rán, liáng jiǔ yuē: qí zhèn gèng sī. míng rì, qiǎn dǐng zhū hái tún wèi shì.
金主欲討李全,召忠孝軍總領富察鼎珠,經歷王仲澤,戶部郎中刁璧,權樞密判官白華,諭之曰:「李全據有楚州,睥睨山東,久必為患。今北事稍緩,合乘此隙,令鼎珠權監軍,率所統軍一千,別遣都尉司步軍萬人,以壁、仲澤為參謀,同往沂、海招全,不從,則臨以兵,何如?」華曰:「李全借北兵之勢,要宋人供給饋餉,特一猾寇耳。老狐穴冢,待夜而出,何足介懷!我所慮者,蒙古之強耳。今蒙古有事,未暇南圖,一旦無事,必來攻我。與我爭天下者此也,全何預焉!若北方事定,全將聽命不暇;設更有非望,天下之人寧不知逆順,其肯去順而從逆乎?為今計者,宜養士馬以備蒙古。」金主默然,良久曰:「俟朕更思。」明日,遣鼎珠還屯尉氏。
èr yuè, jīn yòu sī jiàn chén guī zuǒ shí yí lǐ dà jié shàng yán sān shì: yī, jiāng shuài chū bīng, měi wèi jìn chén qiān zhì, bù dé zhé zhuān èr, jìn shì sòng yí zhào zhǐ, gōng shòu lù yí, shī cháo tíng tǐ sān, zuì tóng fá yì, hé yǐ shǐ rén? jīn zhǔ jiā nà.
二月,金右司諫陳規、左拾遺李大節上言三事:「一,將帥出兵,每為近臣牽制,不得輒專;二,近侍送宜詔旨,公受賂遺,失朝廷體;三,罪同罰異,何以使人?」金主嘉納。
chén liáo yán: qǐng jiè chì zhōng wài qún chén, gè shǒu lǐ yì lián chǐ zhī wéi, jiān ān jìng tián tuì zhī jié, yǒu bù ān yì zhě, zòu hé yǐ wén. yòu yán: jīn rì shì dài fū xué shù zhī wèi chún, jiē jī yú qí dào fǎ wèi èr zhì. yí míng shì yì xiàng yǐ fēng zài wèi, biàn yì piān shàng, jí dào yǐ xíng fǎ, zūn fǎ yǐ wèi zhèng, zé xué wèi yǒu yòng zhī xué, dào wèi cháng xíng zhī dào. cóng zhī.
臣寮言:「請戒飭中外群臣,各守禮義廉恥之維,堅安靖恬退之節,有不安意者,奏劾以聞。」又言:「今日士大夫學術之未純,皆基於歧道、法為二致。宜明示意向以風在位,變易偏尚,即道以行法,遵法以為政,則學為有用之學,道為常行之道。」從之。
gēng xū, mìng suì jǔ lián lì, shēn yán bǎo rèn zhī fǎ, rú fàn jiān zāng, yǔ zhī tóng zuì. réng lìng jiān sī jùn shǒu jué chá.
庚戌,命歲舉廉吏,申嚴保任之法,如犯奸贓,與之同罪。仍令監司、郡守覺察。
méng gǔ bīng zài shǎn xī zhě, qīn bī jīng zhōu, qiě zǔ qìng yáng liáng dào. jīn yī lǎ bù hā zòu: shǎn xī shè liǎng xíng shěng, běn yǐ fān wèi hé nán. jīn běi jūn zhī lái, sān nián yú zī, xíng shěng tǒng jūn mǎ èr sān shí wàn, wèi cháng duì lěi, yì wèi cháng dé yī zhé jiàn, hé yòng xíng shěng? shí shū mì yuàn yì yán yú jīn zhǔ yuē: jiāng lái xū yòng mì yuàn jù dāng jūn mǎ. jīn zhǔ bù yǔ zhě jiǔ zhī. bǐng chén, yǐ bù hā quán shū mì yuàn fù shǐ. xuán yǐ chéng xiàng sà bù xíng shàng shū shěng shì yú guān zhōng, zhào píng zhāng zhèng shì hā dá hái cháo. yí bù hā zhù bīn zhōu, zhōng xiào jūn tí kòng wán yán yí lǜ qiān qí shǔ yān.
蒙古兵在陝西者,駸逼涇州,且阻慶陽糧道。金伊喇布哈奏:「陝西設兩行省,本以籓衛河南。今北軍之來,三年於茲,行省統軍馬二三十萬,未嘗對壘,亦未嘗得一折箭,何用行省?」時樞密院亦言於金主曰:「將來須用密院句當軍馬。」金主不語者久之。丙辰,以布哈權樞密院副使。旋以丞相薩布行尚書省事於關中,召平章政事哈達還朝。移布哈駐邠州,忠孝軍提控完顏彝率千騎屬焉。
xīn yǒu, yīn chén liáo yán, yán jìn shū chǐ gàn qǐng bāo jū zhī bì.
辛酉,因臣寮言,嚴禁書尺干請、苞苴之弊。
jiǎ zǐ, shì jiǎng fàn kǎi jìn jiǎng yì fēng guà, yīn yán: dāng fēng shèng zhī shí, shèng rén yú zhū yáo yǒu yōng bì bù míng zhī yōu. dì shǒu kěn, liáng jiǔ yuē: fēng xiǎng shèng dà zhī shí, chǐ xīn yì shēng. hòu suì zhì xùn qíng sì yù, qióng shē jí mí, rú qín huáng hàn wǔ, huò luàn jiāng zuò ér bù zì zhī, cǐ bù kě bù jiè yě. shì dú qiáo xíng jiǎn yuē: bì xià yán jí cǐ, zōng shè zhī fú. dì yuē: zhǐ yào xīn yǒu suǒ zhǔ. yú shì jiǎng dú hé cí zàn yuē: shèng xué gāo míng, cǐ yǔ yóu qiè dāng. ruò xīn yǒu suǒ zhǔ, zé yī qiè bù néng huò yǐ.
甲子,侍講范楷進講《易·豐卦》,因言:「當豐盛之時,聖人於諸爻有壅蔽不明之憂。」帝首肯,良久曰:「豐享盛大之時,侈心易生。後遂至徇情肆欲,窮奢極靡,如秦皇、漢武,禍亂將作而不自知,此不可不戒也。」侍讀喬行簡曰:「陛下言及此,宗社之福。」帝曰:「只要心有所主。」於是講讀合辭贊曰:「聖學高明,此語尤切當。若心有所主,則一切不能惑矣。」
xīn sì, jiān jìn zòu yuàn yáng mèng xìn, yán xiàn zǎi cuī kē zhī rǎo, dì yuē: cái fù zì yǒu cháng shù. mèng xìn yuē: cháng shù gù dìng, zhǐ yuán báo shū bù míng, suǒ yǐ yǒu bì. dì yuē: zhī xiàn zài dé rén.
辛巳,監進奏院楊夢信,言縣宰摧科之擾,帝曰:「財賦自有常數。」夢信曰:「常數固定,只緣薄書不明,所以有弊。」帝曰:「知縣在得人。」
xīn mǎo, zhào: zhū lù xiàn sī měi suì jiāng zhōu xiàn xì qiú yǔ sǐ zuì duō zhě, jù yù guān xìng míng yǐ wén, zhòng yǔ juān jiàng. yòu zhào: jīn hòu zhōu xiàn cuī kē, bì zūn cháng zhì. xiàn lìng fēi cái, zé zuǒ guān kě rèn zhě wěi zhī, réng bù xǔ chà zhōu guān jí jì jū quán shè.
辛卯,詔:「諸路憲司每歲將州縣繫囚瘐死最多者,具獄官姓名以聞,重與鐫降。」又詔:「今後州縣催科,必遵常制。縣令非才,擇佐官可任者委之,仍不許差州官及寄居權攝。」
guǐ sì, jiān jìn zòu yuàn guì rú hǔ yán yán biān mín bīng kě yòng, dì yuē: jīn rì lì gōng, duō shì mín bīng. rú hǔ yuē: mín bīng jiē yǒu hù jí shuì chǎn, yòu ān shú dì lì, gù zhàn zé yǒu gōng. dì yuē: rán. yòu lùn jí zé jiāng, dì yuē: jīn rì jiāng cái nán dé. duì yuē: háng wǔ jiān yì yǒu rén, wǎng wǎng jūn jiāng jì jí, bù dé zì shēn. dì yuē: jūn jiāng duō shì xiāng jì. yòu yán tún tián, dì yuē: jīng xiāng suǒ xíng rú hé? duì yuē: jīng xiāng cái xíng shù nián, dé gǔ yǐ yú bǎi wàn hú. liǎng huái xī shǔ, qǐ wú kě xíng zhī chù? dì yuē: rán.
癸巳,監進奏院桂如琥言沿邊民兵可用,帝曰:「今日立功,多是民兵。」如琥曰:「民兵皆有戶籍稅產,又諳熟地利,故戰則有功。」帝曰:「然。」又論及擇將,帝曰:「今日將才難得。」對曰:「行伍間亦有人,往往軍將忌嫉,不得自伸。」帝曰:「軍將多是相忌。」又言屯田,帝曰:「荊襄所行如何?」對曰:「荊襄才行數年,得谷已逾百萬斛。兩淮、西蜀,豈無可行之處?」帝曰:「然。」
xià, sì yuè, gēng shēn, zhào: zhōu xiàn què guān, bù xǔ háo mín bà lì jiè bǔ guān zī quán shè xiǎo guān qǐng dǎi, bù xǔ jī yā jí yǐ tā wù tuī zhī mín jiān èr shuì, hé shū běn shǎi, bù xǔ yì lìng zhé nà, bèi shù qǔ yíng. lìng tái jiàn jiān sī jué chá. cóng chén liáo qǐng yě.
夏,四月,庚申,詔:「州縣闕官,不許豪民、罷吏借補官資權攝;小官請傣,不許積壓及以它物推支;民間二稅,合輸本色,不許抑令折納,倍數取贏。令台諫監司覺察。」從臣寮請也。
wǔ yuè, zhào: chéng dū tóng chuān lù hàn, zhì zhì sī jí gè lù jiān sī jí sù cuò zhì zhèn xù, wù yào shí huì jí mín, réng kǎo chá jùn xiàn fèng xíng qín duò yǐ wén.
五月,詔:「成都、潼川路旱,制置司及各路監司疾速措置賑恤,務要實惠及民,仍考察郡縣奉行勤惰以聞。」
xīn sì, cì jìn shì huáng pǔ yǐ xià wǔ bǎi qī shí qī rén jí dì chū shēn.
辛巳,賜進士黃朴以下五百七十七人及第、出身。
chén liáo yán: jìn nián wén qì wěi nié, qǐng shēn chì zhòu jiān shī rú zhī guān, zhuān yú xùn dǎo, shǐ zhī tōng xí jīng chuán, kǎo dìng yì lǐ, kè shì lūn xuǎn, xū hé tǐ gé, qù fú huá chuān záo zhī bì. cóng zhī.
臣寮言:「近年文氣委苶,請申飭胄監師儒之官,專於訓導,使之通習經傳,考訂義理,課試掄選,須合體格,去浮華穿鑿之弊。」從之。
jiǎ chén, zhào: hù jué zhī jiā, xǔ cóng hòu lì sì, bù dé wàng xíng jí méi. cóng chén liáo qǐng yě.
甲辰,詔:「戶絕之家,許從後立嗣,不得妄行籍沒。」從臣寮請也。
xīn hài, chén liáo yán: zhè xī cáo yùn, wéi shì wú jiāng shí táng yǐ hàn shuǐ. jìn nián xiū táng zhī bīng, jǐn wèi tā yì, dī àn tuí huǐ, qǐng xià cáo sī chōu huí, yǐ shí bǔ qì, wěi píng jiāng fǔ tōng pàn zhǔ guǎn, bù dé zhé yǒu chōu chà.
辛亥,臣寮言:「浙西漕運,惟恃吳江石塘以捍水。近年修塘之兵,盡為它役,堤岸頹毀,請下漕司抽回,以時補葺,委平江府通判主管,不得輒有抽差。」
dīng sì, chén liáo yán: qǐng lìng hòu fēi jūn qī dà pì jié kòu děng shì, zhōu bù dé chāi rén xià xiàn, xiàn bù dé chāi rén xià xiāng, cháng lìng jiān sī jué chá. cóng zhī.
丁巳,臣寮言:「請令後非軍期、大辟、劫寇等事,州不得差人下縣,縣不得差人下鄉,常令監司覺察。」從之。
jīn lǒng zhōu fáng yù shǐ shū mù lǔ dòng ěr jìn huáng yīng wǔ, jīn zhǔ yuē: wài fāng xiàn zhēn qín yì shòu, huì wù xìng, sǔn rén lì, lìng wù fù jìn.
金隴州防禦使舒穆嚕棟爾進黃鸚鵡,金主曰:「外方獻珍禽異獸,諱物性,損人力,令勿復進。」
qiū, qī yuè, bǐng yín, zhào: guǎng xī zhōu xiàn yīng què guān, wú dé yǐ bái shēn jiè bǔ rén chōng shè.
秋,七月,丙寅,詔:「廣西州縣應闕官,毋得以白身借補人充攝。」
wù chén, chén liáo yán: zì jīn qǐ fù shì dài fū, bì shén bù dé yǐ, chū yú tè zhǐ, jiān sī shuài shǒu bù dé wàng yǒu chén qǐ. cóng zhī.
戊辰,臣寮言:「自今起復士大夫,必甚不得已,出於特旨,監司、帥守不得妄有陳乞。」從之。
xīn wèi, chén liáo yán: qǐng shēn chì yǒu wèi, fēi xiū jià, bù xǔ chū yè huò shí yǒu gàn gù, xiān shēn shàng shū shěng, fāng xǔ chū chéng. cóng zhī.
辛未,臣寮言:「請申飭有位,非休假,不許出謁;或實有干故,先申尚書省,方許出城。」從之。
guǐ yǒu, zhī cháng dé fǔ yuán shēn rú cháo cí, lùn zhōu xiàn fèng cuī shuì fù hài mín shì, dì yuē: mín lì shén pín, jiē shì zhōu xiàn bù tǐ shòu mín zhī yì. qīng dào guān, dāng yǐ ài mín wèi xiān.
癸酉,知常德府袁申儒朝辭,論州縣奉催稅賦害民事,帝曰:「民力甚貧,皆是州縣不體受民之意。卿到官,當以愛民為先。」
xīn sì, chén liáo yán: qǐng zhào hù xíng bù yán xíng yuē shù èr guǎng jiān sī jùn shǒu, yòng xíng xū zūn fǎ lǜ, wú dé qīng shì rén mìng. cáo sī mǎi yín, xū yī shí zhí, bù dé dī jià fū mǎi bó sī měi suì chà guān jī chá, jiù wěi zhú zhōu tōng pàn, bù xǔ lì zú yuè jiè zhuī rǎo shēng shì. cóng zhī.
辛巳,臣寮言:「請詔戶、刑部嚴行約束二廣監司、郡守,用刑須遵法律,毋得輕視人命。漕司買銀,須依時直,不得低價敷買;舶司每歲差官稽察,就委逐州通判,不許吏卒越界追擾生事。」從之。
jīn bà shǎn xī xíng shěng jūn zhōng fú fèi, yǐ wán yán zhòng dé zhī gǒng chāng fǔ jiān xíng zǒng shuài fǔ shì. shí shǎn xī zhū jùn yǐ cán, zhòng dé zhāo jí sàn wáng, dé jūn shù wàn, yī shān wèi shān, hào lìng yán sù, tún tián jī gǔ, rén duō guī zhī, yī fāng dú dé xiǎo kāng.
金罷陝西行省軍中浮費,以完顏仲德知鞏昌府兼行總帥府事。時陝西諸郡已殘,仲德招集散亡,得軍數萬,依山為柵,號令嚴肅,屯田積穀,人多歸之,一方獨得小康。
bā yuè, bǐng shēn shuò, zhào: hù bù biàn xià zhū lù zhōu jūn, bù dé zēng shōu miáo mǐ, duō liàng hú miàn. xǔ yuè sù, réng lìng cáo chén jué chá. cóng chén liáo qǐng yě.
八月,丙申朔,詔:「戶部遍下諸路州軍,不得增收苗米,多量斛面。許越訴,仍令漕臣覺察。」從臣寮請也。
dīng yǒu, chén liáo yán: zhōu xiàn diǎn yù guān lì, huò yān yán jiǔ xì, huò qiān rě wú gū, huò fèng shàng guān ér shī běn qíng, huò xíng bào nüè ér qǔ huì lù, yí chì zhū lù xiàn sī jìn jí chéng quàn. cóng zhī.
丁酉,臣寮言:「州縣典獄官吏,或淹延久系,或牽惹無辜,或奉上官而失本情,或行暴虐而取賄賂,宜飭諸路憲司禁戢懲勸。」從之。
xīn chǒu, jìn zhī jìng jiāng fǔ zhào chóng mó zhí fū wén gé, yǐ zhí shì xiū jǔ gù yě.
辛丑,進知靜江府趙崇模直敷文閣,以職事修舉故也。
rén yín, jiān chá yù shǐ liú yuán yīng yán: èr wén liè jùn jí fú jiàn shàng sì zhōu, wéi yán shì lì, shǒu lìng kè bō, yú cháng fù zhī wài, jí hù kǒu yǐ fū yán, mín bèi qí rǎo. jìn zhě tīng kǒu yì jī yú cǐ. yí jiè chì èr guǎng fú jiàn cáo sī, yán chá zhōu xiàn, tòng gé qián bì, réng lìng xiàn sī suì xíng suǒ bù, xǔ rén chén sù. cóng zhī.
壬寅,監察御史留元英言:「二文列郡及福建上四州,惟鹽是利,守令剋剝,於常賦之外,籍戶口以敷鹽,民被其擾。近者汀口亦基於此。宜戒飭二廣、福建漕司,嚴察州縣,痛革前弊,仍令憲司歲行所部,許人陳訴。」從之。
bǐng wǔ, chén liáo yán: zhōu xiàn gōng tān gào jié èr hài, qǐng jīn hòu fán zhuī jiū bù shí zhě, xǔ bèi hài rén yuè sù, réng lìng jiān sī jué chá. cóng zhī.
丙午,臣寮言:「州縣供攤、告訐二害,請今後凡追究不實者,許被害人越訴,仍令監司覺察。」從之。
xiān shì méng gǔ tài zǔ fá jīn, dìng xī yù, gōng chéng lüè dì, dì sān zi è gé dé yī zhī gōng jū duō, zhì shì zì hé bó lái huì sàng. yē lǜ chǔ cái yǐ tài zǔ yí zhào zhào zhū wáng bì huì, qǐng lì è gé dé yī. shí tú lěi jiān guó, zhū wáng yì yóu yù wèi jué. chǔ cái yán yú jiān guó yuē: cǐ shè jì dà jì, ruò bù zǎo dìng, kǒng shēng tā biàn. jǐ wèi, tú lěi yǔ zhū wáng fèng è gé dé yī jí wèi yú hé lín dōng kuí téng ā lǎ lēi zhī dì. shí shù shì cǎo chuàng, lǐ yí jiǎn lǜ, chǔ cái shǐ dìng cè lì lǐ yí, huáng zú zhū wáng zūn zhǎng, jiē jiù bān liè yǐ bài. yòu, zhōng yuán xīn dìng, wèi yǒu hào lìng, zhǎng lì jiē dé zì zhuān shēng shā chǔ cái yǐ wèi yán, mìng jìn jué zhī.
先是蒙古太祖伐金,定西域,攻城略地,第三子諤格德依之功居多,至是自和博來會喪。耶律楚材以太祖遺詔召諸王畢會,請立諤格德依。時圖壘監國,諸王意猶豫未決。楚材言於監國曰:「此社稷大計,若不早定,恐生它變。」己未,圖壘與諸王奉諤格德依即位於和林東奎騰阿喇勒之地。時庶事草創,禮儀簡率,楚材始定冊立禮儀,皇族諸王尊長,皆就班列以拜。又,中原新定,未有號令,長吏皆得自專生殺;楚材以為言,命禁絕之。
jīn yī lǎ bù hā zài xià zé lù.
金伊喇布哈再夏澤、潞。
jiǔ yuè, yǐ chǒu shuò, zhào: lǐ bù guó zi jiān, shàng děng shàng shě, bì xún jiù fǎ shǒu nián, bù de yòng lì jìng fù diàn shì. cóng chén liáo qǐng yě.
九月,乙丑朔,詔:「禮部、國子監,上等上舍,必循舊法守年,不得用例徑赴殿試。」從臣寮請也。
dīng mǎo, tái zhōu shuǐ.
丁卯,台州水。
rén shēn, chén liáo yán: qǐng míng chì lì bù, yīng céng jīng lùn bà zhī rén, suī miǎn yuē fǎ, ér zāng zhuàng xiǎn bái, bìng xū jīng jiāo, fāng xǔ cān zhù. huò bèi lùn wèi jiǔ, yù shè lìng, dài hòu jiāo, shù lìng wèi dàn. cóng zhī.
壬申,臣寮言:「請明飭吏部,應曾經論罷之人,雖免約法,而贓狀顯白,並須經郊,方許參注。或被論未久,遇赦令,待後郊,庶令畏憚。」從之。
bǐng zǐ, mì shū shěng zhèng zì wáng huì lóng yán: shèng xué shēn zào zì dé, běn zhī yú zhì zhī gé wù, dá zhī yú zhì guó píng tiān xià. dì yuē: rú shì, zé rén zhǔ zhī xué, dāng yǐ zhì zhī wèi lì xíng zhī běn. yòu yán: yí yù mín lì, gù bāng běn. dì yuē: zhèn wèi cháng wú ài mín zhī xīn. dàn zhōu xiàn bù néng fèng xíng ěr.
丙子,秘書省正字王會龍言:「聖學深造自得,本之於致知、格物,達之於治國、平天下。」帝曰:「如是,則人主之學,當以致知為力行之本。」又言:「宜裕民力,固邦本。」帝曰:「朕未嘗無愛民之心。但州縣不能奉行爾。」
rén chén, jìn zhī lín ān fǔ zhào lì fū guān yī děng, yǐ hé dí yǒu láo yě.
壬辰,進知臨安府趙立夫官一等,以和糴有勞也。
jīn táo hé lán huì yuán shuài guō bīn jìn xī mǎ èr, jīn zhǔ zhào yuē: qīng wǔ yì chāo jué, cǐ mǎ kě chōng zhàn yòng, zhèn chéng cǐ qǐ néng jǐn qí lì. jì rù jìn, jí shàng jiù wù yě, jīn yǐ cì qīng, qí xī zhèn yì.
金洮、河、蘭、會元帥郭斌進西馬二,金主詔曰:「卿武藝超絕,此馬可充戰用,朕乘此豈能盡其力。既入進,即尚廄物也,今以賜卿,其悉朕意。」
jīn qiǎn ā gù dài guī méng gǔ tài zǔ zhī fù. méng gǔ zhǔ yuē: rǔ zhǔ jiǔ bù jiàng, shǐ xiān dì lǎo yú bīng jiān, wú qǐ néng wàng yě! fèng hé wèi zāi! què zhī. suì yì fá jīn.
金遣阿固岱歸蒙古太祖之賻。蒙古主曰:「汝主久不降,使先帝老於兵間,吾豈能忘也!賵何為哉!」卻之。遂議伐金。