qǐ tú wéi chì fèn kǔ shí yuè, jǐn chóng guāng dān è shí èr yuè, fán èr nián yǒu qí.
起屠維赤奮苦十月,盡重光單閼十二月,凡二年有奇。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xìng liè wén rén wǔ shèng míng ān xiào huáng dì shào dìng èr nián jīn zhèng dà liù nián, méng gǔ tài zōng yuán nián
○理宗建道備德大功復興烈文仁武聖明安孝皇帝紹定二年(金正大六年,蒙古太宗元年)
dōng, shí yuè, yǐ wèi shuò, zhào: zhū dào tí diǎn xíng yù, yǐ shí yī yuè àn bù lǐ qiú tú.
冬,十月,乙未朔,詔:「諸道提點刑獄,以十一月按部理囚徒。
méng gǔ bīng rù qìng yáng jiè. jīn zhào shǎn xī xíng shěng qiǎn shǐ fèng yáng jiǔ bì bó, qǐ huǎn shī qǐng hé, méng gǔ bù shòu.
蒙古兵入慶陽界。金詔陝西行省遣使奉羊酒幣帛,乞緩師請和,蒙古不受。
guǐ mǎo, tài xué lù chén xūn jìn yán: fāng zhāng zhī dí, wèi wáng zhī jīn, pǒ cè zhī zhōng yì, tiào liáng zhī qún dào, jiē suǒ dāng lǜ. dì yuē: cǐ zhèng zhì bù wàng luàn, ān bù wàng wēi zhī yì. xūn yán: zhèng wèi guó tǐ wèi zhì qiě ān ěr. yòu yán yòng rén guì hū gōng, dì yuē: jīn rén cái yì zì nán dé.
癸卯,太學錄陳塤進言:「方張之敵,未亡之金,叵測之忠義,跳梁之群盜,皆所當慮。」帝曰:「此正治不忘亂,安不忘危之意。」塤言:「正為國體未治且安耳。」又言用人貴乎公,帝曰:「今人才亦自難得。」
dīng wèi, chén liáo yán: qǐng shēn chì jiān sī jùn shǒu, zì jīn suǒ shǔ què guān, yǐ cì shè shì, wú dé chà fēi jiàn rèn guān. rú yǒu wéi, qí shòu chà jí chà zhī rén bìng juān chì. cóng zhī.
丁未,臣寮言:「請申飭監司、郡守,自今所屬闕官,以次攝事,毋得差非見任官。如有違,其受差及差之人並鐫斥。」從之。
gēng xū, jìn zhī jí zhōu yuè rǔ yù guān yī děng, yǐ hé dí yǒu láo yě.
庚戌,進知吉州越汝悆官一等,以和糴有勞也。
jǐ wèi, chén liáo yán: bǎi sī shù fǔ, xún lì ér wàng fǎ jiān sī shǒu lìng, wǎng rén ér xùn qíng. qǐng chì nèi wài fèng xíng fǎ lìng. cóng zhī.
己未,臣寮言:「百司庶府,循例而忘法;監司守令,枉人而徇情。請飭內外奉行法令。」從之。
rén xū, zhào zhèn tái zhōu bèi shuǐ zhī mín, juān zhū sè fù shuì yǒu chà.
壬戌,詔賑台州被水之民,蠲諸色賦稅有差。
dīng mǎo, chén liáo yán: qǐng xià guó zi jiān nèi wài xué xiào zhī guān, lìng yú shì zǐ chéng kè zhī wài, dí yǐ yì lǐ zhī xué, lì yǐ xíng yì zhī shí. cóng zhī.
丁卯,臣寮言:「請下國子監、內外學校之官,令於士子程課之外,迪以義理之學,厲以行藝之實。」從之。
xīn zhī wù zhōu mò zé cháo cí, dì yuē: wù zhōu zhèng yào de rén, jì xiàng shí shǒu chén wèi bào wén céng lǐ huì jīng jiè, rú hé? zé yán: wù zhōu xiàng shí diāo bì, jiē yuán shuì jí bù míng. jīn jīng jiè jì zhèng, fù yì jūn píng, gù bù fèi lì. dì yuē: yì yì wén shàng wèi liǎo. zé yán: yì yì nǎi mín jiān zì lè wèi, zhōu xiàn fú zhù ěr. dì yuē: dòng kòu shàng wèi xiāo mǐ, zhèng yào lǐ huì. zé yuē: dào zéi bù zú lǜ, quán yào zhōu xiàn dé rén. dì yuē: rán.
新知婺州莫澤朝辭,帝曰:「婺州正要得人,記向時守臣魏豹文曾理會經界,如何?」澤言:「婺州向時凋弊,皆緣稅籍不明。今經界既正,賦役均平,故不費力。」帝曰:「義役聞尚未了。」澤言:「義役乃民間自樂為,州縣扶助耳。」帝曰:「峒寇尚未消弭,正要理會。」澤曰:「盜賊不足慮,全要州縣得人。」帝曰:「然。」
jǐ sì, tài wèi shǎo qīng zhī lín ān fǔ zhào lì fū yán: qǐng jiāng tú cáo xià shā hé wèi yī zhài. dì yuē: měi zhài jǐ rén? lì fū yuē: duō zhě bǎi èr shí rén. dì yuē: jīng chéng mín sòng rú hé? duì yuē: chén xìng yǔ mín xiāng ān. dì yuē: dōu mín dāng fǔ mí, shǐ cháng zài chūn fēng hé qì zhōng, bù kě shǐ yǒu chóu tàn. yòu wèn: xíng yù rú hé? duì yún: yù cháng kōng. dì yuē: mín mìng suǒ guān, bù kě yān yán.
己巳,太尉少卿、知臨安府趙立夫言:「請將荼槽、下沙合為一寨。」帝曰:「每寨幾人?」立夫曰:「多者百二十人。」帝曰:「京城民訟如何?」對曰:「臣幸與民相安。」帝曰:「都民當撫縻,使常在春風和氣中,不可使有愁嘆。」又問:「刑獄如何?」對云:「獄常空。」帝曰:「民命所關,不可淹延。」
jǐ mǎo, chén liáo yán: qǐng lìng hù bù xià zhū lù jiān sī, fán mín sòng, yī cì dì guān sī jié jué, rú wèi jīng yǔ duó, bù dé suǒ àn gǎi sòng, xiān cóng tái bù cháng qiè zūn shǒu. cóng zhī.
己卯,臣寮言:「請令戶部下諸路監司,凡民訟,依次第官司結絕,如未經予奪,不得索案改送,先從台部常切遵守。」從之。
shí yī yuè, jǐ chǒu, yíng huò rù dī.
十一月,己丑,熒惑入氐。
shí èr yuè, bǐng shēn, xuě. juān dà lǐ sì sān yá lín ān fǔ diǎn jiǎn jiǎo shǎng jiǔ kù suǒ jiàn yán zāng shǎng qián. gěi zhū jūn xīn tàn qián, chū shù guān bīng bèi zhī.
十二月,丙申,雪。蠲大理寺、三衙、臨安府點檢繳賞酒庫所見鹽贓賞錢。給諸軍薪炭錢,出戍官兵倍之。
bǐng wǔ, qián zhī ān jí zhōu zhào bì guān, yán chǔ quàn pò sǔn fǔ làn, rén bù yǐ wèi zhòng. dì yuē: cǐ yuán qián shǎo ěr. yīn wèn: sháo zhà zhī mín jīn yǐ ān yè fǒu? bì guān yán: chén zhì jùn, mín bù liáo shēng shèng ēn zhèn gěi, lián suì xiǎo rěn, mín cū ān yè.
丙午,前知安吉州趙必觀,言楮券破損腐爛,人不以為重。帝曰:「此緣錢少耳。」因問:「苕霅之民今已安業否?」必觀言:「臣至郡,民不聊生;聖恩賑給,連歲小稔,民粗安業。」
xīn hài, yǐ hàn lín xué shì zhèng qīng zhī wèi duān míng diàn xué shì, qiān shū shū mì yuàn shì.
辛亥,以翰林學士鄭清之為端明殿學士,簽書樞密院事。
yǐ mǎo, jūn qì jiān dù zhèng yán: jiāng xī fú jiàn hú nán zāi dàng, lǎo ruò zhuǎn gōu hè, zhuàng zhě suì wèi dào zéi. dì yuē: cǐ zhōu xiàn bù dé rén, yǐ zhì yú cǐ. duì yuē: jīn xuǎn rèn zhī jì, gèng yí jǐn zhī. dì yuē: xuǎn rèn chéng bù kě bù shěn. yòu yán: jìn lái fàng sàn zhōng yì jūn jí pò luò shì rén, qù wèi zéi yòng, qǐng xíng xià zhū jiāng, suí yí zhāo shōu, jí yǐ wèi jūn. shì rén zài zéi zhōng zhě zhāo yù zhī, gèng yí shì zhī yǐ xìn. yòu lì xíng jié jiǎn, yǐ fù cái yòng, yǐ huà tān bǐ. dì yuē: gōng zhě bù wǔ rén, jiǎn zhě bù duó rén, zhèn píng rì lì xíng cǐ èr zhě.
乙卯,軍器監度正言:「江西、福建、湖南災盪,老弱轉溝壑,壯者遂為盜賊。」帝曰:「此州縣不得人,以至於此。」對曰:「今選任之際,更宜謹之。」帝曰:「選任誠不可不審。」又言:「近來放散忠義軍及破落士人,去為賊用,請行下諸將,隨宜招收,籍以為軍。士人在賊中者招諭之,更宜示之以信。又力行節儉,以阜財用,以化貪鄙。」帝曰:「恭者不侮人,儉者不奪人,朕平日力行此二者。」
méng gǔ shǐ zhì cāng lǐn, lì yì chuán, mìng hé běi hàn mín yǐ hù jì chū fù diào, yē lǜ chǔ cái zhǔ zhī xī yù rén yǐ dīng jì chū fù diào, mǎ hā mó sī gǔ lǎ dí ěr zhǔ zhī. yòu yǐ shǐ tiān zé liú yí shū mù lǔ zhá lā sān rén wèi wàn hù, fēn shǒu zhōng yuán.
蒙古始置倉廩,立驛傳,命河北漢民以戶計出賦調,耶律楚材主之;西域人以丁計出賦調,瑪哈摩斯古喇迪爾主之。又以史天澤、劉嶷、舒穆嚕札拉三人為萬戶,分守中原。
bǐng chén, zài gěi zhū jūn xīn tàn qián.
丙辰,再給諸軍薪炭錢。
méng gǔ wéi qìng yáng, jīn qiǎn yī lǎ bù hā jiù zhī.
蒙古圍慶陽,金遣伊喇布哈救之。
xiān shì jīn zhǔ yù qiǎn shǐ yù yì yú bù hā, wèi bái huá yuē: rǔ wǎng bīn zhōu, liù rì néng wǎng fù hū? huá zì liàng rì kě chí sān bǎi lǐ, yīng yuē: néng rú qī xuān yù ér fù. jīn zhǔ shén xǐ, wèi huá yuē: rǔ cóng lái yǔ jí zhēng jìn, bì yǒu nán sè jīn ruì yú píng shí, hé yě? huá yuē: xiàng rì yòng bīng, yǐ nán zhēng jí tǎo lǐ quán zhī shì gěng zhī, bù néng zhuān yì běi fāng, gù yǐ wèi nán. jīn méng gǔ bīng rù jiè yǐ sān bǎi yú lǐ, ruò zòng zhī lìng xià qín chuān, zé hé yǐ jiù! bù dé bù yǐ yī zhàn cuī zhī. yǔ qí zhàn yú jìn lǐ zhī píng chuān, bù ruò zhàn yú jìn biān zhī yào ài yě.
先是金主欲遣使諭意於布哈,謂白華曰:「汝往邠州,六日能往復乎?」華自量日可馳三百里,應曰:「能如期宣諭而復。」金主甚喜,謂華曰:「汝從來語及征進,必有難色;今銳於平時,何也?」華曰:「向日用兵,以南征及討李全之事梗之,不能專意北方,故以為難。今蒙古兵入界已三百餘里,若縱之令下秦川,則何以救!不得不以一戰摧之。與其戰於近里之平川,不若戰於近邊之要隘也。」
shì suì, jīn bà jìn jīng liè dì bǎi lǐ, tīng mín gēng jià.
是歲,金罷近京獵地百里,聽民耕稼。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xìng liè wén rén wǔ shèng míng ān xiào huáng dì shào dìng sān nián jīn zhèng dà qī nián, méng gǔ tài zōng èr nián
○理宗建道備德大功復興烈文仁武聖明安孝皇帝紹定三年(金正大七年,蒙古太宗二年)
chūn, zhēng yuè, rén shēn, léi.
春,正月,壬申,雷。
chén liáo qǐng lìng zhū lù tí diǎn xíng yù guān qīn xíng suǒ bù, fán fān yì bó kān zhī yù, tóng shǒu chén shěn jū, pián yí yǔ jué, wú dé zhì liú. qí yǒu zhí jiān shǒu chén zhě, lìng yǐ cì jiān sī xíng. cóng zhī.
臣僚「請令諸路提點刑獄官親行所部,凡翻異駁勘之獄,同守臣審鞫,便宜予決,毋得滯留。其有職兼守臣者,令以次監司行。」從之。
jīn yī lǎ bù hā yù méng gǔ bīng yú dà chāng yuán, yǐ zhōng xiào jūn tí kòng wán yán yí wèi qián fēng. yí huàn jiǎ shàng mǎ, bù fǎn gù, shì qì jiē bèi, yǐ sì bǎi qí pò méng gǔ bā qiān zhī zhòng, suì jiě qìng yáng zhī wéi. zì méng gǔ gòu bīng èr shí bīng, jǐn yǒu cǐ jié, zòu gōng dì yī, yú shì chén hé shàng zhī míng zhèn guó zhōng, shòu dìng yuǎn dà jiāng jūn, shì xí mù kūn. zhōng xiào jūn jiē huí hé nài màn qiāng hún jí zhōng yuán bèi fú bì zuì lái guī zhě, zhì hěn nán zhì, wéi yí yù zhī yǒu fāng, zuò zuò jìn tuì, jiē zhōng chéng shì, suǒ guò zhōu xiàn, qiū háo wú fàn, měi zhàn zé xiān dēng, jí ruò fēng yǔ, zhū jiāng yǐ wèi zhòng.
金伊喇布哈遇蒙古兵於大昌原,以忠孝軍提控完顏彝為前鋒。彝擐甲上馬,不返顧,士氣皆倍,以四百騎破蒙古八千之眾,遂解慶陽之圍。自蒙古構兵二十兵,僅有此捷,奏功第一,於是陳和尚之名震國中,授定遠大將軍,世襲穆昆。忠孝軍皆回紇、奈、曼、羌、渾及中原被俘避罪來歸者,鷙很難制,唯彝御之有方,坐作進退,皆中程式,所過州縣,秋毫無犯,每占則先登,疾若風雨,諸將倚為重。
jīn zhǔ mìng quán qiān shū mì yuàn shì é ěr kè tún bīn zhōu, bù hā jí zǒng shuài yuē hè dé hái jīng zhào.
金主命權簽樞密院事額爾克屯邠州,布哈及總帥約赫德還京兆。
chū, méng gǔ qiǎn wēng è luō wèi xiǎo shǐ, zhì shǎn xī xíng shěng, kǒng xiè shì jī, liú zhī. bù hā děng jì jiě qìng yáng zhī wéi, zhì qì jiāo mǎn, nǎi qiǎn wēng è luō guī, yǔ zhī yuē: wǒ yǐ zhǔn bèi jūn mǎ, néng zhàn zé lái. wēng è luō hái bái zhī, méng gǔ zhǔ nù, yì qiǎn huáng dì tú lěi fá jīn.
初,蒙古遣翁鄂囉為小使,至陝西行省,恐泄事機,留之。布哈等既解慶陽之圍,志氣驕滿,乃遣翁鄂囉歸,語之曰:「我已準備軍馬,能戰則來。」翁鄂囉還白之,蒙古主怒,議遣皇弟圖壘伐金。
bù hā zhī yù jūn yě wú fǎ, hǎo qū xiǎo lì, cháng yī rì yè chí èr bǎi lǐ, jūn zhōng mò gǎn jiàn zhǐ. wán yán yí yōu zhī, sī wèi tóng liè yuē: fù shū yǐ dà jiāng wèi piāo lüè zhī shì, jīn rì dé shēng kǒu sān bǎi, míng rì dé niú yáng yī èr qiān, shì zú chuǎn sǐ zhě zé bù fù jì. guó jiā shù nián suǒ jī, yī dàn bì wèi shì rén què chú jǐn yǐ. huò yǐ gào bù hā. yī rì, zhì jiǔ huì zhū jiāng, xíng jiǔ zhì yí, bù hā yuē: rǔ céng duǎn zhǎng wǒ, yòu wèi guó jiā bīng lì dāng yóu wǒ jǐn huài, xìn yǒu zhī hū? yí yǐn bì, xú yuē: yǒu zhī. bù hā jiàn qí wú jù róng, màn wèi hǎo yǔ yún: yǒu guò dāng miàn lùn, wú hòu yán yě.
布哈之馭軍也無法,好趨小利,嘗一日夜馳二百里,軍中莫敢諫止。完顏彝憂之,私謂同列曰:「副樞以大將為剽掠之事,今日得生口三百,明日得牛羊一二千,士卒喘死者則不復計。國家數年所積,一旦必為是人確除盡矣。」或以告布哈。一日,置酒會諸將,行酒至彝,布哈曰:「汝曾短長我,又謂國家兵力當由我盡壞,信有之乎?」彝飲畢,徐曰:「有之。」布哈見其無懼容,漫為好語云:「有過當面論,無後言也。」
shì yuè, méng gǔ dìng zhū lù kè é. chū, tài zǔ zhēng xī yù, cāng kù wú dòu sù chǐ bó zhī chǔ, yú shì qún chén xián yán: suī dé hàn rén, yì wú suǒ yòng, bù ruò jǐn shā zhī, shǐ cǎo mù chàng mào, yǐ wèi mù dì. yē lǜ chǔ cái yuē: fū yǐ tiān xià zhī guǎng, sì hǎi zhī fù, hé qiú ér bù dé! dàn bù wèi ěr, hé míng wú yòng zāi? yīn yán: dì shuì shāng shuì jiǔ cù yán tiě shān zé zhī lì, kě dé yín wǔ shí wàn liǎng, juàn bā wàn pǐ, sù sì shí yú wàn shí. tài zǔ yuē: chéng rú qīng yán, zé guó yòng yǒu yú yǐ. qīng shì wèi zhī. zhì shì yòng chǔ cái yán, dìng kè shuì jiǔ shuì, yàn shí, xī shí qǔ yī, zá shuì èr shí qǔ yī.
是月,蒙古定諸路課額。初,太祖征西域,倉庫無斗粟尺帛之儲,於是群臣咸言:「雖得漢人,亦無所用,不若盡殺之,使草木暢茂,以為牧地。」耶律楚材曰:「夫以天下之廣,四海之富,何求而不得!但不為耳,何名無用哉?」因言:「地稅、商稅、酒、醋、鹽、鐵、山澤之利,可得銀五十萬兩,絹八萬匹,粟四十餘萬石。」太祖曰:「誠如卿言,則國用有餘矣。」卿試為之。」至是用楚材言,定課稅、酒稅,驗實,息十取一,雜稅二十取一。
èr yuè, gēng xū, yǐ zhí bǎo zhāng gé wèi dà yǒu zhī zhāng zhōu, cuò zhì zhāo bǔ dào zéi qǐ fù zhí bǎo zhāng gé chén wěi zhī nán jiàn zhōu fú jiàn lù bīng mǎ qián xiá tóng cuò zhì. yòu qǐ fù zhào fàn zhào kuí jié zhì zhèn jiāng chú zhōu jūn mǎ. fàn kuí shí dīng mǔ rǎo, qiú jiě guān, bù xǔ zú kū, nǎi qǐ shì shì.
二月,庚戌,以直寶章閣魏大有知漳州,措置招捕盜賊;起復直寶章閣陳韡知南劍州、福建路兵馬鈐轄、同措置。又起復趙范、趙葵節制鎮江、滁州軍馬。范、葵時丁母擾,求解官,不許;卒哭,乃起視事。
gēng shēn, juān jiāng xī hú nán fú jiàn bèi dào zhōu xiàn shuì fù yī nián.
庚申,蠲江西、湖南、福建被盜州縣稅賦一年。
rùn yuè, guǐ yǒu, táo zú mù chūn qiè rù huáng chéng zòng huǒ, fén yù qián jiǎ zhàng kù, wèi shì bǔ dé zhī, zhé yú shì. shí lǐ quán yù xiāo cháo tíng bīng bèi, gù qiǎn chūn wèi luàn. yú shì xiān cháo jiǎ zhàng shāo huǐ dài jǐn.
閏月,癸酉,逃卒穆椿竊入皇城縱火,焚御前甲仗庫,衛士捕得之,磔於市。時李全欲銷朝廷兵備,故遣椿為亂。於是先朝甲仗燒毀殆盡。
wù zǐ, zhào: jiāng xī hú nán fú jiàn dào kòu, fán xié cóng zhī mín, shù shēn chū guān, bìng yǔ shì zuì néng zì lù qú shǒu lái zhě bǔ guān wěi guān tǔ háo shuài zhòng lì gōng zhě guān zhī.
戊子,詔:「江西、湖南、福建盜寇,凡脅從之民,束身出官,並與釋罪;能自戮渠首來者補官;偽官、土豪帥眾立功者官之。」
sān yuè, wù xū, chén liáo qǐng bǔ jìn wèi bīng é, jiè nèi shì wú dé sī yì, gé lìn hào, xiū huǒ zhèng, yǐ sù gōng jìn cóng zhī.
三月,戊戌,臣僚請補禁衛兵額,戒內侍毋得私役,革賃號,修火政,以肅宮禁;從之。
guǐ chǒu, zhì huì zi kù jiān guān yī yuán, zhuān zuò táng chà, yǐ yǒu jǔ xuǎn rén chōng.
癸丑,置會子庫監官一員,專作堂差,以有舉選人充。
xià, sì yuè, gēng wǔ, zhào: zhū dào tí diǎn xíng yù, yǐ wǔ yuè àn bù lǐ qiú tú.
夏,四月,庚午,詔:「諸道提點刑獄,以五月按部理囚徒。」
guǐ yǒu, juān shào xìng fǔ yú yáo shàng yú xiàn mín hù zhé mài yī nián, yǐ shuǐ zāi yě.
癸酉,蠲紹興府餘姚、上虞縣民戶折麥一年,以水災也。
jǐ mǎo, zhāng zhōu lián chéng dào qǐ, zhī lóng yán xiàn zhuāng mèng shēn wèi zhōng zì qiáng bù néng xiào sǐ shǒu tǔ, zhào gè xuē èr zhì, bà.
己卯,漳州連城盜起,知龍巖縣莊夢詵、尉鍾自強不能效死守土,詔各削二秩,罷。
wǔ yuè, dīng wèi, zhī fǔ zhōu lín xiào wén xuē èr zhì, bà yǐ chén liáo yán guān jūn rù jìng, bì guān bù nà, kē rǎo jūn liáng, mín hù bèi hài yě.
五月,丁未,知撫州林孝聞削二秩,罷;以臣僚言官軍入境,閉關不納,科擾軍糧,民戶被害也。
yù shè diàn, yuè zhū bān zhí shè yì, qiān shǎng yǒu chà.
御射殿,閱諸班直射藝,遷賞有差。
jiǎ yín, yǐ lǐ quán wèi zhāng huà bǎo kāng jūn jié dù shǐ yí tóng sān sī jīng dōng zhèn fǔ shǐ. quán bù shòu mìng.
甲寅,以李全為彰化、保康軍節度使、儀同三司、京東鎮撫使。全不受命。
chū, quán yù xiān jù yáng zhōu yǐ dù jiāng, fēn bīng xùn tōng tài yǐ qū hǎi. qí xià jiē yuē: tōng tài yán chǎng zài yān, mò ruò xiān qǔ wèi jiā jì, qiě shǐ cháo tíng shī yán lì. quán yù cháo tíng bù wèi bèi, qiě bù jù jué qí gěi, nǎi xié méng gǔ lǐ sòng èr xuān chà yǐ xū hē cháo tíng, rán méng gǔ shí wèi cháng zī quán bīng. quán qiǎn zhāng guó míng jī jīn bǎo zhì lín ān bǐng yì, yáng yán: lǐ xuān chà yīng lüè jué lún, qí shè wǔ bǎi bù cháo tíng mò ruò liè dì wáng zhī, yǔ zēng qián liáng, shǐ bèi biān jìng. biàn kuì yào jīn, qiú zhǔ qí shuō. guó míng rù jiàn, yǐ bǎi kǒu bǎo quán bù pàn. cháo tíng suī zhī qí jiān, gū shì gǒu ān, bù zhī jié.
初,全欲先據揚州以渡江,分兵徇通、泰以趨海。其下皆曰:「通、泰鹽場在焉,莫若先取為家計,且使朝廷失鹽利。」全欲朝廷不為備,且不遽絕其給,乃挾蒙古李、宋二宣差以虛喝朝廷,然蒙古實未嘗資全兵。全遣張國明齎金寶至臨安稟議,揚言:「李宣差英略絕倫,騎射五百步;朝廷莫若裂地王之,與增錢糧,使備邊境。」遍饋要津,求主其說。國明入見,以百口保全不叛。朝廷雖知其奸,姑事苟安,不之詰。
jí quán dí mài zhōu guò yán chéng, zhī yáng zhōu dí cháo zōng sǒu wèi bīng duó zhī. quán nù, yǐ bǔ dào wèi míng, shuǐ lù shù wàn, jìng dǎo yán chéng, shù jiāng chén yì lóu qiáng zhī xiàn chén yù jiē dùn, quán rù chéng, jù zhī. cháo zōng cāng huáng qiǎn gàn guān wáng jié kěn quán tuì shī, quán bù xǔ, liú zhèng xiáng dǒng yǒu shǒu yán chéng, ér zì tí bīng hái chǔ zhōu, yǐ zhuàng bái yú cháo yuē: qiǎn bīng bǔ dào, guò yán chéng, xiàn lìng zì qì chéng dùn qù lǜ jūn mín lüè rǎo, bù miǎn rù chéng ān zhòng. cháo tíng nǎi shòu quán jié yuè, lìng shì bīng, mìng zhì zhì sī gàn guān yē lǜ jūn wǎng yù zhī. quán yuē: cháo tíng dài wǒ rú xiǎo ér, tí zé yǔ guǒ. bù shòu zhì mìng. míng tíng wèi bà cháo zōng, mìng tōng pàn zhào jǐng fū shè zhōu shì.
及全糴麥舟過鹽城,知揚州翟朝宗嗾尉兵奪之。全怒,以捕盜為名,水陸數萬,徑搗鹽城,戍將陳益、樓強、知縣陳遇皆遁,全入城,據之。朝宗倉皇遣干官王節懇全退師,全不許,留鄭祥、董友守鹽城,而自提兵還楚州,以狀白於朝曰:「遣兵捕盜,過鹽城,縣令自棄城遁去;慮軍民掠擾,不免入城安眾。」朝廷乃授全節鉞,令釋兵,命制置司干官耶律均往諭之。全曰:「朝廷待我如小兒,啼則與果。」不受制命。明廷為罷朝宗,命通判趙璥夫攝州事。
xiān shì shì dài fū wú xián yú, jiē cè quán bì fǎn, ér bù gǎn yán, guó zi jiān chéng dù zhèng dú shàng shū jí yán zhī, qiě xiàn bì quán zhī cè yǒu sān. qí yán gěng liàng jī qiè, shí bù néng yòng. zhì shì zhào fàn zhào kuí lèi shū yǐ quán bì fǎn wèi yán, shǐ mí yuǎn bù nà.
先是士大夫無賢愚,皆策全必反,而不敢言,國子監丞度正獨上疏極言之,且獻斃全之策有三。其言梗亮激切,時不能用。至是趙范、趙葵累疏以全必反為言,史彌遠不納。
dīng sì, chén liáo yán: qǐng xià jiāng dōng xī hú nán běi fú jiàn zhū lù zǒng cáo cāng sī, yīng lín jìng bèi kòu zhōu jùn, hé jiě zhū sī qián wù, bǐ zhī cháng nián qī xiàn bìng zhǎn yī jì. zhào hù bù xiáng dù.
丁巳,臣僚言:「請下江東、西、湖南、北、福建諸路總漕倉司,應鄰境被寇州郡,合解諸司錢物,比之常年期限並展一季。」詔戶部詳度。
liù yuè, wù chén, chén liáo yán: èr guǎng zhū jùn, fán jiào guān fǎ yuàn zì wèi jiān guān, lǜ yàn fēng tǔ, zhì shēn tái mù. qǐng xíng jiè chì, rú xún xí bù quān, bìng yǔ juān chì, shuài cáo bìng zhì yú fá. cóng zhī.
六月,戊辰,臣僚言:「二廣諸郡,凡教官、法掾、自謂間官,率厭風土,置身台幕。請行戒飭,如循習不悛,並與鐫斥,帥、漕並置於罰。」從之。
guǐ yǒu, lù xíng zài xì qiú.
癸酉,錄行在繫囚。
xīn mǎo, chén liáo qǐng jiè chì jùn shǒu, tòng gé shuì fù xíng yù chāi yì bǎn jí sì bì cóng zhī.
辛卯,臣僚請戒飭郡守,痛革稅賦、刑獄、差役、版籍四弊;從之。
rén chén, chén liáo qǐng jiè chì èr guǎng cáo sī: yán jìn suǒ bù zhōu xiàn, dīng qián měi suì hé shí jiàn cún zhī shù zào bù, yī tiáo xiàn qián qī fā xià, cuī nà xiāo zhù, wéi zhě àn hé. zhào lì bù xiáng dù.
壬辰,臣僚請戒飭二廣漕司:「嚴禁所部州縣,丁錢每歲核實見存之數造簿,依條限前期發下,催納、銷注,違者按劾。」詔吏部詳度。
méng gǔ bīng wéi jīng zhào, jīn bīng jiù zhī, wèi méng gǔ suǒ bài, chéng suì pò.
蒙古兵圍京兆,金兵救之,為蒙古所敗,城遂破。
qiū, qī yuè, dīng yǒu, yǐ tīng zhōu níng huà xiàn céng guǎ fù yàn shì gěi jūn liáng yù zhāng kòu yǒu gōng, yòu quán huó xiāng mín shù wàn, zhào fēng gōng rén, guān qí zi chéng xìn láng.
秋,七月,丁酉,以汀州寧化縣曾寡婦晏氏給軍糧、御漳寇有功,又全活鄉民數萬,詔封恭人,官其子承信郎。
dīng wèi, chén liáo qǐng jīn hòu shū jué, xiān qī jiàng zhǐ, xià lín ān fǔ sān yá: yīng fàn zuì zài zhǐ huī qián, xǔ yǐn yòng ēn shè rú zhǐ huī hòu yǒu fàn zuì, suī yǐ tíng jué, bù zài yuán jiǎn zhī shù. gòng hé yǐn shè rén, bù xǔ yú tíng jué qián qīng xíng duàn qiǎn. rú huò wéi shī, cóng gù chū rù rén zuì tiáo zhì shī xíng. lìng xíng bù xiáng dù.
丁未,臣僚請今後疏決,先期降旨,下臨安府、三衙:「應犯罪在指揮前,許引用恩赦;如指揮後有犯罪,雖已停決,不在原減之數。共合引赦人,不許於停決前輕行斷遣。如或違失,從故出入人罪條制施行。」令刑部詳度。
guǐ chǒu, chén liáo qǐng shēn yán táng chú zhī zhì, shù jǐ shì rén wú gǎn zào jìn, zhōng shū zhī wù kě qīng cóng zhī.
癸丑,臣僚請申嚴堂除之制,庶幾士人毋敢躁進,中書之務可清;從之。
méng gǔ zhǔ zì jiāng fá jīn, huáng dì tú lěi huáng zhí mǎng lài kòu lǜ shī cóng zhēng. dào jīng píng yáng, jiàn tián yě bù zhì, wèn bīng mǎ dōu zǒng guǎn lǐ shǒu xián, duì yuē: mín pín, fá gēng jù zhèng rán. méng gǔ zhǔ mìng gěi niú wàn tóu, réng xǐ guān zhōng hù zhōng kěn dì hé dōng.
蒙古主自將伐金,皇弟圖壘、皇侄莽賚扣率師從征。道經平陽,見田野不治,問兵馬都總管李守賢,對曰:「民貧,乏耕具政然。」蒙古主命給牛萬頭,仍徙關中戶中墾地河東。
bā yuè, guǐ hài, zhào: míng yīn shì cí zhí shì guān jì shòu shì, wú dé lín qī guī bì. rú huò xún xí, fá wú shè. réng wěi tái jiàn jué chá.
八月,癸亥,詔:「明禋侍祠執事官既受事,毋得臨期規避。如或循習,罰無赦。仍委台諫覺察。
wǔ xiān jì guī jīn, jīn fù yǐ wèi héng shān gōng, zhì fǔ wèi zhōu. méng gǔ bīng wéi zhī, jīn jiāng wán yán hā dá lǜ zhòng lái yuán, wán yán yí xiān dēng, méng gǔ zhū shuài jiē běi. jì ér shǐ tiān zé yǐ qiān rén liú chū chū jīn bīng hòu, hé zhū shuài gōng zhī, xiān yì chū, tún hú lǐng guān. tiān zé suì qǔ wèi zhōu.
武仙既歸金,金復以為恆山公,置府衛州。蒙古兵圍之,金將完顏哈達率眾來援,完顏彝先登,蒙古諸帥皆北。既而史天澤以千人流出出金兵後,合諸帥攻之,仙逸出,屯胡嶺關。天澤遂取衛州。
jiǔ yuè, xīn chǒu, dà xiǎng yú míng táng, shè tiān xià.
九月,辛丑,大饗於明堂,赦天下。
bǐng wǔ, fēng měi rén xiè shì wèi guì fēi.
丙午,封美人謝氏為貴妃。
rén zǐ, zhào: zhè xī tí jǔ sī xià suǒ bù zhōu xiàn, jiāng xiū fù wéi tián jiǎn nà miáo shuì, wú shōu hú miàn.
壬子,詔:「浙西提舉司下所部州縣,將修復圍田減納苗稅,毋收斛面。」
dōng, shí yuè, xīn yǒu, chén liáo qǐng xià lì bù: jīn hòu xiàn diǎn yù guān, xū céng lì sān kǎo, yǒu xiàn lìng jǔ zhǔ sān yuán, wú guò fàn rén, xǔ zhù, wú dé pò gé qīng shòu. huò jiān sī shuài shǒu pì zhì, yì lìng lì bù shěn shí hé gé, fāng xǔ fàng xíng. cóng zhī.
冬,十月,辛酉,臣僚請下吏部:「今後縣典獄官,須曾歷三考,有縣令舉主三員,無過犯人,許注,毋得破格輕授。或監司、帥守辟置,亦令吏部審實合格,方許放行。」從之。
rén xū, jìn zhī zǎo yáng jūn shǐ sōng zhī guān yī děng, yǐ zhì yàn tún tián yǒu láo yě.
壬戌,進知棗陽軍史嵩之官一等,以置堰、屯田有勞也。
yǐ zhào shàn xiāng wèi jiāng huái zhì zhì shǐ.
以趙善湘為江淮制置使。
shí lǐ quán zào chuán yì jí, zhì fā zhǒng qǔ shān bǎn, liàn tiě qián wèi dīng, áo qiú zhī wèi yóu huī, liè jù jì guǐ, zhāo yán shèn zhī mìng wèi shuǐ shǒu yòu zhì zhào jǐng fū, yǐ méng gǔ wèi cí, yāo zēng wǔ qiān rén qián liáng, qiú shì shū tiě quàn. cháo tíng yóu qiǎn xiǎng bù jué, quán dé mǐ, jí zì zhuǎn shū huái hǎi, rù yán chéng, yǐ shàn qí zhòng. tā jūn shì jiàn zhě, yuē: cháo tíng wéi kǒng zéi bù bǎo, wǒ cáo hé lì shā zéi! shè yáng hú rén jiē yuàn, zhì yǒu yǎng běi zéi, qiāng huái mín zhī yǔ. quán yòu qiǎn rén yǐ jīn pái yòu xié zhōu ān mín děng, zào fú qiáo yú yù kǒu, yǐ biàn yán chéng wǎng lái. shǐ mí yuǎn xiè xiè rú píng shí. zhèng qīng zhī lì quàn dì tǎo quán, dì nǎi shǐ shàn xiāng tú zhī, xǔ pián yí cóng shì, réng mìng yǐ nèi tú jìn qǔ, wài yòng diào tíng, wéi zhào fàn zhào kuí lì qǐng jìn bīng tǎo zhī.
時李全造船益急,至發冢取杉板,煉鐵錢為釘,熬囚脂為油灰,列炬繼晷,招沿滲之命為水手;又治趙璥夫,以蒙古為辭,邀增五千人錢糧,求誓書、鐵券。朝廷猶遣餉不絕,全得米,即自轉輸淮海,入鹽城,以贍其眾。它軍士見者,曰:「朝廷惟恐賊不飽,我曹何力殺賊!」射陽湖人皆怨,至有「養北賊,戕淮民」之語。全又遣人以金牌誘脅周安民等,造浮橋於喻口,以便鹽城往來。史彌遠泄泄如平時。鄭清之力勸帝討全,帝乃使善湘圖之,許便宜從事,仍命以內圖進取,外用調停,唯趙范、趙葵力請進兵討之。
méng gǔ zhǔ qiǎn sū gé shǐ jīn, yīn chān qí xū shí, yǔ zhī yuē: jí bù hái, zi sūn wú yōu bù fù guì yě. sū gé zhì biàn, jiàn jīn zhǔ yuē: tiān zǐ niàn ěr tǔ dì rì xiá, mín lì rì pí, gù qiǎn wǒ zhì mìng. ěr néng gōng xiū suì bì, tōng hǎo bù jué, zé zhuǎn huò wèi fú yǐ. yè zhě lìng xià bài, sū gé yuē: wǒ dà guó shǐ, wèi ěr qū hū! jīn zhǔ zhuàng zhī, yǐn yǐ jīn zhī, yuē: guī yǔ rǔ zhǔ, bì yù jiā bīng, gǎn lǜ jīng ruì yǐ xiāng zhōu xuán, suì bì fēi suǒ wén yě. sū gé yǐn bì, jí huái jīn zhī yǐ chū, mò shí qí dì lǐ è sāi, rén mín qiáng ruò. jì fù mìng, bèi yǐ xū shí gào, qiě xiàn suǒ huái jīn zhī. méng gǔ zhǔ xǐ yuē: wǒ dé jīn yú rǔ shǒu zhōng yǐ! fù cì zhī.
蒙古主遣蘇格使金,因覘其虛實,語之曰:「即不還,子孫無憂不富貴也。」蘇格至汴,見金主曰:「天子念爾土地日狹,民力日疲,故遣我致命。爾能恭修歲幣,通好不絕,則轉禍為福矣。」謁者令下拜,蘇格曰:「我大國使,為爾屈乎!」金主壯之,飲以金卮,曰:「歸語汝主,必欲加兵,敢率精銳以相周旋,歲幣非所聞也。」蘇格飲畢,即懷金卮以出,默識其地理厄塞,人民強弱。既復命,備以虛實告,且獻所懷金卮。蒙古主喜曰:「我得金於汝手中矣!」復賜之。
méng gǔ tú lěi shuài zhòng rù shǎn xī, yú jīng zhào tóng huá jiān pò zhài shān liù shí yú suǒ, suì qū fèng xiáng. jīn yǐ wán yán hā dá jí bù hā xíng shěng shì yú wén xiāng, yǐ bèi tóng guān.
蒙古圖壘帥眾入陝西,於京兆、同、華間破寨柵六十餘所,遂趨鳳翔。金以完顏哈達及布哈行省事於閿鄉,以備潼關。
shí yī yuè, dīng mǎo, diàn qián sī qǐng bō běn sī yī qiān rén míng é, lìng jiā xìng fǔ zhāo bīn hǎi yú yè guàn shú fēng tāo shǎo zhuàng kūn jié zhī rén, shì yàn, cì chōng gǎn pǔ shuǐ jūn réng zēng zhì tǒng zhì guān yī yuán, tōng xíng bù xiá. cóng zhī.
十一月,丁卯,殿前司請撥本司一千人名額,令嘉興府招瀕海漁業、慣熟風濤、少壯昆捷之人,試驗,刺充澉浦水軍;仍增置統制官一員,通行部轄。從之。
guǐ mǎo, chén liáo yán: céng jīng zòu hé, yǒu yǒng bù dé qīn mín chāi qiǎn zhǐ huī zhī rén, rú yǐn shè, qǐ gǎi zhèng. bìng lìng dū sī lì bù qǔ yuán fàn kǎo dìng, chú qíng qīng cóng jiù zhì wài, qí huò tān zāng cǎn kù, xíng sì bù dé lì zuò bù céng tuī kān miǎn yuē fǎ xǔ lìng gǎi zhèng. cóng zhī.
癸卯,臣僚言:「曾經奏劾,有永不得親民差遣指揮之人,如引赦,乞改正。並令都司、吏部取元犯考訂,除情輕從舊制外,其或貪贓慘酷,刑寺不得例作不曾推勘免約法許令改正。」從之。
bǐng wǔ, zhào: shòu míng cí ruì huáng tài hòu, míng nián shèng shòu qī shí wǔ, gǔ xī yǒu shèn zhī qìng, lìng lǐ bù tài cháng sì tǎo lùn yǐ wén.
丙午,詔:「壽明慈睿皇太后,明年聖壽七十五,古稀有甚之慶,令禮部、太常寺討論以聞。」
wù shēn, lì guì fēi xiè shì wèi huáng hòu. hòu, tiān tāi rén, chéng xiàng shēn fǔ zhī sūn yě. dì jí wèi, yì zé zhōng gōng, tài hòu yǐ shēn fǔ yǒu yuán jǐ gōng, mìng xuǎn xiè shì nǚ, suì yǔ jiǎ shè nǚ tóng rù gōng. jiǎ nǚ yǒu shū sè, dì yù lì zhī, tài hòu yuē: xiè nǚ duān zhòng, yí zhèng zhōng gōng. zuǒ yòu yì xiāng qiè wèi yuē: bù lì zhēn huáng hòu, nǎi lì jiǎ huáng hòu yé? dì bù néng duó. jiǎ cái rén zhuān chǒng hòu gōng, hòu chù zhī yù rú, tài hòu yì xián zhī.
戊申,立貴妃謝氏為皇后。後,天台人,丞相深甫之孫也。帝即位,議擇中宮,太后以深甫有援己功,命選謝氏女,遂與賈涉女同入宮。賈女有殊色,帝欲立之,太后曰:「謝女端重,宜正中宮。」左右亦相竊謂曰:「不立真皇后,乃立假皇后耶?」帝不能奪。賈才人專寵後宮,後處之裕如,太后益賢之。
chén xūn shàng yán, qǐng qù jūn cè zhī gǔ mèi yǐ zhèng zhǔ dé, cóng tiān xià zhī gōng lùn yǐ xīn shù zhèng, gài zhǐ jiǎ cái rén jí shǐ mí yuǎn yě. xūn, mí yuǎn zhī shēng yě. mí yuǎn wèi xūn yuē: wú shēng dài hǎo míng yé? xūn yuē: hǎo míng, mèng zǐ suǒ bù qǔ yě. rán qiú shì yú sān dài zhī shàng wéi kǒng qí hǎo míng, qiú shì yú sān dài yǐ xià wéi kǒng qí bù hǎo míng ěr. lì qiú qù, chū pàn jiā xìng fǔ.
陳塤上言,請去君側之蠱媚以正主德,從天下之公論以新庶政,蓋指賈才人及史彌遠也。塤,彌遠之甥也。彌遠謂塤曰:「吾甥殆好名耶?」塤曰:「好名,孟子所不取也。然求士於三代之上唯恐其好名,求士於三代以下唯恐其不好名耳。」力求去,出判嘉興府。
lǐ quán tū zhì yáng zhōu, fù dōu tǒng dīng shèng jù zhī, quán gōng nán mén. zhào jǐng fū dé shǐ mí yuǎn shū, xǔ zēng wàn wǔ qiān dàn liáng, quàn quán guī chǔ zhōu, qiǎn liú yì jiù quán lěi shì zhī, quán xiào yuē: shǐ chéng xiàng quàn wǒ guī, dīng dōu tǒng yǔ wǒ zhàn, fēi xiāng dài yé? zhì shū bù shòu. jǐng fū kǒng, jí fā pái yìn, yà zhào fàn yú zhèn jiāng, fàn yì kè rì yuē zhào kuí, kuí shuài xióng shèng níng huái wǔ dìng qiáng yǒng sì jūn wàn sì qiān fù zhī.
李全突至揚州,副都統丁勝拒之,全攻南門。趙璥夫得史彌遠書,許增萬五千石糧,勸全歸楚州,遣劉易就全壘示之,全笑曰:「史丞相勸我歸,丁都統與我戰,非相紿耶?」擲書不受。璥夫恐,亟發牌印,迓趙范於鎮江,范亦刻日約趙葵,葵帥雄勝、寧淮、武定、強勇四軍萬四千赴之。
shí quán yǐn bīng gōng tài zhōu, zhī zhōu sòng jì yíng rù jùn zhì, jǐn shōu qí zǐ nǚ huò bì. jiāng qū yáng, wén fàn kuí yǐ rù yáng chéng, nǎi biān zhèng yǎn dé yuē: wǒ jì xiān qǔ yáng zhōu dù jiāng, ěr cáo quàn wǒ qǔ tōng tài, jīn èr zhào yǐ rù yáng zhōu, jiāng qí kě dù yé? jì ér yuē: jīn wéi jìng dǎo yáng zhōu ěr! suì fēn bīng shǒu tài, ér xī zhòng gōng yáng zhōu. zhì wān tóu lì zhài, jù yùn hé zhī chōng, shǐ hú yí jiāng xiān fēng, zhù píng shān táng yǐ cì jī biàn.
時全引兵攻泰州,知州宋濟迎入郡治,盡收其子女貨幣。將趨揚,聞范、葵已入揚城,乃鞭鄭衍德曰:「我計先取揚州渡江,爾曹勸我取通、泰,今二趙已入揚州,江其可渡耶?」既而曰:「今惟徑搗揚州耳!」遂分兵守泰,而悉眾攻揚州。至灣頭立寨,據運河之沖,使胡儀將先鋒,駐平山堂以伺機便。
quán gōng dōng mén, kuí qīn bó zhàn. quán jiāng zhāng yǒu hū chéng mén qǐng kuí chū kuí chū, yǔ quán gé háo lì mǎ xiāng láo kǔ, wèn quán lái wèi hé, quán yuē: cháo tíng dòng jiàn cāi yí, jīn fù jué wǒ liáng xiǎng, wǒ fēi bèi pàn, suǒ qián liáng ěr. kuí yuē: cháo tíng dài rǔ yǐ zhōng chén xiào zǐ, ér nǎi fǎn gē gōng xiàn chéng yì, cháo tíng ān dé bù jué rǔ qián liáng! rǔ yún fēi fǎn, qī rén hū? qī tiān hū? quán wú yǐ duì, wān gōng chōu shǐ xiàng kuí ér qù. zì shì lǚ zhàn, quán bīng duō bài.
全攻東門,葵親搏戰。全將張友呼城門請葵出;葵出,與全隔壕立馬相勞苦,問全來為何,全曰:「朝廷動見猜疑,今復絕我糧餉,我非背叛,索錢糧耳。」葵曰:「朝廷待汝以忠臣孝子,而乃反戈攻陷城邑,朝廷安得不絕汝錢糧!汝雲非反,欺人乎?」欺天乎?」全無以對,彎弓抽矢向葵而去。自是屢戰,全兵多敗。
quán měi yún: wǒ bú yào huái shàng zhōu xiàn, dù jiāng fú hǎi, jìng zhì sū háng, shú néng dāng wǒ? rán quán zhì tūn yáng zhōu sān chéng, ér bīng měi bù dé báo chéng xià. zōng xióng wǔ xiàn cè yuē: chéng zhōng sù wú xīn, qiě chǔ xù wèi zǒng lǐng suǒ zhī jiè dài jǐn, ruò zhú zhǎng wéi, sān chéng zì kùn. quán nǎi xī zhòng jí qū xiāng nóng fán shù shí wàn, lì zhài wéi sān chéng, zhì sī zǒng suǒ liáng yuán jù jué. fàn kuí mìng sān chéng zhū mén gè chū bīng jié zhài, jǔ huǒ wèi qī, yè bàn, zòng bīng chōng jī, jiān zéi shén zhòng. zì shì quán yī yì zhǎng wéi, yǐ dài jiǔ kùn guān jūn, bù fù báo chéng.
全每云:「我不要淮上州縣,渡江浮海,徑至蘇、杭,孰能當我?」然全志吞揚州三城,而兵每不得薄城下。宗雄武獻策曰:「城中素無薪,且儲蓄為總領所支借殆盡,若築長圍,三城自困。」全乃悉眾及驅鄉農凡數十萬,立寨圍三城,制司、總所糧援俱絕。范、葵命三城諸門各出兵劫寨,舉火為期,夜半,縱兵衝擊,殲賊甚眾。自是全一意長圍,以待久困官軍,不復薄城。
quán zhāng gài zòu lè yú píng shān táng, bù zhì zhú wéi. fàn kuí lìng zhū mén yǐ qīng bīng qiān zhì, qīn shuài jiāng shì chū bǎo zhài xī gōng zhī. quán fēn bīng zhū mén áo zhàn, zì chén zhì wèi, shā shāng xiāng dāng. bīng guān wáng qīng lì zhàn, sǐ zhī. míng rì, fàn chū shī dà zhàn, huò quán liáng shù shí sōu, kuí yì lì zhàn bài zhī.
全張蓋奏樂於平山堂,布置築圍。范、葵令諸門以輕兵牽制,親帥將士出堡寨西攻之。全分兵諸門鏖戰,自辰至未,殺傷相當。兵官王青力戰,死之。明日,范出師大戰,獲全糧數十艘,葵亦力戰敗之。
méng gǔ shǐ zhì shí lù zhēng shōu kè shuì shǐ, yǐ chén shí kě zhào fǎng shǐ yān jīng liú zhōng liú huán shǐ xuān dé, zhōu lì hé wáng zhēn shǐ xī jīng, lǚ zhèn liú zi zhèn shǐ tài yuán yáng jiǎn gāo tíng yīng shǐ píng yáng, wáng jìn jiǎ cóng shǐ zhēn dìng, zhāng yú wáng ruì shǐ dōng píng, wáng dé hēng hóu xiǎn shǐ běi jīng, guā lēi jiā yǒng chéng tài shǐ píng zhōu, tián mù xī lǐ tiān yì shǐ jì nán cóng yē lǜ chǔ cái zhī yán, shǐ yòng shì rén yě. chǔ cái chéng jiān jìn shuō zhōu kǒng zhī jiào, qiě wèi tiān xià suī dé zhī mǎ shàng, bù kě yǐ mǎ shàng zhì, méng gǔ zhǔ shēn rán zhī.
蒙古始置十路徵收課稅使,以陳時可、趙昉使燕京、劉中、劉桓使宣德,周立和、王貞使西京,呂振、劉子振使太原楊簡、高廷英使平陽,王晉、賈從使真定,張瑜、王銳使東平,王德亨、侯顯使北京,瓜勒佳永、程泰使平州,田木西、李天翼使濟南;從耶律楚材之言,始用士人也。楚材乘間進說周孔之教,且謂天下雖得之馬上,不可以馬上治,蒙古主深然之。
méng gǔ bīng gōng tóng guān lán guān, bù kè.
蒙古兵攻潼關、藍關,不克。
shí èr yuè, gēng shēn, lù yòng kǒng zǐ sì shí jiǔ dài sūn càn, bǔ guān.
十二月,庚申,錄用孔子四十九代孫燦,補官。
zhào: shàng shòu míng cí ruì huáng tài hòu zūn hào yuē shòu míng rén fú cí ruì huáng tài hòu, qí lìng yǒu sī xiáng jù yí zhù.
詔:「上壽明慈睿皇太后尊號曰壽明仁福慈睿皇太后,其令有司詳具儀注。」
xíng dū wén lǐ quán zhī pàn, jū mín yǒu zhēng táo bì zhě, shǐ mí yuǎn jì wú suǒ chū, yǐn jí bù shì shì. jiǎ zǐ, dì wèi xià zhào yuē: zhèn zūn lǐ yuán xūn, wèi yù láo yǐ cháo qǐng. kě shí rì yī fù nèi yǐn rù táng zhì shì. shí fēi xí zài dào, mí yuǎn yì kuāng sǒng, zhōng yè, yù zì shěn yú chí, qí qiè jiàn ér chí zhī, nǎi zhǐ.
行都聞李全之叛,居民有爭逃避者,史彌遠計無所出,引疾不視事。甲子,帝為下詔曰:「朕尊禮元勛,未欲勞以朝請。可十日一赴內引入堂治事。」時飛檄載道,彌遠益恇悚,中夜,欲自沈於池,其妾見而持之,乃止。
yǐ chǒu, yǐ qiān shū shū mì yuàn shì zhèng qīng zhī wèi cān zhī zhèng shì jiān qiān shōu shū mì yuàn shì, lǐ bù shàng shū qiáo xíng jiǎn wèi duān míng diàn xué shì tóng qiān shū shū mì yuàn shì, yuán sháo wèi zī zhèng diàn xué shì zhè xī ān fǔ zhì zhì shǐ jiān zhī lín ān fǔ. shǐ mí yuǎn yù sháo zhèn è lín ān, sháo yán yú mí yuǎn yuē: shī yáng, zé jīng kǒu bù kě bǎo. huái jiāng shàng yǒu kě yòng zhě, nài hé jǐn wèi xíng dū jì hū? nǎi yì shēng tǎo. zhào: xuē duó lǐ quán guān jué, tíng gěi qián liáng, néng qín zhǎn yǐ jiàng zhě, jiā bù cì zhī shǎng.
乙丑,以簽書樞密院事鄭清之為參知政事兼簽收樞密院事,禮部尚書喬行簡為端明殿學士、同簽書樞密院事,袁韶為資政殿學士、浙西安撫制置使兼知臨安府。史彌遠欲韶鎮遏臨安,韶言於彌遠曰:「失揚,則京口不可保。淮將尚有可用者,奈何僅為行都計乎?」乃議聲討。詔:「削奪李全官爵,停給錢糧,能擒斬以降者,加不次之賞。」
dīng mǎo, yù wén dé diàn, cè huáng hòu.
丁卯,御文德殿,冊皇后。
rén shēn, yǐ xuě hán, zhào chū fēng zhuāng kù mín qián sān shí wàn, zhèn xù lín ān pín fá mín.
壬申,以雪寒,詔出封樁庫緡錢三十萬,賑恤臨安貧乏民。
guǐ wèi, dì lǜ qún chén shàng huáng tài hòu zūn hào cè bǎo.
癸未,帝率群臣上皇太后尊號冊寶。
yǐ yǒu, cí míng diàn chū mín qián yī bǎi wǔ shí wàn, dà kào zhū jūn, zhèn xù lín ān pín fá zhī mín.
乙酉,慈明殿出緡錢一百五十萬,大犒諸軍,賑恤臨安貧乏之民。
méng gǔ bīng bá tiān quán tiān shèng zhài jí hán chéng pú bǎn.
蒙古兵拔天全、天勝寨及韓城、蒲坂。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xìng liè wén rén wǔ shèng míng ān xiào huáng dì shào dìng sì nián jīn zhèng dà bā nián, méng gǔ tài zōng sān nián
○理宗建道備德大功復興烈文仁武聖明安孝皇帝紹定四年(金正大八年,蒙古太宗三年)
chūn, zhēng yuè, wù zǐ shuò, dì yì cí míng diàn xíng qìng shòu lǐ, dà shè tiān xià. yǐ qìng shòu ēn, jìn shǐ mí yuǎn xuē jí guān gè èr děng, gě hóng yuán sháo qiáo xíng jiǎn gè yī děng.
春,正月,戊子朔,帝詣慈明殿行慶壽禮,大赦天下。以慶壽恩,進史彌遠、薛極官各二等,葛洪、袁韶、喬行簡各一等。
jìn zhèn jiāng fǔ dōu tǒng dīng zhěng zuǒ wǔ dài fū guǒ zhōu tuán liàn shǐ, tǒng lǐng shěn xìng liú míng guān gè yī děng, yǐ zhuī xí lǐ quán, fén huǐ liáng jù yě.
進鎮江府都統丁整左武大夫、果州團練使,統領沈興、劉明官各一等,以追襲李全,焚毀糧聚也。
xīn chǒu, zhào: yòu wǔ dài fū zhāng zhōu fáng yù shǐ wáng qīng, tè zèng jiàn wǔ jūn jié dù shǐ yòu xiāo wèi dà jiāng jūn, yǔ èr zi guān, réng lì miào yáng zhōu, é wèi zhōng guǒ.
辛丑,詔:「右武大夫、彰州防禦使王青,特贈建武軍節度使、右驍衛大將軍,與二子官,仍立廟揚州,額為『忠果』。」
méng gǔ wéi fèng xiáng fǔ, jīn xíng shěng wán yán hā dá yī lǎ bù hā jiù zhī, dòu liú bù jìn. jīn zhǔ qiǎn shū mì pàn guān bái huá wǎng cù zhī, hā dá bù hā yán běi bīng shì shén, bù kě qīng jìn. bái huá hái, jīn zhǔ fù qiǎn wǎng, yù yǐ fèng xiáng wéi jiǔ, kǒng shǒu zhě bù kě zhī, kě lǐng jūn chū guān, lüè yǔ wèi běi jūn jiāo shǒu bǐ dà jūn wén zhī, bì dāng bēn fù, shǎo shū fèng xiáng zhī jí. hā dá bù hā nǎi chū guān, xíng zhì huá yīn, yǔ wèi běi jūn jiāo zhàn, bǐ wǎn, shōu jūn rù guān, bù fù gù fèng xiáng yǐ.
蒙古圍鳳翔府,金行省完顏哈達、伊喇布哈救之,逗遛不進。金主遣樞密判官白華往促之,哈達、布哈言北兵勢甚,不可輕進。白華還,金主復遣往,諭以「鳳翔圍久,恐守者不可支,可領軍出關,略與渭北軍交手;彼大軍聞之,必當奔赴,少紓鳳翔之急。」哈達、布哈乃出關,行至華陰,與渭北軍交戰,比晚,收軍入關,不復顧鳳翔矣。
zhào fàn zhào kuí dà bài lǐ quán yú yáng zhōu.
趙范、趙葵大敗李全於揚州。
shí quán jùn wéi chéng qiàn, fàn kuí qiǎn zhū jiāng chū dōng mén yǎn jī quán zǒu tǔ chéng, guān jūn niè zhī, róu nì shén zhòng. fàn chén yú xī mén, zéi bì lěi bù chū, kuí yuē: zéi qí wǒ shōu bīng ér chū ěr. nǎi fú qí pò yuán jiān, shōu bù zú yòu zhī. zéi bīng shù qiān guǒ qū háo cè, lǐ hǔ lì zhàn, chéng shàng shǐ shí yǔ zhù, zéi tuì. yǒu qǐng, zéi bié duì zì dōng běi chí zhì, fàn kuí huī bù qí jiā fú qiáo diào qiáo bìng chū, wèi sān dié zhèn yǐ dài zhī. zì sì zhì wèi, yǔ zéi dà zhàn, bié qiǎn hǔ děng yǐ mǎ bù wǔ bǎi chū zéi bèi, ér kuí lǜ qīng bīng héng chōng zhī, sān dào jiā jī, zéi bài zǒu.
時全浚圍城塹,范、葵遣諸將出東門掩擊;全走土城,官軍躡之,蹂溺甚眾。范陳於西門,賊閉壘不出,葵曰:「賊俟我收兵而出耳。」乃伏騎破垣間,收步卒誘之。賊兵數千果趨壕側,李虎力戰,城上矢石雨注,賊退。有頃,賊別隊自東北馳至,范、葵揮步騎夾浮橋、吊橋並出,為三迭陣以待之。自巳至未,與賊大戰,別遣虎等以馬步五百出賊背,而葵率輕兵橫衝之,三道夾擊,賊敗走。
shǐ, quán fǎn móu yǐ chéng, rán duō gù jì, qiě jù qí dǎng bù shùn, ér biān chuí xǐ shì zhě yù xié quán wèi zhòng, suì jī chéng zhī. jí shēng zuì zhì tǎo, bà zhī qián liáng, gōng chéng bù dé, lèi zhàn bù lì, quán shǐ dà huǐ, hū hū bù lè, huò lìng zuǒ yòu bào qí bì, yuē: shì wǒ shǒu fǒu? rén jiē guài zhī.
始,全反謀已成,然多顧忌,且懼其黨不順,而邊陲喜事者欲挾全為重,遂激成之。及聲罪致討,罷支錢糧,攻城不得,累戰不利,全始大悔,忽忽不樂,或令左右抱其臂,曰:「是我手否?」人皆怪之。
fàn kuí yè yì suǒ xiàng, kuí yuē: chū dōng mén. fàn yuē: xī chū cháng bù lì, zéi bì jiàn yì yīn suǒ yì ér tú zhī, bì shèng, bù rú chū bǎo zhài xī mén. shì xī, quán zhāng dēng zhì jiǔ, gāo huì píng shān táng. yǒu hòu zú shí quán qiāng chuí shuāng zhǐ, yǐ gào fàn, fàn wèi kuí yuē: zéi yǒng ér qīng, bì chéng qín yǐ! jié cháo, nǎi xī jīng bīng ér xī, zhāng guān jūn sù wèi zéi suǒ yì zhī qí zhì. quán wàng jiàn, wèi lǐ sòng èr xuān chà yuē: kàn wǒ sǎo nán jūn! guān jūn jiàn zéi, tū dòu ér qián, fàn huī bīng bìng jìn, kuí qīn bó zhàn, zhū jūn zhēng fèn. zéi yù zǒu rù tǔ chéng, lǐ hǔ jūn yǐ sāi qí wèng mén, quán jiǒng, cóng shù shí qí běi zǒu. kuí lǜ zhū jūn cù zhī, quán qū xīn táng. xīn táng zì jué shuǐ hòu, nào shēn shù chǐ, huì jiǔ qíng, fú zhàn chén rú zào rǎng, quán qí guò zhī, jiē xiàn nào zhōng, bù néng zì bá. zhì yǒng jūn zhào bì shèng děng zhuī jí, fèn zhǎng qiāng cì zhī, quán hū yuē: wú shā wǒ, wǒ nǎi tóu mù. qún zú suì qí shī ér fēn qí ān qì jiǎ mǎ, bìng shā sān shí yú rén, jiē jiāng xiào yě. quán sǐ, yú dǎng yù kuì, guó ān yòng bù cóng yì tuī yī rén wèi shǒu, mò kěn xiāng xià, yù hái huái ān fèng yáng miào zhēn. fàn kuí zhuī jī, fù bài zǒu zhī.
范、葵夜議所向,葵曰:「出東門。」范曰:「西出嘗不利,賊必見易;因所易而圖之,必勝,不如出堡寨西門。」是夕,全張燈置酒,高會平山堂。有候卒識全槍垂雙指,以告范,范謂葵曰:「賊勇而輕,必成擒矣!」詰朝,乃悉精兵而西,張官軍素為賊所易之旗幟。全望見,謂李、宋二宣差曰:「看我掃南軍!」官軍見賊,突斗而前,范麾兵並進,葵親搏戰,諸軍爭奮。賊欲走入土城,李虎軍已塞其甕門,全窘,從數十騎北走。葵率諸軍蹙之,全趨新塘。新塘自決水後,淖深數尺,會久晴,浮戰塵如燥壤,全騎過之,皆陷淖中,不能自拔。制勇軍趙必勝等追及,奮長槍刺之,全呼曰:「無殺我,我乃頭目。」群卒碎其屍而分其鞍器、甲馬,並殺三十餘人,皆將校也。全死,餘黨欲潰,國安用不從;議推一人為首,莫肯相下,欲還淮安奉楊妙真。范、葵追擊,復敗走之。
èr yuè, rén xū, chén liáo qǐng shēn chì zhū lù zhōu xiàn: zì jīn yù sù zāi shāng, yì wěi zuǒ guān, zhōu wěi mù zhí, yú qiū chéng yǐ qián, wù hé de shí juān jiǎn tián zū, réng yǐ fēn shù jiē zhī tōng qú. rú huò jī màn, lìng shǒu juān chì, cáo chén jué chá bù yán, yī tǐ yì fá. cóng zhī.
二月,壬戌,臣僚請申飭諸路州縣:「自今遇訴災傷,邑委佐官,州委幕職,於秋成以前,務核的實蠲減田租,仍以分數揭之通衢。如或稽慢,令守鐫斥,漕臣覺察不嚴,一體議罰。」從之。
bǐng zǐ, qǐ fù mèng gǒng cóng yì láng jīng xī lù fēn zǎo yáng jūn zhù dá dāo.
丙子,起復孟珙從義郎、京西路分棗陽軍駐答刂。
sān yuè, guǐ sì, yǐ jīng yán jìn jiǎng lùn yǔ zhōng piān, zhào fǔ chén tīng jiǎng. jǐ yǒu, cì zǎi zhí jiǎng dú shuō shū xiū zhù guān yàn yú mì shū shěng.
三月,癸巳,以經筵進講《論語》終篇,召輔臣聽講。己酉,賜宰執、講讀、說書、修注官宴於秘書省。
chū, dào qǐ mǐn zhōng, cháo tíng yǐ chén wěi wèi fú jiàn lù zǒng bǔ shǐ, tǎo píng zhī zhì shì yòu gōng wǎng shào wǔ dū bǔ yú dào. zéi shǒu yàn biāo yíng jiàng, wěi yǐ biāo lì qū fāng jiàng, fēi qí běn xīn, zhǎn zhī. shí qú dào wāng xú lái èr pò cháng shān kāi huà, shì zhāng shén wěi jīn huái xī jiāng lǐ dà shēng tí bīng qī bǎi, chū zéi bù yì, yè báo qí zhài. zéi chū yíng zhàn, jiàn suàn zǐ qí, jīng yuē: cǐ chén zhāo bǔ jūn yě! jiē kū. wěi lìng jí jī zhī, qú kòu xī píng.
初,盜起閩中,朝廷以陳韡為福建路總捕使,討平之;至是又躬往邵武督捕餘盜。賊首晏彪迎降,韡以彪力屈方降,非其本心,斬之。時衢盜汪徐、來二破常山、開化,勢張甚;韡今淮西將李大聲提兵七百,出賊不意,夜薄其寨。賊出迎戰,見算子旗,驚曰:「此陳招捕軍也!」皆哭。韡令急擊之,衢寇悉平。
xià, sì yuè, yǐ chǒu, zhè dōng tí xíng yán wēn zhōu sī hù cān jūn zhào rǔ zhòu, quán zǎi píng yáng, qīn yòng guān qián zāng zuì, dǐ sǐ. zhào: rǔ zhòu zhuī huǐ chū shēn wén zì, chú míng lēi tíng.
夏,四月,乙丑,浙東提刑言溫州司戶參軍趙汝驟,權宰平陽,侵用官錢贓罪,抵死。詔:「汝驟追毀出身文字,除名勒停。」
bǐng zǐ, yǐ jiǔ yǔ, juān dà lǐ sì sān yá lín ān fǔ diǎn jiǎn shàn jūn jī shǎng jiǔ kù suǒ jiàn yán zāng shǎng qián.
丙子,以久雨,蠲大理寺、三衙、臨安府點檢贍軍激賞酒庫所見鹽贓賞錢。
dīng chǒu, zhào zhōng wài jué xì qiú.
丁丑,詔中外決繫囚。
yǐ zhèng qīng zhī jiān tóng zhī shū mì yuàn shì, qiáo xíng jiǎn qiān shū shū mì yuàn shì.
以鄭清之兼同知樞密院事,喬行簡簽書樞密院事。
jiā zhào shàn xiāng wèi jiāng huái zhì zhì dà shǐ, zhào fàn huái dōng ān fǔ shǐ, zhào kuí huái dōng tí xíng. shàn xiāng jì zǐ rǔ mǒu, shǐ mí yuǎn xù yě, gù fán zòu qǐng dé wú zǔ. ér shàn xiāng yì yǐ fàn kuí jìn qǔ yǒu fāng, wèi jiè yīn qín, gù néng chéng yáng zhōu zhī gōng.
加趙善湘為江淮制置大使,趙范淮東安撫使,趙葵淮東提刑。善湘季子汝某,史彌遠婿也,故凡奏請得無阻。而善湘亦以范、葵進取有方,慰藉殷勤,故能成揚州之功。
méng gǔ qǔ jīn fèng xiáng, wán yán hā dá yī lǎ bù hā qiān jīng zhào mín yú hé nán, shǐ wán yán qìng shàn nǔ shù zhī.
蒙古取金鳳翔,完顏哈達、伊喇布哈遷京兆民於河南,使完顏慶善努戍之。
jīn wán yán yí bài méng gǔ jiāng sū bù tè yú dǎo huí gǔ. méng gǔ zhǔ zhào sū bù tè zé zhī, tú lěi wèi qǐng yuē: bīng jiā shèng fù bù cháng, yí lìng lì gōng zì xiào. suì lìng sū bù tè cóng tú lěi nán fá.
金完顏彝敗蒙古將蘇布特於倒回谷。蒙古主召蘇布特責之,圖壘為請曰:「兵家勝負不常,宜令立功自效。」遂令蘇布特從圖壘南伐。
wǔ yuè, bǐng xū shuò, jìn qián zhī xī hé zhōu zhāng xiào xī guān èr děng, yǐ sì chuān zhì zhì sī yán qí cuò zhì biān fáng zhī láo yě.
五月,丙戌朔,進前知西和州張孝錫官二等,以四川制置司言其措置邊防之勞也。
zhào fàn zhào kuí shuài bù qí shí wàn gōng yán chéng, lǚ bài zéi zhòng, suì báo huái ān, shā zéi wàn jì, chéng zhōng kū shēng zhèn tiān. huái ān wǔ chéng jù pò, fén qí zhài shān, zhǎn shǒu shù qiān. huái běi zéi lái yuán, zhōu shī yāo jī, fù pò zhī, fén shuǐ shān, zéi shǐ jù. wáng mín zhào bì shèng quán zi cái děng yí zhài xī mén, yǔ zéi dà zhàn, zéi lián bài. yáng miào zhēn wèi zhèng yǎn dé děng yuē: èr shí nián lí huā qiāng, tiān xià wú dí shǒu, jīn shì shì yǐ qù, chēng zhǔ bù xíng. rǔ děng wèi jiàng zhě, yǐ wǒ zài ěr. jīn wǒ yù guī lǎo lián shuǐ, rǔ děng qǐng jiàng, kě hū? cóng yuē: nuò. miào zhēn suì jué huái ér qù, qí dǎng jí qiǎn féng jì děng nà kuǎn jūn mén, huái ān suì píng.
趙范、趙葵帥步騎十萬攻鹽城,屢敗賊眾,遂薄淮安,殺賊萬計,城中哭聲震天。淮安五城俱破,焚其寨柵,斬首數千。淮北賊來援,舟師邀擊,復破之,焚水柵,賊始懼。王旻、趙必勝、全子才等移寨西門,與賊大戰,賊連敗。楊妙真謂鄭衍德等曰:「二十年梨花槍,天下無敵手,今事勢已去,撐拄不行。汝等未降者,以我在耳。今我欲歸老漣水,汝等請降,可乎?」從曰:「諾。」妙真遂絕淮而去,其黨即遣馮垍等納款軍門,淮安遂平。
gēng xū, zhào: jīn hòu xíng zài yù shǔ lǜ qiú, suǒ chà guān jiāng lín ān fǔ sān yù jiàn jìn gōng shì, chú qíng zhòng bù yuán wài, yú suí qīng zhòng jiǎn jiàng jué qiǎn. dà lǐ sì sān yá liǎng chì xiàn yī tǐ cái jué.
庚戌,詔:「今後行在遇暑慮囚,所差官將臨安府三獄見禁公事,除情重不原外,餘隨輕重減降決遣。大理寺、三衙、兩赤縣一體裁決。」
yáng miào zhēn gòu fú qiáo yú chǔ zhōu zhī běi, jiù méng gǔ shuài sū lǔ kè tú qǐ shī wèi lǐ quán bào chóu. jīn rén chān zhī zhī, yǐ wèi méng gǔ bīng guǒ néng dù huái, huái yǔ hé nán kuǐ bù jiān ěr, nǎi shǐ wán yán hā dá yī lǎ bù hā shù áo hé kǒu. shí bā lǐ zhuāng mín pàn méng gǔ, zhú shǒu jiāng ér nà zhī, jīn yǐ bā lǐ zhuāng wèi zhèn huái fǔ.
楊妙真構浮橋於楚州之北,就蒙古帥蘇嚕克圖乞師為李全報仇。金人覘知之,以為蒙古兵果能渡淮,淮與河南跬步間耳,乃使完顏哈達、伊喇布哈戍滶河口。時八里莊民叛蒙古,逐守將而納之,金以八里莊為鎮淮府。
liù yuè, jǐ wèi, zhào: wèi le wēng zhēn dé xiù yóu yù yóu yuè, bìng xù fù guān zhí cí lù.
六月,己未,詔:「魏了翁、真德秀、尤焴、尤龠,並敘復官職祠祿。」
guó ān yòng cóng yáng miào zhēn zǒu shān dōng, jiàng yú méng gǔ, méng gǔ yǐ wèi dōu yuán shuài, xíng shěng shān dōng.
國安用從楊妙真走山東,降於蒙古,蒙古以為都元帥,行省山東。
jīn jiàng rén lǐ guó chāng yán yú méng gǔ tú lěi yuē: jīn qiān biàn jiāng èr shí nián, qí suǒ shì yǐ ān zhě, tóng guān huáng hé ěr. ruò chū bǎo jī yǐ qīn hàn zhōng, bù yī yuè kě dá táng dèng, dà shì jí yǐ. tú lěi rán zhī, bái yú méng gǔ zhǔ. méng gǔ zhǔ nǎi huì zhū jiāng, qī yǐ míng nián zhēng yuè hé nán běi jūn gōng biàn, qiǎn tú lěi xiān qū bǎo jī. sū bā ěr hǎn lái. jiǎ dào huái dōng yǐ qù hé nán, qiě qǐng yǐ bīng huì zhī.
金降人李國昌言於蒙古圖壘曰:「金遷汴將二十年,其所恃以安者,潼關、黃河耳。若出寶雞以侵漢中,不一月可達唐、鄧,大事集矣。」圖壘然之,白於蒙古主。蒙古主乃會諸將,期以明年正月合南北軍攻汴,遣圖壘先趨寶雞。蘇巴爾罕來。假道淮東以趣河南,且請以兵會之。
qiū, qī yuè, yǐ yǒu shuò, zhào: zhì zǒng zhū shuài róng sī, fán zhōng yǒng sǐ yì zhī jiā, bìng yǔ yōu gěi qí jiā qí yǒu zi cái yì yì zhòng zhě, fù shū mì yuàn shěn shì lù yòng.
秋,七月,乙酉朔,詔:「制總諸帥戎司,凡忠勇死義之家,並與優給其家;其有子才藝異眾者,赴樞密院審視錄用。」
bǐng xū, chén liáo yán: jiàn jiàn zhī jiān, qiū shuāng hài jià, qǐng xià zhū sī cuò zhì, bān yùn guǎng mǐ, yīng jì shì dí. hú xiù yán huī, chūn shuāng sǔn sāng, shuǐ lǎo wèi lì, lìng jiān sī jùn shǒu liú yì zhèn cún, yǔ jiǎn shuì sè. cóng zhī.
丙戌,臣僚言:「建、劍之間,秋霜害稼,請下諸司措置,般運廣米,應濟市糴。湖、秀、嚴、徽,春霜損桑,水潦為沴,令監司郡守留意賑存,與減稅色。」從之。
dīng wèi, shū mì yuàn jiǎn qù yòu wǔ dài fū xù fù jí zhōu cì shǐ jiāng zhōu fù dōu tǒng zhì chén shì xióng, huì hé jīng è jūn mǎ yú jí zhōu lóng quán, qīn lín zéi jìng, yī zhàn ér qín èr qiú, wěi yǒu láo jī. zhào yǐ shì xióng wèi zuǒ wǔ dài fū háo zhōu tuán liàn shǐ jiāng zhōu dōu tǒng zhì.
丁未,樞密院檢去「右武大夫、敘復吉州刺史、江州副都統制陳世雄,會合荊、鄂軍馬于吉州龍泉,親臨賊境,一戰而擒二酋,委有勞績。」詔以世雄為左武大夫、濠州團練使、江州都統制。
bǐng yín, zhào: jìn mín zhī guān, mò rú xiàn lìng, rì lái jiān yǒu tān nüè hūn móu, bù néng rèn shì zhī rén, zhòng wèi mín hài. lìng zhū lù jiān sī shǒu chén jué chá, jù zhí rèn shàng yú shàng shū shěng, qǔ zhǐ shī xíng.
丙寅,詔:「近民之官,莫如縣令,日來間有貪虐昏繆,不能任事之人,重為民害。令諸路監司、守臣覺察,具職任上於尚書省,取旨施行。」
sū bā ěr hǎn zhì miǎn zhōu qīng yě yuán, jīn tǒng zhì zhāng xuān shā zhī. tú lěi wén sū bā ěr hǎn sǐ, yuē: sòng zì shí yán, bèi méng qì hǎo, jīn rì zhī shì, qū zhí yǒu guī yǐ!
蘇巴爾罕至沔州青野原,金統制張宣殺之。圖壘聞蘇巴爾罕死,曰:「宋自食言,背盟棄好,今日之事,曲直有歸矣!」
bā yuè, méng gǔ tú lěi fēn qí bīng sān wàn rù dà sàn guān, gōng pò fèng zhōu, jìng qū huá yáng, tú yáng zhōu, gōng wǔ xiū, kāi shēng shān, jié jiāo yá, chū wǔ xiū dōng nán, suì wéi xìng yuán. jūn mín sàn zǒu, sǐ yú shā wō zhě shù shí wàn. fēn jūn ér xī, xī jūn yóu bié lù rù miǎn zhōu, qǔ dà ān jūn lù, kāi yú biē shān, chè wū wèi fá, dù jiā líng jiāng, rù guān bǎo, bìng jiāng qū jiā méng, lüè dì zhì xī shuǐ xiàn, pò chéng zhài bǎi sì shí ér hái. dōng jūn tún yú xìng yuán yáng zhōu zhī jiān, yǐ qū ráo fēng guān.
八月,蒙古圖壘分騎兵三萬入大散關,攻破鳳州,徑趨華陽,屠洋州,攻武休,開生山,截焦崖,出武休東南,遂圍興元。軍民散走,死於沙窩者數十萬。分軍而西,西軍由別路入沔州,取大安軍路,開魚鱉山,撤屋為筏,渡嘉陵江,入關堡,並江趨葭萌,略地至西水縣,破城寨百四十而還。東軍屯於興元、洋州之間,以趨饒風關。
méng gǔ shǐ lì zhōng shū shěng, gǎi dìng guān míng, yǐ yē lǜ chǔ cái wèi zhōng shū lìng.
蒙古始立中書省,改定官名,以耶律楚材為中書令。
shí méng gǔ zhǔ zhì yún zhōng, zhū lù suǒ gòng kè é yín bì, yǐ cāng lǐn wù liào wén bù jù chén yú qián, xī fú chǔ cái yuán zòu zhī shù. méng gǔ zhǔ xiào yuē: qīng hé shǐ qián bì liú rù rú cǐ? jí rì shòu yǐ zhōng shū shěng yìn, bǐ lǐng qí shì, shì wú jù xì, yī yǐ wěi zhī. niǔ hù lù chóng shān wèi zuǒ chéng xiàng, zhèn hǎi wèi yòu chéng xiàng.
時蒙古主至雲中,諸路所貢課額銀幣,以倉廩物料文簿具陳於前,悉符楚材原奏之數。蒙古主笑曰:「卿何使錢幣流入如此?」即日授以中書省印,俾領其事,事無巨細,一以委之。鈕祜祿重山為左丞相,鎮海為右丞相。
chǔ cái zòu: zhū lù zhōu xiàn zhǎng lì zhuān lǐ mín shì, wàn hù fǔ zhuān zǒng jūn zhèng, kè shuì suǒ zhuān zhǎng qián gǔ, gè bù xiāng tǒng shè, zhe wèi lìng. yòu jǔ zhèn hǎi niǔ hù lù chóng shān wèi zuǒ yòu chéng xiàng, yǔ zhī tóng shì, quán guì bù dé zhì. yān jīng lù zhǎng guān shū mù lǔ xián dé bo jī nù huáng shū wū zhēn, shǐ zòu chǔ cái yòng nán cháo jiù rén, kǒng yǒu yì zhì, bù yí zhòng yòng, yīn wū gòu bǎi duān, bì yù zhì yú sǐ dì. zhèn hǎi chóng shān děng jù, ràng chǔ cái yuē: hé wèi qiáng gèng zhāng? bì yǒu jīn rì shì. chǔ cái yuē: lì jí tíng yǐ lái, měi shì jiē wú zì wèi, zhū gōng hé yù yān! ruò guǒ huò zuì, wú zì dāng zhī. méng gǔ zhǔ chá wū zhēn zhī wū, zhú qí shǐ zhě. ér xián dé bo wèi rén suǒ sù, dì mìng chǔ cái jū zhì, chǔ cái zòu yuē: cǐ rén jù ào, gù yì zhāo bàng. jīn fāng yǒu shì nán fāng, tā rì zhì zhī wèi wǎn yě. méng gǔ zhǔ sī wèi jìn shì yuē: chǔ cái bù xiào sī chóu, zhēn kuān hòu zhǎng zhě, rǔ cáo dāng xiào zhī.
楚材奏:「諸路州縣長吏專理民事,萬戶府專總軍政,課稅所專掌錢穀,各不相統攝,著為令。」又舉鎮海、鈕祜祿重山為左、右丞相,與之同事,權貴不得志。燕京路長官舒穆嚕鹹得卜激怒皇叔烏珍,使奏「楚材用南朝舊人,恐有異志,不宜重用,」因誣構百端,必欲置於死地。鎮海、重山等懼,讓楚材曰:「何為強更張?必有今日事。」楚材曰:「立即廷以來,每事皆吾自為,諸公何預焉!若果獲罪,吾自當之。」蒙古主察烏珍之誣,逐其使者。而鹹得卜為人所訴,帝命楚材鞫治,楚材奏曰:「此人倨傲,故易招謗。今方有事南方,它日治之未晚也。」蒙古主私謂近侍曰:「楚材不校私仇,真寬厚長者,汝曹當效之。
méng gǔ zhǔ yǐ gāo lì shā shǐ zhě, mìng sā lǐ tǎ lǜ zhòng tǎo zhī, qǔ sì shí yú chéng. gāo lì wáng A162 qiǎn qí dì huái ān gōng qǐng jiàng. sā lǐ tǎ chéng zhì shè guān fēn zhèn qí dì, nǎi hái.
蒙古主以高麗殺使者,命撒禮塔率眾討之,取四十餘城。高麗王A162遣其弟懷安公請降。撒禮塔承制設官分鎮其地,乃還。
jiǔ yuè, bǐng xū yè, lín ān dà huǒ. diàn qián sī fù dōu zhǐ huī shǐ féng shí, lǜ wèi zú zhuān hù shǐ mí yuǎn xiāng fǔ, huǒ yán jí tài miào sān xǐng liù bù yù shǐ tái mì shū shěng yù dié suǒ, jù huǐ, wéi mí yuǎn fǔ dú quán. dì sù fú, jiǎn shàn, chè lè. zhào: tài miào shén zhǔ zàn fèng yù yú jǐng líng gōng, sān xǐng shū mì yuàn zàn jiù dōu tíng yì, liù bù zàn jiù chuán fǎ sì zhì shì.
九月,丙戌夜,臨安大火。殿前司副都指揮使馮榯,率衛卒專護史彌遠相府,火延及太廟、三省、六部、御史台、秘書省、玉牒所,俱毀,唯彌遠府獨全。帝素服,減膳,徹樂。詔:「太廟神主暫奉御於景靈宮,三省、樞密院暫就都亭驛,六部暫就傳法寺治事。」
gēng yín, zhào: huǒ hòu hé xíng kuān xù tiáo bó, xī lìng sān xǐng shī xíng, qí lìng xué shì yuàn jiàng zhào chū fēng zhuāng kù qián fēng chǔ cāng mǐ, zhèn xù bèi huǒ zhī jiā. juān lín ān fǔ chéng nèi wài zhī zhēng yī yuè. xīn mǎo, fù chū nèi cáng kù mín qián èr shí wàn, zhèn xù pín fá zhī mín.
庚寅,詔:「火後合行寬恤條伯,悉令三省施行,其令學士院降詔出封樁庫錢、豐儲倉米,賑恤被火之家。蠲臨安府城內外之徵一月。」辛卯,復出內藏庫緡錢二十萬,賑恤貧乏之民。
rén chén, zhào yuē: nǎi bǐng xū zhī xī, huí lù yán zāi, xìn sù zhī jiān, shàng jí tài shì, yán fán mín lú, mǎng yān huāng huǐ, dōu rén bēn bì, jiān zāo sǐ shāng. huáng tiān jiàng wēi, shú dà yú cǐ! nèi wài chén liáo shì shù, xián xǔ zhí yán, zhǐ chén guò shī, wú yǒu suǒ yǐn.
壬辰,詔曰:「乃丙戌之夕,回祿延災,信宿之間,上及太室,延燔民廬,莽焉荒毀,都人奔避,間遭死傷。皇天降威,孰大於此!內外臣僚、士庶,咸許直言,指陳過失,毋有所隱。」
zhào bà qián jūn tǒng zhì xú yí, réng xuē guān sān děng. tǒng lǐng mǎ zhèn yuǎn chú míng lēi tíng, biān zhì hú nán zhōu jūn, yǐ féng shí yán qí jiù huǒ fú lì yě.
詔罷前軍統制徐儀,仍削官三等。統領馬振遠除名勒停,編置湖南州軍,以馮榯言其救火弗力也。
xiào shū láng jiǎng zhòng zhēn shàng shū yuē: chén yù bì xià qīn lǎn dà bǐng, bù tuì tuō yú rén jǐn pò ēn sī, qiú wú kuì yú jǐ. tǎng yǐ fù guì zhī sī shì zhī, yī yán yī dòng bù wàng qí sī, zé shì yǐ tiān xià shēng líng shè jì zōng zhòu zhī shì wèi qīng, ér yǐ yī shēn fù guì zhī cóng lái wèi zhòng, bù wéi shàng fù tiān mìng yǔ xiān dì shèng mǔ, jí gōng qīng bǎi zhí shì zhī suǒ yǐ wàng bì xià zhě, yì bù rú cǐ yě. xī zhōu bó wò xǐ shòu wén dì, shì yè jí yǐ sòng chāng lǐng nán běi jūn huò guāng dìng cè lì xuān dì, ér míng nián jí qǐ shǒu guī zhèng. jīn lín yù bā nián, wèi wén yǒu suǒ zuò wèi, jìn tuì rén cái, xìng fèi zhèng shì, tiān xià jiē yuē cǐ chéng xiàng yì. yī shí ēn yuàn, suī guī miào táng, yì rì zhì luàn, shí zài bì xià. yān yǒu wèi tiān zhī zǐ, wèi rén zhī zhǔ, ér zì cháo tíng dá tiān tiān xià, jiē yán xiāng ér bù yán jūn zāi! tiān zhī suǒ yǐ huǒ zōng miào huǒ dū chéng zhě dài yǐ cǐ. jiǔ miào zhì zhòng, shì rú shēng cún, ér chè xiǎo tú dà, bù fáng yú huǒ zhī jiāng zhì zǎi xiàng zhī jū, huá wū guǎng mào, ér jiāo tóu làn é, dú quán yú huǒ zhī wèi rán, yì zú jiàn rén xīn xiàn nì, zhī yǒu quán shì, bù zhī yǒu jūn fù yǐ. tā yǒu biàn gù, hé suǒ yǐ zhàng? bì xià zì shì, bù yì gū hū? xī shǐ hào liǎng rù xiàng, cái wǔ yuè huò jiǔ yuè jí bà, xiào zōng zhī bào gōng, níng yǒu qióng yǐ! gù rú qí jí, hé zāi? bǎo quán gōng chén zhī dào, kě hòu yǐ fù guì, bù kě jiǔ yǐ quán yě. dì dú zhī gǎn dòng.
校書郎蔣重珍上疏曰:「臣欲陛下親攬大柄,不退托於人;盡破恩私,求無愧於己。倘以富貴之私視之,一言一動不忘其私,則是以天下生靈、社稷宗宙之事為輕,而以一身富貴之從來為重,不惟上負天命與先帝、聖母,即公卿百執事之所以望陛下者,亦不如此也。昔周勃握璽授文帝,是夜即以宋昌領南北軍;霍光定策立宣帝,而明年即稽首歸政。今臨御八年,未聞有所作為,進退人才,興廢政事,天下皆曰此丞相意。一時恩怨,雖歸廟堂,異日治亂,實在陛下。焉有為天之子,為人之主,而自朝廷達天天下,皆言相而不言君哉!天之所以火宗廟、火都城者殆以此。九廟至重,事如生存,而徹小塗大,不防於火之將至;宰相之居,華屋廣袤,而焦頭爛額,獨全於火之未然,亦足見人心陷溺,知有權勢,不知有君父矣。它有變故,何所倚仗?陛下自視,不亦孤乎?昔史浩兩入相,才五月或九月即罷,孝宗之報功,寧有窮已!顧如其亟,何哉?保全功臣之道,可厚以富貴,不可久以權也。」帝讀之感動。
yuán wài láng wú qián shū lùn zhì zāi zhī yóu: yuàn bì xià zhāi jiè xiū shěng, kǒng jù duì yuè, wú tú jiǎn shàn ér yǐ shū sǔn shēng sè, wú tú chè lè ér yǐ. yān huàn zhī qiè nòng wēi fú zhě wù qīn, nǚ chǒng zhī gēn méng huò huàn zhě wù nì yǐ àn shì wū lòu wèi zūn yán zhī qū ér bì jìng bì jiè, yǐ héng wǔ hān gē wèi luàn wáng zhī zhái ér bù yín bù yì shǐ huáng tiān hòu tǔ zhī bì xià yǒu wèi zhī zhī xīn, shǐ sān jūn bǎi xìng zhī bì xià yǒu yōu zhī zhī xīn. rán hòu míng zhào èr sān dà chén, hé zhōng jié lǜ, lì gǎi xián zhé, shōu zhào xián zhé, xuǎn yòng zhōng liáng, tān cán zhě píng, huí xié zhě chì, huái jiān dǎng zéi zhě zhū, jiǎ yuàn wù guó zhě chù. wú bìng jìn jūn zǐ xiǎo rén yǐ wèi bāo huāng, wú jiān róng xié shuō zhèng lùn yǐ wèi huáng jí, yǐ péi guó jiā yī xiàn zhī mài, yǐ jiù shēng mín yī dàn zhī mìng. shù jǐ tiān yì kě huí, tiān zāi kě xī, mǐ jìn wèi xiáng, yì luàn wèi zhì. jí tián lìng xú qīng sǒu, shū qǐng wèi jì wáng lì hòu yǐ hé yì qì. dì jiē bù xǐng.
員外郎吳潛疏論致災之由:「願陛下齋戒修省,恐懼對越,毋徒減膳而已;疏損聲色,毋徒徹樂而已。閹宦之竊弄威福者勿親,女寵之根萌禍患者勿昵;以暗室屋漏為尊嚴之區而必敬必戒,以恆舞酣歌為亂亡之宅而不淫不泆;使皇天后土知陛下有畏之之心,使三軍百姓知陛下有憂之之心。然後明詔二三大臣,和衷竭慮,力改弦轍,收召賢哲,選用忠良,貪殘者屏,回邪者斥,懷奸黨賊者誅,賈怨誤國者黜。毋並進君子小人以為包荒,毋兼容邪說正論以為皇極,以培國家一線之脈,以救生民一旦之命。庶幾天意可回,天災可息,弭祲為祥,易亂為治。」籍田令徐清叟,疏請為濟王立後以和異氣。帝皆不省。
bǐng shēn, jīn cí shèng huáng tài hòu dōu chá shì cú. hòu xìng zhuāng yán, pō dá gǔ jīn. jīn zhǔ yǐ lì wèi tài zǐ, yǒu guò, shàng qiè zé zhī jí jí wèi, shǐ miǎn xià chǔ. yī rì, gōng zhōng jiù shí, shàng qì yǒu yù wǎn yè sān, yī fèng tài hòu, èr fèng dì jí zhōng gōng, jīng wáng shǒu jì mǔ zhēn fēi páng shì zé yǐ mǎ nǎo qì jìn shí. hòu jiàn zhī, nù, zhào zhǔ zhě zé yuē: shuí lìng rǔ wàng shēng fēn bié? jīng wáng mǔ qǐ bēi wǒ ér fù yé? shì hòu gōng zhōng fèng zhēn fēi yǒu jiā. jīn zhǔ cháng ài yī gōng rén, yù lì wèi hòu, hòu è qí wēi jiàn, gù mìng chū zhī, jīn zhǔ bù dé yǐ fàng zhī chū gōng. bǐ nián xiǎo jié, wén shì yǒu fèng fù sòng yǐ shèng dé zhōng xìng wèi yán zhě, hòu wén, bù yuè, yuē: dì nián shào qì ruì, wú jù xīn zé jiāo dài shēng. jīn xìng yī shèng, hé děng zhōng xìng, ér ruò bèi chǎn zhī rú shì? zhì shì cú yú cí shèng gōng, yí mìng yuán líng zhì dù wù cóng jiǎn yuē. zàng biàn jīng yíng shuò mén wài zhuāng xiàn tài zǐ mù zhī xī, shì míng huì huáng hòu.
丙申,金慈聖皇太后都察氏殂。後性莊嚴,頗達古今。金主已立為太子,有過,尚切責之;及即位,始免夏楚。一日,宮中就食,尚器有玉碗枼三,一奉太后,二奉帝及中宮,荊王守紀母真妃龐氏則以瑪瑙器進食。後見之,怒,召主者責曰:「誰令汝妄生分別?荊王母豈卑我兒婦耶?」是後宮中奉真妃有加。金主嘗愛一宮人,欲立為後,後惡其微賤,固命出之,金主不得已放之出宮。比年小捷,文士有奉賦頌以聖德中興為言者,後聞,不悅,曰:「帝年少氣銳,無懼心則驕怠生。今幸一勝,何等中興,而若輩諂之如是?」至是殂於慈聖宮,遺命園陵制度務從儉約。葬汴京迎朔門外莊獻太子墓之西,諡明惠皇后。
gēng zǐ, jiàn chāng jūn huǒ.
庚子,建昌軍火。
rén zǐ, yǐ huǒ zāi gào yú tiān dì zōng miào shè jì.
壬子,以火災告於天地、宗廟、社稷。
jiǎ yín, dù zhī láng guān wáng yǔ quán jìn duì, lùn jìn rì huǒ zāi, dì yuē: cǐ jiē zhèn zhī bù dé. zuì shì yán jí tài miào, zhèn bù huáng ān chù. yǔ quán yuē: zhōng wài chén zǐ suǒ tóng tòng xīn. jīn zāi biàn jí yǐ, wéi xiū dé kě huí tiān yì. dì rán zhī.
甲寅,度支郎官王與權進對,論近日火災,帝曰:「此皆朕之不德。最是延及太廟,朕不遑安處。」與權曰:「中外臣子所同痛心。今災變極矣,惟修德可回天意。」帝然之。
yǐ mǎo, jiān chá yù shǐ hé chù zhī, yán liǎng sī xiū jiàn tài miào hé zūn jiù zhì, bǎi sī shù fǔ bù bì huá chǐ cóng zhī.
乙卯,監察御史何處之,言兩司修建太廟合遵舊制,百司庶府不必華侈;從之。
tài cháng shǎo qīng dù zhèng, yǐ zōng miào zhī zhì wèi hé yú gǔ, wèi èr shuō yǐ xiàn. qí yī zé yòng zhū xī zhī yì, qí yī zé yīn jiù zhì ér cān yǐ xī zhī shuō. zì xī zū dōng wèi yī liè, měi shì zhī hòu wèi yī shì, yǐ cáng tiāo miào zhī zhǔ. rú xī zǔ miào yǐ cì, tiāo zhǔ zé cáng zhī, zhāo jū zuǒ, mù jū yòu. hòu shì mù zhī tiāo zhǔ cáng tài zǔ gāo, zhāo zhī tiāo zhǔ cáng tài zōng miào. rén zōng wèi bǎi shì bù qiān zhī zōng, hòu shì zhāo zhī tiāo zhǔ zé cáng zhī gāo zōng wèi bǎi shì bù qiān zhī zōng, hòu shì mù zhī tiāo zhǔ zé cáng zhī. shì zhī qián wèi liǎng shì. sān nián xiá xiǎng, zé wéi zhàng mì zhī, tōng wèi yī shì, jǐn chū zhū miào zhǔ jí mí miào zhǔ bìng wèi yī liè, hé shí qí shàng. wǎng zhě cǐ miào wèi yī shì, fán yù xiá xiǎng, hé jì yú shì, míng wèi hé xiǎng ér shí wèi cháng hé xiǎng. jīn zēng cǐ sān shì, hòu yǒu cáng tiāo zhǔ zhī suǒ, qián yǒu zǔ zōng hé shí zhī dì, yú běn cháo zhī zhì chū wú gèng gé, ér pō yǐ dé sān nián dà xiá zhī yì. biān xiū guān lǐ xīn chuán yì shàng shū yán: zī yuán zāi yì, yí jǔ xíng zhī. zhào liǎng shěng shì cóng tái jiàn jí yì.
太常少卿度正,以宗廟之制未合於古,為二說以獻。其一則用硃熹之議,其一則因舊制而參以熹之說。」自西租東為一列,每室之後為一室,以藏祧廟之主。如僖祖廟以次,祧主則藏之,昭居左,穆居右。後世穆之祧主藏太祖高,昭之祧主藏太宗廟。仁宗為百世不遷之宗,後世昭之祧主則藏之;高宗為百世不遷之宗,後世穆之祧主則藏之。室之前為兩室。三年祫享,則帷帳冪之,通為一室,盡出諸廟主及禰廟主並為一列,合食其上。往者此廟為一室,凡遇祫享,合祭於室,名為合享而實未嘗合享。今增此三室,後有藏祧主之所,前有祖宗合食之地,於本朝之制初無更革,而頗已得三年大祫之義。」編修官李心傳亦上疏言:「茲緣災異,宜舉行之。」詔兩省、侍從、台諫集議。」
bǐng chén, zǎi zhí yǐ tài shì yán liáo, qǐ juān bà. zhào: shǐ mí yuǎn jiàng fèng huà jùn gōng, xuē jí zhèng qīng zhī qiáo xíng jiǎn gè jiàng yī zhì.
丙辰,宰執以太室延燎,乞鐫罷。詔:「史彌遠降奉化郡公,薛極、鄭清之、喬行簡各降一秩。」
dīng sì, zhào liǎng zhè zhuǎn yùn pàn guān zhào rǔ dàn yǔ cí, yǐ chén liáo yán qí huǒ hòu yíng shàn kē rǎo zhōu xiàn yě.
丁巳,詔兩浙轉運判官趙汝憚予祠,以臣僚言其火後營繕、科擾州縣也。
wù wǔ, féng shí jí zhǔ guǎn shì wèi bù jūn sī wáng hǔ gè duó yī guān, bà zhī, yǐ jiǎng zhòng zhēn zhī yán yě.
戊午,馮榯及主管侍衛步軍司王虎各奪一官,罷之,以蔣重珍之言也。
guǐ yǒu, dù zhèng yán: shǔ bào méng gǔ bīng shēn rù, shì shì pō wēi. yòu wén qī fāng guān yǐ kuì sàn, cái tòu wén lǒng, biàn rù mián hàn, jiē shì píng dì, shǔ biàn nán bǎo. yuàn zǎo zé shuài, fù zhī shì quán. shǔ zhōng cái yòng yǐ fá, yuàn bì xià bù xī chū nèi kù jīn bó yīng fù zhī. dì yuē: dāng zǎo wèi zé shuài, yīng fù cái bó.
癸酉,度正言:「蜀報蒙古兵深入,事勢頗危。又聞七方關已潰散,才透文、隴,便入綿、漢,皆是平地,蜀便難保。願早擇帥,付之事權。蜀中材用已乏,願陛下不惜出內庫金帛應付之。」帝曰:「當早為擇帥,應付財帛。」
méng gǔ bīng gōng hé zhōng, jīn quán qiān shū mì yuàn shì cǎo huǒ é ěr kè yuán shuài bǎn zi é ěr kè jù jūn lì bù zú, jié gù chéng zhī bàn yǐ shǒu. méng gǔ zhú sōng lóu, gāo èr bǎi chǐ, xià kàn chéng zhōng, tǔ shān dì xué, bǎi dào bìng jìn. zhòu yè lì zhàn, lóu lǔ jù jǐn, bái zhàn yòu bàn yuè, lì jié, chéng pò. cǎo huǒ é ěr kè qīn bó zhàn shù shí hé, shǐ bèi qín, jiù sǐ bǎn zi é ěr kè yǐ bài zú sān qiān duó chuán zǒu wén xiāng.
蒙古兵攻河中,金權簽樞密院事草火額爾克、元帥板子額爾克懼軍力不足,截故城之半以守。蒙古築松樓,高二百尺,下瞰城中,土山地穴,百道並進。晝夜力戰,樓櫓俱盡,白戰又半月,力竭,城破。草火額爾克親搏戰數十合,始被擒,就死;板子額爾克以敗卒三千奪船走閿鄉。
chū, bǎn zi é ěr kè zài fèng xiáng, wèi jiān zhàn fèng yù lù ěr suǒ zhì, yǒu xì. jí gǎi hé zhōng zǒng shuài, tóng fù zhào, lù ěr suì zèn é ěr kè fèng zhǐ fáng qiū, wèi qiè wéi bì, jīn zhǔ xìn zhī, zhì shì nù qí bù néng sǐ jié, yīn zhàng shā zhī. liǎng é ěr kè jiē nèi zú, yī de zéi, hǎo yǐ cǎo huǒ shāo zhī, yī cháng wù hū gōng zhōng yá pái wèi bǎn zi, shí rén yīn yǐ bié zhī. zì xuān zōng xǐ yòng nèi shì yǐ wèi ěr mù, cì chá bǎi guān, zhì shì réng ér bù gǎi, gù fèng yù bèi cǎi fǎng mín jiān, hào xíng lù yù shǐ, huò dé yī èr shì rù zòu zhī, jí dǐ zuì. yòu, fāng miàn zhī bǐng, suī wěi jiāng shuài, fù chà yī zòu yù zài jūn zhōng, hào yuē: jiān zhàn, měi lín jī zhì biàn, duō wèi suǒ qiān zhì, yù dí zhé xiān bēn, gù shī duō sàng bài, yǐ zhì wáng guó.
初,板子額爾克在鳳翔,為監戰奉御陸爾所制,有隙。及改河中總帥,同赴召,陸爾遂譖額爾克奉旨防秋,畏怯違避,金主信之,至是怒其不能死節,因杖殺之。兩額爾克皆內族,一得賊,好以草火燒之,一嘗誤呼宮中牙牌為板子,時人因以別之。自宣宗喜用內侍以為耳目,伺察百官,至是仍而不改,故奉御輩採訪民間,號「行路御史」,或得一二事入奏之,即抵罪。又,方面之柄,雖委將帥,復差一奏御在軍中,號曰:「監戰」,每臨機制變,多為所牽制,遇敵輒先奔,故師多喪敗,以至亡國。
méng gǔ zhǔ mìng píng yáng yí sù shū yún zhōng, dōu zǒng guǎn lǐ shǒu xián yán bǎi xìng pí bì, bù rèn shū zài, méng gǔ zhǔ mìng bà zhī.
蒙古主命平陽移粟輸雲中,都總管李守賢言百姓疲敝,不任輸載,蒙古主命罷之。
dōng, shí yuè, jiǎ zǐ, yǐ yú tiān xī wèi hù bù shì láng jiān zhī lín ān fǔ zhè xī ān fǔ shǐ.
冬,十月,甲子,以余天錫為戶部侍郎兼知臨安府、浙西安撫使。
wù yín, yǐ huàn zhāng gé dài zhì zhī suì níng fǔ lǐ zhí wèi huàn zhāng gé zhí xué shì sì chuān ān fǔ zhì zhì shǐ zhī chéng dū fǔ, sì chuān zhì zhì fù shǐ zhào yàn nà jìn zhí lóng tú gé jiān zhī xìng yuán fǔ lì lù ān fǔ fù shǐ.
戊寅,以煥章閣待制、知遂寧府李埴為煥章閣直學士、四川安撫制置使、知成都府,四川制置副使趙彥吶進直龍圖閣兼知興元府、利路安撫副使。
jīn chéng xiàng sà bù xíng shěng jīng zhào, wèi dōu shì shāng héng yuē: gǔ lái zǎi xiàng bì yòng wén rén, yǐ qí zhī wèi xiāng zhī dào. wǒ hé suǒ zhī, ér jū cǐ wèi! kǒng tā rì shǐ guān shū zhī: mǒu shí yǐ mǒu wèi xiāng ér guó nǎi wáng. suì zhì shì.
金丞相薩布行省京兆,謂都事商衡曰:「古來宰相必用文人,以其知為相之道。我何所知,而居此位!恐它日史官書之:『某時以某為相而國乃亡。』」遂至仕。
shí yī yuè, yǐ yǒu, zhào: zhōng yì zǒng guǎn tián suì, zèng wǔ jié dài fū zhōng zhōu cì shǐ, tè yǔ jiā fēng lì miào. yǐ sì chuān zhì zhì sī yán qí zǒng lǜ zhōng yì lì zhàn ér méi yě.
十一月,乙酉,詔:「忠義總管田遂,贈武節大夫、忠州刺史,特與加封立廟。」以四川制置司言其總率忠義力戰而沒也。
zhào: sì chuān guān wài zhōu jūn, jìn jīng méng gǔ bīng cán pò qù chù, wèi néng fù yè, jūn mín rì qián huò yǒu guà wù xiàn yú zuì lì, hé xíng qū shè, lìng sān shǎo tiáo qí shì jiàn yǐ wén.
詔:「四川關外州軍,近經蒙古兵殘破去處,未能復業,軍民日前或有詿誤陷於罪戾,合行曲赦,令三少條其事件以聞。」
fú jiàn zhāo bǔ shǐ sī zòu, zhī shào wǔ xiàn liú chún yāng yú wáng shì zhào zèng chún guān sān děng, yǔ yī zi xià zhōu wén xué.
福建招捕使司奏,知邵武縣劉純殃於王事;詔贈純官三等,與一子下州文學。
shí èr yuè, guǐ chǒu, chén liáo qǐng yán chì zhōu xiàn kē dí jí rén hù tóu tiào bù jí gěi qián duō qǔ hú miàn zhī bì qí zhōu xiàn zhé miáo, bìng yī zǔ zōng chéng fǎ, zhǐ yǐ xià hù jī líng jiǎn zhí zhé qián, wéi zhě zòu hé, zhòng zhì diǎn xiàn.
十二月,癸丑,臣僚「請嚴飭州縣科糴及人戶投糶不即給錢多取斛面之弊;其州縣折苗,並依祖宗成法,止以下戶畸零減直折錢,違者奏劾,重置典憲。」
méng gǔ tú lěi gōng pò ráo fēng guān, yóu jīn zhōu ér dōng, jiāng qū biàn jīng, mín jiē rù bǎo chéng bǎo xiǎn zǔ yǐ bì zhī. jīn zhǔ zhào zǎi zhí tái jiàn rù yì, jiē yuē: běi jūn mào wàn lǐ zhī xiǎn, lì èr nián zhī jiǔ, fāng rù wǔ xiū, qí láo kǔ yǐ jí. wèi wú jì zhě, yǐ bīng tún suī zhèng chāng wǔ guī dé jí jīng jī zhū xiàn, yǐ dà jiāng shǒu luò yáng tóng guān huái mèng děng chù, yán bīng bèi zhī, jīng shī jī liáng shù bǎi wàn hú, lìng hé nán zhōu jùn jiān bì qīng yě, bǐ yù gōng bù néng, yù zhàn bù dé, shī lǎo shí jǐn, bù jī zì guī yǐ. jīn zhǔ tài xī yuē: nán dù èr shí nián, suǒ zài zhī mín, pò tián zhái, yù qī zǐ, yǐ yǎng jūn shì. jīn dí zhì bù néng yíng zhàn, tú yù zì bǎo jīng chéng, suī cún hé yǐ wèi guó! tiān xià qí wèi wǒ hé! zhèn sī zhī shú yǐ, cún wáng yǒu tiān mìng, wéi bù fù wú mín kě yě. nǎi zhào zhū jiāng tún xiāng dèng wán yán hā dá yī lǎ bù hā zhū shuài rù dèng zhōu, wán yán yí yáng wò yǎn wǔ xiān bīng jiē huì zhī.
蒙古圖壘攻破饒風關,由金州而東,將趨汴京,民皆入保城堡險阻以避之。金主召宰執台諫入議,皆曰:「北軍冒萬里之險,歷二年之久,方入武休,其勞苦已極。為吾計者,以兵屯睢、鄭、昌武、歸德及京畿諸縣,以大將守洛陽、潼關、懷、孟等處,嚴兵備之,京師積糧數百萬斛,令河南州郡堅壁清野,彼欲攻不能,欲戰不得,師老食盡,不擊自歸矣。」金主太息曰:「南渡二十年,所在之民,破田宅,鬻妻子,以養軍士。今敵至不能迎戰,徒欲自保京城,雖存何以為國!天下其謂我何!朕思之熟矣,存亡有天命,惟不負吾民可也。」乃詔諸將屯襄、鄧、完顏哈達、伊喇布哈諸帥入鄧州,完顏彝、楊沃衍、武仙兵皆會之。
wù chén, méng gǔ bīng dù hàn, hā dá bù hā zhào zhū jiāng yì yuē: yóu guāng huà jié hàn yǔ zhàn, jí zòng zhī dù ér hòu zhàn, shú yù? zhāng huì ā dá mào jiē yuē: jié hàn biàn. zòng zhī dù, zé wǒ fù kōng xū, wèi wǒ suǒ kuì. bù hā bù cóng, yuē: shǐ bǐ zài shā qì, qiě dāng wǎng qiú zhī, kuàng zì lái hū? suì cì yú shùn yáng.
戊辰,蒙古兵渡漢,哈達、布哈召諸將議曰:「由光化截漢與戰,及縱之渡而後戰,熟愈?」張惠、阿達茂皆曰:「截漢便。縱之渡,則我腹空虛,為我所潰。」布哈不從,曰:「使彼在沙磧,且當往求之,況自來乎?」遂次於順陽。
bǐng zǐ, méng gǔ bīng bì dù, hā dá bù hā shǐ jìn zhì yǔ shān, fēn jù dì shì, liè bù zuò yú shān qián, qí shì yú shān hòu. méng gǔ bīng zhì, dà shī yǐ liǎng xiǎo qí qián dǎo lái guān, yǐ ér sàn rú yàn líng, zhuǎn shān lù, chū jīn qí bīng zhī hòu, fēn sān duì ér zhì. hā dá yuē: jīn rì zhī shì, wèi kě zhàn yě. é ér méng gǔ qí bīng tū qián, jīn bīng bù dé bù zhàn, duǎn bīng jiē, sān hé, méng gǔ bīng shǎo què. qí zài xī zhě, wàng bù hā qīn jūn, huán rào jiǎ qí hòu ér tū zhī. jīn fù chá dǐng zhū lì zhàn, shǐ tuì.
丙子,蒙古兵畢渡,哈達、布哈始進至禹山,分據地勢,列步座於山前,騎士於山後。蒙古兵至,大師以兩小旗前導來觀,已而散如雁翎,轉山麓,出金騎兵之後,分三隊而至。哈達曰:「今日之勢,未可戰也。」俄而蒙古騎兵突前,金兵不得不戰,短兵接,三合,蒙古兵少卻。其在西者,望布哈親軍,環繞甲騎後而突之。金富察鼎珠力戰,始退。
hā dá yuē: bǐ zhòng hào sān wàn, ér zī zhòng jū qí yī. jīn xiāng chí èr sān rì, bǐ bù dé shí, wú chéng qí què ér cuī zhī, bì shèng yǐ. bù hā yuē: jiāng lù yǐ jué, huáng hé bù bīng, bǐ rù zhòng dì, jiāng ān guī hū? hé yǐ sù wèi! suì xià zhú. míng rì, méng gǔ bīng hū bù jiàn. jǐ mǎo, luó qí hái, shǐ zhī zài guāng huà duì àn zǎo lín zhōng, zhòu zuò shí, yè bù xià mǎ, wàng lín zhōng, wǎng lái bù liù shí bù, ér sì rì bù wén yīn xiǎng.
哈達曰:「彼眾號三萬,而輜重居其一。今相持二三日,彼不得食,吾乘其卻而摧之,必勝矣。」布哈曰:「江路已絕,黃河不冰,彼入重地,將安歸乎?何以速為!」遂下逐。明日,蒙古兵忽不見。己卯,邏騎還,始知在光化對岸棗林中,晝作食,夜不下馬,望林中,往來不六十步,而四日不聞音響。
gēng chén, hā dá bù hā yì rù dèng zhōu jiù liáng chén sì jiān dào lín hòu, méng gǔ bīng hū zhì, hā dá bù hā yíng zhàn, fāng jiāo suī, méng gǔ bīng yǐ bǎi qí yāo zī zhòng ér qù, jīn bīng jǐ bù chéng liè. dǎi yè èr gǔ, hā dá bù hā nǎi rù dèng zhōu chéng, kǒng jūn shì mí lù, míng zhōng zhāo zhī.
庚辰,哈達、布哈議入鄧州就糧;辰巳間到林後,蒙古兵忽至,哈達、布哈迎戰,方交綏,蒙古兵以百騎邀輜重而去,金兵幾不成列。逮夜二鼓,哈達、布哈乃入鄧州城,恐軍士迷路,鳴鐘招之。
hā dá bù hā yǐn qí bài, yǐ dà jié wén bǎi guān biǎo hè, zhū xiāng zhì jiǔ shěng zhōng. zuǒ chéng lǐ qī qiě xǐ qiě qì yuē: fēi jīn rì zhī jié, shēng líng zhī huò kě shèng yán zāi! yú shì mín bǎo chéng bì zhě jiē sàn hái xiāng shè. bù shù rì, méng gǔ yóu qí tū zhì, duō bèi fú huò.
哈達、布哈隱其敗,以大捷聞;百官表賀,諸相置酒省中。左丞李蹊且喜且泣曰:「非今日之捷,生靈之禍可勝言哉!」於是民保城壁者皆散還鄉社。不數日,蒙古游騎突至,多被俘獲。
xīn sì, zhào chū fēng zhuāng kù mín qián èr shí wàn, xià lín ān fǔ zhèn xù.
辛巳,詔出封樁庫緡錢二十萬,下臨安府賑恤。