qǐ tú wéi chì fèn kǔ shí yuè, jǐn chóng guāng dān è shí èr yuè, fán èr nián yǒu qí.
起屠维赤奋苦十月,尽重光单阏十二月,凡二年有奇。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xīng liè wén rén wǔ shèng míng ān xiào huáng dì shào dìng èr nián jīn zhèng dà liù nián, méng gǔ tài zōng yuán nián
○理宗建道备德大功复兴烈文仁武圣明安孝皇帝绍定二年(金正大六年,蒙古太宗元年)
dōng, shí yuè, yǐ wèi shuò, zhào:" zhū dào tí diǎn xíng yù, yǐ shí yī yuè àn bù lǐ qiú tú.
冬,十月,乙未朔,诏:“诸道提点刑狱,以十一月按部理囚徒。
méng gǔ bīng rù qìng yáng jiè. jīn zhào shǎn xī xíng shěng qiǎn shǐ fèng yáng jiǔ bì bó, qǐ huǎn shī qǐng hé, méng gǔ bù shòu.
蒙古兵入庆阳界。金诏陕西行省遣使奉羊酒币帛,乞缓师请和,蒙古不受。
guǐ mǎo, tài xué lù chén xūn jìn yán:" fāng zhāng zhī dí, wèi wáng zhī jīn, pǒ cè zhī zhōng yì, tiào liáng zhī qún dào, jiē suǒ dāng lǜ." dì yuē:" cǐ zhèng zhì bù wàng luàn, ān bù wàng wēi zhī yì." xūn yán:" zhèng wèi guó tǐ wèi zhì qiě ān ěr." yòu yán yòng rén guì hū gōng, dì yuē:" jīn rén cái yì zì nán de."
癸卯,太学录陈埙进言:“方张之敌,未亡之金,叵测之忠义,跳梁之群盗,皆所当虑。”帝曰:“此正治不忘乱,安不忘危之意。”埙言:“正为国体未治且安耳。”又言用人贵乎公,帝曰:“今人才亦自难得。”
dīng wèi, chén liáo yán:" qǐng shēn chì jiān sī jùn shǒu, zì jīn suǒ shǔ quē guān, yǐ cì shè shì, wú dé chà fēi jiàn rèn guān. rú yǒu wéi, qí shòu chà jí chà zhī rén bìng juān chì." cóng zhī.
丁未,臣寮言:“请申饬监司、郡守,自今所属阙官,以次摄事,毋得差非见任官。如有违,其受差及差之人并镌斥。”从之。
gēng xū, jìn zhī jí zhōu yuè rǔ yù guān yī děng, yǐ hé dí yǒu láo yě.
庚戌,进知吉州越汝悆官一等,以和籴有劳也。
jǐ wèi, chén liáo yán:" bǎi sī shù fǔ, xún lì ér wàng fǎ jiān sī shǒu lìng, wǎng rén ér xùn qíng. qǐng chì nèi wài fèng xíng fǎ lìng." cóng zhī.
己未,臣寮言:“百司庶府,循例而忘法;监司守令,枉人而徇情。请饬内外奉行法令。”从之。
rén xū, zhào zhèn tái zhōu bèi shuǐ zhī mín, juān zhū sè fù shuì yǒu chà.
壬戌,诏赈台州被水之民,蠲诸色赋税有差。
dīng mǎo, chén liáo yán:" qǐng xià guó zǐ jiàn nèi wài xué xiào zhī guān, lìng yú shì zǐ chéng kè zhī wài, dí yǐ yì lǐ zhī xué, lì yǐ xíng yì zhī shí." cóng zhī.
丁卯,臣寮言:“请下国子监、内外学校之官,令于士子程课之外,迪以义理之学,厉以行艺之实。”从之。
xīn zhī wù zhōu mò zé cháo cí, dì yuē:" wù zhōu zhèng yào de rén, jì xiàng shí shǒu chén wèi bào wén céng lǐ huì jīng jiè, rú hé?" zé yán:" wù zhōu xiàng shí diāo bì, jiē yuán shuì jí bù míng. jīn jīng jiè jì zhèng, fù yì jūn píng, gù bù fèi lì." dì yuē:" yì yì wén shàng wèi liǎo." zé yán:" yì yì nǎi mín jiān zì lè wèi, zhōu xiàn fú zhù ěr." dì yuē:" dòng kòu shàng wèi xiāo mǐ, zhèng yào lǐ huì." zé yuē:" dào zéi bù zú lǜ, quán yào zhōu xiàn dé rén." dì yuē:" rán."
新知婺州莫泽朝辞,帝曰:“婺州正要得人,记向时守臣魏豹文曾理会经界,如何?”泽言:“婺州向时凋弊,皆缘税籍不明。今经界既正,赋役均平,故不费力。”帝曰:“义役闻尚未了。”泽言:“义役乃民间自乐为,州县扶助耳。”帝曰:“峒寇尚未消弭,正要理会。”泽曰:“盗贼不足虑,全要州县得人。”帝曰:“然。”
jǐ sì, tài wèi shǎo qīng zhī lín ān fǔ zhào lì fū yán:" qǐng jiāng tú cáo xià shā hé wéi yī zhài." dì yuē:" měi zhài jǐ rén?" lì fū yuē:" duō zhě bǎi èr shí rén." dì yuē:" jīng chéng mín sòng rú hé?" duì yuē:" chén xìng yǔ mín xiāng ān." dì yuē:" dōu mín dāng fǔ mí, shǐ cháng zài chūn fēng hé qì zhōng, bù kě shǐ yǒu chóu tàn." yòu wèn:" xíng yù rú hé?" duì yún:" yù cháng kōng." dì yuē:" mín mìng suǒ guān, bù kě yān yán."
己巳,太尉少卿、知临安府赵立夫言:“请将荼槽、下沙合为一寨。”帝曰:“每寨几人?”立夫曰:“多者百二十人。”帝曰:“京城民讼如何?”对曰:“臣幸与民相安。”帝曰:“都民当抚縻,使常在春风和气中,不可使有愁叹。”又问:“刑狱如何?”对云:“狱常空。”帝曰:“民命所关,不可淹延。”
jǐ mǎo, chén liáo yán:" qǐng lìng hù bù xià zhū lù jiān sī, fán mín sòng, yī cì dì guān sī jié jué, rú wèi jīng yǔ duó, bù dé suǒ àn gǎi sòng, xiān cóng tái bù cháng qiè zūn shǒu." cóng zhī.
己卯,臣寮言:“请令户部下诸路监司,凡民讼,依次第官司结绝,如未经予夺,不得索案改送,先从台部常切遵守。”从之。
shí yī yuè, jǐ chǒu, yíng huò rù dī.
十一月,己丑,荧惑入氐。
shí èr yuè, bǐng shēn, xuě. juān dà lǐ sì sān yá lín ān fǔ diǎn jiǎn jiǎo shǎng jiǔ kù suǒ jiàn yán zāng shǎng qián. gěi zhū jūn xīn tàn qián, chū shù guān bīng bèi zhī.
十二月,丙申,雪。蠲大理寺、三衙、临安府点检缴赏酒库所见盐赃赏钱。给诸军薪炭钱,出戍官兵倍之。
bǐng wǔ, qián zhī ān jí zhōu zhào bì guān, yán chǔ quàn pò sǔn fǔ làn, rén bù yǐ wéi zhòng. dì yuē:" cǐ yuán qián shǎo ěr." yīn wèn:" sháo zhà zhī mín jīn yǐ ān yè fǒu?" bì guān yán:" chén zhì jùn, mín bù liáo shēng shèng ēn zhèn gěi, lián suì xiǎo rěn, mín cū ān yè."
丙午,前知安吉州赵必观,言楮券破损腐烂,人不以为重。帝曰:“此缘钱少耳。”因问:“苕霅之民今已安业否?”必观言:“臣至郡,民不聊生;圣恩赈给,连岁小稔,民粗安业。”
xīn hài, yǐ hàn lín xué shì zhèng qīng zhī wèi duān míng diàn xué shì, qiān shū shū mì yuàn shì.
辛亥,以翰林学士郑清之为端明殿学士,签书枢密院事。
yǐ mǎo, jūn qì jiān dù zhèng yán:" jiāng xī fú jiàn hú nán zāi dàng, lǎo ruò zhuǎn gōu hè, zhuàng zhě suì wèi dào zéi." dì yuē:" cǐ zhōu xiàn bù dé rén, yǐ zhì yú cǐ." duì yuē:" jīn xuǎn rèn zhī jì, gèng yí jǐn zhī." dì yuē:" xuǎn rèn chéng bù kě bù shěn." yòu yán:" jìn lái fàng sàn zhōng yì jūn jí pò luò shì rén, qù wèi zéi yòng, qǐng xíng xià zhū jiàng, suí yí zhāo shōu, jí yǐ wéi jūn. shì rén zài zéi zhōng zhě zhāo yù zhī, gèng yí shì zhī yǐ xìn. yòu lì xíng jié jiǎn, yǐ fù cái yòng, yǐ huà tān bǐ." dì yuē:" gōng zhě bù wǔ rén, jiǎn zhě bù duó rén, zhèn píng rì lì xíng cǐ èr zhě."
乙卯,军器监度正言:“江西、福建、湖南灾荡,老弱转沟壑,壮者遂为盗贼。”帝曰:“此州县不得人,以至于此。”对曰:“今选任之际,更宜谨之。”帝曰:“选任诚不可不审。”又言:“近来放散忠义军及破落士人,去为贼用,请行下诸将,随宜招收,籍以为军。士人在贼中者招谕之,更宜示之以信。又力行节俭,以阜财用,以化贪鄙。”帝曰:“恭者不侮人,俭者不夺人,朕平日力行此二者。”
méng gǔ shǐ zhì cāng lǐn, lì yì chuán, mìng hé běi hàn mín yǐ hù jì chū fù diào, yē lǜ chǔ cái zhǔ zhī xī yù rén yǐ dīng jì chū fù diào, mǎ hā mó sī gǔ lǎ dí ěr zhǔ zhī. yòu yǐ shǐ tiān zé liú yí shū mù lū zhá lā sān rén wéi wàn hù, fēn shǒu zhōng yuán.
蒙古始置仓廪,立驿传,命河北汉民以户计出赋调,耶律楚材主之;西域人以丁计出赋调,玛哈摩斯古喇迪尔主之。又以史天泽、刘嶷、舒穆噜札拉三人为万户,分守中原。
bǐng chén, zài gěi zhū jūn xīn tàn qián.
丙辰,再给诸军薪炭钱。
méng gǔ wéi qìng yáng, jīn qiǎn yī lǎ bù hā jiù zhī.
蒙古围庆阳,金遣伊喇布哈救之。
xiān shì jīn zhǔ yù qiǎn shǐ yù yì yú bù hā, wèi bái huá yuē:" rǔ wǎng bīn zhōu, liù rì néng wǎng fù hū?" huá zì liàng rì kě chí sān bǎi lǐ, yīng yuē:" néng rú qī xuān yù ér fù." jīn zhǔ shén xǐ, wèi huá yuē:" rǔ cóng lái yǔ jí zhēng jìn, bì yǒu nán sè jīn ruì yú píng shí, hé yě?" huá yuē:" xiàng rì yòng bīng, yǐ nán zhēng jí tǎo lǐ quán zhī shì gěng zhī, bù néng zhuān yì běi fāng, gù yǐ wéi nán. jīn méng gǔ bīng rù jiè yǐ sān bǎi yú lǐ, ruò zòng zhī lìng xià qín chuān, zé hé yǐ jiù! bù dé bù yǐ yī zhàn cuī zhī. yǔ qí zhàn yú jìn lǐ zhī píng chuān, bù ruò zhàn yú jìn biān zhī yào ài yě."
先是金主欲遣使谕意于布哈,谓白华曰:“汝往邠州,六日能往复乎?”华自量日可驰三百里,应曰:“能如期宣谕而复。”金主甚喜,谓华曰:“汝从来语及征进,必有难色;今锐于平时,何也?”华曰:“向日用兵,以南征及讨李全之事梗之,不能专意北方,故以为难。今蒙古兵入界已三百馀里,若纵之令下秦川,则何以救!不得不以一战摧之。与其战于近里之平川,不若战于近边之要隘也。”
shì suì, jīn bà jìn jīng liè dì bǎi lǐ, tīng mín gēng jià.
是岁,金罢近京猎地百里,听民耕稼。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xīng liè wén rén wǔ shèng míng ān xiào huáng dì shào dìng sān nián jīn zhèng dà qī nián, méng gǔ tài zōng èr nián
○理宗建道备德大功复兴烈文仁武圣明安孝皇帝绍定三年(金正大七年,蒙古太宗二年)
chūn, zhēng yuè, rén shēn, léi.
春,正月,壬申,雷。
chén liáo" qǐng lìng zhū lù tí diǎn xíng yù guān qīn xíng suǒ bù, fán fān yì bó kān zhī yù, tóng shǒu chén shěn jū, pián yí yǔ jué, wú dé zhì liú. qí yǒu zhí jiān shǒu chén zhě, lìng yǐ cì jiān sī xíng." cóng zhī.
臣僚“请令诸路提点刑狱官亲行所部,凡翻异驳勘之狱,同守臣审鞫,便宜予决,毋得滞留。其有职兼守臣者,令以次监司行。”从之。
jīn yī lǎ bù hā yù méng gǔ bīng yú dà chāng yuán, yǐ zhōng xiào jūn tí kòng wán yán yí wèi qián fēng. yí huàn jiǎ shàng mǎ, bù fǎn gù, shì qì jiē bèi, yǐ sì bǎi qí pò méng gǔ bā qiān zhī zhòng, suì jiě qìng yáng zhī wéi. zì méng gǔ gòu bīng èr shí bīng, jǐn yǒu cǐ jié, zòu gōng dì yī, yú shì chén hé shàng zhī míng zhèn guó zhōng, shòu dìng yuǎn dà jiàng jūn, shì xí mù kūn. zhōng xiào jūn jiē huí hé nài màn qiāng hún jí zhōng yuán bèi fú bì zuì lái guī zhě, zhì hěn nán zhì, wéi yí yù zhī yǒu fāng, zuò zuò jìn tuì, jiē zhōng chéng shì, suǒ guò zhōu xiàn, qiū háo wú fàn, měi zhàn zé xiān dēng, jí ruò fēng yǔ, zhū jiàng yǐ wéi zhòng.
金伊喇布哈遇蒙古兵于大昌原,以忠孝军提控完颜彝为前锋。彝擐甲上马,不返顾,士气皆倍,以四百骑破蒙古八千之众,遂解庆阳之围。自蒙古构兵二十兵,仅有此捷,奏功第一,于是陈和尚之名震国中,授定远大将军,世袭穆昆。忠孝军皆回纥、奈、曼、羌、浑及中原被俘避罪来归者,鸷很难制,唯彝御之有方,坐作进退,皆中程式,所过州县,秋毫无犯,每占则先登,疾若风雨,诸将倚为重。
jīn zhǔ mìng quán qiān shū mì yuàn shì é ěr kè tún bīn zhōu, bù hā jí zǒng shuài yuē hè dé hái jīng zhào.
金主命权签枢密院事额尔克屯邠州,布哈及总帅约赫德还京兆。
chū, méng gǔ qiǎn wēng è luō wèi xiǎo shǐ, zhì shǎn xī xíng shěng, kǒng xiè shì jī, liú zhī. bù hā děng jì jiě qìng yáng zhī wéi, zhì qì jiāo mǎn, nǎi qiǎn wēng è luō guī, yǔ zhī yuē:" wǒ yǐ zhǔn bèi jūn mǎ, néng zhàn zé lái." wēng è luō hái bái zhī, méng gǔ zhǔ nù, yì qiǎn huáng dì tú lěi fá jīn.
初,蒙古遣翁鄂啰为小使,至陕西行省,恐泄事机,留之。布哈等既解庆阳之围,志气骄满,乃遣翁鄂啰归,语之曰:“我已准备军马,能战则来。”翁鄂啰还白之,蒙古主怒,议遣皇弟图垒伐金。
bù hā zhī yù jūn yě wú fǎ, hǎo qū xiǎo lì, cháng yī rì yè chí èr bǎi lǐ, jūn zhōng mò gǎn jiàn zhǐ. wán yán yí yōu zhī, sī wèi tóng liè yuē:" fù shū yǐ dà jiàng wèi piāo lüè zhī shì, jīn rì dé shēng kǒu sān bǎi, míng rì dé niú yáng yī èr qiān, shì zú chuǎn sǐ zhě zé bù fù jì. guó jiā shù nián suǒ jī, yī dàn bì wéi shì rén què chú jǐn yǐ." huò yǐ gào bù hā. yī rì, zhì jiǔ huì zhū jiàng, xíng jiǔ zhì yí, bù hā yuē:" rǔ céng duǎn cháng wǒ, yòu wèi guó jiā bīng lì dāng yóu wǒ jǐn huài, xìn yǒu zhī hū?" yí yǐn bì, xú yuē:" yǒu zhī." bù hā jiàn qí wú jù róng, màn wèi hǎo yǔ yún:" yǒu guò dāng miàn lùn, wú hòu yán yě."
布哈之驭军也无法,好趋小利,尝一日夜驰二百里,军中莫敢谏止。完颜彝忧之,私谓同列曰:“副枢以大将为剽掠之事,今日得生口三百,明日得牛羊一二千,士卒喘死者则不复计。国家数年所积,一旦必为是人确除尽矣。”或以告布哈。一日,置酒会诸将,行酒至彝,布哈曰:“汝曾短长我,又谓国家兵力当由我尽坏,信有之乎?”彝饮毕,徐曰:“有之。”布哈见其无惧容,漫为好语云:“有过当面论,无后言也。”
shì yuè, méng gǔ dìng zhū lù kè é. chū, tài zǔ zhēng xī yù, cāng kù wú dòu sù chǐ bó zhī chǔ, yú shì qún chén xián yán:" suī dé hàn rén, yì wú suǒ yòng, bù ruò jǐn shā zhī, shǐ cǎo mù chàng mào, yǐ wéi mù dì." yē lǜ chǔ cái yuē:" fū yǐ tiān xià zhī guǎng, sì hǎi zhī fù, hé qiú ér bù dé! dàn bù wéi ěr, hé míng wú yòng zāi?" yīn yán:" dì shuì shāng shuì jiǔ cù yán tiě shān zé zhī lì, kě dé yín wǔ shí wàn liǎng, juàn bā wàn pǐ, sù sì shí yú wàn dàn." tài zǔ yuē:" chéng rú qīng yán, zé guó yòng yǒu yú yǐ." qīng shì wèi zhī." zhì shì yòng chǔ cái yán, dìng kè shuì jiǔ shuì, yàn shí, xī shí qǔ yī, zá shuì èr shí qǔ yī.
是月,蒙古定诸路课额。初,太祖征西域,仓库无斗粟尺帛之储,于是群臣咸言:“虽得汉人,亦无所用,不若尽杀之,使草木畅茂,以为牧地。”耶律楚材曰:“夫以天下之广,四海之富,何求而不得!但不为耳,何名无用哉?”因言:“地税、商税、酒、醋、盐、铁、山泽之利,可得银五十万两,绢八万匹,粟四十馀万石。”太祖曰:“诚如卿言,则国用有馀矣。”卿试为之。”至是用楚材言,定课税、酒税,验实,息十取一,杂税二十取一。
èr yuè, gēng xū, yǐ zhí bǎo zhāng gé wèi dà yǒu zhī zhāng zhōu, cuò zhì zhāo bǔ dào zéi qǐ fù zhí bǎo zhāng gé chén wěi zhī nán jiàn zhōu fú jiàn lù bīng mǎ qián xiá tóng cuò zhì. yòu qǐ fù zhào fàn zhào kuí jié zhì zhèn jiāng chú zhōu jūn mǎ. fàn kuí shí dīng mǔ rǎo, qiú jiě guān, bù xǔ zú kū, nǎi qǐ shì shì.
二月,庚戌,以直宝章阁魏大有知漳州,措置招捕盗贼;起复直宝章阁陈韡知南剑州、福建路兵马钤辖、同措置。又起复赵范、赵葵节制镇江、滁州军马。范、葵时丁母扰,求解官,不许;卒哭,乃起视事。
gēng shēn, juān jiāng xī hú nán fú jiàn bèi dào zhōu xiàn shuì fù yī nián.
庚申,蠲江西、湖南、福建被盗州县税赋一年。
rùn yuè, guǐ yǒu, táo zú mù chūn qiè rù huáng chéng zòng huǒ, fén yù qián jiǎ zhàng kù, wèi shì bǔ dé zhī, zhé yú shì. shí lǐ quán yù xiāo cháo tíng bīng bèi, gù qiǎn chūn wèi luàn. yú shì xiān cháo jiǎ zhàng shāo huǐ dài jìn.
闰月,癸酉,逃卒穆椿窃入皇城纵火,焚御前甲仗库,卫士捕得之,磔于市。时李全欲销朝廷兵备,故遣椿为乱。于是先朝甲仗烧毁殆尽。
wù zǐ, zhào:" jiāng xī hú nán fú jiàn dào kòu, fán xié cóng zhī mín, shù shēn chū guān, bìng yǔ shì zuì néng zì lù qú shǒu lái zhě bǔ guān wěi guān tǔ háo shuài zhòng lì gōng zhě guān zhī."
戊子,诏:“江西、湖南、福建盗寇,凡胁从之民,束身出官,并与释罪;能自戮渠首来者补官;伪官、土豪帅众立功者官之。”
sān yuè, wù xū, chén liáo qǐng bǔ jìn wèi bīng é, jiè nèi shì wú dé sī yì, gé lìn hào, xiū huǒ zhèng, yǐ sù gōng jìn cóng zhī.
三月,戊戌,臣僚请补禁卫兵额,戒内侍毋得私役,革赁号,修火政,以肃宫禁;从之。
guǐ chǒu, zhì huì zǐ kù jiān guān yī yuán, zhuān zuò táng chà, yǐ yǒu jǔ xuǎn rén chōng.
癸丑,置会子库监官一员,专作堂差,以有举选人充。
xià, sì yuè, gēng wǔ, zhào:" zhū dào tí diǎn xíng yù, yǐ wǔ yuè àn bù lǐ qiú tú."
夏,四月,庚午,诏:“诸道提点刑狱,以五月按部理囚徒。”
guǐ yǒu, juān shào xīng fǔ yú yáo shàng yú xiàn mín hù zhé mài yī nián, yǐ shuǐ zāi yě.
癸酉,蠲绍兴府馀姚、上虞县民户折麦一年,以水灾也。
jǐ mǎo, zhāng zhōu lián chéng dào qǐ, zhī lóng yán xiàn zhuāng mèng shēn wèi zhōng zì qiáng bù néng xiào sǐ shǒu tǔ, zhào gè xuē èr zhì, bà.
己卯,漳州连城盗起,知龙岩县庄梦诜、尉钟自强不能效死守土,诏各削二秩,罢。
wǔ yuè, dīng wèi, zhī fǔ zhōu lín xiào wén xuē èr zhì, bà yǐ chén liáo yán guān jūn rù jìng, bì guān bù nà, kē rǎo jūn liáng, mín hù bèi hài yě.
五月,丁未,知抚州林孝闻削二秩,罢;以臣僚言官军入境,闭关不纳,科扰军粮,民户被害也。
yù shè diàn, yuè zhū bān zhí shè yì, qiān shǎng yǒu chà.
御射殿,阅诸班直射艺,迁赏有差。
jiǎ yín, yǐ lǐ quán wèi zhāng huà bǎo kāng jūn jié dù shǐ yí tóng sān sī jīng dōng zhèn fǔ shǐ. quán bù shòu mìng.
甲寅,以李全为彰化、保康军节度使、仪同三司、京东镇抚使。全不受命。
chū, quán yù xiān jù yáng zhōu yǐ dù jiāng, fēn bīng xùn tōng tài yǐ qū hǎi. qí xià jiē yuē:" tōng tài yán chǎng zài yān, mò ruò xiān qǔ wèi jiā jì, qiě shǐ cháo tíng shī yán lì." quán yù cháo tíng bù wéi bèi, qiě bù jù jué qí gěi, nǎi xié méng gǔ lǐ sòng èr xuān chà yǐ xū hē cháo tíng, rán méng gǔ shí wèi cháng zī quán bīng. quán qiǎn zhāng guó míng jī jīn bǎo zhì lín ān bǐng yì, yáng yán:" lǐ xuān chà yīng lüè jué lún, qí shè wǔ bǎi bù cháo tíng mò ruò liè dì wáng zhī, yǔ zēng qián liáng, shǐ bèi biān jìng." biàn kuì yào jīn, qiú zhǔ qí shuō. guó míng rù jiàn, yǐ bǎi kǒu bǎo quán bù pàn. cháo tíng suī zhī qí jiān, gū shì gǒu ān, bù zhī jí.
初,全欲先据扬州以渡江,分兵徇通、泰以趋海。其下皆曰:“通、泰盐场在焉,莫若先取为家计,且使朝廷失盐利。”全欲朝廷不为备,且不遽绝其给,乃挟蒙古李、宋二宣差以虚喝朝廷,然蒙古实未尝资全兵。全遣张国明赍金宝至临安禀议,扬言:“李宣差英略绝伦,骑射五百步;朝廷莫若裂地王之,与增钱粮,使备边境。”遍馈要津,求主其说。国明入见,以百口保全不叛。朝廷虽知其奸,姑事苟安,不之诘。
jí quán dí mài zhōu guò yán chéng, zhī yáng zhōu dí cháo zōng sǒu wèi bīng duó zhī. quán nù, yǐ bǔ dào wéi míng, shuǐ lù shù wàn, jìng dǎo yán chéng, shù jiāng chén yì lóu qiáng zhī xiàn chén yù jiē dùn, quán rù chéng, jù zhī. cháo zōng cāng huáng qiǎn gàn guān wáng jié kěn quán tuì shī, quán bù xǔ, liú zhèng xiáng dǒng yǒu shǒu yán chéng, ér zì tí bīng hái chǔ zhōu, yǐ zhuàng bái yú cháo yuē:" qiǎn bīng bǔ dào, guò yán chéng, xiàn lìng zì qì chéng dùn qù lǜ jūn mín lüè rǎo, bù miǎn rù chéng ān zhòng." cháo tíng nǎi shòu quán jié yuè, lìng shì bīng, mìng zhì zhì sī gàn guān yē lǜ jūn wǎng yù zhī. quán yuē:" cháo tíng dài wǒ rú xiǎo ér, tí zé yǔ guǒ." bù shòu zhì mìng. míng tíng wèi bà cháo zōng, mìng tōng pàn zhào jǐng fū shè zhōu shì.
及全籴麦舟过盐城,知扬州翟朝宗嗾尉兵夺之。全怒,以捕盗为名,水陆数万,径捣盐城,戍将陈益、楼强、知县陈遇皆遁,全入城,据之。朝宗仓皇遣干官王节恳全退师,全不许,留郑祥、董友守盐城,而自提兵还楚州,以状白于朝曰:“遣兵捕盗,过盐城,县令自弃城遁去;虑军民掠扰,不免入城安众。”朝廷乃授全节钺,令释兵,命制置司干官耶律均往谕之。全曰:“朝廷待我如小儿,啼则与果。”不受制命。明廷为罢朝宗,命通判赵璥夫摄州事。
xiān shì shì dài fū wú xián yú, jiē cè quán bì fǎn, ér bù gǎn yán, guó zǐ jiàn chéng dù zhèng dú shàng shū jí yán zhī, qiě xiàn bì quán zhī cè yǒu sān. qí yán gěng liàng jī qiè, shí bù néng yòng. zhì shì zhào fàn zhào kuí lèi shū yǐ quán bì fǎn wèi yán, shǐ mí yuǎn bù nà.
先是士大夫无贤愚,皆策全必反,而不敢言,国子监丞度正独上疏极言之,且献毙全之策有三。其言梗亮激切,时不能用。至是赵范、赵葵累疏以全必反为言,史弥远不纳。
dīng sì, chén liáo yán:" qǐng xià jiāng dōng xī hú nán běi fú jiàn zhū lù zǒng cáo cāng sī, yīng lín jìng bèi kòu zhōu jùn, hé jiě zhū sī qián wù, bǐ zhī cháng nián qī xiàn bìng zhǎn yī jì." zhào hù bù xiáng dù.
丁巳,臣僚言:“请下江东、西、湖南、北、福建诸路总漕仓司,应邻境被寇州郡,合解诸司钱物,比之常年期限并展一季。”诏户部详度。
liù yuè, wù chén, chén liáo yán:" èr guǎng zhū jùn, fán jiào guān fǎ yuàn zì wèi jiān guān, lǜ yàn fēng tǔ, zhì shēn tái mù. qǐng xíng jiè chì, rú xún xí bù quān, bìng yǔ juān chì, shuài cáo bìng zhì yú fá." cóng zhī.
六月,戊辰,臣僚言:“二广诸郡,凡教官、法掾、自谓间官,率厌风土,置身台幕。请行戒饬,如循习不悛,并与镌斥,帅、漕并置于罚。”从之。
guǐ yǒu, lù xíng zài xì qiú.
癸酉,录行在系囚。
xīn mǎo, chén liáo qǐng jiè chì jùn shǒu, tòng gé shuì fù xíng yù chāi yì bǎn jí sì bì cóng zhī.
辛卯,臣僚请戒饬郡守,痛革税赋、刑狱、差役、版籍四弊;从之。
rén chén, chén liáo qǐng jiè chì èr guǎng cáo sī:" yán jìn suǒ bù zhōu xiàn, dīng qián měi suì hé shí jiàn cún zhī shù zào bù, yī tiáo xiàn qián qī fā xià, cuī nà xiāo zhù, wéi zhě àn hé." zhào lì bù xiáng dù.
壬辰,臣僚请戒饬二广漕司:“严禁所部州县,丁钱每岁核实见存之数造簿,依条限前期发下,催纳、销注,违者按劾。”诏吏部详度。
méng gǔ bīng wéi jīng zhào, jīn bīng jiù zhī, wèi méng gǔ suǒ bài, chéng suì pò.
蒙古兵围京兆,金兵救之,为蒙古所败,城遂破。
qiū, qī yuè, dīng yǒu, yǐ tīng zhōu níng huà xiàn céng guǎ fù yàn shì gěi jūn liáng yù zhāng kòu yǒu gōng, yòu quán huó xiāng mín shù wàn, zhào fēng gōng rén, guān qí zi chéng xìn láng.
秋,七月,丁酉,以汀州宁化县曾寡妇晏氏给军粮、御漳寇有功,又全活乡民数万,诏封恭人,官其子承信郎。
dīng wèi, chén liáo qǐng jīn hòu shū jué, xiān qī jiàng zhǐ, xià lín ān fǔ sān yá:" yīng fàn zuì zài zhǐ huī qián, xǔ yǐn yòng ēn shè rú zhǐ huī hòu yǒu fàn zuì, suī yǐ tíng jué, bù zài yuán jiǎn zhī shù. gòng hé yǐn shè rén, bù xǔ yú tíng jué qián qīng xíng duàn qiǎn. rú huò wéi shī, cóng gù chū rù rén zuì tiáo zhì shī xíng." lìng xíng bù xiáng dù.
丁未,臣僚请今后疏决,先期降旨,下临安府、三衙:“应犯罪在指挥前,许引用恩赦;如指挥后有犯罪,虽已停决,不在原减之数。共合引赦人,不许于停决前轻行断遣。如或违失,从故出入人罪条制施行。”令刑部详度。
guǐ chǒu, chén liáo qǐng shēn yán táng chú zhī zhì, shù jī shì rén wú gǎn zào jìn, zhōng shū zhī wù kě qīng cóng zhī.
癸丑,臣僚请申严堂除之制,庶几士人毋敢躁进,中书之务可清;从之。
méng gǔ zhǔ zì jiāng fá jīn, huáng dì tú lěi huáng zhí mǎng lài kòu lǜ shī cóng zhēng. dào jīng píng yáng, jiàn tián yě bù zhì, wèn bīng mǎ dōu zǒng guǎn lǐ shǒu xián, duì yuē:" mín pín, fá gēng jù zhèng rán." méng gǔ zhǔ mìng gěi niú wàn tóu, réng xǐ guān zhōng hù zhōng kěn dì hé dōng.
蒙古主自将伐金,皇弟图垒、皇侄莽赉扣率师从征。道经平阳,见田野不治,问兵马都总管李守贤,对曰:“民贫,乏耕具政然。”蒙古主命给牛万头,仍徙关中户中垦地河东。
bā yuè, guǐ hài, zhào:" míng yīn shì cí zhí shì guān jì shòu shì, wú dé lín qī guī bì. rú huò xún xí, fá wú shè. réng wěi tái jiàn jué chá.
八月,癸亥,诏:“明禋侍祠执事官既受事,毋得临期规避。如或循习,罚无赦。仍委台谏觉察。
wǔ xiān jì guī jīn, jīn fù yǐ wéi héng shān gōng, zhì fǔ wèi zhōu. méng gǔ bīng wéi zhī, jīn jiāng wán yán hǎ dá lǜ zhòng lái yuán, wán yán yí xiān dēng, méng gǔ zhū shuài jiē běi. jì ér shǐ tiān zé yǐ qiān rén liú chū chū jīn bīng hòu, hé zhū shuài gōng zhī, xiān yì chū, tún hú lǐng guān. tiān zé suì qǔ wèi zhōu.
武仙既归金,金复以为恒山公,置府卫州。蒙古兵围之,金将完颜哈达率众来援,完颜彝先登,蒙古诸帅皆北。既而史天泽以千人流出出金兵后,合诸帅攻之,仙逸出,屯胡岭关。天泽遂取卫州。
jiǔ yuè, xīn chǒu, dà xiǎng yú míng táng, shè tiān xià.
九月,辛丑,大飨于明堂,赦天下。
bǐng wǔ, fēng měi rén xiè shì wèi guì fēi.
丙午,封美人谢氏为贵妃。
rén zǐ, zhào:" zhè xī tí jǔ sī xià suǒ bù zhōu xiàn, jiāng xiū fù wéi tián jiǎn nà miáo shuì, wú shōu hú miàn."
壬子,诏:“浙西提举司下所部州县,将修复围田减纳苗税,毋收斛面。”
dōng, shí yuè, xīn yǒu, chén liáo qǐng xià lì bù:" jīn hòu xiàn diǎn yù guān, xū céng lì sān kǎo, yǒu xiàn lìng jǔ zhǔ sān yuán, wú guò fàn rén, xǔ zhù, wú dé pò gé qīng shòu. huò jiān sī shuài shǒu pì zhì, yì lìng lì bù shěn shí hé gé, fāng xǔ fàng xíng." cóng zhī.
冬,十月,辛酉,臣僚请下吏部:“今后县典狱官,须曾历三考,有县令举主三员,无过犯人,许注,毋得破格轻授。或监司、帅守辟置,亦令吏部审实合格,方许放行。”从之。
rén xū, jìn zhī zǎo yáng jūn shǐ sōng zhī guān yī děng, yǐ zhì yàn tún tián yǒu láo yě.
壬戌,进知枣阳军史嵩之官一等,以置堰、屯田有劳也。
yǐ zhào shàn xiāng wèi jiāng huái zhì zhì shǐ.
以赵善湘为江淮制置使。
shí lǐ quán zào chuán yì jí, zhì fā zhǒng qǔ shān bǎn, liàn tiě qián wèi dīng, áo qiú zhī wèi yóu huī, liè jù jì guǐ, zhāo yán shèn zhī mìng wèi shuǐ shǒu yòu zhì zhào jǐng fū, yǐ méng gǔ wèi cí, yāo zēng wǔ qiān rén qián liáng, qiú shì shū tiě quàn. cháo tíng yóu qiǎn xiǎng bù jué, quán dé mǐ, jí zì zhuàn shū huái hǎi, rù yán chéng, yǐ shàn qí zhòng. tā jūn shì jiàn zhě, yuē:" cháo tíng wéi kǒng zéi bù bǎo, wǒ cáo hé lì shā zéi!" shè yáng hú rén jiē yuàn, zhì yǒu" yǎng běi zéi, qiāng huái mín" zhī yǔ. quán yòu qiǎn rén yǐ jīn pái yòu xié zhōu ān mín děng, zào fú qiáo yú yù kǒu, yǐ biàn yán chéng wǎng lái. shǐ mí yuǎn xiè xiè rú píng shí. zhèng qīng zhī lì quàn dì tǎo quán, dì nǎi shǐ shàn xiāng tú zhī, xǔ pián yí cóng shì, réng mìng yǐ nèi tú jìn qǔ, wài yòng tiáo tíng, wéi zhào fàn zhào kuí lì qǐng jìn bīng tǎo zhī.
时李全造船益急,至发冢取杉板,炼铁钱为钉,熬囚脂为油灰,列炬继晷,招沿渗之命为水手;又治赵璥夫,以蒙古为辞,邀增五千人钱粮,求誓书、铁券。朝廷犹遣饷不绝,全得米,即自转输淮海,入盐城,以赡其众。它军士见者,曰:“朝廷惟恐贼不饱,我曹何力杀贼!”射阳湖人皆怨,至有“养北贼,戕淮民”之语。全又遣人以金牌诱胁周安民等,造浮桥于喻口,以便盐城往来。史弥远泄泄如平时。郑清之力劝帝讨全,帝乃使善湘图之,许便宜从事,仍命以内图进取,外用调停,唯赵范、赵葵力请进兵讨之。
méng gǔ zhǔ qiǎn sū gé shǐ jīn, yīn chān qí xū shí, yǔ zhī yuē:" jí bù hái, zǐ sūn wú yōu bù fù guì yě." sū gé zhì biàn, jiàn jīn zhǔ yuē:" tiān zǐ niàn ěr tǔ dì rì xiá, mín lì rì pí, gù qiǎn wǒ zhì mìng. ěr néng gōng xiū suì bì, tōng hǎo bù jué, zé zhuǎn huò wéi fú yǐ." yè zhě lìng xià bài, sū gé yuē:" wǒ dà guó shǐ, wèi ěr qū hū!" jīn zhǔ zhuàng zhī, yǐn yǐ jīn zhī, yuē:" guī yǔ rǔ zhǔ, bì yù jiā bīng, gǎn lǜ jīng ruì yǐ xiāng zhōu xuán, suì bì fēi suǒ wén yě." sū gé yǐn bì, jí huái jīn zhī yǐ chū, mò shí qí dì lǐ è sāi, rén mín qiáng ruò. jì fù mìng, bèi yǐ xū shí gào, qiě xiàn suǒ huái jīn zhī. méng gǔ zhǔ xǐ yuē:" wǒ dé jīn yú rǔ shǒu zhōng yǐ!" fù cì zhī.
蒙古主遣苏格使金,因觇其虚实,语之曰:“即不还,子孙无忧不富贵也。”苏格至汴,见金主曰:“天子念尔土地日狭,民力日疲,故遣我致命。尔能恭修岁币,通好不绝,则转祸为福矣。”谒者令下拜,苏格曰:“我大国使,为尔屈乎!”金主壮之,饮以金卮,曰:“归语汝主,必欲加兵,敢率精锐以相周旋,岁币非所闻也。”苏格饮毕,即怀金卮以出,默识其地理厄塞,人民强弱。既复命,备以虚实告,且献所怀金卮。蒙古主喜曰:“我得金于汝手中矣!”复赐之。
méng gǔ tú lěi shuài zhòng rù shǎn xī, yú jīng zhào tóng huá jiān pò zhài zhà liù shí yú suǒ, suì qū fèng xiáng. jīn yǐ wán yán hǎ dá jí bù hā xíng shěng shì yú wén xiāng, yǐ bèi tóng guān.
蒙古图垒帅众入陕西,于京兆、同、华间破寨栅六十馀所,遂趋凤翔。金以完颜哈达及布哈行省事于阌乡,以备潼关。
shí yī yuè, dīng mǎo, diàn qián sī qǐng bō běn sī yī qiān rén míng é, lìng jiā xīng fǔ zhāo bīn hǎi yú yè guàn shú fēng tāo shào zhuàng kūn jié zhī rén, shì yàn, cì chōng gǎn pǔ shuǐ jūn réng zēng zhì tǒng zhì guān yī yuán, tōng xíng bù xiá. cóng zhī.
十一月,丁卯,殿前司请拨本司一千人名额,令嘉兴府招濒海渔业、惯熟风涛、少壮昆捷之人,试验,刺充澉浦水军;仍增置统制官一员,通行部辖。从之。
guǐ mǎo, chén liáo yán:" céng jīng zòu hé, yǒu yǒng bù dé qīn mín chāi qiǎn zhǐ huī zhī rén, rú yǐn shè, qǐ gǎi zhèng. bìng lìng dū sī lì bù qǔ yuán fàn kǎo dìng, chú qíng qīng cóng jiù zhì wài, qí huò tān zāng cǎn kù, xíng sì bù dé lì zuò bù céng tuī kān miǎn yuē fǎ xǔ lìng gǎi zhèng." cóng zhī.
癸卯,臣僚言:“曾经奏劾,有永不得亲民差遣指挥之人,如引赦,乞改正。并令都司、吏部取元犯考订,除情轻从旧制外,其或贪赃惨酷,刑寺不得例作不曾推勘免约法许令改正。”从之。
bǐng wǔ, zhào:" shòu míng cí ruì huáng tài hòu, míng nián shèng shòu qī shí wǔ, gǔ xī yǒu shèn zhī qìng, lìng lǐ bù tài cháng sì tǎo lùn yǐ wén."
丙午,诏:“寿明慈睿皇太后,明年圣寿七十五,古稀有甚之庆,令礼部、太常寺讨论以闻。”
wù shēn, lì guì fēi xiè shì wèi huáng hòu. hòu, tiān tāi rén, chéng xiàng shēn fǔ zhī sūn yě. dì jí wèi, yì zé zhōng gōng, tài hòu yǐ shēn fǔ yǒu yuán jǐ gōng, mìng xuǎn xiè shì nǚ, suì yǔ jiǎ shè nǚ tóng rù gōng. jiǎ nǚ yǒu shū sè, dì yù lì zhī, tài hòu yuē:" xiè nǚ duān zhòng, yí zhèng zhōng gōng." zuǒ yòu yì xiāng qiè wèi yuē:" bù lì zhēn huáng hòu, nǎi lì jiǎ huáng hòu yé?" dì bù néng duó. jiǎ cái rén zhuān chǒng hòu gōng, hòu chù zhī yù rú, tài hòu yì xián zhī.
戊申,立贵妃谢氏为皇后。后,天台人,丞相深甫之孙也。帝即位,议择中宫,太后以深甫有援己功,命选谢氏女,遂与贾涉女同入宫。贾女有殊色,帝欲立之,太后曰:“谢女端重,宜正中宫。”左右亦相窃谓曰:“不立真皇后,乃立假皇后耶?”帝不能夺。贾才人专宠後宫,后处之裕如,太后益贤之。
chén xūn shàng yán, qǐng qù jūn cè zhī gǔ mèi yǐ zhèng zhǔ dé, cóng tiān xià zhī gōng lùn yǐ xīn shù zhèng, gài zhǐ jiǎ cái rén jí shǐ mí yuǎn yě. xūn, mí yuǎn zhī shēng yě. mí yuǎn wèi xūn yuē:" wú shēng dài hǎo míng yé?" xūn yuē:" hǎo míng, mèng zǐ suǒ bù qǔ yě. rán qiú shì yú sān dài zhī shàng wéi kǒng qí hǎo míng, qiú shì yú sān dài yǐ xià wéi kǒng qí bù hǎo míng ěr." lì qiú qù, chū pàn jiā xīng fǔ.
陈埙上言,请去君侧之蛊媚以正主德,从天下之公论以新庶政,盖指贾才人及史弥远也。埙,弥远之甥也。弥远谓埙曰:“吾甥殆好名耶?”埙曰:“好名,孟子所不取也。然求士于三代之上唯恐其好名,求士于三代以下唯恐其不好名耳。”力求去,出判嘉兴府。
lǐ quán tū zhì yáng zhōu, fù dū tǒng dīng shèng jù zhī, quán gōng nán mén. zhào jǐng fū dé shǐ mí yuǎn shū, xǔ zēng wàn wǔ qiān dàn liáng, quàn quán guī chǔ zhōu, qiǎn liú yì jiù quán lěi shì zhī, quán xiào yuē:" shǐ chéng xiàng quàn wǒ guī, dīng dū tǒng yǔ wǒ zhàn, fēi xiāng dài yé?" zhì shū bù shòu. jǐng fū kǒng, jí fā pái yìn, yà zhào fàn yú zhèn jiāng, fàn yì kè rì yuē zhào kuí, kuí shuài xióng shèng níng huái wǔ dìng qiáng yǒng sì jūn wàn sì qiān fù zhī.
李全突至扬州,副都统丁胜拒之,全攻南门。赵璥夫得史弥远书,许增万五千石粮,劝全归楚州,遣刘易就全垒示之,全笑曰:“史丞相劝我归,丁都统与我战,非相绐耶?”掷书不受。璥夫恐,亟发牌印,迓赵范于镇江,范亦刻日约赵葵,葵帅雄胜、宁淮、武定、强勇四军万四千赴之。
shí quán yǐn bīng gōng tài zhōu, zhī zhōu sòng jì yíng rù jùn zhì, jǐn shōu qí zǐ nǚ huò bì. jiāng qū yáng, wén fàn kuí yǐ rù yáng chéng, nǎi biān zhèng yǎn dé yuē:" wǒ jì xiān qǔ yáng zhōu dù jiāng, ěr cáo quàn wǒ qǔ tōng tài, jīn èr zhào yǐ rù yáng zhōu, jiāng qí kě dù yé?" jì ér yuē:" jīn wéi jìng dǎo yáng zhōu ěr!" suì fēn bīng shǒu tài, ér xī zhòng gōng yáng zhōu. zhì wān tóu lì zhài, jù yùn hé zhī chōng, shǐ hú yí jiāng xiān fēng, zhù píng shān táng yǐ sì jī biàn.
时全引兵攻泰州,知州宋济迎入郡治,尽收其子女货币。将趋扬,闻范、葵已入扬城,乃鞭郑衍德曰:“我计先取扬州渡江,尔曹劝我取通、泰,今二赵已入扬州,江其可渡耶?”既而曰:“今惟径捣扬州耳!”遂分兵守泰,而悉众攻扬州。至湾头立寨,据运河之冲,使胡仪将先锋,驻平山堂以伺机便。
quán gōng dōng mén, kuí qīn bó zhàn. quán jiāng zhāng yǒu hū chéng mén qǐng kuí chū kuí chū, yǔ quán gé háo lì mǎ xiāng láo kǔ, wèn quán lái wèi hé, quán yuē:" cháo tíng dòng jiàn cāi yí, jīn fù jué wǒ liáng xiǎng, wǒ fēi bèi pàn, suǒ qián liáng ěr." kuí yuē:" cháo tíng dài rǔ yǐ zhōng chén xiào zǐ, ér nǎi fǎn gē gōng xiàn chéng yì, cháo tíng ān dé bù jué rǔ qián liáng! rǔ yún fēi fǎn, qī rén hū?" qī tiān hū?" quán wú yǐ duì, wān gōng chōu shǐ xiàng kuí ér qù. zì shì lǚ zhàn, quán bīng duō bài.
全攻东门,葵亲搏战。全将张友呼城门请葵出;葵出,与全隔壕立马相劳苦,问全来为何,全曰:“朝廷动见猜疑,今复绝我粮饷,我非背叛,索钱粮耳。”葵曰:“朝廷待汝以忠臣孝子,而乃反戈攻陷城邑,朝廷安得不绝汝钱粮!汝云非反,欺人乎?”欺天乎?”全无以对,弯弓抽矢向葵而去。自是屡战,全兵多败。
quán měi yún:" wǒ bú yào huái shàng zhōu xiàn, dù jiāng fú hǎi, jìng zhì sū háng, shú néng dāng wǒ?" rán quán zhì tūn yáng zhōu sān chéng, ér bīng měi bù dé báo chéng xià. zōng xióng wǔ xiàn cè yuē:" chéng zhōng sù wú xīn, qiě chǔ xù wèi zǒng lǐng suǒ zhī jiè dài jìn, ruò zhù zhǎng wéi, sān chéng zì kùn." quán nǎi xī zhòng jí qū xiāng nóng fán shù shí wàn, lì zhài wéi sān chéng, zhì sī zǒng suǒ liáng yuán jù jué. fàn kuí mìng sān chéng zhū mén gè chū bīng jié zhài, jǔ huǒ wéi qī, yè bàn, zòng bīng chōng jī, jiān zéi shén zhòng. zì shì quán yī yì zhǎng wéi, yǐ dài jiǔ kùn guān jūn, bù fù báo chéng.
全每云:“我不要淮上州县,渡江浮海,径至苏、杭,孰能当我?”然全志吞扬州三城,而兵每不得薄城下。宗雄武献策曰:“城中素无薪,且储蓄为总领所支借殆尽,若筑长围,三城自困。”全乃悉众及驱乡农凡数十万,立寨围三城,制司、总所粮援俱绝。范、葵命三城诸门各出兵劫寨,举火为期,夜半,纵兵冲击,歼贼甚众。自是全一意长围,以待久困官军,不复薄城。
quán zhāng gài zòu yuè yú píng shān táng, bù zhì zhù wéi. fàn kuí lìng zhū mén yǐ qīng bīng qiān zhì, qīn shuài jiàng shì chū bǎo zhài xī gōng zhī. quán fēn bīng zhū mén áo zhàn, zì chén zhì wèi, shā shāng xiāng dāng. bīng guān wáng qīng lì zhàn, sǐ zhī. míng rì, fàn chū shī dà zhàn, huò quán liáng shù shí sōu, kuí yì lì zhàn bài zhī.
全张盖奏乐于平山堂,布置筑围。范、葵令诸门以轻兵牵制,亲帅将士出堡寨西攻之。全分兵诸门鏖战,自辰至未,杀伤相当。兵官王青力战,死之。明日,范出师大战,获全粮数十艘,葵亦力战败之。
méng gǔ shǐ zhì shí lù zhēng shōu kè shuì shǐ, yǐ chén shí kě zhào fǎng shǐ yān jīng liú zhōng liú huán shǐ xuān dé, zhōu lì hé wáng zhēn shǐ xī jīng, lǚ zhèn liú zi zhèn shǐ tài yuán yáng jiǎn gāo tíng yīng shǐ píng yáng, wáng jìn jiǎ cóng shǐ zhēn dìng, zhāng yú wáng ruì shǐ dōng píng, wáng dé hēng hóu xiǎn shǐ běi jīng, guā lēi jiā yǒng chéng tài shǐ píng zhōu, tián mù xī lǐ tiān yì shǐ jǐ nán cóng yē lǜ chǔ cái zhī yán, shǐ yòng shì rén yě. chǔ cái chéng jiàn jìn shuō zhōu kǒng zhī jiào, qiě wèi tiān xià suī dé zhī mǎ shàng, bù kě yǐ mǎ shàng zhì, méng gǔ zhǔ shēn rán zhī.
蒙古始置十路征收课税使,以陈时可、赵昉使燕京、刘中、刘桓使宣德,周立和、王贞使西京,吕振、刘子振使太原杨简、高廷英使平阳,王晋、贾从使真定,张瑜、王锐使东平,王德亨、侯显使北京,瓜勒佳永、程泰使平州,田木西、李天翼使济南;从耶律楚材之言,始用士人也。楚材乘间进说周孔之教,且谓天下虽得之马上,不可以马上治,蒙古主深然之。
méng gǔ bīng gōng tóng guān lán guān, bù kè.
蒙古兵攻潼关、蓝关,不克。
shí èr yuè, gēng shēn, lù yòng kǒng zǐ sì shí jiǔ dài sūn càn, bǔ guān.
十二月,庚申,录用孔子四十九代孙灿,补官。
zhào:" shàng shòu míng cí ruì huáng tài hòu zūn hào yuē shòu míng rén fú cí ruì huáng tài hòu, qí lìng yǒu sī xiáng jù yí zhù."
诏:“上寿明慈睿皇太后尊号曰寿明仁福慈睿皇太后,其令有司详具仪注。”
xíng dū wén lǐ quán zhī pàn, jū mín yǒu zhēng táo bì zhě, shǐ mí yuǎn jì wú suǒ chū, yǐn jí bù shì shì. jiǎ zǐ, dì wéi xià zhào yuē:" zhèn zūn lǐ yuán xūn, wèi yù láo yǐ cháo qǐng. kě shí rì yī fù nèi yǐn rù táng zhì shì." shí fēi xí zài dào, mí yuǎn yì kuāng sǒng, zhōng yè, yù zì shěn yú chí, qí qiè jiàn ér chí zhī, nǎi zhǐ.
行都闻李全之叛,居民有争逃避者,史弥远计无所出,引疾不视事。甲子,帝为下诏曰:“朕尊礼元勋,未欲劳以朝请。可十日一赴内引入堂治事。”时飞檄载道,弥远益恇悚,中夜,欲自沈于池,其妾见而持之,乃止。
yǐ chǒu, yǐ qiān shū shū mì yuàn shì zhèng qīng zhī wèi cān zhī zhèng shì jiān qiān shōu shū mì yuàn shì, lǐ bù shàng shū qiáo xíng jiǎn wèi duān míng diàn xué shì tóng qiān shū shū mì yuàn shì, yuán sháo wèi zī zhèng diàn xué shì zhè xī ān fǔ zhì zhì shǐ jiān zhī lín ān fǔ. shǐ mí yuǎn yù sháo zhèn è lín ān, sháo yán yú mí yuǎn yuē:" shī yáng, zé jīng kǒu bù kě bǎo. huái jiāng shàng yǒu kě yòng zhě, nài hé jǐn wèi xíng dū jì hū?" nǎi yì shēng tǎo. zhào:" xuē duó lǐ quán guān jué, tíng gěi qián liáng, néng qín zhǎn yǐ jiàng zhě, jiā bù cì zhī shǎng."
乙丑,以签书枢密院事郑清之为参知政事兼签收枢密院事,礼部尚书乔行简为端明殿学士、同签书枢密院事,袁韶为资政殿学士、浙西安抚制置使兼知临安府。史弥远欲韶镇遏临安,韶言于弥远曰:“失扬,则京口不可保。淮将尚有可用者,奈何仅为行都计乎?”乃议声讨。诏:“削夺李全官爵,停给钱粮,能擒斩以降者,加不次之赏。”
dīng mǎo, yù wén dé diàn, cè huáng hòu.
丁卯,御文德殿,册皇后。
rén shēn, yǐ xuě hán, zhào chū fēng zhuāng kù mín qián sān shí wàn, zhèn xù lín ān pín fá mín.
壬申,以雪寒,诏出封桩库缗钱三十万,赈恤临安贫乏民。
guǐ wèi, dì lǜ qún chén shàng huáng tài hòu zūn hào cè bǎo.
癸未,帝率群臣上皇太后尊号册宝。
yǐ yǒu, cí míng diàn chū mín qián yī bǎi wǔ shí wàn, dà kào zhū jūn, zhèn xù lín ān pín fá zhī mín.
乙酉,慈明殿出缗钱一百五十万,大犒诸军,赈恤临安贫乏之民。
méng gǔ bīng bá tiān quán tiān shèng zhài jí hán chéng pú bǎn.
蒙古兵拔天全、天胜寨及韩城、蒲坂。
lǐ zōng jiàn dào bèi dé dà gōng fù xīng liè wén rén wǔ shèng míng ān xiào huáng dì shào dìng sì nián jīn zhèng dà bā nián, méng gǔ tài zōng sān nián
○理宗建道备德大功复兴烈文仁武圣明安孝皇帝绍定四年(金正大八年,蒙古太宗三年)
chūn, zhēng yuè, wù zǐ shuò, dì yì cí míng diàn xíng qìng shòu lǐ, dà shè tiān xià. yǐ qìng shòu ēn, jìn shǐ mí yuǎn xuē jí guān gè èr děng, gě hóng yuán sháo qiáo xíng jiǎn gè yī děng.
春,正月,戊子朔,帝诣慈明殿行庆寿礼,大赦天下。以庆寿恩,进史弥远、薛极官各二等,葛洪、袁韶、乔行简各一等。
jìn zhèn jiāng fǔ dū tǒng dīng zhěng zuǒ wǔ dài fū guǒ zhōu tuán liàn shǐ, tǒng lǐng shěn xìng liú míng guān gè yī děng, yǐ zhuī xí lǐ quán, fén huǐ liáng jù yě.
进镇江府都统丁整左武大夫、果州团练使,统领沈兴、刘明官各一等,以追袭李全,焚毁粮聚也。
xīn chǒu, zhào:" yòu wǔ dài fū zhāng zhōu fáng yù shǐ wáng qīng, tè zèng jiàn wǔ jūn jié dù shǐ yòu xiāo wèi dà jiàng jūn, yǔ èr zi guān, réng lì miào yáng zhōu, é wèi' zhōng guǒ'."
辛丑,诏:“右武大夫、彰州防御使王青,特赠建武军节度使、右骁卫大将军,与二子官,仍立庙扬州,额为‘忠果’。”
méng gǔ wéi fèng xiáng fǔ, jīn xíng shěng wán yán hǎ dá yī lǎ bù hā jiù zhī, dòu liú bù jìn. jīn zhǔ qiǎn shū mì pàn guān bái huá wǎng cù zhī, hǎ dá bù hā yán běi bīng shì shén, bù kě qīng jìn. bái huá hái, jīn zhǔ fù qiǎn wǎng, yù yǐ" fèng xiáng wéi jiǔ, kǒng shǒu zhě bù kě zhī, kě lǐng jūn chū guān, lüè yǔ wèi běi jūn jiāo shǒu bǐ dà jūn wén zhī, bì dāng bēn fù, shǎo shū fèng xiáng zhī jí." hǎ dá bù hā nǎi chū guān, xíng zhì huá yīn, yǔ wèi běi jūn jiāo zhàn, bǐ wǎn, shōu jūn rù guān, bù fù gù fèng xiáng yǐ.
蒙古围凤翔府,金行省完颜哈达、伊喇布哈救之,逗遛不进。金主遣枢密判官白华往促之,哈达、布哈言北兵势甚,不可轻进。白华还,金主复遣往,谕以“凤翔围久,恐守者不可支,可领军出关,略与渭北军交手;彼大军闻之,必当奔赴,少纾凤翔之急。”哈达、布哈乃出关,行至华阴,与渭北军交战,比晚,收军入关,不复顾凤翔矣。
zhào fàn zhào kuí dà bài lǐ quán yú yáng zhōu.
赵范、赵葵大败李全于扬州。
shí quán jùn wéi chéng qiàn, fàn kuí qiǎn zhū jiàng chū dōng mén yǎn jī quán zǒu tǔ chéng, guān jūn niè zhī, róu nì shén zhòng. fàn chén yú xī mén, zéi bì lěi bù chū, kuí yuē:" zéi qí wǒ shōu bīng ér chū ěr." nǎi fú qí pò yuán jiān, shōu bù zú yòu zhī. zéi bīng shù qiān guǒ qū háo cè, lǐ hǔ lì zhàn, chéng shàng shǐ shí yǔ zhù, zéi tuì. yǒu qǐng, zéi bié duì zì dōng běi chí zhì, fàn kuí huī bù qí jiā fú qiáo diào qiáo bìng chū, wèi sān dié zhèn yǐ dài zhī. zì sì zhì wèi, yǔ zéi dà zhàn, bié qiǎn hǔ děng yǐ mǎ bù wǔ bǎi chū zéi bèi, ér kuí lǜ qīng bīng héng chōng zhī, sān dào jiā jī, zéi bài zǒu.
时全浚围城堑,范、葵遣诸将出东门掩击;全走土城,官军蹑之,蹂溺甚众。范陈于西门,贼闭垒不出,葵曰:“贼俟我收兵而出耳。”乃伏骑破垣间,收步卒诱之。贼兵数千果趋壕侧,李虎力战,城上矢石雨注,贼退。有顷,贼别队自东北驰至,范、葵挥步骑夹浮桥、吊桥并出,为三迭阵以待之。自巳至未,与贼大战,别遣虎等以马步五百出贼背,而葵率轻兵横冲之,三道夹击,贼败走。
shǐ, quán fǎn móu yǐ chéng, rán duō gù jì, qiě jù qí dǎng bù shùn, ér biān chuí xǐ shì zhě yù xié quán wéi zhòng, suì jī chéng zhī. jí shēng zuì zhì tǎo, bà zhī qián liáng, gōng chéng bù dé, lèi zhàn bù lì, quán shǐ dà huǐ, hū hū bù lè, huò lìng zuǒ yòu bào qí bì, yuē:" shì wǒ shǒu fǒu?" rén jiē guài zhī.
始,全反谋已成,然多顾忌,且惧其党不顺,而边陲喜事者欲挟全为重,遂激成之。及声罪致讨,罢支钱粮,攻城不得,累战不利,全始大悔,忽忽不乐,或令左右抱其臂,曰:“是我手否?”人皆怪之。
fàn kuí yè yì suǒ xiàng, kuí yuē:" chū dōng mén." fàn yuē:" xī chū cháng bù lì, zéi bì jiàn yì yīn suǒ yì ér tú zhī, bì shèng, bù rú chū bǎo zhài xī mén." shì xī, quán zhāng dēng zhì jiǔ, gāo huì píng shān táng. yǒu hòu zú shí quán qiāng chuí shuāng zhǐ, yǐ gào fàn, fàn wèi kuí yuē:" zéi yǒng ér qīng, bì chéng qín yǐ!" jí cháo, nǎi xī jīng bīng ér xī, zhāng guān jūn sù wèi zéi suǒ yì zhī qí zhì. quán wàng jiàn, wèi lǐ sòng èr xuān chà yuē:" kàn wǒ sǎo nán jūn!" guān jūn jiàn zéi, tū dòu ér qián, fàn huī bīng bìng jìn, kuí qīn bó zhàn, zhū jūn zhēng fèn. zéi yù zǒu rù tǔ chéng, lǐ hǔ jūn yǐ sāi qí wèng mén, quán jiǒng, cóng shù shí qí běi zǒu. kuí lǜ zhū jūn cù zhī, quán qū xīn táng. xīn táng zì jué shuǐ hòu, nào shēn shù chǐ, huì jiǔ qíng, fú zhàn chén rú zào rǎng, quán qí guò zhī, jiē xiàn nào zhōng, bù néng zì bá. zhì yǒng jūn zhào bì shèng děng zhuī jí, fèn cháng qiāng cì zhī, quán hū yuē:" wú shā wǒ, wǒ nǎi tóu mù." qún zú suì qí shī ér fēn qí ān qì jiǎ mǎ, bìng shā sān shí yú rén, jiē jiàng xiào yě. quán sǐ, yú dǎng yù kuì, guó ān yòng bù cóng yì tuī yī rén wéi shǒu, mò kěn xiāng xià, yù hái huái ān fèng yáng miào zhēn. fàn kuí zhuī jī, fù bài zǒu zhī.
范、葵夜议所向,葵曰:“出东门。”范曰:“西出尝不利,贼必见易;因所易而图之,必胜,不如出堡寨西门。”是夕,全张灯置酒,高会平山堂。有候卒识全枪垂双指,以告范,范谓葵曰:“贼勇而轻,必成擒矣!”诘朝,乃悉精兵而西,张官军素为贼所易之旗帜。全望见,谓李、宋二宣差曰:“看我扫南军!”官军见贼,突斗而前,范麾兵并进,葵亲搏战,诸军争奋。贼欲走入土城,李虎军已塞其甕门,全窘,从数十骑北走。葵率诸军蹙之,全趋新塘。新塘自决水后,淖深数尺,会久晴,浮战尘如燥壤,全骑过之,皆陷淖中,不能自拔。制勇军赵必胜等追及,奋长枪刺之,全呼曰:“无杀我,我乃头目。”群卒碎其尸而分其鞍器、甲马,并杀三十馀人,皆将校也。全死,馀党欲溃,国安用不从;议推一人为首,莫肯相下,欲还淮安奉杨妙真。范、葵追击,复败走之。
èr yuè, rén xū, chén liáo qǐng shēn chì zhū lù zhōu xiàn:" zì jīn yù sù zāi shāng, yì wěi zuǒ guān, zhōu wěi mù zhí, yú qiū chéng yǐ qián, wù hé de shí juān jiǎn tián zū, réng yǐ fēn shù jiē zhī tōng qú. rú huò jī màn, lìng shǒu juān chì, cáo chén jué chá bù yán, yī tǐ yì fá." cóng zhī.
二月,壬戌,臣僚请申饬诸路州县:“自今遇诉灾伤,邑委佐官,州委幕职,于秋成以前,务核的实蠲减田租,仍以分数揭之通衢。如或稽慢,令守镌斥,漕臣觉察不严,一体议罚。”从之。
bǐng zǐ, qǐ fù mèng gǒng cóng yì láng jīng xī lù fēn zǎo yáng jūn zhù dá dāo.
丙子,起复孟珙从义郎、京西路分枣阳军驻答刂。
sān yuè, guǐ sì, yǐ jīng yán jìn jiǎng lún yǔ zhōng piān, zhào fǔ chén tīng jiǎng. jǐ yǒu, cì zǎi zhí jiǎng dú shuō shū xiū zhù guān yàn yú mì shū shěng.
三月,癸巳,以经筵进讲《论语》终篇,召辅臣听讲。己酉,赐宰执、讲读、说书、修注官宴于秘书省。
chū, dào qǐ mǐn zhōng, cháo tíng yǐ chén wěi wèi fú jiàn lù zǒng bǔ shǐ, tǎo píng zhī zhì shì yòu gōng wǎng shào wǔ dū bǔ yú dào. zéi shǒu yàn biāo yíng jiàng, wěi yǐ biāo lì qū fāng jiàng, fēi qí běn xīn, zhǎn zhī. shí qú dào wāng xú lái èr pò cháng shān kāi huà, shì zhāng shén wěi jīn huái xī jiāng lǐ dà shēng tí bīng qī bǎi, chū zéi bù yì, yè báo qí zhài. zéi chū yíng zhàn, jiàn suàn zǐ qí, jīng yuē:" cǐ chén zhāo bǔ jūn yě!" jiē kū. wěi lìng jí jī zhī, qú kòu xī píng.
初,盗起闽中,朝廷以陈韡为福建路总捕使,讨平之;至是又躬往邵武督捕馀盗。贼首晏彪迎降,韡以彪力屈方降,非其本心,斩之。时衢盗汪徐、来二破常山、开化,势张甚;韡今淮西将李大声提兵七百,出贼不意,夜薄其寨。贼出迎战,见算子旗,惊曰:“此陈招捕军也!”皆哭。韡令急击之,衢寇悉平。
xià, sì yuè, yǐ chǒu, zhè dōng tí xíng yán wēn zhōu sī hù cān jūn zhào rǔ zhòu, quán zǎi píng yáng, qīn yòng guān qián zāng zuì, dǐ sǐ. zhào:" rǔ zhòu zhuī huǐ chū shēn wén zì, chú míng lēi tíng."
夏,四月,乙丑,浙东提刑言温州司户参军赵汝骤,权宰平阳,侵用官钱赃罪,抵死。诏:“汝骤追毁出身文字,除名勒停。”
bǐng zǐ, yǐ jiǔ yǔ, juān dà lǐ sì sān yá lín ān fǔ diǎn jiǎn shàn jūn jī shǎng jiǔ kù suǒ jiàn yán zāng shǎng qián.
丙子,以久雨,蠲大理寺、三衙、临安府点检赡军激赏酒库所见盐赃赏钱。
dīng chǒu, zhào zhōng wài jué xì qiú.
丁丑,诏中外决系囚。
yǐ zhèng qīng zhī jiān tóng zhī shū mì yuàn shì, qiáo xíng jiǎn qiān shū shū mì yuàn shì.
以郑清之兼同知枢密院事,乔行简签书枢密院事。
jiā zhào shàn xiāng wèi jiāng huái zhì zhì dà shǐ, zhào fàn huái dōng ān fǔ shǐ, zhào kuí huái dōng tí xíng. shàn xiāng jì zǐ rǔ mǒu, shǐ mí yuǎn xù yě, gù fán zòu qǐng dé wú zǔ. ér shàn xiāng yì yǐ fàn kuí jìn qǔ yǒu fāng, wèi jiè yīn qín, gù néng chéng yáng zhōu zhī gōng.
加赵善湘为江淮制置大使,赵范淮东安抚使,赵葵淮东提刑。善湘季子汝某,史弥远婿也,故凡奏请得无阻。而善湘亦以范、葵进取有方,慰藉殷勤,故能成扬州之功。
méng gǔ qǔ jīn fèng xiáng, wán yán hǎ dá yī lǎ bù hā qiān jīng zhào mín yú hé nán, shǐ wán yán qìng shàn nǔ shù zhī.
蒙古取金凤翔,完颜哈达、伊喇布哈迁京兆民于河南,使完颜庆善努戍之。
jīn wán yán yí bài méng gǔ jiāng sū bù tè yú dǎo huí gǔ. méng gǔ zhǔ zhào sū bù tè zé zhī, tú lěi wèi qǐng yuē:" bīng jiā shèng fù bù cháng, yí lìng lì gōng zì xiào." suì lìng sū bù tè cóng tú lěi nán fá.
金完颜彝败蒙古将苏布特于倒回谷。蒙古主召苏布特责之,图垒为请曰:“兵家胜负不常,宜令立功自效。”遂令苏布特从图垒南伐。
wǔ yuè, bǐng xū shuò, jìn qián zhī xī hé zhōu zhāng xiào xī guān èr děng, yǐ sì chuān zhì zhì sī yán qí cuò zhì biān fáng zhī láo yě.
五月,丙戌朔,进前知西和州张孝锡官二等,以四川制置司言其措置边防之劳也。
zhào fàn zhào kuí shuài bù qí shí wàn gōng yán chéng, lǚ bài zéi zhòng, suì báo huái ān, shā zéi wàn jì, chéng zhōng kū shēng zhèn tiān. huái ān wǔ chéng jù pò, fén qí zhài zhà, zhǎn shǒu shù qiān. huái běi zéi lái yuán, zhōu shī yāo jī, fù pò zhī, fén shuǐ zhà, zéi shǐ jù. wáng mín zhào bì shèng quán zi cái děng yí zhài xī mén, yǔ zéi dà zhàn, zéi lián bài. yáng miào zhēn wèi zhèng yǎn dé děng yuē:" èr shí nián lí huā qiāng, tiān xià wú dí shǒu, jīn shì shì yǐ qù, chēng zhǔ bù xíng. rǔ děng wèi jiàng zhě, yǐ wǒ zài ěr. jīn wǒ yù guī lǎo lián shuǐ, rǔ děng qǐng xiáng, kě hū?" cóng yuē:" nuò." miào zhēn suì jué huái ér qù, qí dǎng jí qiǎn féng jì děng nà kuǎn jūn mén, huái ān suì píng.
赵范、赵葵帅步骑十万攻盐城,屡败贼众,遂薄淮安,杀贼万计,城中哭声震天。淮安五城俱破,焚其寨栅,斩首数千。淮北贼来援,舟师邀击,复破之,焚水栅,贼始惧。王旻、赵必胜、全子才等移寨西门,与贼大战,贼连败。杨妙真谓郑衍德等曰:“二十年梨花枪,天下无敌手,今事势已去,撑拄不行。汝等未降者,以我在耳。今我欲归老涟水,汝等请降,可乎?”从曰:“诺。”妙真遂绝淮而去,其党即遣冯垍等纳款军门,淮安遂平。
gēng xū, zhào:" jīn hòu xíng zài yù shǔ lǜ qiú, suǒ chà guān jiāng lín ān fǔ sān yù jiàn jìn gōng shì, chú qíng zhòng bù yuán wài, yú suí qīng zhòng jiǎn jiàng jué qiǎn. dà lǐ sì sān yá liǎng chì xiàn yī tǐ cái jué."
庚戌,诏:“今后行在遇暑虑囚,所差官将临安府三狱见禁公事,除情重不原外,馀随轻重减降决遣。大理寺、三衙、两赤县一体裁决。”
yáng miào zhēn gòu fú qiáo yú chǔ zhōu zhī běi, jiù méng gǔ shuài sū lū kè tú qǐ shī wèi lǐ quán bào chóu. jīn rén chān zhī zhī, yǐ wéi méng gǔ bīng guǒ néng dù huái, huái yǔ hé nán kuǐ bù jiān ěr, nǎi shǐ wán yán hǎ dá yī lǎ bù hā shù áo hé kǒu. shí bā lǐ zhuāng mín pàn méng gǔ, zhú shǒu jiāng ér nà zhī, jīn yǐ bā lǐ zhuāng wèi zhèn huái fǔ.
杨妙真构浮桥于楚州之北,就蒙古帅苏噜克图乞师为李全报仇。金人觇知之,以为蒙古兵果能渡淮,淮与河南跬步间耳,乃使完颜哈达、伊喇布哈戍滶河口。时八里庄民叛蒙古,逐守将而纳之,金以八里庄为镇淮府。
liù yuè, jǐ wèi, zhào:" wèi le wēng zhēn dé xiù yóu yù yóu yuè, bìng xù fù guān zhí cí lù."
六月,己未,诏:“魏了翁、真德秀、尤焴、尤龠,并叙复官职祠禄。”
guó ān yòng cóng yáng miào zhēn zǒu shān dōng, jiàng yú méng gǔ, méng gǔ yǐ wéi dōu yuán shuài, xíng shěng shān dōng.
国安用从杨妙真走山东,降于蒙古,蒙古以为都元帅,行省山东。
jīn jiàng rén lǐ guó chāng yán yú méng gǔ tú lěi yuē:" jīn qiān biàn jiāng èr shí nián, qí suǒ shì yǐ ān zhě, tóng guān huáng hé ěr. ruò chū bǎo jī yǐ qīn hàn zhōng, bù yī yuè kě dá táng dèng, dà shì jí yǐ." tú lěi rán zhī, bái yú méng gǔ zhǔ. méng gǔ zhǔ nǎi huì zhū jiàng, qī yǐ míng nián zhēng yuè hé nán běi jūn gōng biàn, qiǎn tú lěi xiān qū bǎo jī. sū bā ěr hǎn lái. jiǎ dào huái dōng yǐ qù hé nán, qiě qǐng yǐ bīng huì zhī.
金降人李国昌言于蒙古图垒曰:“金迁汴将二十年,其所恃以安者,潼关、黄河耳。若出宝鸡以侵汉中,不一月可达唐、邓,大事集矣。”图垒然之,白于蒙古主。蒙古主乃会诸将,期以明年正月合南北军攻汴,遣图垒先趋宝鸡。苏巴尔罕来。假道淮东以趣河南,且请以兵会之。
qiū, qī yuè, yǐ yǒu shuò, zhào:" zhì zǒng zhū shuài róng sī, fán zhōng yǒng sǐ yì zhī jiā, bìng yǔ yōu gěi qí jiā qí yǒu zi cái yì yì zhòng zhě, fù shū mì yuàn shěn shì lù yòng."
秋,七月,乙酉朔,诏:“制总诸帅戎司,凡忠勇死义之家,并与优给其家;其有子才艺异众者,赴枢密院审视录用。”
bǐng xū, chén liáo yán:" jiàn jiàn zhī jiān, qiū shuāng hài jià, qǐng xià zhū sī cuò zhì, bān yùn guǎng mǐ, yīng jì shì dí. hú xiù yán huī, chūn shuāng sǔn sāng, shuǐ lǎo wèi lì, lìng jiān sī jùn shǒu liú yì zhèn cún, yǔ jiǎn shuì sè." cóng zhī.
丙戌,臣僚言:“建、剑之间,秋霜害稼,请下诸司措置,般运广米,应济市籴。湖、秀、严、徽,春霜损桑,水潦为沴,令监司郡守留意赈存,与减税色。”从之。
dīng wèi, shū mì yuàn jiǎn qù" yòu wǔ dài fū xù fù jí zhōu cì shǐ jiāng zhōu fù dū tǒng zhì chén shì xióng, huì hé jīng è jūn mǎ yú jí zhōu lóng quán, qīn lín zéi jìng, yī zhàn ér qín èr qiú, wěi yǒu láo jī." zhào yǐ shì xióng wèi zuǒ wǔ dài fū háo zhōu tuán liàn shǐ jiāng zhōu dū tǒng zhì.
丁未,枢密院检去“右武大夫、叙复吉州刺史、江州副都统制陈世雄,会合荆、鄂军马于吉州龙泉,亲临贼境,一战而擒二酋,委有劳绩。”诏以世雄为左武大夫、濠州团练使、江州都统制。
bǐng yín, zhào:" jìn mín zhī guān, mò rú xiàn lìng, rì lái jiān yǒu tān nüè hūn móu, bù néng rèn shì zhī rén, zhòng wèi mín hài. lìng zhū lù jiān sī shǒu chén jué chá, jù zhí rèn shàng yú shàng shū shěng, qǔ zhǐ shī xíng."
丙寅,诏:“近民之官,莫如县令,日来间有贪虐昏缪,不能任事之人,重为民害。令诸路监司、守臣觉察,具职任上于尚书省,取旨施行。”
sū bā ěr hǎn zhì miǎn zhōu qīng yě yuán, jīn tǒng zhì zhāng xuān shā zhī. tú lěi wén sū bā ěr hǎn sǐ, yuē:" sòng zì shí yán, bèi méng qì hǎo, jīn rì zhī shì, qū zhí yǒu guī yǐ!"
苏巴尔罕至沔州青野原,金统制张宣杀之。图垒闻苏巴尔罕死,曰:“宋自食言,背盟弃好,今日之事,曲直有归矣!”
bā yuè, méng gǔ tú lěi fēn qí bīng sān wàn rù dà sàn guān, gōng pò fèng zhōu, jìng qū huá yáng, tú yáng zhōu, gōng wǔ xiū, kāi shēng shān, jié jiāo yá, chū wǔ xiū dōng nán, suì wéi xìng yuán. jūn mín sàn zǒu, sǐ yú shā wō zhě shù shí wàn. fēn jūn ér xī, xī jūn yóu bié lù rù miǎn zhōu, qǔ dà ān jūn lù, kāi yú biē shān, chè wū wèi fá, dù jiā líng jiāng, rù guān bǎo, bìng jiāng qū jiā méng, lüè dì zhì xī shuǐ xiàn, pò chéng zhài bǎi sì shí ér hái. dōng jūn tún yú xìng yuán yáng zhōu zhī jiān, yǐ qū ráo fēng guān.
八月,蒙古图垒分骑兵三万入大散关,攻破凤州,径趋华阳,屠洋州,攻武休,开生山,截焦崖,出武休东南,遂围兴元。军民散走,死于沙窝者数十万。分军而西,西军由别路入沔州,取大安军路,开鱼鳖山,撤屋为筏,渡嘉陵江,入关堡,并江趋葭萌,略地至西水县,破城寨百四十而还。东军屯于兴元、洋州之间,以趋饶风关。
méng gǔ shǐ lì zhōng shū shěng, gǎi dìng guān míng, yǐ yē lǜ chǔ cái wèi zhōng shū lìng.
蒙古始立中书省,改定官名,以耶律楚材为中书令。
shí méng gǔ zhǔ zhì yún zhōng, zhū lù suǒ gòng kè é yín bì, yǐ cāng lǐn wù liào wén bù jù chén yú qián, xī fú chǔ cái yuán zòu zhī shù. méng gǔ zhǔ xiào yuē:" qīng hé shǐ qián bì liú rù rú cǐ?" jí rì shòu yǐ zhōng shū shěng yìn, bǐ lǐng qí shì, shì wú jù xì, yī yǐ wěi zhī. niǔ hù lù chóng shān wèi zuǒ chéng xiàng, zhèn hǎi wèi yòu chéng xiàng.
时蒙古主至云中,诸路所贡课额银币,以仓廪物料文簿具陈于前,悉符楚材原奏之数。蒙古主笑曰:“卿何使钱币流入如此?”即日授以中书省印,俾领其事,事无巨细,一以委之。钮祜禄重山为左丞相,镇海为右丞相。
chǔ cái zòu:" zhū lù zhōu xiàn zhǎng lì zhuān lǐ mín shì, wàn hù fǔ zhuān zǒng jūn zhèng, kè shuì suǒ zhuān zhǎng qián gǔ, gè bù xiāng tǒng shè, zhe wèi lìng." yòu jǔ zhèn hǎi niǔ hù lù chóng shān wèi zuǒ yòu chéng xiàng, yǔ zhī tóng shì, quán guì bù dé zhì. yān jīng lù cháng guān shū mù lū xián dé bo jī nù huáng shū wū zhēn, shǐ zòu" chǔ cái yòng nán cháo jiù rén, kǒng yǒu yì zhì, bù yí zhòng yòng," yīn wū gòu bǎi duān, bì yù zhì yú sǐ dì. zhèn hǎi chóng shān děng jù, ràng chǔ cái yuē:" hé wéi qiáng gēng zhāng? bì yǒu jīn rì shì." chǔ cái yuē:" lì jí tíng yǐ lái, měi shì jiē wú zì wèi, zhū gōng hé yù yān! ruò guǒ huò zuì, wú zì dāng zhī." méng gǔ zhǔ chá wū zhēn zhī wū, zhú qí shǐ zhě. ér xián dé bo wéi rén suǒ sù, dì mìng chǔ cái jū zhì, chǔ cái zòu yuē:" cǐ rén jù ào, gù yì zhāo bàng. jīn fāng yǒu shì nán fāng, tā rì zhì zhī wèi wǎn yě." méng gǔ zhǔ sī wèi jìn shì yuē:" chǔ cái bù xiào sī chóu, zhēn kuān hòu zhǎng zhě, rǔ cáo dāng xiào zhī.
楚材奏:“诸路州县长吏专理民事,万户府专总军政,课税所专掌钱谷,各不相统摄,著为令。”又举镇海、钮祜禄重山为左、右丞相,与之同事,权贵不得志。燕京路长官舒穆噜咸得卜激怒皇叔乌珍,使奏“楚材用南朝旧人,恐有异志,不宜重用,”因诬构百端,必欲置于死地。镇海、重山等惧,让楚材曰:“何为强更张?必有今日事。”楚材曰:“立即廷以来,每事皆吾自为,诸公何预焉!若果获罪,吾自当之。”蒙古主察乌珍之诬,逐其使者。而咸得卜为人所诉,帝命楚材鞫治,楚材奏曰:“此人倨傲,故易招谤。今方有事南方,它日治之未晚也。”蒙古主私谓近侍曰:“楚材不校私仇,真宽厚长者,汝曹当效之。
méng gǔ zhǔ yǐ gāo lí shā shǐ zhě, mìng sā lǐ tǎ lǜ zhòng tǎo zhī, qǔ sì shí yú chéng. gāo lí wáng A162 qiǎn qí dì huái ān gōng qǐng xiáng. sā lǐ tǎ chéng zhì shè guān fēn zhèn qí dì, nǎi hái.
蒙古主以高丽杀使者,命撒礼塔率众讨之,取四十馀城。高丽王A162遣其弟怀安公请降。撒礼塔承制设官分镇其地,乃还。
jiǔ yuè, bǐng xū yè, lín ān dà huǒ. diàn qián sī fù dōu zhǐ huī shǐ féng shí, lǜ wèi zú zhuān hù shǐ mí yuǎn xiāng fǔ, huǒ yán jí tài miào sān xǐng liù bù yù shǐ tái mì shū shěng yù dié suǒ, jù huǐ, wéi mí yuǎn fǔ dú quán. dì sù fú, jiǎn shàn, chè lè. zhào:" tài miào shén zhǔ zàn fèng yù yú jǐng líng gōng, sān xǐng shū mì yuàn zàn jiù dōu tíng yì, liù bù zàn jiù chuán fǎ sì zhì shì."
九月,丙戌夜,临安大火。殿前司副都指挥使冯榯,率卫卒专护史弥远相府,火延及太庙、三省、六部、御史台、秘书省、玉牒所,俱毁,唯弥远府独全。帝素服,减膳,彻乐。诏:“太庙神主暂奉御于景灵宫,三省、枢密院暂就都亭驿,六部暂就传法寺治事。”
gēng yín, zhào:" huǒ hòu hé xíng kuān xù tiáo bó, xī lìng sān xǐng shī xíng, qí lìng xué shì yuàn jiàng zhào chū fēng zhuāng kù qián fēng chǔ cāng mǐ, zhèn xù bèi huǒ zhī jiā. juān lín ān fǔ chéng nèi wài zhī zhēng yī yuè." xīn mǎo, fù chū nèi cáng kù mín qián èr shí wàn, zhèn xù pín fá zhī mín.
庚寅,诏:“火后合行宽恤条伯,悉令三省施行,其令学士院降诏出封桩库钱、丰储仓米,赈恤被火之家。蠲临安府城内外之征一月。”辛卯,复出内藏库缗钱二十万,赈恤贫乏之民。
rén chén, zhào yuē:" nǎi bǐng xū zhī xī, huí lù yán zāi, xìn sù zhī jiān, shàng jí tài shì, yán fán mín lú, mǎng yān huāng huǐ, dōu rén bēn bì, jiān zāo sǐ shāng. huáng tiān jiàng wēi, shú dà yú cǐ! nèi wài chén liáo shì shù, xián xǔ zhí yán, zhǐ chén guò shī, wú yǒu suǒ yǐn."
壬辰,诏曰:“乃丙戌之夕,回禄延灾,信宿之间,上及太室,延燔民庐,莽焉荒毁,都人奔避,间遭死伤。皇天降威,孰大于此!内外臣僚、士庶,咸许直言,指陈过失,毋有所隐。”
zhào bà qián jūn tǒng zhì xú yí, réng xuē guān sān děng. tǒng lǐng mǎ zhèn yuǎn chú míng lēi tíng, biān zhì hú nán zhōu jūn, yǐ féng shí yán qí jiù huǒ fú lì yě.
诏罢前军统制徐仪,仍削官三等。统领马振远除名勒停,编置湖南州军,以冯榯言其救火弗力也。
jiào shū láng jiǎng zhòng zhēn shàng shū yuē:" chén yù bì xià qīn lǎn dà bǐng, bù tuì tuō yú rén jǐn pò ēn sī, qiú wú kuì yú jǐ. tǎng yǐ fù guì zhī sī shì zhī, yī yán yī dòng bù wàng qí sī, zé shì yǐ tiān xià shēng líng shè jì zōng zhòu zhī shì wèi qīng, ér yǐ yī shēn fù guì zhī cóng lái wéi zhòng, bù wéi shàng fù tiān mìng yǔ xiān dì shèng mǔ, jí gōng qīng bǎi zhí shì zhī suǒ yǐ wàng bì xià zhě, yì bù rú cǐ yě. xī zhōu bó wò xǐ shòu wén dì, shì yè jí yǐ sòng chāng lǐng nán běi jūn huò guāng dìng cè lì xuān dì, ér míng nián jí qǐ shǒu guī zhèng. jīn lín yù bā nián, wèi wén yǒu suǒ zuò wéi, jìn tuì rén cái, xīng fèi zhèng shì, tiān xià jiē yuē cǐ chéng xiàng yì. yī shí ēn yuàn, suī guī miào táng, yì rì zhì luàn, shí zài bì xià. yān yǒu wéi tiān zhī zǐ, wéi rén zhī zhǔ, ér zì cháo tíng dá tiān tiān xià, jiē yán xiāng ér bù yán jūn zāi! tiān zhī suǒ yǐ huǒ zōng miào huǒ dū chéng zhě dài yǐ cǐ. jiǔ miào zhì zhòng, shì rú shēng cún, ér chè xiǎo tú dà, bù fáng yú huǒ zhī jiāng zhì zǎi xiàng zhī jū, huá wū guǎng mào, ér jiāo tóu làn é, dú quán yú huǒ zhī wèi rán, yì zú jiàn rén xīn xiàn nì, zhī yǒu quán shì, bù zhī yǒu jūn fù yǐ. tā yǒu biàn gù, hé suǒ yǐ zhàng? bì xià zì shì, bù yì gū hū? xī shǐ hào liǎng rù xiàng, cái wǔ yuè huò jiǔ yuè jí bà, xiào zōng zhī bào gōng, níng yǒu qióng yǐ! gù rú qí jí, hé zāi? bǎo quán gōng chén zhī dào, kě hòu yǐ fù guì, bù kě jiǔ yǐ quán yě." dì dú zhī gǎn dòng.
校书郎蒋重珍上疏曰:“臣欲陛下亲揽大柄,不退托于人;尽破恩私,求无愧于己。倘以富贵之私视之,一言一动不忘其私,则是以天下生灵、社稷宗宙之事为轻,而以一身富贵之从来为重,不惟上负天命与先帝、圣母,即公卿百执事之所以望陛下者,亦不如此也。昔周勃握玺授文帝,是夜即以宋昌领南北军;霍光定策立宣帝,而明年即稽首归政。今临御八年,未闻有所作为,进退人才,兴废政事,天下皆曰此丞相意。一时恩怨,虽归庙堂,异日治乱,实在陛下。焉有为天之子,为人之主,而自朝廷达天天下,皆言相而不言君哉!天之所以火宗庙、火都城者殆以此。九庙至重,事如生存,而彻小涂大,不防于火之将至;宰相之居,华屋广袤,而焦头烂额,独全于火之未然,亦足见人心陷溺,知有权势,不知有君父矣。它有变故,何所倚仗?陛下自视,不亦孤乎?昔史浩两入相,才五月或九月即罢,孝宗之报功,宁有穷已!顾如其亟,何哉?保全功臣之道,可厚以富贵,不可久以权也。”帝读之感动。
yuán wài láng wú qián shū lùn zhì zāi zhī yóu:" yuàn bì xià zhāi jiè xiū shěng, kǒng jù duì yuè, wú tú jiǎn shàn ér yǐ shū sǔn shēng sè, wú tú chè lè ér yǐ. yān huàn zhī qiè nòng wēi fú zhě wù qīn, nǚ chǒng zhī gēn méng huò huàn zhě wù nì yǐ àn shì wū lòu wèi zūn yán zhī qū ér bì jìng bì jiè, yǐ héng wǔ hān gē wèi luàn wáng zhī zhái ér bù yín bù yì shǐ huáng tiān hòu tǔ zhī bì xià yǒu wèi zhī zhī xīn, shǐ sān jūn bǎi xìng zhī bì xià yǒu yōu zhī zhī xīn. rán hòu míng zhào èr sān dà chén, hé zhōng jié lǜ, lì gǎi xián zhé, shōu zhào xián zhé, xuǎn yòng zhōng liáng, tān cán zhě píng, huí xié zhě chì, huái jiān dǎng zéi zhě zhū, jiǎ yuàn wù guó zhě chù. wú bìng jìn jūn zǐ xiǎo rén yǐ wéi bāo huāng, wú jiān róng xié shuō zhèng lùn yǐ wéi huáng jí, yǐ péi guó jiā yī xiàn zhī mài, yǐ jiù shēng mín yī dàn zhī mìng. shù jī tiān yì kě huí, tiān zāi kě xī, mǐ jìn wèi xiáng, yì luàn wèi zhì." jí tián lìng xú qīng sǒu, shū qǐng wèi jì wáng lì hòu yǐ hé yì qì. dì jiē bù xǐng.
员外郎吴潜疏论致灾之由:“愿陛下斋戒修省,恐惧对越,毋徒减膳而已;疏损声色,毋徒彻乐而已。阉宦之窃弄威福者勿亲,女宠之根萌祸患者勿昵;以暗室屋漏为尊严之区而必敬必戒,以恒舞酣歌为乱亡之宅而不淫不泆;使皇天后土知陛下有畏之之心,使三军百姓知陛下有忧之之心。然后明诏二三大臣,和衷竭虑,力改弦辙,收召贤哲,选用忠良,贪残者屏,回邪者斥,怀奸党贼者诛,贾怨误国者黜。毋并进君子小人以为包荒,毋兼容邪说正论以为皇极,以培国家一线之脉,以救生民一旦之命。庶几天意可回,天灾可息,弭祲为祥,易乱为治。”籍田令徐清叟,疏请为济王立後以和异气。帝皆不省。
bǐng shēn, jīn cí shèng huáng tài hòu dōu chá shì cú. hòu xìng zhuāng yán, pō dá gǔ jīn. jīn zhǔ yǐ lì wèi tài zǐ, yǒu guò, shàng qiè zé zhī jí jí wèi, shǐ miǎn xià chǔ. yī rì, gōng zhōng jiù shí, shàng qì yǒu yù wǎn yè sān, yī fèng tài hòu, èr fèng dì jí zhōng gōng, jīng wáng shǒu jì mǔ zhēn fēi páng shì zé yǐ mǎ nǎo qì jìn shí. hòu jiàn zhī, nù, zhào zhǔ zhě zé yuē:" shuí lìng rǔ wàng shēng fēn bié? jīng wáng mǔ qǐ bēi wǒ ér fù yé?" shì hòu gōng zhōng fèng zhēn fēi yǒu jiā. jīn zhǔ cháng ài yī gōng rén, yù lì wèi hòu, hòu è qí wēi jiàn, gù mìng chū zhī, jīn zhǔ bù dé yǐ fàng zhī chū gōng. bǐ nián xiǎo jié, wén shì yǒu fèng fù sòng yǐ shèng dé zhōng xīng wèi yán zhě, hòu wén, bù yuè, yuē:" dì nián shào qì ruì, wú jù xīn zé jiāo dài shēng. jīn xìng yī shèng, hé děng zhōng xīng, ér ruò bèi chǎn zhī rú shì?" zhì shì cú yú cí shèng gōng, yí mìng yuán líng zhì dù wù cóng jiǎn yuē. zàng biàn jīng yíng shuò mén wài zhuāng xiàn tài zǐ mù zhī xī, shì míng huì huáng hòu.
丙申,金慈圣皇太后都察氏殂。后性庄严,颇达古今。金主已立为太子,有过,尚切责之;及即位,始免夏楚。一日,宫中就食,尚器有玉碗枼三,一奉太后,二奉帝及中宫,荆王守纪母真妃庞氏则以玛瑙器进食。后见之,怒,召主者责曰:“谁令汝妄生分别?荆王母岂卑我儿妇耶?”是后宫中奉真妃有加。金主尝爱一宫人,欲立为后,后恶其微贱,固命出之,金主不得已放之出宫。比年小捷,文士有奉赋颂以圣德中兴为言者,后闻,不悦,曰:“帝年少气锐,无惧心则骄怠生。今幸一胜,何等中兴,而若辈谄之如是?”至是殂于慈圣宫,遗命园陵制度务从俭约。葬汴京迎朔门外庄献太子墓之西,谥明惠皇后。
gēng zǐ, jiàn chāng jūn huǒ.
庚子,建昌军火。
rén zǐ, yǐ huǒ zāi gào yú tiān dì zōng miào shè jì.
壬子,以火灾告于天地、宗庙、社稷。
jiǎ yín, dù zhī láng guān wáng yǔ quán jìn duì, lùn jìn rì huǒ zāi, dì yuē:" cǐ jiē zhèn zhī bù dé. zuì shì yán jí tài miào, zhèn bù huáng ān chǔ." yǔ quán yuē:" zhōng wài chén zǐ suǒ tóng tòng xīn. jīn zāi biàn jí yǐ, wéi xiū dé kě huí tiān yì." dì rán zhī.
甲寅,度支郎官王与权进对,论近日火灾,帝曰:“此皆朕之不德。最是延及太庙,朕不遑安处。”与权曰:“中外臣子所同痛心。今灾变极矣,惟修德可回天意。”帝然之。
yǐ mǎo, jiān chá yù shǐ hé chǔ zhī, yán liǎng sī xiū jiàn tài miào hé zūn jiù zhì, bǎi sī shù fǔ bù bì huá chǐ cóng zhī.
乙卯,监察御史何处之,言两司修建太庙合遵旧制,百司庶府不必华侈;从之。
tài cháng shǎo qīng dù zhèng, yǐ zōng miào zhī zhì wèi hé yú gǔ, wèi èr shuō yǐ xiàn. qí yī zé yòng zhū xī zhī yì, qí yī zé yīn jiù zhì ér cān yǐ xī zhī shuō." zì xī zū dōng wèi yī liè, měi shì zhī hòu wèi yī shì, yǐ cáng tiāo miào zhī zhǔ. rú xī zǔ miào yǐ cì, tiāo zhǔ zé cáng zhī, zhāo jū zuǒ, mù jū yòu. hòu shì mù zhī tiāo zhǔ cáng tài zǔ gāo, zhāo zhī tiāo zhǔ cáng tài zōng miào. rén zōng wèi bǎi shì bù qiān zhī zōng, hòu shì zhāo zhī tiāo zhǔ zé cáng zhī gāo zōng wèi bǎi shì bù qiān zhī zōng, hòu shì mù zhī tiāo zhǔ zé cáng zhī. shì zhī qián wèi liǎng shì. sān nián xiá xiǎng, zé wéi zhàng mì zhī, tōng wèi yī shì, jǐn chū zhū miào zhǔ jí mí miào zhǔ bìng wèi yī liè, hé shí qí shàng. wǎng zhě cǐ miào wèi yī shì, fán yù xiá xiǎng, hé jì yú shì, míng wéi hé xiǎng ér shí wèi cháng hé xiǎng. jīn zēng cǐ sān shì, hòu yǒu cáng tiāo zhǔ zhī suǒ, qián yǒu zǔ zōng hé shí zhī dì, yú běn cháo zhī zhì chū wú gèng gé, ér pō yǐ dé sān nián dà xiá zhī yì." biān xiū guān lǐ xīn chuán yì shàng shū yán:" zī yuán zāi yì, yí jǔ xíng zhī." zhào liǎng shěng shì cóng tái jiàn jí yì."
太常少卿度正,以宗庙之制未合于古,为二说以献。其一则用硃熹之议,其一则因旧制而参以熹之说。”自西租东为一列,每室之后为一室,以藏祧庙之主。如僖祖庙以次,祧主则藏之,昭居左,穆居右。后世穆之祧主藏太祖高,昭之祧主藏太宗庙。仁宗为百世不迁之宗,后世昭之祧主则藏之;高宗为百世不迁之宗,后世穆之祧主则藏之。室之前为两室。三年祫享,则帷帐冪之,通为一室,尽出诸庙主及祢庙主并为一列,合食其上。往者此庙为一室,凡遇祫享,合祭于室,名为合享而实未尝合享。今增此三室,后有藏祧主之所,前有祖宗合食之地,于本朝之制初无更革,而颇已得三年大祫之义。”编修官李心传亦上疏言:“兹缘灾异,宜举行之。”诏两省、侍从、台谏集议。”
bǐng chén, zǎi zhí yǐ tài shì yán liáo, qǐ juān bà. zhào:" shǐ mí yuǎn jiàng fèng huà jùn gōng, xuē jí zhèng qīng zhī qiáo xíng jiǎn gè jiàng yī zhì."
丙辰,宰执以太室延燎,乞镌罢。诏:“史弥远降奉化郡公,薛极、郑清之、乔行简各降一秩。”
dīng sì, zhào liǎng zhè zhuǎn yùn pàn guān zhào rǔ dàn yǔ cí, yǐ chén liáo yán qí huǒ hòu yíng shàn kē rǎo zhōu xiàn yě.
丁巳,诏两浙转运判官赵汝惮予祠,以臣僚言其火后营缮、科扰州县也。
wù wǔ, féng shí jí zhǔ guǎn shì wèi bù jūn sī wáng hǔ gè duó yī guān, bà zhī, yǐ jiǎng zhòng zhēn zhī yán yě.
戊午,冯榯及主管侍卫步军司王虎各夺一官,罢之,以蒋重珍之言也。
guǐ yǒu, dù zhèng yán:" shǔ bào méng gǔ bīng shēn rù, shì shì pō wēi. yòu wén qī fāng guān yǐ kuì sàn, cái tòu wén lǒng, biàn rù mián hàn, jiē shì píng dì, shǔ biàn nàn bǎo. yuàn zǎo zé shuài, fù zhī shì quán. shǔ zhōng cái yòng yǐ fá, yuàn bì xià bù xī chū nèi kù jīn bó yìng fù zhī." dì yuē:" dāng zǎo wèi zé shuài, yìng fù cái bó."
癸酉,度正言:“蜀报蒙古兵深入,事势颇危。又闻七方关已溃散,才透文、陇,便入绵、汉,皆是平地,蜀便难保。愿早择帅,付之事权。蜀中材用已乏,愿陛下不惜出内库金帛应付之。”帝曰:“当早为择帅,应付财帛。”
méng gǔ bīng gōng hé zhōng, jīn quán qiān shū mì yuàn shì cǎo huǒ é ěr kè yuán shuài bǎn zi é ěr kè jù jūn lì bù zú, jié gù chéng zhī bàn yǐ shǒu. méng gǔ zhù sōng lóu, gāo èr bǎi chǐ, xià kàn chéng zhōng, tǔ shān dì xué, bǎi dào bìng jìn. zhòu yè lì zhàn, lóu lǔ jù jǐn, bái zhàn yòu bàn yuè, lì jié, chéng pò. cǎo huǒ é ěr kè qīn bó zhàn shù shí hé, shǐ bèi qín, jiù sǐ bǎn zi é ěr kè yǐ bài zú sān qiān duó chuán zǒu wén xiāng.
蒙古兵攻河中,金权签枢密院事草火额尔克、元帅板子额尔克惧军力不足,截故城之半以守。蒙古筑松楼,高二百尺,下瞰城中,土山地穴,百道并进。昼夜力战,楼橹俱尽,白战又半月,力竭,城破。草火额尔克亲搏战数十合,始被擒,就死;板子额尔克以败卒三千夺船走阌乡。
chū, bǎn zi é ěr kè zài fèng xiáng, wèi jiān zhàn fèng yù lù ěr suǒ zhì, yǒu xì. jí gǎi hé zhōng zǒng shuài, tóng fù zhào, lù ěr suì zèn é ěr kè fèng zhǐ fáng qiū, wèi qiè wéi bì, jīn zhǔ xìn zhī, zhì shì nù qí bù néng sǐ jié, yīn zhàng shā zhī. liǎng é ěr kè jiē nèi zú, yī de zéi, hǎo yǐ cǎo huǒ shāo zhī, yī cháng wù hū gōng zhōng yá pái wèi bǎn zi, shí rén yīn yǐ bié zhī. zì xuān zōng xǐ yòng nèi shì yǐ wéi ěr mù, cì chá bǎi guān, zhì shì réng ér bù gǎi, gù fèng yù bèi cǎi fǎng mín jiān, hào" xíng lù yù shǐ", huò dé yī èr shì rù zòu zhī, jí dǐ zuì. yòu, fāng miàn zhī bǐng, suī wěi jiàng shuài, fù chà yī zòu yù zài jūn zhōng, hào yuē:" jiān zhàn", měi lín jī zhì biàn, duō wèi suǒ qiān zhì, yù dí zhé xiān bēn, gù shī duō sàng bài, yǐ zhì wáng guó.
初,板子额尔克在凤翔,为监战奉御陆尔所制,有隙。及改河中总帅,同赴召,陆尔遂谮额尔克奉旨防秋,畏怯违避,金主信之,至是怒其不能死节,因杖杀之。两额尔克皆内族,一得贼,好以草火烧之,一尝误呼宫中牙牌为板子,时人因以别之。自宣宗喜用内侍以为耳目,伺察百官,至是仍而不改,故奉御辈采访民间,号“行路御史”,或得一二事入奏之,即抵罪。又,方面之柄,虽委将帅,复差一奏御在军中,号曰:“监战”,每临机制变,多为所牵制,遇敌辄先奔,故师多丧败,以至亡国。
méng gǔ zhǔ mìng píng yáng yí sù shū yún zhōng, dōu zǒng guǎn lǐ shǒu xián yán bǎi xìng pí bì, bù rèn shū zài, méng gǔ zhǔ mìng bà zhī.
蒙古主命平阳移粟输云中,都总管李守贤言百姓疲敝,不任输载,蒙古主命罢之。
dōng, shí yuè, jiǎ zǐ, yǐ yú tiān xī wèi hù bù shì láng jiān zhī lín ān fǔ zhè xī ān fǔ shǐ.
冬,十月,甲子,以余天锡为户部侍郎兼知临安府、浙西安抚使。
wù yín, yǐ huàn zhāng gé dài zhì zhī suì níng fǔ lǐ zhí wèi huàn zhāng gé zhí xué shì sì chuān ān fǔ zhì zhì shǐ zhī chéng dū fǔ, sì chuān zhì zhì fù shǐ zhào yàn nà jìn zhí lóng tú gé jiān zhī xìng yuán fǔ lì lù ān fǔ fù shǐ.
戊寅,以焕章阁待制、知遂宁府李埴为焕章阁直学士、四川安抚制置使、知成都府,四川制置副使赵彦呐进直龙图阁兼知兴元府、利路安抚副使。
jīn chéng xiàng sà bù xíng shěng jīng zhào, wèi dōu shì shāng héng yuē:" gǔ lái zǎi xiàng bì yòng wén rén, yǐ qí zhī wèi xiāng zhī dào. wǒ hé suǒ zhī, ér jū cǐ wèi! kǒng tā rì shǐ guān shū zhī:' mǒu shí yǐ mǒu wèi xiāng ér guó nǎi wáng.'" suì zhì shì.
金丞相萨布行省京兆,谓都事商衡曰:“古来宰相必用文人,以其知为相之道。我何所知,而居此位!恐它日史官书之:‘某时以某为相而国乃亡。’”遂至仕。
shí yī yuè, yǐ yǒu, zhào:" zhōng yì zǒng guǎn tián suì, zèng wǔ jié dài fū zhōng zhōu cì shǐ, tè yǔ jiā fēng lì miào." yǐ sì chuān zhì zhì sī yán qí zǒng lǜ zhōng yì lì zhàn ér méi yě.
十一月,乙酉,诏:“忠义总管田遂,赠武节大夫、忠州刺史,特与加封立庙。”以四川制置司言其总率忠义力战而没也。
zhào:" sì chuān guān wài zhōu jūn, jìn jīng méng gǔ bīng cán pò qù chù, wèi néng fù yè, jūn mín rì qián huò yǒu guà wù xiàn yú zuì lì, hé xíng qū shè, lìng sān shǎo tiáo qí shì jiàn yǐ wén."
诏:“四川关外州军,近经蒙古兵残破去处,未能复业,军民日前或有诖误陷于罪戾,合行曲赦,令三少条其事件以闻。”
fú jiàn zhāo bǔ shǐ sī zòu, zhī shào wǔ xiàn liú chún yāng yú wáng shì zhào zèng chún guān sān děng, yǔ yī zi xià zhōu wén xué.
福建招捕使司奏,知邵武县刘纯殃于王事;诏赠纯官三等,与一子下州文学。
shí èr yuè, guǐ chǒu, chén liáo" qǐng yán chì zhōu xiàn kē dí jí rén hù tóu tiào bù jí gěi qián duō qǔ hú miàn zhī bì qí zhōu xiàn zhé miáo, bìng yī zǔ zōng chéng fǎ, zhǐ yǐ xià hù jī líng jiǎn zhí shé qián, wéi zhě zòu hé, zhòng zhì diǎn xiàn."
十二月,癸丑,臣僚“请严饬州县科籴及人户投粜不即给钱多取斛面之弊;其州县折苗,并依祖宗成法,止以下户畸零减直折钱,违者奏劾,重置典宪。”
méng gǔ tú lěi gōng pò ráo fēng guān, yóu jīn zhōu ér dōng, jiāng qū biàn jīng, mín jiē rù bǎo chéng bǎo xiǎn zǔ yǐ bì zhī. jīn zhǔ zhào zǎi zhí tái jiàn rù yì, jiē yuē:" běi jūn mào wàn lǐ zhī xiǎn, lì èr nián zhī jiǔ, fāng rù wǔ xiū, qí láo kǔ yǐ jí. wèi wú jì zhě, yǐ bīng tún suī zhèng chāng wǔ guī dé jí jīng jī zhū xiàn, yǐ dà jiàng shǒu luò yáng tóng guān huái mèng děng chù, yán bīng bèi zhī, jīng shī jī liáng shù bǎi wàn hú, lìng hé nán zhōu jùn jiān bì qīng yě, bǐ yù gōng bù néng, yù zhàn bù dé, shī lǎo shí jǐn, bù jī zì guī yǐ." jīn zhǔ tài xī yuē:" nán dù èr shí nián, suǒ zài zhī mín, pò tián zhái, yù qī zǐ, yǐ yǎng jūn shì. jīn dí zhì bù néng yíng zhàn, tú yù zì bǎo jīng chéng, suī cún hé yǐ wéi guó! tiān xià qí wèi wǒ hé! zhèn sī zhī shú yǐ, cún wáng yǒu tiān mìng, wéi bù fù wú mín kě yě." nǎi zhào zhū jiàng tún xiāng dèng wán yán hǎ dá yī lǎ bù hā zhū shuài rù dèng zhōu, wán yán yí yáng wò yǎn wǔ xiān bīng jiē huì zhī.
蒙古图垒攻破饶风关,由金州而东,将趋汴京,民皆入保城堡险阻以避之。金主召宰执台谏入议,皆曰:“北军冒万里之险,历二年之久,方入武休,其劳苦已极。为吾计者,以兵屯睢、郑、昌武、归德及京畿诸县,以大将守洛阳、潼关、怀、孟等处,严兵备之,京师积粮数百万斛,令河南州郡坚壁清野,彼欲攻不能,欲战不得,师老食尽,不击自归矣。”金主太息曰:“南渡二十年,所在之民,破田宅,鬻妻子,以养军士。今敌至不能迎战,徒欲自保京城,虽存何以为国!天下其谓我何!朕思之熟矣,存亡有天命,惟不负吾民可也。”乃诏诸将屯襄、邓、完颜哈达、伊喇布哈诸帅入邓州,完颜彝、杨沃衍、武仙兵皆会之。
wù chén, méng gǔ bīng dù hàn, hǎ dá bù hā zhào zhū jiàng yì yuē:" yóu guāng huà jié hàn yǔ zhàn, jí zòng zhī dù ér hòu zhàn, shú yù?" zhāng huì ā dá mào jiē yuē:" jié hàn biàn. zòng zhī dù, zé wǒ fù kōng xū, wèi wǒ suǒ kuì." bù hā bù cóng, yuē:" shǐ bǐ zài shā qì, qiě dāng wǎng qiú zhī, kuàng zì lái hū?" suì cì yú shùn yáng.
戊辰,蒙古兵渡汉,哈达、布哈召诸将议曰:“由光化截汉与战,及纵之渡而后战,熟愈?”张惠、阿达茂皆曰:“截汉便。纵之渡,则我腹空虚,为我所溃。”布哈不从,曰:“使彼在沙碛,且当往求之,况自来乎?”遂次于顺阳。
bǐng zǐ, méng gǔ bīng bì dù, hǎ dá bù hā shǐ jìn zhì yǔ shān, fēn jù dì shì, liè bù zuò yú shān qián, qí shì yú shān hòu. méng gǔ bīng zhì, dà shī yǐ liǎng xiǎo qí qián dǎo lái guān, yǐ ér sàn rú yàn líng, zhuǎn shān lù, chū jīn qí bīng zhī hòu, fēn sān duì ér zhì. hǎ dá yuē:" jīn rì zhī shì, wèi kě zhàn yě." é ér méng gǔ qí bīng tū qián, jīn bīng bù dé bù zhàn, duǎn bīng jiē, sān hé, méng gǔ bīng shǎo què. qí zài xī zhě, wàng bù hā qīn jūn, huán rào jiǎ qí hòu ér tū zhī. jīn fù chá dǐng zhū lì zhàn, shǐ tuì.
丙子,蒙古兵毕渡,哈达、布哈始进至禹山,分据地势,列步座于山前,骑士于山后。蒙古兵至,大师以两小旗前导来观,已而散如雁翎,转山麓,出金骑兵之后,分三队而至。哈达曰:“今日之势,未可战也。”俄而蒙古骑兵突前,金兵不得不战,短兵接,三合,蒙古兵少却。其在西者,望布哈亲军,环绕甲骑后而突之。金富察鼎珠力战,始退。
hǎ dá yuē:" bǐ zhòng hào sān wàn, ér zī zhòng jū qí yī. jīn xiāng chí èr sān rì, bǐ bù dé shí, wú chéng qí què ér cuī zhī, bì shèng yǐ." bù hā yuē:" jiāng lù yǐ jué, huáng hé bù bīng, bǐ rù zhòng dì, jiāng ān guī hū? hé yǐ sù wèi!" suì xià zhú. míng rì, méng gǔ bīng hū bú jiàn. jǐ mǎo, luó qí hái, shǐ zhī zài guāng huà duì àn zǎo lín zhōng, zhòu zuò shí, yè bù xià mǎ, wàng lín zhōng, wǎng lái bù liù shí bù, ér sì rì bù wén yīn xiǎng.
哈达曰:“彼众号三万,而辎重居其一。今相持二三日,彼不得食,吾乘其却而摧之,必胜矣。”布哈曰:“江路已绝,黄河不冰,彼入重地,将安归乎?何以速为!”遂下逐。明日,蒙古兵忽不见。己卯,逻骑还,始知在光化对岸枣林中,昼作食,夜不下马,望林中,往来不六十步,而四日不闻音响。
gēng chén, hǎ dá bù hā yì rù dèng zhōu jiù liáng chén sì jiān dào lín hòu, méng gǔ bīng hū zhì, hǎ dá bù hā yíng zhàn, fāng jiāo suí, méng gǔ bīng yǐ bǎi qí yāo zī zhòng ér qù, jīn bīng jǐ bù chéng liè. dǎi yè èr gǔ, hǎ dá bù hā nǎi rù dèng zhōu chéng, kǒng jūn shì mí lù, míng zhōng zhāo zhī.
庚辰,哈达、布哈议入邓州就粮;辰巳间到林后,蒙古兵忽至,哈达、布哈迎战,方交绥,蒙古兵以百骑邀辎重而去,金兵几不成列。逮夜二鼓,哈达、布哈乃入邓州城,恐军士迷路,鸣钟招之。
hǎ dá bù hā yǐn qí bài, yǐ dà jié wén bǎi guān biǎo hè, zhū xiàng zhì jiǔ shěng zhōng. zuǒ chéng lǐ qī qiě xǐ qiě qì yuē:" fēi jīn rì zhī jié, shēng líng zhī huò kě shèng yán zāi!" yú shì mín bǎo chéng bì zhě jiē sàn huán xiāng shè. bù shù rì, méng gǔ yóu qí tū zhì, duō bèi fú huò.
哈达、布哈隐其败,以大捷闻;百官表贺,诸相置酒省中。左丞李蹊且喜且泣曰:“非今日之捷,生灵之祸可胜言哉!”于是民保城壁者皆散还乡社。不数日,蒙古游骑突至,多被俘获。
xīn sì, zhào chū fēng zhuāng kù mín qián èr shí wàn, xià lín ān fǔ zhèn xù.
辛巳,诏出封桩库缗钱二十万,下临安府赈恤。