qǐ qiáng yǔ dà yuān xiàn zhēng yuè, jǐn zhe yōng kùn dūn shí èr yuè, fán èr nián.
起強圉大淵獻正月,盡著雍困敦十二月,凡二年。
xiào zōng shào tǒng tóng dào guān dé zhāo gōng zhé wén shén wǔ míng shèng chéng xiào huáng dì qián dào sān nián jīn dà dìng qī nián
○孝宗紹統同道冠德昭功哲文神武明聖成孝皇帝乾道三年(金大定七年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ chén, zhào: tíng wèi dà lǐ guān, wú yǐ yù qíng bái zǎi zhí, tàn cì zhǐ yì wèi zhòng qīng.
春,正月,甲辰,詔:「廷尉大理官,毋以獄情白宰執,探刺旨意為重輕。」
gēng xū, zhì sān xǐng hù fáng guó yòng sī. chū yǐ guó yòng guì fá, bà jiāng zhōu tún zhù jūn mǎ, zhì shì fù liú zhī.
庚戌,置三省戶房國用司。初以國用匱乏,罷江州屯駐軍馬,至是復留之。
rén zǐ, jīn zhǔ fú gǔn miǎn, yù dà ān diàn, shòu zūn hào cè bǎo lǐ, dà shè.
壬子,金主服袞冕,御大安殿,受尊號冊寶禮,大赦。
guǐ chǒu, hé féng yuán chú jīn bù láng guān. dì yuē: rú zhě bù kěn liú yì jīn gǔ, kě yù hé féng yuán lìng liú yì zhí shì.
癸丑,何逢原除金部郎官。帝曰:「儒者不肯留意金穀,可諭何逢原令留意職事。」
gēng shēn, jīn yǐ yuán shuài zuǒ jiān jūn tú kè tǎn kā qí kā wèi shū mì fù shǐ.
庚申,金以元帥左監軍圖克坦喀齊喀為樞密副使。
dù zhī láng táng tuàn yán: zì shào xìng sān shí yī nián yìn zào huì zi, zhǐ qián dào èr nián qī yuè, gòng yìn zào èr qiān bā bǎi yú wàn dào zhì qián dào sān nián zhēng yuè liù rì yǐ qián cuò zhì shōu huàn wài, shàng yǒu bā bǎi yú wàn guàn zài mín jiān wèi shōu. yuán zhū lù gāng yùn, yī jìn jiàng zhǐ huī bìng yào shí fēn jiàn qián, zhōu xiàn bù xǔ mín hù shū nà huì zi, zhì zài wài huì zi yōng zhì bù xíng, shāng jiǎ dī jià shōu mǎi, fú còu sì jí, suǒ yǐ liù wù zhī qǔ, yōng bìng xuān hòng. jīn qǐng gěi jiàng dù dié jí zhū zhōu zhù jiào tiē gè wǔ qiān dào fù què huò wù, zhào rén yī jiàn lì jià lì, quán yǐ huì zi jìn nà, shù jǐ shǎo xī yōng bìng zhī bì, ér huì zi zài mín jiān, yì bù guò shù yuè biàn kě shōu jǐn. zhào xiān cì gěi jiàng dù dié bìng zhù jiào tiē gè wǔ bǎi dào, hòu chū mài jiāng jǐn, jiē xù gěi jiàng.
度支郎唐彖言:「自紹興三十一年印造會子,止乾道二年七月,共印造二千八百餘萬道;至乾道三年正月六日以前措置收換外,尚有八百餘萬貫在民間未收。緣諸路綱運,依近降指揮並要十分見錢,州縣不許民戶輸納會子,致在外會子壅滯不行,商賈低價收買,輻湊四集,所以六務支取,擁並喧鬨。今請給降度牒及諸州助教帖各五千道付榷貨務,召人依見立價例,全以會子進納,庶幾少息擁並之弊,而會子在民間,亦不過數月便可收盡。」詔先次給降度牒並助教帖各五百道,候出賣將盡,接續給降。
guǐ hài, zhōng shū mén xià shěng yán: zuó lái zhī jiàng jiāo zǐ fù liǎng huái xíng lì, yuán suǒ jiàng shù mù guò duō jí tóng qián bìng huì zi bù xǔ guò jiāng, yīn zhì mín lǚ wèi biàn. jīn cuò zhì tóng qián huì zi, yī jiù rèn biàn xíng shǐ, yīng guān sī jiàn zài wèi zhī jiāo zǐ, lìng chāi rén guǎn yā fù zuǒ cáng kù jiāo nà.
癸亥,中書、門下省言:「昨來支降交子付兩淮行吏,緣所降數目過多及銅錢並會子不許過江,因致民旅未便。今措置銅錢、會子,依舊任便行使,應官司見在未支交子,令差人管押赴左藏庫交納。」
èr yuè, rén shēn, yù yuē: zì hòu gōng jìn nèi rén bìng bǎi guān jiāng xiào jūn bīng zhū sī rén, měi yuè chū wǔ rì, guó yòng fáng kāi jù qián yuè zhī guò yǐ shàng wǔ xiàng qǐng gěi, shù mù, bìng fēi fàn zhī yòng, zào cè jìn chéng. wài lù jūn mǎ, kě jiàng shì yàng fù zhū lù zǒng lǐng, zhú yuè kāi jù. zhe wèi lìng.
二月,壬申,諭曰:「自後宮禁內人並百官、將校、軍兵、諸司人,每月初五日,國用房開具前月支過以上五項請給,數目,並非泛支用,造冊進呈。外路軍馬,可降式樣付諸路總領,逐月開具。著為令。」
dì wèi fǔ chén yuē: jiǎng fèi lǐ huì cái yòng, yǐ jiàn gēn yuán. chū, jiǎng fèi yīn xiè xīn chú, liú shēn zòu yún: fāng jīn fèi cái zuì shèn zhě, wú rú yǎng bīng. jìn jiàn chén mǐn jiǎn tài èr qiān rén, qī fāng jiǎn tài sì qiān rén. fū tài bīng gù liáng fǎ, rán jīn rì zhī bīng, duō shì yǒu guān rén, yǔ zhī wài rèn, yī jiù qǐng quàn qián, yòu tiān gōng gěi, suī jiǎn zhī yú nèi, tiān zhī yú wài, yì wèi jiàn qí yì. jì jiǎn liù qiān rén, bì yòu zhāo liù qiān rén tián gé, zé shì tiān liù qiān rén hào dù cái yòng yǐ. qì kān zài nèi zhū jūn, měi yuè táo wáng shì gù, cháng bù xià sì bǎi rén. ruò quán zhù zhāo, yī nián bàn nèi, kě shěng sān bǎi bā shí wàn guàn. qí cái yòng shāo zú, kě zhú xuán zhāo shōu qiáng zhuàng, xùn liàn ér yòng zhī, bù wéi shěng fèi, yòu kě bīng jīng. yīn zòu shào xìng yǐ lái chū fēn wǔ jūn bìng nèi wài zhū jūn fēn hé tiān jiǎn zhī shù. dì yǐ wèi rán, gù yǒu cǐ yù.
帝謂輔臣曰:「蔣芾理會財用,已見根源。」初,蔣芾因謝新除,留身奏云:「方今費財最甚者,無如養兵。近見陳敏揀汰二千人,戚方揀汰四千人。夫汰兵固良法,然今日之兵,多是有官人,與之外任,依舊請券錢,又添供給,雖減之於內,添之於外,亦未見其益。既減六千人,必又招六千人填格,則是添六千人耗蠹財用矣。契勘在內諸軍,每月逃亡事故,常不下四百人。若權住招,一年半內,可省三百八十萬貫。俟財用稍足,可逐旋招收強壯,訓練而用之,不惟省費,又可兵精。」因奏紹興以來初分五軍並內外諸軍分合添減之數。帝以為然,故有此諭。
zhī gé mén shì lóng dà yuān, quán zhī gé mén céng dí, qiè nòng shì quán, lǚ zhì rén yán, dì bù xǐng. yī rì, qǐ jū shè rén hóng mài guò chén jùn qīng yuē: wén zhèng wén jiāng chú yòu shǐ, mài dāng qiān xī yē, xìn hū? jùn qīng yuē: hé zì dé zhī? mài yǐ dà yuān dí gào. jùn qīng jí yǐ yǔ yè róng wèi qǐ, ér jǐ dú zòu zhī, qiě yǐ mài yǔ zhì yú dì qián yuē: chén bù zhī cǐ děng chú mù, liǎng rén shí yù wén hū? yì mì chuāi shèng yì ér bō zhī yú wài, yǐ qiè nòng wēi fú yě? dì yuē: zhèn hé cháng móu jí cǐ bèi! bì qiè tīng ér dé zhī. qīng yán shén zhōng, dāng wèi qīng chì zhú. guǐ yǒu, chū dà yuān wèi jiāng dōng zǒng guǎn, dí wèi huái xī fù zǒng guǎn, zhōng wài kuài zhī. jiǎ xū, dà yuān gǎi zhè dōng, dí gǎi fú jiàn.
知閤門事龍大淵,權知閤門曾覿,竊弄事權,屢致人言,帝不省。一日,起居舍人洪邁過陳俊卿曰:「聞鄭聞將除右史,邁當遷西掖,信乎?」俊卿曰:「何自得之?」邁以大淵、覿告。俊卿即以語葉容、魏杞,而己獨奏之,且以邁語質於帝前曰:「臣不知此等除目,兩人實預聞乎?抑密揣聖意而播之於外,以竊弄威福也?」帝曰:「朕何嘗謀及此輩!必竊聽而得之。卿言甚忠,當為卿斥逐。」癸酉,出大淵為江東總管,覿為淮西副總管,中外快之。甲戌,大淵改浙東,覿改福建。
yǐ hài, jià gé wèi bó, lùn yòng rén yí lù suǒ zhǎng, qì suǒ duǎn, dì yuē: yòng rén bù dāng qiú bèi, zhī lǐ zhě bù bì zhī lè, zhī lè zhě bù bì zhī xíng. ruò dé qí rén, bù dāng shù yì, yí jiǔ rèn yǐ zé chéng gōng.
乙亥,架閣衛博,論用人宜錄所長,棄所短,帝曰:「用人不當求備,知禮者不必知樂,知樂者不必知刑。若得其人,不當數易,宜久任以責成功。」
bà chéng dū tóng chuān lù zhuǎn yùn sī lún nián quán shì, yǐ qí shì fù zhì zhì sī.
罷成都、潼川路轉運司輪年銓試,以其事付制置司。
xīn sì, yǐ duān míng duān xué shì yú yǔn wén zhī shū mì yuàn shì.
辛巳,以端明端學士虞允文知樞密院事。
rén wǔ, qǐ jū shè rén hóng mài yán: liǎng shěng měi rì xíng qiǎn lù huáng wén shū, yíng yú jǐ gé, duō yǒu cháng chéng xì gù, bù zú yǐ fán cháo tíng zhuān chū mìng zhě. shǐ zhōng shū zhī wù bù chéng, wú shén yú cǐ. dì yuē: zhèn cháng jiàn tōng jiàn zài táng tài zōng wèi zǎi xiàng tīng shòu cí sòng, yíng yú bù shū, rì bù xiá gěi, yīn chì shàng shū xì wù shǔ zuǒ yòu chéng. zhèn jiàn yù lǐ huì.
壬午,起居舍人洪邁言:「兩省每日行遣錄黃文書,盈於幾閣,多有常程細故,不足以煩朝廷專出命者。使中書之務不澄,無甚於此。」帝曰:「朕嘗見《通鑑》載唐太宗謂宰相聽受辭訟,縈於簿書,日不暇給,因敕尚書細務屬左右丞。朕見欲理會。」
yòu yù yè róng yuē: kě jìn wǔ chén jiàn jǔ bīng jiāng guān cè, zhèn yù yòng zhī qí rén. róng yuē: yí yú wú shì shí xún fǎng, yǐ bèi huǎn jí. chén jùn qīng yuē: bì xià céng jì wáng cún fǒu? qí rén shì shàng kě yòng. dì yuē: zhèn shí zhī, cū bào zhī rén, lǎo yǐ, zhì lì jiē wú suǒ yòng yě.
又諭葉容曰:「可進武臣薦舉兵將官冊,朕欲用知其人。」容曰:「宜於無事時詢訪,以備緩急。」陳俊卿曰:「陛下曾記王存否?其人似尚可用。」帝曰:「朕識之,粗暴之人,老矣,智力皆無所用也。」
yǐ yǒu, yǐ wǔ jīng guī jiàn sūn zi cì zhèn jiāng dū tǒng qī fāng, jiàn kāng dōu tǒng liú yuán, réng lìng xuǎn zé bīng guān, gè cì yī běn.
乙酉,以《武經龜鑑》、《孫子》賜鎮江都統戚方,建康都統劉源,仍令選擇兵官,各賜一本。
jīn shàng shū yòu chéng sū bǎo héng yǐ jí qiú tuì, jīn zhǔ bù xǔ, qiǎn jìng sì huī chuán zhào yuē: qīng yǐ zhōng zhí, zhuó jū zhí zhèng, chǐ fā wèi shuāi, jù yǐ xiǎo jí qiú tuì! shàn jiā shè yǎng, qí bìng jiān shì shì. gēng yín, bǎo héng zú. jīn zhǔ jiāng fàng yīng jìn jiāo, wén zhī, nǎi hái, chuò cháo, fù zèng, mìng yǒu sī zhì jì. shí yǐ qǐ fù cān zhī zhèng shì shí jū, bǐng shēn, yǐ jū wèi shàng shū yòu chéng.
金尚書右丞蘇保衡以疾求退,金主不許,遣敬嗣暉傳詔曰:「卿以忠直,擢居執政,齒發未衰,遽以小疾求退!善加攝養,俟病間視事。」庚寅,保衡卒。金主將放鷹近郊,聞之,乃還,輟朝,賻贈,命有司致祭。時已起復參知政事石琚,丙申,以琚為尚書右丞。
wù xū, jiàn yì chén tiān lín yán: jìn tàn běi rén jù liáng zēng shù, yí zé jiāng shuài, yù jiǎng yù bèi zhī cè. dì yuē: cǐ jīn rì jí wù. zuó wáng qí qǐng zhú yáng zhōu chéng, qīng děng jiàn wén zì fǒu? wèi qǐ yán: huái dōng zhī bèi, yí xiān cuò zhì qīng hé chǔ zhōu gāo yóu, shù kě è dí liáng dào. dì yuē: ruò shǒu dìng gāo yóu, bù fàng guò liáng chuán, zé dí bù néng liú huái shàng, zì dāng yǐn qù.
戊戌,諫議陳天麟言:「近探北人聚糧增戍,宜擇將帥,預講御備之策。」帝曰:「此今日急務。昨王琪請築揚州城,卿等見文字否?」魏杞言:「淮東之備,宜先措置清河、楚州、高郵,庶可遏敵糧道。」帝曰:「若守定高郵,不放過糧船,則敵不能留淮上,自當引去。」
sān yuè, gēng zǐ, zǎi chén yè róng qǐng chōu huí jiāng zhōu bīng mǎ, dì yuē: cǐ qǐ dé yǐ! jìn lái zhāo bīng liàn bīng jiē yì, wéi yǎng bīng zuì nán. tā shí cái fù yǒu yú, zì kě zēng zhāo. róng yòu yán: chén mǐn zhī dì lǐ, qiě yǒu zhì lì gōng. dì yuē: chén mǐn shǒu gāo yóu shén shàn, bié xuǎn bù shuài, yì nán dé rén.
三月,庚子,宰臣葉容請抽回江州兵馬,帝曰:「此豈得已!近來招兵練兵皆易,惟養兵最難。它時財賦有餘,自可增招。」容又言:「陳敏知地理,且有志立功。」帝曰:「陳敏守高郵甚善,別選步帥,亦難得人。」
dīng sì, zhào: sì chuān xuān fǔ sī chuàng zhāo qiān rén, zhì sī suǒ zài tún zhù.
丁巳,詔:「四川宣撫司創招千人,置司所在屯駐。」
rén xū, xiù wáng fū rén zhāng shì hōng, dì suǒ shēng mǔ yě.
壬戌,秀王夫人張氏薨,帝所生母也。
xià, sì yuè, wù chén shuò, rì yǒu shí zhī.
夏,四月,戊辰朔,日有食之。
guǐ yǒu, wèi xiù wáng fū rén chéng fú yú hòu yuàn.
癸酉,為秀王夫人成服於後苑。
bǐng zǐ, xuān diàn qián sī xuǎn fēng děng jūn wǔ bǎi bā shí èr rén, chē èr shí sì liǎng. rù nèi jiào chǎng. yòu jūn tǒng zhì zhāng píng rù duì, dì yuē: bīng móu wù yào jué shèng, bù dé qīng fā. yǒu gōng zhě suī chóu yǔ shǎng, yǒu zuì zhě suī qīn yǔ fá.
丙子,宣殿前司選鋒等軍五百八十二人,車二十四兩。入內教場。右軍統制張平入對,帝曰:「兵謀務要決勝,不得輕發。有功者雖仇與賞,有罪者雖親與罰。」
dīng chǒu, bìng lì zhōu dōng xī wèi yí lù, yǐ wú lín wèi ān fǔ shǐ jiān sì chuān xuān fǔ shǐ, jiān zhī xìng yuán fǔ, lín xún hōng. chū, lín bìng, hū mù kè cǎo yí biǎo, mìng zhí shū qí shì yuē: yuàn bì xià wú chōng sì chuān, wú qīng chū bīng. bù jí jiā shì. rén chēng qí zhōng. lín wèi rén, gāng yì jìng shēn, xǐ dà jié, lüè kē xì, dú shǐ chuán, xiǎo dà yì. qí yù jūn, ēn wēi jiān jì, shì zú lè wèi zhī yòng měi chū shī, zhǐ huī zhū jiāng, fēng cǎi lǐn rán, wú gǎn fàn lìng zhě, gù suǒ xiàng duō jié. zì wú jiè sǐ, lín wèi dà jiāng, shǒu shǔ hàn dí, yú èr shí nián, yǐn rán wèi fāng miàn zhī zhòng, wēi míng yà yú jiè. qí xuǎn zhū jiāng duō yǐ gōng yǒu gào yǐ jiàn cái zhě, lín yuē: bīng guān fēi cháng shì, nán zhī qí cái. jīn yǐ xiǎo shàn jìn zhī, zé jiǎo xìng zhě huò zhì, ér biān rén sù jiāng zhī xīn dài yǐ. gù suǒ yòng hòu duō zhī míng.
丁丑,並利州東、西為一路,以吳璘為安撫使兼四川宣撫使,兼知興元府,璘尋薨。初,璘病,呼幕客草遺表,命直書其事曰:「願陛下無充四川,無輕出兵。」不及家事。人稱其忠。璘為人,剛毅靖深,喜大節,略苛細,讀史傳,曉大義。其御軍,恩威兼濟,士卒樂為之用;每出師,指麾諸將,風采凜然,無敢犯令者,故所向多捷。自吳玠死,璘為大將,守蜀捍敵,餘二十年,隱然為方面之重,威名亞於玠。其選諸將多以功;有告以薦材者,璘曰:「兵官非嘗試,難知其才。今以小善進之,則僥倖者獲志,而邊人宿將之心怠矣。」故所用後多知名。
rén chén, jīn yù shǐ dài fū lǐ shí, bài sī tú jiān tài zǐ tài shī, yù shǐ dài fū rú gù, cì dì yī qū.
壬辰,金御史大夫李石,拜司徒兼太子太師,御史大夫如故,賜第一區。
wǔ yuè, bǐng wǔ, jīn dà xìng yù kōng, zhào cì qián sān bǎi guàn wèi yàn lè zhī yòng yǐ láo zhī.
五月,丙午,金大興獄空,詔賜錢三百貫為宴樂之用以勞之。
wù shēn, yè róng yán jìn rì zhōu guān bèi lùn, yǒu yīn qiǎn jiā shǔ, nà duǎn juǎn yú tái jiàn yǐ xiāng xié zhì zhě, chén jùn qīng yuē: jìn lái cǐ fēng pō shèng, shì shǐ jiān sī bù gǎn àn jùn shǒu, jùn shǒu bù gǎn àn xiàn guān. dì yuē: cǐ fēng chéng bù kě zhǎng.
戊申,葉容言近日州官被論,有陰遣家屬,納短卷於台諫以相挾制者,陳俊卿曰:「近來此風頗盛,是使監司不敢按郡守,郡守不敢按縣官。」帝曰:「此風誠不可長。」
gēng shēn, mìng sì chuān zhì zhì shǐ wāng yīng chén zhǔ guǎn xuān fǔ sī shì, yí lì zhōu.
庚申,命四川制置使汪應辰主管宣撫司事,移利州。
xiū yáng zhōu chéng.
修揚州城。
xīn yǒu, wáng yán yán: jìn lái shì dài fū yì lùn tài jū wèi. qiě rú jìn zhào wáng qí zhì huái shàng xiàng dù chéng bì, cháo shì jiē fēn rán yǐ wèi bù yí. dì yuē: rú shēng bù lùn, zhēn bù dá shí biàn. xī xú shù yán tōng shì wù zhě zài hu jùn jié, zhèn yǔ qīng děng dāng shǒu cǐ yì lùn, tā bù zú xù.
辛酉,王炎言:「近來士大夫議論太拘畏。且如近詔王琪至淮上相度城壁,朝士皆紛然以為不宜。」帝曰:「儒生不論,真不達時變。昔徐庶言通世務者在乎俊傑,朕與卿等當守此議論,它不足恤。」
rén xū, dà jiǎn sān yá guān shǔ.
壬戌,大減三衙官屬。
shì yuè, zhèn quán zhōu shuǐ zāi.
是月,賑泉州水災。
ān fèng tài zōng zhēn zōng yù dié jí sān zǔ xià xiān yuán jī qìng tú zhé zōng bǎo xùn.
安奉太宗、真宗《玉牒》及《三祖下仙源積慶圖》、《哲宗寶訓》。
liù yuè, jǐ sì, mìng wāng yīng chén quán jié zhì lì zhōu lù tún zhù yù qián jūn mǎ.
六月,己巳,命汪應辰權節制利州路屯駐御前軍馬。
xīn wèi, fù fēn lì zhōu dōng xī lù wèi èr.
辛未,復分利州東、西路為二。
guǐ yǒu, dì yuē: zhèn yù yī zǔ zōng gù shì, xiān lìng yǒu sī jù qiú qíng kuǎn, qián shù rì jìn rù, zhèn qīn yuè zhī, kě shì zhě shì zhī, kě zuì zhě zuì zhī, shù bù wèi xū wén. jīn hòu bìng yī zǔ zōng diǎn gù.
癸酉,帝曰:「朕欲依祖宗故事,先令有司具囚情款,前數日進入,朕親閱之,可釋者釋之,可罪者罪之,庶不為虛文。今後並依祖宗典故。」
jīn zhǔ mìng dì yī yǒu lóng wén zhě bà zhī.
金主命地衣有龍文者罷之。
pàn dù zhī zhào bù dí yán: jiāng shuài wèi bì zhī bīng, tú wù shēng shì, jīn rì tiān shǐ chén, míng rì zhāo xiào yòng, dàn zī rǒng duò, wèi jiàn jīng xióng. dì yuē: cǐ zhèng zhōng jīn rì jiāng shuài gāo huāng.
判度支趙不敵言:「將帥未必知兵,徒務聲勢,今日添使臣,明日招效用,但資冗墮,未見精雄。」帝曰:「此正中今日將帥膏肓。」
jiǎ xū, yǐ yú yǔn wén wèi zī zhèng diàn dà xué shì sì chuān xuān fǔ shǐ, dài wú lín yě. dì wèi yǔn wén yuē: lín jì zú, wāng yīng chén kǒng bù xí shì, wú yǐ yì qīng. fán shì yí qīn lín, wú xiào zhāng jùn yū kuò. xuán fù mìng yǐ zhī shū mì yuàn shì chōng sì chuān xuān fǔ shǐ. dì qīn shū jiǔ shì jiè zhī. yǔn wén xún yán: fáng zhōu yì shì jīn zhōu bǎo shèng jūn jiàn guǎn qī qiān yú rén, jiē jiàn yán shào xìng zhī chū, zì xiāng jié jí, gù shǒu xiāng lǘ, zuì wèi zhōng yì. ér zhōu xiàn quán bù jiā xù, fēn zhàn bái zhí, yòu yǒu dōu tǒng sī chāi yì kē rǎo. qǐ chà huáng fǔ tì wèi lì zhōu dōng lù zǒng guǎn, jīn zhōu zhù dá dāo, lìng zhuān yī zhǔ guǎn, yú nóng xì wǎng lái jiào yuè, huò huǎn jí yǒu jǐng, kě zé lìng fēn shǒu zhū guān. cóng zhī.
甲戌,以虞允文為資政殿大學士、四川宣撫使,代吳璘也。帝謂允文曰:「璘既卒,汪應辰恐不習事,無以易卿。凡事宜親臨,無效張浚迂闊。」旋復命以知樞密院事充四川宣撫使。帝親書九事戒之。允文尋言:「房州義士、金州保勝軍見管七千餘人,皆建炎、紹興之初,自相結集,固守鄉閭,最為忠義。而州縣全不加恤,分占白直,又有都統司差役科擾。乞差皇甫倜為利州東路總管,金州駐答刂,令專一主管,於農隙往來教閱,或緩急有警,可責令分守諸關。」從之。
jǐ chǒu, jīn qiǎn shǐ lái qǔ bèi fú rén. zhào: shí fú zài mín jiān zhě hái zhī, jūn zhōng rén jí pàn wáng zhě bù yù.
己丑,金遣使來取被俘人。詔:「實俘在民間者還之,軍中人及叛亡者不預。」
xīn mǎo, huáng hòu xià shì bēng, shì ān gōng.
辛卯,皇后夏氏崩,諡安恭。
qiū, qī yuè, jǐ hài, lì jiàn jǔ gǎi guān gé.
秋,七月,己亥,立薦舉改官格。
rén yín, yǐ huáng tài zǐ jí, jiǎn zá qiú, shì liú yǐ xià. yǐ sì, huáng tài zǐ qí hōng, shì zhuāng wén.
壬寅,以皇太子疾,減雜囚,釋流以下。乙巳,皇太子愭薨,諡莊文。
wù shēn, jīn jìn fú yòng jīn xiàn, qí zhī mài zhě jiē dǐ zuì.
戊申,金禁服用金線,其織賣者皆抵罪。
xīn hài, chén liáo yán: hù bù shēn qǐng, zhū lù bìng xiàn yī jì chū mài guān chǎn, jū qián fā nà. qiě yǐ jiāng dōng xī èr guǎng lùn zhī, cūn tuǎn zhī jiān, rén hù diāo shū, mí wàng jiē huáng máo bái wěi gāo yú zhī tián, gēng yóu bù biàn, qǐ yǒu yú lì kě mǎi guān chǎn! jīn zhōu xiàn pò yú qī xiàn, qiě jì yǒu hòu shǎng, bù miǎn jiān gù bǎo zhǎng, yì lēi tián lín. qǐ kuān yǐ yī nián wèi xiàn, jiè yuē zhōu xiàn, bù dé yì lēi. cóng zhī.
辛亥,臣僚言:「戶部申請,諸路並限一季出賣官產,拘錢發納。且以江東、西、二廣論之,村疃之間,人戶凋疏,彌望皆黃茅、白葦、膏腴之田,耕猶不遍,豈有餘力可買官產!今州縣迫於期限,且冀有厚賞,不免監錮保長,抑勒田鄰。乞寬以一年為限,戒約州縣,不得抑勒。」從之。
guǐ chǒu, jiàn yì dài fū chén liáng yòu yán: mín jiān chuán biān shì, duō shì liǎng qí, wèi bèi suī bù dé yǐ, yào bù kě zhāo dí rén zhī yí. rú jìn rì xiū yáng zhōu chéng, zhòng lùn yǐ wèi wú yì. dì yuē: wèi bèi rú hé wú yì? liáng yòu yuē: wàn yī dí rén chōng tū, bīng bù néng shǒu, zé shì wèi dí rén zhú yě. jīn jìn èr sān wàn rén guò jiāng, dí rén tàn zhī, kǒng biàn chéng xìn xì. dì yuē: ruò lín huái zé bù kě, zài nèi dì yì hé hài? liáng yòu yuē: jīn rì wèi bèi zhī yào, wú guò xuǎn zé jiāng shuài, shōu xù qián liáng, ài mín yǎng tǔ. dì yuē: rán.
癸丑,諫議大夫陳良祐言:「民間傳邊事,多是兩岐,為備雖不得已,要不可招敵人之疑。」如近日修揚州城,眾論以為無益。」帝曰:「為備如何無益?」良祐曰:「萬一敵人衝突,兵不能守,則是為敵人築也。今進二三萬人過江,敵人探知,恐便成釁隙。」帝曰:「若臨淮則不可,在內地亦何害?」良祐曰:「今日為備之要,無過選擇將帥,收蓄錢糧,愛民養土。」帝曰:「然。」
jiǎ yín, dì yuē: huái dōng bèi yù shì, cǐ xū zé zài chén mǐn. wàn yī yǒu jǐng, kǒng tuī bì wù shì, qīng děng yí shú yǔ zhī móu. wèi qǐ yán: chén děng zuó yǔ chén mǐn yuē, mǐn yì zì rèn cǐ shì, cháo tíng dàn dāng shāo yīng fù zhī ér yǐ.
甲寅,帝曰:「淮東備御事,此須責在陳敏。萬一有警,恐推避誤事,卿等宜熟與之謀。」魏杞言:「臣等昨與陳敏約,敏亦自任此事,朝廷但當稍應付之而已。」
rùn qī yuè, bǐng yín shuò, dì yù yuē: zhèn yù jiāng shàng zhū jūn, gè zhì fù dōu tǒng yī yuán, shí lìng jiān lǐng jūn shì, qǐ wéi chǔ tā rì tǒng shuài, yì shǐ zhǔ shuài yǒu gù jì, bù gǎn zhuān shàn.
閏七月,丙寅朔,帝諭曰:「朕欲江上諸軍,各置副都統一員,食令兼領軍事,豈惟儲它日統帥,亦使主帥有顧忌,不敢專擅。」
wù chén, jīn jìn fēng yuè wáng yǒng zhōng wèi xǔ wáng, zhèng wáng yǒng gōng wèi suí wáng, fēng yǒng chéng wèi shěn wáng.
戊辰,金進封越王永中為許王,鄭王永功為隨王,封永成為沈王。
jiǎ xū, jīn mìng mì shū jiān yī lǎ zi jìng jīng lüè běi biān.
甲戌,金命秘書監伊喇子敬經略北邊。
wù yín, guō gāng jiàng zhèn jiāng fù dōu tǒng.
戊寅,郭剛降鎮江副都統。
dì yuē: guō gāng zhī chú, wén zhèn jiāng jūn zhōng shén xǐ. yè róng yuē: gāng shén lián, jūn zhōng sù suǒ tuī fú.
帝曰:「郭剛之除,聞鎮江軍中甚喜。」葉容曰:「剛甚廉,軍中素所推服。」
gēng chén, dì yù yè róng děng yuē: zhèn cháng sī zǔ zōng chuàng lì fǎ dù yǐ yí hòu rén, xī hòu shì zǐ sūn bù néng bǎo shǒu. yòu yuē: chuàng zhī shén nán, huài zhī shén yì. jiǎng fèi yuē chén cháng jì yuán yòu jiān, lǐ cháng níng tíng shì cè yún: tiān xià zhì dà, zōng miào shè jì zhì zhòng, bǎi nián chéng zhī ér bù zú, yī rì huài zhī ér yǒu yú. dì yuē: chéng wèi míng yán. fèi yuē: suǒ wèi huài zhě, fēi yī rì jù néng huài yě. rén zhǔ yī niàn zhī jiān bù yǐ zǔ zōng jī yè wèi yì, zé xún zhì bài huài. gù rén zhǔ měi zì jǐng jiè, cháng kǒng yī niàn zhī shī. dì yuē: zhèn fēi dú zì jǐng jiè ér yǐ, qiě yōu hòu shì zǐ sūn bù néng bǎo shǒu wèi kě xī yě.
庚辰,帝諭葉容等曰:「朕常思祖宗創立法度以貽後人,惜後世子孫不能保守。」又曰:「創之甚難,壞之甚易。」蔣芾曰;「臣嘗記元祐間,李常寧廷試策云:『天下至大,宗廟、社稷至重,百年成之而不足,一日壞之而有餘。』」帝曰:「誠為名言。」芾曰:「所謂壞者,非一日遽能壞也。人主一念之間不以祖宗基業為意,則馴至敗壞。故人主每自警戒,常恐一念之失。」帝曰:「朕非獨自警戒而已,且憂後世子孫不能保守為可惜也。」
guǐ wèi, chén liáo yán: mǐn zhōng yán cè zhī bì yǒu wǔ: guān dí hào hàn ér běn qián jī yā bù zhī, jiān huò zhī biào ér guān lì kè jiǎn, jì huì mí fèi, pín mín xià hù jiē bù lè gōng guān, ér dà bàn tiào yú sī fàn, yī yě. gāng yùn zhī rén, fēi jù shì zé guān lì, zài xiàn guān zhī zhōu, jí xiàn guān zhī zhòng, yǐng dài sī yán chū tiào, èr yě. zhōu xiàn chì mài, duō zhì fāng jú, fù zhī xū tú, qí quán chēng zhī jiǎn kè, ní shā zhī zá hé, guān jiē bù zhī wèn, sī jià qīng ér guān jià zhòng, guān mín dà bàn shí sī yán, gù guān tiào bù xíng, sān yě. xún wèi wèi cháng jǐng bǔ, dàn rì jù xún lì, shēn yú guān zhǎng, yuè shū suǒ dào, zhì yú yì bì, sī fàn huá lì, mò zhī shuí hé, sì yě. jīn zhī yì fū mài guān shí yán yǔ fū jiè yán běn qián zhě, duō shì gěi xū quàn, yuē cè dào shù rì zhī gěi. shèn zhì pāo fū mài zhī shù, fù zhī qí bǎo, tān jí qiáo hù, qí jiàn zài yán, què fēng zhuāng bù dé zhī chū, wèi zhī zhǎng shēng yán ruò rén hù bù yuàn qǐng yán, zhǐ nà fū shù zhī bàn, yǐ tiē péi guān, jiāng guān yán zhù zhī bié suǒ yǐ zuò hòu rì zhī shù, wèi zhī hái hún yán huá lì lǎn pū mín hù tiē péi qián, qǐng yán chū mài, chū xī zé yǔ yì jūn fēn, wèi zhī qǐng chāo yán wǔ yě, kuàng mǐn zhōng chóng gāng jùn lǐng, qiǎn tān è lài, shāng lǚ xìng fàn, liú zhuǎn shí nán, gù chāo yán zhī fǎ bù kě xíng yě, yí jiǎng jiū lì hài yǐ gé qián bì. cóng zhī.
癸未,臣僚言:「閩中鹽策之弊有五:官糴浩瀚而本錢積壓不支,間或支俵而官吏克減,計會糜費,貧民下戶皆不樂供官,而大半糶於私販,一也。綱運之人,非巨室則官吏,載縣官之舟,藉縣官之重,影帶私鹽出糶,二也。州縣斥賣,多置坊局,付之胥徒,其權稱之減克,泥沙之雜和,官皆不之問,私價輕而官價重,官民大半食私鹽,故官糶不行,三也。巡尉未嘗警捕,但日具巡歷,申於官長,月書所到,置於驛壁,私販猾吏,莫之誰何,四也。今之邑敷賣官食鹽與夫借鹽本錢者,多是給虛券,約冊到數日支給。甚至拋敷賣之數,付之耆保,攤及僑戶,其見在鹽,卻封樁不得支出,謂之『長生鹽』;若人戶不願請鹽,只納敷數之半,以貼陪官,將官鹽貯之別所以作後日之數,謂之『還魂鹽』;猾吏攬撲民戶貼陪錢,請鹽出賣,出息則與邑均分,謂之『請鈔鹽』;五也,況閩中崇岡峻岭,淺灘惡瀨,商旅興販,流轉實難,故鈔鹽之法不可行也,宜講究利害以革前弊。」從之。
guǐ sì, liú gǒng zì hú nán zhào hái. shǒu lùn: dú duàn suī yīng zhǔ zhī néng shì, rán bì hé zhòng zhì ér zhì zhī yǐ zhì gōng, rán hòu yǒu yǐ hé hū tiān lǐ rén xīn zhī zhèng ér shì wú bù chéng. ruò qì qiān móu, xùn sī jiàn, ér yǒu dú yù qū yǔ zhī xīn, zé shì yǐ bì qí sì dá zhī míng, ér zuǒ yòu sī nì zhī chén jiāng yǒu chéng zhī yǐ gàn tiān xià zhī gōng yì zhě yǐ. yòu lùn xiàn yú zhī bì yuē: zhōu xiàn fù rù yǒu cháng, dà jùn jǐn zú zhī qiǎn, xiǎo jùn wǎng wǎng guì fá. ér jìn zhě sì fāng shàng yǒu yǐ léi yú xiàn zhě, bù guò zhòng zhé miáo mǐ huò bèi shuì shāng rén, zhì yǒu qǔ xīn fù yǐ jī yú qián, juān jī bū yǐ yǔ zhōu jùn. zhōu jùn wú yǐ zì gěi, bù guò zhòng qǔ yú mín, cǐ mín zhī suǒ wèi biàn yī yě. hé dí zhī bì, hú nán jiāng xī wèi yóu shén, cháo tíng cháng xià juān miǎn zhī lìng, yuǎn fāng zhī mín jǔ shǒu xiàng hè, céng wèi shù yuè, yòu fù fēn pāo. zhōu xiàn jì fá mín qián, jiāng hé zhì chǎng shōu dí? tǎng yǒu yǐ gé gāng yùn zhī bì, zì kě jiǎn hé dí zhī shù, cǐ mín zhī suǒ wèi biàn èr yě. wàng zhào zhǐ zhī. dì jiā nà. xún yǐ gǒng wèi hàn lín xué shì.
癸巳,劉珙自湖南召還。首論:「獨斷雖英主之能事,然必合眾智而質之以至公,然後有以合乎天理人心之正而事無不成。若棄僉謀,徇私見,而有獨御區宇之心,則適以蔽其四達之明,而左右私昵之臣將有乘之以干天下之公議者矣。」又論羨餘之弊曰:「州縣賦入有常,大郡僅足支遣,小郡往往匱乏。而近者四方尚有以羸餘獻者,不過重折苗米或倍稅商人,至有取新賦以積餘錢,捐積逋以與州郡。州郡無以自給,不過重取於民,此民之所未便一也。和糴之弊,湖南、江西為尤甚,朝廷常下蠲免之令,遠方之民舉手相賀,曾未數月,又復分拋。州縣既乏緡錢,將何置場收糴?倘有已革綱運之弊,自可減和糴之數,此民之所未便二也。望詔止之。」帝嘉納。尋以珙為翰林學士。
gǒng cháng cóng róng yán yú dì yuē: shì rú duō bìng hàn gāo dì bù yuè xué, qīng rú shēng, chén qiè yǐ wèi gāo dì zhī cōng míng yīng chuán, qí suǒ bù yuè, tè fǔ rú zhī sú xué ěr. chéng shǐ dāng shì zhī shì yǒu yǐ shèng wáng zhī xué gào zhī, chén zhī qí bì jiāng sǒng rán jìng xìn, ér qí gōng liè zhī suǒ jiù, bù zhǐ yú shì ér yǐ. gài tiān xià zhī shì wú qióng, ér yīng shì zhī gāng zài wǒ, wéi qí yí yú ěr mù, dòng yú yì qì, ér sī yù méng yān, zé qí gāng bì chí, ér wú yǐ yīng fū shì wù zhī biàn. shì yǐ gǔ zhī shèng wáng wú bù xué, ér qí xué yě bì qiú duō wén, bì shī gǔ xùn, gài jiāng yǐ míng lǐ zhèng xīn ér lì wàn shì zhī gāng, zé suī shì wù zhī lái, qiān biàn wàn huà, ér zài wǒ cháng zhěng ér bù wěn yǐ. xī hū dāng shí xué jué dào sàng, wèi yǒu yǐ shì gào gāo dì zhě. dì jí chēng shàn.
珙嘗從容言於帝曰:「世儒多病漢高帝不悅學,輕儒生,臣竊以為高帝之聰明英傳,其所不悅,特腐儒之俗學耳。誠使當世之士有以聖王之學告之,臣知其必將竦然敬信,而其功烈之所就,不止於是而已。蓋天下之事無窮,而應事之綱在我,惟其移於耳目,動於意氣,而私慾萌焉,則其綱必弛,而無以應夫事物之變。是以古之聖王無不學,而其學也必求多聞,必師古訓,蓋將以明理正心而立萬事之綱,則雖事物之來,千變萬化,而在我常整而不紊矣。惜乎當時學絕道喪,未有以是告高帝者。」帝亟稱善。
zhèn jiāng jūn shuài qī fāng, kè bō yì shǐ, jūn shì jiē yuàn, yán zhě jí zhī, chén jùn qīng yán wài yì nèi chén zhōng yǒu zhǔ fāng zhě, dì yuē: zhèn yì wén zhī. fāng zuì gù bù kě dài, yì dāng bìng zhì zuǒ yòu sù zhǔ fāng zhě yǐ jǐng qí yú. jí zhào bà fāng. bā yuè, dīng yǒu, yǐ nèi shì chén yáo lǐ zōng huí fù dà lǐ, jiū qí huì zhuàng. yáo jué pèi xún zhōu zōng huí chú míng, biān guǎn yún zhōu fāng ān zhì tán zhōu. yú shì zhào jiè bīng jiāng guān jiāo jié nèi shì, gōng xíng bāo jū, zì jīn yǒu wéi lì, bì fá wú shè.
鎮江軍帥戚方,刻剝役使,軍士嗟怨,言者及之,陳俊卿言外議內臣中有主方者,帝曰:「朕亦聞之。方罪固不可貸,亦當並治左右素主方者以警其餘。」即詔罷方。八月,丁酉,以內侍陳瑤、李宗回付大理,究其賄狀。瑤決配循州;宗回除名,編管筠州;方安置潭州。於是詔戒兵將官交結內侍,公行苞苴,自今有違戾,必罰無赦。
dì yòu yù fǔ chén yǐ jiàn kāng liú yuán yì cháng yǒu lù yú jìn xí, fāng sī yǒu yǐ yì zhī. jīn qiě yù qiǎn wáng biàn zhì bǐ jiǎn chá jiān bì, liú shù yuè ér hòu guī, shù xīn shuài zhī lái, bù zhì xún xí. jùn qīng yòu yán: jīn dàn lín xuǎn zhǔ shuài, zé sù bì dāng zì gé yǐ. dì yuē: zhèng huàn wèi dé qí rén ěr. jùn qīng yuē: gǒu wèi dé rén, gèng dé jīng zé. jì yǐ wěi zhī, zé dāng xìn rèn. wèi dé qí rén, yǐ xiān yí zhī, shì fēi cháo tíng suǒ yǐ dài jiāng shuài zhī tǐ. qiě jūn zhōng cái fù, suǒ yǐ jī quàn jiāng shì, dàn zhǔ shuài bù yǐ zì sī, zé qí tā dāng yī tīng zhī. jīn jiǎn nǐ kē xì, dòng yǒu jū ài, zé shuí fù gǎn chū yì shéng mò zhī wài, wèi guó jiā lì dà shì hū! kuàng cháo tíng suǒ yǐ dài jiāng shuài zhě rú cǐ, shǐ yǒu qì jié zhě wèi zhī, xīn bì bù fú qí shì bì jiāng fù dé jiān huá zhī tú, zé qí qiǎo sī bǎi chū, bì suí rì zī, yòu ān dé ér jǐn gé yé! jīn bù lǜ cǐ, ér yù dú rèn yī jiè dān chē zhī shǐ yǐ chá zhī, zhèng shǐ de rén, yóu shī rèn ér wú yì, kuàng bù dé rén, zé qí bì yòu jiāng bù zài jiāng shuài ér zài cǐ rén yǐ. dì bà biàn bù qiǎn.
帝又諭輔臣以「建康劉源亦嘗有賂於近習,方思有以易之。今且欲遣王抃至彼檢察奸弊,留數月而後歸,庶新帥之來,不至循習。」俊卿又言:「今但遴選主帥,則宿弊當自革矣。」帝曰:「政患未得其人耳。」俊卿曰:「苟未得人,更得精擇。既已委之,則當信任。未得其人,已先疑之,似非朝廷所以待將帥之體。且軍中財賦,所以激勸將士,但主帥不以自私,則其它當一聽之。今檢柅苛細,動有拘礙,則誰復敢出意繩墨之外,為國家立大事乎!況朝廷所以待將帥者如此,使有氣節者為之,心必不服;其勢必將復得奸猾之徒,則其巧思百出,弊隨日滋,又安得而盡革耶!今不慮此,而欲獨任一介單車之使以察之,政使得人,猶失任而無益,況不得人,則其弊又將不在將帥而在此人矣。」帝罷抃不遣。
guǐ chǒu, jīn shàng shū yòu chéng xiàng jiān xiū guó shǐ hè shě lī liáng bì jìn tài zōng shí lù.
癸丑,金尚書右丞相、監修國史赫舍哩良弼進《太宗實錄》。
jiǎ yín, yè róng děng yǐ jiǔ yǔ qiú bà, bù yǔn. zhào nèi wài chá yù, lìng dà guān zǎo wǎn bìng jìn sù shàn. wù wǔ, lǜ qiú.
甲寅,葉容等以久雨求罷,不允。詔內外察獄,令大官早晚並進素膳。戊午,慮囚。
jǐ wèi, jīn zhǔ rú dà fáng shān.
己未,金主如大房山。
rén xū, yǐ zhī jiàn kāng fǔ shǐ zhèng zhì jiān yán jiāng shuǐ jūn zhì zhì shǐ, zì yán guān zhì è zhōu yán jiāng nán běi jí yán hǎi shí wǔ zhōu shuǐ jūn xī lì zhī.
壬戌,以知建康府史正志兼沿江水軍制置使,自鹽官至鄂州沿江南北及沿海十五州水軍悉隸之。
jīn zhǔ zhì jì yú ruì líng. jiǔ yuè, yǐ chǒu shuò, jīn zhǔ hái guān.
金主致祭於睿陵。九月,乙丑朔,金主還官。
jǐ sì, jīn yòu sān bù jiǎn fǎ guān hán zàn, yǐ bǔ huáng shòu lù chú míng. zhào: lì rén dàn fàn zāng zuì, suī huì shè, fēi tè zhǐ bù xù.
己巳,金右三部檢法官韓贊,以捕蝗受賂除名。詔:「吏人但犯贓罪,雖會赦,非特旨不敘。」
dīng chǒu, liú gǒng jìn dú sān cháo bǎo xùn, zhì tài zōng wèi tài zǔ shí lù huò yún duō lòu luò, dāng mìng guān chóng xiū, yīn tàn shǐ guān cái nán. sū yì jiǎn yuē: dà fán shǐ guān yí qù ài zēng. jìn zhě hù méng xiū shǐ, méng wèi rén qiè nuò, duō yí jì, gù qí shǐ chuán duō yǒu tuō luò. dì yuē: shàn è wú yí, shǐ chén zhī zhí. gǒng yuē: shǐ guān yǐ xué shí wèi xiān, wén cǎi cì zhī. gǒu shǐ guān yǒu xué shí, ān dé qiè nuò yí jì! dì yuē: shǐ guān yào shí yào xué yào cái, sān zhě jiān zhī.
丁丑,劉珙進讀《三朝寶訓》,至太宗謂《太祖實錄》或雲多漏落,當命官重修,因嘆史官才難。蘇易簡曰:「大凡史官宜去愛憎。近者扈蒙修史,蒙為人怯懦,多疑忌,故其史傳多有脫落。」帝曰:「善惡無遺,史臣之職。」珙曰:「史官以學識為先,文采次之。苟史官有學識,安得怯懦疑忌!」帝曰:「史官要識、要學、要才,三者兼之。」
gēng chén, jīn dì zhèn.
庚辰,金地震。
yǐ yǒu, jīn zhǔ chū liè gēng yín, cì bǎo zhōu, zhào xiū qǐ jū zhù wáng tiān qí chá fǎng suǒ guò zhōu xiàn guān.
乙酉,金主出獵;庚寅,次保州,詔修起居注王天祺察訪所過州縣官。
chén liáo yán: jiǎn shì zāi shāng, guān sī wèi cháng zūn chéng, měi chà zhōu xiàn guān dào, suí xíng zhēng qiú, jiē yǒu dìng lì. rán hòu zé cūn tuǎn zhōng jìn nián jí báo zhī tián, xiān wǎng shì zhī, míng yuē yīng pò yòu zé jīn suì ǒu shú zhī chù, zài wǎng shì zhī, zé yǐ wàng xǔ, míng yuē fú shú zhòng wèi mín kùn. wàng zhào shǒu chén xuǎn chà liàn xiǎo qīng qiáng guān, gōng xīn kǎo hé, shēn chì jiān sī, yán xíng àn jǔ, suǒ chà guān wū lián qín duò gōng zhèng wū wǎng, xī yǐ shàng wén. cóng zhī.
臣僚言:「檢視災傷,官司未嘗遵承,每差州縣官到,隨行徵求,皆有定例。然後擇村疃中近年瘠薄之田,先往視之,名曰『應破』;又擇今歲偶熟之處,再往視之,責以妄許,名曰『伏熟』;重為民困。望詔守臣選差練曉清強官,公心考核,申飭監司,嚴行按舉,所差官污廉、勤惰、公正、誣罔,悉以上聞。」從之。
shì qiū, yǐ sì chuān hàn, cì zhì zhì sī dù dié sì bǎi, bèi zhèn jì.
是秋,以四川旱,賜制置司度牒四百,備賑濟。
chén liáng hàn yán: zuó lì zhù mài dù dié, èr shí yú nián, rén mín shēng jù, bù wèi wú yì, xīn sì chūn, biān shì jì zuò, zuò dù jìn guǎng, nǎi shǐ fàng xíng. lìng xià zhī chū, wǎng wǎng zhēng mǎi. qí jià zé wǔ bǎi qiān, qí xiàn zé sān gè yuè, qí shù bù guò wàn dào, wèi zú yǐ bìng mín. jīn zé jiǎn jià zuò sān bǎi qiān, zhǎn xiàn yǐ èr shí yú cì, zǒng shù jì shí wàn sān qiān yú dào, mín shén bìng zhī. qiě táng rén yǒu yán, shí hù bù néng yǎng yī sēng, jīn fàng xíng zhě yǔ jiù suǒ dù zhě wú lǜ sān sì shí wàn, shì sān sì bǎi wàn hù bù dé xiū xī yě. bù zhī guó zhī suǒ lì zhě néng jǐ hé, ér lìng sān sì bǎi wàn hù bù dé xī jiān? qiě yòu àn sǔn hù kǒu, qīn rǎo qí mín, xī zhǐ qiān wàn, cǐ qí wèi hài qǐ qiǎn zāi!
陳良翰言:「昨立住賣度牒,二十餘年,人民生聚,不為無益,辛巳春,邊事既作,作度浸廣,乃始放行。令下之初,往往爭買。其價則五百千,其限則三個月,其數不過萬道,未足以病民。今則減價作三百千,展限已二十餘次,總數計十萬三千餘道,民甚病之。且唐人有言,十戶不能養一僧,今放行者與舊所度者無慮三四十萬,是三四百萬戶不得休息也。不知國之所利者能幾何,而令三四百萬戶不得息肩?且又暗損戶口,侵擾齊民,奚止千萬,此其為害豈淺哉!」
shēn yán xiàn xiàn yú zhī jìn, cóng liú gǒng zòu yě.
申嚴獻羨餘之禁,從劉珙奏也。
dōng, shí yuè, yǐ wèi shuò, jīn zhǔ wèi shì chén yuē: jìn wén zhèn suǒ xìng jùn yì, céng yàn qǐn táng yǔ, hòu jiē bì zhī. cǐ shén wú wèi, kě yù réng jiù jū zhǐ.
冬,十月,乙未朔,金主謂侍臣曰:「近聞朕所幸郡邑,曾宴寢堂宇,後皆避之。此甚無謂,可諭仍舊居止。」
rén yín, dì yuē: zuó rì yǒu cóng guān zòu yún, biān shì guī jǔ wèi dìng. yè róng yuē: chén děng rì xī jiǎng jiū, qiě xú cuò zhì. dì yuē: wéi yáng zhú chéng yǐ bì, gèng dé lái nián yī dōng wú shì, zú kě jīng lüè. chén jùn qīng yán: huái shàng guī mó, xū jiǔ rèn shǒu chén, chí zé qí xiào. qí bù zhí zhě, zǎo yí yì zhī. dì rán zhī.
壬寅,帝曰:「昨日有從官奏雲,邊事規舉未定。」葉容曰:「臣等日夕講究,且徐措置。」帝曰:「維揚築城已畢,更得來年一冬無事,足可經略。」陳俊卿言:「淮上規摹,須久任守臣,遲責其效。其不職者,早宜易之。」帝然之。
wù xū, xiū zhēn zhōu chéng.
戊戌,修真州城。
wù shēn, jīn zhǔ hái dōu.
戊申,金主還都。
dīng sì, jīn yǐ mèng hào cān zhī zhèng shì.
丁巳,金以孟浩參知政事。
jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: jìn wén lí zhōu tóng zhī yī lǎ yán shòu zài guān wū làn, wèn qí chū shēn, nǎi zhèng lóng shí yīng fáng zi. rú yīng fáng chú rén zhī lèi, kě diǎn chéng mù mín yé? zì hòu rú cǐ jú fēn, wù shòu lín mín zhí rèn.
金主謂宰臣曰:「近聞蠡州同知伊喇延壽在官污濫,問其出身,乃正隆時鷹房子。如鷹房、廚人之類,可典城牧民耶?自後如此局分,勿授臨民職任。」
xīn yǒu, jīn zhǔ chì yǒu sī yú dōng gōng liáng lóu qián zēng jiàn diàn wèi, mèng hào jiàn yuē: huáng tài zǐ suī wèi chǔ èr, yí shì yǐ jiǎn dé, bù dāng yǔ zhì zūn gōng shì xiāng móu. nǎi bà zhī.
辛酉,金主敕有司於東宮涼樓前增建殿位,孟浩諫曰:「皇太子雖為儲貳,宜示以儉德,不當與至尊宮室相侔。」乃罷之。
shí yī yuè, yǐ chǒu shuò, jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: wén xiàn lìng duō fēi qí rén, qí lìng lì bù kǎo chá shàn è, míng jiā chù zhì.
十一月,乙丑朔,金主謂宰臣曰:「聞縣令多非其人,其令吏部考察善惡,明加黜陟。」
bǐng yín, jiāo, léi yǔ, wàng jì yú zhāi gōng.
丙寅,郊,雷雨,望祭於齋宮。
shí jīn shǐ lái hè huì qìng jié, shàng shòu zài jiāo lǐ sàn zhāi zhī nèi, bù dāng yòng lè. chén jùn qīng qǐng lìng guǎn bàn yǐ lǐ yù zhī, ér yì zhě lǜ qí shēng shì, qǐng quán yòng lè zhě, jùn qīng yán: bì bù dé yǐ, zé shàng shòu zhī rì shè lè ér xuān zhǐ bà zhī, jí yàn shǐ kè, rán hòu fù yòng. shù jǐ shì tiān zhī chéng dé zhǎn, ér suǒ yǐ lǐ shǐ rén zhě yì bù wèi shī. dì kě qí zòu, qiě yuē: jìn yù jiǔ yì wú yòng lè, wéi yú shǐ rén nǎi yòng zhī. yì zhě bù jué, jùn qīng yòu yán: shì fèng zhào zhǐ, yǒu yǐ jiàn shèng xué gāo míng. rán qiè wèi gèng dāng xiān lìng guǎn bàn yǐ chū yì yù shǐ rén, zài sān bù cóng, nǎi yòng jīn zhào, zé yú lǐ wèi jǐn, ér bǐ yì wú cí, bù kě jù zì shī lǐ yǐ xùn zhī. jiǎng fèi yóu shǒu qián shuō. jùn qīng yuē: bǐ chū wèi cháng bì yù yòng lè, wǒ nǎi wàng fēng xī yì ér zì yù yòng zhī, bǐ bì xiào wǒ yǐ dí guó zhī chén ér kuī shì tiān zhī lǐ, tā shí qīng wǔ, hé suǒ bù zhì! cǐ yóu bù kě bù liú shèng lǜ. dì jiā nà.
時金使來賀會慶節,上壽在郊禮散齋之內,不當用樂。陳俊卿請令館伴以禮諭之,而議者慮其生事,請權用樂者,俊卿言:「必不得已,則上壽之日設樂而宣旨罷之,及宴使客,然後復用。庶幾事天之誠得展,而所以禮使人者亦不為失。」帝可其奏,且曰:「進御酒亦毋用樂,惟於使人乃用之。」議者不決,俊卿又言:「適奉詔旨,有以見聖學高明。然竊謂更當先令館伴以初議喻使人,再三不從,乃用今詔,則於禮為盡,而彼亦無詞,不可遽自失禮以徇之。」蔣芾猶守前說。俊卿曰:「彼初未嘗必欲用樂,我乃望風希意而自欲用之,彼必笑我以敵國之臣而虧事天之禮,它時輕侮,何所不至!此尤不可不留聖慮。」帝嘉納。
jǐ sì, zhào jiè shì dài fū yīn xún gǒu qiě dàn mán bēn jìng zhī bì.
己巳,詔戒士大夫因循苟且、誕謾奔競之弊。
guǐ yǒu, yè róng wèi qǐ bìng bà, yǐ jiāo sì léi zāi gù yě. yǐ chén jùn qīng cān zhī zhèng shì, liú gǒng tóng zhī shū mì yuàn.
癸酉,葉容、魏杞並罷,以郊祀雷災故也。以陳俊卿參知政事,劉珙同知樞密院。
jùn qīng yán yú dì yuē: zhí zhèng zhī chén, wéi dāng wèi bì xià jìn xián tuì bù xiào, shǐ bǎi guān gè rèn qí zhí. zhì yú xì wù, yí guī yǒu sī, shù jǐ zhōng shū zhī wù shāo qīng, ér chén děng de yǐ xī lì yú qí dāng wù zhī jí. dì xǔ zhī, jì ér shěn chá lì bù suǒ lì zhī xiàn yǒu lǎo bù rèn shì zhě, jùn qīng pàn lìng lì bù gǎi zhù, lì bái lì dāng zòu zhī, jùn qīng yuē: cǐ qǐ zú yǐ láo shèng tīng? míng rì, qǔ zhǐ: zì jīn cǐ děng qǐng wù yǐ wén.
俊卿言於帝曰:「執政之臣,惟當為陛下進賢、退不肖,使百官各任其職。至於細務,宜歸有司,庶幾中書之務稍清,而臣等得以悉力於其當務之急。」帝許之,既而審察吏部所蒞知縣有老不任事者,俊卿判令吏部改注,吏白例當奏知,俊卿曰:「此豈足以勞聖聽?」明日,取旨:「自今此等請勿以聞。」
dīng chǒu, zhào tái jiàn shì cóng liǎng shěng guān zhǐ chén què shī.
丁丑,詔台諫、侍從、兩省官指陳闕失。
dì gù fǔ chén yì huī fù, liú gǒng yuē: fù chóu xuě chǐ, chéng jīn rì zhī xiān wù rán fēi nèi xiū zhèng shì, yǒu shí nián zhī gōng, chén kǒng wèi kě qīng dòng yě. tíng chén huò yuē: hàn zhī gāo guāng, jiē qǐ pǐ fū, bù shù nián ér qǔ tiān xià, ān yòng shí nián! gǒng yuē: gāo guāng shēn qǐ pǐ fū, yǐ qí shēn dǎo bù cè zhī wēi ér wú suǒ gù. bì xià gōng shòu zōng shè zhī jì, qí qīng zhòng zhī jì, qǐ liǎng jūn bǐ zāi! chén qiè yǐ wèi zì gǔ zhōng xìng zhī jūn, bì xià suǒ dāng fǎ zhě, wéi zhōu xuān wáng. xuān wáng zhī shì jiàn yú shī zhě, shǐ zé cè shēn xiū xíng yǐ gé tiān xīn, zhōng zé rèn xián shǐ néng yǐ xiū zhèng shì, ér yú qí zhōng néng fù wén wǔ zhī jìng. zé qí jī lèi zhī gōng zhì cǐ, zì yǒu bù néng yǐ zhě, fēi yī dàn shuài rán jiǎo xìng zhī suǒ wèi yě. dì shēn rán zhī.
帝顧輔臣議恢復,劉珙曰:「復仇雪恥,誠今日之先務;然非內修政事,有十年之功,臣恐未可輕動也。」廷臣或曰:「漢之高、光,皆起匹夫,不數年而取天下,安用十年!」珙曰:「高、光身起匹夫,以其身蹈不測之危而無所顧。陛下躬受宗社之寄,其輕重之際,豈兩君比哉!臣竊以為自古中興之君,陛下所當法者,惟周宣王。宣王之事見於《詩》者,始則側身修行以格天心,中則任賢使能以修政事,而於其終能復文、武之境。則其積累之功至此,自有不能已者,非一旦率然僥倖之所為也。」帝深然之。
dīng hài, jīn shū mì fù shǐ tú kè tǎn kā qí kā bà, wèi dōng jīng liú shǒu, tóng pàn dà zōng zhèng shì wán yán mò yīn chū wèi běi jīng liú shǒu, diàn qián yòu wèi jiāng jūn fù chá tōng wèi zhào zhōu fáng yù shǐ.
丁亥,金樞密副使圖克坦喀齊喀罷,為東京留守,同判大宗正事完顏默音出為北京留守,殿前右衛將軍富察通為肇州防禦使。
shí èr yuè, bǐng shēn, zēng xiū liù hé chéng.
十二月,丙申,增修六合城。
wù xū, jīn tú kè tǎn kā qí kā děng cháo cí. jīn zhǔ yù biàn diàn, cì kā qí kā jí mò yīn yǐ yī dài pèi dāo, wèi zhī yuē: qīng děng nián lǎo, yǐ cǐ zhí yōu yì, yí miǎn zhī. yì cì fù chá tōng yǐ jīn dài, yù yuē: qīng suī yǒu cái, rán yòng xīn duō zhà. zhèn zuǒ yòu xū zhōng shí rén, gù mìng qīng bǔ wài. cì jīn dài zhě, dá qīng fú láo zhī jiǔ yě. yòu gù zuǒ xuān huī shǐ jìng sì huī yuē: rú qīng bù kě wèi wú cái, suǒ qiàn zhě chún shí ěr! yòu cháng jiè sì huī yuē: rén chén shàng yù yào jūn zhī ēn, xià yù gàn mín zhī yù, bì liǎng kuī zhōng jié. qīng yí jiè zhī.
戊戌,金圖克坦喀齊喀等朝辭。金主御便殿,賜喀齊喀及默音以衣帶、佩刀,慰之曰:「卿等年老,以此職優佚,宜勉之。」亦賜富察通以金帶,諭曰:「卿雖有才,然用心多詐。朕左右須忠實人,故命卿補外。賜金帶者,答卿服勞之久也。」又顧左宣徽使敬嗣暉曰:「如卿不可謂無才,所欠者純實耳!」又嘗戒嗣暉曰:「人臣上欲要君之恩,下欲干民之譽,必兩虧忠節。卿宜戒之。」
jiǎ chén, jīn yǐ běi jīng liú shǒu wán yán sī jìng wèi píng zhāng zhèng shì.
甲辰,金以北京留守完顏思敬為平章政事。
yǐ sì, zhì fēng chǔ cāng, zēng yìn huì zi.
乙巳,置豐儲倉,增印會子。
jiǎ yín, zhào: zhū lù xùn liàn bīng guān, yì gāo shēn qiáng wèi shàng, yì gāo shēn ruò wèi zhōng, yú jiē wèi xià xiàn yī yuè zhì cè shēn shū mì yuàn.
甲寅,詔:「諸路訓練兵官,藝高身強為上,藝高身弱為中,餘皆為下;限一月置冊申樞密院。」
shì suì, dìng jiàn jǔ gǎi guān rén é, sì chuān huàn gǎi guān yǐ èr shí rén wèi é.
是歲,定薦舉改官人額,四川換改官以二十人為額。
jīn duàn sǐ qiú èr shí rén.
金斷死囚二十人。
xiào zōng shào tǒng tóng dào guān dé zhāo gōng zhé wén shén wǔ míng shèng chéng xiào huáng dì qián dào sì nián jīn dà dìng bā nián
○孝宗紹統同道冠德昭功哲文神武明聖成孝皇帝乾道四年(金大定八年)
chūn, zhēng yuè, yǐ chǒu, jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: zhèn zhì tiān xià, fāng yǔ qīng děng gòng zhī, shì yǒu bù kě, jí dāng miàn chén, yǐ fǔ zhèn zhī bù dǎi, shèn wú ā shùn qǔ róng. qīng děng zhì wèi gōng xiāng, zhèng háng dào yáng míng zhī shí, gǒu huò tōu ān zì biàn, suī wèi jīn rì zhī xìng, hòu shì yǐ wèi hé rú?
春,正月,乙丑,金主謂宰臣曰:「朕治天下,方與卿等共之,事有不可,即當面陳,以輔朕之不逮,慎無阿順取容。卿等致位公相,正行道揚名之時,苟或偷安自便,雖為今日之幸,後世以為何如?」
wù chén, jí jīng nán yì yǒng mín bīng.
戊辰,籍荊南義勇民兵。
xiān shì qián zhī jīng nán fǔ wáng yán zòu: jīng nán qī xiàn zhǔ kè diàn hù gòng sì wàn yǒu qí, dīng kǒu yī shí yú wàn. chén yī jiù jí, shuāng dīng yǐ xià jí chú guān hù bìng dāng chà hù rén wài, jìng dé bā qiān sì bǎi yǒu qí, měi suì yú nóng xì zhǐ jiào yuè yī yuè. ruò bǐ yǐ shàn yǎng guān jūn bā qiān sì bǎi rén, suì yú qián sì shí wàn guàn, mǐ yī shí yī wàn shí, chóu juàn bù sì wàn yú pǐ. jīn cái suì fèi yī wàn sì qiān dàn, qián èr wàn mín, huò cǐ yī jūn zhī zhù, lì hài qǐ bù jiào rán yì jiàn!
先是前知荊南府王炎奏:「荊南七縣主客佃戶共四萬有奇,丁口一十餘萬。臣依舊籍,雙丁以下及除官戶並當差戶人外,淨得八千四百有奇,每歲於農隙只教閱一月。若比以贍養官軍八千四百人,歲餘錢四十萬貫,米一十一萬石,綢絹布四萬餘匹。今才歲費一萬四千石,錢二萬緡,獲此一軍之助,利害豈不較然易見!」
xīn wèi, jīn zhǔ wèi mì shū jiān yī lǎ zi jìng děng yuē: xī táng yú zhī shí, wèi yǒu huá shì, hàn wéi jiào wén wù wèi chún jiǎn. zhèn yú gōng shì wéi kǒng guò dù, qí huò xìng xiū, jí sǔn gōng rén suì fèi yǐ chōng zhī, jīn yì bù fù yíng jiàn yǐ. rú yàn yǐn zhī shì, jìn wéi tài zǐ shēng rì jí suì yuán yǐn jiǔ, yì wèi cháng zhì zuì. zhì yú fó fǎ, yóu suǒ wèi xìn liáng wǔ dì wèi tóng tài sì nú, liáo dào zōng yǐ mín hù cì sì sēng, jiā yǐ sān gōng zhī guān, qí huò shēn yǐ.
辛未,金主謂秘書監伊喇子敬等曰:「昔唐、虞之時,未有華飾,漢惟教文務為純儉。朕於宮室惟恐過度,其或興修,即損宮人歲費以充之,今亦不復營建矣。如宴飲之事,近惟太子生日及歲元飲酒,亦未嘗至醉。至於佛法,尤所未信;梁武帝為同泰寺奴,遼道宗以民戶賜寺僧,加以三公之官,其惑深矣。」
rén wǔ, duó qín guō qín kān jiāo sì ēn yìn.
壬午,奪秦堝、秦堪郊祀恩廕。
rén chén, tí jǔ tài píng xìng guó gōng yè róng zú, shì zhèng jiǎn.
壬辰,提舉太平興國宮葉容卒,諡正簡。
róng wèi rén, qīng jiè yǒu shǒu, shì zhì zǎi xiàng, jū chù bù gǎi qí chū.
容為人,清介有守,仕至宰相,居處不改其初。
èr yuè, jiǎ wǔ shuò, zhào: fú jiàn lù jiàn jiàn tīng shào wǔ sì zhōu jūn, kē mài guān yán, sāo rǎo mín hù, kě jiāng běn lù chāo yán jǐn bà, zhuǎn yùn sī měi suì hé bào fā chāo yán qián èr shí èr wàn guàn bìng juān miǎn. què lìng běn sī yú bā zhōu jūn zēng yán qián, bìng jiāng zhuāng liú wǔ fēn yán běn qián bào rèn qī wàn guàn, chōng shàng gòng qǐ fā. jīn hòu zhōu xiàn bù dé gèng yǐ mài chāo yán wèi míng, yī qián kē fū sāo rǎo. chū, chén liáo jí yán yán fǎ zhī bì. zhào lìng qián cáo chén shěn dù chén mí xiáng chá yǐ wén, suì yǒu shì mìng.
二月,甲午朔,詔:「福建路建、劍、汀、邵武四州軍,科賣官鹽,騷擾民戶,可將本路鈔鹽盡罷,轉運司每歲合抱發鈔鹽錢二十二萬貫並蠲免。卻令本司於八州軍增鹽錢,並將樁留五分鹽本錢抱認七萬貫,充上供起發。今後州縣不得更以賣鈔鹽為名,依前科敷騷擾。」初,臣僚極言鹽法之弊。詔令前漕臣沈度、陳彌詳察以聞,遂有是命。
wèi jǐ, shěn dù rù duì, dì yuē: qián rì guān qīng suǒ zòu yán shì, yǐ jǐn juān shí wǔ wàn mín yǐ kuān mín lì. qiě yuē: zhèn yì yù shǐ tiān xià jǐn juān wú míng zhī fù, xī hái zǔ zōng zhī jiù, wèi néng rú zhèn zhì ěr. yòu yán: sì chuān yǒu chāo yán gāng, yǒu suì jì yán gāng. chāo yán gāng zhě, wèi bào nà chāo yán qián kē míng suì jì yán gāng zhě, měi jīn chú fēn lì zēng yán qián yán běn děng qián wài, qí yú xì zhōu xiàn suǒ háng shì lì qián, jí yǐ chōng nà shàng gòng yín qián děng yòng. jīn chāo yán kē míng yǐ jǐn xíng chú fàng, zhōu xiàn zhǐ shì bān mài yī sè suì jì gāng xū jīn zhì chǎng chū mài, bù dé kē yì yú mín.
未幾,沈度入對,帝曰:「前日觀卿所奏鹽事,已盡蠲十五萬緡以寬民力。」且曰:「朕意欲使天下盡蠲無名之賦,悉還祖宗之舊,未能如朕志耳。」又言:「四川有鈔鹽綱,有歲計鹽綱。鈔鹽綱者,為抱納鈔鹽錢窠名;歲計鹽綱者,每斤除分隸增鹽錢、鹽本等錢外,其餘系州縣所行市利錢,即以充納上供銀錢等用。今鈔鹽窠名已盡行除放,州縣只是搬賣一色;歲計綱須今置場出賣,不得科抑於民。」
jīn zhì zi wèi gǎi jià mǔ fú sàng sān nián.
金制子為改嫁母服喪三年。
wù xū, zhì hé zhōu zhù qián jiān.
戊戌,置和州鑄錢監。
jǐ hài, yǐ cān zhī zhèng shì jiǎng fèi wèi shàng shū yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì jiān shū mì shǐ jiān zhì guó yòng shǐ. yǐ guān wén diàn dà xué shì shǐ hào wèi sì chuān zhì zhì shǐ, hào cí bù xíng.
己亥,以參知政事蔣芾為尚書右僕射、同中書門下平章事兼樞密使兼制國用使。以觀文殿大學士史浩為四川制置使,浩辭不行。
gēng zǐ, zhào jiǎng fèi cháng cháo zàn bài bù míng fèi cí, xǔ zhī.
庚子,詔蔣芾常朝贊拜不名;芾辭,許之。
yǐ sì, cì wáng yán chū shēn, qiān shū shū mì yuàn shì.
乙巳,賜王炎出身,簽書樞密院事。
guǐ chǒu, wǔ xīng jiē jiàn.
癸丑,五星皆見。
sān yuè, guǐ hài shuò, zhào jǔ zhì kē.
三月,癸亥朔,詔舉制科。
jǐ sì, yǐ zhí guān zǐ bǔ lìng shǐ.
己巳,以職官子補令史。
gēng wǔ, yǐ fū wén gé dài zhì cháo gōng wǔ wèi sì chuān ān fǔ zhì zhì shǐ.
庚午,以敷文閤待制晁公武為四川安撫制置使。
xià, sì yuè, bǐng wǔ, jīn zhǔ zhào yuē: mǎ zhě, jūn lǚ suǒ yòng niú zhě, nóng gēng zhī zī. shā niú yǒu jìn, mǎ yì hé shū! qí lìng jìn zhī.
夏,四月,丙午,金主詔曰:「馬者,軍旅所用;牛者,農耕之資。殺牛有禁,馬亦何殊!其令禁之。」
jǐ hài, zhì yǐng zhōu zhuǎn bān cāng.
己亥,置郢州轉般倉。
guǐ mǎo, zhèn mián hàn děng zhōu jī. xún yǐ ráo xìn jí jiàn níng fǔ děng zhōu jī, qiǎn sī nóng sì chéng mǎ xī yán tóng tí jǔ cháng píng guān zhèn jì.
癸卯,賑綿、漢等州飢。尋以饒、信及建寧府等州飢,遣司農寺丞馬希言同提舉常平官賑濟。
wù shēn, jīn zhǔ jī qiú cháng wǔ diàn, sī tiān mǎ guì zhōng jiàn yuē: bì xià wèi tiān xià zhǔ, xì shè jì zhī zhòng. yòu chūn qiū gāo, wéi liè jī qiú, yí xī zhì zhī. jīn zhǔ yuē: zhèn yǐ shì xí wǔ ěr.
戊申,金主擊球常武殿,司天馬貴中諫曰:「陛下為天下主,系社稷之重。又春秋高,圍獵擊球,宜悉置之。」金主曰:「朕以示習武耳。」
jiǎ yín, jiǎng fèi děng shàng qīn zōng shí lù.
甲寅,蔣芾等上《欽宗實錄》。
bǐng chén, lǐ bù yuán wài láng lǐ dào shàng xù zī zhì tōng jiàn zhǎng biān, zì jiàn lóng yuán nián zhì zhì píng sì nián, yī bǎi bā juǎn.
丙辰,禮部員外郎李燾上《續資治通鑑長編》,自建隆元年至治平四年,一百八卷。
wù wǔ, zhào: fàn niú guò huái zhě, lùn rú xìng fàn jūn xū zhī zuì.
戊午,詔:「販牛過淮者,論如興販軍需之罪。」
wǔ yuè, rén xū shuò, zhào cháng píng guān suì àn cāng chǔ.
五月,壬戌朔,詔常平官歲按倉儲。
shí chóng ān xiàn jī, zhí pǔ chéng dào fā, rén qíng zhèn kǒng. zhū xī qǐng yú fǔ, dài sù liù bǎi hú, jí hù kǒu sàn gěi zhī, mín lài yǐ shēng. jí dōng, yǒu nián, mín yuàn cháng sù yú guān, zhī fǔ wáng huái bǐ liú lǐ zhōng ér shàng qí jí yú guān. shè cāng zhī fǎ shǐ cǐ.
時崇安縣飢,值浦城盜發,人情震恐。硃熹請於府,貸粟六百斛,籍戶口散給之,民賴以生。及冬,有年,民願償粟於官,知府王淮俾留里中而上其籍於官。社倉之法始此。
jiǎ zǐ, jīn zhǔ mìng hù gōng liǎng bù, zì jīn gōng zhōng zhī shì, wù yòng huáng jīn.
甲子,金主命戶工兩部,自今宮中之飾,勿用黃金。
yǐ chǒu, jīn zhǔ rú liáng xíng.
乙丑,金主如涼陘。
jiǎ shēn, shì zhào dǐng yuē zhōng jiǎn.
甲申,諡趙鼎曰忠簡。
xià guó xiāng rèn dé jìng zhuān zhèng, yù móu luàn. shì yuè, qiǎn jiān shǐ zhì sì chuān xuān fǔ sī, yuē fā bīng gōng xī fān. yú yǔn wén bào yǐ là shū.
夏國相任得敬專政,欲謀亂。是月,遣間使至四川宣撫司,約發兵攻西蕃。虞允文報以蠟書。
liù yuè, jiǎ wǔ, zhào: zhū lù cáo sī, jīn hòu shuǐ hàn xū yǐ shí wén, zhōu xiàn yǐn bì zhě, bìng zhì yú fǎ.
六月,甲午,詔:「諸路漕司,今後水旱須以實聞,州縣隱蔽者,並置於法。」
xīn hài, pàn dù zhī zhào bù dí yán: fāng jīn yī suì nèi wài zhī yòng zhī shù, dà gài wǔ qiān wǔ bǎi wàn mín yǒu qí. yòu yǐ yī suì suǒ rù jì zhī, ruò shǐ zhū lù gōng yì yǐ shí, bié wú juān jiǎn tuō qiàn, chǎng wù rù nà wú kuī, zé zú yǐ zhī yī suì zhī yòng. rán fù rù zhī kē míng wěi duō, fēn lì yú hù bù zhī wǔ sī, rú sēng dào miǎn dīng cháng píng miǎn yì fāng chǎng jiǔ kè zhī lèi zé zuǒ yòu cáo zhǎng zhī, shàng gòng zhé bó jīng zǒng wú é chá yán xiāng fán zhī lèi zé jīn bù zhǎng zhī, dù zhī zé dū yuè zhuāng, cāng bù zé zhuān dí běn. cuī lǐ suī sàn yú wǔ sī, xī jīng yú dù zhī. jī zhī gǔ rén liàng rù wèi chū zhī yì, zé dù zhī yī sī, ān kě yǐ bù zhōu zhī qí suǒ rù zhī shù zāi! chén yīn zhì wèi dōu jí, huì jī kē míng, zǒng wèi jiē tiē, shì suī fāng xíng, bù shū cǎo jù, ér tiáo mù xiáng bèi, gù yǐ càn rán yì kǎo. wàng fù zhī běn cáo, zì zī wèi shǐ, suì yī yì zhī, shù jǐ yǒu sī dé yǐ jiǔ zūn, bù wéi cái fù yì yǐ jī kǎo, yì shǐ xū lì wú suǒ róng jiān. cóng zhī.
辛亥,判度支趙不敵言:「方今一歲內外支用之數,大概五千五百萬緡有奇。又以一歲所入計之,若使諸路供億以時,別無蠲減拖欠,場務入納無虧,則足以支一歲之用。然賦入之科名猥多,分隸於戶部之五司,如僧道、免丁、常平、免役、坊場、酒課之類則左、右曹掌之,上供、折帛、經總、無額茶、鹽、香、礬之類則金部掌之,度支則督月樁,倉部則專糴本。催理雖散於五司,悉經於度支。稽之古人量入為出之義,則度支一司,安可以不周知其所入之數哉!臣因置為都籍,會稽窠名,總為揭貼,事雖方行,簿書草具,而條目詳備,固已粲然易考。望付之本曹,自茲為始,歲一易之,庶幾有司得以久遵,不惟財賦易以稽考,抑使胥吏無所容奸。」從之。
bǐng chén, zhào: shǒu chén zuì zhuàng xiǎn zhe huò zhí shì bù jǔ, ér àn sī bù jí àn hé, què yīn tā shì fā jué, sān xǐng jù xìng míng qǔ zhǐ. shǒu chén bù àn zhī xiàn, yì zhī zhī.
丙辰,詔:「守臣罪狀顯著或職事不舉,而按司不即按劾,卻因它事發覺,三省具姓名取旨。守臣不按知縣,亦知之。」
shì yuè, jīn hé jué lǐ gù dù, shuǐ rù cáo zhōu.
是月,金河決李固渡,水入曹州。
qiū, qī yuè, rén xū, yǐ liú gǒng jiān cān zhī zhèng shì.
秋,七月,壬戌,以劉珙兼參知政事。
chén liáo yán: lín ān fǔ fēng sú, zì shí shù nián lái, fú shì luàn cháng, xí wèi biān zhuāng, shēng yīn luàn yǎ, hǎo wèi běi lè, chén qiè shāng dào! zhōng yuán shì mín, yán shǒu qǐ zhǒng, yù fù jiàn zhōng cháo zhī zhì dù zhě, sān sì shí nián, què bù kě dé ér dōng nán zhī mín, nǎi fǎn xiào yú yì fāng zhī xí ér bù zì zhī, shén kě tòng yě! jīn dōu rén jìng yè shí bǎi wèi qún, chuī zhè gū, bō yáng qín, shǐ yī rén hēi yī ér wǔ, zhòng rén pāi shǒu hé zhī, shāng fēng bài sú, bù kě bù chéng. zhào jìn zhī.
臣僚言:「臨安府風俗,自十數年來,服飾亂常,習為邊裝,聲音亂雅,好為北樂,臣竊傷悼!中原士民,延首企踵,欲復見中朝之制度者,三四十年,卻不可得;而東南之民,乃反效於異方之習而不自知,甚可痛也!今都人靜夜十百為群,吹鷓鴣,撥洋琴,使一人黑衣而舞,眾人拍手和之,傷風敗俗,不可不懲。」詔禁之。
zhào: zhū lù yùn sī xíng xià suǒ shǔ, gè xuǎn qīng qiáng guān qīn yàn zāi shāng, jǐn yǔ jiǎn fàng. huò bù shí bù jǐn, yǒu kuī gōng sī, bèi chà guān bìng suǒ chà bù dāng guān sī, bìng zhòng zuò xíng qiǎn.
詔:「諸路運司行下所屬,各選清強官親驗災傷,盡與撿放。或不實不盡,有虧公私,被差官並所差不當官司,並重作行遣。」
qīn lù xì qiú. xiān shì zhào yǐ shū jué bìng wèi wén jù, lìng yǒu sī jù zǔ zōng diǎn gù, zhèn dāng qīn yuè, zhì shì hòu diàn lín xuān jué qiǎn zuì rén.
親錄繫囚。先是詔以「疏決並為文具,令有司具祖宗典故,朕當親閱」,至是後殿臨軒決遣罪人。
yòu pú shè jiǎng fèi yǐ mǔ sàng qù wèi. chén jùn qīng jiān zhī shū mì yuàn shì, yán yú dì yuē: chén zì dāo zhí zhèng zhī liè, měi jiàn sān xǐng mì yuàn bèi nèi jiàng zhǐ huī, gǒu yǒu yú jiàn, bì jiē mì zòu, duō méng kāi nà, wèi zhī zhōng zhǐ. rán bǐ jí rú cǐ, yǐ wèi hòu shí, jīn yǐ cān yù shǒu yuán, zòu xíng zhèng lìng, yù qǐ zì jīn nèi jiàng ēn zé, yǒu wèi yǔn gōng yì zhě, róng chén juǎn cáng, bù shì tóng liè, jí shí jiǎo zòu, huò cì rì miàn nà. dì yuē: qīng néng rú cǐ, zhèn fù hé yōu! jùn qīng měi quàn dì qīn zhōng zhí, nà jiàn zhèng, yì jiǎo xìng, sù jì gāng, jiǎng míng jūn zhèng, kuān xù mín lì. yì shí tǒng bīng guān bù jiàn zhí zhèng, jùn qīng rì zhào sān wǔ rén cóng róng yǔ yǔ, chá qí cái zhì suǒ kān ér mì jì zhī, yǐ bèi xuǎn yòng. yú shì dì jiā jùn qīng zhī yán, duō suǒ tīng cóng, zhèng shì fù guī zhōng shū yǐ.
右僕射蔣芾以母喪去位。陳俊卿兼知樞密院事,言於帝曰:「臣自叨執政之列,每見三省、密院被內降指揮,苟有愚見,必皆密奏,多蒙開納,為之中止。然比及如此,已為後時,今以參預首員,奏行政令,欲乞自今內降恩澤,有未允公議者,容臣卷藏,不示同列,即時繳奏,或次日面納。」帝曰:「卿能如此,朕復何憂!」俊卿每勸帝親忠直,納諫諍,抑僥倖,肅紀綱,講明軍政,寬恤民力。異時統兵官不見執政,俊卿日召三五人從容與語,察其材智所堪而密記之,以備選用。於是帝嘉俊卿之言,多所聽從,政事復歸中書矣。
jiǎ zǐ, jīn zhì: dào qún mù mǎ zhě sǐ, gào zhě gěi qián sān bǎi guàn.
甲子,金制:「盜群牧馬者死,告者給錢三百貫。」
lóng dà yuān jì sǐ, dì lián pǔ dí, zhào zhào zhī. liú gǒng jiàn yuē: cǐ cáo nú lì ěr, hòu cì zhī kě yě. yǐn yǐ zì jìn, shǐ de yǔ wén zhèng shì, fēi suǒ yǐ zēng shèng dé, zhěng cháo gāng yě. chén jùn qīng yuē: zì bì xià chū cǐ liǎng rén, zhōng wài wú bù chēng sòng shèng dé. jīn yù zhào hái, kǒng dà shī tiān xià wàng. chén yuàn xiān bà qù. suì zhǐ bù zhào.
龍大淵既死,帝憐普覿,詔召之。劉珙諫曰:「此曹奴隸爾,厚賜之可也。引以自近,使得與聞政事,非所以增聖德,整朝綱也。」陳俊卿曰:「自陛下出此兩人,中外無不稱誦聖德。今欲召還,恐大失天下望。臣願先罷去。」遂止不召。
wù chén, jīn zhǔ wèi píng zhāng zhèng shì wán yán sī jìng děng yuē: zhèn sī dé xián shì, wù mèi bù wàng. zì jīn zhāo chén chū wài, jí lìng tǐ fǎng lián néng zhī lì jí cǎo lái zhī shì kě yǐ zhù zhì zhě, jù xìng míng yǐ wén.
戊辰,金主謂平章政事完顏思敬等曰:「朕思得賢士,寤寐不忘。自今朝臣出外,即令體訪廉能之吏及草萊之士可以助治者,具姓名以聞。」
wù yín, zèng wáng yuè guān.
戊寅,贈王悅官。
yuè zhī qú zhōu, sǐ zhī rì, bǎi xìng xiàng kū, jí wèi lì cí yú xú yǎn wáng miào. qí sàng chū chéng, bǎi xìng hào tòng, shēng zhèn yuán yě. yuè kǎi tì cí xiáng, shì mín rú zi. shì chūn fá shí, yuè fā lǐn quàn fēn, shǐ bǎi xìng bù zhì shī suǒ. zì wǔ yuè què yǔ, yuè jié chéng qí dǎo, zǎo wǎn yī zhōu, fán yuè yú. tí bì jiān, yǒu qǐ wèi sān rì zhī lín, yuàn jiǎn shí nián zhī shòu zhī yǔ, jìng yǐ shì zú. zhào zèng zhí lóng tú gé, réng xuān fù shǐ guǎn.
悅知衢州,死之日,百姓巷哭,即為立祠於徐偃王廟。其喪出城,百姓號慟,聲振原野。悅愷悌慈祥,視民如子。是春乏食,悅發廩勸分,使百姓不至失所。自五月闕雨,悅竭誠祈禱,早晚一粥,凡月餘。題壁間,有「乞為三日之霖,願減十年之壽」之語,竟以是卒。詔贈直龍圖閣,仍宣付史館。
jīn zhǔ qiū liè, jǐ mǎo, cì sān chā kǒu. jīn zhǔ yù diǎn jiǎn sī yuē: yán tú hé jià shèn jiā, qí hù cóng rén shāo yǒu róu jiàn, zé dāng rǔ zuì.
金主秋獵,己卯,次三叉口。金主諭點檢司曰:「沿途禾稼甚佳,其扈從人稍有蹂踐,則當汝罪。」
bā yuè, yǐ sì, dù zhī láng guān liú shī yǐn, lùn qǐng nián yīn jūn xū é wài chuàng tiān fù rù, qǐng jiàn cì cái jiǎn yǐ kuān mín lì, dì yuē: zhèn wèi cháng wàng yòng yī háo yǐ wèi bǎi xìng bìng. yòu lùn hàn xuān dì shí, lì chēng qí zhí, mín ān qí yè, dì yuē: xuān zhōng xìng, zhī cǐ shù yǔ. jīn lì bù chēng zhí, suǒ yǐ mín wèi shòu shí huì.
八月,乙巳,度支郎官劉師尹,論頃年因軍須額外創添賦入,請漸次裁減以寬民力,帝曰:「朕未嘗妄用一毫以為百姓病。」又論漢宣帝時,吏稱其職,民安其業,帝曰:「宣中興,只此數語。今吏不稱職,所以民未受實惠。」
yǐ wèi, bān qí yǔ xuě zhī fǎ yú zhū lù.
乙未,頒祈雨雪之法於諸路。
guǐ chǒu, zhī wēn zhōu hú yǔ kě, yǐ zhī cháng píng qián wǔ bǎi guàn bìng xì shěng qián wǔ bǎi guàn zhèn jì bèi shuǐ rén hù zì hé, dì yuē: guó jiā jī cháng píng mǐ, zhèng wèi cǐ yě, kě fàng zuì.
癸丑,知溫州胡與可,以支常平錢五百貫並系省錢五百貫賑濟被水人戶自劾,帝曰:「國家積常平米,政為此也,可放罪。」
yǐ mǎo, jīn zhǔ hái dōu.
乙卯,金主還都。
shì yuè, xíng qián dào lì.
是月,行《乾道歷》。
chū, yǐ tǒng yuán jì yuán lì yǔ liú xiào róng suǒ xiàn xīn lì wěi guān cè yàn, hù yǒu shū mì, suì lìng tài shǐ jú cān zhào xīn jiù xíng yòng. xún yǐ lǐ bù shì láng chéng dà chāng yán, xīn chú lì guān hù yǒu yì tóng, ér xīn lì bǐ jiù lì zé wèi shāo mì, suì zhào tài shǐ jú shī xíng xīn lì, yǐ qián dào lì wèi míng.
初,以《統元》、《紀元歷》與劉孝榮所獻新曆委官測驗,互有疏密,遂令太史局參照新舊行用。尋以禮部侍郎程大昌言,新除歷官互有異同,而新曆比舊曆則為稍密,遂詔太史局施行新曆,以《乾道歷》為名。
wèi jǐ, lǐ bù yuán wài láng lǐ dào yán: lì jiǔ bì chà, zì dāng gǎi fǎ. tǒng yuán lì xíng zhī jì jiǔ, qí yǔ tiān wén bù hé gù yí. kuàng lì jiā jiē yǐ wèi suī míng tǒng yuán, qí shí jì yuán, ruò jì yuán yòu duō lì nián suǒ yǐ. lì shù jīng wēi, mò rú dà yǎn, dà yǎn yòng yú shì yì bù guò sān shí sì nián, hòu xué fū qiǎn, qí néng xíng yuǎn hū! suí shí gǎi lì, cǐ dào chéng bù kě fèi. yì cháng wén lì bù chà bù gǎi, bù yàn bù yòng. wèi chà wú yǐ zhī qí shī, wèi yàn wú yǐ zhī qí shì, shī rán hòu gǎi zhī, shì rán hòu yòng zhī, cǐ liú gǒng yào yán zhì lùn yě. jiù lì chà shī shén duō, bù róng bù gǎi, ér xīn lì yì wèi yǒu míng xiào dà yàn, dàn bǐ jiù shāo mì ěr. jué chū zuì mì, hòu yóu jiàn chà chū yǐ xiǎo chāi, hòu jiāng ruò hé? gù gǎi lì bù kě bù zhòng yě. jǐn àn rén zōng yòng chóng tiān lì, zì tiān shèng zhì huáng yòu, qí sì nián shí yī yuè yuè shí, lì jiā yán lì bù xiào, zhào yǐ táng rén lì jí běn cháo sì lì cān dìng. lì jiā jiē yǐ jǐng fú wèi mì, suì yù gǎi lì, ér liú xī sǒu dú wèi, chóng tiān lì bān xíng yú sān shí nián, fāng jiāng shī zhī wú qióng, jiān suǒ chà wú jǐ, bù kě ǒu yuán tiān biàn, qīng yì gǎi yí yòu wèi gǔ shèng rén lì xiàng zhī yì, zhǐ yú jìng shòu rén shí, suī zé yù kǎo jiāo huì, bù bì wěn hé chén kè. chén kè huò yǒu chí sù, wèi bì dú shì lì chà. rén zōng cóng xī sǒu yán, zhào fù yòng chóng tiān lì. xī sǒu lì xué, wèi běn cháo dì yī, ōu yáng xiū sī mǎ guāng bèi jiē zūn chéng zhī. chóng tiān lì jì fù yòng yòu shí sān nián, zhì zhì píng sān nián shǐ gǎi yòng míng tiān lì. hòu sān nián, kè xī níng sān nián qī yuè yuè shí bù xiào, yòu zhào fù yòng chóng tiān lì. chóng tiān lì fù yòng zhì xī níng bā nián, shǐ gèng yòng fèng yuán lì. fèng yuán lì yì, shěn kuò shí zhǔ zhī. míng nián zhēng yuè yuè shí, fèng yuán lì jù bù xiào, zhào wèn xiū lì rén xìng míng, kuò jù zòu biàn, gù lì dé bù fèi. xiān rú gài wèi kuò qiáng jiě, bù shēn xǔ qí zhī lì yě. rán hòu zhī xī sǒu suǒ chēng zhǐ yú jìng shòu rén shí, bù bì qīng yì gǎi yí zhě, bù yì zhì yán yào lùn hū! qǐng cháo tíng chá èr liú suǒ chén jí chóng tiān míng tiān zhī xìng fèi, shēn chì lì guān, jiā yì jīng sī, wù zhí jīn shì jiù fēi, néng zhě shú fù tǎo lùn, gèng zào mì dù, shǐ yǔ tiān hé, shù jǐ shàn hòu zhī cè yě. zhào sòng tài shǐ jú, réng zhào qiú fǎng jīng tōng lì shū zhī rén.
未幾,禮部員外郎李燾言:「歷久必差,自當改法。《統元歷》行之既久,其與天文不合固宜。況歷家皆以為雖名《統元》,其實《紀元》,若《紀元》又多歷年所矣。歷術精微,莫如《大衍》,《大衍》用於世亦不過三十四年,後學膚淺,其能行遠乎!隨時改歷,此道誠不可廢。抑嘗聞歷不差不改,不驗不用。未差無以知其失,未驗無以知其是,失然後改之,是然後用之,此劉珙要言至論也。舊曆差失甚多,不容不改,而新曆亦未有明效大驗,但比舊稍密爾。厥初最蜜,後猶漸差;初已小差,後將若何?故改歷不可不重也。謹按仁宗用《崇天曆》,自天聖至皇祐,其四年十一月月食,歷家言歷不效,詔以唐人歷及本朝四歷參定。歷家皆以《景福》為密,遂欲改歷,而劉羲叟獨謂,《崇天曆》頒行逾三十年,方將施之無窮,兼所差無幾,不可偶緣天變,輕議改移;又謂古聖人曆象之意,止於敬授人時,雖則預考交會,不必吻合辰刻。辰刻或有遲速,未必獨是歷差。仁宗從羲叟言,詔復用《崇天曆》。羲叟歷學,為本朝第一,歐陽修、司馬光輩皆遵承之。《崇天曆》既復用又十三年,至治平三年始改用《明天曆》。後三年,課熙寧三年七月月食不效,又詔復用《崇天曆》。《崇天曆》復用至熙寧八年,始更用《奉元歷》。《奉元歷》議,沈括實主之。明年正月月食,《奉元歷》遽不效,詔問修歷人姓名,括具奏辨,故歷得不廢。先儒蓋謂括強解,不深許其知歷也。然後知羲叟所稱止於敬授人時,不必輕議改移者,不亦至言要論乎!請朝廷察二劉所陳及《崇天》、《明天》之興廢,申飭歷官,加意精思,勿執今是舊非,能者熟復討論,更造密度,使與天合,庶幾善後之策也。」詔送太史局,仍詔求訪精通曆書之人。
jiǔ yuè, xīn yǒu, jīn zhǔ yù yòu chéng shí jū cān zhī zhèng shì mèng hào yuē: wén wèi zhōu cǎi dì xùn, yì fū shù bǎi qiān rén. zhèn suǒ yòng jǐ hé, ér rǎo dòng rú cǐ? zì jīn chāi yì, fán chēng yù qián zhě, jiē xū bǐng zòu.
九月,辛酉,金主諭右丞石琚、參知政事孟浩曰:「聞蔚州采地蕈,役夫數百千人。朕所用幾何,而擾動如此?自今差役,凡稱御前者,皆須稟奏。」
rén shēn, lǐ bù yuán wài láng lǐ dào lùn kē jǔ děng shì, dì yuē: kē jǔ zhī wén, bù kě yòng lǎo zhuāng jí fú yǔ. ruò zì xiū yú shān lín hé hài! tǎng rù kē chǎng, bì huài zhèng shì.
壬申,禮部員外郎李燾論科舉等事,帝曰:「科舉之文,不可用老、莊及佛語。若自修於山林何害!倘入科場,必壞政事。」
guǐ yǒu, jīn zhǔ yù zǎi chén yuē: qīng děng jǔ yòng rén cái, fán jǐ suǒ zhī shí, bì shǐ tā rén jǔ zòu, zhèn shén bù xǐ. rú qí guǒ xián, hé bì yǐ qīn shū wèi bì jì yě!
癸酉,金主諭宰臣曰:「卿等舉用人才,凡己所知識,必使他人舉奏,朕甚不喜。如其果賢,何必以親疏為避忌也!」
yǐ wèi zǐ píng cān zhī zhèng shì.
以魏子平參知政事。
jiǎ xū, hù bù láng guān céng dǎi yán: rèn xián shǐ néng, zhōu shì zhōng xìng. yú xián yuē rèn, yú néng yuē shǐ, zé xián néng zhī rèn shǐ gù bù tóng. jīn yǐ dāo bǐ zhī xiǎo cái, bēn zǒu zhī sú lì, wèi zhī shǐ néng, cǐ bù kě bù biàn. dì rán zhī.
甲戌,戶部郎官曾逮言:「任賢使能,周室中興。於賢曰任,於能曰使,則賢能之任使固不同。今以刀筆之小才,奔走之俗吏,謂之使能,此不可不辨。」帝然之。
xīn sì, jīn zhǔ wèi yù shǐ dài fū lǐ shí yuē: tái xiàn gù zài fēn bié xié zhèng rán nèi wài bǎi sī, qǐ wèi wú rén! wéi jiàn qīng děng hé rén zhī zuì, bù wén jǔ shàn. zì jīn yí lìng jiān chá yù shǐ fēn lù cì jǔ shàn è yǐ wén.
辛巳,金主謂御史大夫李石曰:「台憲固在分別邪正;然內外百司,豈謂無人!惟見卿等劾人之罪,不聞舉善。自今宜令監察御史分路刺舉善惡以聞。」
jiāng jūn dà pán fǎng qiú liáng gōng, ér pán duō zì qǔ hù wèi, luò suǒ yǐ gào, jīn zhǔ mìng diǎn jiǎn sī jū pán. pán mèi wèi gōng zhōng bǎo lín, pán shǔ nèi shì yán zhī bǎo lín, bǎo lín yǐ wén. jīn zhǔ zhàng nèi shì bǎi, chū pán wèi lǒng zhōu fáng yù shǐ.
將軍大磐訪求良弓,而磐多自取護衛,洛索以告,金主命點檢司鞫磐。磐妹為宮中寶林,磐屬內侍言之寶林,寶林以聞。金主杖內侍百,出磐為隴州防禦使。
guǐ wèi, quán fā qiǎn qú zhōu liú fēng rù duì, lùn cháo tíng bù dāng zhuān yǐ cái qǔ rén, dì yuē: cái yǒu jūn zǐ zhī cái, yǒu xiǎo rén zhī cái xiǎo rén ér yǒu cái, hǔ ér jì zhě yě. rén zhǔ zhī yào, zài yú biàn xié zhèng.
癸未,權發遣衢州劉風入對,論朝廷不當顓以才取人,帝曰:「才有君子之才,有小人之才;小人而有才,虎而冀者也。人主之要,在於辨邪正。」
dōng, shí yuè, jǐ chǒu shuò, jīn yǐ jiè yù bǎi guān tān mò zhào zhōng wài.
冬,十月,己丑朔,金以戒諭百官貪墨詔中外。
xīn mǎo, qián sì chuān zhì zhì shǐ wāng yīng chén miàn duì, dú zhá zi zhì wèi tiān ài mín, dì yuē: rén xīn yì dài, xiān kè yǒu zhōng, dāng yǐ wèi jiè. yòu yuē: zhèn rì dú shàng shū, yú wèi tiān zhī xīn yóu qiè. yīng chén yuē: yáo shùn yǔ tāng wén wǔ jiē shèng rén, rán shàng shū zhōng jūn chén gèng xiāng jǐng jiè. yán yǔ suī duō, jiē bù chū cǐ.
辛卯,前四川制置使汪應辰面對,讀札子至畏天愛民,帝曰:「人心易怠,鮮克有終,當以為戒。」又曰:「朕日讀《尚書》,於畏天之心尤切。」應辰曰:「堯、舜、禹、湯、文、武皆聖人,然《尚書》中君臣更相警戒。言語雖多,皆不出此。」
yǐ wèi, jīn mìng zhuō zhōu cì shǐ jiān tí diǎn shān líng, měi yǐ shuò wàng zhì jì, shuò zé yòng sù, wàng zé yòng ròu, réng yǐ míng nián zhēng yuè wèi shǐ. yòu mìng tú huà gōng chén yú tài zǔ diàn, qí wèi lì bēi zhě lì zhī.
乙未,金命涿州刺史兼提點山陵,每以朔望致祭,朔則用素,望則用肉,仍以明年正月為始。又命圖畫功臣於太祖殿,其未立碑者立之。
jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: hǎi líng shí xiū qǐ jū zhù, bù rèn zhí chén, gù suǒ shū duō bù shí, kě fǎng qiú dé shí, xiáng ér shū zhī. mèng hào yuē: liáng shǐ zhí bǐ, jūn jǔ bì shū, gǔ dì wáng bù zì guān shǐ, yì zhèng zài cǐ.
金主謂宰臣曰:「海陵時修起居注,不任直臣,故所書多不實,可訪求得實,詳而書之。」孟浩曰:「良史直筆,君舉必書,古帝王不自觀史,意正在此。」
gēng zǐ, jiāng fèi qǐ fù zuǒ pú shè, chén jùn qīng yòu pú shè. fèi xuán cí, qǐ zhōng sàng, zhào xǔ zhī.
庚子,將芾起復左僕射,陳俊卿右僕射。芾旋辭,乞終喪,詔許之。
xiān shì diàn qián zhǐ huī shǐ wáng qí àn shì liǎng huái chéng bì hái, jiàn zhī zhōu jiào shòu liú zhēn fū, dì mìng zhào zhī. jùn qīng yǔ tóng liè qǐng qí suǒ zì, dì yuē: wáng qí chēng qí yǒu cái. jùn qīng yuē: qí jiàn bīng jiāng guān nǎi qí zhí. jiào guān yǒu cái, hé yù qí shì? dì yuē: qīng děng kě zhào wèn zhī. jùn qīng zhào qí zé zhī, qí huáng kǒng bù zhī suǒ duì. huì yáng zhōu zòu: zuó qí chuán zhǐ zēng zhù zhōu chéng, jīn yǐ qì shì. jùn qīng qǐng yú dì, zé chū wèi cháng yǒu shì mìng yě. jùn qīng yuē: ruò ěr, jí qí wèi zhà chuán shèng zhǐ, fēi xiǎo lì hài yě. tuì, zhì diàn lú, zhào qí jié zhī. qí kòu tóu hàn xià. jùn qīng jí zòu yuē: wáng qí wàng chuán shèng zhǐ, yí xí biān chén, zēng xiū chéng bì. cǐ shì xì guó jiā dà lì hài, cháo tíng dà jì gāng, ér bì xià zhī dà hào lìng yě. rén zhǔ suǒ shì zhě, jì gāng hào lìng shǎng fá ěr. jīn qí suǒ fàn rú cǐ, cǐ ér bù zhū, zé yì hé suǒ bù wèi yě! àn lǜ wén zhà wèi zhì shū zhě jiǎo. wéi bì xià fèn fā yīng duàn, zǎo cì chù fēn. yú shì xuē qí guān ér bà zhī.
先是殿前指揮使王琪按視兩淮城壁還,薦知州教授劉甄夫,帝命召之。俊卿與同列請其所自,帝曰:「王琪稱其有才。」俊卿曰:「琪薦兵將官乃其職。教官有才,何預琪事?」帝曰:「卿等可召問之。」俊卿召琪責之,琪皇恐不知所對。會揚州奏:「昨琪傳旨增筑州城,今已訖事。」俊卿請於帝,則初未嘗有是命也。俊卿曰:「若爾,即琪為詐傳聖旨,非小利害也。」退,至殿廬,召琪詰之。琪叩頭汗下。俊卿亟奏曰:「王琪妄傳聖旨,移檄邊臣,增修城壁。此事系國家大利害,朝廷大紀綱,而陛下之大號令也。人主所恃者,紀綱、號令、賞罰耳。今琪所犯如此,此而不誅,則亦何所不為也!按律文『詐為制書者絞。』惟陛下奮發英斷,早賜處分。」於是削琪官而罷之。
xiān shì jìn zhōng mì zhǐ zhí xià zhū jūn zhě, zǎi xiàng duō bù yǔ wén, yǒu zhāng fāng zhě, yīn shì fā jué, jùn qīng jí yǔ tóng liè zòu qǐng: zì jīn bǎi sī chéng shòu yù bǐ chù fēn shì yí, bìng xū zòu shěn, fāng dé shī xíng. zhì shì yīn qí shì fù yǐ wèi yán, dì yuè ér cóng zhī. shì xià liǎng rì, yòu shōu hái qián mìng, jùn qīng yǔ tóng liè yuē: fǎn hàn rú cǐ, bì guān dié zhì nèi zhū sī, yǒu bù lè zhě wèi zhī ěr. jí zòu yuē: sān xǐng mì yuàn, suǒ yǐ xíng bì xià zhào mìng yě, bǎi guān shù fǔ, suǒ yǐ xíng cháo tíng hào lìng yě. zhào mìng yī chū yú bì xià, hào lìng bì yóu yú cháo tíng, suǒ yǐ jǐn chū nà ér dù jiān qī yě. zǔ zōng chéng xiàn, zhe zài lìng jiǎ, bǐ nián yǐ lái, jiàn zhì huī wěn. chén děng zuó yǐ zhāng fāng zhī shì, zhé yǒu zòu wén, jí cǐ yú yuè, yòu yīn wáng qí jiān wàng zhī gù, bì xià hè rán zhèn nù, rán hòu jiàng chū, shèng lǜ yì yǐ shěn yǐ, shèng duàn yì yǐ míng yǐ, zhōng wài chuán wén, mò bù tàn fú. ér zuó rì bì xià yù chén děng yuē: jìn zhōng yù qǔ yī yǐn yī shí, bì děi shēn shěn, qǐ bù liú zhì! ér yòu yǒu cǐ zhǐ huī. fū chén děng suǒ lǜ zhě, mìng lìng zhī dà. rú lìng sān yá fā bīng, zé mì yuàn bù kě bù zhī lìng hù bù qǔ cái, zé sān xǐng bù kě bù zhī ěr, qǐ wèi cǐ gōng jìn xì wēi zhī shì zāi! kuàng cháo tíng nǎi bì xià zhī cháo tíng, chén děng ǒu dé bèi shù qí jiān, chū nèi bì xià zhī mìng lìng ěr. fán shì zòu shěn, nǎi yù qǔ jué yú bì xià, chén děng fēi gǎn yù zhuān zhī yě. kuàng cǐ tè shēn yán jiù zhì, yì fēi chuàng lì xīn tiáo, ér yǐ fù shōu fù, zhōng wài huáng huò. qiě jiāng yīn xún guān wàng, bìng jiù fǎ ér fèi zhī, wèi hòu rì wú qióng zhī hài, zé chén děng zhī zuì dà yǐ. huò kǒng xiǎo rén yīn cǐ yí sì, yīn yǐ wēi yán shàng jī léi tíng zhī nù, gèng wàng shèng míng tǐ chá. yì rì miàn zòu, dì sè shén wēn, gù wèi jùn qīng yuē: zhèn qǐ yǐ xiǎo rén zhī yán ér yí qīng děng yé!
先是禁中密旨直下諸軍者,宰相多不與聞,有張方者,因事發覺,俊卿及與同列奏請:「自今百司承受御筆處分事宜,並須奏審,方得施行。」至是因琪事復以為言,帝悅而從之。事下兩日,又收還前命,俊卿語同列曰:「反汗如此,必關牒至內諸司,有不樂者為之耳。」即奏曰:「三省、密院,所以行陛下詔命也,百官庶府,所以行朝廷號令也。詔命一出於陛下,號令必由於朝廷,所以謹出納而杜奸欺也。祖宗成憲,著在令甲,比年以來,漸至隳紊。臣等昨以張方之事,輒有奏聞,及此逾月,又因王琪奸妄之故,陛下赫然震怒,然後降出,聖慮亦已審矣,聖斷亦已明矣,中外傳聞,莫不嘆服。而昨日陛下諭臣等曰:『禁中欲取一飲一食,必得申審,豈不留滯!」而又有此指揮。夫臣等所慮者,命令之大。如令三衙發兵,則密院不可不知;令戶部取財,則三省不可不知耳,豈為此宮禁細微之事哉!況朝廷乃陛下之朝廷,臣等偶得備數其間,出內陛下之命令耳。凡事奏審,乃欲取決於陛下,臣等非敢欲專之也。況此特申嚴舊制,亦非創立新條,而已復收復,中外惶惑。且將因循觀望,並舊法而廢之,為後日無窮之害,則臣等之罪大矣。或恐小人因此疑似,陰以微言上激雷霆之怒,更望聖明體察。」翌日面奏,帝色甚溫,顧謂俊卿曰:「朕豈以小人之言而疑卿等耶!」
xiān shì liú gǒng jìn duì yǔ qiè, wǔ dì yì, jì tuì, yù bǐ chú gǒng duān míng diàn xué shì zài wài gōng guān. jùn qīng jí cáng qù, mì zòu yán: qián rì zòu zhá, chén shí cǎo dìng, gǒng yǔ wáng yán lüè gèng yī liǎng zì. yǐ wèi yǒu zuì, zé chén dāng xiān bà ruò xìng kuān zhī, zé gǒng zhī chú mìng, chén wèi gǎn fèng zhào. míng rì, fù qián shēn qǐng, qiě yuē: bì xià jí wèi yǐ lái, róng nà jiàn zhèng, tǐ mào dà chén, jiē shèng dé shì. jīn gǒng nǎi yǐ xiǎo shì wǔ zhǐ, ér huò zuì rú cǐ, chén kǒng zì cǐ dà chén jiē yǐ ā yú shùn zhǐ wèi chí lù gù wèi zhī jì, fēi guó zhī fú yě. dì sè huǐ. jiǔ zhī, yòu yán: gǒng zhèng zhí yǒu cái lüè, kěn rèn yuàn, chén suǒ bù jí, yuàn qiě liú zhī. dì yuē: yè yǐ xíng zhī, bù yù gǎi yě. jùn qīng yuē: gǒng wú zuì ér qù, dāng yǔ dà fān yǐ quán jìn tuì zhī lǐ. nǎi yǐ gǒng wèi jiāng xī ān fǔ shǐ. jùn qīng tuì, yòu zì hé cǎo zòu dǐ tū, bèi mìng jī liú zhī zuì, dì shǒu zhá liú zhī. jùn qīng qǐng yì jiān, dì bù xǔ. qiě yuē: qīng suī bǎi qǐng, zhèn bì bù cóng. dì yú shì yǒu yì xiāng jùn qīng yǐ, bù shù rì ér yǒu shì mìng.
先是劉珙進對語切,忤帝意,既退,御筆除珙端明殿學士、在外宮觀。俊卿即藏去,密奏言:「前日奏札,臣實草定,珙與王炎略更一兩字。以為有罪,則臣當先罷;若幸寬之,則珙之除命,臣未敢奉詔。」明日,復前申請,且曰:「陛下即位以來,容納諫諍,體貌大臣,皆盛德事。今珙乃以小事忤旨,而獲罪如此,臣恐自此大臣皆以阿諛順指為持祿固位之計,非國之福也。」帝色悔。久之,又言:「珙正直有才略,肯任怨,臣所不及,願且留之。」帝曰:「業已行之,不欲改也。」俊卿曰:「珙無罪而去,當與大籓以全進退之禮。」乃以珙為江西安撫使。俊卿退,又自劾草奏抵突,被命稽留之罪,帝手札留之。俊卿請益堅,帝不許。且曰:「卿雖百請,朕必不從。」帝於是有意相俊卿矣,不數日而有是命。
jiǎ chén, dà yuè yú máo tān, dì qīn yù jiǎ zhòu, zhǐ shòu fāng lüè.
甲辰,大閱於茅灘,帝親御甲冑,指授方略。
shí èr yuè, wù zǐ shuò, jīn qiǎn wǔ dìng jūn jié dù shǐ yī lǎ àn zhāo yù zhǔn bù.
十二月,戊子朔,金遣武定軍節度使伊喇按招諭准布。
xiān shì zhū sī jiàn jiàn níng bù yī wèi shàn zhī, zhào fù xíng zài, jiǎ chén, rù duì, dì yuē: zhì dào yǐ hé zhě wèi yào? shàn zhī yán zhì dào yǐ fēn chén xià xié zhèng wèi yào. zhào: shàn zhī yì lùn kě cǎi, cì tóng jìn shì chū shēn, chú tài xué lù. jiāng shì diàn kǒng zǐ cí, zhí dāng fēn xiàn xiān xián zhī cóng sì zhě, shàn zhī xiān shì bái zǎi xiàng yuē: wáng ān shí fù zǐ, yǐ xié shuō huò zhǔ tīng, nì rén xīn, xún zhì huò luàn, bù yīng sì diǎn. ér hé nán chéng shì xiōng dì, chàng míng jué xué yǐ xìng lái jīn, qí gōng wèi dà. qǐng yán yú dì, fèi ān shí fù zǐ wù sì, ér zhuī jué chéng shì xiōng dì shǐ cóng shí. bù tīng. yòu yán tài xué zhī jiào, yí yǐ dé xíng wèi xiān qí cì yóu dāng shǐ zhī tōng xí shì wù yǐ bèi xiào yòng.
先是諸司薦建寧布衣魏掞之,召赴行在,甲辰,入對,帝曰:「治道以何者為要?」掞之言治道以分臣下邪正為要。詔:「掞之議論可采,賜同進士出身,除太學錄。」將釋奠孔子祠,職當分獻先賢之從祀者,掞之先事白宰相曰:「王安石父子,以邪說惑主聽,溺人心,馴致禍亂,不應祀典。而河南程氏兄弟,倡明絕學以幸來今,其功為大。請言於帝,廢安石父子勿祀,而追爵程氏兄弟使從食。」不聽。又言太學之教,宜以德行為先;其次尤當使之通習世務以備效用。
shàn zhī gǎn zhí yán, měi kàng shū, jǐn yán yǐ jiàn, zhì sān sì, dì jiē bù jiàn shěng, suì yí shū dù mén, yǐ shū zī zé zǎi xiàng, yǔ yóu qiè, yīn yǐ yíng qīn gào guī. xíng shù rì, bà wèi tái zhōu jiào shòu. shàn zhī shǎo yǒu zhì yú dāng shì, wǎn ér yù zhǔ, wèi kě yǐ xíng qí xué. rán qí shì bù néng bàn suì ér bù hé yǐ guī, xún yǐ bìng zú.
掞之敢直言,每抗疏,盡言以諫,至三四,帝皆不見省,遂移書杜門,以書咨責宰相,語尤切,因以迎親告歸。行數日,罷為台州教授。掞之少有志於當世,晚而遇主,謂可以行其學。然其仕不能半歲而不合以歸,尋以病卒。
xiān shì fú jiàn zhū sī jiàn xìng huà jūn xiān yóu lín tuàn xíng yì, zhào bù zhì. zhū sī yòu jiàn tuàn xíng yì, shòu dí gōng láng, tiān chà běn jūn jiào shòu.
先是福建諸司薦興化軍仙遊林彖行義,召不至。諸司又薦彖行義,授迪功郎,添差本軍教授。
jiǎ xū, juān guǎng dé jūn yuè zhuāng qián.
甲戌,蠲廣德軍月樁錢。
hú guǎng zǒng sī shēn jiāng è jīng xiāng zhū chù jūn mǎ suì yuē yòng fán bǎi bā wàn sì qiān yú guàn.
湖廣總司申江、鄂、荊、襄諸處軍馬歲約用凡百八萬四千餘貫。
sì chuān xuān fǔ shǐ yú yǔn wén zòu: xìng yáng zhī jiān, shào xìng chū yì shì xì jí zhě yǐ qī wàn jì. jīn suǒ jí xìng yuán yáng zhōu dà ān jūn gòng èr wàn sān qiān rén yǒu qí, qí jīn fáng děng zhōu suī wèi shēn dào, yuē yì kě dé sān wàn rén, zé xī shī zhī shì zhuàng yǐ. suì kě miǎn liù qī bǎi wàn zhī fèi, ér huò sì wǔ wàn rén zhī yòng, qí wèi lì biàn shén míng.
四川宣撫使虞允文奏:「興、洋之間,紹興初義士系籍者以七萬計。今所籍興元、洋州、大安軍共二萬三千人有奇,其金、房等州雖未申到,約亦可得三萬人,則西師之勢壯矣。歲可免六七百萬之費,而獲四五萬人之用,其為利便甚明。」
yǒu yǐ sì míng yín kuàng xiàn zhě, dì mìng shǒu chén xún jiū, qiě jiāng zhào yě gōng, jí jìn zhōng duàn zhī, chén jùn qīng yuē: bì xià liú shén shù wù, kè qín xiǎo wù, rán bù wù dì wáng zhī dà ér xiè xiè hū yǒu sī zhī xì, chén kǒng yǒu shí zhī shì yǒu yǐ kuī bì xià yě. kuàng bǐ jù qí yán zhī bù fù, zé qí záo shān yù shēn, yì mín yù zhòng, ér bǎi xìng jiāng yǒu shòu qí hài zhě. fū tiān dì zhī chǎn, qí chū wú qióng, ruò ài xī zǔn jié, cháng rú jīn rì, zé shù nián zhī hòu, zì dāng pèi rán. dàn yuàn mín ān suì rěn, guó jiā suǒ shǎo zhě, qǐ cái zhī wèi zāi! qǐng zhí yǐ qí shì fù zhī míng zhōu, shǐ shōu qí yíng yú yǐ zuǒ guó yòng, zé yì bù zhì yú rǎo mín yǐ.
有以四明銀礦獻者,帝命守臣詢究,且將召冶工,即禁中鍛之,陳俊卿曰:「陛下留神庶務,克勤小物,然不務帝王之大而屑屑乎有司之細,臣恐有識之士有以窺陛下也。況彼懼其言之不副,則其鑿山愈深,役民愈眾,而百姓將有受其害者。夫天地之產,其出無窮,若愛惜撙節,常如今日,則數年之後,自當沛然。但願民安歲稔,國家所少者,豈財之謂哉!請直以其事付之明州,使收其贏餘以佐國用,則亦不至於擾民矣。」
xī liáo chéng tiān tài hòu bù shā kān, yǔ dōu ěr běn dì bó guǒ jì sà lǐ tōng, chū dōu ěr běn wèi dōng píng wáng ér shā zhī. dōu ěr běn zhī fù é lī lǎ yǐ bīng wèn zuì, shā bù shā kān jí bó guǒ jì sà lǐ, yíng rén zōng cì zǐ zhū lēi hū lì zhī, gǎi yuán tiān xǐ.
西遼承天太后布沙堪,與都爾本弟博果濟薩里通,出都爾本為東平王而殺之。都爾本之父額哩喇以兵問罪,殺布沙堪及博果濟薩里,迎仁宗次子珠勒呼立之,改元天禧。