qǐ róu zhào tūn tān zhēng yuè, jǐn qiáng yǔ zuò è jiǔ yuè, fán yī nián yǒu qí.
起柔兆涒灘正月,盡強圉作噩九月,凡一年有奇。
xiào zōng shào tǒng tóng dào guān dé zhāo gōng zhé wén shén wǔ míng shèng chéng xiào huáng dì chún xī sān nián jīn dà dìng shí liù nián
○孝宗紹統同道冠德昭功哲文神武明聖成孝皇帝淳熙三年(金大定十六年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ yín, yǐ cháng zhōu hàn, kuān qí bū fù zhī bàn. zhèn huái dōng jī, réng mìng dài pín mín zhǒng. jīn yì yǐ shì rì miǎn qù nián bèi shuǐ hàn lù fēn zū shuì.
春,正月,甲寅,以常州旱,寬其逋負之半。賑淮東飢,仍命貸貧民種。金亦以是日免去年被水旱路分租稅。
jiǎ zǐ, jīn zhào: zōng shǔ wèi fù yù dié zhě, bìng yǔ biān cì.
甲子,金詔:「宗屬未附玉牒者,並與編次。」
bǐng yín, jīn zhǔ yǔ qīn wáng zǎi zhí lùn gǔ jīn xìng fèi shì, yuē: jīng jí zhī xìng, qí lái jiǔ yǐ, chuí jiào hòu shì, wú bù jǐn shàn. jīn zhī xué zhě, jì néng sòng zhī, bì xū xíng zhī, rán zhī ér bù néng xíng zhě duō yǐ. nǚ zhí jiù fēng, zuì wèi chún zhí, suī bù zhī shū, rán qí jì tiān dì, jìng qīn qī, zūn qí lǎo, jiē bīn kè, xìn péng yǒu, lǐ yì kuǎn qǔ, jiē chū zì rán, qí shàn yǔ gǔ shū suǒ zài wú yì. rǔ bèi xué xí xué zhī, jiù fēng bù kě wàng yě.
丙寅,金主與親王宰執論古今興廢事,曰:「經籍之興,其來久矣,垂教後世,無不盡善。今之學者,既能誦之,必須行之,然知而不能行者多矣。女直舊風,最為純直,雖不知書,然其祭天地,敬親戚,尊耆老,接賓客,信朋友,禮義款曲,皆出自然,其善與古書所載無異。汝輩學習學之,舊風不可忘也。」
wù chén, jīn gōng zhōng huǒ.
戊辰,金宮中火。
èr yuè, xīn sì, dì yuè liǎng zhè fú jiàn shì bīng. dì yuē: jūn shì jiē hǎo shēn shǒu, jiào yuè fǔ sān shù yuè, shì yì yǐ jīng shú, gōng nǔ shǒu zì kě bǐ diàn sī zhī shù. yīn yù fǔ chén yuē: xiàng lái wū zhū nán xià, chén sī gōng yāo jié yú píng jiāng, guān jūn nǎi yòng zhǎng qiāng bù néng jí, wū zhū suì yǐ qīng gě dùn. hán shì zhōng jiāng shàng zhī zhàn yì rán. jīn cì zhōu jùn qǐ fà jìn jūn tǔ jūn jí zhěng sù, zī jí shí qiǎn guī, gèng jiā jī kào, tā shí diào fā, bì yì jí yě.
二月,辛巳,帝閱兩浙、福建士兵。帝曰:「軍士皆好身手,教閱甫三數月,事藝已精熟,弓弩手自可比殿司之數。」因諭輔臣曰:「向來烏珠南下,陳思恭邀截於平江,官軍乃用長槍不能及,烏珠遂以輕舸遁。韓世忠江上之戰亦然。今次州郡起髮禁軍、土軍極整肅,茲及時遣歸,更加激犒,它時調發,必易集也。」
jiǎ shēn, cì hán shì zhōng shì zhōng wǔ.
甲申,賜韓世忠諡忠武。
gēng yín, jīn shěn wáng fēi tú kè tǎn shì, yǐ jiān fú zhū. fēi, píng zhāng zhèng shì kè níng zhī nǚ yě. kè níng zuò shì bà.
庚寅,金沈王妃圖克坦氏,以奸伏誅。妃,平章政事克寧之女也。克寧坐是罷。
duān míng diàn xué shì wāng yīng chén zú.
端明殿學士汪應辰卒。
yīng chén jiē wù wēn xùn, ér yù shì tè lì bù huí, liú luò lǐng jiào shí qī nián, qín guì sǐ, shǐ hái cháo, zhèng zhí gǎn yán.
應辰接物溫遜,而遇事特立不回,流落嶺嶠十七年,秦檜死,始還朝,正直敢言。
sān yuè, bǐng wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. shì rì wèi jīn wàn chūn jié, gǎi míng rì cháo hè.
三月,丙午朔,日有食之。是日為金萬春節,改明日朝賀。
wù shēn, jīn lín huáng yǔ tǔ.
戊申,金臨潢雨土。
xīn hài, jìn shàng huáng rì lì.
辛亥,進《上皇日曆》。
wù wǔ, jīn zhǔ yù guǎng rén diàn, tài zǐ qīn wáng jiē shì. jīn zhǔ cóng róng xùn zhī yuē: dà fán zī yòng, dāng wù jié shěng, rú qí yǒu yú, yǐ zhōu qīn qī, wù wàng fèi yě. yīn jǔ suǒ yù fú yuē: cǐ fú yǐ sān nián wèi cháng gèng huàn, shàng ěr wán hǎo. rǔ děng yí shí zhī.
戊午,金主御廣仁殿,太子、親王皆侍。金主從容訓之曰:「大凡資用,當務節省,如其有餘,以周親戚,勿妄費也。」因舉所御服曰:「此服已三年未嘗更換,尚爾完好。汝等宜識之。」
xià, sì yuè, wù yín, sì chuān zǒng lǐng suǒ qǐng zài jiè sì lù zhí tián zū kè shí nián, chōng jiǎn tài rén qǐng gěi. dì yuē: zuó jiè zhū lù zhí tián, xún yǐ gěi hái. sì chuān zì dāng yī tǐ, qǐ kě zài jiè! gōng mào liáng lǐ yàn yǐng yuē: guī tián suǒ yǐ yǎng lián, chéng bù dāng jiè. dì yuē: qīng děng kě qì kān bié bō, qí zhí tián biàn yǔ gěi hái.
夏,四月,戊寅,四川總領所請再借四路職田租課十年,充揀汰人請給。帝曰:「昨借諸路職田,尋已給還。四川自當一體,豈可再借!」龔茂良、李彥穎曰:「圭田所以養廉,誠不當借。」帝曰:「卿等可契勘別撥,其職田便與給還。」
gōng mào liáng děng jiǎo jìn lìng shì cóng tái jiàn liǎng shěng guān jiàn jǔ jiān sī jùn shǒu zhǐ huī. dì yuē: jiàn jǔ běn yù de rén, yòu kǒng gàn qiú qǐng tuō, què zhǎng bēn zǒu zhī fēng. mào liáng děng yán: tiān xià shì wèi yǒu wú bì, suī sān dài liáng fǎ, jiǔ yì bù miǎn yú bì. jīn bì xià jì yù jīng xuǎn jiān sī jùn shǒu, fēi jiàn jǔ hé yóu zhī zhī! dì yuē: ruò lìng zá jǔ, zé xū zhòng lùn qiān yǔn, shù jǐ jìn gōng. kuàng yòu jīng zhōng shū kǎo chá ér hòu chú shòu, yì zú jiàn zhèn yú rén cái, bó cǎi lín xuǎn, fēi gǒu rán yě. nǎi zhào: shì cóng tái jiàn liǎng shěng guān, cān zhào zī gé, bù yǐ nèi wài, zá jǔ jiān sī jùn shǒu, suì gè wǔ rén.
龔茂良等繳進令侍從、台諫、兩省官薦舉監司、郡守指揮。帝曰:「薦舉本欲得人,又恐干求請託,卻長奔走之風。」茂良等言:「天下事未有無弊,雖三代良法,久亦不免於弊。今陛下既欲精選監司、郡守,非薦舉何由知之!」帝曰:「若令雜舉,則須眾論僉允,庶幾近公。況又經中書考察而後除授,亦足見朕於人材,博採遴選,非苟然也。」乃詔:「侍從、台諫、兩省官,參照資格,不以內外,雜舉監司、郡守,歲各五人。」
xīn sì, liǎng zhè yùn pàn wú yuān qǐng zhū lù zhōu jùn shū nà qiū miáo, jiā hào bù dé guò sān fēn. gōng mào liáng děng yán jìn nián zhōu xiàn nà miáo, jiā hào tài zhòng, shèn zhě liǎng shí yǐ shàng fāng kě nà yī shí, dì yuē: rú cǐ zé mín lì ān dé bù kùn! wú yuān jì wèi cáo chén, zì dāng jué chá zòu hé, zhòng zuò xíng qiǎn.
辛巳,兩浙運判吳淵請諸路州郡輸納秋苗,加耗不得過三分。龔茂良等言近年州縣納苗,加耗太重,甚者兩石以上方可納一石,帝曰:「如此則民力安得不困!吳淵既為漕臣,自當覺察奏劾,重作行遣。」
jìng zhōu yáo kòu biān, qiǎn bīng tǎo bǔ zhī.
靖州猺寇邊,遣兵討捕之。
bǐng xū, jīn jīng fǔ shè xué yǎng shì, jí dìng zōng shì zǎi xiàng zi chéng shì děng dì.
丙戌,金京府設學養士,及定宗室、宰相子程試等第。
wù zǐ, jīn zhì: shāng jiǎ zhōu chē bù de yòng mǎ.
戊子,金制:「商賈舟車不得用馬。」
jīn yǐ dōng jīng liú shǒu chóng yǐn wèi shū mì fù shǐ.
金以東京留守崇尹為樞密副使。
jǐ chǒu, yè héng zé jū chēn zhōu, yǐ yán zhě zhuī lùn qí shěn miǎn yú jiǔ, xùn sī bèi gōng yě.
己丑,葉衡責居郴州,以言者追論其沈湎於酒,徇私背公也。
rén yín, jīn zhǔ rú jīn lián chuān.
壬寅,金主如金蓮川。
chū, tāng bāng yàn gǎn wèi dà yán, yú yǔn wén shēn qì zhī. yǔn wén chū wèi sì chuān xuān fǔ yě, pì bāng yàn yǐ xíng. yǔn wén mò, bāng yàn hái cháo, shàng yì xǐ qí gǎn yán, jì, yǐ jiàn chōng shēn yì shǐ shǐ jīn, qiú líng qǐn dì. bāng yàn zhì jīn, jīn rén jù bù nà, jì xún yú, nǎi mìng yǐn jiàn, jiā dào jiē kòng xián lù rèn zhī shì, bāng yàn dà bù, bù néng cuò yī cí ér chū. jí hái, dì dà nù, zhào liú xīn zhōu. dì yù zǎi chén yuē: dí rén jì bù shòu běn cháo lǐ bì, bāng yàn nǎi shòu dí rén suǒ cì. cí shòu zhī jì, lǐ yì yì xiǎo, nǎi bù gù míng jié, rǔ mìng rú cǐ! bāng yàn jì chì bù fù yòng, zì shì hé nán zhī yì shǐ xī, bù fù qiǎn fàn shǐ yǐ.
初,湯邦彥敢為大言,虞允文深器之。允文出為四川宣撫也,辟邦彥以行。允文歿,邦彥還朝,上亦喜其敢言,既,以薦充申議使使金,求陵寢地。邦彥至金,金人拒不納,既旬餘,乃命引見,夾道皆控弦露刃之士,邦彥大怖,不能措一詞而出。及還,帝大怒,詔流新州。帝諭宰臣曰:「敵人既不受本朝禮幣,邦彥乃受敵人所賜。辭受之際,理亦易曉,乃不顧名節,辱命如此!」邦彥既斥不復用,自是河南之議始息,不復遣泛使矣。
jǐ hài, zhào zhū lù tí xíng, suì wǔ yuè lǐ qiú.
己亥,詔諸路提刑,歲五月理囚。
wǔ yuè, wù shēn, quán zhī lóng xìng fǔ lǚ qǐ zhōng shàng yán: běn lù qián xiá qián zhuō, chū dào guān, quán jiè yìn jì, yùn nù xíng yú gōng yí. gōng mào liáng děng yán: zǔ zōng cháo, fēn dào zhì shuài yǐ rèn yī miàn zhī jì, shì quán zhì zhòng. píng shí fēn shǒu yán, zé huǎn jí hào lìng de xíng. yí lù bīng guān, yú shuài chén zì yǒu jiē jí, qǐ róng rú cǐ! dì yuē: zǔ zōng lì fǎ, jù yǒu shēn yì. zhuō jiàng yī guān.
五月,戊申,權知隆興府呂企中上言:「本路鈐轄錢卓,初到官,權借印記,慍怒形於公移。」龔茂良等言:「祖宗朝,分道置帥以任一面之寄,事權至重。平時分守嚴,則緩急號令得行。一路兵官,于帥臣自有階級,豈容如此!」帝曰:「祖宗立法,具有深意。」卓降一官。
jīn nán jīng gōng diàn huǒ, liú shǒu zhuǎn yùn liǎng sī guān jiē dǐ zuì.
金南京宮殿火,留守、轉運兩司官皆抵罪。
guǐ hài, wáng huái yán bù jūn sī yí xiāng dù mù mǎ, dì yuē: qián rì zhèn jiè mù mǎ guān, yǐ mù mǎ dāng rú ài shēn, jī bǎo láo yì, gè suí shí diào jié. ruò shēn suǒ bù néng kān zhě, mǎ yì bù néng kān, dàn mǎ bù néng yán ěr. gōng mào liáng yuē: bì xià qū jǐn wù qíng, rén bù kě shèng yòng yǐ.
癸亥,王淮言步軍司宜相度牧馬,帝曰:「前日朕戒牧馬官,以牧馬當如愛身,饑飽勞佚,各隨時調節。若身所不能堪者,馬亦不能堪,但馬不能言耳。」龔茂良曰:「陛下曲盡物情,仁不可勝用矣。」
dì yǐ zhāng mò wèi xiù wáng fū rén zhī qīn, yù yǔ yī tiān chà jiān dāng. gōng mào liáng yán: jìn zhì, wéi zōng shì qī lǐ jí guī zhèng rén fāng dé tiān chà. dì yuē: zhèn zhèng bù yù xiān zì fèi fǎ, kě wù xíng. suì chú guó zi jiān shū kù guān.
帝以張默為秀王夫人之親,欲與一添差監當。龔茂良言:「近制,惟宗室、戚里及歸正人方得添差。」帝曰:「朕正不欲先自廢法,可勿行。」遂除國子監書庫官。
jīn hàn lín xué shì tú kè tǎn zi wēn jìn suǒ yì shǐ jì xī hàn shū zhēn guān zhèng yào bái shì cè lín, jīn zhǔ mìng bān xíng zhī. suì xuǎn zhū lù xué shēng sān shí yú rén, lìng biān xiū wēn tè hè jí dá jiào yǐ gǔ shū, xí zuò shī cè.
金翰林學士圖克坦子溫進所譯《史記》、《西漢書》、《貞觀政要》、《白氏策林》,金主命頒行之。遂選諸路學生三十餘人,令編修溫特赫吉達教以古書,習作詩、策。
guǐ chǒu, hé lì zhōu dōng xī lù wèi yī.
癸丑,合利州東、西路為一。
ān nán guó wáng lǐ tiān zuò zú. zi lóng A147 sì.
安南國王李天祚卒。子龍A147嗣。
shì yuè, yǐ chái jǐn wèi diàn zhōng shì yù shǐ. jǐn rù duì, dì yuē: wéi qīng bù qiú jìn, suǒ yǐ yǒu xiē chú.
是月,以柴瑾為殿中侍御史。瑾入對,帝曰:「惟卿不求進,所以有些除。」
liù yuè, yǐ yǒu, sì chuān zhì zhì shǐ fàn chéng dà zòu: sì chuān jiǔ kè, zhé gū xū é qián sì shí qī wàn yú mín, qǐng zì chún xī sān nián wèi shǐ jiǎn fàng. zhào yǐ hú guǎng zǒng lǐng suǒ shàng gòng qián nèi bō hái.
六月,乙酉,四川制置使范成大奏:「四川酒課,折沽虛額錢四十七萬餘緡,請自淳熙三年為始減放。」詔以湖廣總領所上供錢內撥還。
jiǎ wǔ, gōng mào liáng yán: jìn fèng zhào jiǎng yòng lián tuì zhī shì, zhū xī cāo xíng gěng jiè, lǚ zhào bù qǐ, yí méng lù yòng. zhào chú mì shū láng. xī yǐ gǎi guān zhī mìng, zhèng yǐ jiā qí lián tuì, nǎi méng jìn zhuó, lì cí. huì yǒu yán xū míng zhī shì bù kě yòng zhě, zài cí. jí mìng zhǔ guǎn chōng yòu guān.
甲午,龔茂良言:「近奉詔獎用廉退之士,硃熹操行耿介,屢召不起,宜蒙錄用。」詔除秘書郎。熹以改官之命,正以嘉其廉退,乃蒙進擢,力辭。會有言虛名之士不可用者,再辭。即命主管沖祐觀。
dì wèi zhí zhèng yuē: wèi shàn zhī ān zài? gōng mào liáng děng yán yǐ wù gù. dì yuē: qí rén zhí jiàn, fāng yù shāo jiā zhuó yòng, bù wèi yǐ sǐ. cháo tíng bù kě wú zhí liàng zhī shì, jìn yǒu zhèng jiàn, yì lùn yì shén qiè zhí, guān qí suǒ yán, shì chū gān dǎn, fēi jiǎo wěi wèi zhī zhě. yīn kàn zhèng jiàn zhá zi, pō sī wèi shàn zhī. shí jiàn wèi tài xué zhèng, suì mìng zhào shì. yòu yuē: shàn zhī suī sǐ, yí shǎo jiā jīng bié, kě zèng xuān jiào láng zhí mì gé.
帝謂執政曰:「魏掞之安在?」龔茂良等言已物故。帝曰:「其人直諫,方欲稍加擢用,不謂已死。朝廷不可無直諒之士,近有鄭鑒,議論亦甚切直,觀其所言,似出肝膽,非矯偽為之者。因看鄭鑒札子,頗思魏掞之。」時鑒為太學正,遂命召試。又曰:「掞之雖死,宜少加旌別,可贈宣教郎、直秘閣。」
chú lǚ zǔ qiān mì shū láng guó shǐ yuàn biān xiū guān, yǐ xiū zhuàn lǐ dào jiàn chóng xiū huī zōng shí lù yě.
除呂祖謙秘書郎、國史院編修官,以修撰李燾薦重修《徽宗實錄》也。
shì yuè, jīn shān dōng liǎng lù huáng.
是月,金山東兩路蝗。
qiū, qī yuè, rén zǐ, jīn xià jīn xiàn lìng yī lǎ shān zhū, zuò zāng fú zhū.
秋,七月,壬子,金夏津縣令伊喇珊珠,坐贓伏誅。
yǐ chǒu, jìn zhè xī wéi tián.
乙丑,禁浙西圍田。
shì yuè, yǐ zhèng jiàn wèi xiào shū láng. dì yǔ zhí zhèng yuē: jiàn shì guǎn zhí, yì lùn qiè zhí kě qǔ, chú xiào shū láng yǐ shǎng qí jǐn yán. yīn yuē: cè zhōng suǒ yán, huò shì huò fēi, dà shuài kǎi qiè bù yì.
是月,以鄭鑒為校書郎。帝語執政曰:「鑒試館職,議論切直可取,除校書郎以賞其盡言。」因曰:「策中所言,或是或非,大率剴切不易。」
zhào jiǎng liú gǒng. gǒng shí zhī jiàn kāng fǔ, yǐ jiāng dōng huāng qiàn, zhèn jì yǒu fāng yě.
詔獎劉珙。珙時知建康府,以江東荒歉,賑濟有方也。
bā yuè, yǐ hài, yǐ wáng huái tóng zhī shū mì yuàn shì, lǐ bù shàng shū zhào xióng qiān shū shū mì yuàn shì.
八月,乙亥,以王淮同知樞密院事,禮部尚書趙雄簽書樞密院事。
gēng chén, lì guì fēi xiè shì wèi huáng hòu, hòu, dān yáng rén, yòu gū, jū yú dí shì, mào qí xìng. jí zhǎng, xuǎn rù gōng, shì tài shàng huáng hòu, hòu yǐ cì dì, lèi wèi guì fēi. xià hòu bēng, zhōng gōng xū wèi, fēi shì dì guò dé shòu gōng, tài shàng yù dì lì zhī, suì fù xìng.
庚辰,立貴妃謝氏為皇后,後,丹陽人,幼孤,鞠於翟氏,冒其姓。及長,選入宮,侍太上皇后,後以賜帝,累位貴妃。夏後崩,中宮虛位,妃侍帝過德壽宮,太上諭帝立之,遂複姓。
xiān shì zhào yù shǐ tái liù chá, xǔ suí shì dàn zòu, zhì shì zhào: jìn rì jiū chá gè yáng nǎi zhí, tái gāng yì zhèn, gè jìn èr guān.
先是詔御史台六察,許隨事彈奏,至是詔:「近日糾察各揚乃職,台綱益振,各進二官。」
wù xū, jìng zhōu yáo kòu píng.
戊戌,靖州猺寇平。
jiǔ yuè, yǐ sì, jīn zhǔ hái dōu.
九月,乙巳,金主還都。
jǐ yǒu, jīn zhǔ wèi hè shě lī liáng bì yuē: xī biān zì lái bù bèi chǔ xù, qí lìng suǒ zài hé dí, yǐ wèi huǎn jí zhī bèi. guǐ chǒu, yòu yù zhī yuē: hǎi líng fēi lǐ shā lù chén xià, shén kě āi mǐn, qí yí hái yǎng zhú chù fǎng qiú, guān wèi shōu zàng.
己酉,金主謂赫舍哩良弼曰:「西邊自來不備儲蓄,其令所在和糴,以為緩急之備。」癸丑,又諭之曰:「海陵非理殺戮臣下,甚可哀憫,其遺骸仰逐處訪求,官為收葬。」
guǐ chǒu, shì dú zhōu bì dà jìn dú sān cháo bǎo xùn, zhì zhēn zōng cháng zé guǎng nán zhuǎn yùn shǐ, yīn wèi zuǒ yòu yuē: jiāo guǎng qù cháo tíng yuǎn, dāng xuǎn cāo xīn píng yǔn, néng ān yuǎn rén zhě rèn zhī. dì yuē: yú suǒ bù wén zhī chù, yóu dāng liú yì.
癸丑,侍讀周必大進讀《三朝寶訓》,至真宗嘗擇廣南轉運使,因謂左右曰:「交、廣去朝廷遠,當選操心平允,能安遠人者任之。」帝曰:「於所不聞之處,尤當留意。」
shì yuè, zhào zǎi zhí, xuān shì zhōng gōng huī yī, dì yún: zhū yù zhī shǔ, nǎi jiù yòng jìn zhōng jiù wù, suǒ fèi bù jí wǔ wàn mín. gōng mào liáng děng yuē: bù yīn xuān yù, wú yóu de zhī zhī yòng zhī jiǎn. dì yuē: zhèn ān kěn wàng yǒu suǒ fèi! yīn wèn: jìn lái fēng sú shē yí rú hé? duì yuē: niǎn gǔ xià shì shāo chǐ, jiē yóu guì jìn zhī jiā fǎng xiào gōng jìn, yǐ gù liú chuán mín jiān. bǐ ruò zhī shèng yì chóng pǔ, yì bì guān gǎn ér huà. dì yuē: gé bì dāng zì gōng jìn shǐ. mào liáng děng fù yán: rén zōng cháng yǐ nán hǎi méi rù dà zhū cì wēn chéng huáng hòu, hòu shí wèi guì fēi, yǐ chōng shǒu shì, qī lǐ mí rán xiào zhī, jīng chéng zhū jià zhì shù shí bèi. rén zōng jìn zhōng nèi yàn, wàng jiàn guì fēi shǒu shì, bù fù huí gù, yuē: mǎn tóu bái fēn fēn, qǐ wú jì huì! guì fēi huáng kǒng yì qù. rén zōng dà xǐ, mìng jiǎn mǔ dān biàn cì fēi pín. bù shù rì jiān, jīng chéng zhū jià dùn jiǎn. dì wén zhī, shén xǐ.
是月,召宰執,宣示中宮褘衣,帝云:「珠玉之屬,乃就用禁中舊物,所費不及五萬緡。」龔茂良等曰:「不因宣諭,無由得知支用之儉。」帝曰:「朕安肯妄有所費!」因問:「近來風俗奢移如何?」對曰:「輦轂下似稍侈,皆由貴近之家仿效宮禁,以故流傳民間。彼若知聖意崇朴,亦必觀感而化。」帝曰:「革弊當自宮禁始。」茂良等復言:「仁宗嘗以南海沒入大珠賜溫成皇后,後時為貴妃,以充首飾,戚里靡然效之,京城珠價至數十倍。仁宗禁中內宴,望見貴妃首飾,不復回顧,曰:『滿頭白紛紛,豈無忌諱!』貴妃惶恐易去。仁宗大喜,命剪牡丹遍賜妃嬪。不數日間,京城珠價頓減。」帝聞之,甚喜。
tí jǔ yù lóng wàn shòu guān lǐ hào zú. hào zhōng fèn jī liè, yán qiè shí bì, yǐ cǐ qǔ jì yú zhòng dì chá qí zhōng, shǐ zhōng quán zhī. wèi dà jùn, lián jié, fèng yǎng rú bù yī shí. cháng lùn fēng sú bù měi zhě bā shì, qí lüè yuē: bì xià qiú guī jiàn ér chén xià zhuān wù yíng hé, guì zhí shǒu ér chén xià zhuān wù shùn cóng, xī míng qì ér jiǎo xìng zhī lù wèi sāi, zhòng lián chǐ ér qū fù zhī mén shàng kāi, rú shù kě xíng ér yǒu xiǎn bì zhī tú, xià qíng dāng jǐn ér yǒu yōng bì zhī huàn, qī yǐ qì jié ér tōu duò zhě dé yǐ gǒu róng, zé yǐ shí xiào ér dàn màn zhě dé yǐ zì shòu. dì jiā qí zhí jiàn yún.
提舉玉隆萬壽觀李浩卒。浩忠憤激烈,言切時弊,以此取忌於眾;帝察其衷,始終全之。為大郡,廉潔,奉養如布衣時。嘗論風俗不美者八事,其略曰:「陛下求規諫而臣下專務迎合,貴執守而臣下專務順從,惜名器而僥倖之路未塞,重廉恥而趨附之門尚開,儒術可行而有險詖之徒,下情當盡而有壅蔽之患,期以氣節而偷惰者得以苟容,責以實效而誕慢者得以自售。」帝嘉其直諫雲。
chū, qián liáng chén yǐ tài fǔ shǎo qīng wèi huái dōng zǒng lǐng, gōng mào liáng wén hù bù suì bō yǒu fú é, zǒng lǐng xī chōng kuì yí, zòu qiǎn hù bù yuán wài láng mǎ dà tóng zhù zuò zuǒ láng hé wàn jūn qì shǎo jiān gěng yán nián, fēn wǎng shēng rùn è sān zǒng sī qū mó qián wù. huì liáng chén yǐ suì yòng bù zú qǐng yú cháo tíng, mào liáng qǐng bìng lìng wàn děng qū mó. ér jìn xí kǒng qiú lù shì jué, jí lì jiù zhī, mào liáng bù gù. jì ér wàn zòu zǒng suǒ qīn dào dà jūn qián liáng lèi shù shí wàn, mào liáng yǐ wén, qí shì zhōng zhǐ. é zhōng zhǐ zhào liáng chén fù què, jiàn jiàn bǐng yòng, qí hòu mào liáng zhī biǎn, liáng chén yǔ yǒu lì yān. yán nián yì yán hú guǎng zǒng suǒ yǒu bié kù, bié lì suǒ shōu, yǐ xíng gǎi zhèng, gù yán nián wàn bìng qiān guān, zú zuò mào liáng dǎng bà qù dà tóng dú wú suǒ jǔ, hòu dé bǔ wài. gài sān zǒng sī bāo jū huì lù, gēn zhū pán jié, yī shí bù néng gǎi yún.
初,錢良臣以太府少卿為淮東總領,龔茂良聞戶部歲撥有浮額,總領悉充饋遺,奏遣戶部員外郎馬大同、著作佐郎何萬、軍器少監耿延年,分往升、潤、鄂三總司驅磨錢物。會良臣以歲用不足請於朝廷,茂良請並令萬等驅磨。而近習恐賕賂事覺,極力救之,茂良不顧。既而萬奏總所侵盜大軍錢糧累數十萬,茂良以聞,其事中止。俄中旨召良臣赴闕,漸見柄用,其後茂良之貶,良臣與有力焉。延年亦言湖廣總所有別庫,別歷所收,已行改正,故延年、萬並遷官,卒坐茂良黨罷去;大同獨無所舉,後得補外。蓋三總司苞苴賄賂,根株盤結,一時不能改雲。
shì qiū, péng zhōu zòu: běn zhōu sān xiàn, zhào jiǎn kè é, mín jiān zuò fú huì yǐ bào shàng ēn, qǐng yǐ gōng dé shū suí huì qìng jié biǎo shū tóng jìn. dì wù xǔ, lìng shǒu chén yù yǐ guó jiā yù mín zhī yì, bìng yù zhí zhèng yuē: qián rì juān jiǎn shǔ zhōng zhé gū qián, rén qíng huān gǎn yǐ rú cǐ. ruò yì shí bīng gé yǎn xī, shù shí nián lái é wài héng fù, jǐn juān chú zhī, mín jiān xǐ kě zhī yě. gōng mào liáng yán: bì xià gōng xíng jié jiǎn, suǒ bù huò yǐ zhě, yǎng bīng zhī fèi, shì wèi néng qù ěr. dì yuē: zì dù jiāng hòu suǒ zēng shuì fù, bǐ jiù rú hé? mào liáng yuē: rú chá yán què gū, jiē shù bèi yuán é. qí zuì kě niàn zhě, zhé bó yuè zhuāng děng qián, wèi jiāng zhè shù lù zhī hài. bì xià niàn niàn bù wàng, ruò yī dàn huī fù jiù jiāng, zé qīng yáo báo fù, qiě yǒu rì yǐ. dì yuē: rán.
是秋,彭州奏:「本州三縣,詔減課額,民間作佛會以報上恩,請以功德疏隨會慶節表疏同進。」帝勿許,令守臣諭以國家裕民之意,並諭執政曰:「前日蠲減蜀中折估錢,人情歡感已如此。若異時兵革偃息,數十年來額外橫賦,盡蠲除之,民間喜可知也。」龔茂良言:「陛下躬行節儉,所不獲已者,養兵之費,勢未能去爾。」帝曰:「自渡江後所增稅賦,比舊如何?」茂良曰:「如茶、鹽、榷酤,皆數倍元額。其最可念者,折帛、月樁等錢,為江、浙數路之害。陛下念念不忘,若一旦恢復舊疆,則輕徭薄賦,且有日矣。」帝曰:「然。」
tái wù děng zhōu shuǐ.
台、婺等州水。
dōng, shí yuè, bǐng zǐ, yù wén dé diàn, cè huáng hòu.
冬,十月,丙子,御文德殿,冊皇后。
dì cháng yǔ shì chén yán jí zhōng gōng cí hé dé ēn shù, píng jū cháng fú huàn zhuó zhī yī, zǎi zhí wén zhī, jìn yán: zhōng guān jiǎn dé, jiàn bì xià qí jiā zhī xiào. dì yuē: běn cháo jiā fǎ, yuǎn guò hàn táng, dú yòng bīng bù jí. gōng mào liáng duì yuē: guó jiā zì yì zǔ kāi jī, shǒu yǐ wén dé huà tiān xià, liè shèng xiāng chéng, shēn rén hòu zé, yǒu yǐ gù jié tiān xià zhī xīn. gài zhì tǐ shì chéng zhōu, suī shì shī zhī ruò, rán guó zuò mián yuǎn, yì yóu yú cǐ. hàn táng zhī luàn, huò yǐ mǔ hòu zhuān zhì, huò yǐ quán chén shàn mìng, huò yǐ zhū hóu qiáng dà, fān zhèn bá hù, běn cháo jiē wú zhī, kě jiàn zǔ zōng jiā fǎ, zú yǐ wéi chí wàn shì. dì yuē: rán. dà dǐ zhì tǐ bù kě yǒu suǒ piān, zhèng rú sì shí, chūn shēng qiū shā, nǎi kě yǐ chéng suì gōng, ruò yī yú sù shā, zé wù yǒu shòu qí hài zhě. yì yóu zhì tiān xià zhě, wén wǔ bìng yòng, zé wèi zhǎng jiǔ zhī shù, bù kě zhuān yú yī yě.
帝嘗與侍臣言及中宮辭合得恩數,平居常服浣濯之衣,宰執聞之,進言:「中官儉德,見陛下齊家之效。」帝曰:「本朝家法,遠過漢、唐,獨用兵不及。」龔茂良對曰:「國家自藝祖開基,首以文德化天下,列聖相承,深仁厚澤,有以固結天下之心。蓋治體似成周,雖似失之弱,然國祚綿遠,亦由於此。漢、唐之亂,或以母后專制,或以權臣擅命,或以諸侯強大,籓鎮跋扈,本朝皆無之,可見祖宗家法,足以維持萬世。」帝曰:「然。大抵治體不可有所偏,正如四時,春生秋殺,乃可以成歲功,若一於肅殺,則物有受其害者。亦猶治天下者,文武並用,則為長久之術,不可專於一也。」
yǐ yǒu, lìng lín ān shǒu chén jìn yú chǐ. dì yuē: jīn rì xí wèi shē chǐ zhě, zài mín jiān jué shǎo, duō shì qī lǐ zhōng guān zhī jiā. zhǐ huī nèi xū tiān rù yǒu guān zhě wéi fàn, qǔ zhǐ zhòng zuò shī xíng.
乙酉,令臨安守臣禁逾侈。帝曰:「今日習為奢侈者,在民間絕少,多是戚里、中官之家。指揮內須添入『有官者違犯,取旨重作施行』。」
gēng yín, bà yù jué zhī lìng. zhào yuē: yù jué, fēi gǔ zhì yě. fū lǐ cái yǒu dào, jūn jié chū rù zú yǐ, ān yòng qīng guān jué yǐ yì huò cái! zhèn shén bù qǔ. zì jīn chú qiàn suì, mín yuàn rù sù zhèn jī, yǒu yù yú zhòng, tīng qǔ zhǐ bǔ guān, qí yú yī qiè zhù bà.
庚寅,罷鬻爵之令。詔曰:「鬻爵,非古制也。夫理財有道,均節出入足矣,安用輕官爵以益貨財!朕甚不取。自今除歉歲,民願入粟賑饑,有裕於眾,聽取旨補官,其餘一切住罷。」
dīng yǒu, wú yuān yán xiù zhōu shí nián shōu zhī, qián shù duō guǎ bù tóng, dì yuē: cǐ xì léi zhèng shǒu chén rèn nèi shì, bù yù shēn jiū, jīn hòu tòng jiā zǔn jié. dà dǐ zhōu jùn yòng dù bù jié, bì zhì póu liǎn, wéi xiān néng jié yòng, jí nián lì wéi fǎ wàng qǔ zhī shù, kě yǐ juān jiǎn, shǎo kuān mín lì.
丁酉,吳淵言秀州十年收支,錢數多寡不同,帝曰:「此繫纍政守臣任內事,不欲深究,今後痛加撙節。大抵州郡用度不節,必至掊斂,惟先能節用,即年例違法妄取之數,可以蠲減,少寬民力。」
gēng zǐ, dì wèi zǎi chén yuē: chū lìng bù kě bù shěn. shū yún: lǚ shěng nǎi chéng shì. zhì yú lǚ shěng, hé huàn bù chéng! fán tiān xià shì, zhèn yǔ qīng děng lì tán zhī jiān, qǐ néng zhōu jǐn shì qíng, xū shì zài sān xiáng shú sī lǜ, fāng wèi jǐn shàn. qián cǐ zhèng yuán bù shěn, gù chū lìng duō fǎn hàn, wú yǐ qǔ xìn yú tiān xià, bǐ lái shén huǐ yě.
庚子,帝謂宰臣曰:「出令不可不審。《書》云:『屢省乃成事。』至於屢省,何患不成!凡天下事,朕與卿等立談之間,豈能周盡事情,須是再三詳熟思慮,方為盡善。前此正緣不審,故出令多反汗,無以取信於天下,比來甚悔也。」
shí yī yuè, rén yín shuò, jīn cān zhī zhèng shì wáng wèi bà.
十一月,壬寅朔,金參知政事王蔚罷。
guǐ chǒu, hé sì tiān dì yú yuán qiū, dà shè.
癸丑,合祀天地於圜丘,大赦。
jiàn kāng dōu tǒng zhì guō gāng yán chē chuán duō huài sǔn, hé yī hǎi chuán yàng zào duō jiǎng fēi jiāng chuán, dì yuē: chē chuán, gǔ zhī méng chōng, xīn sì yòng yǐ qǔ shèng, qǐ yòng gǎi zào! kě lìng guō gāng yuē shù yán liú zhū jūn, yù yǒu sǔn huài, suí jí xiū qì, bù dé shàn yǒu gēng yì. qí duō jiǎng chuán, zhǐ xǔ zhú jūn zì xíng chuàng zào, bù dé chōng xīn guǎn chē chuán shù.
建康都統制郭剛言車船多壞損,合依海船樣造多槳飛江船,帝曰:「車船,古之艨沖,辛巳用以取勝,豈用改造!可令郭綱約束沿流諸軍,遇有損壞,隨即修葺,不得擅有更易。其多槳船,止許逐軍自行創造,不得充新管車船數。」
gēng shēn, jīn yǐ lì bù shàng shū zhāng rǔ bì wèi cān zhī zhèng shì. rǔ bì, yuán fēi zhī dì yě.
庚申,金以吏部尚書張汝弼為參知政事。汝弼,元妃之弟也。
shí èr yuè, rén shēn shuò, jīn zhào: zhū kē rén chū shēn, sì shí nián fāng zhù xiàn lìng, nián suì tài yuǎn. jīn hòu shì jí sān shí èr nián, bié wú fù fàn zāng rǎn zhuī duó, biàn yǔ xiàn lìng.
十二月,壬申朔,金詔:「諸科人出身,四十年方注縣令,年歲太遠。今後仕及三十二年,別無負犯贓染追奪,便與縣令。」
bǐng zǐ, jīn zhào: zhū liú yí rén lǎo bìng zhě, guān yǔ yǎng jì.
丙子,金詔:「諸流移人老病者,官與養濟。」
jīn zhǔ yù zǎi chén yuē: fán jīng zòu duàn shì yǒu wèi dāng, qīng děng wù wèi yǐ xíng, bù wèi zòu wén gǎi zhèng. zhèn yǐ wàn jǐ zhī fán, qǐ wú yī shī! qīng děng dàn yán zhī, zhèn dāng gēng gǎi, bù kě lìn yě.
金主諭宰臣曰:「凡經奏斷事有未當,卿等勿謂已行,不為奏聞改正。朕以萬幾之煩,豈無一失!卿等但言之,朕當更改,不可吝也。」
yǐ yǒu, gōng mào liáng děng yán: zuó zhě zhōng gōng zòu, jiǎn zhào huáng hòu qīn shǔ ēn zé, cái jiǎn wài shàng yú yī shí bā rén, gèng qǐng cái jiǎn bā rén. chén děng jiǎn shào xìng sān nián zhǐ huī, huáng hòu shòu cè, qīn shǔ yǔ ēn zé sān shí rén, shí sān nián yǔ èr shí wǔ rén. jìn zhì jiǎn zuò shí bā rén, bǐ jiù lì jǐ juān qí bàn, huáng hòu réng qiān chōng cí miǎn. yǐ zhōng gōng zhī guì ér yóu wù jié yuē, zé wèi chén xià zhě dāng rú hé! wàng bì xià míng zhào yǒu sī, shēn yán fǎ jìn, fán jiǎo xìng mào làn zhě, bì wù gé qù yòu zhào shì cóng jìn chén, gè sī suǒ yǐ qīng rù shì zhī yuán. cóng zhī.
乙酉,龔茂良等言:「昨者中宮奏,檢照皇后親屬恩澤,裁減外尚餘一十八人,更請裁減八人。臣等檢紹興三年指揮,皇后受冊,親屬與恩澤三十人,十三年與二十五人。近制減作十八人,比舊例幾鐫其半,皇后仍謙沖辭免。以中宮之貴而猶務節約,則為臣下者當如何!望陛下明詔有司,申嚴法禁,凡僥倖冒濫者,必務革去;又詔侍從近臣,各思所以清入仕之源。」從之。
jǐ chǒu, lí zhōu mán kòu biān. guān jūn shī lì, mán yì dùn qù.
己丑,黎州蠻寇邊。官軍失利,蠻亦遁去。
shì yuè, yǐ yuán shū suǒ biān tōng jiàn jì shì cì dōng gōng, lìng yǔ lù zhì zòu yì shú dú, yuē: zhì dào jǐn yú cǐ yǐ.
是月,以袁樞所編《通鑑紀事》賜東宮,令與《陸贄奏議》熟讀,曰:「治道盡於此矣。」
jìn jiān sī jiāo yí jí yīn xíng bù zhé shòu zhū jùn zhé sòng, jì suǒ shòu xī yǐ zāng lùn.
禁監司交遺及因行部輒受諸郡折送,計所受悉以贓論。
shì dōng, jīng qí zhōu huáng méi xiàn fāng fǔ mén lǘ, yǐ sān shì tóng jū, běn lù cáo chén yǐ qí shì lái shàng yě.
是冬,旌蘄州黃梅縣方甫門閭,以三世同居,本路漕臣以其事來上也。
jiǎn huī zhōu shuì juàn é.
減徽州稅絹額。
xiào zōng shào tǒng tóng dào guān dé zhāo gōng zhé wén shén wǔ míng shèng chéng xiào huáng dì chún xī sì nián jīn dà dìng shí qī nián
○孝宗紹統同道冠德昭功哲文神武明聖成孝皇帝淳熙四年(金大定十七年)
chūn, zhēng yuè, bǐng wǔ, jīn yǒu sī zòu gāo lì suǒ jìn yù dài, nǎi shí shì yù zhě, jīn zhǔ yuē: xiǎo guó wú néng biàn shí zhě, wù yǐ wèi yù ěr. qiě rén bù yì wù, wéi dé qí wù, ruò què zhī, qǐ lǐ tǐ yé?
春,正月,丙午,金有司奏高麗所進玉帶,乃石似玉者,金主曰:「小國無能辨識者,誤以為玉耳。且人不易物,惟德其物,若卻之,豈禮體耶?」
wù shēn, zhào zì jīn nèi wài zhū jūn suì yī yuè shì.
戊申,詔自今內外諸軍歲一閱試。
jīn yú yǎn qìng gōng xī jiàn shì zǔ shén yù diàn, dōng jiàn tài zōng ruì zōng shén yù diàn.
金於衍慶宮西建世祖神御殿,東建太宗、睿宗神御殿。
jīn zhǔ yù xǐ wò hǎn yí dǎng, sàn zhì zhī liáo dōng, hè shě lī liáng bì yuē: cǐ bèi yǐ jīng shè yòu, xǐ zhī kǒng shēng yuàn wàng. jīn zhǔ yuē: cǐ mù qián lì hài, zhèn wèi zi sūn hòu shì lǜ ěr. suì xǐ zhī.
金主欲徙斡罕遺黨,散置之遼東,赫舍哩良弼曰:「此輩已經赦宥,徙之恐生怨望。」金主曰:「此目前利害,朕為子孫後世慮耳。」遂徙之。
gēng shēn, zhào: yán jiāng zhū jūn, suì zài xí shuǐ zhàn.
庚申,詔:「沿江諸軍,歲再習水戰。」
rén xū, jīn zhǔ yǐ hǎi líng shí dà chén wú gū bèi lù, jiā shǔ jí méi zhě, bìng shì wèi liáng. liáo yù wáng sòng tiān shuǐ jùn wáng bèi hài zi sūn, gè zàng yú guǎng níng hé nán jiù yíng. qí hòu fù zhào: tiān shuǐ jùn wáng qīn shǔ yú dōu běi ān zàng wài, gǎn píng suǒ jì gǔ shi, guān wèi zàng yú běn chù. liáo yù wáng qīn shǔ wèi rù běn yíng zhě, yì qiān fù zhī.
壬戌,金主以海陵時大臣無辜被戮,家屬籍沒者,並釋為良。遼豫王、宋天水郡王被害子孫,各葬於廣寧、河南舊塋。其後復詔:「天水郡王親屬於都北安葬外,感平所寄骨殖,官為葬於本處。遼豫王親屬未入本塋者,亦遷祔之。」
dīng mǎo, xíng chún xī lì. mì shū shěng yán: zuó wèi jì yuán tǒng yuán qián dào sān lì jiāo shí bù mì, lìng tài shǐ jú bié zào xīn lì. jīn lái cè yàn, xīn lì shāo mì. dì yuē: zì gǔ yǐ lái, lì wèi yǒu bù chà zhě kuàng jìn shì cǐ xué bù chuán, shì dài fū yuán xí zhī zhě, fǎng qiú cǎo zé, yòu nán dé qí rén. xīn lì bǐ jiù, suǒ wèi bǐ shàn yú cǐ. qí yǐ chún xī wèi míng.
丁卯,行《淳熙歷》。秘書省言:「昨為《紀元》、《統元》、《乾道》三歷交食不密,令太史局別造新曆。今來測驗,新曆稍密。」帝曰:「自古以來,歷未有不差者;況近世此學不傳,士大夫元習之者,訪求草澤,又難得其人。新曆比舊,所謂彼善於此。其以淳熙為名。」
hù bù shì láng hán yàn gǔ yán: jīn rì guó jiā dà zhèng, rú liǎng shuì zhī rù, mín jiān hé shū yī shí, bù zhǐ liǎng shí, nà yī pǐ, bù zhǐ liǎng pǐ, zì zhèng shù zhī wài, dà shuài zēng bèi, rán zé shì qī ér qǔ zhī yě. wèi yí qǔ zhōu xiàn dà dū suǒ rù, shāo fǎng táng zhì, fēn wèi sān děng, shì qí yòng dù duō guǎ ér wèi zhī zhì. zì shàng gòng wèi shǐ, shàng gòng suǒ yú, zé jūn zhī liú zhōu, liú zhōu suǒ yú, zé jūn zhī sòng shǐ, sòng shǐ suǒ yú, zé pài fēn dì jiǎn, xī juān yú mín, cháo tíng bù lì qí yíng yān, rán zé zì cháo tíng zhì yú jùn xiàn, qǔ yú mín zhě jiē yǒu chéng shù. zhěng qí tiān xià zhī zhàng mù, wài ér zé zài zhuǎn yùn shǐ, nèi ér zé zài hù bù, liàng rù yǐ wèi chū, suì kǎo néng fǒu ér wèi zhī diàn zuì, zhōu xiàn bù dé duō qǔ yú mín, cháo tíng yì bù duō qǔ yú zhōu xiàn. shàng xià xiāng xù, yǒu wú xiāng tōng, wú fèi shì, wú shāng cái, gòng jí zhī chéng, tài píng zhī jī lì yǐ. dì yuē: yàn gǔ suǒ chén, zhōu zhī mín yǐn, kě zé yī cái lì tōng mǐn zhě, xiān shī xíng yī jùn, qí yǐ jiù xù, dāng bān jiàng zhū lù, fǎng ér xíng zhī. xún lìng lì bù láng guān xuē yuán dǐng qián fù xiù zhōu, yī cǐ jiāng qián juàn mǐ hú děng shù jù zhàng wén zòu.
戶部侍郎韓彥古言:「今日國家大政,如兩稅之入,民間合輸一石,不止兩石,納一匹,不止兩匹,自正數之外,大率增倍,然則是欺而取之也。謂宜取州縣大都所入,稍仿唐制,分為三等,視其用度多寡而為之制。自上供為始,上供所餘,則均之留州,留州所餘,則均之送使,送使所餘,則派分遞減,悉蠲於民,朝廷不利其贏焉,然則自朝廷至於郡縣,取於民者皆有成數。整齊天下之帳目,外而責在轉運使,內而責在戶部,量入以為出,歲考能否而為之殿最,州縣不得多取於民,朝廷亦不多取於州縣。上下相恤,有無相通,無廢事,無傷財,貢籍之成,太平之基立矣。」帝曰:「彥古所陳,周知民隱,可擇一才力通敏者,先施行一郡,俟已就緒,當頒降諸路,仿而行之。」尋令吏部郎官薛元鼎前赴秀州,依此將錢絹、米斛等數具帳聞奏。
qí hòu yuán dǐng zòu: qū mó běn zhōu cái fù, wéi píng chì lì, nán yǐ jī kǎo. wàng wěi hù bù xíng xià běn zhōu, jiāng zhōu xiàn yīng gàn cāng kù chǎng wù, měi chù zhǐ zhì dōu lì yī dào, yīng yǒu shōu dào qián wù, bìng tiáo jù shàng gòng zhōu yòng shí shù, gè lì xiàng mù chāo zhuǎn. réng cóng hù bù, měi suì wěi zhuǎn yùn sī chà guān, yù bàn nián yī cì, suǒ lì jiǎn zhào, rú yǒu xū zhī wàng yòng, běn sī àn hé. qí tā zhōu jùn. yì qǐ yī cǐ shī xíng. cóng zhī.
其後元鼎奏:「驅磨本州財賦,惟憑赤歷,難以稽考。望委戶部行下本州,將州縣應干倉庫場務,每處止置都歷一道,應有收到錢物,並條具上供、州用實數,各立項目抄轉。仍從戶部,每歲委轉運司差官,遇半年一次,索歷檢照,如有虛支妄用,本司按劾。其它州郡。亦乞依此施行。」從之。
èr yuè, dì jiāng xìng tài xué, chén liáo yán zǔ zōng cháo xìng xué, jiē mìng rú chén jiǎng jīng, dì yuē: yì shī shū, lèi cháo jiē céng jiǎng. rú lǐ jì zhōng yōng piān yán fán wèi tiān xià guó jiā yǒu jiǔ jīng, zuì guān zhì dào, qián cǐ què bù céng jiǎng. gōng mào liáng děng yuē: cǐ yú zhì dào bāo kuò wú yí, shèng xué gāo míng, shēn dé qí yào.
二月,帝將幸太學,臣寮言祖宗朝幸學,皆命儒臣講經,帝曰:「《易》、《詩》、《書》,累朝皆曾講。如《禮記·中庸篇》言『凡為天下國家有九經』,最關治道,前此卻不曾講。」龔茂良等曰:「此於治道包括無遺,聖學高明,深得其要。」
dà zōng zhèng chéng liú pǔ, yán jìn nián zhū jùn wéi fǎ yù cuī xià shuì, mín jiān kǔ zhī. gōng mào liáng lǐ yàn yǐng yuē: wǎng nián jiàn guān céng lùn qí shì, fāng shī xíng jiān, hù bù zhǎng èr zhí zòu bù xíng. jīn nián chūn, yán zhě yòu jí cǐ, bǎn cáo fù shēn qián shuō, jū huí lù huáng, qí shuō wèi dì nián sì yuè wǔ yuè hé dào xíng zài jí zhé bó qián gòng liù shí yī wàn guàn, zhǐ nǐ zhī qiǎn, ruò bù yù cuī, kǒng zhì qī què wù. dì yuē: jì wéi fǎ bìng mín, cháo tíng xū bié fǎ chù zhì, ān kě zhì ér bù wèn! mào liáng děng yīn yán: hù bù měi nián bā yuè yú nán kù jiè liù shí wàn mín yīng fù zhī qiǎn, cì nián zhēng yuè zhì sān yuè cuò hái. jīn ruò yí cǐ liù shí wàn mín yú sì yuè wǔ yuè zhī jiè, zé hù bù zì wú què yòng, kě yǐ jìn zhǐ yù cuī zhī bì. dì yuē: zhī cǐ cuò zhì, bù guò yí hòu jiù qián, què dé mín lì shāo kuān, yú gōng sī jù biàn. yú shì zhào: zhū lù zhuǎn yùn sī xíng xià suǒ bù zhōu xiàn, jīn hòu xū guǎn yī tiáo xiàn cuī lǐ, rú yǒu wéi lì, jiān sī jué chá àn hé.
大宗正丞劉溥,言近年諸郡違法預催夏稅,民間苦之。龔茂良、李彥穎曰:「往年諫官曾論其事,方施行間,戶部長貳執奏不行。今年春,言者又及此,版曹復申前說,拘回錄黃,其說謂『遞年四月、五月合到行在及折帛錢共六十一萬貫,指擬支遣,若不預催,恐至期闕誤。』」帝曰:「既違法病民,朝廷須別法處置,安可置而不問!」茂良等因言:「戶部每年八月於南庫借六十萬緡應付支遣,次年正月至三月措還。今若移此六十萬緡於四月、五月支借,則戶部自無闕用,可以禁止預催之弊。」帝曰:「知此措置,不過移後就前,卻得民力稍寬,於公私俱便。」於是詔:「諸路轉運司行下所部州縣,今後須管依條限催理,如有違例,監司覺察按劾。」
jiǎ shēn, chén liáo yán: jīn rì zhī jùn shǒu wèi mín hài zhě, póu kè cǎn kù shì yě. fù shuì yǒu dìng zhì, ér póu kè zhī lì zhuān yì jù liǎn. xià chē zhī chū, wèi wèn mín shì, xiān lìng suǒ shǔ zhī xiàn jūn rèn cái fù, qiě duō wèi zhī shù, dū zé jùn jí. guó jiā fǎ lìng zhī shè, suǒ yǐ yǔ tiān xià gōng gòng zhě yě, ér cǎn kù zhī lì, fēi lǐ yòng xíng, huò cán rén zhī zhī tǐ, huò huài rén zhī shǒu zú, huò yīn wēi zuì ér yǔn qí xìng mìng, huò lí fēi gū ér pò qí jiā yè. qǐng zhāo níng chén dīng níng jiè chì, qí qǔ mín yǒu dìng zhì, wú dé póu kè yǐ jié rén zhī lì fàn fǎ zhě zì yǒu cháng xíng, wú dé cǎn kù yǐ cán mín zhī shēng. cóng zhī.
甲申,臣僚言:「今日之郡守為民害者,掊克慘酷是也。賦稅有定製,而掊克之吏專意聚斂。下車之初,未問民事,先令所屬知縣均認財賦,且多為之數,督責峻急。國家法令之設,所以與天下公共者也,而慘酷之吏,非理用刑,或殘人之肢體,或壞人之手足,或因微罪而隕其性命,或罹非辜而破其家業。請招寧臣丁寧戒飭,其取民有定製,毋得掊克以竭人之力;犯法者自有常刑,毋得慘酷以殘民之生。」從之。
yǐ hài, xìng tài xué, shì cài yú xiān shèng, mìng guó zi jì jiǔ lín guāng cháo jiǎng jīng, cì guāng cháo sān pǐn fú.
乙亥,幸太學,釋菜於先聖,命國子祭酒林光朝講經,賜光朝三品服。
suì xìng wǔ xué, zhù zuò láng fù bó shòu shàng yán: wǔ chéng zhī miào, suǒ cóng sì zhě chū yú táng kāi yuán jiān, yī shí quán cì, shī yú tài zá. tài zǔ huáng dì cháng jiàn bái qǐ zhī xiàng, è qí zhà shā yǐ jiàng, yǐ zhàng huà ér qù zhī, shén wǔ bù shā zhī rén, chuí xùn shēn yǐ. tài shàng shào xìng jiān, yì yǐ yì zhě zhī qǐng, chù hán xìn ér shēng zhào chōng guó, chù lǐ jī ér shēng lǐ chéng, qù qǔ zhī jiān, jiē suǒ yǐ shì chén zǐ zhī dà jié yě. rán wáng jiǎn zuǒ qín, pìn jū zhà zhī bīng, gài wú yì bái qǐ ér péng yuè zhī chén jié bù zhōng, yì tóng hán xìn. zhì yú wáng sēng biàn suī néng píng hóu jǐng, rán fǎn lián hé yú qí wú míng chè suī néng yīn běi qí zhī luàn yǐ qǔ huái nán, rán bài yú lǚ liáng, wèi zhōu suǒ fú, bù néng sǐ jié wéi xiào kuān jù wèi chí zhī yì bīng yáng sù kāi suí shì zhī huò bài mù róng kè zhǎng sūn sōng mù róng shào zōng yǔ wén xiàn wáng měng hú lǜ guāng yú jǐn, huò běn shēng biān chuí zhī yì, huò qū jié jiàn wěi zhī bāng, zòng qí yǒu gōng, qǐ zú duō lù! ruò yǐn jí fǔ zhī fá xiǎn yǔn, zhào hǔ zhī píng huái yí, qǐ yǒu zhōu zhōng xìng zhī míng jiāng chén tāng zhī zhǎn dān yú, fù jiè zǐ zhī cì lóu lán, féng fèng shì zhī píng shā chē, bān chāo zhī dìng xī yù, jiē wèi yǒu hàn zhī juàn gōng zài jìn zé yǒu zǔ tì xiè ān, zài táng zé wáng zhōng sì zhāng xún, zhōng yì móu lüè, zhuō rán guān yú yī shí, chuí yú hòu dài. què ér bù lù, shì yǒu suǒ yí, yí bìng zhào yǒu sī, tǎo lùn lì dài zhū jiāng, wèi zhī qù qǔ, rán hòu yǐ běn cháo míng jiāng huì yú diàn wǔ, shǐ tiān xià shì jiē xiǎo rán zhī cháo tíng jī yì yǒng ér shàng zhōng liè. qǐ jū láng qián liáng chén yì qǐng qǔ jiàn lóng jiàn yán yǐ lái gōng liè xiǎn zhù zhě, cān péi miào sì.
遂幸武學,著作郎傅伯壽上言:「武成之廟,所從祀者出於唐開元間,一時銓次,失於太雜。太祖皇帝嘗見白起之像,惡其詐殺已降,以杖畫而去之,神武不殺之仁,垂訓深矣。太上紹興間,亦以議者之請,黜韓信而升趙充國,黜李勣而升李晟,去取之間,皆所以示臣子之大節也。然王翦佐秦,聘狙詐之兵,蓋無異白起;而彭越之臣節不終,亦同韓信。至於王僧辯雖能平侯景,然反連和於齊;吳明徹雖能因北齊之亂以取淮南,然敗於呂梁,為周所俘,不能死節;韋孝寬拒尉遲之義兵;楊素開隋室之禍敗;慕容恪、長孫嵩、慕容紹宗、宇文憲、王猛、斛律光、于謹,或本生邊陲之裔,或屈節僭偽之邦,縱其有功,豈足多錄!若尹吉甫之伐玁狁,召虎之平淮夷,豈有周中興之名將;陳湯之斬單于,傅介子之刺樓蘭,馮奉世之平莎車,班超之定西域,皆為有漢之雋功;在晉則有祖逖、謝安,在唐則王忠嗣、張巡,忠義謀略,卓然冠於一時,垂於後代。闕而不錄,似有所遺,宜並詔有司,討論歷代諸將,為之去取,然後以本朝名將繪於殿廡,使天下士皆曉然知朝廷激義勇而尚忠烈。」起居郎錢良臣亦請取建隆、建炎以來功烈顯著者,參陪廟祀。
xìng mì shū shěng, cì shěng guān yàn.
幸秘書省,賜省官宴。
jǐ mǎo, zhào: zhū jūn wú yǐ wèi bǔ guān rén rèn jūn zhí.
己卯,詔:「諸軍毋以未補官人任軍職。」
jǐ chǒu, zhī lín ān fǔ zhào pān lǎo jìn liǎng xué xiū zào tú, yú xī běi yú jiàn gé ān dùn tài shàng yù shū shí jīng. dì yuē: bēi shí kě zhì zhī gé xià, qí shàng fèng ān mò běn, yǐ guāng yáo yù shū shí jīng zhī gé wèi míng. zhèn dāng qīn xiě. gōng mào liáng děng yuē: zì gǔ dì wáng, wèi yǒu qīn shū zhū jīng jí chuán zhì shù qiān wàn yán zhě. bù wéi chén zhāng kuí huà zhào yào wàn shì, qí suǒ yǐ chóng rú zhòng dào, kě wèi zhì yǐ.
己丑,知臨安府趙潘老進兩學修造圖,於西北隅建閣安頓太上御書《石經》。帝曰:「碑石可置之閣下,其上奉安墨本,以『光堯御書石經之閣』為名。朕當親寫。」龔茂良等曰:「自古帝王,未有親書諸經及傳至數千萬言者。不惟宸章奎畫照耀萬世,其所以崇儒重道,可謂至矣。」
rén chén, tài cháng shǎo qīng yán dù yán: jí tián hé dé qiān mǔ. zì shào xìng shí wǔ nián gěi dào wǔ bǎi qī shí yú mǔ, yǐ bèi qīn gēng, xù yīn yù jīn yuán děng tí zhàn bō mù, jí zhǐ èr bǎi yú mǔ. jīn yòu tà zhú yù lù, jiāng lái huò jǔ xíng diǎn lǐ, wěi shì zhǎi xiá. dì yuē: yù lù zhǐ shì shí zàn jīng yóu, kě jiāng jiàn guǎn bù mǔ zhuān chōng jí yīn, tā sī bù dé qīn zhàn. qí hòu, jí tián lìng zhào jiān yán yù lù xì zài èr bǎi yī shí mǔ zhī nèi, qǐng yī jiù lìng rén diàn zhǒng, cóng zhī.
壬辰,太常少卿顏度言:「籍田合得千畝。自紹興十五年給到五百七十餘畝,以備親耕,續因玉津園等題占撥目,即只二百餘畝。今又踏逐御路,將來或舉行典禮,委是窄狹。」帝曰:「御路止是時暫經由,可將見管步畝專充籍因,它司不得親占。」其後,籍田令趙監言御路系在二百一十畝之內,請依舊令人佃種,從之。
guǐ sì, zhī fú zhōu chén jùn qīng qǐ gōng guān, dì yuē: qián zǎi zhí zhì jùn, wǎng wǎng bù yǐ zhí shì wèi niàn. rú jùn qīng zài fú zhōu, liú gǒng zài jiàn kāng, yú zhí shì jí liú yì, zhì zhuàng zhe wén, wèi kě huàn yì, kě lìng xué shì yuàn jiàng zhào bù yǔn.
癸巳,知福州陳俊卿乞宮觀,帝曰:「前宰執治郡,往往不以職事為念。如俊卿在福州,劉珙在建康,於職事極留意,治狀著聞,未可換易,可令學士院降詔不允。」
wù xū, yǐ xīn zhī jīng nán fǔ hú yuán zhì wèi sì chuān ān fǔ zhì zhì shǐ jiān zhī chéng dū fǔ.
戊戌,以新知荊南府胡元質為四川安撫制置使兼知成都府。
sì chuān zǒng lǐng suǒ qǐ xiáng dù dié cuò zhì bèi biān, gōng mào liáng yán: sì chuān jiàng dié, zì qián dào sì nián zhì chún xī yuán nián, jiàng guò wàn yú, bù wéi shī dīng kǒu, wèi yì shí huàn guān mài bù xíng, bì zhì yā pèi yǔ zhé gū zhī hài. míng yì shí tóng, qǐng bù xū gèng jiàng.
四川總領所乞降度牒措置備邊,龔茂良言:「四川降牒,自乾道四年至淳熙元年,降過萬餘,不惟失丁口,為異時患;官賣不行,必至押配與折估之害。名異實同,請不須更降。」
zhào shǐ hào yú míng zhōu. sān yuè, yǐ sì, yǐ wèi shǎo bǎo guān wén diàn dà xué shì lǐ quán guān shǐ, jiān shì dú. shí gōng mào liáng yǐ cān zhī zhèng shì xíng zǎi xiàng shì, yīn qiú qù, dì yuē: zhèn yǐ jīng yán zhào hào, qīng bù xū yí.
召史浩於明州。三月,乙巳,以為少保、觀文殿大學士、醴泉觀使,兼侍讀。時龔茂良以參知政事行宰相事,因求去,帝曰:「朕以經筵召浩,卿不須疑。」
bǐng wǔ, fàn chéng dà zòu guān wài mài shú, bèi yú cháng nián, yuán cháo tíng miǎn hé dí yī nián, mín lì shāo shū, dé cóng shì yú gēng zuò. dì yuē: miǎn hé dí yī nián, mín jiān yǐ rú cǐ, nǎi zhī mín lì bù kě yǐ zhòng kùn yě. wáng huái yuē: qù suì zhǐ miǎn guān wài, jīn cóng lǐ fán zhī qǐng, jǐn miǎn shǔ zhōng hé dí yī nián, wèi huì yóu guǎng.
丙午,范成大奏關外麥熟,倍於常年,緣朝廷免和糴一年,民力稍舒,得從事於耕作。帝曰:「免和糴一年,民間已如此,乃知民力不可以重困也。」王淮曰:「去歲止免關外,今從李蘩之請,盡免蜀中和糴一年,為惠尤廣。」
jǐ yǒu, gōng mào liáng děng shàng rén zōng yù dié huī zōng shí lù huáng dì yù dié.
己酉,龔茂良等上《仁宗玉牒》、《徽宗實錄》、《皇帝玉牒》。
biān xiū guān lǚ zǔ qiān shàng yán yuē: bì xià yǐ dà chén bù shèng rèn ér jiān xíng qí shì, dà chén yì jiē qīn xì shì wù ér xíng yǒu sī zhī shì, wài zhì jiān sī shǒu lìng zhí rèn, lǜ wèi qí shàng suǒ qīn ér bù néng lìng qí xià, gù háo huá wán guān fǔ, jùn xiàn hū shěng bù, yuàn shǔ líng zhǎng lì, jiàn rén qīng bǐng chén. píng jū wèi jiàn qí huàn, yī dàn yǒu jí, shuí yě zhǐ huī ér shēn suō zhī yé? bì xià yú zuǒ yòu gǒu wán ér fú lǜ, zé shēng shì jìn zhǎng, qū fù jìn duō, guò jiù jìn jī, nèi zé jù wèi bì xià suǒ qiǎn ér yì sī yōng bì, wài zé jù wèi gōng yì suǒ jí ér yì sì dǐ fěi. yuàn bì xià xū xīn yǐ qiú tiān xià zhī shì, zhí yào yǐ zǒng wàn shì zhī jī, wù yǐ tú rèn huò wù ér wèi rén duō kě yí, wù yǐ cōng míng dú gāo ér wèi zhì zú piān chá, wù xiáng yú xiǎo ér wàng yuǎn dà zhī jì, wù hū yú jìn ér wàng yōng bì zhī méng. xuán qiān zhù zuò láng, jí yǐ jí qǐng cí guī.
編修官呂祖謙上言曰:「陛下以大臣不勝任而兼行其事,大臣亦皆親細事務而行有司之事,外至監司守令職任,率為其上所侵而不能令其下,故豪猾玩官府,郡縣忽省部,掾屬凌長吏,賤人輕柄臣。平居未見其患,一旦有急,誰也指揮而伸縮之耶?陛下於左右苟玩而弗慮,則聲勢浸長,趨附浸多,過咎浸積,內則懼為陛下所譴而益思壅蔽,外則懼為公議所疾而益肆詆誹。願陛下虛心以求天下之士,執要以總萬事之機,勿以圖任或誤而謂人多可疑,勿以聰明獨高而謂智足偏察,勿詳於小而忘遠大之計,勿忽於近而忘壅蔽之萌。」旋遷著作郎,即以疾請祠歸。
xīn hài, jīn miǎn hé běi qī lù qù nián hàn huáng zū shuì, zhèn dōng jīng sān lù. jīn zhǔ wèi hè shě lī liáng bì yuē: yáo yǒu jiǔ nián zhī shuǐ, tāng yǒu qī nián zhī hàn, ér mín bù bìng jī. jīn sān nián bù dēng ér rén mín fá shí, hé yě? liáng bì duì yuē: gǔ zhě dì guǎng mín chún, chóng shàng jié jiǎn, ér yòu wéi nóng shì shì wù, gù xù jī duō ér wú jī jǐn zhī huàn. jīn dì xiá mín zhòng, yòu duō qì běn zhú mò, gēng zhī zhě shǎo, shí zhī zhě zhòng, gù yī yù xiōng suì ér mín yǐ bìng yǐ. jīn zhǔ shēn rán zhī, mìng yǒu sī chéng jiè huāng zòng bù wù shēng yè zhě.
辛亥,金免河北七路去年旱蝗租稅,賑東京三路。金主謂赫舍哩良弼曰:「堯有九年之水,湯有七年之旱,而民不病飢。今三年不登而人民乏食,何也?」良弼對曰:「古者地廣民淳,崇尚節儉,而又惟農事是務,故蓄積多而無饑饉之患。今地狹民眾,又多棄本逐末,耕之者少,食之者眾,故一遇凶歲而民已病矣。」金主深然之,命有司懲戒荒縱不務生業者。
rén zǐ, dài suí yǐng èr zhōu jī mín mǐ.
壬子,貸隨、郢二州饑民米。
jiǎ yín, xiū sháo zhōu chéng.
甲寅,修韶州城。
xīn yǒu, chǔ zhōu bǔ zéi shǎng nèi, suí cóng bǔ huò zhě qǐng zhī qián sān shí guàn, dì yuē: yǔ wǔ shí guàn rú hé? wáng huái yuē: fán zhī zhé zī qián, měi yī zī zhé sān shí guàn. jīn ruò suí cóng zhě zhī wǔ shí guàn, yì bù zú xī, dàn xǐ zhě bù guò bèi shǎng shù hòu, ér bù píng zhě qiān wàn rén yě. dì yuē: cǐ lùn shén shàn. yì rú cháo tíng yǔ rén guān jué, jǐn guī zhì gōng, rén shuí gǎn yuàn! ruò xùn sī qīng yǔ, dé zhě gù xǐ ér yuàn zhě bì duō. wéi zhì gōng kě yǐ wú yuàn, zhèn yǔ qīng děng jiāo xiū, dāng jǐn shǒu cǐ fǎ. mì yuàn shì shǎo, sān xǐng shì duō, qīng děng jiàn sān xǐng, yí yǐ cǐ yì xuān yù.
辛酉,楚州捕賊賞內,隨從捕獲者請支錢三十貫,帝曰:「與五十貫如何?」王淮曰:「凡支折資錢,每一資折三十貫。今若隨從者支五十貫,亦不足惜,但喜者不過被賞數厚,而不平者千萬人也。」帝曰:「此論甚善。亦如朝廷與人官爵,盡歸至公,人誰敢怨!若徇私輕與,得者固喜而怨者必多。惟至公可以無怨,朕與卿等交修,當謹守此法。密院事少,三省事多,卿等見三省,宜以此意宣諭。」
yǐ chǒu, jīn shàng shū shěng zòu sān lù zhī sù bù néng zhōu gěi, jīn zhǔ yuē: zhèn cháng yǔ qīng děng, yù fēng nián jí guǎng dí yǐ bèi xiōng qiàn, qīng děng jiē yán tiān xià cāng lǐn yíng yì, jīn yù zhèn jì, nǎi yún bù gěi. zì gǔ dì wáng, jiē yǐ xù jī wèi guó jiā zhǎng jì, zhèn zhī jī sù, qǐ yù dú yòng zhī yé! jì bù gěi, kě yú lín dào qǔ zhī yǐ jì. zì jīn dāng yù bèi yǐ wèi cháng.
乙丑,金尚書省奏三路之粟不能周給,金主曰:「朕嘗語卿等,遇豐年即廣糴以備凶歉,卿等皆言天下倉廩盈溢,今欲賑濟,乃雲不給。自古帝王,皆以蓄積為國家長計,朕之積粟,豈欲獨用之耶!既不給,可於鄰道取之以濟。自今當預備以為常。」
sī jiàn xiāo suì qǐng jié fú fèi. wù chén, hù bù jù suì yòng jīng cháng jí yòng dù zhī shù, gōng mào liáng yán qí jiān yǒu hé jié shěng jìn, yù fǎng bǎo yuán qìng lì gù shì, mìng tái jiàn tóng hù bù xiáng dìng, dì yuē: jīn rì yòng dù, duō fèi yú yǎng bīng. zhèn cháng lǎn hù bù suǒ jù zhī fèi, kě cái jié zhě bù guò shù qiān mín, wú shǐ tái jiàn lùn yì. guǒ yǒu jié shěng jiàn mù, qīng děng kě zì zòu chén.
司諫蕭燧請節浮費。戊辰,戶部具歲用經常及用度之數,龔茂良言其間有合節省進,欲仿寶元、慶曆故事,命台諫同戶部詳定,帝曰:「今日用度,多費於養兵。朕常覽戶部所具支費,可裁節者不過數千緡,無使台諫論議。果有節省件目,卿等可自奏陳。」
shì chūn, gé mén shè rén yīng cái yán: tái jiàn zhī guān, zài yán tiān xià zhī dà lì hài, bù zài yú jùn zhē xì gù, qū qū zhǐ yú yán rén zhī duǎn zhǎng yě. dà jiān dà è, gù bù kě bù wèi tiān xià guó jiā zhū chú zhī, ruò fú yǒu yòng zhī cái, qǐ kě yǐ xì gù ér qīng huài zhī! yī xiàn jī yì, suì wèi fèi rén, jí huǎn zhī jì, yù rén wèi yòng, wú fù yǒu yǐ. shén zōng yǐ chéng hào wèi yù shǐ, hào yuē: shǐ chén shí yí bǔ què, bì zàn cháo tíng zé kě, shǐ chén duō chén xià duǎn zhǎng yǐ gū zhí míng zé bù néng. shén zōng tàn shǎng, yǐ wèi dé yù shǐ tǐ. liú ān shì cháng yán zǔ zōng zhī shí yú rén cái, zhǎng yǎng chéng jiù zhī shén qín yě, gù qí zài tái jiàn, wèi cháng yǐ xì gù ér qīng huài rén cái. qǐ lìng kè zhī yù shǐ tái jiàn yuàn, yǒng wèi tái jiàn guān zhī jiè. dì shēn rán zhī.
是春,閤門舍人應材言:「台諫之官,在言天下之大利害,不在於捃遮細故,區區止於言人之短長也。大奸大惡,固不可不為天下國家誅鋤之,若夫有用之才,豈可以細故而輕壞之!一陷譏議,遂為廢人,急緩之際,欲人為用,無復有矣。神宗以程顥為御史,顥曰:『使臣拾遺補闕,裨贊朝廷則可,使臣掇臣下短長以沽直名則不能。』神宗嘆賞,以為得御史體。劉安世嘗言祖宗之時於人才,長養成就之甚勤也,故其在台諫,未嘗以細故而輕壞人材。乞令刻之御史台、諫院,永為台諫官之戒。」帝深然之。
xià, sì yuè, wù yín, jīn zhǔ yù zǎi chén yuē: jùn xiàn zhī guān, suī yǐ zuì jiě, yī èr suì hòu, yì xū zài yòng. míng ān mù kūn, dāng tài zǔ chuàng yè zhī jì, jiē qín láo yǒu gōng, qí shì xí zhī guān, bù yí yǐ xiǎo zuì duó miǎn.
夏,四月,戊寅,金主諭宰臣曰:「郡縣之官,雖以罪解,一二歲後,亦須再用。明安、穆昆,當太祖創業之際,皆勤勞有功,其世襲之官,不宜以小罪奪免。」
céng dí yòng shì, yù yǐ wén zī lù qí sūn, gōng mào liáng yǐ wén wǔ guān gè suí běn shǎi yìn bǔ gé jiǎo jìn. mào liáng rù táng, dí lìng zhí shěng guān jiǎ guāng zǔ děng dāng dào bù bì, jiē sī chì zhī, guāng zǔ yuē: cān zhèng néng jǐ shí! mào liáng shàng yán: chén gù bù zú dào, suǒ xī zhě cháo tíng dà tǐ. dì yù dí wǎng xiè, mào liáng zhèng sè yuē: cān zhī zhèng shì zhě, cháo tíng cān zhī zhèng shì yě. dí cán tuì. dì yù mào liáng xiān qiǎn rén yú dí, chōng tì ér hòu shī xíng, mào liáng pī zhǐ, qǔ guāng zǔ bèi xià lín ān fǔ tà zhī. zhào xuān wèn shī xíng tài jù, mào liáng dài zuì, dì qiǎn shǐ yù fù wèi.
曾覿用事,欲以文資錄其孫,龔茂良以文武官各隨本色廕補格繳進。茂良入堂,覿令直省官賈光祖等當道不避,街司叱之,光祖曰:「參政能幾時!」茂良上言:「臣固不足道,所惜者朝廷大體。」帝諭覿往謝,茂良正色曰:「參知政事者,朝廷參知政事也。」覿慚退。帝諭茂良先遣人於覿,沖替而後施行,茂良批旨,取光祖輩下臨安府撻之。詔宣問施行太遽,茂良待罪,帝遣使諭復位。
wǔ yuè, guǐ mǎo, lì zhōu tí xíng quán jīn zhōu shǐ yǔ zòu: jīn zhōu dōu tǒng sī, lì sī fàn chá yán, yuè kē yǔ jūn rén měi míng sān jīn, gāo lì jià zhí, yú qǐng liáng chù kè chú. dì yuē: shǔ zhōng jūn rén pín shén, qǐ yí gèng yǒu kè bō! kě lìng qì kān.
五月,癸卯,利州提刑、權金州史俁奏:「金州都統司,例私販茶鹽,月科與軍人每名三斤,高立價直,於請糧處克除。」帝曰:「蜀中軍人貧甚,豈宜更有剋剝!可令契勘。」
jīn zhǔ rú yáo cūn diàn, yuè qī pǐn yǐ xià guān jí zōng shì zhū jú chéng yīng rén shè liǔ, shǎng yǒu chà.
金主如姚村淀,閱七品以下官及宗室諸局承應人射柳,賞有差。
jǐ yǒu, zōng zhèng shǎo qīng chéng shū dá qǐng xuān shì jìng tiān tú, dì gù zuǒ yòu qǔ tú zhì, shū dá jìn guān, dì yì xiāng yǔ sòng dú, měi zhì qián dài wáng zhě huò bù néng jìng wèi xiū shěng, zé yuē: cǐ tú měi è bìng zhe, yì yù yǐ wèi jǐng jiè. yòu zhì wú yì piān, zé yuē: wú yì yī piān, yán rén jūn suǒ yǐ xiǎng guó zhǎng jiǔ, jiē yóu yán gōng wèi jìng suǒ zhì, yóu dāng yǐ wèi fǎ. shū dá yuē: cǐ shèng dé suǒ yóu rì xīn yě.
己酉,宗正少卿程叔達請宣示《敬天圖》,帝顧左右取圖至,叔達進觀,帝亦相與誦讀,每至前代王者或不能敬畏修省,則曰:「此圖美惡並著,亦欲以為儆戒。」又至《無逸》篇,則曰:「《無逸》一篇,言人君所以享國長久,皆由嚴恭畏敬所致,尤當以為法。」叔達曰:「此聖德所由日新也。」
jiǎ zǐ, xū yí jūn bào huái běi duō huáng, huái nán què réng suì fēng rěn. dì yuē: jìn shì shì dài fū duō chǐ yán nóng shì. nóng shì nǎi guó zhī gēn běn, shì dài fū hǎo wèi gāo lùn ér bù wù shí, què chǐ yán zhī. wáng huái děng yuē: shì dài fū hào gāo, qǐ néng guò mèng zǐ! mèng zǐ zhī lùn, bì yuē wǔ mǔ zhī zhái, zhí zhī yǐ sāng bǎi mǔ zhī tián, wù duó qí shí. dì yuē: jīn shì dài fū wēi yǒu xī jìn fēng, qǐ zhī zhōu lǐ yǔ yì yán lǐ cái, zhōu gōng kǒng zǐ wèi cháng bù yǐ lǐ cái wèi wù. qiě bù dú cǐ, shì dài fū huì yán huī fù. bù zhī qí jiā yǒu tián bǎi mǔ, nèi wǔ shí mǔ wèi rén suǒ jù, yì tóu dié lǐ suǒ fǒu? shì dài fū yú jiā shì zé zhī zhī, zhì yú guó shì zé huì yán zhī, hé zāi!
甲子,盱眙軍報淮北多蝗,淮南卻仍歲豐稔。帝曰:「近世士大夫多恥言農事。農事乃國之根本,士大夫好為高論而不務實,卻恥言之。」王淮等曰:「士大夫好高,豈能過孟子!孟子之論,必曰『五畝之宅,植之以桑;百畝之田,勿奪其時』。」帝曰:「今士大夫微有西晉風,豈知《周禮》與《易》言理財,周公、孔子未嘗不以理財為務。且不獨此,士大夫諱言恢復。不知其家有田百畝,內五十畝為人所據,亦投牒理索否?士大夫於家事則知之,至於國事則諱言之,何哉!」
hù bù yuán wài láng xiè kuò rán, cì chū shēn, chú diàn zhōng shì yù shǐ. kuò rán, céng dí zhī dǎng yě. mìng zì zhōng chū, zhōng shū shè rén lín guāng cháo bù shū huáng. guāng cháo xún gǎi quán gōng bù shì láng, lì qiú qù, chú zhī wù zhōu.
戶部員外郎謝廓然,賜出身,除殿中侍御史。廓然,曾覿之黨也。命自中出,中書舍人林光朝不書黃。光朝尋改權工部侍郎,力求去,除知婺州。
liù yuè, dīng chǒu, gōng mào liáng bà.
六月,丁丑,龔茂良罷。
xiè guō rán fǔ rù tái, jí hé mào liáng jiǎo chuán chì zhǐ, duàn qiǎn céng dí zhí shěng guān. ér lín guāng cháo yǔ mào liáng tóng lǐ, guāng cháo jì qù, mào liáng yǐn jí qiú bà, dì yuē: zhèn bù wàng qīng, qí yì huī fù, qīng dāng zài lái. yīn chū zhī jiàn kāng fǔ, jí lìng nèi diàn zòu shì. mào liáng shǒu shū liù shì, yuē tiān yì, yuē rén shì, yuē fù cái, yuē jiāng shuài ér suǒ yǐ yòng zhī zhě, yuē móu, yuē shí. dì yuē: qīng wǔ nián bù shuō huī fù, hé gù jīn rì jí cǐ? tuì cháo, shén nù, yuē: fú jiàn zi bù kě xìn rú cǐ!
謝郭然甫入台,即劾茂良矯傳敕旨,斷遣曾覿直省官。而林光朝與茂良同里,光朝既去,茂良引疾求罷,帝曰:「朕不忘卿,俟議恢復,卿當再來。」因出知建康府,即令內殿奏事。茂良手疏六事,曰天意,曰人事,曰賦財,曰將帥;而所以用之者,曰謀,曰時。帝曰:「卿五年不說恢復,何故今日及此?」退朝,甚怒,曰:「福建子不可信如此!」
jǐ mǎo, yǐ wáng huái cān zhī zhèng shì.
己卯,以王淮參知政事。
xiè kuò rán yán: zì gōng mào liáng shàn quán zhí dǎng, gù cháo tíng péng bǐ zhī xí wèi gé. wàng chì chén xià hé móu fǔ zhì, wú dǎng tóng yǐ qiú yì, wú ē bǐ yǐ hài gōng, shǐ zhōng liáng jiǎn è zhī shì jǐn yán ér bù yí, jiān xiǎn qīng qiǎo zhī tú zhī tuì ér yǒu jù. cóng zhī.
謝廓然言:「自龔茂良擅權植黨,故朝廷朋比之習未革。望敕臣下合謀輔治,毋黨同以求異,毋阿比以害公,使忠良蹇諤之士盡言而不疑,奸險傾巧之徒知退而有懼。」從之。
jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: zhèn nián lǎo yǐ, kǒng yīn yī shí xǐ nù, chù zhì huò bù dāng, qīng děng dāng zhí zòu, wú wèi miàn cóng, chéng zhèn zhī shī.
金主謂宰臣曰:「朕年老矣,恐因一時喜怒,處置或不當,卿等當執奏,毋為面從,成朕之失。」
guǐ wèi, shēng shǔ zhōu wèi chóng qìng fǔ.
癸未,升蜀州為崇慶府。
jiǎ shēn, zhào: sān xǐng shū mì yuàn suǒ de zhī zhǐ, cháo tuì jí jù zòu shěn, zài chéng huà jiàng, fāng kě shī xíng. yóu yǐ gōng mào liáng wèi jiǎo zhǐ yě. zì shì měi zòu yòng rén, fù yǐ huáng zhǐ tiē qiān fēng rù, huò yǒu gǎi yì, suì wèi gù shì.
甲申,詔:「三省、樞密院所得之旨,朝退即具奏審,再承畫降,方可施行。」猶以龔茂良為矯旨也。自是每奏用人,復以黃紙貼簽封入,或有改易,遂為故事。
shì xià, dōng gōng guān qǐng zēng dú fàn zǔ yǔ táng jiàn, cóng zhī.
是夏,東宮官請增讀范祖禹《唐鑒》,從之。
qiū, qī yuè, gēng zǐ, yòu zhèng yán gé bì, qǐng lìng èr guǎng shuài chén jiān sī, jiāng jiàn rèn jùn shǒu měi suì jīng jiā kǎo chá, shǒu cuì jiàn què qù chù, yuán xì táng chú huò bù què, yì qǐng zǎo cì chà zhù, huò rén suǒ bù yuàn, jiù lìng guǎng nán zhū sī gōng gòng pì chà yī cì, qí yǐ chà wèi dào zhě, cuī cù zhī rèn. dì yuē: jùn shǒu bù dé qí rén, zé qiān lǐ bèi hài. kě lìng èr guǎng shuài chén jiān sī, xiàn liǎng yuè tǐ fǎng suǒ bù shǒu chén zāng pǐ yǐ wén.
秋,七月,庚子,右正言葛邲,請令二廣帥臣、監司,將見任郡守每歲精加考察,守倅見闕去處,元系堂除或部闕,亦請早賜差注,或人所不願,就令廣南諸司公共辟差一次,其已差未到者,催促之任。帝曰:「郡守不得其人,則千里被害。可令二廣帥臣、監司,限兩月體訪所部守臣臧否以聞。」
jǐ yǒu, zhào: wén xuān wáng cóng sì, qù wáng pāng huà xiàng. wǔ chéng wáng miào, shēng lǐ chéng yú táng shàng, jiàng lǐ jī yú lǐ chéng wèi cì, réng yǐ cáo bīn cóng sì.
己酉,詔:「文宣王從祀,去王雱畫像。武成王廟,升李晟於堂上,降李勣於李晟位次,仍以曹彬從祀。」
shí nèi pī lǚ chū, yǐ gé mén shè rén huáng yí xíng yǔ jùn shǒu, zhào xióng děng yán qí zī lì shàng qiǎn, dì yuē: xū yòng zī lì, shù miǎn rén yán. xīn hài, nèi pī: tiān chà zhè xī zhǔn bèi jiāng wáng shǒu zhōng, rèn mǎn rì tè yǔ zài rèn. xióng yuē: shǒu zhōng xì qián dǐ zhī yīng, jí fēi suí lóng, yī zhǐ huī bù yīng tiān chà. dì yuē: rú cǐ zé nán xíng. xióng yuē: shèng yì yù yǔ zhī, tè lìng yī suí lóng rén lì kě yě. dì yuē: bù ruò qiě yǐ. xióng yuē: qián dǐ jiù ēn, bù kěn jiǎ yǐ tiān chà, chén xià hé gǎn yòng sī. dì yuē: bù rú cǐ zé fǎ bù xíng.
時內批屢出,以閤門舍人黃夷行與郡守,趙雄等言其資歷尚淺,帝曰:「須用資歷,庶免人言。」辛亥,內批:「添差浙西準備將王守忠,任滿日特與再任。」雄曰:「守忠系潛邸祗應,即非隨龍,依指揮不應添差。」帝曰:「如此則難行。」雄曰:「聖意欲與之,特令依隨龍人例可也。」帝曰:「不若且已。」雄曰:「潛邸舊恩,不肯假以添差,臣下何敢用私。」帝曰:「不如此則法不行。」
rén zǐ, jīn shàng shū shěng zòu suì yǐ yáng sān wàn cì xī běi lù shù bīng, jīn zhǔ wèn rú hé yùn zhì, zǎi chén bù néng duì. jīn zhǔ yuē: zhèn měi tuì cháo, liú xīn zhèng wù, bù huáng ān níng. qīng děng wù wèi xì wù fēi dì wáng suǒ yí wèn, yǐ qīng děng yú guó jiā zhī shì wèi cháng yòng xīn, gù wèn zhī ěr.
壬子,金尚書省奏歲以羊三萬賜西北路戍兵,金主問如何運致,宰臣不能對。金主曰:「朕每退朝,留心政務,不遑安寧。卿等勿謂細務非帝王所宜問,以卿等於國家之事未嘗用心,故問之耳。」
xiè kuò rán fù lùn gōng mào liáng sì zuì, yán: mào liáng xíng zǎi xiàng shì shǒu wěi sān nián, chén liáo zòu duì, yǒu jí biān fáng lì hài, bì zāo jī mà bì cí zhī rì, fāng yǒu suǒ lùn, fán shù bǎi yán, cǐ qí kě zhū yī yě. bì xià xiào chéng dǔ zhì, liǎng gōng shàng shòu yǔ cè lì zhōng gōng, jià xìng èr xué, jiē duàn zì shèng xīn, mào liáng nǎi zì wèi chū qí jiàn míng, dàn mán rú cǐ, kě zhū èr yě. yǐ jǐ suǒ yán, jià wèi tiān yǔ, lüè shèng xùn wèi jǐ yán, kě zhū sān yě. qí jiàn chá guān yǐ qī dǎng lín fú wèi shǒu, nǐ chú hòu shěng zé yòng xiāng rén lín guāng cháo, kě zhū sì yě. guǐ chǒu, mào liáng zé níng yuǎn jūn jié dù fù shǐ, yīng zhōu ān zhì, fù zǐ zú yú biǎn suǒ, jiē céng dí suǒ shǐ yě. dí qián suī yù shì, wèi gǎn sì, zhì shì cuàn zhú dà chén, shì duō cè mù zhòng zú yǐ.
謝廓然復論龔茂良四罪,言:「茂良行宰相事首尾三年,臣僚奏對,有及邊防利害,必遭譏罵;陛辭之日,方有所論,凡數百言,此其可誅一也。陛下孝誠篤至,兩宮上壽與冊立中宮,駕幸二學,皆斷自聖心,茂良乃自謂出其建明,誕謾如此,可誅二也。以己所言,駕為天語,掠聖訓為己言,可誅三也。其薦察官以妻黨林虙為首,擬除後省則用鄉人林光朝,可誅四也。」癸丑,茂良責寧遠軍節度副使,英州安置,父子卒於貶所,皆曾覿所使也。覿前雖預事,未敢肆,至是竄逐大臣,士多側目重足矣。
jiǎ yín, guō gāng shēn quán tǒng lǐng chén tāng, qǐ luò quán zì. zhào xióng yán: zài wài zhū jūn tǒng lǐng, què wú mì yuàn shěn chá, fǎ xū cóng tǒng lǐng jiǎn xuǎn, zé tǒng zhì hé yōu bù dé rén? dì yuē: shàn. xióng yòu yuē: zuó wén wáng yǒu zhí yán, xū cóng xùn liàn guān bù qīng shòu, zé zhǔn bèi jiāng zhì tǒng zhì guān fāng jiē dé rén. chén dá zhī yún: wéi jiāng shuài tǐ guó zhě nǎi kěn rú cǐ, shǐ rén rén shì diàn shuài zhī yán, zé jūn zhōng hé huàn wú rén? dì yuē: cǐ fāng shì chéng qí yuán, rán fēi tǐ guó zhě bù néng yě.
甲寅,郭剛申權統領陳鏜,乞落權字。趙雄言:「在外諸軍統領,卻無密院審察,法須從統領揀選,則統制何憂不得人?」帝曰:「善。」雄又曰:「昨聞王友直言,須從訓練官不輕授,則準備將至統制官方皆得人。臣答之云:惟將帥體國者乃肯如此,使人人似殿帥之言,則軍中何患無人?」帝曰:「此方是澄其源,然非體國者不能也。」
yǐ mǎo, lì bù yán nèi shì lǐ yù wén hé zhuǎn guī lì bù, dì yuē: zuó yǔ zài jīng gōng guān, yuán bù céng jiàng zhuǎn guī lì bù zhǐ huī. zhào xióng yuē: cóng lái nèi shì jì zī guān bà nèi shì chāi qiǎn, xū zhuǎn guī lì bù. dì rán zhī.
乙卯,吏部言內侍李裕文合轉歸吏部,帝曰:「昨與在京宮觀,元不曾降轉歸吏部指揮。」趙雄曰:「從來內侍寄資官罷內侍差遣,須轉歸吏部。」帝然之。
wù wǔ, zhào xióng yán shǔ zhōng wǔ yuè dé yǔ. dì yuē: shì yǐ fèng huáng zhī cǎo gān lù lǐ quán wèi jiā ruì, shì jiē xū wén, bù ruò shǐ nián gǔ lǚ fēng, gōng sī gěi zú, cǐ zhēn ruì yě.
戊午,趙雄言蜀中五月得雨。帝曰:「世以鳳凰、芝草、甘露、醴泉為佳瑞,是皆虛文,不若使年穀屢豐,公私給足,此真瑞也。」
lì bù láng yán cāng shū yán: mǎ zhèng zhī bì, bù kě xī shù. jīn yù dà qù qí bì, dú yǒu guì chá. gài dí rén bù kě yī rì wú chá yǐ shēng, zǔ zōng shí, yī tuó chá yì yī shàng sì. shǎn xī zhū zhōu, suì shì mǎ èr wàn pǐ, gù yú míng shān suì yùn èr wàn tuó. jīn shǎn xī wèi guī bǎn tú, xī hé yī jùn, suì shì mǎ sān qiān pǐ ěr, ér bìng yòng shǎn xī zhū jùn èr wàn tuó zhī chá, qí jià yǐ shí bèi, yòu bù zú ér yǐ yín juàn jí zhǐ bì fù yì zhī. chá jì duō, zé rén suì jiàn chá ér guì yín juàn, ér chá sī zhī quán suì xíng yú tā sī. jīn dàng chāng sì chǐ sì cùn xià sì yī pǐ, qí jià lǜ yòng shí tuó chá ruò qí shàng sì, zé fēi yín juàn bù kě dé. zǔ zōng shí, jìn biān dì mài chá jí yán, zì zhāng sōng dà chí yǒng kāng chá zhī jìn, yīn cǐ zhū fān jǐn shí yǒng kāng zhī chá, ér dàng chāng zhī chá jiàn rú ní tǔ. qiě chá yù jiàn, zé dé mǎ yù shǎo, ér bìng lìng táo mín dié dàng zhī tǔ fān, zhú lì shēn rù wú fù xīn nèi jùn, cǐ lù yī kāi, qí yōu wú qióng. jīn hòu yù bì zhī jīng hǎo chá ér jiàn sǔn qí shù, yòu yán rù fān chá zhī jìn, zé mǎ zhèng jiàn jǔ, ér biān jìng yì jiàn ān yǐ. zhào lìng zhū quán yán xíng jìn zhǐ.
吏部郎閻蒼舒言:「馬政之弊,不可悉數。今欲大去其弊,獨有貴茶。蓋敵人不可一日無茶以生,祖宗時,一馱茶易一上駟。陝西諸州,歲市馬二萬匹,故於名山歲運二萬馱。今陝西未歸版圖,西和一郡,歲市馬三千匹爾,而並用陝西諸郡二萬馱之茶,其價已十倍,又不足而以銀絹及紙幣附益之。茶既多,則人遂賤茶而貴銀絹,而茶司之權遂行於它司。今宕昌四尺四寸下駟一匹,其價率用十馱茶;若其上駟,則非銀絹不可得。祖宗時,禁邊地賣茶極嚴,自張松大弛永康茶之禁,因此諸蕃盡食永康之茶,而宕昌之茶賤如泥土。且茶愈賤,則得馬愈少,而並令洮、岷、疊、宕之土蕃,逐利深入吾腹心內郡,此路一開,其憂無窮。今後欲必支精好茶而漸損其數,又嚴入蕃茶之禁,則馬政漸舉,而邊境亦漸安矣。」詔令硃佺嚴行禁止。
jīn hè shě lī liáng bì yǐ jí cí xiàng wèi, bù xǔ. gào mǎn bǎi rì, lǚ shǐ zhōng shǐ wèn jí. liáng bì zài gào jì jiǔ, shěng duō zhì shì, jīn zhǔ yǐ wèn zǎi xiàng, cān zhī zhèng shì zhāng rǔ bì duì yuē: wú zhī. jīn zhǔ yuē: qǐ yuē wú zhī! zì jīn yí shì jiǔ bù néng jué zhě, dāng zòu yǐ wén.
金赫舍哩良弼以疾辭相位,不許。告滿百日,屢使中使問疾。良弼在告既久,省多滯事,金主以問宰相,參知政事張汝弼對曰:「無之。」金主曰:「豈曰無之!自今疑事久不能決者,當奏以聞。」
shì yuè, jīn dà yǔ, hé jué.
是月,金大雨,河決。
bā yuè, xīn wèi, zhào: jīn hòu zhí shì lí wù guān, bìng jiàn què fāng xǔ chà chú.
八月,辛未,詔:「今後職事、厘務官,並見闕方許差除。」
rén shēn, shū mì yuàn yán: qián lìng zhū zhōu jūn, yǒu yù qián dùn zhù huò fēn tún jūn mǎ qù chù, jiāng jiàn jiào yuè jìn jūn, chà guān bù xiá, fù dà jūn yī jiù jiào yuè, suǒ yǒu bù xì zhù dá dāo bìng fēn tún jūn mǎ zhōu jūn, qí jìn jūn zì hé zhú zhōu jiào yuè, huò kǒng yīn ér fèi chí, lǐ yí shēn chì. zhào: wěi bīng guān jiāng jiàn guǎn jìn jūn jīng jiā jiào yuè. tǎng chà guān qián shì, rú yǒu wǔ yì tuì duò, jù dāng zhí guān xìng míng àn hé.
壬申,樞密院言:「前令諸州軍,有御前頓駐或分屯軍馬去處,將見教閱禁軍,差官部轄,附大軍一就教閱,所有不系駐答刂並分屯軍馬州軍,其禁軍自合逐州教閱,或恐因而廢弛,理宜申飭。」詔:「委兵官將見管禁軍精加教閱。倘差官前試,如有武藝退惰,具當職官姓名按劾。」
jīn yǐ jiān chá yù shǐ tǐ chá dōng běi lù guān lì zhé shòu sòng dié wèi bù chēng zhí, chī zhī wǔ shí. jīn zhǔ xuán wèi yù shǐ zhōng chéng hè shě lī miǎo yuē: tái chén jiū chá lì zhì zhī néng fǒu, wù qù qí rǎo mín, qiě jì dé qí shí yě. jīn suǒ zhì zhé shòu sòng dié, tīng qí wàng gào, shǐ wèi zhèng zhě rú hé zé kě yě!
金以監察御史體察東北路官吏輒受訟牒為不稱職,笞之五十。金主旋謂御史中丞赫舍哩邈曰:「台臣糾察吏治之能否,務去其擾民,且冀得其實也。今所至輒受訟牒,聽其妄告,使為政者如何則可也!」
gēng chén, jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: jīn zhī zài guān zhě, tóng liáo suǒ jiàn, shì suī dāng lǐ, yì yǐ wèi fēi, yì wèi cóng zhī zé kǒng rén wèi zhèng fēi jǐ chū. rú cǐ zhě, zhèn shén è zhī. jīn guān dà lǐ suǒ duàn, suī zhì yǒu zhèng tiáo, lǐ bù néng xíng zhě, bié jù qíng jiàn, zhèn wéi qǔ qí suǒ zhǎng. fū rén néng qǔ tā rén zhī shàn zhě ér cóng zhī, sī kě wèi shàn yǐ. yòu yuē: jīn xià liáo qǐ wú rén cái! dàn zài shàng zhě bù wèi jí yǐn, è qí cái shèng jǐ gù ěr.
庚辰,金主謂宰臣曰:「今之在官者,同僚所見,事雖當理,亦以為非,意謂從之則恐人謂政非己出。如此者,朕甚惡之。今觀大理所斷,雖制有正條,理不能行者,別具情見,朕惟取其所長。夫人能取它人之善者而從之,斯可謂善矣。」又曰:「今下僚豈無人材!但在上者不為汲引,惡其材勝己故耳。」
jiǔ yuè, dīng yǒu shuò, rì yǒu shí zhī.
九月,丁酉朔,日有食之。
jǐ hài, mìng xiū hǎi táng.
己亥,命修海塘。
xīn chǒu, jīn fēng huáng zǐ yǒng dé wèi xuē wáng.
辛丑,金封皇子永德為薛王。
wù shēn, jīn zhǔ qiū liè.
戊申,金主秋獵。
jǐ yǒu, yù jīng yán, shì dú shǐ hào dú sān cháo bǎo xùn, jìn yuē: shèng rén zhī yán yuǎn rú tiān, xián rén zhī yán jìn rú dì. guān zhēn zōng yǔ wáng dàn zhī yán, kě yǐ jiàn shèng xián zhī yuǎn jìn yě. wáng dàn wèi xiāng, yù zuò móu jǔ zhě zhī zuì, cǐ xián rén zhī yán yě. zhēn zōng yǐ wèi bá shí dé wǔ, zòng shǐ xùn sī, rán cháo tíng yóu cǐ dé rén yì bù shǎo yǐ, cǐ shèng rén zhī yán yě, qí yán bāo hán guǎng dà, qǐ bù rú tiān zhī yuǎn yé! dì yuē: mèng zǐ zhī yán zuì qiè jìn, qí shì kǒng zǐ zhī yán, zé qì xiàng yóu dà bù xiāng móu, cǐ xián shèng zhī fēn yě.
己酉,御經筵,侍讀史浩讀《三朝寶訓》,進曰:「聖人之言遠如天,賢人之言近如地。觀真宗與王旦之言,可以見聖賢之遠近也。王旦為相,欲坐繆舉者之罪,此賢人之言也。真宗以為拔十得五,縱使徇私,然朝廷由此得人亦不少矣,此聖人之言也,其言包含廣大,豈不如天之遠耶!」帝曰:「孟子之言最切近,其視孔子之言,則氣象尤大不相侔,此賢聖之分也。」
wù wǔ, yuè qiú yú xuǎn dé diàn.
戊午,閱球於選德殿。
jiǎ zǐ, jīn zhǔ hái dōu, gǎi dōng jīng liú shǒu tú kè tǎn kè níng wèi nán jīng liú shǒu jiān hé nán tǒng jūn shǐ, qiǎn shǐ yù zhī yuē: tǒng jūn shǐ wèi cháng yǐ liú shǒu jiān zhī, cǐ zhèn yì yě. kě guò jīng shī rù jiàn. jīn zhǔ jiāng fù xiāng zhī, gù yǒu cǐ yù.
甲子,金主還都,改東京留守圖克坦克寧為南京留守兼河南統軍使,遣使諭之曰:「統軍使未嘗以留守兼之,此朕意也。可過京師入見。」金主將復相之,故有此諭。