qǐ zhān méng dān è zhēng yuè, jǐn qiáng yǔ dà huāng luò shí èr yuè, fán sān nián.
起旃蒙單閼正月,盡強圉大荒落十二月,凡三年。
huì kuò, guāng zōng dì èr zi, mǔ yuē cí yì huáng hòu lǐ shì. guāng zōng wèi gōng wáng, cí yì mèng rì zhuì yú tíng, yǐ shǒu chéng zhī, yǐ ér yǒu shēn, qián dào sì nián shí yuè bǐng wǔ, shēng dì yú wáng dǐ. wǔ nián wǔ yuè, cì jīn míng. chún xī wǔ nián shí yuè, fēng yīng guó gōng. qī nián èr yuè, chū jiù fù. shí èr nián sān yuè, fēng píng yáng jùn wáng. shí liù nián sān yuè, guāng zōng shòu chán, sān yuè, jìn fēng jiā wáng.
諱擴,光宗第二子,母曰慈懿皇后李氏。光宗為恭王,慈懿夢日墜於庭,以手承之,已而有娠,乾道四年十月丙午,生帝於王邸。五年五月,賜今名。淳熙五年十月,封英國公。七年二月,初就傅。十二年三月,封平陽郡王。十六年三月,光宗受禪,三月,進封嘉王。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì qìng yuán yuán nián jīn míng chāng liù nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝慶元元年(金明昌六年)
zhēng yuè, dīng sì shuò, juān liǎng huái zū shuì. xuán juān tái yán hú sān zhōu pín mín shēn dīng zhé bó qián yī nián.
正月,丁巳朔,蠲兩淮租稅。旋蠲台、嚴、湖三州貧民身丁折帛錢一年。
xīn mǎo, jīn chì yǒu sī gěi tiān shuǐ jùn gōng jiā shǔ tián zhái.
辛卯,金敕有司給天水郡公家屬田宅。
rén chén, jīn zhǔ rú chūn shuǐ.
壬辰,金主如春水。
rén yín, lí zhōu mán kòu ān jìng zhài, yì yǒng jūn zhèng jiāng yáng shī jié jí jiāng zuǒ wáng quán děng zhàn què zhī. xún yǐ shī jié chōng chéng dū fǔ lù bīng mǎ dōu jiān.
壬寅,黎州蠻寇安靜寨,義勇軍正將楊師傑及將佐王全等戰卻之。尋以師傑充成都府路兵馬都監。
xīn hài, jīn zhǔ yù cān zhī zhèng shì xū chí guó yuē: hé shàng yì fū jù jū, kǒng shēng jí yì, kě lǐn yī hù shì zhī.
辛亥,金主諭參知政事胥持國曰:「河上役夫聚居,恐生疾疫,可廩醫護視之。」
èr yuè, dīng sì shuò, zhào liǎng huái zhū zhōu quàn mín gēng kěn huāng tián.
二月,丁巳朔,詔兩淮諸州勸民耕墾荒田。
jīn chì yǒu sī, xíng gōng cè jí liè suǒ, yǒu nóng zhě fú jìn.
金敕有司,行宮側及獵所,有農者弗禁。
jǐ wèi, jīn shǐ jì gāo méi.
己未,金始祭高禖。
rén xū, zhào sì xiù wáng bó guī zàn bài bù míng.
壬戌,詔嗣秀王伯圭贊拜不名。
gēng wǔ, jīn zhǔ hái dōu.
庚午,金主還都。
dīng chǒu, jīn jīng shī dì zhèn, dà yǔ báo, zhòu huì, zhèn yīng tiān mén yòu chī wěi.
丁丑,金京師地震,大雨雹,晝晦,震應天門右鴟尾。
wù yín, yòu chéng xiàng zhào rǔ yú bà. chū, hán tuō zhòu yù zhú rǔ yú ér nán qí míng, jīng tāng yuē: bǐ zōng xìng yě, wū yǐ móu wēi shè jì, zé yī wǎng dǎ jǐn yǐ. tuō zhòu rán zhī, yǐ mì shū jiān lǐ mù yǒu yuàn yú rǔ yú, yǐn wèi yòu zhèng yán, shǐ zòu rǔ yú yǐ tóng xìng jū xiàng wèi, jiāng bù lì yú shè jì. rǔ yú chū zhè jiāng tíng dài zuì, suì yǐ guān wén diàn dà xué shì chū zhī fú zhōu.
戊寅,右丞相趙汝愚罷。初,韓侂胄欲逐汝愚而難其名,京鏜曰:「彼宗姓也,誣以謀危社稷,則一網打盡矣。」侂胄然之,以秘書監李沐有怨於汝愚,引為右正言,使奏汝愚以同姓居相位,將不利於社稷。汝愚出浙江亭待罪,遂以觀文殿大學士出知福州。
jiǎ shēn, xiè shēn fǔ děng lùn rǔ yú mào jū xiàng wèi, jīn jì bà miǎn, bù dāng jiā yǐ shū diàn lóng míng, shuài fān zhòng jì, nǎi mìng tí jǔ dòng xiāo gōng.
甲申,謝深甫等論汝愚冒居相位,今既罷免,不當加以書殿隆名,帥籓重寄,乃命提舉洞霄宮。
zhí xué shì yuàn zhèng shí cǎo zhì, yǒu yún: qǐng wǒ jiā zhī duō nán, lài shuò fǔ zhī jīng zhōng. chí wēi dìng qīng, ān shè jì yǐ wèi yuè rèn gōng jié jié, lì guó jiā wú bù wèi. zuò wú biǎn cí, yì miǎn guān.
直學士院鄭湜草制,有云:「頃我家之多難,賴碩輔之精忠。持危定傾,安社稷以為悅;任公竭節,利國家無不為。」坐無貶祠,亦免官。
bīng bù shì láng zhāng yǐng shì jīng wéi, dì yuē: jiàn guān yǒu yán zhào rǔ yú zhě, qīng děng wèi hé? tóng liè màn wú kě fǒu. yǐng yán: tiān dì biàn qiān, rén qíng wēi yí, jiā yǐ dí rén mān wǔ, guó shì wèi ān, wèi kě qīng tuì dà chén. yuàn jiàng zhào xuān yù rǔ yú, wú tīng qí qù. yǐng suì yǐ rǔ yú dǎng bà.
兵部侍郎章穎侍經幃,帝曰:「諫官有言趙汝愚者,卿等謂何?」同列漫無可否。穎言:「天地變遷,人情危疑,加以敵人嫚侮,國勢未安,未可輕退大臣。願降詔宣諭汝愚,毋聽其去。穎遂以汝愚黨罷。
guó zi jì jiǔ lǐ xiáng yán: qù suì shòu huáng bēng, liǎng gōng gé jué, zhōng wài xiōng xiōng, liú zhèng qì zǎi xiàng ér qù, guān liáo jǐ yù jiě sàn, jū sàng wú zhǔ, guó mìng rú fā. rǔ yú bù wèi miè zú, jué cè lì bì xià, fēng chén bù yáo, tiān xià fù ān, shè jì zhī chén yě. nài hé wú niàn gōng zhì yì, shǐ jīng zhōng chén jié, fú yù àn àn, hé yǐ shì hòu shì? zhī lín ān fǔ xú yì, sù wèi rǔ yú suǒ qì, fán yǒu zhèng wù, duō zī fǎng zhī, yì suí fù bì zhù, bù bì xíng jī. yòu cháng quàn rǔ yú zǎo tuì jí yù fáng tuō zhòu zhī jiān, tuō zhòu yóu yuàn zhī. jí shì yǔ guó zi bó shì yáng jiǎn, yì kàng lùn liú rǔ yú lǐ mù hé wèi dǎng, jiē chì zhī.
國子祭酒李祥言:「去歲壽皇崩,兩宮隔絕,中外洶洶,留正棄宰相而去,官僚幾欲解散,居喪無主,國命如發。汝愚不畏滅族,決策立陛下,風塵不搖,天下復安,社稷之臣也。奈何無念功至意,使精忠臣節,怫鬱黯闇,何以示後世?」知臨安府徐誼,素為汝愚所器,凡有政務,多咨訪之,誼隨副裨助,不避形跡。又嘗勸汝愚早退及預防侂胄之奸,侂胄尤怨之。及是與國子博士楊簡,亦抗論留汝愚;李沐劾為黨,皆斥之。
shí yú duān lǐ zài shū fǔ, yǔ rǔ yú tóng xīn fǔ zhèng, rǔ yú cháng yuē: shì lùn wèi yī, fēi yú chù gōng bù néng rèn. jí rǔ yú bèi zhú, duān lǐ bù néng jiù, dàn zhǎng xū ér yǐ. chù gōng, duān lǐ zì yě.
時余端禮在樞府,與汝愚同心輔政,汝愚嘗曰:「士論未一,非余處恭不能任。」及汝愚被逐,端禮不能救,但長吁而已。處恭,端禮字也。
sān yuè, bǐng xū shuò, rì yǒu shí zhī.
三月,丙戌朔,日有食之。
jiǎ wǔ, jīn yǐ hàn lín zhí xué shì fù zhū lī zi yuán wèi yòu sī jiàn, jiān chá yù shǐ tián zhòng lǐ wèi zuǒ shí yí, hàn lín xiū zhuàn bù sà é ěr kè jiān yòu shí yí. yù yuē: guó jiā shè zhì jiàn guān, fēi qǔ xū míng, gài zé shí xiào, shù jǐ yǒu suǒ bì yì. qīng děng jiē cháo tíng xuǎn zhuó, yí zhí yán wú yǐn. lù duó zuǒ qiān, běn yǐ tā zuì, qīng děng wù yǐ bèi zé, suì wèi bì bù gǎn yán!
甲午,金以翰林直學士富珠哩子元為右司諫,監察御史田仲禮為左拾遺,翰林修撰布薩額爾克兼右拾遺。諭曰:「國家設置諫官,非取虛名,蓋責實效,庶幾有所裨益。卿等皆朝廷選擢,宜直言無隱。路鐸左遷,本以它罪,卿等勿以被責,遂畏避不敢言!」
guǐ chǒu, zhào shì cóng tái jiàn liǎng shěng jí yì jiāng nán yán jiāng zhū zhōu xíng tiě qián lì hài.
癸丑,詔侍從、台諫、兩省集議江南沿江諸州行鐵錢利害。
xià, sì yuè, dīng sì, tài fǔ sì chéng lǚ zǔ jiǎn shàng fēng shì yuē: bì xià chū zhèng qīng míng, dēng yòng zhōng liáng. rán céng wèi yú shí, zhū xī, lǎo rú yě, péng guī nián, jiù xué yě, yǒu suǒ lùn liè, zé jí xǔ zhī qù. zhì yú lǐ xiáng, lǎo chéng dǔ shí, fēi yǒu piān bǐ, gài zhòng tīng suǒ gòng fú zhě, jīn yòu zhōng yú chì zhú. chén kǒng zì shì tiān xià yǒu dāng yán zhī shì, bì jiāng xiāng shì yǐ wèi jiè, qián kǒu jié shé zhī fēng yī chéng ér wèi yì fǎn, shì qǐ guó jiā zhī lì yé? yòu yuē: jīn zhī néng yán zhī shì, qí suǒ nán fēi zài yú dé zuì jūn fù, ér zài wǔ yì quán shì. gū yǐ chén suǒ zhī zhě yán zhī: nán mò nán yú lùn zāi yì, rán yán zhī ér bù huì zhě, yǐ qí shì bù guān yú quán shì yě. ruò nǎi yù bǐ zhī jiàng, miào táng bù gǎn zhòng wéi, tái jiàn bù gǎn shēn lùn, gěi shě bù gǎn gù zhí, gài yǐ qí shì guān guì xìng, shēn lǜ chéng jiān jī fā ér zhòng dé zuì yě. gù fán quàn dǎo rén zhǔ shì cóng zhōng chū zhě, gài yù jiǎ rén zhǔ zhī shēng shì yǐ jiàn qiè wēi quán ěr. bǐ zhě wén zhī dào lù, zuǒ yòu zhí yuē yù, yú chù zhì fèi zhì zhī jì, jiān dé wén zhě, chē mǎ fú còu, qí mén rú shì, shì quán hù chǒng, yáo hàn wài tíng. chén kǒng shì shì jìn yín, zhèng guī xìng mén, fán suǒ jiàn jìn, jiē qí suǒ sī, fán suǒ qīng xiàn, jiē qí suǒ è, qǐ dàn cè mù dàn wèi, mò gǎn zhǐ yán! ér ē bǐ shùn cóng, nèi wài biǎo lǐ zhī huàn, bì jiāng xíng jiàn. chén yīn lǐ xiáng huò zuì ér shēn yán jí cǐ zhě, shì qǐ jiǎo jī zì qǔ zuì lì zāi? shí yǐ shì qì tuí mí zhī zhōng, shāo wǔ quán chén, zé qù bù xuán zhǒng. sī yōu guò jì, shēn lǜ bì xià zhī shì gū, ér xiāng yǔ wéi chí zōng shè zhě jìn guǎ yě. shū jì shàng, mìng ān zhì sháo zhōu.
夏,四月,丁巳,太府寺丞呂祖儉上封事曰:「陛下初政清明,登用忠良。然曾未逾時,硃熹,老儒也,彭龜年,舊學也,有所論列,則亟許之去。至於李祥,老成篤實,非有偏比,蓋眾聽所共孚者,今又終於斥逐。臣恐自是天下有當言之事,必將相視以為戒,鉗口結舌之風一成而未易反,是豈國家之利耶?」又曰:「今之能言之士,其所難非在於得罪君父,而在忤意權勢。姑以臣所知者言之:難莫難於論災異,然言之而不諱者,以其事不關於權勢也。若乃御筆之降,廟堂不敢重違,台諫不敢深論,給舍不敢固執,蓋以其事關貴幸,深慮乘間激發而重得罪也。故凡勸導人主事從中出者,蓋欲假人主之聲勢以漸竊威權耳。比者聞之道路,左右{執曰}御,於黜陟廢置之際,間得聞者,車馬輻輳,其門如市,恃權怙寵,搖撼外庭。臣恐事勢浸淫,政歸幸門,凡所薦進,皆其所私,凡所傾陷,皆其所惡,豈但側目憚畏,莫敢指言!而阿比順從,內外表里之患,必將形見。臣因李祥獲罪而深言及此者,是豈矯激自取罪戾哉?實以士氣頹靡之中,稍忤權臣,則去不旋踵。私憂過計,深慮陛下之勢孤,而相與維持宗社者浸寡也。」疏既上,命安置韶州。
zhōng shū shè rén dèng yì, jiǎo zòu zǔ jiǎn bù dāng zuì qiǎn. huì lóu yào jìn dú lǚ gōng zhe yuán yòu chū suǒ shàng shí shì, yīn jìn yuē: rú gōng zhe shè jì chén, yóu jiāng shí shì yòu zhī, zǔ jiǎn nǎi qí sūn yě, jīn tóu zhī lǐng wài, wàn yī jí sǐ, bì xià yǒu shā yán guān zhī míng, chén qiè xī zhī. dì wèn: zǔ jiǎn suǒ yán hé shì? rén shǐ zhī sháo zhōu zhī biǎn, bù chū shàng yì. hán tuō zhòu wèi rén yuē: fù yǒu jiù zǔ jiǎn zhě, dāng chù yǐ xīn zhōu. zhòng nǎi bù gǎn yán.
中書舍人鄧驛,繳奏祖儉不當罪遣。會樓鑰進讀呂公著元祐初所上十事,因進曰:「如公著社稷臣,猶將十世宥之,祖儉乃其孫也,今投之嶺外,萬一即死,陛下有殺言官之名,臣竊惜之。」帝問:「祖儉所言何事?」人始知韶州之貶,不出上意。韓侂胄謂人曰:「復有救祖儉者,當處以新州。眾乃不敢言。
huò wèi tuō zhòu yuē: zì zhào chéng xiàng qù, tiān xià yǐ qiè chǐ jīn yòu tóu zǔ jiǎn zhàng xiāng, bù xìng huò sǐ, zé yuàn yì zhòng, hé ruò shǎo xǐ nèi dì? tuō zhòu hòu yì wù, gǎi sòng jí zhōu.
或謂侂胄曰:「自趙丞相去,天下已切齒;今又投祖儉瘴鄉,不幸或死,則怨益重,曷若少徙內地?」侂胄後亦悟,改送吉州。
jǐ wèi, yǐ yú duān lǐ wèi yòu chéng xiàng, zhèng qiáo cān zhī zhèng shì, jīng tāng zhī shū mì yuàn shì, xiè shēn fǔ qiān shū shū mì yuàn shì.
己未,以余端禮為右丞相,鄭僑參知政事,京鏜知樞密院事,謝深甫簽書樞密院事。
gēng shēn, tài xué shēng yáng hóng zhōng zhōu duān cháo zhāng dào lín zhòng lín jiǎng fù xú fàn liù rén shàng shū yuē: zì gǔ guó jiā huàn luàn zhī yóu, chū fēi yī duān, wéi xiǎo rén zhōng shāng jūn zǐ, qí huò yóu cǎn. dǎng gù bì hàn, péng dǎng luàn táng, dà shuài yóu cǐ. yuán yòu yǐ lái, xié zhèng jiāo gōng, zú chéng jìng kāng zhī biàn. jìn zhě jiàn guān lǐ mù lùn bà zhào rǔ yú, zhōng wài zī fèn, ér mù yǐ wèi fù lǎo huān hū méng bì tiān tīng, yī zhì yú cǐ. bì xià dú bù niàn qù suì zhī shì hū? rén qíng jīng yí, biàn zài zhāo xī, jiǎ fēi rǔ yú chū sǐ lì, dìng dà yì, suī yǒu bǎi lǐ mù, wǎng zhī yōu jì. dāng guó jiā duō nán, rǔ yú wèi shū fǔ, běn bīng bǐng, zhǐ huī cāo zòng, hé xiàng bù kě! bù yǐ cǐ shí wèi lì, jīn shàng xià ān tuǒ, nǎi yǒu yì yì hū? zhāng yǐng lǐ xiáng yáng jiǎn, fā yú zhōng jī, lì biàn qí fēi, jí zāo zhú chì, liù guǎn zhī shì, fú yīng fèn yuàn. lǐ mù zì zhī xié zhèng bù liǎng lì, sī yù jǐn fù zhèng rén yǐ biàn qí sī, yú shì tuō péng dǎng yǐ wǎng bì xià zhī tīng. chén kǒng jūn zǐ xiǎo rén xiāo zhǎng zhī jī, yú cǐ yī pàn, zé jìng kāng yǐ rán zhī yàn, hé kān zài jiàn yú jīn rì yé? yuàn bì xià niàn rǔ yú zhī zhōng qín, chá xiáng jiǎn zhī fēi dǎng, zhuó lǐ mù zhī huí xié, cuàn mù yǐ xiè tiān xià, hái xiáng děng yǐ shōu shì xīn. shū shàng, zhào hóng zhōng děng xī sòng wǔ bǎi lǐ wài biān guǎn. dāng shí hào wèi liù jūn zǐ. fù jiǔ jū tài xué, zhōng gěng yǒu wén, kòu hūn zhī shì, jiē suǒ shǔ gǎo.
庚申,太學生楊宏中、周端朝、張道、林仲麟、蔣傅、徐范六人上書曰:「自古國家患亂之由,初非一端,惟小人中傷君子,其禍尤慘。黨錮弊漢,朋黨亂唐,大率由此。元祐以來,邪正交攻,卒成靖康之變。近者諫官李沐論罷趙汝愚,中外咨憤,而沐以為父老歡呼;蒙蔽天聽,一至於此。陛下獨不念去歲之事乎?人情驚疑,變在朝夕,假非汝愚出死力,定大議,雖有百李沐,罔知攸濟。當國家多難,汝愚位樞府,本兵柄,指揮操縱,何向不可!不以此時為利,今上下安妥,乃有異意乎?章穎、李祥、楊簡,發於中激,力辯其非,即遭逐斥,六館之士,拂膺憤怨。李沐自知邪正不兩立,思欲盡覆正人以便其私,於是托朋黨以罔陛下之聽。臣恐君子小人消長之機,於此一判,則靖康已然之驗,何堪再見於今日耶?願陛下念汝愚之忠勤,察祥、簡之非黨,灼李沐之回邪,竄沐以謝天下,還祥等以收士心。」疏上,詔宏中等悉送五百里外編管。當時號為「六君子」。傅久居太學,忠鯁有聞,扣閽之事,皆所屬稿。
dèng yì yán: guó jiā kāi shè xué xiào, jiào yǎng shì lèi, dé zhì wò yě. zì jiàn tài xué yǐ lái, shàng shū yán shì zhě wú shí wú zhī. lèi cháo fù hán, bù jiā zhī zuì, shèn zhě, yā guī běn guàn huò tā zhōu tīng dú ér yǐ. shào xī jiān, yǒu bù yī yú gǔ, shàng shū kuáng bèi, ruò yǐ zhǐ chì zhī zuì zuò zhī, chéng bù wèi guò. tài shàng shǐ zhě zhèn nù, jiàng zhǐ biān guǎn yǐ ér chén liáo lùn zòu, jìng cóng kuān diǎn. bì xià jīn rì biān guǎn yáng hóng zhōng liù rén, ruò yǐ shàn yáo guó shì fēi zhī, zé wèi ruò zhǐ chì chéng yú zhī zuì dà yě yǐ liù bèi zhī yán, zé yī fū wèi zhì guǎ yě. shèng míng chū zhèng, rén hòu bō wén ruì duàn guò yán, rén qíng zhèn hài. suǒ yǒu lù huáng, wèi gǎn shū xíng. shì rì, zhī lín ān fǔ qián xiàng zǔ bǔ zhū shēng yā sòng biǎn suǒ. wèi jǐ, yì bà, chū zhī quán zhōu.
鄧驛言:「國家開設學校,教養士類,德至渥也。自建太學以來,上書言事者無時無之。累朝覆涵,不加之罪,甚者,押歸本貫或它州聽讀而已。紹熙間,有布衣余古,上書狂悖,若以指斥之罪坐之,誠不為過。太上始者震怒,降旨編管;已而臣僚論奏,竟從寬典。陛下今日編管楊宏中六人,若以扇搖國是非之,則未若指斥乘輿之罪大也;以六輩之言,則一夫為至寡也。聖明初政,仁厚播聞;睿斷過嚴,人情震駭。所有錄黃,未敢書行。」是日,知臨安府錢象祖捕諸生押送貶所。未幾,驛罷,出知泉州。
guǐ hài, jīn chì yǒu sī yǐ zēng xiū qū fù xuān shèng wáng miào bì, cì yǎn shèng gōng yǐ xià sān xiàn fǎ fú jí dēng gē lè yī bù, réng sòng tài cháng jiù gōng wǎng jiào kǒng shì zǐ dì, yǐ bèi jì lǐ.
癸亥,金敕有司以增修曲阜宣聖王廟畢,賜衍聖公以下三獻法服及登歌樂一部,仍送太常舊工往教孔氏子弟,以備祭禮。
jiǎ zǐ, jīn yǐ shàng shū zuǒ chéng wū líng ā yuàn wèi píng zhāng zhèng shì, yòu chéng guā lēi jiā héng wèi shàng shū zuǒ chéng.
甲子,金以尚書左丞烏凌阿願為平章政事,右丞瓜勒佳衡為尚書左丞。
wù yín, jīn yǐ xiū hé fáng bì gōng, cān zhī zhèng shì xū chí guó děng jìn jiē, cì yín bì yǒu chà.
戊寅,金以修河防畢工,參知政事胥持國等進階,賜銀幣有差。
gēng chén, jīn yǐ yòu chéng xiàng guā lēi jiā qīng chén wèi zuǒ chéng xiàng, jiān xiū guó shǐ, fēng mì guó gōng shū mì shǐ xiāng wèi yòu chéng xiàng, fēng rèn guó gōng. qiān xū chí guó wèi shàng shū yòu chéng. chí guó yǔ lǐ shū fēi biǎo lǐ, guǎn shàn cháo zhèng, shì zhī hǎo lì zào jìn zhě, zhēng qū zǒu qí mén. sì fāng wèi zhī yǔ yuē: jīng tóng zuò xiāng, jiān bì wèi fēi.
庚辰,金以右丞相瓜勒佳清臣為左丞相,監修國史,封密國公;樞密使襄為右丞相,封任國公。遷胥持國為尚書右丞。持國與李淑妃表里,筦擅朝政,士之好利躁進者,爭趨走其門。四方為之語曰:「經童作相,監婢為妃。」
wǔ yuè, yǐ wèi, jīn pàn píng yáng fǔ shì hào wáng yǒng zhōng cì sǐ, bìng qí èr zi zhāng tuàn.
五月,乙未,金判平陽府事鎬王永中賜死,並其二子璋、彖。
chū, fù wèi xī wàng fēng zhǐ, guò wèi kē xì. yǒng zhōng zì yǐ shì zōng zhǎng zi, qiě lǎo yǐ, dòng yǒu chè zhì, qíng sī yù yù, nǎi biǎo qǐ jiān jū, bù xǔ. jí zhèng wáng yǒng dǎo yǐ móu nì zhū, zēng zhì zhū wáng sī mǎ, qiú liè yóu yàn, jiē yǒu zhì xiàn jiā rén chū rù, duō jìn fáng zhī. hé dōng tí xíng pàn guān bā lī hā, zuò sī yè yǒng zhōng, zhàng yī bǎi, jiě zhí. tóng zhī xī jīng liú shǒu fèi mó kè sī, zuò shòu yǒng zhōng qǐng tuō miǎn.
初,傅尉希望風旨,過為苛細。永中自以世宗長子,且老矣,動有掣制,情思鬱郁,乃表乞間居,不許。及鄭王永蹈以謀逆誅,增置諸王司馬,球獵游宴,皆有制限;家人出入,多禁防之。河東提刑判官巴哩哈,坐私謁永中,杖一百,解職。同知西京留守費摩克斯,坐受永中請託免。
xiān shì yǒng zhōng jiù zhāng rǔ bì qī gāo tuó gàn yǐ zǔ zhòu zhū, jīn zhǔ yí shì zài yǒng zhōng, wèi yǒu yǐ fā yě. huì fù wèi zòu yǒng zhōng dì sì zǐ tuàn, yīn fáng jìn yán mì, yǔ shè bù dào, zhào tóng qiān dà mù qīn fǔ shì gāo yù shǐ zhōng chéng sūn jí kāng jū wèn, bìng dé dì èr zi zhāng suǒ zhuàn cí qū, yǒu bù xùn yǔ. jiā nú dé gé shǒu yǒng zhōng cháng yǔ shì qiè ruì xuě yán: wǒ dé tiān zǐ, zi wèi dài wáng, yǐ ěr wèi fēi. zhào qiǎn guān fù àn, zài qiǎn lǐ bù shàng shū zhāng bīng bù shàng shū wū kù lī qìng yì fù zhī. jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: hào wáng zhǐ yǐ yǔ yán dé zuì, yǔ yǒng dǎo zuì yì. mǎ qí yuē: zuì zhuàng suī yì, rén chén wú jiāng zé yī yě. jīn zhǔ yòu yuē: wáng hé gù zhé chū cǐ yán? guā lēi jiā qīng chén yuē: sù yǒu wàng xiǎng gù yě. suì lìng bǎi guān zá yì, qǐng lùn rú lǜ. zhào cì yǒng zhōng sǐ, è lán hā zhāng tuàn děng jiē qì shì, yǒng zhōng qī zǐ wēi zhōu ān zhì.
先是永中舅張汝弼妻高陀幹以詛咒誅,金主疑事在永中,未有以發也。會傅尉奏永中第四子彖,因防禁嚴密,語涉不道,詔同簽大睦親府事膏、御史中丞孫即康鞫問,並得第二子璋所撰詞曲,有不遜語。家奴德格首永中嘗與侍妾瑞雪言:「我得天子,子為大王,以爾為妃。」詔遣官覆按,再遣禮部尚書張、兵部尚書烏庫哩慶裔覆之。金主謂宰臣曰:「鎬王只以語言得罪,與永蹈罪異。」馬琪曰:「罪狀雖異,人臣無將則一也。」金主又曰:「王何故輒出此言?」瓜勒佳清臣曰:「素有妄想故也。」遂令百官雜議,請論如律。詔賜永中死,鄂蘭哈、璋、彖等皆棄市,永中妻子威州安置。
wù xū, zhào jiè bǎi guān péng bǐ.
戊戌,詔戒百官朋比。
bǐng wǔ, zhào zhū lù tí jǔ sī zhì guǎng huì cāng.
丙午,詔諸路提舉司置廣惠倉。
gēng xū, jīn mìng guā lēi jiā qīng chén xíng shěng yú lín huáng fǔ.
庚戌,金命瓜勒佳清臣行省於臨潢府。
liù yuè, bǐng chén, jīn yòu jiàn yì dài fū jiǎ shǒu qiān yòu shí yí bù sà é ěr kè zuò yì hào wáng yǒng zhōng shì zòu duì bù shí, xuē guān èr jiē, bà zhī. yù shǐ zhōng chéng sūn jí kāng yòu bǔ què méng gǔ hū lǎ yòu shí yí tián zhòng lǐ bìng fá jīn.
六月,丙辰,金右諫議大夫賈守謙、右拾遺布薩額爾克坐議鎬王永中事奏對不實,削官二階,罷之。御史中丞孫即康、右補闕蒙古呼喇、右拾遺田仲禮並罰金。
dīng sì, fù liú zhèng guān wén diàn dà xué shì chōng lǐ quán guān shǐ.
丁巳,復留正觀文殿大學士、充醴泉觀使。
hán tuō zhòu yòng yì, shì dài fū sù wèi qīng yì suǒ bìn zhě, jiào yǐ fán yǔ wèi yì zhě jiē dào xué zhī rén, shū xìng míng shòu zhī, bǐ yǐ cì chì gé. huò yòu yán dào xué hé zuì, dāng míng yuē wěi xué, shàn lèi zì jiē bù ān. yóu shì yǒu wěi xué zhī mù.
韓侂胄用意,士大夫素為清議所擯者,教以凡與為異者皆道學之人,疏姓名授之,俾以次斥革。或又言道學何罪,當名曰「偽學」,善類自皆不安。由是有「偽學」之目。
yòu zhèng yán liú dé xiù shàng yán: xié zhèng zhī biàn, wú guò zhēn yǔ wěi ér yǐ. bǐ kǒu dào xiān shēng zhī yán, ér xíng rú shì rén suǒ bù wèi, zài xìng wáng zhī suǒ bì chì yě. xī xiào zōng ruì yì huī fù, shǒu wù hé shí, fán yán xíng xiāng wéi zhě, wèi cháng bù shēn zhì qí jiān. chén yuàn bì xià yǐ xiào zōng wèi fǎ, kǎo hé zhēn wěi, yǐ biàn xié zhèng. zhào xià qí zhāng. yóu shì bó shì sūn yuán qīng yuán xiè guó zi zhèng chén wǔ jiē bà. sī yè wāng kuí rù zhá zi biàn zhī, dé xiù yǐ kuí wèi kuáng yán, yì bèi chì.
右正言劉德秀上言:「邪正之辨,無過真與偽而已。彼口道先生之言,而行如市人所不為,在興王之所必斥也。昔孝宗銳意恢復,首務核實,凡言行相違者,未嘗不深知其奸。臣願陛下以孝宗為法,考核真偽,以辯邪正。」詔下其章。由是博士孫元卿、袁燮、國子正陳武皆罷。司業汪逵入札子辨之,德秀以逵為狂言,亦被斥。
jǐ wèi, fù zhì tái jiàn yán shì bù.
己未,復置台諫言事簿。
bǐng yín, jīn yǐ shū mì fù shǐ táng gǔ gòng wèi shū mì shǐ.
丙寅,金以樞密副使唐古貢為樞密使。
gēng wǔ, zhào: sān yá jiāng shàng zhū jūn zhǔ shuài jiāng zuǒ, chū chú jǔ zì dài yī rén, suì jǔ suǒ zhī sān rén.
庚午,詔:「三衙、江上諸軍主帥、將佐,初除舉自代一人,歲舉所知三人。」
guǐ yǒu, yǐ hán tuō zhòu wèi bǎo níng jūn jié dù shǐ tí jǔ wàn shòu guān.
癸酉,以韓侂胄為保寧軍節度使、提舉萬壽觀。
qiū, qī yuè, dīng yǒu, yù shǐ zhōng chéng hé dàn yán: qǐng suì yǒu wèi zhuān mén zhī xué zhě, yǐ sī shū zhū rén wèi jǐ rèn, fēi bù shàn yě. jí qí jiǔ yě, yǒu cóng ér fù hè zhī zhě, yǒu cóng ér dǐ huǐ zhī zhě, yǒu wèi ér bù gǎn qiè yì zhě. fù hè zhī zhě, zé yuē cǐ zhì zhī gé wù jīng yì rù shén zhī xué, ér gǔ shèng xián zhī gōng yòng zài shì yě. yī rén chàng zhī, qiān bǎi rén hé zhī. xìng qí xué zhī xiǎn xíng, zé bù wèn qí rén zhī xián fǒu, jiān shōu ér bìng xù zhī, yǐ wèi cǐ jiē xián rén yě, jiē shàn lèi yě, jiē zhī qū xiàng zhě yě. dǐ huǐ zhī zhě, zé yuē qí shuō kōng xū ér wú bǔ yú shí yòng, qí xíng jiǎo wěi ér bù jìn yú rén qíng, yī rù qí mén ér jiǎ jiè qí shēng shì, xiǎo kě yǐ dé míng yù, dà kě yǐ dé jué lù, jīn rì huàn xué zhī jié jìng, wú yǐ yì cǐ. wèi zhī ér wú gǎn qiè yì zhě, zé yuē lì qí xué zhě rì fán ér hù qí jú zhě shén zhòng, yán yī chū kǒu, huò qiě jí shēn. dú bù jiàn mǒu rén hū? yīn yán qí xué ér qì zhì yǐ. yòu bù jiàn mǒu rén hū? yīn lùn qí rén ér bìn chì yǐ. bǐ yù yǐ cǐ qián rén zhī kǒu, mò ruò zhì ér bù wèn.
秋,七月,丁酉,御史中丞何澹言:「頃歲有為專門之學者,以私淑諸人為己任,非不善也。及其久也,有從而附和之者,有從而詆毀之者,有畏而不敢竊議者。附和之者,則曰此致知格物、精義入神之學,而古聖賢之功用在是也。一人倡之,千百人和之。幸其學之顯行,則不問其人之賢否,兼收而並蓄之,以為此皆賢人也,皆善類也,皆知趨向者也。詆毀之者,則曰其說空虛而無補於實用,其行矯偽而不近於人情,一入其門而假借其聲勢,小可以得名譽,大可以得爵祿,今日宦學之捷徑,無以易此。畏之而無敢竊議者,則曰利其學者日煩而護其局者甚眾,言一出口,禍且及身。獨不見某人乎?因言其學而棄置矣。又不見某人乎?因論其人而擯斥矣。彼欲以此箝人之口,莫若置而不問。
chén cháng píng xīn ér lùn, yǐ wèi fù hè zhě huò liú ér wèi wěi, dǐ huǐ zhě huò shī qí wèi zhēn, huò wèi zhī ér wú gǎn qiè yì, zé zhēn wěi jǔ wú suǒ bié yǐ, shì fēi hé zì ér dìng hū? yǒu rén yú cǐ, xíng hū guī mén, dá hū xiāng dǎng, qí jiàn lǚ kě guān ér bù wèi wěi xíng, qí xué shù yǒu yòng ér bù wèi kōng yán, qí jiàn yú shì yě, zhèng zhí ér bù sī, lián jié ér wú diàn, jì bù jiǎo jī yǐ wèi yì, yì bù guǐ suí yǐ wèi tóng, zé zhēn shèng xián zhī dào xué yě, qǐ bù kě zūn shàng zāi? gǒu qí xué shù zhī kōng xū ér jiǎ cǐ yǐ gài qí duǎn zhuō, jiàn lǚ zhī bù dǔ ér jí cǐ yǐ wén qí jiān zhà, huò zhě yòu píng jí hū cǐ yǐ gū míng yù ér diào jué lù, shèn zhě lǚ gū zāng huì, shì lùn zhī bù chǐ, ér yín yuán jiǎ tuō yǐ jiè zhòng, zé wèi cǐ xué zhī diàn lèi ěr. jí rén zhī qiè yì, zé bù zhī zì fǎn, yòu qún qǐ ér gōng zhī yuē: bǐ qí bù lè dào xué yě, bǐ qí hǎo shāng shàn lèi yě. bǐ cǐ shì fēi, fēn náo bù yǐ, zé wèi hàn gān líng táng niú lǐ, guó jiā jiāng shòu qí hài, kě bù lǜ zāi?
「臣嘗平心而論,以為附和者或流而為偽,詆毀者或失其為真,或畏之而無敢竊議,則真偽舉無所別矣,是非何自而定乎?有人於此,行乎閨門,達乎鄉黨,其踐履可觀而不為偽行,其學術有用而不為空言,其見於事也,正直而不私,廉潔而無玷,既不矯激以為異,亦不詭隨以為同,則真聖賢之道學也,豈不可尊尚哉?苟其學術之空虛而假此以蓋其短拙,踐履之不篤而藉此以文其奸詐,或者又憑藉乎此以沽名譽而釣爵祿,甚者屢沽贓穢,士論之不齒,而夤緣假託以借重,則為此學之玷累爾。及人之竊議,則不知自反,又群起而攻之曰:彼其不樂道學也,彼其好傷善類也。彼此是非,紛呶不已,則為漢甘陵、唐牛李,國家將受其害,可不慮哉?
chén wén shào xìng jiān, jiàn chén chén gōng fǔ cháng yán chéng hào wáng ān shí zhī xué jiē yǒu shàng tóng zhī bì, gāo zōng huáng dì qīn sǎ chén hàn, yǒu yuē: xué zhě dāng yǐ kǒng mèng wèi shī. chén yuàn bì xià yǐ gāo zōng zhī yán fēng lì tiān xià, shǐ tiān xià jiē shī kǒng mèng. yǒu zhì yú xué zhě, bù bì zì xiāng biāo bǎng, shǐ zhòng rén dé ér zhǐ mù, yì bù bì yǐ tóng mén zhī gù, gèng xiāng bì hù. shì zhě cóng qí wèi shì, fēi zhě cóng qí wèi fēi, cháo tíng yì wéi shì zhī cóng, wéi shàn zhī qǔ, ér wú bǐ cǐ tóng yì zhī shuō. tīng yán ér guān xíng, yīn míng ér chá shí, lù qí zhēn ér qù qí wěi, zé rén zhī miǎn lì ér wú gǎn shì zhà yǐ qiú shòu yǐ. shì fēng chún ér guó shì dìng, jiāng bì yóu cǐ. dì shì zhī, zhào bǎng yú cháo táng.
「臣聞紹興間,諫臣陳公輔嘗言程顥、王安石之學皆有尚同之弊,高宗皇帝親灑宸翰,有曰:『學者當以孔、孟為師。』臣願陛下以高宗之言風厲天下,使天下皆師孔、孟。有志於學者,不必自相標榜,使眾人得而指目,亦不必以同門之故,更相庇護。是者從其為是,非者從其為非,朝廷亦惟是之從,惟善之取,而無彼此同異之說。聽言而觀行,因名而察實,錄其真而去其偽,則人知勉勵而無敢飾詐以求售矣。士風純而國是定,將必由此。」帝是之,詔榜於朝堂。
jì ér lì bù láng guān mí shī dàn, fù qǐng kǎo hé zhēn wěi, qiān zuǒ sī yuán wài láng. yòu yǒu zhāng guì mó zhě, zhǐ lùn tài jí tú, yì bèi shǎng zhuó.
既而吏部郎官糜師旦,復請考核真偽,遷左司員外郎。又有張貴模者,指論《太極圖》,亦被賞擢。
dàn fù shàng shū yán: cháo tíng zhī chén, shú zhī qí xié jī, rán yì bù gǎn bái fà yǐ zhāo bào fù zhī huò. wàng míng zhào dà chén, qù qí suǒ dāng qù zhě.
澹復上疏言:「朝廷之臣,熟知其邪跡,然亦不敢白髮以招報復之禍。望明詔大臣,去其所當去者。」
zhào zhào rǔ yú yǐ guān wén diàn dà xué shì bà cí.
詔趙汝愚以觀文殿大學士罷祠。
bā yuè, jǐ sì, zhào nèi wài zhū jūn zhǔ shuài tiáo zòu wǔ bèi biān fáng zhī cè.
八月,己巳,詔內外諸軍主帥條奏武備邊防之策。
jiǔ yuè, rén wǔ shuò, juān lín ān fǔ shuǐ zāi pín mín fù.
九月,壬午朔,蠲臨安府水災貧民賦。
jiǎ shēn, jīn cè jìng níng shān shén wèi zhèn ān gōng, hū tú lǐ bā shān shén wèi ruì shèng gōng.
甲申,金冊靜寧山神為鎮安公,呼圖里巴山神為瑞聖公。
yǐ yǒu, yǐ jiǔ yǔ, jué xì qiú.
乙酉,以久雨,決繫囚。
bǐng xū, jīn yǐ zhī hé jiān fǔ shì yī lǎ zhòng fāng wèi yù shǐ dài fū.
丙戌,金以知河間府事伊喇仲方為御史大夫。
xīn mǎo, jīn zhǔ rú qiū shān dōng, shí yuè, bǐng chén, hái dōu.
辛卯,金主如秋山;冬,十月,丙辰,還都。
yǐ chǒu, shēng xiù zhōu wèi jiā xìng fǔ, shū zhōu wèi ān qìng fǔ, jiā zhōu wèi jiā dìng fǔ, yīng zhōu wèi yīng dé fǔ.
乙丑,升秀州為嘉興府,舒州為安慶府,嘉州為嘉定府,英州為英德府。
rén shēn, fēng zǐ gōng wèi ān dìng jùn wáng.
壬申,封子恭為安定郡王。
jīn guā lēi jiā qīng chén shòu mìng chū shī, zhēn rú xū shí, zì xuǎn jīng bīng yī wàn, jìn zhì hé lēi hé. qián duì xuān huī shǐ yī lǎ mǐn děng, yú kǎo kǎo luò gōng yíng shí sì, xià zhī, huí yíng dà jūn shǔ bù xié chū, yǎn qí suǒ huò yáng mǎ zī wù yǐ guī. qīng chén qiǎn rén zé qí tàn fá, běi zhǔn bù yóu cǐ pàn qù, dà qīn lüè.
金瓜勒佳清臣受命出師,偵如虛實,自選精兵一萬,進至合勒河。前隊宣徽使伊喇敏等,於栲栲濼攻營十四,下之,回迎大軍;屬部斜出,掩其所獲羊馬資物以歸。清臣遣人責其賧罰,北准布由此叛去,大侵掠。
yǐ hài, jīn zhǔ mìng guā lēi jiā héng xíng shěng yú fǔ zhōu, mìng xuǎn qīn jūn wǔ wèi jūn gè wǔ bǎi rén yǐ cóng. shí yī yuè, wù zǐ, qīng chén bà, mìng yòu chéng xiàng xiāng dài zhī.
乙亥,金主命瓜勒佳衡行省於撫州,命選親軍武衛軍各五百人以從。十一月,戊子,清臣罷,命右丞相襄代之。
chū yì zhēng tǎo, qīng chén zhǔ qí shì, jì ér lǐng jūn chū zhēng, suī lǚ huò jié, ér tān xiǎo lì, suì zhì běi biān bù níng zhě shù suì.
初議征討,清臣主其事,既而領軍出征,雖屢獲捷,而貪小利,遂致北邊不寧者數歲。
wù xū, jiā shang tài huáng tài hòu tài shàng huáng tài shàng huáng hòu zūn hào.
戊戌,加上太皇太后、太上皇、太上皇后尊號。
yǐ sì, jīn yǐ shū mì shǐ táng gǔ gòng yù shǐ dài fū yī lǎ zhòng fāng lǐ bù shàng shū zhāng děng èr shí èr rén chōng jì yì guān, fán jūn shì zé yì zhī.
乙巳,金以樞密使唐古貢、御史大夫伊喇仲方、禮部尚書張等二十二人充計議官,凡軍事則議之。
bǐng wǔ, cuàn gù xiāng zhào rǔ yú yú yǒng zhōu.
丙午,竄故相趙汝愚於永州。
chū, hán tuō zhòu jì rǔ yú, bì yù zhì zhī sǐ. jì bà gōng guān, jiān chá yù shǐ hú hóng suì shàng yán: rǔ yú chàng yǐn qí tú, móu wèi bù guǐ, chéng lóng shòu dǐng, jiǎ mèng wèi fú. yīn tiáo zòu qí shí bù xùn, qiě jí xú yì. zhào zé rǔ yú yǒng zhōu ān zhì, yì nán ān jūn ān zhì. shí wāng yì duān dāng zhì, suì yòng hàn zhū liú qū máo táng lù lǐ lín fǔ shì, dí gōng láng zhào shī zhào yì shàng shū qǐ zhǎn rǔ yú, dì bù cóng. rǔ yú yí rán jiù dào, wèi zhū zǐ yuē: guān tuō zhòu zhī yì, bì yù shā wǒ. wǒ sǐ, rǔ cáo huò kě miǎn yě.
初,韓侂胄忌汝愚,必欲置之死。既罷宮觀,監察御史胡紘遂上言:「汝愚倡引其徒,謀為不軌,乘龍授鼎,假夢為符。」因條奏其十不遜,且及徐誼。詔責汝愚永州安置,誼南安軍安置。時汪義端當制,遂用漢誅劉屈氂、唐戮李林甫事,迪功郎趙師召亦上書乞斬汝愚,帝不從。汝愚怡然就道,謂諸子曰:「觀侂胄之意,必欲殺我。我死,汝曹或可免也。」
dīng wèi, mìng zǎi zhí dà yuè.
丁未,命宰執大閱。
yú duān lǐ zhèng qiáo yán: fú jiàn dì xiá rén chóu, wú yǐ shàn yǎng, shēng zǐ duō bù jǔ. fú jiàn tí jǔ sòng zhī ruì qǐ miǎn yù jiàn jiàn tīng jùn méi guān tián, shōu qí zū, zhù mín jǔ zi zhī fèi. cóng zhī.
余端禮、鄭僑言:「福建地狹人稠,無以贍養,生子多不舉。福建提舉宋之瑞乞免鬻建、劍、汀郡沒官田,收其租,助民舉子之費。」從之。
shí èr yuè, yǐ mǎo, jīn zhǔ mìng zhāo fǔ běi biān jūn mín.
十二月,乙卯,金主命招撫北邊軍民。
wù wǔ, jīn lǐ bù shàng shū zhāng děng jìn dà jīn yí lǐ.
戊午,金禮部尚書張等進《大金儀禮》。
dīng mǎo, jīn yīng fèng hàn lín wén zì tóng zhī zhì gào fǔ yáng zhào bǐng wén, shàng shū lùn zǎi xiàng xū chí guó dāng bà, zōng shì shǒu zhēn kě dà yòng. jīn zhǔ zhào wèn, yán pō chà yì, mìng zhī dà xìng fǔ shì nèi zú gāo děng jū zhī. bǐng wén chū bù kěn yán, jié qí pū, biàn shù jiāo yóu zhě, bǐng wén nǎi yuē: chū yù shàng yán, cháng yǔ xiū zhuàn wáng tíng yún yù shǐ zhōu áng shěng lìng shǐ pān bào zhèng zàn dào gāo tǎn děng sī yì. tíng yún děng jiē xià yù jué fá yǒu chà. yǒu sī lùn bǐng wén shàng shū kuáng wàng, fǎ dāng zhuī jiě, jīn zhǔ bù yù yǐ yán zuì rén, tè miǎn zhī. dāng shí wèi zhī yǔ yuē: gǔ yǒu zhū yún, jīn yǒu bǐng wén. zhū yún pān kǎn, bǐng wén pān rén. shì dài fū mò bù chǐ zhī, zuò shì jiǔ fèi.
丁卯,金應奉翰林文字、同知制誥滏陽趙秉文,上書論宰相胥持國當罷,宗室守貞可大用。金主召問,言頗差異,命知大興府事內族膏等鞫之。秉文初不肯言,詰其仆,遍數交遊者,秉文乃曰:「初欲上言,嘗與修撰王庭筠、御史周昂、省令史潘豹、鄭贊道、高坦等私議。」庭筠等皆下獄、決罰有差。有司論秉文上疏狂妄,法當追解,金主不欲以言罪人,特免之。當時為之語曰:「古有硃雲,今有秉文。硃雲攀檻,秉文攀人。」士大夫莫不恥之,坐是久廢。
yǐ hài, jīn zhào jiā wǔ zhèn sì dú wáng jué.
乙亥,金詔加五鎮、四瀆王爵。
huàn zhāng gé dài zhì tí jǔ nán jīng hóng qìng gōng zhū xī, shǐ yǐ miào yì zì hé, bù xǔ yǐ jí zài qǐ xiū zhì, zhào: cí zhí xiè shì, fēi zhèn yōu xián zhī yì, yī jiù mì gé xiū zhuàn.
煥章閣待制、提舉南京鴻慶宮硃熹,始以廟議自劾,不許;以疾再乞休致,詔:「辭職謝事,非朕優賢之意,依舊秘閣修撰。」
shì yuè, jīn yòu chéng xiàng xiāng lǜ fù mǎ dū wèi bù sà kuí děng zì lín huáng jìn jūn dà yán luò, fēn bīng gōng qǔ zhū yíng.
是月,金右丞相襄率駙馬都尉布薩揆等自臨潢進軍大鹽濼,分兵攻取諸營。
jīn wán yán shǒu zhēn jì bà xiāng chū shǒu, xū chí guó děng yóu jì zhī. é yǒu yán shǒu zhēn zài zhèng fǔ rì, cháng yǔ jìn shì qiè yán gōng yē shì ér wàng chēng zòu xià. jīn zhǔ mìng yǒu sī jū wèn, shǒu zhēn kuǎn fú. duó guān yī jiē, jiě zhí, qiǎn zhōng shǐ chí zhào qiè zé zhī, réng yǐ shǒu zhēn bù gōng shì xuān yù bǎi guān yú shàng shū shěng.
金完顏守貞既罷相出守,胥持國等猶忌之。俄有言守貞在政府日,嘗與近侍竊言宮掖事而妄稱奏下。金主命有司鞫問,守貞款伏。奪官一階,解職,遣中使持詔切責之,仍以守貞不公事宣諭百官於尚書省。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì qìng yuán èr nián jīn chéng ān yuán nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝慶元二年(金承安元年)
chūn, zhēng yuè, jiǎ shēn, jīn dà yán luò qún mù shǐ yī lǎ yī dōu děng wèi guǎng jí lǎ bù bīng suǒ bài, sǐ zhī.
春,正月,甲申,金大鹽濼群牧使伊喇伊都等為廣吉喇部兵所敗,死之。
dīng hài, jīn guó zi xué zhāi zhǎng zhāng shǒu yú shàng píng biān yì, tè shòu běn xué jiào shòu, yǐ qí yì fù shǐ guǎn.
丁亥,金國子學齋長張守愚上《平邊議》,特授本學教授,以其議付史館。
gēng yín, yǐ yú duān lǐ wèi zuǒ chéng xiàng, jīng tāng wèi yòu chéng xiàng, xiè shēn fǔ cān zhī zhèng shì, zhèng qiáo zhī shū mì yuàn shì, hé dàn tóng zhī shū mì yuàn shì.
庚寅,以余端禮為左丞相,京鏜為右丞相,謝深甫參知政事,鄭僑知樞密院事,何澹同知樞密院事。
zhào rǔ yú xíng zhì héng zhōu, bìng zuò. héng shǒu qián móu, chéng hán tuō zhòu fēng zhǐ, jiǒng rǔ bǎi duān gēng zǐ, rǔ yú bào zú. tiān xià yuān zhī. dì mìng zhuī fù yuán guān, xǔ guī zàng, zhōng shū shè rén wú zōng dàn jiǎo hái fù guān zhī mìng.
趙汝愚行至衡州,病作。衡守錢鍪,承韓侂胄風旨,窘辱百端;庚子,汝愚暴卒。天下冤之。帝命追復原官,許歸葬,中書舍人吳宗旦繳還復官之命。
rǔ yú xué wèn yǒu yòng, cháng yǐ fàn zhòng yān hán qí fù bì sī mǎ guāng zì qī, fán píng xī suǒ wén yú shī yǒu zhī yán, yù cì dì xíng zhī, wèi guǒ ér bà zhèng. chū, rǔ yú cháng mèng xiào zōng shòu yǐ tāng dǐng, bèi fù bái lóng shēng tiān hòu yì jiā wáng yǐ sù fú jí wèi, chán zhě suì yǐ wèi zuì.
汝愚學問有用,嘗以范仲淹、韓琦、富弼、司馬光自期,凡平昔所聞於師友之言,欲次第行之,未果而罷政。初,汝愚嘗夢孝宗授以湯鼎,背負白龍升天;後翼嘉王以素服即位,讒者遂以為罪。
jiǎ chén, yòu jiàn yì dài fū liú dé xiù hé qián chéng xiàng liú zhèng sì dà zuì, shǒu yán yǐn yòng wěi xué zhī dǎng yǐ wēi shè jì. zhào zhèng luò zhí, bà cí.
甲辰,右諫議大夫劉德秀劾前丞相留正四大罪,首言引用偽學之黨以危社稷。詔正落職,罷祠。
èr yuè, duān míng diàn xué shì yè zhù zhī gòng jǔ. tóng zhī gòng jǔ yòu zhèng yán liú dé xiù yán: wěi xué zhī kuí, yǐ pǐ fū qiè rén zhǔ zhī bǐng, gǔ dòng tiān xià, gù wén fēng wèi néng pī biàn. qǐng jiāng yǔ lù zhī lèi jǐn xíng chú huǐ. gù shì kē qǔ shì, shāo shè yì lǐ zhě, xī jiē chù luò liù jīng yǔ mèng zhōng yōng dà xué dà shū, wèi shì dà jìn.
二月,端明殿學士葉翥知貢舉。同知貢舉、右正言劉德秀言:「偽學之魁,以匹夫竊人主之柄,鼓動天下,故文風未能丕變。請將語錄之類盡行除毀。」故是科取士,稍涉義理者,悉皆黜落;《六經》、《語》、《孟》、《中庸》、《大學》大書,為世大禁。
huái xī zǒng lǐng zhāng fǔ shàng yán: ěr zhě wěi xué shèng xíng, lài bì xià shèng míng chì bà, tiān xià jiē xǐ xīn dí lǜ, bù gǎn wèi qián rì zhī xí. yuàn bì xià míng zhào zài wèi zhī chén, shàng xià jiān shǒu wù biàn, wú shǐ wěi yán wěi xíng chéng jiān ér rù, yǐ huài jì dìng zhī guī mó. nǎi chú fǔ shàng shū zuǒ sī láng guān.
淮西總領張釜上言:「邇者偽學盛行,賴陛下聖明斥罷,天下皆洗心滌慮,不敢為前日之習。願陛下明詔在位之臣,上下堅守勿變,毋使偽言偽行乘間而入,以壞既定之規模。」乃除釜尚書左司郎官。
xīn wèi, juān lín ān mín shēn dīng qián sān nián.
辛未,蠲臨安民身丁錢三年。
shì yuè, jīn chū zào hǔ fú fā bīng.
是月,金初造虎符發兵。
sān yuè, jǐ hài, jìn fēng jiā guó gōng bǐng wèi wú xìng jùn wáng.
三月,己亥,進封嘉國公柄為吳興郡王。
guǐ mǎo, jīn yǐ jiǔ hàn, chì shàng shū shěng yuē: xíng yù suī yǐ zòu xíng, qí jiān kǒng yǒu yí, qí zài yì yǐ wén. rén mìng zhì zhòng, bù kě bù shèn yě.
癸卯,金以久旱,敕尚書省曰:「刑獄雖已奏行,其間恐有疑,其再議以聞。人命至重,不可不慎也。」
bǐng wǔ, yǒu sī shàng qìng yuán huì jì lù.
丙午,有司上《慶元會計錄》。
xià, sì yuè, rén zǐ, jīn qiǎn shǐ shěn jué yuān yù.
夏,四月,壬子,金遣使審決冤獄。
wù wǔ, jīn chū xíng qū zhǒng fǎ, mín shí wǔ yǐ shàng liù shí yǐ xià yǒu tǔ tián zhě, dīng zhǒng yī mǔ.
戊午,金初行區種法,民十五以上六十以下有土田者,丁種一畝。
jiǎ zǐ, zuǒ chéng xiàng yú duān lǐ bà. shí hán tuō zhòu shàn quán, bìn chì zhèng shì, duān lǐ chēng jí bà zhèng.
甲子,左丞相余端禮罷。時韓侂胄擅權,擯斥正士,端禮稱疾罷政。
rén shēn, yǐ hé dàn cān zhī zhèng shì, lì bù shàng shū yè zhù qiān shū shū mì yuàn shì.
壬申,以何澹參知政事,吏部尚書葉翥簽書樞密院事。
wǔ yuè, yǐ yǒu, shēn yán yù qiú yǔ sǐ zhī fá.
五月,乙酉,申嚴獄囚瘐死之罰。
jīn yǐ jiǔ hàn xǐ shì gēng yín, zhào fù shì rú cháng.
金以久旱徙市;庚寅,詔復市如常。
xīn mǎo, cì lǐ bù jìn shì zōu yīng lóng yǐ xià sì bǎi sì shí jiǔ rén jí dì chū shēn.
辛卯,賜禮部進士鄒應龍以下四百四十九人及第、出身。
jiǎ wǔ, jiǎn zhū lù hé shì zhé bó qián sān nián.
甲午,減諸路和市折帛錢三年。
jiàn huá wén gé, cáng xiào zōng yù jí.
建華文閣,藏《孝宗御集》。
yǐ wèi, jīn cān zhī zhèng shì ní páng gǔ jiàn zú.
乙未,金參知政事尼厖古鑒卒。
jiǎ chén, gèng cí fú gōng yuē shòu cí.
甲辰,更慈福宮曰壽慈。
liù yuè, jiǎ yín, jīn zhǔ yǐ zhòng xià shǐ dé yǔ zú, bǎi xìng jiān shí, chū cāng sù shí wàn shí, jiǎn jià tiào zhī.
六月,甲寅,金主以仲夏始得雨足,百姓艱食,出倉粟十萬石,減價糶之。
yǐ chǒu, mìng jiān sī shuài shǒu zāng pǐ xiàn lìng, fēn sān děng, cóng zhāng fǔ zhī qǐng yě. hòu qì bù xíng.
乙丑,命監司、帥守臧否縣令,分三等,從張釜之請也。後迄不行。
dīng mǎo, jīn yù shǐ dài fū yī lǎ zhòng fāng bà.
丁卯,金御史大夫伊喇仲方罷。
jīn dìng sēng dào nǚ guān tì dù zhī zhì.
金定僧、道、女冠剃度之制。
jīn zhǔ cháng wèn jiàn yì dài fū zhāng yuē: sēng dào sān nián yī shì, bā shí qǔ yī, bù yǐ shǎo hū? yuē: cǐ bèi fú shí, wú yì yǒu sǔn, bù yí zī yì yě. jīn zhǔ yuē: zhōu wǔ dì táng wǔ zōng hòu zhōu shì zōng jiē xián jūn, qí shòu bù yǒng, suī yuē ǒu rán, shì yì yǒu yīn yě. duì yuē: sān jūn jiǎo wǎng tài guò. jīn bù chóng fèng. bù huǐ chú, shì wèi dé zhòng yǐ.
金主嘗問諫議大夫張曰:「僧道三年一試,八十取一,不已少乎?」曰:「此輩浮食,無益有損,不宜滋益也。」金主曰:「周武帝、唐武宗、後周世宗皆賢君,其壽不永,雖曰偶然,似亦有因也。」對曰:「三君矯枉太過。今不崇奉。不毀除,是謂得中矣。」
bǐng zǐ, huáng zǐ jùn shēng.
丙子,皇子埈生。
qiū, qī yuè, gēng chén, jīn zhǔ yù zǐ chén diàn, shòu zhū wáng bǎi guān hè, cì zhū wáng zǎi zhí jìn jiǔ. chì yǒu sī yǐ jiǔ wàn zūn zhì tōng qú, cì mín zòng yǐn.
秋,七月,庚辰,金主御紫宸殿,受諸王、百官賀,賜諸王、宰執進酒。敕有司以酒萬尊置通衢,賜民縱飲。
jīn zhǔ qiǎn xī běi lù zhāo tǎo shǐ wán yán ān guó děng qū duō quán zi, mì zhào yòu chéng xiàng xiāng jìn bīng. nǎi lìng zhī jūn chū dōng dào, xiāng yóu xī dào. zhī jūn zhì lóng jū hé, wèi zhǔn bù suǒ wéi, sān rì bù dé chū, jiān shǐ chū qiú yuán. huò qǐng qí zhū jūn jí nǎi fā, xiāng yuē: wǒ jūn bèi wéi shù rì, chí jiù zhī yóu kǒng bù jí, qǐ kě hòu shí! jí míng gǔ yè fā. huò wèi xuǎn qiǎn rén bào wéi zhōng, shǐ zhī yuán zhì, xiāng yuē: suǒ qiǎn zhě tǎng wèi dí dé, shǐ zhī wú bīng guǎ ér liáng zài hòu, zé wú shì bài yǐ. nǎi yì jí chí. chí míng, jù dí jìn, zhòng yù shǎo qì, xiāng yuē: suǒ yǐ chéng yè jí chí zhě, yù yǎn qí bù bèi ěr, huǎn zé bù jí. xiāng chén, yā dí, tū jī zhī, wéi zhōng jiāng shì yì gǔ zào chū, dà zhàn, zhǔn bù bài bēn. shǐ ān guó zhuī niè, qiān yán: liáng dào bù jì, bù kě xíng yě. ān guó yuē: rén dé yī yáng, kě shí shí yú rì. bù rú qū yáng yǐ xí zhī biàn. suì cóng qí jì. ān guó tǒng suǒ bù wàn rén, jí qū yǐ báo zhī, zhǔn bù sàn zǒu. huì dà yǔ, dòng sǐ zhě shí bā jiǔ, jiàng qí bù zhǎng. jié wén, jīn zhǔ qiǎn shǐ hòu cì yǐ láo zhī, xǔ pián yí shǎng lài shì zú.
金主遣西北路招討使完顏安國等趨多泉子,密詔右丞相襄進兵。乃令支軍出東道,襄由西道。支軍至龍駒河,為準布所圍,三日不得出,間使出求援。或請俟諸軍集乃發,襄曰:「我軍被圍數日,馳救之猶恐不及,豈可後時!」即鳴鼓夜發。或謂選遣人報圍中,使知援至,襄曰:「所遣者倘為敵得,使知吾兵寡而糧在後,則吾事敗矣。」乃益疾馳。遲明,距敵近,眾欲少憩,襄曰:「所以乘夜疾馳者,欲掩其不備耳,緩則不及。」鄉晨,壓敵,突擊之,圍中將士亦鼓譟出,大戰,准布敗奔。使安國追躡,僉言:「糧道不繼,不可行也。」安國曰:「人得一羊,可食十餘日。不如驅羊以襲之便。」遂從其計。安國統所部萬人,疾驅以薄之,准布散走。會大雨,凍死者十八九,降其部長。捷聞,金主遣使厚賜以勞之,許便宜賞賚士卒。
yǐ yǒu, jīn mìng yǒu sī shōu yì xī běi lù zhèn wáng hái gǔ.
乙酉,金命有司收瘞西北路陣亡骸骨。
wù zǐ, liàng xǐ liú rén lǚ zǔ jiǎn děng yú nèi jùn. zǔ jiǎn yí gāo ān, xún zú, gāo ān zhī xiàn xú yīng lóng jīng jì qí sàng. zǔ jiǎn shòu yè yú xiōng zǔ qiān, zūn xìn bù yú, zài zhé suǒ, dú shū mài yào yǐ zì gěi. cháng yán: yīn shì biàn yǒu suǒ cuī shé, shī qí sù lǚ zhě, gù bù zú yán yīn shì biàn ér yì qì yǒu suǒ jiā zhě, yì sī xīn yě.
戊子,量徙流人呂祖儉等於內郡。祖儉移高安,尋卒,高安知縣徐應龍經紀其喪。祖儉受業於兄祖謙,尊信不渝,在謫所,讀書賣藥以自給。嘗言:「因世變有所摧折,失其素履者,固不足言;因世變而意氣有所加者,亦私心也。」
shí zhōng shū shè rén wāng yì duān, yǐn táng lǐ lín fǔ gù shì, yǐ wěi xué zhī dǎng jiē míng shì, yù jǐn chú zhī, tài huáng tài hòu wén ér fēi zhī. dì nǎi zhào tái jiàn gěi shě: lùn zòu bù bì gèng jí jiù shì, wù zài píng zhèng, yǐ fù zhèn jiàn zhōng zhī yì. zhào xià, liú dé xiù suì yǔ yù shǐ zhāng bó gāi yáo yù děng shū yán: zì jīn jiù jiān sù è, huò zī zhǎng bù quān, chén děng bù yán, zé wù bì xià zhī yòng rén yán zhī, zé ài jīn rì zhī yù zhá ruò qí qí bài huài guó shì ér hòu jìn yán, zé tú yǒu shì qí zhī huǐ. sān zhě jiē wú yī ér kě. wàng xià cǐ zhāng, bō gào zhōng wài, lìng jiù jiān zhī cháo tíng jì gāng shàng zài, bù gǎn fàng sì. cóng zhī, nǎi gǎi wèi bù bì zhuān jí jiù shì. zì shì tuō zhòu zhī dǎng gōng jī yù jí yǐ.
時中書舍人汪義端,引唐李林甫故事,以偽學之黨皆名士,欲盡除之,太皇太后聞而非之。帝乃詔台諫、給舍:「論奏不必更及舊事,務在平正,以副朕建中之意。」詔下,劉德秀遂與御史張伯垓、姚愈等疏言:「自今舊奸宿惡,或滋長不悛,臣等不言,則誤陛下之用人;言之,則礙今日之御札;若俟其敗壞國事而後進言,則徒有噬臍之悔。三者皆無一而可。望下此章,播告中外,令舊奸知朝廷紀綱尚在,不敢放肆。」從之,乃改為「不必專及舊事」。自是侂胄之黨攻擊愈急矣。
diàn zhōng shì yù shǐ huáng fú shàng yán: zhì dào zài chù shǒu è ér rèn qí xián, shǐ cái zhě bù shī qí zhí ér bù cái zhě wú suǒ hàn. gù rén zōng cháng yuē: zhèn bù yù liú rén guò shī yú xīn. cǐ huáng jí zhī dào yě. zhì yú qián shì, yǒu hé lùn liè, shì tǐ míng zhèng, yǒu guān guó jiā lì hài zhě, chén bù gǎn bù yǐ zhèng duì. jǐ chǒu, gǎi fú wèi qǐ jū láng quán bīng bù láng zhōng, yǐ yù dài wèi diàn zhōng shì yù shǐ. fú wèi jǐ bà qù.
殿中侍御史黃黻上言:「治道在黜首惡而任其賢,使才者不失其職而不才者無所憾。故仁宗嘗曰:『朕不欲留人過失於心。』此皇極之道也。至於前事,有合論列,事體明證,有關國家利害者,臣不敢不以正對。」己丑,改黻為起居郎、權兵部郎中,以愈代為殿中侍御史。黻未幾罷去。
wù xū, yǐ hán tuō zhòu wèi kāi fǔ yí tóng sān sī wàn shòu guān shǐ.
戊戌,以韓侂胄為開府儀同三司、萬壽觀使。
jīn zuǒ sī láng zhōng gāo rǔ lì, zòu shì zǐ chén, shí shì chén jiē huí bì, jīn zhǔ suǒ chí liáng shàn zhuì àn xià, rǔ lì yǐ fēi zhí, bù gǎn qǔ yǐ jìn. zòu shì bì, jīn zhǔ wèi zǎi chén yuē: gāo rǔ lì bù jìn shàn, kě wèi zhī tǐ yǐ. rǔ lì, jīn chéng rén yě.
金左司郎中高汝礪,奏事紫宸,時侍臣皆迴避,金主所持涼扇墜案下,汝礪以非職,不敢取以進。奏事畢,金主謂宰臣曰:「高汝礪不進扇,可謂知體矣。」汝礪,金城人也。
bā yuè, bǐng chén, tài cháng shǎo qīng hú hóng shàng yán: bǐ nián yǐ lái, wěi xué chāng jué, tú wèi bù guǐ, dòng yáo shàng huáng, dǐ huǐ shèng dé, jǐ zhì dà luàn. lài èr sān dà chén tái jiàn chū sǐ lì ér pái zhī, ér yuán è yǔn mìng, qún xié píng jī. zì yù bǐ yǒu jiù piān jiàn zhōng zhī shuō, huò zhě wù rèn tiān yì, jí yú fèng chéng, chàng wèi diào tíng zhī yì, qǔ qián rì wěi xué zhī jiān dǎng cì dì yòng zhī, huò yǔ gōng guān, huò yǔ chāi qiǎn, yǐ jì xìng qí tā rì bù xiāng bào fù. wǎng zhě jiàn zhōng jìng guó zhī shì, kě yǐ wèi jiè, bì xià hé bù wù yě? hàn huò guāng fèi chāng yì wáng hè, yī rì ér zhū qí qún chén yī bǎi yú rén táng wǔ wáng bù shā wǔ sān sī, bù xuán zhǒng ér jiē bì yú sān sī zhī shǒu. jīn zòng wèi néng jǐn yòng gǔ fǎ, yí lìng tuì fú tián lǐ, xún shěng qiān jiù. nǎi zhào wěi xué zhī dǎng, zǎi zhí quán zhù jìn nǐ. zì shì xué jìn yù jí.
八月,丙辰,太常少卿胡紘上言:「比年以來,偽學猖獗,圖為不軌,動搖上皇,詆毀聖德,幾至大亂。賴二三大臣、台諫出死力而排之,而元惡殞命,群邪屏跡。自御筆有救偏建中之說,或者誤認天意,急於奉承,倡為調停之議,取前日偽學之奸黨次第用之,或與宮觀,或與差遣,以冀幸其它日不相報復。往者建中靖國之事,可以為戒,陛下何不悟也?漢霍光廢昌邑王賀,一日而誅其群臣一百餘人;唐五王不殺武三思,不旋踵而皆斃於三思之手。今縱未能盡用古法,宜令退伏田裡,循省愆咎。」乃詔偽學之黨,宰執權住進擬。自是學禁愈急。
dà lǐ sī zhí shào bāo rán yán: sān shí nián lái, wěi xué xiǎn xíng, chǎng wū zhī quán, jǐn guī qí dǎng. qǐng zhào dà chén shěn chá qí suǒ xué. zhào: wěi xué zhī dǎng, wù chú zài nèi chāi qiǎn. yǐ ér yán zhě yòu lùn wěi xué zhī huò, qǐ jiàn yuán yòu diào tíng zhī shuō, dù qí gēn yuán, suì yǒu zhào: jiān sī shuài shǒu jiàn jǔ gǎi guān, bìng yú zòu dú qián shēng shuō fēi wěi xué zhī rén. huì xiāng shì, cáo sī qián qī qǔ jiā zhuàng, bì lìng shū xì bú shì wěi xué wǔ zì. fǔ zhōu tuī guān chái zhōng xíng dú shēn cáo sī yún: zì yòu xí yì, dú chéng shì yì chuán yǐ qǔ kē dì. rú yǐ wèi wěi, bù yuàn kǎo xiào. shì lùn zhuàng zhī.
大理司直邵褒然言:「三十年來,偽學顯行,場屋之權,盡歸其黨。請詔大臣審察其所學。」詔:「偽學之黨,勿除在內差遣。」已而言者又論偽學之禍,乞鑒元祐調停之說,杜其根源,遂有詔:「監司、帥守薦舉改官,並於奏牘前聲說非偽學之人。」會鄉試,漕司前期取家狀,必令書「系不是偽學」五字。撫州推官柴中行獨申漕司云:「自幼習《易》,讀程氏《易傳》以取科第。如以為偽,不願考校。」士論壯之。
rén xū, huáng zǐ jùn zú, zhuī fēng yǎn wáng, shì chōng huì. hòu lǚ jǔ huáng zǐ, jiē bù yù, jù jiā fēng shì.
壬戌,皇子埈卒,追封兗王,諡沖惠。後屢舉皇子,皆不育,俱加封諡。
jiǎ zǐ, jīn yǐ shǎn xī xī lù zhuǎn yùn dǒng shī zhōng wèi yù shǐ dài fū.
甲子,金以陝西西路轉運董師中為御史大夫。
guǐ yǒu, jīn zuǒ chéng guā lēi jiā héng dīng fù yōu xún qǐ fù.
癸酉,金左丞瓜勒佳衡丁父憂;尋起復。
jiǔ yuè, xīn sì, jīn yòu chéng xiàng xiāng zì jūn zhōng fù què, bài zuǒ chéng xiàng, jiān xiū guó shǐ, fēng dǎng shān jùn wáng. yàn qìng hé diàn, jīn zhǔ qīn jǔ jiǔ yǐn zhī, jiě suǒ fú yù jù pèi dāo yǐ cì, mìng jí fú zhī. qiān wán yán ān guó wèi zuǒ yì dōu tǒng.
九月,辛巳,金右丞相襄自軍中赴闕,拜左丞相,監修國史,封黨山郡王。宴慶和殿,金主親舉酒飲之,解所服玉具佩刀以賜,命即服之。遷完顏安國為左翼都統。
dīng hài, fù fēn lì zhōu lù wèi dōng xī lù.
丁亥,復分利州路為東、西路。
guǐ sì, sì pú wáng shì xīn hōng, zhuī fēng sháo wáng.
癸巳,嗣濮王士歆薨,追封韶王。
dōng, shí yuè, bǐng wǔ, jīn xuǎn qīn jūn bā bǎi rén shù fǔ zhōu.
冬,十月,丙午,金選親軍八百人戍撫州。
wù shēn, dì lǜ qún chén shàng cè bǎo yú cí fú shòu kāng gōng.
戊申,帝率群臣上冊寶於慈福、壽康宮。
zhǔn bù fù pàn, jīn zhǔ mìng zuǒ chéng xiàng xiāng xíng shěng yú běi jīng, qiān shū shū mì yuàn shì wán yán kuāng xíng yuàn yú fǔ zhōu. huì qì dān dé shòu děng jù xìn zhōu pàn, jiàn yuán shēn shèng, zhòng hào shù shí wàn, yuǎn jìn zhèn hài xiāng xián xiá rú píng rì, rén xīn nǎi ān. xiāng zhī chū zhèn yě, zhì shí mén zhèn, wèi liáo shǔ yuē: běi bù fàn sāi xī zú lǜ! dì kǒng jiān rén chéng xì ér dòng, běi jīng jìn dì jūn shǎo, dāng yù wèi zhī bèi. jí qiǎn guān fā shàng jīng děng jūn liù qiān, zhì shì guǒ dé qí yòng. lín huáng zǒng guǎn wū kù lī dào yuǎn fù chá shǒu chún fēn dào jìn tǎo, qín dé shòu děng, sòng jīng shī.
准布復叛,金主命左丞相襄行省於北京,簽書樞密院事完顏匡行院於撫州。會契丹德壽等據信州叛,建元身聖,眾號數十萬,遠近震駭;襄閒暇如平日,人心乃安。襄之出鎮也,至石門鎮,謂僚屬曰:「北部犯塞奚足慮!第恐奸人乘隙而動,北京近地軍少,當預為之備。」即遣官發上京等軍六千,至是果得其用。臨潢總管烏庫哩道遠、富察守純分道進討,擒德壽等,送京師。
xiān shì jīn zhū chén yǐ běi bǐ yòng bīng, qǐng gǎi jiāo qī, jīn zhǔ wèn jiàn yì dài fū jiān lǐ bù shì láng zhāng yuē: nán jiāo dà sì, jīn yòng dù bù gěi, qí tā nián, kě hū? yuē: bì xià jí wèi, yú jīn bā nián, dà lǐ wèi jǔ, yí jí xíng zhī. jīn zhǔ yuē: běi fāng wèi níng, zhì zhāi zhī jì, yǒu bù cè zòu bào, hé rú? duì yuē: qǐ kě nì dù ér fáng dà lǐ? jīn hé píng suì fēng, zhèng qí shí yě. jì ér zhū chén réng qǐng bà sì, yòu yù yòng zhēng yuè shàng xīn jīn zhǔ shǐ wèn chéng xiàng xiāng, xiāng zòu yuē: jiāo wèi zhòng lǐ, qiě xiān qī zhào tiān xià. yòu, fān guó yǐ bào biǎo jià, jīn ruò zhōng bà, hé yǐ fù sì fāng qīng wàng zhī yì? sì yòng shàng xīn, nǎi qí gǔ zhī lǐ, fēi jiāo jiàn shàng dì zhī běn yì. dà lǐ bù kě qīng fèi, qǐng jué xíng zhī. chén qǐng yú sì qián miè zéi. jì ér zéi pò, guǒ rú suǒ liào.
先是金諸臣以北鄙用兵,請改郊期,金主問諫議大夫兼禮部侍郎張曰:南郊大祀,今用度不給,俟它年,可乎?」曰:「陛下即位,於今八年,大禮未舉,宜亟行之。」金主曰:「北方未寧,致齋之際,有不測奏報,何如?」對曰:「豈可逆度而妨大禮?今河平歲豐,正其時也。」既而諸臣仍請罷祀,又欲用正月上辛;金主使問丞相襄,襄奏曰:「郊為重禮,且先期詔天下。又,籓國已報表駕,今若中罷,何以副四方傾望之意?祀用上辛,乃祈穀之禮,非郊見上帝之本意。大禮不可輕廢,請決行之。臣請於祀前滅賊。」既而賊破,果如所料。
bǐng chén, jīn jiá xiǎng yú tài miào.
丙辰,金袷享於太廟。
jiǎ xū, dà yuè.
甲戌,大閱。
shí yī yuè, wù zǐ, jīn cān zhī zhèng shì mǎ qí, chū zhèn ān wǔ jūn, xún zhì shì, zú. qí xìng míng mǐn, xí lì shì, qí zhì qián gǔ yóu zhǎng. rán xìng lìn hǎo lì, pō wèi jīn zhǔ suǒ shǎo.
十一月,戊子,金參知政事馬琪,出鎮安武軍,尋致仕,卒。琪性明敏,習吏事,其治錢穀尤長。然性吝好利,頗為金主所少。
gēng yín, dì yì shòu kāng gōng, shàng tài shàng huáng kuān xù zhào lìng.
庚寅,帝詣壽康宮,上太上皇寬恤詔令。
jīn yǐ yù shǐ dài fū dǒng shī zhōng běi jīng liú shǒu yì bìng wèi cān zhī zhèng shì.
金以御史大夫董師中、北京留守裔並為參知政事。
rén chén, jīng tāng děng shàng xiào zōng kuān xù zhào lìng.
壬辰,京鏜等上孝宗寬恤詔令。
dīng yǒu, jīn cháo xiǎng tài miào. wù xū, yǒu shì yú nán jiāo, dà shè, gǎi yuán chéng ān, jìn fēng chéng xiàng xiāng wèi nán yáng jùn wáng.
丁酉,金朝享太廟。戊戌,有事於南郊,大赦,改元承安,進封丞相襄為南陽郡王。
guǐ mǎo, shǎng yí zhōu bǔ jiàng dòng kòu gōng.
癸卯,賞宜州捕降峒寇功。
jīn chéng xiàng xiāng zhī tǎo qì dān yě, jīn zhǔ mìng zì lóng hǔ wèi shàng jiāng jūn jié dù shǐ yǐ xià, chéng zhì shòu zhī. xiāng yǐ wèi shǎng fá zhī bǐng, fēi rén chén suǒ yù, bù gǎn fèng zhào. zéi píng, qǐng wěi jìn chén yù zhǐ jiāng shì shǐ zhī yì.
金丞相襄之討契丹也,金主命自龍虎衛上將軍、節度使以下,承制授之。襄以為賞罰之柄,非人臣所預,不敢奉詔。賊平,請委近臣諭旨將士使知意。
shí èr yuè, wù shēn, yǐ zhī níng guó fǔ chén jiǎ wèi bīng bù shì láng, yǐ jiǎ zài chún xī mò céng lùn zhū xī gù yě.
十二月,戊申,以知寧國府陳賈為兵部侍郎,以賈在淳熙末曾論硃熹故也。
jǐ yǒu, jīn qiǎn tí diǎn tài yī jìn shì jú shǐ lǐ rén huì cì běi biān jiāng shì, shòu guān zhě wàn yī qiān rén, shòu shǎng zhě jǐ èr wàn rén. rén huì, jí xǐ ér zhī cì míng yě.
己酉,金遣提點太醫、近侍局使李仁惠賜北邊將士,授官者萬一千人,授賞者幾二萬人。仁惠,即喜兒之賜名也。
shì yuè, zhū xī luò zhí, bà cí.
是月,硃熹落職,罷祠。
xī jiā jū, zì yǐ méng lèi cháo zhī yù zhī ēn, qiě shàng dài cóng chén zhí míng, yì bù róng mò, nǎi cǎo fēng shì shù wàn yán, chén jiān xié bì zhǔ zhī huò, yīn yǐ míng zhào rǔ yú zhī yuān. zǐ dì zhū shēng gēng dié jìn jiàn, yǐ wèi bì jiǎ huò, xī bù tīng. cài yuán dìng qǐng yǐ shī jué zhī, yù dùn zhī tóng rén. xī mò rán, qǔ gǎo fén zhī, suì shàng zòu, lì cí zhí míng, zhào réng chōng mì gé xiū zhuàn.
熹家居,自以蒙累朝知遇之恩,且尚帶從臣職名,義不容默,乃草封事數萬言,陳奸邪蔽主之禍,因以明趙汝愚之冤。子弟諸生更迭進諫,以為必賈禍,熹不聽。蔡元定請以蓍決之,遇《遯》之《同人》。熹默然,取稿焚之,遂上奏,力辭職名,詔仍充秘閣修撰。
shí tái jiàn yù lùn xī, wú gǎn xiān fā zhě. hú hóng wèi dá shí, cháng yè xī yú jiàn ān, xī dài xué zi wéi tuō sù fàn, yù hóng bù néng yì yě. hóng bù yuè, yǔ rén yuē: cǐ fēi rén qíng. zhǐ jī dǒu jiǔ, shān zhōng wèi wèi fá yě. jí wèi jiān chá yù shǐ, nǎi ruì rán yǐ jī xī zì rèn, wù sè wú suǒ de, jīng nián yùn niàng, zhāng shū nǎi chéng. huì gǎi tài cháng shǎo qīng, bù guǒ.
時台諫欲論熹,無敢先發者。胡紘未達時,嘗謁熹於建安,熹待學子惟脫粟飯,遇紘不能異也。紘不悅,語人曰:「此非人情。只雞斗酒,山中未為乏也。」及為監察御史,乃銳然以擊熹自任,物色無所得,經年醞釀,章疏乃成。會改太常少卿,不果。
yǒu shěn jì zǔ zhě, cháng cǎi zhí xī yǔ mèng zhī yǔ yǐ zì shòu, zhì shì yǐ zhuī lùn chéng yí, dé wèi yù shǐ. hóng yǐ shū zhāng shòu zhī, jì zǔ wèi lì kě zhì fù guì, suì lùn xī: zī běn huí xié, jiā yǐ zhì rěn, piāo qiè zhāng zài chéng yí zhī xù yú, yù yǐ chī cài shì mó zhī yāo shù, huáng gǔ hòu jìn, zhāng fú jià dàn, sī lì pǐn tí, shōu zhào sì fāng wú xíng yì zhī tú yǐ yì qí dǎng wǔ, xiāng yǔ bāo yī bó dài, shí dàn cān cū, huò huì tú yú guǎng xìn é hú zhī sì, huò chéng shēn yú zhǎng shā jìng jiǎn zhī táng, qián xíng nì jī, rú guǐ rú mèi. shì dài fū gū míng shì lì, jì qí wèi zhù zhě, yòu cóng ér yù zhī jiàn zhī. yīn wū xī dà zuì yǒu liù, qiě yuē: jiā wèi dà jiān dà duì, qǐng jiā shǎo zhèng mǎo zhī zhū, yǐ wèi qī jūn wǎng shì wū xíng dào míng zhě jiè. qí tú cài yuán dìng, zuǒ xī wèi yāo, yì qǐng biān guǎn bié zhōu. zhào xī luò zhí, bà cí, cuàn yuán dìng yú dào zhōu.
有沈繼祖者,嘗採摭熹《語》、《孟》之語以自售,至是以追論程頤,得為御史。紘以疏章授之,繼祖謂立可致富貴,遂論熹:「資本回邪,加以忮忍,剽竊張載、程頤之緒餘,寓以吃菜事魔之妖術,簧鼓後進,張浮駕誕,私立品題,收召四方無行義之徒以益其黨伍,相與褒衣博帶,食淡餐粗,或會徒於廣信鵝湖之寺,或呈身於長沙敬簡之堂,潛形匿跡,如鬼如魅。士大夫沽名嗜利,覬其為助者,又從而譽之薦之。」因誣熹大罪有六,且曰:「嘉為大奸大憝,請加少正卯之誅,以為欺君罔世、污行盜名者戒。其徒蔡元定,佐熹為妖,亦請編管別州。」詔熹落職,罷祠,竄元定於道州。
yǐ ér xuǎn rén yú mì shàng shū, qǐ zhǎn xī yǐ jué wěi xué, xiè shēn fǔ dǐ qí shū yú dì, yǔ tóng liè yuē: zhū yuán huì cài jì tōng, bù guò zì xiāng jiǎng míng ěr, guǒ hé zuì hū! yuán huì, xī zì jì tōng, yuán dìng zì yě.
已而選人余祕上書,乞斬熹以絕偽學,謝深甫抵其書於地,語同列曰:「硃元晦、蔡季通,不過自相講明耳,果何罪乎!」元晦,熹字;季通,元定字也。
shí dài bǔ yuán dìng fù zhé suǒ shén jí, yuán dìng sè bù wèi dòng, yǔ jì zǐ shěn tú bù jiù dào. xī yǔ cóng yóu zhě bǎi yú rén jiàn bié xiāo sì zhōng, zuò kè xìng tàn, yǒu qì xià zhě. xī wēi shì yuán dìng, bù yì píng shí, yīn kuì rán yuē: yǒu péng xiāng ài zhī qíng, jì tōng bù cuò zhī zhì, kě wèi liǎng dé zhī yǐ! zhòng wèi yí huǎn xíng, yuán dìng yuē: huò zuì yú tiān, tiān kě táo hū? zhì dào zhōu, yuǎn jìn lái xué zhě rì zhòng. ài yuán dìng zhě wèi yí xiè shēng tú, yuán dìng yuē: bǐ yǐ xué lái, hé rěn jù zhī! ruò yǒu huò huàn, yì fēi bì mén sāi dòu suǒ néng bì yě. yí shū xùn zhū zǐ yuē: dú xíng bù kuì yǐng, dú qǐn bù kuì qīn, wù yǐ wú dé zuì gù, suì xiè qí zhì. zài dào yú nián zú.
時逮捕元定赴謫所甚急,元定色不為動,與季子沈徒步就道。熹與從游者百餘人餞別蕭寺中,坐客興嘆,有泣下者。熹微視元定,不異平時,因喟然曰:「友朋相愛之情,季通不挫之志,可謂兩得之矣!」眾謂宜緩行,元定曰:「獲罪於天,天可逃乎?」至道州,遠近來學者日眾。愛元定者謂宜謝生徒,元定曰:「彼以學來,何忍拒之!若有禍患,亦非閉門塞竇所能避也。」貽書訓諸子曰:「獨行不愧影,獨寢不愧衾,勿以吾得罪故,遂懈其志。」在道逾年卒。
hán tuō zhòu wèi qí fù chéng qǐng shì. chéng nǎi shén zōng wài sūn, qǔ tài huáng tài hòu nǚ dì, jī guān gé mén shǐ, wèi cháng gèng lì shì rèn. shí fú zhōu huáng táng wèi kǎo gōng láng, yán qí bù kě, yīn qiú qù. suì mìng guǎn zhí guān zàn quán kǎo gōng, shì chéng yuē zhōng dìng zuǒ qiān táng wèi shū mì yuàn jiǎn xiáng wén zì, xún gǎi jiāng huái tí diǎn tiě qián.
韓侂胄為其父誠請諡。誠乃神宗外孫,娶太皇太后女弟,積官閤門使,未嘗更歷事任。時福州黃唐為考功郎,言其不可,因求去。遂命館職官暫權考功,諡誠曰忠定;左遷唐為樞密院檢詳文字,尋改江淮提點鐵錢。
níng zōng fǎ tiān bèi dào chún dé mào gōng rén wén zhé wǔ shèng ruì gōng xiào huáng dì qìng yuán èr nián jīn chéng ān èr nián
○寧宗法天備道純德茂功仁文哲武聖睿恭孝皇帝慶元二年(金承安二年)
chūn, zhēng yuè, dīng yǒu, jīn zhǔ rú ān zhōu chūn shuǐ.
春,正月,丁酉,金主如安州春水。
rén yín, zhī shū mì yuàn shì zhèng qiáo bà. guǐ mǎo, yǐ xiè shēn fǔ zhī shū mì yuàn shì.
壬寅,知樞密院事鄭僑罷。癸卯,以謝深甫知樞密院事。
zhào zhū xī réng yī qián guān, yǔ cí.
詔硃熹仍依前官,與祠。
dīng yǒu, jīn zhǔ hái dōu.
丁酉,金主還都。
èr yuè, jǐ yǒu, yòu chéng xiàng jīng tāng děng shàng shén zōng yù dié gāo zōng shí lù.
二月,己酉,右丞相京鏜等上《神宗玉牒》、《高宗實錄》。
bǐng yín, zhào yǐ zhāo qìng jūn chéng xuān shǐ nèi shì shěng yā bān wáng dé qiān wèi jié dù shǐ. dé qiān, dì fān dǐ nèi shì yě, yú shì zhòu jiàn zhuó yòng. zhōng shū shè rén wú zōng dàn, shì dé qiān shén jǐn, yè, zhé yì fú yè zhī. dé qiān nǎi jiàn zōng dàn wèi xíng bù shì láng zhí xué shì yuàn. zōng dàn wèi dé qiān cǎo zhì, yǐn tiān bǎo tóng guāng gù shì wèi bǐ. zhì chū, cān zhī zhèng shì hé dàn bù yā zhì shū yòu jiàn yì dài fū liú dé xiù lǜ tái jiàn jiāo zhāng yán qí bù kě dīng mǎo, jīng tāng fù yǐ wèi yán suì qǐn qí mìng. yú shì dé qiān chú zài wài gōng guān, lì bù shàng shū jiān gěi shì zhōng xǔ jí zhī zòu bó zhī tái jiàn qǐng cuàn chì dé qiān, dì wèi xǔ. diàn zhōng shì yù zhōng yáo yù, hé zōng dàn jiāo jié dé qiān xīn wèi, zōng dàn duó sān guān, guǐ yǒu, sòng nán kāng jūn jū zhù.
丙寅,詔以昭慶軍承宣使、內侍省押班王德謙為節度使。德謙,帝籓邸內侍也,於是驟見擢用。中書舍人吳宗旦,事德謙甚謹,夜,輒易服謁之。德謙乃薦宗旦為刑部侍郎、直學士院。宗旦為德謙草制,引天寶、同光故事為比。制出,參知政事何澹不押制書;右諫議大夫劉德秀率台諫交章言其不可;丁卯,京鏜復以為言;遂寢其命。於是德謙除在外宮觀,吏部尚書兼給事中許及之奏駁之;台諫請竄斥德謙,帝未許。殿中侍御中姚愈,劾宗旦交結德謙;辛未,宗旦奪三官,癸酉,送南康軍居住。
shì yuè, jīn mìng xí fēng yǎn shèng gōng kǒng yuán cuò shì xí jiān qū fù lìng.
是月,金命襲封衍聖公孔元措世襲兼曲阜令。
sān yuè, rén wǔ, jīn mìng hù bù shàng shū wēn fǎng xíng liù bù shàng shū yú fǔ zhōu.
三月,壬午,金命戶部尚書溫昉行六部尚書於撫州。
gēng yín, jīn zhǔ xìng xī yuán, yuè jūn qì.
庚寅,金主幸西園,閱軍器。
guǐ sì, jīn píng zhāng zhèng shì wū líng ā yuàn bà.
癸巳,金平章政事烏凌阿願罷。
bǐng shēn, cuàn nèi shì wáng dé qiān. lín ān fǔ hé dé qiān wèi rén qiú guān, zāng yǐ jù wàn jì, fú shí nǐ chéng yú. yù wèi chéng, zhào jiàng dé qiān tuán liàn shǐ, fǔ zhōu jū zhù. quán zhōng shū shè rén gāo wén hǔ qǐng gǎi wèi ān zhì. dì cóng zhī. rán yù zú bù jìng.
丙申,竄內侍王德謙。臨安府劾德謙為人求官,贓以巨萬計,服食擬乘輿。獄未成,詔降德謙團練使,撫州居住。權中書舍人高文虎請改為安置。帝從之。然獄卒不竟。
dīng yǒu, jīn yǐ cān zhī zhèng shì yì dài zuǒ chéng xiàng xiāng xíng shěng yú běi jīng.
丁酉,金以參知政事裔代左丞相襄行省於北京。
gēng zǐ, jìn zhè xī wéi tián.
庚子,禁浙西圍田。
rén yín, zhào: zì jīn yǒu sī zòu yàn sǐ zuì bù dāng zhě, lùn rú lǜ.
壬寅,詔:「自今有司奏讞死罪不當者,論如律。」
xià, sì yuè, bǐng wǔ, fēng wǔ gōng láng bù qù wèi sì pú wáng.
夏,四月,丙午,封武功郎不去為嗣濮王。
jiǎ zǐ, jīn shàng shū shěng zòu: bǐ suì běi biān diào dù pō duō, qǐng jiàng sēng dào kōng míng dù dié, yǐ zhù jūn xū. cóng zhī.
甲子,金尚書省奏:「比歲北邊調度頗多,請降僧道空名度牒,以助軍需。」從之。
guǐ yǒu, jīn qīn wáng xuān chì shǐ yòng nǚ zhēn zì.
癸酉,金親王宣敕始用女真字。
wǔ yuè, jiǎ xū shuò, jīn yán wèi zǎi chén yuē: bǐ yǐ jūn xū, suí lù fù diào, sī xiàn bù dù huǎn jí, cù qī zhēng liǎn, shǐ mín fèi jí shù bèi, xū lì yòu lái zhī yǐ qīn bào, qí lìng tí xíng sī jiū chá zhī.
五月,甲戌朔,金言謂宰臣曰:「比以軍需,隨路賦調,司縣不度緩急,促期征斂,使民費及數倍,胥吏又來之以侵暴,其令提刑司究察之。」
bǐng zǐ, jīn zhǔ jí guān lì yú shàng shū shěng, yù yuē: jīn jì gāng bù lì, guān lì chí màn, qiān yán gǒu jiǎn, xí yǐ chéng bì. zhí guān duō yǐ jí shàn qiú míng, jì dé zì ān, guó jiā hé lài yān! zhì yú xùn qíng mài fǎ, shěng bù lìng shǐ yóu shén, shàng shū shěng qí jiè yù zhī.
丙子,金主集官吏於尚書省,諭曰:「今紀綱不立,官吏弛慢,遷延苟簡,習以成弊。職官多以吉善求名,計得自安,國家何賴焉!至於徇情賣法,省部令史尤甚,尚書省其戒諭之。」
dīng chǒu, jīn běi jīng xíng shěng cān zhī zhèng shì yì yí zhù lín huáng fǔ.
丁丑,金北京行省參知政事裔移駐臨潢府。
gēng chén, jīn shēng fǔ zhōu wèi zhèn níng jūn.
庚辰,金升撫州為鎮寧軍。
dīng hài, jīn chéng xiàng xiāng yì lín huáng fǔ.
丁亥,金丞相襄詣臨潢府。
jīn zhào zhī dà míng fǔ hè shě lī zhí zhōng qiān shū shū mì yuàn shì, cóng chéng xiàng xiāng zhēng fá. zhí zhōng bù yù xíng, zòu yuē: chén yǔ xiāng yǒu xì, qiě shā chén yǐ. jīn zhǔ è qí yán bù xùn, shì xià yǒu sī, jì ér shè zhī. zhí zhōng běn míng hū shā hū, ā sū zhī yì sūn yě.
金召知大名府赫舍哩執中籤書樞密院事,從丞相襄征伐。執中不欲行,奏曰:「臣與襄有隙,且殺臣矣。」金主惡其言不遜,事下有司,既而赦之。執中本名呼沙呼,阿蘇之裔孫也。
jǐ chǒu, jīn huáng zǐ hóng huī shēng. mìng lǐ bù shàng shū zhāng bào sì gāo méi.
己丑,金皇子洪輝生。命禮部尚書張報祀高禖。
liù yuè, wù shēn, jīn yǐ chéng zhōu cì shǐ wáng zūn gǔ wèi hàn lín zhí xué shì, réng chì wú yǔ zhuàn shù, rù zhí zé zòu wén, huò lín yǔ miǎn rù zhí, yǐ zūn gǔ nián lǎo, qiě cháng shì jiǎng dú yě.
六月,戊申,金以澄州刺史王遵古為翰林直學士,仍敕無與撰述,入直則奏聞,或霖雨免入直,以遵古年老,且嘗侍講讀也。
wù chén, xū chún xī kuān xù zhào lìng.
戊辰,須淳熙寬恤詔令。
rùn yuè, jiǎ xū, nèi chū tóng qì fù shàng shū shěng huǐ zhī. shēn yán sī zhù qì zhī jìn.
閏月,甲戌,內出銅器付尚書省毀之。申嚴私鑄器之禁。
jiǎ wǔ, cháo sàn dài fū liú sān jié, miǎn sàng rù jiàn, lùn jīn rì zhī yōu yǒu èr: yǒu biān jìng zhī yōu, yǒu wěi xué zhī yōu. biān jìng zhī yōu, yǒu dà chén yǐ rèn qí zé, chén wèi gǎn qīng lùn. ruò fú wěi xué zhī yōu, gū wèi lùn qí yuǎn, qǐng yǐ sān shí yú nián yǐ lái ér lùn zhī: qí shǐ yǒu zhāng shì zhě, tán xìng lǐ zhī xué, yán yī chū kǒu, xū kū chuī shēng, rén zhēng qū zhī, kě yǐ huò lì, shì suī yù wèi yì, ér xué zhī zhě yǐ wèi lì yǐ. yòu yǒu zhū xī zhě, zhuān yú wèi lì, jiè dà xué zhōng yōng yǐ wén qí jiān ér xíng qí jì, xià yī bài zé yǐ wèi yán mǐn, dé yī yǔ jí yǐ wèi kǒng mèng, huò lì yù guǎng, ér sì wú jì dàn, rán yóu wèi yǒu zài shàng yǒu shì zhě wèi zhī zhǔ méng. yǐ ér zhōu bì dà wèi yòu xiāng, yù yǔ zuǒ chéng xiàng wáng huái xiāng qīng ér duó zhī bǐng, zhī cǐ cáo gǎn wèi wú gù jì dà yán ér néng biàn luàn hēi bái yě, suì yòu ér zhì zhī cháo liè, zú jí qí lì qīng qù wáng huái, ér cǐ cáo yù dé zhì yǐ. qí hòu liú zhèng zhī lái, suī míng zhī cǐ cáo zhī fēi, gù shì yǐ chéng, wú kě nài hé, fǎn jí qí dǎng yǔ xīn fù. zhì zhào rǔ yú. zé sù huái bù guǐ zhī xīn, fēi cǐ cáo mò yǔ gòng shì, ér cǐ cáo biàn zhī rǔ yú zhī xīn yě, chuí xián lì lù, gān wèi yīng quǎn yǐ jì xìng fēi wàng, gù huò jià shān xiào jūn fù zhī shuō yú lín guó, huò wèi sān nǚ yī yú zhī fú yǐ huò zhòng shù, shàn yāo zào guài, bù kě shèng shù, gài qián rì wèi wěi xué, zhì cǐ biàn ér wèi nì dǎng yǐ. lài bì xià shèng míng, qù zhī zhī zǎo, cǐ zōng miào shè jì wú jiāng zhī fú. rán jīn cǐ cáo qián xíng nì yǐng, rì yè sì xì. yǔ yáng shāo qiān, zé xǐ jiàn yán sè wén dí guó qīn rǎo zhī bào, zé yí guò yú wú zhī jūn fù. rú cǐ guǐ yù, bǎi fāng hài rén, fáng zhī bù zhì, bì shòu qí huò. chén wèi jīn rì zhī cè, wéi dāng xiāo zhī ér yǐ. qí xí wěi shēn ér fù nì yīn zhě, zì zhī zuì bù róng zhū, zhōng bù kěn wèi guó jiā yòng qí tā néng gé xīn yì lǜ, zé wù suì fèi chì, shǐ zhī qù wěi cóng zhèng, yǐ xiāo jīn rì zhī yōu.
甲午,朝散大夫劉三傑,免喪入見,論「今日之憂有二:有邊境之憂,有偽學之憂。邊境之憂,有大臣以任其責,臣未敢輕論。若夫偽學之憂,姑未論其遠,請以三十餘年以來而論之:其始有張栻者,談性理之學,言一出口,噓枯吹生,人爭趨之,可以獲利,栻雖欲為義,而學之者已為利矣。又有硃熹者,專於為利,借《大學》、《中庸》以文其奸而行其計,下一拜則以為顏、閔,得一語即以為孔、孟,獲利愈廣,而肆無忌憚,然猶未有在上有勢者為之主盟。已而周必大為右相,欲與左丞相王淮相傾而奪之柄,知此曹敢為無顧忌大言而能變亂黑白也,遂誘而置之朝列,卒藉其力傾去王淮,而此曹愈得志矣。其後留正之來,雖明知此曹之非,顧勢已成,無可奈何,反藉其黨與心腹。至趙汝愚。則素懷不軌之心,非此曹莫與共事,而此曹變知汝愚之心也,垂涎利祿,甘為鷹犬以覬幸非望,故或駕姍笑君父之說於鄰國,或為三女一魚之符以惑眾庶,扇妖造怪,不可勝數,蓋前日為偽學,至此變而為逆黨矣。賴陛下聖明,去之之早,此宗廟社稷無疆之福。然今此曹潛形匿影,日夜伺隙。雨暘稍愆,則喜見顏色;聞敵國侵擾之報,則移過於吾之君父。如此鬼蜮,百方害人,防之不至,必受其禍。臣謂今日之策,惟當銷之而已。其習偽深而附逆因者,自知罪不容誅,終不肯為國家用;其它能革心易慮,則勿遂廢斥,使之去偽從正,以銷今日之憂。」
shū rù, hán tuō zhòu dà xǐ, jí rì chú sān jié yòu zhèng yán. liú zhèng biǎn shào zhōu jū zhù.
疏入,韓侂胄大喜,即日除三傑右正言。留正貶邵州居住。
shì xià, dà xī shān dǎo mín zuò luàn.
是夏,大溪山島民作亂。
dà xī shān zhě, guǎng dōng hǎi zhōng dǎo yě. tí jǔ chá yán xú ān guó, qiǎn rén rù dǎo bǔ sī yán, dǎo mín bù ān, xiào jù qiān yú rén, rù hǎi wèi dào, jiē bǎng shū ān guó zhī zuì, lüè shāng lǚ, shā píng mín. jīng lüè shǐ léi shui zhòng, sù yǔ ān guó yǒu xì, zhì shì ān guó qǐ qiǎn bīng tǎo zhī, tuō bù jí fā bīng, ér yǐ ān guó shēng shì wén yú cháo. wèi jǐ, shui zhòng ān guó jù bà.
大溪山者,廣東海中島也。提舉茶鹽徐安國,遣人入島捕私鹽,島民不安,嘯聚千餘人,入海為盜,揭榜疏安國之罪,掠商旅,殺平民。經略使雷氵眾,素與安國有隙,至是安國乞遣兵討之,侂不即發兵,而以安國生事聞於朝。未幾,氵眾、安國俱罷。
qiū, qī yuè, rén yín shuò, jīn zhǔ xìng tiān qìng guān, jiàn pǔ tiān dà jiào, jìn tú zǎi, qī rì wú zòu xíng, bǎi sī quán tíng jué fá.
秋,七月,壬寅朔,金主幸天慶觀,建普天大醮,禁屠宰,七日無奏刑,百司權停決罰。
gēng wǔ, jiān chá yù shǐ shěn jì zǔ, lù yān qiú sì bǎi yú tiáo lái shàng, zhào jìn èr guān.
庚午,監察御史沈繼祖,錄淹囚四百餘條來上,詔進二官。
bā yuè, gēng chén, yǐ jūn qì lín qián zhī wàng wèi mì gé xiū zhuàn zhī guǎng zhōu.
八月,庚辰,以軍器臨錢之望為秘閣修撰、知廣州。
jīn chì jì yì guān suǒ jìn zòu tiě kě zhí yán lì hài, wù yòng fú cí.
金敕計議官所進奏帖可直言利害,勿用浮詞。
xīn sì, jīn zhǔ yǐ biān shì wèi níng, jí liù pǐn yǐ shàng guān yú shàng shū shěng, wèn gōng shǒu zhī cè. fán zhōng wài chén liáo, bù yǐ zhí wèi gāo xià, huò yǒu fāng lüè cái wǔ, huò zhǎng yú diào dù, gè jǔ sān wǔ rén yǐ bèi xuǎn yòng, qī wǔ rì fēng zhāng yǐ jìn. yì zhě fán bā shí sì rén, yán gōng zhě wǔ, yán shǒu zhě sì shí liù, qiě gōng qiě shǒu zhě sān shí sān, zhào duì ruì sī diàn, lùn nán jiǔ zhī.
辛巳,金主以邊事未寧,集六品以上官於尚書省,問攻守之策。凡中外臣僚,不以職位高下,或有方略材武,或長於調度,各舉三五人以備選用,期五日封章以進。議者凡八十四人,言攻者五,言守者四十六,且攻且守者三十三,召對睿思殿,論難久之。
jīn běi bù fù pàn, cān zhī zhèng shì yì zhàn bài. bǐng xū, yǐ chéng xiàng xiāng wèi zuǒ fù yuán shuài lì shī. yì xuán bà.
金北部復叛,參知政事裔戰敗。丙戌,以丞相襄為左副元帥蒞師。裔旋罷。
jīn yòu chéng xū chí guó, xí lóng shàn zhèng, duō jié dǎng yuán. yù shǐ tái hé yòu sī jiàn zhāng fù hēng, yòu shí yí zhāng jiā zhēn, tóng zhī ān fēng jūn jié dù shǐ shì zhào shū, tóng zhī dìng hǎi jūn jié dù shǐ shì zhāng guāng tíng, hù bù zhǔ shì gāo yuán fǔ, xíng bù yuán wài láng zhāng yán sǒu, shàng shū shěng lìng shǐ fù rǔ méi zhāng hàn péi yuán guō fú, jiē qū zǒu quán mén, rén xì wèi xū mén shí zhé. fù hēng jiā zhēn yóu bēi nìng gǒu jìn, bù chēng jiàn zhí, jù yí chù bà. zòu kě. yú shì chí guó zhì shì, jiā zhēn děng jiē bǔ wài.
金右丞胥持國,席龍擅政,多結黨援。御史台劾右司諫張復亨,右拾遺張嘉貞,同知安豐軍節度使事趙樞,同知定海軍節度使事張光庭,戶部主事高元甫,刑部員外郎張岩叟,尚書省令史傅汝梅、張翰、裴元、郭郛,皆趨走權門,人戲謂「胥門十哲」。復亨、嘉貞尤卑佞苟進,不稱諫職,俱宜黜罷。奏可。於是持國致仕,嘉貞等皆補外。
jīn zuǒ chéng guā lēi jiā héng bà, yǐ cān zhī zhèng shì dǒng shī zhōng wèi zuǒ chéng, yǐ zuǒ xuān huī shǐ gāo wèi yòu chéng, yǐ hù bù shàng shū yáng bó tōng cān zhī zhèng shì.
金左丞瓜勒佳衡罷,以參知政事董師中為左丞,以左宣徽使膏為右丞,以戶部尚書楊伯通參知政事。
gēng yín, jīn shū mì shǐ táng gǔ gòng zhì shì. xún yǐ xiāng wèi shū mì shǐ píng zhāng zhèng shì.
庚寅,金樞密使唐古貢致仕。尋以襄為樞密使、平章政事。
xīn mǎo, qián zhī wàng qiǎn bīng rù dà xī shān, jǐn shā dǎo mín.
辛卯,錢之望遣兵入大溪山,盡殺島民。
jiǔ yuè, rén yín, yǐ sì chuān hàn, juān mín fù.
九月,壬寅,以四川旱,蠲民賦。
jīn qiǎn guān fēn yì shàng jīng dōng jīng běi jīng xián píng lín huáng xī jīng děng lù zhāo mù hàn jūn, bù zú zé qiān bǔ zhī. shí běi jīng mín fāng jiān shí, shū mì shǐ xiāng chū dí cāng sù yǐ jì zhī. huò yǐ bīng shí fāng què wèi yán, xiāng yuē: wū yǒu mín zú ér bīng bù zú zhě! zú xíng zhī, mín jiē yuè fú.
金遣官分詣上京、東京、北京、咸平、臨潢、西京等路招募漢軍,不足則簽補之。時北京民方艱食,樞密使襄出糴倉粟以濟之。或以兵食方闕為言,襄曰:「烏有民足而兵不足者!」卒行之,民皆悅服。
guǐ chǒu, jīn yǐ shàng jīng liú shǒu niǔ hù lù é tè lǎ wèi píng zhāng zhèng shì.
癸丑,金以上京留守鈕祜祿額特喇為平章政事。
xīn yǒu, jīn yǐ shū mì shǐ xiāng zhī dà xìng fǔ shì xū chí guó wèi shū mì fù shǐ quán cān zhī zhèng shì, xíng shěng yú běi jīng.
辛酉,金以樞密使襄知大興府事;胥持國為樞密副使、權參知政事,行省於北京。
tā rì, jīn zhǔ yǔ hàn lín xiū zhuàn lù duó lùn dǒng shī zhōng zhāng wàn gōng yōu liè, duó yuē: shī zhōng fù xū chí guó jìn, chí guó xiǎo rén, bù yí diǎn jūn mǎ. yǐ chén dù zhī, bù wéi bù yǔn rén wàng, yì bì bù néng fú jūn xīn. ruò huí rì fù xiāng, bì luàn tiān xià. jīn zhǔ yuē: rén chén jìn tuì rén nán, rén jūn jìn tuì rén yì, zhèn qǐ yǐ cǐ rén fù wèi xiāng yé? chí guó xuán zú yú jūn.
它日,金主與翰林修撰路鐸論董師中、張萬公優劣,鐸曰:「師中附胥持國進,持國小人,不宜典軍馬。以臣度之,不惟不允人望,亦必不能服軍心。若回日復相,必亂天下。」金主曰:「人臣進退人難,人君進退人易,朕豈以此人復為相耶?」持國旋卒於軍。
shì rì, zhào: jiān sī shuài shǒu jiàn jǔ gǎi guān, wù yòng wěi xué zhī rén.
是日,詔:「監司、帥守薦舉改官,勿用偽學之人。」
dōng, shí yuè, gēng wǔ shuò, jīn chū shè jiǎng yì suǒ guān liù yuán, gòng yì qián gǔ, yǐ zhōng dōu zhuǎn yùn shǐ sūn duó hù bù shì láng gāo rǔ lì děng wèi zhī.
冬,十月,庚午朔,金初設講議所官六員,共議錢穀,以中都轉運使孫鐸、戶部侍郎高汝礪等為之。
gēng chén, jīn shàng shū shěng zòu: gāo lì guó dié bào, qí zhǔ yǐ lǎo jí, lìng mǔ dì zhuó quán guó shì.
庚辰,金尚書省奏:「高麗國牒報,其主以老疾,令母弟晫權國事。」
shí yī yuè, xīn chǒu, jiā shì xiào zōng yuē shào tǒng tóng dào guān dé zhāo gōng zhé wén shén wǔ míng shèng chéng xiào huáng dì.
十一月,辛丑,加諡孝宗曰紹統同道冠德昭功哲文神武明聖成孝皇帝。
tài huáng tài hòu wú shì bēng yú shòu cí gōng, nián bā shí sān. yí gào: tài shàng huáng dì jí wèi quán, yí yú gōng zhōng chéng zhòng huáng dì fú qí shuāi wǔ yuè.
太皇太后吳氏崩於壽慈宮,年八十三。遺誥:「太上皇帝疾未痊,宜於宮中承重;皇帝服齊衰五月。」
hòu shí yǐ xīn mǎo bēng, shí jiāo sì qī pò, huò wèi hán tuō zhòu yuē: shàng qīn jiāo, bù kě bù chéng lǐ, qiě yǒu sī suǒ fèi jì huǒ, nài hé yǐ zhī? tuō zhòu rù qí yán. jiǎ chén, sì yuán qiū. yǐ sì, shǐ fā sàng, zhào fú qī nián. jí tuō zhòu zhū, yǐ liú guāng zǔ yán, nǎi gǎi cóng běn rì.
後實以辛卯崩,時郊祀期迫,或謂韓侂胄曰:「上親郊,不可不成禮,且有司所費既夥,奈何已之?」侂胄入其言。」甲辰,祀圜丘。乙巳,始發喪,詔服期年。及侂胄誅,以劉光祖言,乃改從本日。
shí èr yuè, jǐ sì shuò, jīn chì yù shǐ tái jiū chá chǎn nìng qū zǒu yǒu shí jī zhě.
十二月,己巳朔,金敕御史台糾察諂佞趨走有實跡者。
bǐng zǐ, dì shǐ yù zhèng diàn.
丙子,帝始御正殿。
jǐ mǎo, jīn shǐ zhù chéng ān bǎo huò.
己卯,金始鑄承安寶貨。
dīng yǒu, zhī mián zhōu wáng yǎn shū qǐng zhì wěi xué zhī jí, réng zì jīn céng shòu wěi xué jǔ jiàn guān bì jí xíng fǎ lián lì zì dài zhī rén, bìng lìng shěng bù jí jì xìng míng, yǔ jiān màn chāi qiǎn cóng zhī.
丁酉,知綿州王沇疏請置偽學之籍,仍自今曾受偽學舉薦關陛及刑法廉吏自代之人,並令省部籍記姓名,與間慢差遣;從之。
yú shì wěi xué nì dǎng dé zuì zhe jí zhě, zǎi zhí zé yǒu zhào rǔ yú liú zhèng zhōu bì dài wáng lìn sì rén, dài zhì yǐ shàng zé yǒu zhū xī xú yì péng guī nián chén fù liáng xuē shū shì zhāng yǐng zhèng shí lóu yào lín dà zhōng huáng yóu huáng fú hé yì sūn féng jí shí sān rén, yú guān zé yǒu liú guāng zǔ lǚ zǔ jiǎn yè shì yáng fāng xiàng ān shì lǐ zhí shěn yǒu kāi céng sān pìn yóu zhòng hóng wú liè lǐ xiáng yáng jiǎn zhào rǔ dǎng zhào rǔ tán chén xiàn fàn zhòng fǔ wāng kuí sūn yuán qīng yuán xiè chén wǔ tián dàn huáng dù zhān tǐ rén cài yòu xué huáng hào zhōu nán wú róu shèng wáng hòu zhī mèng hào zhào gǒng bái yán zhèn děng sān shí yī rén, wǔ chén zé yǒu huáng fǔ bīn wēi zhòng rén zhāng zhì yuǎn sān rén, shì rén zé yǒu yáng hóng zhōng zhōu duān cháo zhāng dào lín zhòng lín jiǎng fù xú fàn cài yuán dìng lǚ zǔ tài bā rén, gòng wǔ shí jiǔ rén.
於是偽學逆黨得罪著籍者,宰執則有趙汝愚、留正、周必大、王藺四人,待制以上則有硃熹、徐誼、彭龜年、陳傅良、薛叔似、章穎、鄭湜、樓鑰、林大中、黃由、黃黻、何異、孫逢吉十三人,餘官則有劉光祖、呂祖儉、葉適、楊芳、項安世、李埴、沈有開、曾三聘、游仲鴻、吳獵、李祥、楊簡、趙汝讜、趙汝談、陳峴、范仲黼、汪逵、孫元卿、袁燮、陳武、田澹、黃度、詹體仁、蔡幼學、黃顥、周南、吳柔勝、王厚之、孟浩、趙鞏、白炎震等三十一人,武臣則有皇甫斌、危仲壬、張致遠三人,士人則有楊宏中、周端朝、張道、林仲麟、蔣傅、徐范、蔡元定、呂祖泰八人,共五十九人。
shí huáng yóu shàng wèi lì bù shì láng, yán rén zhǔ bù kě dài tiān xià yǐ dǎng yǔ, bù bì zhì jí yǐ shì bù guǎng. diàn zhōng shì yù shǐ zhāng yán hé yóu fù ā, bà zhī. zhuó yǎn wèi lì zhōu lù zhuǎn yùn pàn guān.
時黃由尚為吏部侍郎,言人主不可待天下以黨與,不必置籍以示不廣。殿中侍御史張岩劾由附阿,罷之。擢沇為利州路轉運判官。
jīn gāo rǔ lì shàng yán: guó jiā zhì jiàn chén yǐ bèi shì cóng, gài yù zhōu zhī shí zhèng yǐ cān dé shī, fēi tú shǐ pái háng jiù liè ér yǐ. gù táng zì fán zhōng shū mén xià jí sān pǐn yǐ shàng rù gé, bì qiǎn jiàn guān suí zhī, bǐ yǔ wén zhèng shì, jì qí yǒu suǒ kāi shuō. jīn tái shěng yǐ xià, yù cháo zòu shì zé yī qiè huí bì, yǔ zhū shì wèi zhī chén lǚ jìn lǚ tuì, diàn tíng lùn shì, chū mò de wén. jí qí yǐ xíng, yòu bù xiáng qí shǐ mò, suì shì ér jiàn, sī yì nán yǐ. gù jiàn zhí wèi hé rú zāi? ruò yuē fēi cái, zé rén kě yě, qǐ kě zhì zhī yán zé ér shū yuǎn ruò shì? zì jīn yǐ wǎng, yǒu sī zòu shì, jiàn guān dé yǐ yù wén, shù jǐ shǎo bǔ. cóng zhī.
金高汝礪上言:「國家置諫臣以備侍從,蓋欲周知時政以參得失,非徒使排行就列而已。故唐自凡中書、門下及三品以上入閤,必遣諫官隨之,俾與聞政事,冀其有所開說。今台省以下,遇朝奏事則一切迴避,與諸侍衛之臣旅進旅退,殿廷論事,初莫得聞。及其已行,又不詳其始末,遂事而諫,斯亦難矣。顧諫職為何如哉?若曰非材,擇人可也,豈可置之言責而疏遠若是?自今以往,有司奏事,諫官得以預聞,庶幾少補。」從之。
jīn lǐ shū fēi xiōng dì rén huì děng gàn yù cháo zhèng, jiān chá yù shǐ jī duān xiū shàng shū qǐ yuǎn xiǎo rén. jīn zhǔ qiǎn rén huì chuán zhào wèn duān xiū: xiǎo rén wèi shuí? qí yǐ xìng míng duì. duān xiū duì yuē: xiǎo rén zhě, lǐ èr huì xiōng dì. rén huì bù gǎn yǐn, jù zòu zhī, jīn zhǔ suī zé rén huì xiōng dì ér bù néng qù. duān xiū yòu kè qiān shū shū mì yuàn shì wán yán kuāng, dié bèi juàn yù, xíng yuàn yú fǔ zhōu, bù zhī zì jié. zhuǎn yùn shǐ wēn fǎng, xíng liù bù shì, zhǔ jūn zhōng kuì xiǎng, qū yì shì kuāng, yǐ mǎ bì wèi xiàn, jí sī yǐ guān qián zuǒ kuāng yàn huì fèi. jīn zhǔ fāng wěi kuāng yǐ biān shì, qǐn qí zòu.
金李淑妃兄弟仁惠等干預朝政,監察御史姬端修上書乞遠小人。金主遣仁惠傳詔問端修:「小人謂誰?其以姓名對。」端修對曰:「小人者,李二惠兄弟。」仁惠不敢隱,具奏之,金主雖責仁惠兄弟而不能去。端修又刻簽書樞密院事完顏匡,疊被眷遇,行院於撫州,不知自潔。轉運使溫昉,行六部事,主軍中饋餉,屈意事匡,以馬、幣為獻,及私以官錢佐匡宴會費。金主方委匡以邊事,寢其奏。