qǐ è féng kùn dūn zhēng yuè, jǐn zhān méng chì fèn ruò bā yuè, fán yī nián yǒu qí.
起閼逢困敦正月,盡旃蒙赤奮若八月,凡一年有奇。
huì yī sū tè mù ěr, xiǎn zōng gá mǎ lā zhī zhǎng zi, yù zōng zhēn jiǎn zhī dí sūn yě. chū, běi ān wáng nà mù hǎn hōng, shì zǔ yǐ gá mǎ lā fēng jìn wáng, dài zhèn běi biān, zhì yuán shí sān nián shí yuè èr shí jiǔ rì, dì shēng yú jìn dǐ. dà dé liù nián, jìn wáng hōng, dì xí fēng, shì wèi sì jìn wáng.
諱伊蘇特穆爾,顯宗噶瑪拉之長子,裕宗珍戩之嫡孫也。初,北安王那木罕薨,世祖以噶瑪拉封晉王,代鎮北邊,至元十三年十月二十九日,帝生於晉邸。大德六年,晉王薨,帝襲封,是為嗣晉王。
tài dìng yuán nián
◎泰定元年
chūn, zhēng yuè, yǐ wèi, yǐ nài màn dài wèi píng zhāng zhèng shì, shàn sēng wèi yòu chéng xiàng.
春,正月,乙未,以柰曼岱為平章政事,善僧為右丞相。
dì yǐ yuán xī, mìng yǒu sī yú jìn zhōng zhāng dēng shān wèi lè. jiān chá yù shǐ zhào shī lǔ shàng yán: yàn ān dài duò, zhào huāng yín zhī jī qí qiǎo zhēn wán, fā shē chǐ zhī duān. zhāng dēng suī xì shì, ér zòng ěr mù zhī yù, zé shàng lèi rì yuè zhī míng. dì jù mìng bà zhī, réng cì shàng zūn jiǔ, yǐ jiā qí zhōng zhí.
帝以元夕,命有司于禁中張燈山為樂。監察御史趙師魯上言:「燕安怠惰,肇荒淫之基;奇巧珍玩,發奢侈之端。張燈雖細事,而縱耳目之欲,則上累日月之明。」帝遽命罷之,仍賜上尊酒,以嘉其忠直。
xīn chǒu, zhū wáng dà chén qǐng lì huáng tài zǐ.
辛丑,諸王、大臣請立皇太子。
rén yín, yǐ gù chéng xiàng bài zhū zi dá lēi mǎ shí lī wèi zōng rén wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ, chè ěr hā wèi zuǒ yòu wèi ā sū qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ.
壬寅,以故丞相拜珠子達勒瑪實哩為宗仁衛親軍都指揮使,徹爾哈為左右衛阿蘇親軍都指揮使。
zì yán yòu mò, shuǐ hàn xiāng réng, mín bù liáo shēng. jí bài zhū rù xiàng, zhèn lì gāng jì, cái bù jí zhī wù, dù jiǎo xìng zhī mén. yīng zōng yǐ zhī, xiāng yǔ lì jīng tú zhì, gù tiān xià yàn rán yǒu lè shēng zhī xīn. jiān chén wèi zhī, zú gòu guō nán. tè kè shí děng jì fú zhū, dì nǎi zhào yǒu sī bèi yí wèi, bǎi guān qí sù qián dǎo, yú bài zhū huà xiàng yú hǎi yún sì, dà zuò fó shì, guān zhě wàn shù, wú bù tàn xī qì xià. zhōng shū yán: bài zhū jǐn zhōng xiào jié, yǔn yú qún xiōng, yí cì bāo chóng, yǐ guāng hòu shì. zhì zèng qīng zhōng yī dé gōng chén tài shī shàng zhù guó, zhuī fēng dōng píng wáng, shì zhōng xiàn. fù guān qí èr zi, yǐ zhǎng sù wèi.
自延祐末,水旱相仍,民不聊生。及拜珠入相,振立綱紀,裁不急之務,杜僥倖之門。英宗倚之,相與勵精圖治,故天下晏然有樂生之心。奸臣畏之,卒構鍋難。特克實等既伏誅,帝乃詔有司備儀衛,百官、耆宿前導,輿拜珠畫像於海雲寺,大作佛事,觀者萬數,無不嘆惜泣下。中書言:「拜珠盡忠效節,殞於群凶,宜賜褒崇,以光後世。」制贈清忠一德功臣、太師、上柱國,追封東平王,諡忠獻。復官其二子,以長宿衛。
bài zhū mǔ qí lǎ shì, nián èr shí èr, guǎ jū shǒu jié. chū, bài zhū wèi tài cháng lǐ yí shǐ, fāng ruò guàn, lì jiù dì qǐng shǔ shì, shì zài hòu pǔ yuè qún xì, mǔ lì shēng ā zhī yuē: guān shì bù zhì, ruò suǒ wèi, qǐ dà chén shì yé? bài zhū shēn zì kè zé. yī rì, rù nèi shì yàn, yīng zōng sù zhī qí bù yǐn, shì rì, qiáng yǐ shù bēi. jì guī, mǔ jiè zhī yuē: tiān zǐ shì rǔ liàng, gù qiáng rǔ yǐn. rǔ dāng rì yì jiè jù, wú hān yú jiǔ. yòu cháng dài sì ruì zōng yuán miào, guī, mǔ wèn zhī yuē: zhēn dìng guān fǔ dài rǔ ruò hé? duì yuē: suǒ dài shén zhòng. mǔ yuē: bǐ yǐ tiān zǐ wēi líng, rǔ xiān shì xūn dé gù ěr, rǔ hé yǒu yān! bài zhū zhī xián, mǔ zhī jiào yě. hòu fēng dōng píng wáng fū rén.
拜珠母齊喇氏,年二十二,寡居守節。初,拜珠為太常禮儀使,方弱冠,吏就第請署事,適在後圃閱群戲,母厲聲呵之曰:「官事不治,若所為,豈大臣事耶?」拜珠深自克責。一日,入內侍宴,英宗素知其不飲,是日,強以數杯。既歸,母戒之曰:「天子試汝量,故強汝飲。汝當日益戒懼,無酣於酒。」又嘗代祀睿宗原廟,歸,母問之曰:「真定官府待汝若何?」對曰:「所待甚重。」母曰:「彼以天子威靈,汝先世勛德故耳,汝何有焉!拜珠之賢,母之教也。後封東平王夫人。
mìng sēng fěng xī fān jīng yú tiān guāng diàn.
命僧諷西番經於天光殿。
jiǎ chén, chì yì liè shèng zhì gào jí dà yuán tōng zhì, kān běn cì bǎi guān.
甲辰,敕譯《列聖制誥》及《大元通制》,刊本賜百官。
wù shēn, bā fān shēng mán lái fù, zhì zhǎng guān sī yǐ fǔ zhī.
戊申,八番生蠻來附,置長官司以撫之。
jǐ yǒu, mìng zhū wáng yuǎn xǐ zhě xī hái qí bù. zhào qīn wáng tú bo tè mù ěr yú qióng zhōu, ā mù ěr kè yú dà tóng. chū, yīng zōng zài shàng dōu, wèi bài zhū yuē: zhèn xiōng dì shí xiāng yǒu ài, nǎng yǐ xiǎo rén zèn sù, bǐ jū yuǎn fāng, dāng jí zhào hái, míng zhèng xiǎo rén lí jiān zhī zuì. wèi jí zhào ér yù shì, zhì shì dì xī zhào zhī.
己酉,命諸王遠徙者悉還其部。召親王圖卜特穆爾於瓊州,阿穆爾克於大同。初,英宗在上都,謂拜珠曰:「朕兄弟實相友愛,曩以小人譖訴,俾居遠方,當亟召還,明正小人離間之罪。」未及召而遇弒,至是帝悉召之。
jiǎ yín, chì gāo lì wáng wáng zhāng guī guó. zhāng cháng qǐng yú rén zōng, jiàng yù xiāng, nán yóu jiāng zhè, zhì bǎo tuó shān ér hái. jí yīng zōng jí wèi, fù qǐng jiàng xiāng yú jiāng nán, xǔ zhī. xíng zhì jiāng nán, qiǎn shǐ jí zhào, lìng qí shì yōng bī yǐ xíng, zhāng shì cóng jiē bēn cuàn. hái zhì jīng shī, mìng zhòng shū shěng hù sòng běn guó ān zhì. zhāng chí liú bù jí fā, yīng zōng xià zhāng yú xíng bù. jì ér zhù, zhì zhī shí fó sì, xún yòu liú zhāng yú tǔ fān. dì jí wèi, yǐ dà shè dé hái. zhì shì mìng zhāng hái běn guó, réng guī qí shěn wáng yìn.
甲寅,敕高麗王王璋歸國。璋嘗請於仁宗,降御香,南遊江、浙,至寶陀山而還。及英宗即位,復請降香於江南,許之。行至江南,遣使急召,令騎士擁逼以行,璋侍從皆奔竄。還至京師,命中書省護送本國安置。璋遲留不即發,英宗下璋於刑部。既而祝,置之石佛寺,尋又流璋於吐番。帝即位,以大赦得還。至是命璋還本國,仍歸其沈王印。
bǐng chén, cì gù jiān chá yù shǐ guān yīn bǎo suǒ yuē lēi hǎ dí mì shí qī zǐ chāo gè qiān dìng.
丙辰,賜故監察御史觀音保、索約勒、哈迪密實妻子鈔各千錠。
chì fēng jiě zhōu yán chí shén yuē líng fù gōng.
敕封解州鹽池神曰靈富公。
zhèn guǎng dé zhū zhōu jī.
賑廣德諸州飢。
yú jí fù zhào zhì jīng shī, chú guó zi sī yè, xún qiān mì shū shǎo jiān.
虞集赴召至京師,除國子司業,尋遷秘書少監。
hàn lín shì jiǎng xué shì yuán jué cí guī, xǔ zhī. jué cháng qǐng gòu qiú liáo jīn sòng sān lì yí shū, wèi yì yǐ shàng, suǒ liè yīng cǎi zhī shū, zuì wèi gāi bó, shí bù néng yòng.
翰林侍講學士袁桷辭歸,許之。桷嘗請購求遼、金、宋三吏遺書,為議以上,所列應采之書,最為該博,時不能用。
èr yuè, dīng sì shuò, zuò xiǎn zōng yǐng táng.
二月,丁巳朔,作顯宗影堂。
jǐ wèi, xiū xī fān fó shì yú shòu ān shān, sēng sì shí rén, sān nián nǎi bà.
己未,修西番佛事於壽安山,僧四十人,三年乃罷。
gēng shēn, jiān chá yù shǐ fù yán qǐ lǐ jiā bīn yán: liáo wáng tuō kè tuō, chéng guó yǒu xì, zhū tú gǔ ròu, qí è yǐ zhāng, kǒng huái yí èr. rú lìng guī fān, pì zhī zòng hǔ chū xiá. qǐng fèi zhī, bié lì jìn zú yǐ xí qí wèi. bù bào.
庚申,監察御史傅岩起、李嘉賓言:「遼王托克托,乘國有隙,誅屠骨肉,其惡已彰,恐懷疑貳。如令歸籓,譬之縱虎出柙。請廢之,別立近族以襲其位。」不報。
jiǎ zǐ, zuò fó shì, mìng sēng bā bǎi rén jí chàng yōu bǎi xì, dǎo dì shī yóu jīng chéng.
甲子,作佛事,命僧八百人及倡優百戲,導帝師游京城。
xiān shì yīng zōng zài shàng dōu, shǐ zuǒ chéng sū sū zhào hàn lín wú chéng zhuàn jīn zì cáng jīng xù, chéng yuē: zhǔ shàng xiě jīng qí fú, shén shèng jǔ yě. ruò yòng yǐ zhuī jiàn, chén suǒ wèi zhī. gài fú tián lì yì, suī rén suǒ lè wén, ér lún huí zhī shì, bǐ xí qí xué zhě, yóu huò bù yán. bù guò wèi wèi shàn zhī rén, sǐ zé shàng tōng gāo míng, qí jí pǐn yǔ rì yuè qí guāng wèi è zhī rén, sǐ zé xià lún wū huì, qí jí xià zé yǔ shā chóng tóng lèi. qí tú suì wèi jiàn bá zhī shuō yǐ huò shì rén. jīn liè shèng zhī shén, shàng tóng rì yuè, hé yōng jiàn bá! qiě guó chū yǐ lái, xiě jīng zhuī jiàn, bù zhī jǐ jǔ, ruò wèi xiào, shì wú fó fǎ yǐ ruò yǐ xiào, shì wū qí zǔ yǐ. zhuàn wèi wén cí, bù kě yǐ shì hòu shì, qǐng qí jià hái zòu zhī. huì nán pō zhī biàn, shì dé qǐn. jí dì jí wèi, fó shì yì shèng.
先是英宗在上都,使左丞蘇蘇召翰林吳澄撰《金字藏經序》,澄曰:「主上寫經祈福,甚盛舉也。若用以追薦,臣所未知。蓋福田利益,雖人所樂聞,而輪迴之事,彼習其學者,猶或不言。不過謂為善之人,死則上通高明,其極品與日月齊光;為惡之人,死則下淪污穢,其極下則與沙蟲同類。其徒遂為薦拔之說以惑世人。今列聖之神,上同日月,何庸薦拔!且國初以來,寫經追薦,不知幾舉,若未效,是無佛法矣;若已效,是誣其祖矣。撰為文辭,不可以示後世,請俟駕還奏之。」會南坡之變,事得寢。及帝即位,佛事益盛。
jiù zhì, tái xiàn suì gè jǔ shǒu lìng tuī guān èr rén, yǒu zuì lián zuò. zhì shì yán qí bù biàn, gēng wǔ, mìng zhòng shū fù yú cháng xuǎn zé rén yòng zhī.
舊制,台憲歲各舉守令、推官二人,有罪連坐。至是言其不便,庚午,命中書復於常選擇人用之。
rén shēn, shàng dà xíng huáng dì zūn shì yuē ruì shèng wén xiào huáng dì, miào hào yīng zōng, guó yǔ yuē gé gēn huáng dì.
壬申,上大行皇帝尊諡曰睿聖文孝皇帝,廟號英宗,國語曰格根皇帝。
jiǎ xū, zhè jiāng xíng shěng zuǒ chéng zhào jiǎn, qǐng kāi jīng yán jí zé shī fù, lìng tài zǐ jí zhū wáng dà chén zǐ sūn xué. suì mìng píng zhāng zhèng shì zhāng guī hàn lín xué shì chéng zhǐ hū tú lǔ tú ěr mì shí xué shì wú chéng jí xián zhí xué shì dèng wén yuán, yǐ dì fàn zī zhì tōng jiàn dà xué yǎn yì zhēn guān zhèng yào děng shū jìn jiǎng, fù chì yòu chéng xiàng é sēn tè mù ěr lǐng zhī. wén yuán xún yǐ jí zhì shì guī.
甲戌,浙江行省左丞趙簡,請開經筵及擇師傅,令太子及諸王大臣子孫學。遂命平章政事張珪、翰林學士承旨呼圖嚕圖爾密實、學士吳澄、集賢直學士鄧文原,以《帝范》、《資治通鑑》、《大學衍義》、《貞觀政要》等書進講,復敕右丞相額森特穆爾領之。文原尋以疾致仕歸。
dīng chǒu, jiān chá yù shǐ sòng běn yán: nì zéi tè kè shí děng suī fú zhū, qí dǎng shū mì fù shǐ ā sà ěr, shēn qīn shì nì, yǐ gào biàn dé bù sǐ, cuàn lǐng nán, qǐng zǎo zhèng tiān tǎo. xiān shì tài miào rén zōng shì zhǔ wèi dào qiè qù, jiǔ ér wèi huò, běn yán: zài fǎ, mín jiān shī dào, bǔ zhī wéi qī bù huò yóu zhì zuì. tài cháng shī diǎn shǒu jí zài jīng yīng bǔ guān, jiē dāng bà qù. yòu yán: zhōng shū zǎi zhí rì qū jìn zhōng, gù chǒng gǒu ān, jiān xún bù zhì zhōng táng, yōng zhì jī wù. yí jiè chì chén liáo, zì fēi rù sù wèi rì, bì yì suǒ zhì zhì shì. jiē bù bào.
丁丑,監察御史宋本言:「逆賊特克實等雖伏誅,其黨樞密副使阿薩爾,身親弒逆,以告變得不死,竄嶺南,請早正天討。」先是太廟仁宗室主為盜竊去,久而未獲,本言:「在法,民間失盜,捕之違期不獲猶治罪。太常失典守及在京應捕官,皆當罷去。」又言:「中書宰執日趨禁中,固寵苟安,兼旬不至中堂,壅滯機務。宜戒飭臣僚,自非入宿衛日,必詣所置治事。」皆不報。
wù yín, jiān chá yù shǐ lǐ jiā bīn hé nì dǎng zuǒ ā sū wèi zhǐ huī shǐ tú tè mù ěr, bà zhī.
戊寅,監察御史李嘉賓劾逆黨左阿蘇衛指揮使圖特穆爾,罷之。
zhèn shào xìng zhū lù jī.
賑紹興諸路飢。
xiān shì zhì zhì mò, zhào zuò tài miào, yì zhě xí jiàn tóng táng yì shì zhī zhì. nǎi zuò shí sān shì, wèi jí qiān fèng ér guó yǒu dà gù. yǒu sī yí yú zhāo mù zhī cì, mìng jí yì zhī. wú chéng yì yuē: shì zǔ hùn yì tiān xià, xī kǎo gǔ zhì ér xíng zhī. gǔ zhě tiān zǐ qī miào, miào gè wèi gōng, tài zǔ jū zhōng, zuǒ sān miào wèi zhāo, yòu sān miào wèi mù, shén zhǔ gè yǐ cì dì qiān. qí miào zhī gōng, pō rú jīn zhī zhōng shū liù bù. fū shěng bù zhī shè, yì fǎng jīn sòng, qǐ yǐ zōng miào xù cì ér bù kǎo gǔ hū? shí yǒu sī yǐ jí yú xíng shì, jìng rú jiù zhì yún.
先是至治末,詔作太廟,議者習見同堂異室之制。乃作十三室,未及遷奉而國有大故。有司疑於昭穆之次,命集議之。吳澄議曰:「世祖混一天下,悉考古制而行之。古者天子七廟,廟各為宮,太祖居中,左三廟為昭,右三廟為穆,神主各以次遞遷。其廟之宮,頗如今之中書六部。夫省部之設,亦仿金、宋,豈以宗廟敘次而不考古乎?」時有司以急於行事,竟如舊制雲。
guó xué jiù fǎ, měi yǐ jī fēn cì dì, gòng yǐ chū guān. zhí zhèng yòng jiān chéng zhāng qǐ yán yì, yù fèi zhī, ér yǐ tuī zé dé xíng wèi wù, zhōng shū zuǒ sī yuán wài láng xǔ yǒu rén zhé zhī yuē: jī fēn suī wèi jǐn shàn, rán kě dé bó xué néng wén zhī shì. ruò yuē wéi dé xíng zhī zé, qí míng gù jiā, kǒng jiē hòu mào shēn qíng, zhuān yì wài shì, huò měng bù néng shí yī dīng yǐ.
國學舊法,每以積分次第,貢以出官。執政用監丞張起岩議,欲廢之,而以推擇德行為務,中書左司員外郎許有壬折之曰:「積分雖未盡善,然可得博學能文之士。若曰惟德行之擇,其名固嘉,恐皆厚貌深情,專意外飾,或懵不能識一丁矣。」
sān yuè, dīng hài shuò, bà huī zhèng yuàn, lì zhān shì yuàn.
三月,丁亥朔,罷徽政院,立詹事院。
yǐ tóng zhī xuān zhèng yuàn shì yáng tíng yù wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì.
以同知宣政院事楊庭玉為中書參知政事。
yǐ mì shū shǎo jiān yú jí wèi lǐ bù kǎo shì guān. chū, jí yǔ yuán míng shàn jù lùn yǐ xiāng qiē mó, míng shàn yán jí zhì zhū jīng, wéi chéng zhū zhū rú chuán zhù ěr, zì hàn yǐ lái xiān rú suǒ cháng jǐn xīn zhě, kǎo zhī shū wèi bó. jí chū bù xiāng xià, hòu yǐ míng shàn zhī yán wèi rán, měi jiàn míng jīng zhī shì, jí yǐ qí yán gào zhī. zhì shì wèi tóng liè yuē: guó jiā kē mù zhī fǎ, zhū jīng chuán zhù gè yǒu suǒ zhǔ zhě, jiāng yǐ yī dào dé, tóng fēng sú, fēi yù shǐ xué zhě zhuān mén shàn yè, rú jìn dài wǔ jīng xué jiū zhī gù lòu yě. shèng jīng shēn yuǎn, fēi yī rén zhī jiàn kě jǐn. shì yì zhī wén, wéi qí gāo zhě qǔ zhī, bù bì xiān yǒu zhǔ yì ruò xiān dìng zhǔ yì, zé qiú xián zhī xīn xiá, ér chà zì cǐ shǐ yǐ. hòu liǎng wèi kǎo guān, lǜ chí shì shuō, gù suǒ qǔ měi chēng dé rén.
以秘書少監虞集為禮部考試官。初,集與元明善劇論以相切劘,明善言集治諸經,惟程、硃諸儒傳注耳,自漢以來先儒所嘗盡心者,考之殊未博。集初不相下,後以明善之言為然,每見明經之士,即以其言告之。至是謂同列曰:「國家科目之法,諸經傳注各有所主者,將以一道德,同風俗,非欲使學者專門擅業,如近代《五經》學究之固陋也。聖經深遠,非一人之見可盡。試藝之文,惟其高者取之,不必先有主意;若先定主意,則求賢之心狹,而差自此始矣。」後兩為考官,率持是說,故所取每稱得人。
wù xū, tíng shì jìn shì, cì bā lǎ zhāng yì děng bā shí sì rén jí dì chū shēn huì shì xià dì zhě yì cì jiào guān yǒu chà.
戊戌,廷試進士,賜巴喇、張益等八十四人及第、出身;會試下第者亦賜教官有差。
gēng zǐ, yǐ sì chuān xíng shěng píng zhāng zhèng shì náng jiā dài jiān xuān zhèng yuàn shǐ, wǎng zhēng xī fān.
庚子,以四川行省平章政事囊嘉岱兼宣政院使,往征西番。
bǐng wǔ, yù dà míng diàn, cè bā bài hā sī shì wèi huáng hòu, huáng zǐ lǎ shí jìn bā wèi huáng tài zǐ.
丙午,御大明殿,冊巴拜哈斯氏為皇后,皇子喇實晉巴為皇太子。
jǐ yǒu, yǐ huáng zǐ bā de mǎ yī ěr kè bù sì fēng jìn wáng.
己酉,以皇子巴的瑪伊爾克布嗣封晉王。
tài níng wáng mài nǔ zú, yǐ qí zi cè lín qìn duō ěr jì sì.
泰寧王邁努卒,以其子策璘沁多爾濟嗣。
gēng xū, jiān chá yù shǐ sòng běn lǐ jiā bīn fù yán qǐ yán: tài wèi sī tú sī kōng, sān gōng zhī zhí, làn jiǎ sēng rén, jí huì fú shū xiáng èr yuàn, bìng rǔ míng jué, qǐng bà zhī. bù bào.
庚戌,監察御史宋本、李嘉賓、傅岩起言:「太尉、司徒、司空,三公之職,濫假僧人,及會福、殊祥二院,並辱名爵,請罷之。」不報。
yǐ lín táo zhū xiàn hàn jī, zhèn zhī.
以臨洮諸縣旱飢,賑之。
guǎng xī héng zhōu yáo kòu yǒng chún xiàn.
廣西橫州猺寇永淳縣。
xià, sì yuè, wù wǔ, lián xún bà, wèi jí xián dà xué shì, shí qí lù zhōng shēn.
夏,四月,戊午,廉恂罷,為集賢大學士,食其祿終身。
jǐ wèi, yǐ zhū zì zhào cì dì shī suǒ jū sà sī jiā bù.
己未,以硃字詔賜帝師所居薩斯嘉部。
gēng shēn, zhào zhěng chì yù shǐ tái.
庚申,詔整飭御史台。
zuò zhāo shèng huáng hòu yù róng diàn yú pǔ qìng sì.
作昭聖皇后御容殿於普慶寺。
qīn wáng tú bo tè mù ěr hái, zhì tán zhōu, yǒu zhào zhǐ zhī. jū shù yuè, nǎi xíng. xīn yǒu, zhì shàng dōu, cì chē zhàng tuó mǎ.
親王圖卜特穆爾還,至潭州,有詔止之。居數月,乃行。辛酉,至上都,賜車帳、駝馬。
jiǎ zǐ, dì rú shàng dōu. yǐ jiǎng chén duō gāo nián, mìng yú jí yǔ shì dú xué shì wáng jié zhí jīng yǐ cóng, jí zì shì suì cháng zài háng jīng yán zhī zhì, qǔ jīng shǐ zhōng qiè yú xīn dé zhì dào zhě, yòng guó yǔ hàn wén liǎng jìn dú. rùn yì zhī jì, huàn fū chén shèng xué zhě wèi yì jǐn qí yào, zhǐ shí wù zhě nán yú jí qí qíng, měi xuǎn yī shí jīng yú qí xué zhě wèi zhī, yóu shù rì nǎi chéng yī piān. jí wèi fǎn fù gǔ jīn míng wù zhī biàn yǐ tōng zhī, rán hòu dé yǐ wú é. qí cí zhī suǒ dá, wàn bù jí yī, zé wèi cháng bù tuì ér qiè tàn yě.
甲子,帝如上都。以講臣多高年,命虞集與侍讀學士王結執經以從,集自是歲常在行經筵之制,取經史中切於心德治道者,用國語、漢文兩進讀。潤譯之際,患夫陳聖學者未易盡其要,指時務者難於極其情,每選一時精於其學者為之,猶數日乃成一篇。集為反覆古今名物之辨以通之,然後得以無訛。其辭之所達,萬不及一,則未嘗不退而竊嘆也。
fā bīng mín zhú hún hé dī.
發兵民築渾河堤。
xīn wèi, yuè shí jì.
辛未,月食既。
guǐ yǒu, yǐ tài zǐ zhān shì tú men tè ěr wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì.
癸酉,以太子詹事圖們特爾為中書平章政事。
jiǎ xū, mìng zhòu shī zuò fó shì yǐ yàn léi.
甲戌,命咒師作佛事以厭雷。
gēng chén, yǐ fēng liè yuè shí dì zhèn, shǒu zhào jiè chì bǎi guān, bìng lìng dà dū shǒu chén jí yì yǐ wén. wáng jié chāng yán yú cháo yuē: jīn zhāo tíng jūn zǐ xiǎo rén hùn xiáo, xíng zhèng bù míng, guān shǎng tài làn, gù yīn yáng cuò miù, jiù zhēng jiàn zhēn, yí xiū zhèng shì yǐ mǐ tiān biàn.
庚辰,以風烈、月食、地震,手詔戒飭百官,並令大都守臣集議以聞。王結昌言於朝曰:「今朝廷君子小人混淆,刑政不明,官賞太濫,故陰陽錯謬,咎徵荐臻,宜修政事以弭天變。」
shí sù wèi shì zì běi fāng lái zhě fù qiǎn guī, nǎi bǎi shí wèi qún, piāo jié shā rén huán zhōu dào zhōng. jì dài bǔ, shū mǎ ěr jié zòu shì zhī. méng gǔ qiān hù shǐ jīng shī, sù dǐ zhōng, shì mín jiān zhū jiǎ qī nǚ chē guò dǐ mén, qiān hù yuè zhī, bìng cóng zhě duó yǐ rù. zhū qì sù yú zhōng shū, shū mǎ ěr jié bì bù wèn. yú shì guó zi jiān chéng sòng běn fù kàng yán: tè kè shí yú dǎng wèi zhū, rén miào shén zhǔ dào wèi dé, huán zhōu dào wèi zhì, zhū jiǎ yuān wèi shēn, xíng zhèng shī dù, mín fèn tiān yuàn, zāi yì zhī jiàn, zhí cǐ zhī yóu. cí qì jī fèn, zhòng jiē sǒng tīng.
時宿衛士自北方來者復遣歸,乃百十為群,剽劫殺人桓州道中。既逮捕,舒瑪爾節奏釋之。蒙古千戶使京師,宿邸中,適民間硃甲妻女車過邸門,千戶悅之,並從者奪以入。硃泣訴於中書,舒瑪爾節庇不問。於是國子監丞宋本復抗言:「特克實餘黨未誅,仁廟神主盜未得,桓州盜未治,硃甲冤未伸,刑政失度,民憤天怨,災異之見,職此之由。」辭氣激奮,眾皆聳聽。
xīn sì, tài miào xīn diàn chéng.
辛巳,太廟新殿成。
wǔ yuè, dīng hài, jiān chá yù shǐ dǒng péng nán liú qián děng yǐ zāi yì shàng yán: píng zhāng nài màn tái, xuān zhèng yuàn shǐ tè mù ěr bù hā, zhān shì tú men dá ěr, dǎng fù nì tú, shēn kuī chén jié, tài cháng shǒu miào bù jǐn, liáo wáng shàn shā zōng qīn, bù hā shí lǐ jiǎo zhì luàn fǎ, jiē méng kuān yòu, shén wèi shī xíng, yí dìng qí zuì yǐ xiāo tiān biàn. bù yǔn.
五月,丁亥,監察御史董鵬南、劉潛等以災異上言:「平章柰曼台,宣政院使特穆爾布哈,詹事圖們達爾,黨附逆徒,身虧臣節,太常守廟不謹,遼王擅殺宗親,布哈實里矯制亂法,皆蒙寬宥,甚為失刑,宜定其罪以銷天變。」不允。
jǐ chǒu, dì yù dōu ěr sū yuē: zhèn jí wèi yǐ lái, wú yī rén néng zhí fǎ wèi zhèn yán zhě. zhī ér bù yán zé bù zhōng, qiě xiàn rén yú zuì. jì zì jīn, fán yǒu suǒ zhī, yí xī yǐ wén, shǐ zhèn míng zhī fǎ dù, duàn bù gǎn zì zòng. fēi dú zhèn shēn, tiān xià yī qiè zhèng wù néng shǒu fǎ yǐ xíng, zé zhòng jiē yì ān, fǎn shì zé tiān xià lí yú yōu kǔ yǐ. yòu yuē: fán shì fáng zhī yú xiǎo zé yì, jiù zhī yú dà zé nán. ěr qí yǐ zhèn yán míng gào yú zhòng, bǐ zhī suǒ shèn.
己丑,帝諭都爾蘇曰:「朕即位以來,無一人能執法為朕言者。知而不言則不忠,且陷人於罪。繼自今,凡有所知,宜悉以聞,使朕明知法度,斷不敢自縱。非獨朕身,天下一切政務能守法以行,則眾皆乂安,反是則天下罹於憂苦矣。」又曰:「凡事防之於小則易,救之於大則難。爾其以朕言明告於眾,俾知所慎。」
rén chén, yù shǐ tái tú hū lǔ níng zhū yán: yù shǐ zòu zāi yì lǚ jiàn, zǎi xiàng yí bì wèi yǐ yīng tiān biàn, kě fǒu yǎng zì shèng cái. gù wéi chén děng wèi bì xià ěr mù, yǒu xùn sī wéi fǎ zhě, bù néng jiū chá, màn guān shī shǒu, yí xiān tuì bì yǐ shòu xián néng. dì yuē: yù shǐ suǒ yán, qí shī zài lián, qīng děng hé bì jù ěr! tú hū lǔ yòu yán: chén yǐ lǎo bìng, kǒng wù dà shì, qǐ xiān tuì. yú shì zhōng shū shěng chén wū wēn dōu ěr zhāng guī yáng tíng yù jiē kàng shū qǐ bà. chéng xiàng shū mǎ ěr jié dōu ěr sū yán: bǐ zhě zāi yì, bì xià yǐ yōu tiān xià wèi xīn, fǎn gōng zì zé, jǐn zūn zǔ zōng shèng xùn, xiū dé shèn xíng, chì chén děng gè qín nǎi zhí, shǒu zhào zhì dà dū, jū shǒu shěng chén jiē yǐn zuì zì hé. chén děng wèi zuǒ yòu xiāng, cái xià shí hūn, dāng guó dà rèn, wú suǒ xiāng zàn, yǐ zhì zāi jìn, zuì zài chén děng, suǒ dāng tuì chù, zhū chén hé zuì! dì yuē: qīng ruò jiē cí bì ér qù, guó jiā dà shì, zhèn shú yǔ tú zhī! yí gè xiāng yù, yǐ miǎn nǎi zhí.
壬辰,御史台圖呼魯、寧珠言:「御史奏災異屢見,宰相宜避位以應天變,可否仰自聖裁。顧惟臣等為陛下耳目,有徇私違法者,不能糾察,慢官失守,宜先退避以授賢能。」帝曰:「御史所言,其失在聯,卿等何必遽爾!」圖呼魯又言:「臣已老病,恐誤大事,乞先退。」於是中書省臣烏溫都爾、張珪、楊庭玉皆抗疏乞罷。丞相舒瑪爾節、都爾蘇言:「比者災異,陛下以憂天下為心,反躬自責,謹遵祖宗聖訓,修德慎行,敕臣等各勤乃職,手詔至大都,居守省臣皆引罪自劾。臣等為左右相,才下識昏,當國大任,無所襄贊,以致災祲,罪在臣等,所當退黜,諸臣何罪!」帝曰:「卿若皆辭避而去,國家大事,朕孰與圖之!宜各相諭,以勉乃職。」
guǐ sì, qián hàn lín xué shì xiǎo yún shí hā yǎ zú, zèng jí xián xué shì, zhuī fēng jīng zhào jùn gōng, shì wén jìng. chū, yì kē jǔ shì, xiǎo yún shí hā yǎ duō suǒ jiàn míng, hū kuì rán tàn yuē cí zūn jū bēi, xī xián suǒ shàng yě. jīn jìn lín qīng xuǎn, yǔ suǒ ràng jūn zī shú gāo? rén jiāng yì wú hòu yǐ. nǎi chēng jí, cí hái jiāng nán, mài yào yú qián táng shì zhōng guǐ xìng míng, yì fú sè, rén wú yǒu shí zhī zhě.
癸巳,前翰林學士小雲石哈雅卒,贈集賢學士,追封京兆郡公,諡文靖。初,議科舉事,小雲石哈雅多所建明,忽喟然嘆曰「辭尊居卑,昔賢所尚也。今禁林清選,與所讓軍資孰高?人將議吾後矣。」乃稱疾,辭還江南,賣藥於錢塘市中;詭姓名,易服色,人無有識之者。
wù wǔ, qiān liè shèng shén zhǔ yú tài miào xīn diàn.
戊午,遷列聖神主於太廟新殿。
xīn chǒu, xún zhōu yáo kòu zhǎng lè xiàn.
辛丑,循州猺寇長樂縣。
bǐng wǔ, yù shǐ gāo kuí shàng shū, qǐng qiú zhí yán, biàn xié zhèng, míng shǎng fá, dì shàn qí yán, cì yǐ yín bì.
丙午,御史高奎上書,請求直言,辨邪正,明賞罰,帝善其言,賜以銀幣。
jǐ yǒu, bīn zhōu mín fāng èr wèi kòu, yǒu sī bǔ qín zhī.
己酉,賓州民方二為寇,有司捕擒之。
guǐ chǒu, zhān shì chéng huí huí qǐng rú yù zōng gù shì, zé míng rú fǔ tài zǐ, chì zhōng shū shěng chén fǎng qiú yǐ wén. huí huí, bó guǒ mì zhī zǐ, kù kù zhī xiōng yě, dūn mò guǎ yán, shì xué néng wén, lì shān nán huái xī hé nán lián fǎng shǐ, jiē yǒu zhèng shēng.
癸丑,詹事丞回回請如裕宗故事,擇名儒輔太子,敕中書省臣訪求以聞。回回,博果密之子,庫庫之兄也,敦默寡言,嗜學能文,歷山南、淮西、河南廉訪使,皆有政聲。
zhōng shū píng zhāng zhèng shì zhāng guī yǔ shū mì yuàn yù shǐ tái hàn lín jí xián liǎng yuàn guān jí lùn dāng shì dé shī, yǔ zuǒ yòu sī yuán wài láng sòng wén zuǎn yì shàng dōu zòu zhī, qí lüè yuē:
中書平章政事張珪與樞密院、御史台、翰林、集賢兩院官極論當世得失,與左右司員外郎宋文纘詣上都奏之,其略曰:
qián zǎi xiàng tè men dé ěr, jiān jiǎo xiǎn shēn, yīn móu cóng chū, zhuān zhèng shí nián, shǐ yǐ zāng bài. chǎn fù quán jiān shí lēi men jí bì xìng é lēi shí bān zhī xǐ, gǒu quán qí shēng, xún rèn tài zǐ tài shī. wèi jǐ, rén zōng bīn tiān, chéng shí xìng biàn, zài rù zhōng shū. dāng yīng miào zhī chū, yǔ shí lēi men děng ēn yì xiāng xǔ, biǎo lǐ wèi jiān, wū shā xiāo yáng děng yǐ kuài sī yuàn. tiān tǎo yuán xiōng, shí lēi men zhī dǎng jì zhū, zuò yào shàng gōng, suì huò xìn rèn, zhū zi nèi bù sù wèi, wài jù xiǎn yào, bì shàng yì xià, dù jué yán lù, mài guān yù yù, wēi fú jǐ chū. yóu shì qún xié bìng jìn, rú nì zéi tè kè shí zhī tú, míng wèi yì zi, shí qí xīn fù, gòu chéng shì nì qí zi suǒ nuò mù, qīn yǔ nì móu, suī pōu guān lù shī, zhū miè qí jiā, yóu bù zú yǐ bì zuì jīn fù huí gěi suǒ jí jiā chǎn, zhū zi shàng zài jīng shī, yín yuán zài rù sù wèi. shì zǔ shí, ā hā mǎ tè tān cán bài shì, suī sǐ yóu zhèng qí zuì, kuàng rú tè men dé ěr zhī jiān è zhě zāi! yí zūn chéng xiàn, réng jí tè men dé ěr jiā chǎn, yuǎn cuàn qí zi sūn wài jùn, yǐ chéng dà jiān. tè kè shí zhī dǎng, jié móu shì nì, tiān xià zhī rén, tòng xīn jí shǒu. bǐ fèng zhǐ: zhū wáng é tè bù hā děng yì yǐ liú cuàn, nì dǎng xié cóng zhě zhòng, hé kě jǐn zhū! hòu zhī yán shì zhě qí wù fù jǔ. chén děng yì: gǔ fǎ, shì nì, fán zài guān zhě shā wú shè. shèng cháo lì fǎ, qiáng dào jié shā shù mín, qí tóng qíng zhě, yóu qiě shǒu cóng jù zuì. kuàng shì nì zhī dǎng, tiān dì bù róng, yí zhū é tè bù hā zhī tú yǐ xiè tiān xià. liáo wáng tuō kè tuō, wèi guān zōng shì, jū zhèn liáo dōng, chéng guó jiā yǒu biàn, bào fù chóu fèn, shā qīn wáng fēi zhǔ bǎi yú rén, fēn qí yáng mǎ chù chǎn, cán rěn gǔ ròu, wén zhě qiè chǐ. jīn bù zhī zuì, nǎi fù hòu cì fàng hái, chén kǒng guó zhī gāng jì, yóu cǐ bù zhèn. qiě liáo dōng dì guǎng, sù hào zhòng zhèn, ruò shǐ tuō kè tuō jiǔ jū, bǐ jì zòng sì, jiāng wú jì dàn. kuàng lìng sǐ zhě hán yuān, gǎn shāng hé qì. yí xuē duó qí jué tǔ, zhì zhī tā suǒ, yǐ zhāng tiān wēi.
「前宰相特們德爾,奸狡險深,陰謀叢出,專政十年,始以贓敗。諂附權奸實勒們及嬖倖額勒實班之徙,苟全其生,尋任太子太師。未幾,仁宗賓天,乘時幸變,再入中書。當英廟之初,與實勒們等恩義相許,表里為奸,誣殺蕭、楊等以快私怨。天討元兇,實勒們之黨既誅,坐要上功,遂獲信任,諸子內布宿衛,外據顯要,蔽上抑下,杜絕言路,賣官鬻獄,威福己出。由是群邪並進,如逆賊特克實之徒,名為義子,實其心腹,構成弒逆;其子索諾木,親與逆謀,雖剖棺戮屍,誅滅其家,猶不足以蔽罪;今復回給所籍家產,諸子尚在京師,夤緣再入宿衛。世祖時,阿哈瑪特貪殘敗事,雖死猶正其罪,況如特們德爾之奸惡者哉!宜遵成憲,仍籍特們德爾家產,遠竄其子孫外郡,以懲大奸。特克實之黨,結謀弒逆,天下之人,痛心疾首。比奉旨:『諸王額特布哈等亦已流竄,逆黨脅從者眾,何可盡誅!後之言事者其勿復舉。』臣等議:古法,弒逆,凡在官者殺無赦。聖朝立法,強盜劫殺庶民,其同情者,猶且首從俱罪。況弒逆之黨,天地不容,宜誅額特布哈之徒以謝天下。遼王托克托,位冠宗室,居鎮遼東,乘國家有變,報復仇忿,殺親王、妃、主百餘人,分其羊馬畜產,殘忍骨肉,聞者切齒。今不之罪,乃復厚賜放還,臣恐國之綱紀,由此不振。且遼東地廣,素號重鎮,若使托克托久居,彼既縱肆,將無忌憚。況令死者含冤,感傷和氣。宜削奪其爵土,置之他所,以彰天威。
wǔ bèi qīng jì lǐ, qián tài wèi bù hā, yǐ lèi cháo dài yù zhī lóng, jù zhì gāo liè, bù sī bǔ bào, zhuān wù jiān qī, jiǎo zhì lìng yīng shī qiáng shōu zhèng guó bǎo qī gǔ hā, xíng cáo dǎi jū fú shí, jìng yuán qí zuì. fū pǐ fù hán yuān, sān nián bù yǔ, yǐ cǐ lùn zhī, jí fēi xì wù. yí yǐ jì lǐ bù hā réng fù xíng cáo, jū zhèng qí zuì.
「武備卿濟里,前太尉布哈,以累朝待遇之隆,俱致高列,不思補報,專務奸欺,矯制令鷹師強收鄭國寶妻古哈,刑曹逮鞫服實,竟原其罪。夫匹婦含冤,三年不雨,以此論之,即非細務。宜以濟里、布哈仍付刑曹,鞫正其罪。
jiǎ hú zhōng mài bǎo wù, shǐ zì chéng zōng, fēn zhū cùn shí, shòu zhí wàn jīn. yǐ jīng guó yǒu yòng zhī chāo, ér yì cǐ bù jì jī hán zhī wù, dà dǐ jiē shí guì yǔ zhōng guì zhī rén wàng chēng chéng xiàn, mào gěi huí cì, gāo qí jià zhí, qiě zhì shí bèi, cán dù guó cái, àn xíng fēn yòng. yí xià lìng jìn zhǐ, qí lèi cháo wèi chóu bǎo jià, qí guó yòng ráo gěi rì yì zhī. bǐ zhě jiàn xī shān sì, sǔn jūn hài mín, fèi yǐ yì wàn jì, jìn zhào suī bà zhī, yòu wén jiān rén chéng jiān zòu qǐng, fù yù xìng xiū. yí shǒu qián zhào, shì mín yǒu xìn.
「賈胡中賣寶物,始自成宗,分珠寸石,售直萬金。以經國有用之鈔,而易此不濟饑寒之物,大抵皆時貴與中貴之人妄稱呈獻,冒給回賜,高其價直,且至十倍,蠶蠹國財,暗行分用。宜下令禁止,其累朝未酬寶價,俟國用饒給日議之。比者建西山寺,損軍害民,費以億萬計,近詔雖罷之,又聞奸人乘間奏請,復欲興修。宜守前詔,示民有信。
xiāo bài zhū yáng duō ěr jì děng, wǎng zāo wū xiàn, jí qí jiā yǐ fēn cì rén, bǐ fèng míng zhào, hái gěi yuán yè, zi sūn fèng sì, jiā miào xiū qì gǒu wán, wèi jí níng chù, fù yǐ qí jiā cái réng cì jiù rén, zhǐ chóu yǐ zhí, jí yǔ zài lí duàn méi wú yì. yí rú qián zhào yǐ yuán yè hái zhī, liàng qí zhí yǐ chóu hòu suǒ cì zhě, zé rén wú yuān fèn yǐ. é sēn tè mù ěr zhī tú, yù zhū tài yī qī nǚ guò shěng mén wài, qiáng zhuāi yǐ rù, jiān sù guǎn suǒ. yǒu sī yǐ hù cóng shàng dōu wèi jiě, jìng wù jiù jū. yí zūn shì zǔ chéng xiàn, yǐ jiān rén fù yǒu sī jū zhī.
「蕭拜珠、楊多爾濟等,枉遭誣陷,籍其家以分賜人,比奉明詔,還給元業,子孫奉祀,家廟修葺苟完,未及寧處,復以其家財仍賜舊人,止酬以直,即與再罹斷沒無異。宜如前詔以元業還之,量其直以酬後所賜者,則人無冤憤矣。額森特穆爾之徒,遇硃太醫妻女過省門外,強拽以入,奸宿館所。有司以扈從上都為解,竟勿就鞫。宜遵世祖成憲,以奸人付有司鞫之。
guǎng zhōu dōng guǎn xiàn dà bù hǎi jí huì zhōu zhū chí, shǐ zì dà dé yuán nián jiān mín liú jìn chéng lián yán lì, fēn dàn hù qī bǎi yú jiā, guān gěi zhī liáng, sān nián yī cǎi, jǐn huò xiǎo zhū wǔ liǎng liù liǎng, rù shuǐ wèi chóng yú shāng sǐ zhě zhòng, suì bà zhū hù wèi mín. qí hòu tóng zhī guǎng zhōu lù shì tǎ qí ěr děng yòu xiàn lì yú shí lēi men, chuàng shè tí jǔ sī jiān cǎi lián fǎng sī yán qí rǎo mín, fù bà guī yǒu sī. jì ér nèi zhèng shǎo qīng wèi wēn dōu ěr mào qǐ zhōng zhǐ, chí yì dū cǎi, hào lǐn shí, pí mín yì, fēi shì zǔ jiù zhì, qǐng xī bà zhī.
「廣州東莞縣大步海及惠州珠池,始自大德元年奸民劉進、程連言利,分蜑戶七百餘家,官給之糧,三年一采,僅獲小珠五兩、六兩,入水為蟲魚傷死者眾,遂罷珠戶為民。其後同知廣州路事塔齊爾等又獻利於實勒們,創設提舉司監采;廉訪司言其擾民,復罷歸有司。既而內正少卿魏溫都爾冒啟中旨,馳驛督采,耗廩食,疲民驛,非世祖舊制,請悉罷之。
tè kè shí shì nì zhī biàn, xué shì bù hā zhǐ huī bù yán hū lǐ yuàn shǐ tú gǔ sī, jiē yǐ wú zuì sǐ tè men dé ěr zhuān quán zhī jì, yù shǐ xú yuán sù yǐ yán shì suǒ xiàng sǐ dōng píng, jí jiǎ tú qìn bù hā zhī zhǔ, jiē wèi shēn lǐ. yí zhuī zèng sǐ zhě, yōu xù qí zi sūn.
「特克實弒逆之變,學士布哈、指揮布延呼里、院使圖古思,皆以無罪死;特們德爾專權之際,御史徐元素以言事瑣項死東平,及賈圖沁布哈之囑,皆未申理。宜追贈死者,優敘其子孫。
nèi wài zēng zhì guān shǔ, yuán rǒng fèng làn, bái dīng zhòu shēng, chū shēn rù liú, yōng sè rì shén, jūn mín jù méng qí hài. yí xī zūn shì zǔ chéng xiàn, fán zhì yuán sān shí nián yǐ hòu, gǎi shēng chuàng shè, yuán rǒng zhě xī jiǎn bìng chú bà zhī.
「內外增置官署,員冗俸濫,白丁驟升,出身入流,壅塞日甚,軍民俱蒙其害。宜悉遵世祖成憲,凡至元三十年以後,改升創設,員冗者悉減並除罷之。
zì gǔ shèng jūn, wéi chéng yú zhì zhèng, kě yǐ dòng tiān dì, gǎn guǐ shén, wèi cháng jiǎo fú yú sēng dào yě. zhì yuán sān shí nián, jiào cí fó shì zhī mù, zhǐ bǎi yǒu èr dà dé qī nián, zài lì gōng dé shǐ sī, jī wǔ bǎi yú. sēng tú yòu fù yíng gàn jìn shì, mǎi zuò fó shì, suì yòng chāo shù qiān wàn dìng. sēng tú tān mù huò lì, yǎng qī zǐ, bǐ xíng jì bù xiū jié, shì zú xiè màn tiān shén, hé yǐ yào fú! bǐ nián fó shì yù fán, lèi cháo xiǎng guó bù yǒng, zhì zāi yù sù, shì wú yīng yàn, duàn kě zhī yǐ. yí bà gōng dé shǐ sī, qí zài zhì yuán sān shí nián yǐ qián jí lèi cháo jì rì jiào cí fó shì míng mù, zhǐ lìng xuān zhèng yuàn zhǔ lǐng xiū jǔ, yú xī bà. yóu duò zhī tú, wàng tóu sù wèi bù shǔ jí huàn zhě nǚ hóng tài yī yīn yáng zhī shǔ, bù kě shèng shù. yī rén shōu jí, yī mén juān fù yī suì suǒ qǐng yī mǎ chú liáng, shù shí hù suǒ zhēng rù bù zú yǐ gěi zhī, hào guó sǔn mín wèi shén. yí rú shì zǔ shí zhī qǐng zhī shù gěi zhī, yú xī jiǎn tài.
「自古聖君,惟誠於治政,可以動天地,感鬼神,未嘗徼福於僧道也。至元三十年,醮祠佛事之目,止百有二;大德七年,再立功德使司,積五百餘。僧徒又復營幹近侍,買作佛事,歲用鈔數千萬錠。僧徒貪慕貨利,養妻子,彼行既不修潔,適足褻慢天神,何以要福!比年佛事愈繁,累朝享國不永,致災愈速,事無應驗,斷可知矣。宜罷功德使司,其在至元三十年以前及累朝忌日醮祠佛事名目,止令宣政院主領修舉,餘悉罷。游惰之徒,妄投宿衛部屬及宦者、女紅、太醫、陰陽之屬,不可勝數。一人收籍,一門蠲復;一歲所請衣馬芻糧,數十戶所征入不足以給之,耗國損民為甚。宜如世祖時支請之數給之,餘悉簡汰。
cān bo láng dào, shǐ zhě jié shā shǐ chén, lì qí cái wù ér yǐ, zhì yòng dà shī, qī nián bù jí, shāng wǒ shì zú, fèi guó zī liáng. yí qiǎn liáng shǐ dǐ cháo zhāo yù, réng chì biān lì wù shēng shì, zé yuǎn rén gé yǐ.
「參卜郎盜,始者劫殺使臣,利其財物而已,至用大師,期年不戢,傷我士卒,費國貲糧。宜遣良使抵巢招諭,仍敕邊吏勿生事,則遠人格矣。
shì zǔ shí, zhǔn běi nèi dì wéi shū dīng shuì, tè men dé ěr wèi xiāng, zhuān wù jù liǎn, qiǎn shǐ kuò kān liǎng huái hé nán tián tǔ, zhòng bìng kē liáng, yòu yǐ liǎng huái jīng xiāng shā qì zuò shú shōu zhēng, jiǎo míng xìng lì, nóng mín liú xǐ. yí rú jiù zhì, zhǐ zhēng dīng shuì, qí kuò kān zhī liáng jí shā qì zhī shuì xī chú zhī.
「世祖時,准北內地惟輸丁稅,特們德爾為相,專務聚斂,遣使括勘兩淮、河南田土,重併科糧,又以兩淮、荊襄沙磧作熟收征,徼名興利,農民流徙。宜如舊制,止征丁稅,其括勘之糧及沙磧之稅悉除之。
shì zǔ zuǒ yòu zhī chén, suī shén ài xìng, wèi wén wú gōng ér gěi yī shǎng zhě. bǐ nián shǎng cì fàn làn, gài yīn jìn shì zhī rén, kuī cì tiān yán jiā yuè zhī jì, huò chēng fá cái wú jū, huò chēng jià nǚ qǔ fù, huò yǐ jì wù chéng xiàn, dì hù zòu qǐng, yāo qiú shǎng cì, jì shāng cái yòng, fù qǐ xìng mén. zì jīn yǐ hòu, fēi yǒu gōng xūn láo xiào zhe míng shí jī, bù yí jiā yǐ shǎng cì, qǐng zhe wèi lìng.
「世祖左右之臣,雖甚愛幸,未聞無功而給一賞者。比年賞賜泛濫,蓋因近侍之人,窺伺天顏嘉悅之際,或稱乏財無居,或稱嫁女娶婦,或以技物呈獻,遞互奏請,要求賞賜,既傷財用,復啟幸門。自今以後,非有功勳勞效著明實跡,不宜加以賞賜,請著為令。」
yì fán shù qiān yán, cí shén kǎi qiè. liù yuè, gēng shēn, guī zhì shàng dōu, zòu shàng, dì bù yǔn. guī fù jìn yuē: chén wén rì shí xiū dé, yuè shí xiū xíng, yīng tiān yǐ shí bù yǐ wén, dòng mín yǐ xíng bù yǐ yán, xíng zhèng shī píng, gù tiān xiàng yīng zhī, wéi bì xià jīn chá, yǔn chén děng yì xī xíng zhī. dì zhōng bù néng yòng.
議凡數千言,辭甚剴切。六月,庚申,珪至上都,奏上,帝不允。珪復進曰:「臣聞日食修德,月食修刑,應天以實不以文,動民以行不以言,刑政失平,故天象應之,惟陛下矜察,允臣等議悉行之。」帝終不能用。
guǐ hài, zuò lǐ bài sì yú shàng dōu jí dà tóng lù.
癸亥,作禮拜寺於上都及大同路。
bǐng yín, qiǎn shǐ zhāo yù xī fān.
丙寅,遣使招諭西番。
qiǎn kù kù chǔ děng yì gāo lì, qǔ nǚ zǐ sān shí rén.
遣庫庫楚等詣高麗,取女子三十人。
guǎng xī zuǒ yòu liǎng jiāng huáng shèng xǔ cén shì xìng qǐ qiǎn qí zǐ dì cháo gòng, xǔ zhī.
廣西、左、右兩江黃勝許、岑世興乞遣其子弟朝貢,許之。
dīng mǎo, dà wò diàn chéng.
丁卯,大幄殿成。
guǐ yǒu, dì shòu fú jiè yú dì shī.
癸酉,帝受佛戒於帝師。
jǐ mǎo, zhào: shū jué xì qiú, cún xù jūn shì, miǎn tiān xià hé mǎi zá yì sān jūn, dàn hù chà shuì yī nián. yuǎn shì zhàng dì, shēn gù bù dé guī zàng, qī zǐ liú luò zhě, yǒu sī zī gěi qiǎn hái, réng zhe wèi lìng.
己卯,詔:「疏決繫囚,存恤軍士,免天下和買雜役三軍,蜑戶差稅一年。遠仕瘴地,身故不得歸葬,妻子流落者,有司資給遣還,仍著為令。」
yún nán dà lǐ lù nǐ náng wèi kòu.
雲南大理路你囊為寇。
shì yuè, dà tóng hún yuán hé zhí dìng hū tuó hé shǎn xī wèi shuǐ hēi shuǐ qú zhōu jiāng shuǐ jiē yì, bìng piào mín lú shě.
是月,大同渾源河、直定滹沱河、陝西渭水、黑水、渠州江水皆溢,並漂民廬舍。
qiū, qī yuè, bǐng xū, sī zhōu píng chá yáng dà chē yǒu yáng zhōu rǎn shì chāng kòu xiǎo shí yé kǎi jiāng děng zhài, diào bīng bǔ zhī.
秋,七月,丙戌,思州平茶楊大車、酉陽州冉世昌寇小石耶、凱江等寨,調兵捕之。
guǐ mǎo, bà guǎng zhōu fú jiàn děng chù cǎi zhū dàn hù wèi mín, réng miǎn chà shuì yī nián.
癸卯,罷廣州、福建等處採珠蜑戶為民,仍免差稅一年。
dīng wèi, zhōng shū shěng yán: dōng gōng wèi shì, xiān cháo zhǐ sān qiān rén, jīn zēng zhì wàn qī qiān, qǐng mìng zhān shì yuàn tài qù, réng yī jiù zhì. cóng zhī.
丁未,中書省言:「東宮衛士,先朝止三千人,今增至萬七千,請命詹事院汰去,仍依舊制。」從之。
wù shēn, yǐ jí rù tè men dé ěr jí zi bān tǎn guān yīn nǔ zī chǎn gěi hái qí jiā.
戊申,以籍入特們德爾及子班坦、觀音努貲產給還其家。
shì yuè, cháo yì chǔ qiū pú yáng huáng hé yì, gù ān zhōu qīng hé yì, rèn xiàn shā fēng luò shuǐ jiē yì zhēn dìng guǎng píng lú zhōu děng shí yī jùn yǔ shāng jià lóng qìng zhōu yǔ báo, dà rú jī luǎn, píng dì shēn sān chǐ dìng zhōu táng hé yì shān bēng. miǎn hé qú yíng tián zū, yú zhèn xù yǒu chà.
是月,朝邑、楚丘、濮陽黃河溢,固安州清河溢,任縣沙、灃、洛水皆溢;真定、廣平、廬州等十一郡雨傷稼;龍慶州雨雹,大如雞卵,平地深三尺;定州唐河溢、山崩。免河渠營田租,餘賑恤有差。
guǎng xī qìng yuǎn yáo qiú pān fù juàn děng lǜ zhòng lái jiàng, shǔ bù wèi děng guān yǒu chà.
廣西慶遠猺酋潘父絹等率眾來降,署簿、尉等官有差。
bā yuè, bǐng chén, xiǎng tài miào.
八月,丙辰,享太廟。
dīng sì, jìn yán shè qián shì.
丁巳,禁言赦前事。
gēng shēn, shì pìn mǎ wàn pǐ, qǔ xiá jiǔ.
庚申,市牝馬萬匹,取陿酒。
gēng wǔ, zuò zhōng gōng jīn jí diàn.
庚午,作中宮金脊殿。
xīn wèi, huì dì shī pà kè sī bā xiàng shí yī. bān gè xíng shěng, bǐ sù sì zhī.
辛未,繪帝師帕克斯巴像十一。頒各行省,俾塑祀之。
dīng chǒu, dì zhì zì shàng dōu.
丁丑,帝至自上都。
bà jùn yù quán shān hé yì.
罷浚玉泉山河役。
guǐ wèi, qín zhōu chéng jì xiàn dà yǔ, shān bēng shuǐ yì, yōng tǔ zhì lái gǔ hé chéng qiū fù.
癸未,秦州成紀縣大雨,山崩水溢,壅土至來谷河成丘阜。
jiǔ yuè, bǐng shēn, qì tài zǔ shén yù diàn.
九月,丙申,葺太祖神御殿。
yǐ sì, zhāo shèng yuán xiàn huáng hòu jì rì, xiū fó shì, fàn sēng wàn rén.
乙巳,昭聖元獻皇后忌日,修佛事,飯僧萬人。
guǐ chǒu, fèng yuán lù zhǎng ān xiàn dà yǔ, fēng shuǐ yì yán ān lù luò shuǐ yì.
癸丑,奉元路長安縣大雨,灃水溢;延安路洛水溢。
dōng, shí yuè, dīng sì, jiān chá yù shǐ wáng shì yuán qǐng zǎo yù jiào tài zǐ, dì jiā nà zhī.
冬,十月,丁巳,監察御史王士元請早諭教太子,帝嘉納之。
wù wǔ, xiǎng tài miào.
戊午,享太廟。
gēng shēn, mìng zuǒ yòu xiāng rì zhí jìn zhōng, yǒu shì zé fù zhōng shū.
庚申,命左右相日直禁中,有事則赴中書。
jǐ sì, yún nán chē lǐ mán wèi kòu, qiǎn è ěr duō zhāo yù zhī, qí qiú chū jiàng.
己巳,雲南車裡蠻為寇,遣鄂爾多招諭之,其酋出降。
rén shēn, ān nán guó shì zǐ chén rì kuàng qiǎn shǐ cháo gòng.
壬申,安南國世子陳日爌遣使朝貢。
zhēn zhōu zhū jīn shā hé wú jiāng zhōu zhū hé yū sè, zhào yǒu sī yōng mín dīng jùn zhī.
真州珠金沙河、吳江州諸河淤塞,詔有司傭民丁浚之。
dīng chǒu, fēng qīn wáng tú bo tè mù ěr wèi huái wáng, cì jīn yìn.
丁丑,封親王圖卜特穆爾為懷王,賜金印。
tú fēng yún nán wáng wàng qìn wèi liáng wáng, réng yǐ qí zi tè mù ěr xí fēng yún nán wáng.
徒封雲南王旺沁為梁王,仍以其子特穆爾襲封雲南王。
rén wǔ, zhào qìng yáo huáng bǎo cái děng jiàng.
壬午,肇慶猺黃寶才等降。
yán ān lù jī, fā yì cāng zhèn zhī guǎng dōng dào jí wǔ chāng jiāng xià xiàn jī, zhèn tiào yǒu chà.
延安路飢,發義倉賑之;廣東道及武昌江夏縣飢,賑糶有差。
yǐ lǔ guó dà zhǎng gōng zhǔ nǚ shì huái wáng.
以魯國大長公主女適懷王。
shí yī yuè, guǐ sì, qiǎn bīng bù yuán wài láng sòng běn lì bù yuán wài láng zhèng lì ā lǔ huī gōng bù zhǔ shì zhāng chéng tài shǐ yuàn dōu shì fèi zhe, fēn diào mǐn hǎi liǎng guǎng yún nán sì chuān xuǎn.
十一月,癸巳,遣兵部員外郎宋本、吏部員外郎鄭立、阿魯輝、工部主事張成、太史院都事費著,分調閩海、兩廣、雲南、四川選。
xīn chǒu, zào jīn zì gài shì, yǐ qī bǎo zhù fó shè lì.
辛丑,造金字蓋飾,以七寶貯佛舍利。
jiǎ chén, zuò xiē shān lù dǐng lóu yú shàng dōu.
甲辰,作歇山鹿頂樓於上都。
gēng xū, zhāo yù róng zhōu mán.
庚戌,招諭融州蠻。
zhèn hé jiān děng lù jī.
賑河間等路飢。
shí èr yuè, guǐ chǒu, yǐ cén shì xìng, huáng shèng xǔ wèi ān yuǎn dà jiāng jūn, yáo lǐng hàn dòng jūn mín ān fǔ shǐ, shì xìng réng lái ān lù zǒng guǎn. shèng xǔ zhì shì, qí zi zhì shú xí shàng sī zhōu zhī zhōu.
十二月,癸丑,以岑世興,黃勝許為安遠大將軍,遙領漢洞軍民安撫使,世興仍來安路總管。勝許致仕,其子志熟襲上思州知州。
yǐ mǎo, yún nán yáo ā wú jí wāi nào wèi kòu, xíng shěng dū bīng bǔ zhī.
乙卯,雲南猺阿吾及歪鬧為寇,行省督兵捕之。
gēng shēn, tóng zhōu dì zhèn, yǒu shēng rú léi.
庚申,同州地震,有聲如雷。
guǐ hài, yán guān zhōu hǎi shuǐ yì, lǚ huài dī zhàng, jìn chéng guō, qiǎn shǐ sì hǎi shén, réng yǔ yǒu sī shì xíng shì suǒ biàn. hái, qǐng lěi shí wèi táng, dì yuē: zhú táng, shì zhòng láo wú mín yě, qí zēng shí dùn hàn yù.
癸亥,鹽官州海水溢,屢壞堤障,浸城郭,遣使祀海神,仍與有司視形勢所便。還,請壘石為塘,帝曰:「築塘,是重勞吾民也,其增石囤捍禦。」
bǐng yín, mìng hàn lín guó shǐ yuàn zuǎn xiū yīng zōng xiǎn zōng shí lù.
丙寅,命翰林、國史院纂修英宗、顯宗《實錄》。
chì: nèi wài bǎi guān, fán xíng cháo hè děng lǐ, yǔ xuě miǎn cháo fú.
敕:「內外百官,凡行朝賀等禮,雨雪免朝服。」
xīn wèi, xīn zuò zōng diàn chéng.
辛未,新作棕殿成。
jǐ hài, tài bái jīng tiān.
己亥,太白經天。
qū shè zhòng qiú sān shí bā rén, wèi sān gōng qí fú.
曲赦重囚三十八人,為三宮祈福。
kuí lù róng mǐ dòng mán tián xiān shén yòng děng jiǔ dòng wèi kòu, sì chuān xíng shěng qiǎn shǐ yù jiàng wǔ dòng, yú fā bīng bǔ zhī.
夔路容米洞蠻田先什用等九洞為寇,四川行省遣使諭降五洞,餘發兵捕之。
tài zǐ bīn kè bā tú, jiāng zhè xíng shěng píng zhāng è luō huān zhī cì zǐ yě, yǐ jí cí zhí, yù jū gāo yóu. yīng zōng mìng wèi jiāng nán xíng tái yù shǐ dài fū, bā tú gù cí, zhào yǐ píng zhāng zhī lù guī yǎng yú jiā, fù cì chāo shí wàn mín. suǒ fú yào xū kōng qīng, zhào qiǎn shǐ jiāng nán fǎng qiú zhī, bā tú cí xiè yuē: chén nǎng yīng zhòng jì, shēn jù fú chēng, kuàng gǎn dāo làn hòu lù yǐ shòu zhòng cì hū! bìng yǐ suǒ gěi píng zhāng zhī lù guī yǒu sī. shì suì, hái jīng shī, zú. cháo tíng zhī qí pín, fù chāo èr wàn wǔ qiān guàn. yù shǐ zòu yì yī wàn guàn, réng hái suǒ cí lù. qī hóng jí lī shì fú shòu, yuē: shǐ bā tú shì yú cháo, bù gǎn xū shòu lǐn lù, jīn méi yǐ, gǒu shòu shì lù, fēi qí yì yě. zú cí zhī.
太子賓客巴圖,江浙行省平章鄂囉歡之次子也,以疾辭職,寓居高郵。英宗命為江南行台御史大夫,巴圖固辭,詔以平章之祿歸養於家,復賜鈔十萬緡。所服藥須空青,詔遣使江南訪求之,巴圖辭謝曰:「臣曩膺重寄,深懼弗稱,況敢叨濫厚祿以受重賜乎!」並以所給平章之祿歸有司。是歲,還京師,卒。朝廷知其貧,賻鈔二萬五千貫。御史奏益一萬貫,仍還所辭祿。妻鴻吉哩氏弗受,曰:「始巴圖仕於朝,不敢虛受廩祿,今沒矣,苟受是祿,非其意也。」卒辭之。
wáng kè jìng wèi liǎng zhè yán yùn shǐ sī, shǒu jiǎn shào xìng mín shí yán wǔ qiān yǐn. wēn zhōu dǎi fàn sī yán zhě, yǐ yī fù rén zhì, nù yuē qǐ yǒu dǎi fù rén qiān bǎi lǐ wài yǔ lì zú zá chù zhě! zì jīn wú dé dǎi fù rén! jiàn yì zhe wèi lìng.
王克敬為兩浙鹽運使司,首減紹興民食鹽五千引。溫州逮犯私鹽者,以一婦人至,怒曰「豈有逮婦人千百里外與吏卒雜處者!自今毋得逮婦人!」建議著為令。
tài dìng èr nián
◎泰定二年
chūn, zhēng yuè, yǐ wèi, yǐ jī diān bù dēng, bà chūn tián.
春,正月,乙未,以畿甸不登,罷春畋。
jìn hòu fēi zhū wáng fù mǎ wú tōng xīng shù zhī shì, fēi sī tiān guān bù dé wàng yán huò fú.
禁后妃、諸王、駙馬毋通星術之士,非司天官不得妄言禍福。
chì: yù shǐ tái xuǎn jǔ, yǔ zhōng shū hé yì yǐ wén.
敕:「御史台選舉,與中書合議以聞。」
zhōng shū shěng yán: jiāng nán mín pín sēng fù, zhū sì guān tián tǔ, fēi sòng jiù zhì bìng lèi cháo suǒ cì zhě, réng qǐng rú jiù zhì yǔ mín jūn yì. cóng zhī.
中書省言:「江南民貧僧富,諸寺觀田土,非宋舊制並累朝所賜者,仍請如舊制與民均役。」從之。
yǐ jí rù bā sī jí sī dì cì gù jiān chá yù shǐ guān yīn bǎo suǒ yuē lēi hǎ dí mì shí qī zǐ gè shí qǐng.
以籍入巴斯吉斯地賜故監察御史觀音保、索約勒、哈迪密實妻子各十頃。
wù xū, zào xiàng niǎn.
戊戌,造象輦。
xī fān cān bo láng lái jiàng, cì qí yǒu bān shù ér yín chāo bì bó.
西番參卜郎來降,賜其酉班術兒銀鈔幣帛。
xīn chǒu, huái wáng tú bo tè mù ěr chū jū yú jiàn kāng.
辛丑,懷王圖卜特穆爾出居於建康。
jiǎ chén, fèng ān xiǎn zōng xiàng yú yǒng fú sì, gěi jì tián bǎi qǐng.
甲辰,奉安顯宗像於永福寺,給祭田百頃。
guǎng xī shān liáo wèi kòu, mìng suǒ zài yǒu sī bǔ zhī.
廣西山獠為寇,命所在有司捕之。
gēng chén, zhào yù zǎi chén yuē: xiàng zhě chuò ěr hǎn chá kǔ lǔ jí shān hòu jiē dì zhèn, nèi jùn dà xiǎo mín jī. zhèn zì jí wèi yǐ lái, wéi tài zǔ kāi chuàng zhī jiān, shì zǔ hùn yī zhī shèng, yǔ rén mín gòng xiǎng ān lè, cháng huái zhī jù, zāi lì zhī zhì, mò cè qí yóu. qǐ zhèn sī lǜ yǒu suǒ bù jí ér shì huò jiàn chà, gù yǐ cǐ shì jǐng yú? qīng děng qí yǔ zhū sī jí yì biàn mín zhī shì, qí sī zì sǐ zuì shǐ, yì dìng yǐ wén, zhèn jiāng sì shè yān.
庚辰,詔諭宰臣曰:「向者綽爾、罕察苦魯及山後皆地震,內郡大小民飢。朕自即位以來,惟太祖開創之艱,世祖混一之盛,與人民共享安樂,常懷祗懼,災沴之至,莫測其由。豈朕思慮有所不及而事或僭差,故以此示儆歟?卿等其與諸司集議便民之事,其思自死罪始,議定以聞,朕將肆赦焉。」
zhèn zhào qìng děng chù jī.
賑肇慶等處飢。
rùn yuè, rén zǐ shuò, zhào shè tiān xià, chú jiāng huái chuàng kē bāo yín, miǎn bèi zāi dì chà shuì yī nián.
閏月,壬子朔,詔赦天下,除江淮創科包銀,免被災地差稅一年。
gēng shēn, xiū jǐn hú lǐng sè zé sāng gān lǐng dào.
庚申,修緊狐嶺、色澤、桑乾嶺道。
yǐ chǒu, mìng zhěng zhì tún tián.
乙丑,命整治屯田。
hé nán xíng shěng zuǒ chéng yáo wěi qǐng jìn tún tián lì cán shí tún hù, jí wù wù zēng xiàn yǐ fèi yù mín zhī yì, bù bào.
河南行省左丞姚煒請禁屯田吏蠶食屯戶,及勿務增羨以廢裕民之意,不報。
dīng mǎo, zhōng shū shěng yán guó yòng bù zú, qǐng bà bù jí zhī fèi, cóng zhī.
丁卯,中書省言國用不足,請罷不急之費,從之。
jǐ sì, xiū hū tuó hé yàn.
己巳,修滹沱河堰。
rén shēn, bà yǒng xìng yín chǎng, tīng mín cǎi liàn, yǐ shí fēn zhī èr shū guān.
壬申,罷永興銀場,聽民采煉,以十分之二輸官。
bà sōng jiāng dū shuǐ yōng tián shǐ sī, mìng zhōu xiàn zhèng guān lǐng zhī, réng jiā jiān zhī qú yàn shì.
罷松江都水庸田使司,命州縣正官領之,仍加兼知渠堰事。
guǐ yǒu, zuò zōng máo diàn.
癸酉,作棕毛殿。
bǐng zǐ, zhè xī dào lián fǎng sī yán: sì fāng dài sì zhī shǐ, qì gōng yíng sī, duō bù chéng jié, yǐ shì shén bù xīn gé, qǐng shèn zé zhī.
丙子,浙西道廉訪司言:「四方代祀之使,棄公營私,多不誠潔,以是神不歆格,請慎擇之。」
shān nán lián fǎng shǐ tè mù gé qǐng xuē jiàng tè kè shí suǒ yòng zhòu shēng guān.
山南廉訪使特穆格請削降特克實所用驟升官。
jǐ mǎo, jiē zhōu tǔ fān wèi kòu, gǒng mào zǒng shuài fǔ diào bīng yù zhī.
己卯,階州土番為寇,鞏冒總帥府調兵御之。
shān dōng lián fǎng shǐ xǔ shī jìng qǐng bān zú zàng zhì, jīn yòng yīn yáng xiāng dì xié shuō.
山東廉訪使許師敬請頒族葬制,禁用陰陽、相地邪說。
xióng zhōu guī xìn zhū xiàn dà yǔ, hé yì, bèi zāi zhě wàn yī qiān liù bǎi wǔ shí hù, zhèn chāo sān wàn dìng.
雄州歸信諸縣大雨,河溢,被災者萬一千六百五十戶,賑鈔三萬錠。
èr yuè, jiǎ shēn, jì xiān nóng.
二月,甲申,祭先農。
bǐng xū, bān dào jīng yú tiān xià míng shān gōng diàn.
丙戌,頒《道經》於天下名山宮殿。
dīng hài, píng fá yǒu lǜ zhòng shí wàn lái jiàng, tǔ guān sān bǎi liù shí rén qǐng cháo. hú guǎng xíng shěng qǐng tài qí zhòng hái bù, yǐ sì shí liù rén rù jìn, cóng zhī.
丁亥,平伐酉率眾十萬來降,土官三百六十人請朝。湖廣行省請汰其眾還部,以四十六人入覲,從之。
xīn mǎo, zhǎo wā guó lái xiàn fāng wù.
辛卯,爪哇國來獻方物。
guǎng xī yáo pān bǎo xiàn liǔ chéng xiàn.
廣西猺潘寶陷柳城縣。
jǐ hài, mìng xī sēng zuò shāo tán fó shì yú yán huá gé.
己亥,命西僧作燒壇佛事於延華閣。
fēng a lǐ mì shí wèi hé guó gōng, zhāng guī wèi xiān guó gōng, réng zhī jīng yán shì. yǐ zhōng shū yòu chéng shàn sēng wèi píng zhāng zhèng shì.
封阿里密實為和國公,張珪為薟國公,仍知經筵事。以中書右丞善僧為平章政事。
gēng zǐ, yáo wěi yǐ hé shuǐ lǚ jué, qǐng lì xíng dū shuǐ jiān yú biàn liáng, fǎng gǔ fǎ bèi hàn, réng mìng bīn hé zhōu xiàn zhèng guān jiē jiān zhī hé fáng shì cóng zhī.
庚子,姚煒以河水屢決,請立行都水監於汴梁,仿古法備捍,仍命瀕河州縣正官皆兼知河防事;從之。
bǐng wǔ, zào yù yù chuáng.
丙午,造玉御床。
zhèn tōng huǒ èr zhōu jī. dà dū fèng xiáng zhū lù jī, zhèn tiào yǒu chà.
賑通、漷二州飢。大都、鳳翔諸路飢,賑糶有差。
sān yuè, guǐ chǒu, xiū cáo zhōu jì yīn xiàn hé dī, yì mín dīng yī wàn bā qiān wǔ bǎi rén.
三月,癸丑,修曹州濟陰縣河堤,役民丁一萬八千五百人。
jiǎ yín, jìn bǔ tiān é.
甲寅,禁捕天鵝。
xīn yǒu, xián píng fǔ qīng hé kòu hé hé liú, shī gù dào, huài dī yàn, chì méng gǔ jūn qiān rén jí mín dīng xiū zhī.
辛酉,咸平府清河、滱河合流,失故道,壞堤堰,敕蒙古軍千人及民丁修之。
yǐ chǒu, dì rú shàng dōu.
乙丑,帝如上都。
yǐ hài, ān nán lái gòng fāng wù.
乙亥,安南來貢方物。
jīng mén zhōu hàn, zhào qìng zhū lù jī, zhèn zhī.
荊門州旱,肇慶諸路飢,賑之。
jiàn chá yù shǐ cè dān cóng dì zhì shàng dōu, shū jiū zhōng shū cān zhī zhèng shì yáng tíng yù zāng zuì, bù bào. jí nà yìn hái jīng shī, dì qiǎn shǐ zhào fù rèn. xià, sì yuè, cè dān fù shàng zhāng hé tíng yù, bà zhí jū xùn, jìng rú suǒ yán. yòu hé píng zhāng zhèng shì tú men dài ěr, rù jí sài zhī mù, yīng zōng yù shì, bì yù wén qí móu. dì bù xǐng, ér cì tú men dài ěr dài, cè dān suì cí zhí, gǎi gōng bù yuán wài láng.
鑑察御史策丹從帝至上都,疏糾中書參知政事楊庭玉贓罪,不報。即納印還京師,帝遣使召復任。夏,四月,策丹復上章劾庭玉,罷職鞫訊,竟如所言。又劾平章政事圖們岱爾,入集賽之目,英宗遇弒,必預聞其謀。帝不省,而賜圖們岱爾帶,策丹遂辭職,改工部員外郎。
dīng hài, zuò wú diàn.
丁亥,作吾殿。
guǐ sì, hé shì pìn mǎ yǒu jū zhě wàn pǐ, chì sù wèi tuó mǎ sàn mù mín jiān zhě, guī guān jiù sì zhī.
癸巳,和市牝馬有駒者萬匹,敕宿衛駝馬散牧民間者,歸官廄飼之。
dīng yǒu, pú zhōu juàn chéng xiàn yán chéng xī yáo zhǒng shàng yǒu fó sì, qǐng xǐ zhī, bù bào.
丁酉,濮州鄄城縣言城西堯冢上有佛寺,請徙之,不報。
bǐng wǔ, bó yí jí sōu yàn zhē shā yún nán xíng shěng suǒ qiǎn yù mán shǐ zhě, chì zhuī bǔ zhī.
丙午,僰夷及蒐雁遮殺雲南行省所遣諭蠻使者,敕追捕之。
dīng wèi, fēng hòu fù hé lēi kè chá ěr wèi wēi jìng wáng.
丁未,封后父和勒克察爾為威靖王。
wù shēn, yǐ xǔ shī jìng wèi zhōng shū zuǒ chéng zhōng zhèng shǐ féng xiǎng wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì, réng zhōng zhèng shǐ.
戊申,以許師敬為中書左丞;中政使馮享為中書參知政事,仍中政使。
gǒng chāng lù fú qiāng xiàn dà yǔ, shān bēng.
鞏昌路伏羌縣大雨,山崩。
wǔ yuè, xīn yǒu, gāo lì guó wáng wáng zhāng zú.
五月,辛酉,高麗國王王璋卒。
zhāng zhī liú jīng shī yě, gòu wàn juǎn táng yú qí dǐ, zhāo zhì yán fù yáo suì zhào mèng fǔ yú jí děng yǔ zhī yóu chù, yǐ kǎo jiū zì yú. shí yǒu xiān bēi sēng shàng yán, dì shī pà kè sī bā, zhì méng gǔ zì yǐ lì guó jiā, yí lìng tiān xià lì cí bǐ kǒng zǐ, yǒu zhào gōng qīng qí lǎo huì yì. guó gōng yáng ān pǔ lì zhǔ qí shuō, zhāng wèi ān pǔ yuē: shī zhì zì yǒu gōng yú guó, sì zhī zì yīng gǔ diǎn, hé bì bǐ zhī kǒng shì! kǒng shì bǎi wáng zhī shī, qí dé tōng sì, yǐ dé bù yǐ gōng, hòu shì kǒng yǒu yì lùn. yán suī bù nà, wén zhě wěi zhī. kē jǔ zhī shè, zhāng cháng yǐ yáo suì zhī yán bái yú rén zōng, jí lǐ mèng zhí zhèng, suì zòu xíng yān, qí duān shí zì zhāng fā yě. yòu chéng xiàng tú lǔ bà, dì yù yǐ zhāng wèi xiāng, zhāng gù cí yuē: chén xiǎo guó fān xuān zhī jì, yóu jù bù rèn, qǐ fù yú zi, kuàng cháo tíng zhī shàng xiàng zāi! gǎn yǐ sǐ qǐng. dì xiào yuē: gù zhī qú shàn bì quán yě. xìng hǎo xián jí è, yóu xǐ tán sòng shì. cháng shǐ liáo zuǒ dú dōng dōu shì lüè, zhì wáng dàn lǐ hàng fù bì hán qí fàn zhòng yān ōu yáng xiū sī mǎ guāng zhū chuán, bì jǔ shǒu jiā é yǐ zhì jǐng mù zhì dīng wèi cài jīng zhāng dūn děng chuán, wèi cháng bù qiè chǐ fèn wǎn. jí shì zú yú jīng dǐ, cì shì yuē zhōng xuān.
璋之留京師也,構萬卷堂於其邸,招致閻復、姚燧、趙孟頫、虞集等與之游處,以考究自娛。時有鮮卑僧上言,帝師帕克斯巴,制蒙古字以利國家,宜令天下立祠比孔子,有詔公卿耆老會議。國公楊安普力主其說,璋謂安普曰:「師制字有功於國,祀之自應古典,何必比之孔氏!孔氏百王之師,其得通祀,以德不以功,後世恐有異論。」言雖不納,聞者韙之。科舉之設,璋嘗以姚燧之言白於仁宗,及李孟執政,遂奏行焉,其端實自璋發也。右丞相圖嚕罷,帝欲以璋為相,璋固辭曰:「臣小國籓宣之寄,猶懼不任,乞付於子,況朝廷之上相哉!敢以死請。」帝笑曰:「固知渠善避權也。」性好賢疾惡,尤喜談宋事。嘗使僚佐讀《東都事略》,至王旦、李沆、富弼、韓琦、范仲淹、歐陽修、司馬光諸傳,必舉手加額以致景慕;至丁謂、蔡京、章惇等傳,未嘗不切齒憤惋。及是卒於京邸,賜諡曰忠宣。
xīn wèi, qiǎn chá nà shǐ yú zhōu wáng hé shí lā.
辛未,遣察納使於周王和實拉。
bǐng zǐ, shū mǎ ěr jié děng yǐ guó yòng bù zú, qǐng cái jiù mǎ, tài wèi shì, jí jié zhū wáng làn cì, cóng zhī.
丙子,舒馬爾節等以國用不足,請裁廄馬,汰衛士,及節諸王濫賜,從之。
zhè xī zhū jùn lín yǔ, jiāng hú shuǐ yì, mìng jiāng zhè xíng shěng xìng yì shū xiè zhī.
浙西諸郡霖雨,江湖水溢,命江浙行省興役疏泄之。
zhì jiàn yì shū yuàn yú chāng píng xiàn, sì táng liú fén.
置諫議書院於昌平縣,祀唐劉蕡。
dà dū lù tán zhōu dà shuǐ, píng dì shēn zhàng yǒu wǔ chǐ biàn liáng lù shí wǔ xiàn hé yì jiāng líng lù jiāng yì.
大都路檀州大水,平地深丈有五尺;汴梁路十五縣河溢;江陵路江溢。
liù yuè, jǐ mǎo shuò, huáng zǐ shēng, mìng wū fú chú yú gōng.
六月,己卯朔,皇子生,命巫祓除於宮。
qì wàn suì shān diàn.
葺萬歲山殿。
guǎng xī jìng jiāng yáo wèi kòu, xuān wèi shǐ fā bīng tǎo bǔ. jì ér liǔ zhōu yáo yì móu biàn, shù bīng tǎo zhǎn zhī.
廣西靜江猺為寇,宣慰使發兵討捕。既而柳州猺亦謀變,戍兵討斬之。
guǐ wèi, xún zhōu píng nán xiàn yáo wèi kòu, dá lǔ gá qí tú jiān dōu jiān yáo tài xiǎng sǐ zhī.
癸未,潯州平南縣猺為寇,達嚕噶齊圖堅、都監姚泰享死之。
bǐng shēn, zhōng shū cān zhī zhèng shì zūn dá bù hā yán: dà chén jiān lǐng jūn wèi, qián gǔ suǒ wú.
丙申,中書參知政事尊達布哈言:「大臣兼領軍衛,前古所無。
tè kè shí yǐ yù shǐ dài fū, é sēn tè mù ěr yǐ zhī shū mì yuàn shì, jiē lǐng wèi bīng, rú hǔ ér yì, gù chéng nì móu. jīn jūn wèi zhī zhí, qǐng wù yǐ dà chén lǐng zhī, shù xūn jiù zhī jiā dé yǐ bǎo quán. cóng zhī, réng cì bì bó yǐ jīng qí zhí.
特克實以御史大夫,額森特穆爾以知樞密院事,皆領衛兵,如虎而翼,故成逆謀。今軍衛之職,請勿以大臣領之,庶勛舊之家得以保全。」從之,仍賜幣帛以旌其直。
dīng yǒu, chì guǎng xī shǒu jiāng bǔ jìng jiāng yáo kòu, xuán mìng hú guǎng xíng shěng dū suǒ shǔ bǔ liǔ zhōu yáo.
丁酉,敕廣西守將捕靜江猺寇,旋命湖廣行省督所屬捕柳州猺。
xī zhōu mín zhào chǒu sī guō pú sà, yāo yán mí lēi fú dāng yǒu tiān xià yǒu sī yǐ wén, mìng zōng zhèng fǔ xíng bù shū mì yuàn yù shǐ tái jí hé nán xíng shěng guān zá jū zhī.
息州民趙丑廝、郭菩薩,妖言彌勒佛當有天下;有司以聞,命宗正府、刑部、樞密院、御史台及河南行省官雜鞫之。
dīng wèi, lì dōu shuǐ yōng tián shǐ sī, jùn wú sōng èr jiāng.
丁未,立都水庸田使司,浚吳、松二江。
tōng zhōu sān kě xiàn dà yǔ, shuǐ zhàng yú tóng chuān fǔ mián jiāng zhōng jiāng shuǐ yì rù chéng guō jì níng lù fén shuǐ yì qín zhōu qín ān shān yí.
通州三可縣大雨,水丈餘;潼川府綿江、中江水溢入城郭;冀寧路汾水溢;秦州秦安山移。
qiū, qī yuè, gēng xū, qiǎn ā shí tè sì zhái shén yú běi bù xíng wò.
秋,七月,庚戌,遣阿實特祀宅神於北部行幄。
jiǎ yín, níng zhū xǔ shī jìng biān lèi dì xùn chéng, qǐng yú jīng yán jìn jiǎng, réng bǐ huáng tài zǐ guān lǎn, mìng yì qí shū yǐ jìn.
甲寅,寧珠、許師敬編類《帝訓》成,請於經筵進講,仍俾皇太子觀覽,命譯其書以進。
bǐng chén, xiǎng tài miào.
丙辰,享太廟。
bō zhōu mán lí píng ài děng jí qún yí wèi kòu, hú guǎng xíng shěng qǐng bīng tǎo zhī, bù xǔ zhào bō zhōu xuān fǔ shǐ yáng é lēi bù hā zhāo yù zhī.
播州蠻黎平愛等集群夷為寇,湖廣行省請兵討之,不許;詔播州宣撫使楊額勒布哈招諭之。
wù wǔ, qiǎn shǐ dài sì lóng hǔ wǔ dāng èr shān.
戊午,遣使代祀龍虎、武當二山。
jǐ wèi, zhì chē lǐ jūn mín zǒng guǎn fǔ, yǐ tǔ rén hán sài wèi zǒng guǎn, pèi jīn hǔ fú.
己未,置車裡軍民總管府,以土人寒賽為總管,佩金虎符。
zhōng shū shěng yán: wǎng suì zhēng yáo, lián fǎng shǐ hé qí làn shā, jīn fán chū shī, qǐng lián fǎng sī guān yī yuán lì jūn jiū zhèng. cóng zhī.
中書省言:「往歲征猺,廉訪使劾其濫殺,今凡出師,請廉訪司官一員蒞軍糾正。」從之。
guǐ hài, yǐ xǔ shī jìng jí láng zhōng mài lǘ jiān jīng yán guān.
癸亥,以許師敬及郎中邁閭兼經筵官。
guǎng xī zhū yáo kòu chéng yì, qiǎn hú guǎng xíng shěng zuǒ chéng qí zhū bīng bù shàng shū lǐ dà chéng zhōng shū shè rén mài lǘ jiāng bīng èr wàn èr qiān rén tǎo zhī, réng yǐ zhū wáng è ěr duō hǎn jiān qí jūn.
廣西諸猺寇城邑,遣湖廣行省左丞奇珠、兵部尚書李大成、中書舍人邁閭將兵二萬二千人討之,仍以諸王鄂爾多罕監其軍。
gēng wǔ, yǐ guó yòng bù zú, bà shū jīn zì cáng jīng.
庚午,以國用不足,罷書金字《藏經》。
xīn wèi, lì hé nán xíng dū shuǐ jiān.
辛未,立河南行都水監。
shēn jìn hàn rén cáng zhí bīng zhàng yǒu jūn jí zhě, chū zhēng zé gěi zhī, hái, fù guī yú guān.
申禁漢人藏執兵仗;有軍籍者,出征則給之,還,復歸於官。
rén shēn, yù shǐ tái yán: lián fǎng sī lì jūn, fēi shì zǔ jiù zhì. jiǎ hú yù bǎo, xī sēng xiū fó shì, suǒ fèi bù zī, yú guó wú yì, bìng yí chú bà. cóng zhī.
壬申,御史台言:「廉訪司蒞軍,非世祖舊制。賈胡鬻寶,西僧修佛事,所費不貲,於國無益,並宜除罷。」從之。
chì tài fù tú tái tài bǎo tú hū lǔ rì zhì jìn zhōng jí yì guó shì.
敕太傅圖台、太保圖呼嚕日至禁中集議國事。
chì shān dōng zhōu xiàn shōu yǎng liú mín yí qì zǐ nǚ.
敕山東州縣收養流民遺棄子女。
shì yuè, zōng rén wèi tún tián yǔn shuāng shā hé suī zhōu hé jué.
是月,宗仁衛屯田隕霜殺禾;睢州河決。
bā yuè, wù zǐ, xiū shàng dōu xiāng diàn.
八月,戊子,修上都香殿。
xīn mǎo, yún nán bái yí kòu yún lóng zhōu.
辛卯,雲南白夷寇雲龍州。
xīn chǒu, chì: zhū wáng sī rù jīng zhě, wù gōng qí suǒ yòng zhū bù qǔ sù wèi sī rù jīng zhě zuì zhī.
辛丑,敕:「諸王私入京者,勿供其所用;諸部曲宿衛私入京者罪之。」
wèi huī lù jí xiàn hé yì.
衛輝路汲縣河溢。